5 Tiêu chuẩn về kiến thức thông tin đối với sinh viên Đại học

Nội dung text: 5 Tiêu chuẩn về kiến thức thông tin đối với sinh viên Đại học

1. Nhòn ra thïë giúái 5 TIÏU CHUÊÍN VÏÌ KIÏËN THÛÁC THÖNG TIN ÀÖËI VÚÁI SINH VIÏN ÀAÅI HOÅC (do UÃy ban Tiïu chuêín trûåc thuöåc ACRL xêy dûång) iïåp höåi caác thû viïån àaåi hoåc vaâ thû KTTT cuãa möîi caá nhên ngaây caâng trúã nïn quan viïån nghiïn cûáu (Association of troång. Vêën àïì vïì KTTT quan troång túái mûác maâ HColledge and Research Library - trong cú cêëu töí chûác cuãa mònh, IFLA àaä coá hùèn ACRL) - böå phêån lúán nhêët nùçm trong Hiïåp höåi möåt böå phêån chuyïn theo roäi vaâ quan têm àïën Thû viïån Hoa Kyâ (ALA), trúã thaânh möåt töí vêën àïì naây - Information Literacy Section2. chûác coá quy mö quöëc gia cuãa caác thû viïån àaåi Cuäng theo hûúáng naây, nhiïìu töí chûác trïn thïë hoåc, thû viïån nghiïn cûáu vaâ caán böå thû viïån. giúái àaä nghiïn cûáu, xêy dûång vaâ phöí biïën caác ACRL àûúåc thaânh lêåp nhùçm nêng cao nùng tiïu chuêín, mö hònh vïì KTTT. Caác kïët quaã lûåc cuãa caác thû viïån naây cuäng nhû cuãa àöåi nguä nghiïn cûáu naây laâ cú súã khoa hoåc vaâ thûåc tiïîn caán böå TT-TV chuyïn nghiïåp àïí àaáp ûáng thiïët yïëu àïí caác thû viïån vaâ cú quan thöng tin àûúåc nhu cêìu thöng tin cuãa cöång àöìng caác triïín khai caác chûúng trònh, kïë hoaåch nhùçm trûúâng àaåi hoåc vaâ àïí caãi thiïån caác hoaåt àöång laâm giaâu KTTT àöëi vúái cöång àöìng ngûúâi àoåc nghiïn cûáu, giaãng daåy vaâ hoåc têåp taåi àêy. cuãa mònh laâ caác caán böå khoa hoåc. Tiïu biïíu ACRL hiïån àang coá trïn 12.000 thaânh viïn, trong söë naây laâ Mö hònh KTTT baãy truå cöåt chiïëm gêìn 20% töíng söë thaânh viïn ALA. (Seven Pillars Model for Information Literacy) Trïn thûåc tïë, caác chûúng trònh hoaåt àöång cuãa do Hiïpå höiå thû viïnå àaiå hoc,å quöcë gia va â cao ACRL laâ nhùçm thuác àêíy, höî trúå trong viïåc cêåp àùngè Anh (SCONUL) phö í biïnë nùm 2004; Mö nhêåt vaâ nêng cao kiïën thûác àöëi vúái caán böå thû hònh vï ì tamá thanhâ tö ë chñnh cuaã KTTT do Viïnå viïån chuyïn nghiïåp vïì caác vêën àïì liïn quan Caán böå thöng tin thû viïån chuyïn nghiïåp túái töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa thû viïån àaåi hoåc, Chareterd Anh (CILIP) phö í biïnë nùm 2004; 9 tiïu thû viïån khoa hoåc; cuãng cöë vaâ nêng cao caác chuêín vïì KTTT do Hiïåp höåi Caán böå thû viïån giaá trõ cuãa thû viïån àaåi hoåc àöëi vúái cöång àöìng trûúâng hoåc Myä (AASL) vaâ Hiïåp höåi Truyïìn giaáo duåc àaåi hoåc. thöng vaâ Cöng nghïå giaáo duåc Hoa Kyâ (AECT) Tûâ khoaãng cuöëi nhûäng nùm 1990 - àêìu nùm xêy dûång vaâ phöí biïën (2004) 2000, kiïën thûác thöng tin (KTTT) laâ möåt chuã Ngaây nay, möîi ngûúâi, tuây thuöåc vaâo võ trñ àïì thu huát sûå quan têm cuãa àöng àaão giúái vaâ nhiïåm vuå trong xaä höåi, cêìn àùåc biïåt quan nghiïn cûáu, giaãng daåy cuäng nhû àöåi nguä caán têm túái viïåc khöng ngûâng trau döìi KTTT cho böå TT-TV noái chung trïn caác phaåm vi. Theo mònh. Sinh viïn trong caác trûúâng àaåi hoåc laâ quan àiïím cuãa ACRL, kiïën thûác thöng tin laâ nguöìn nhên lûåc lao àöång chñnh trong tûúng lai têåp húåp caác yïëu töë phaãn aánh nùng lûåc cuãa möîi cuãa xaä höåi hûúáng theo xaä höåi tri thûác, xaä höåi caá nhên trong viïåc nhêån ra àûúåc khi naâo thò hoåc thûác, vò vêåy KTTT cuãa hoå vaâ àöëi vúái hoå laåi thöng tin laâ cêìn thiïët àöìng thúâi coá khaã nùng caâng trúã nïn àùåc biïåt quan troång. Caác Tiïu xaác àõnh àûúåc núi coá thöng tin àoá, àaánh giaá chuêín vïì KTTT àöëi vúái sinh viïn àaåi hoåc àûúåc àûúåc thöng tin àoá vaâ sûã duång coá hiïåu quaã caác giúái thiïåu úã àêy àaä àûúåc UÃy ban Tiïu chuêín thöng tin maâ ngûúâi àoá cêìn túái. Möåt àiïìu hiïín trûåc thuöåc ACRL nghiïn cûáu, xêy dûång vaâ àaä nhiïn laâ: Àïí nêng cao hiïåu quaã cuãa viïåc khai àûúåc Höåi àöìng quaãn trõ cuãa ACRL thöng qua. thaác, sûã duång thöng tin trong böëi caãnh cöng Chuáng cuäng àaä àûúåc Hiïåp höåi giaáo duåc àaåi hoåc nghïå vaâ caác nguöìn thöng tin thay àöíi vaâ cêåp vaâ Höåi àöìng caác trûúâng cao àùèng àöåc lêåp cuãa nhêåt möåt caách nhanh choáng, thò vai troâ cuãa Hoa Kyâ sûã duång laâm caác tiïu chuêín chñnh thûác 2 Tham khaão: THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 35
2. Nhòn ra thïë giúái trong caác töí chûác thaânh viïn. Xin trên troång nguöìn tin (vñ duå, nguöìn tin phöí cêåp hay nguöìn giúái thiïåu caác nöåi dung chñnh vïì 5 tiïu chuêín tin hoåc thuêåt, nguöìn tin hiïån taåi hay nguöìn tin vïì KTTT àöëi vúái sinh viïn cuãa ACRL. mang tñnh lõch sûã). Tiïu chuêín 1 e. Phên biïtå giûaä cacá nguönì sú cêpë va â thû á cêp,ë Xaác àõnh àûúåc tñnh chêët, mûác àöå cuãa nhênå diïnå àûúcå cachá thûcá sû ã dungå va â têmì quan thöng tin cêìn thiïët3 trongå cuaã thöng tin trong tûngâ lônh vûc.å Caác nöåi dung cuãa Tiïu chuêín 1: f. Nhêån thûác àûúåc thöng tin coá thïí cêìn phaãi àûúåc xêy dûång tûâ caác dûä liïåu thö coá trong caác 1. Coá khaã nùng xaác àõnh vaâ khùèng àõnh nguöìn tin sú cêëp. àûúåc sûå cêìn thiïët cuãa thöng tin 3. Quan têm túái chi phñ vaâ lúåi ñch cuãa viïåc Biïíu hiïån cuå thïí: böí sung caác thöng tin cêìn thiïët a. Trao àöíi vúái giaáo viïn hûúáng dêîn vaâ tham Biïíu hiïån cuå thïí: gia thaão luêån trïn lúáp, caác nhoám àöìng àùèng, vaâ caác diïîn àaân àiïån tûã àïí xaác àõnh möåt chuã àïì a. Xaác àõnh àûúåc tñnh sùén coá cuãa thöng tin nghiïn cûáu, hoùåc caác thöng tin cêìn thiïët khaác. cêìn thiïët vaâ àûa ra caác quyïët àõnh vïì viïåc múã röång quaá trònh tòm kiïëm thöng tin ra caác nguöìn b. Phaát triïín möåt hûúáng nghiïn cûáu vaâ xêy tin khaác (vñ duå, mûúån liïn thû viïån, sûã duång taâi dûång caác cêu hoãi dûåa trïn nhu cêìu thöng tin. nguyïn taåi caác núi khaác; caác daång thöng tin c. Phaát hiïån caác nguöìn thöng tin noái chung khaác nhau nhû hònh aãnh, video, vùn baãn, hoùåc coá liïn quan mêåt thiïët túái chuã àïì nghiïn cûáu. êm thanh). d. Xaác àõnh hoùåc àiïìu chónh nhu cêìu thöng b. Quan têm àïën tñnh khaã thi cuãa viïåc böí tin àïí lûu giûä vaâ quaãn lyá coá hiïåu quaã. sung ngön ngûä hoùåc kyä nùng múiá (vñ duå, ngoaåi e. Xaác àõnh khaái niïåm vaâ thuêåt ngûä then chöët ngûä hoùåc caác kyä nùng riïng úã möîi lônh vûåc xaác mö taã nhu cêìu thöng tin. dõnh) nhùçm thu thêåp àûúåc thöng tin cêìn thiïët vaâ f. Nhênå diïnå nhûngä thöng tin hiïnå co á cho viïcå hiïíu àûúåc trong möîi böëi caãnh tûúng ûáng. kïtë húpå àûúcå vúiá y á tûúngã ban àêu,ì viïcå thû ã nghiïmå c. Xaác àõnh möåt kïë hoaåch töíng thïí vaâ xêy va/hoùâ cå phên tñch àï í taoå ra àûúcå thöng tin múi.á dûång àûúåc möåt lõch trònh khaã thi àïí böí sung caác 2. Coá khaã nùng xaác àõnh àûúåc caác kiïíu loaåi thöng tin cêìn thiïët. vaâ àõnh daång cuãa caác nguöìn thöng tin 4. Coá khaã nùng àaánh giaá laåi àûúåc tñnh chêët Biïíu hiïån cuå thïí: vaâ mûác àöå cuãa nhu cêìu thöng tin a. Biïët caách thûác thöng tin àûúåc taåo nïn möåt Biïíu hiïån cuå thïí: caách hònh thûác vaâ phi hònh thûác, caách thûác töí a. Phên tñch àûúåc nhu cêìu thöng tin ban àêìu chûác, vaâ phöí biïën thöng tin. àïí coá thïí xaác àõnh roä raâng, coá thïí sûãa àöíi, hoùåc b. Nhêån thûác àûúåc tri thûác coá thïí àûúåc töí coá thïí àiïìu chónh àûúåc caác lïånh tòm. chûác vaâo caác quy phaåm maâ nhûäng quy phaåm b. Mö taã tiïu chñ àûúåc sûã duång àïí àûa ra naây aãnh hûúãng àïën caách thûác truy cêåp thöng tin. quyïët àõnh vaâ lûåa choån àûúåc thöng tin möåt caách c. Xaác àõnh giaá trõ vaâ sûå khaác biïåt cuãa caác thoãa àaáng. nguöìn tin dûúái caác àõnh daång (vñ duå, àa phûúng Tiïu chuêín 2 tiïån, cú súã dûä liïåu, website, böå dûä liïåu, êm Truy cêåp àûúåc thöng tin cêìn thiïët möåt thanh/hònh aãnh, saách). caách húåp lyá vaâ hiïåu quaã d. Xaác àõnh muåc àñch vaâ àöëi tûúång cuãa caác Caác nöåi dung cuãa Tiïu chuêín 2: 3 Nöåi dung trong tïn goåi cuãa möîi Tiïu chuêín àûúåc dõch yá tûâ baãn göëc. Chuá yá: Caác chuá thñch chên trang trong taâi liïåu naây laâ cuãa Ngûúâi giúái thiïåu. 36 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
3. Nhòn ra thïë giúái 1. Co á kha ã nùng lûaå chonå àûúcå cacá phûúng 3. Coá khaã nùng tòm kiïëm thöng tin trûåc phapá tòm kiïmë hoùcå cacá hï å thöngë tòm tin phuâ tuyïën hoùåc sûã duång àûúåc caác phûúng phaáp tòm húpå nhêtë àï í truy cêpå àûúcå cacá thöng tin cênì thiïtë kiïëm khaác nhau Biïíu hiïån cuå thïí: Biïíu hiïån cuå thïí: a. Xaác àõnh phûúng phaáp tòm kiïëm thñch húåp a. Sûã duång àûúåc hïå thöëng tòm kiïëm khaác (vñ duå, thûã nghiïåm tòm kiïëm, mö phoãng caách nhau àïí tòm kiïëm àûúåc thöng tin dûúái nhiïìu tòm, nghiïn cûáu thûåc àõa). àõnh daång. b. Phên tñch caác lúåi ñch vaâ khaã nùng aáp duång b. Sûã duång àûúåc hïå thöëng phên loaåi khaác caác phûúng phaáp tòm khaác nhau. nhau vaâ caác hïå thöëng khacá (vñ duå, caác hïå thöëng chó söë lûu trûä, hoùåc caác loaåi chó söë khaác) àïí àõnh c. Xaác àõnh phaåm vi, nöåi dung vaâ töí chûác hïå võ àûúåc caác nguöìn tin trong thû viïån hoùåc àïí xaác thöëng thöng tin. àõnh àõa chó caác trang web cuå thïí. d. Lûåa choån àûúåc caách tiïëp cêån húåp lyá vaâ coá c. Sûã duång àûúåc caác dõch vuå trûåc tuyïën hoùåc hiïåu quaã àïí truy cêåp thöng tin cêìn thiïët tûâ caác caác dõch vuå chuyïn ngaânh daânh cho ngûúâi duâng phûúng phaáp tòm tin hoùåc caác hïå thöëng tòm tin taåi caác cú quan (thöng tin, thû viïån) àïí coá thïí khaác nhau. tòm àûúåc thöng tin cêìn thiïët (vñ duå, mûúån liïn thû viïån/ chuyïín giao taâi liïåu, caác höåi nghïì 2. Coá khaã nùng xêy dûång àûúåc caác chiïën nghiïåp, cú quan nghiïn cûáu, caác nguöìn lûåc cöång lûúåc tòm kiïëm thöng tin coá hiïåu quaã cao vaâ àöìng, caác chuyïn gia ). thûåc hiïån àûúåc caác chiïën lûúåc àoá d. Sûã duång àûúåc caác töíng quan, caác baâi viïët, Biïíu hiïån cuå thïí:: caác cuöåc phoãng vêën, vaâ caác hònh thûác khaão saát a. Phaát triïín möåt kïë hoaåch tòm kiïëm phuâ húåp khaác àïí tòm àûúåc caác thöng tin göëc. vúái phûúng phaáp àûúåc aáp duång. 4. Coá kha ã nùng àiïìu chónh àûúåc chiïën lûúåc tòm tin khi cêìn thiïët b. Xaác àõnh caác tûâ khoáa, tûâ àöìng nghôa vaâ caác tûâ coá liïn quan tûúng ûáng vúái caác thöng tin Biïíu hiïån cuå thïí: cêìn thiïët. a. Àaánh giaá àûúåc söë lûúång, chêët lûúång, vaâ sûå phuâ húåp cuãa caác kïët quaã tòm kiïëm nhùçm xaác c. Lûåa choån àûúåc hïå thöëng tûâ vûång coá kiïím àõnh àûúåc liïåu coá nïn sûã duång caác hïå thöëng tòm soaát tûúng ûáng vúái caác lônh vûåc hoùåc caác kiïëm thöng tin khaác hoùåc phûúng phaáp tòm kiïëm nguöìn tin. khaác hay khöng. d. Xêy dûång möåt chiïën lûúåc tòm kiïëm bùçng b. Xaác àõnh nhûäng khoaãng caách àöëi vúái caác caách sûã duång caác lïånh thñch húåp ûáng vúái caác hïå thöng tin àaä tòm àûúåc vaâ xaác àõnh liïåu coá cêìn thöëng tòm tin àûúåc lûåa choån (vñ duå, caác toaán tûã phaãi chónh sûãa chiïën lûúåc tòm kiïëm hay khöng. Bool, caác pheáp chùåt, vaâ caác toaán tûã xêëp xó àöëi c. Tiïën haânh nhiïìu lêìn viïåc tòm tin thöng qua vúái caác maáy tòm kiïëm, sûã duång töët caác quy ûúác viïåc sûã duång caác chiïën lûúåc tòm àaä àûúåc àiïìu töí chûác thöng tin- vñ duå hïå thöëng chó söë cuãa caác chónh nïëu thêëy cêìn. taâi liïåu). 5. Coá khaã nùng chiïët xuêët àûúåc thöng tin, lêåp àûúåc höì sú thöng tin, vaâ quaãn lyá àûúåc e. Thûåc hiïån caác chiïën lûúåc tòm kiïëm trong thöng tin vaâ caác nguöìn tin caác hïå thöëng tòm tin khaác nhau bùçng caách sûã Biïíu hiïån cuå thïí: duång giao diïån ngûúâi duâng vaâ caác maáy tòm khaác nhau, vúái caác ngön ngûä lïånh, caác giao thûác, vaâ a. Lûåa choån àûúåc giûäa caác cöng nghïå khaác nhau möåt cöng nghïå thñch húåp nhêët ûáng vúái möîi caác thöng söë tòm kiïëm khaác nhau. nhiïåm vuå chiïët xuêët thöng tin cêìn thiïët (vñ duå f. Thûåc hiïån tòm kiïëm bùçng caách sûã duång nhû caác chûác nùng phêìn mïìm sao cheáp hoùåc giao thûác tòm kiïëm thñch húåp ûáng vúái möîi daán, sao chuåp, scan; caác thiïët bõ nghe nhòn, hoùåc lônh vûåc. caác cöng cuå tòm kiïëm). THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 37
4. Nhòn ra thïë giúái b. Taoå ra àûúcå mötå hï å thöngë tö í chûcá thöng tin. c. Coá khaã nùng nhêån biïët àûúåc thöng tin c. Phên biïåt àûúåc giûäa caác loaåi nguöìn trñch thiïëu chñnh xaác, thiïëu trung thûåc, hay thöng tin dêîn vaâ hiïíu àûúåc caác yïëu töë vaâ cuá phaáp àuáng àaä àûúåc lùåp laåi. cuãa viïåc trñch dêîn àöëi vúái caác loaåi nguöìn tin d. Coá khaã nùng nhênå biïët àûúåc caác khña caånh khaác nhau4. vùn hoáa, vêåt chêët hoùåc caác khña caånh vïì böëi caãnh d. Biïët caách lêåp höì sú àöëi vúái caác thöng tin xuêët hiïån cuãa thöng tin àaä àûúåc taåo ra vaâ hiïíu àaä trñch dêîn àïí sao cho tiïån lúåi cho viïåc tham àûúåc taác àöång cuãa böëi caãnh diïîn àaåt thöng tin. khaão sau naây. 3. Coá khaã nùng töíng húåp nhûäng yá tûúãng e. Sû ã dungå àûúcå cöng nghï å khacá nhau àï í quanã chñnh àïí xêy dûång khaái niïåm múái ly á cacá thöng tin àa ä àûúcå lûaå chonå va â tö í chûc.á Biïíu hiïån cuå thïí: Tiïu chuêín 3 a. Nhêån diïån möëi quan hïå giûäa caác khaái niïåm Coá cú súã khoa hoåc àïí àaánh giaá àûúåc thöng vaâ kïët húåp chuáng vaâo kïët quaã phên tñch, töíng tin, nguöìn tin vaâ tñch húåp àûúåc thöng tin múái húåp trïn cú súã caác dûä kiïån then chöët. vaâo nïìn taãng tri thûác vaâ hïå giaá trõ cuãa caá b. Múã röång töíng húåp ban àêìu, khi coá thïí, úã nhên möåt mûác àöå trûâu tûúång cao hún àïí xêy dûång giaã Caác nöåi dung cuãa Tiïu chuêín 3: thuyïët múái maâ coá thïí yïu cêìu thïm thöng tin. 1. Coá khaã nùng toám lûúåc àûúåc nhûäng yá c. Sûã duång maáy tñnh vaâ caác cöng nghïå khaác tûúãng chñnh àûúåc chiïët xuêët tûâ nhûäng thöng (vñ duå nhû baãng tñnh, cú súã dûä liïåu, caác thiïët bõ tin thu thêåp àûúåc nghe nhòn) àïí nghiïn cûáu sûå tûúng taác cuãa caác yá Biïíu hiïån cuå thïí: tûúãng vaâ caác hiïån tûúång khaác. a. Àoåc vaâ choån ra àûúåc caác yá chñnh trong möîi 4. Coá khaã nùng so saánh kiïën thûác múái vúái taâi liïåu. kiïën thûác trûúác àoá àïí coá thïí xaác àõnh àûúåc giaá b. Trònh baây laåi/Diïîn àaåt laåi àûúåc caác khaái trõ àûúåc böí sung, nhêån biïët àûúåc caác mêu niïåm trong taâi liïåu bùçng ngön ngûä cuãa mònh vaâ thuêîn, hoùåc àùåc trûng khaác cuãa thöng tin choån àûúåc caác dûä liïåu möåt caách chñnh xaác. Biïíu hiïån cuå thïí: c. Xaác àõnh àûúåc nguyïn vùn taâi liïåu àïí sau a. Xaác àõnh thöng tin coá àaáp ûáng àûúåc nhu naây coá thïí trñch dêîn laåi àûúåc möåt caách chñnh cêìu nghiïn cûáu hoùåc caác nhu cêìu thöng tin khaác xaác. hay khöng. 2. Coá khaã nùng thïí hiïån roä vaâ aáp duång caác b. Sûã duång àûúåc caác tiïu chñ àûúåc lûåa choån tiïu chñ thiïët yïëu àïí àaánh giaá thöng tin vaâ caác möåt caách coá yá thûác àïí xaác àõnh liïåu coá mêu nguöìn chûáa thöng tin àoá thuêîn trong caác thöng tin nhêån àûúåc hoùåc xaác Biïíu hiïån cuå thïí: minh thöng tin àaä àûúåc sûã duång tûâ caác nguöìn khaác hay khöng. a. Coá khaã nùng kiïím tra vaâ so saánh thöng tin tûâ nhiïìu nguöìn khaác nhau àïí àaánh giaá àûúåc àöå c. Ruát ra kïët luêån dûåa trïn nhûäng thöng tin tin cêåy, tñnh húåp lïå, àöå chñnh xaác, tñnh chêët súã thu thêåp àûúåc. hûäu, tñnh kõp thúâi, vaâ quan àiïím àaánh giaá àöëi d. Kiïmí tra ly á thuyïtë vúiá cacá ky ä thuêtå tûúng ûngá vúái thöng tin nhêån àûúåc. trong möiî lônh vûcå (vñ du,å mö phong,ã thñ nghiïm).å b. Coá khaã nùng phên tñch cêëu truác vaâ logic e. Xaác àõnh àûúåc mûác àöå chñnh xaác coá thïí cuãa phûúng phaáp böí trúå. àaåt àûúåc thöng qua viïåc khaão saát nguöìn göëc 4 Vñ duå: Nguöìn tin göëc laâ taâi liïåu in, nguöìn tin trûåc tuyïën ; Viïåc trñch dêîn tûâ taâi liïåu göëc hay trñch qua möåt taâi liïåu trung gian khaác; Trñch dêîn liïn tiïëp nhiïìu lêìn àöëi vúái möåt taâi liïåu; Trñch dêîn nguyïn vùn hay trñch dêîn yá 38 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
5. Nhòn ra thïë giúái cuãa dûä liïåu, nhûäng haån chïë cuãa caác cöng cuå hoùåc Tiïu chuêín 4 chiïën lûúåc thu thêåp thöng tin, vaâ tñnh húåp lyá cuãa Biïët caách sûã duång thöng tin möåt caách coá kïët luêån. hiïåu quaã àïí thûåc hiïån muåc àñch cuå thïí f. Tñch húåp àûúåc thöng tin múái vúái thöng tin Caác nöåi dung cuãa Tiïu chuêín 4: hoùåc tri thûác àaä coá. 1. Coá khaã nùng aáp duång caác thöng tin múái g. Lûåa choån àûúåc thöng tin trúå giuáp àûa ra vaâ thöng tin àaä coá àïí lêåp kïë hoaåch vaâ taåo ra caác dêëu hiïåu vïì möåt chuã àïì xaác àõnh. möåt saãn phêím hoùåc triïín khai möåt hoaåt àöång 5. Coá khaã nùng xaác àõnh àûúåc liïåu nhûäng cuå thïí kiïën thûác múái coá taác àöång àïën hïå thöëng giaá trõ Biïíu hiïån cuå thïí: cuãa caá nhên hay khöng vaâ coá khaã nùng tiïën a. Töí chûác àûúåc caác nöåi dung thöng tin theo haânh caác bûúác àïí dung hoâa sûå khaác biïåt caách coá thïí höî trúå caác muåc tiïu vaâ höî trúå àûúåc Biïíu hiïån cuå thïí: hònh thûác caác saãn phêím hoùåc dõch vuå cuå thïí (vñ a. Tòm ra àûúåc caác quan àiïím khaác nhau xuêët duå, xêy dûång àïì cûúng, töí chûác baãn thaão, kõch hiïån trong taâi liïåu. baãn). b. Xaác àõnh àûúåc liïåu coá thïí tiïëp nhêån hay b. Trònh baây àûúåc kiïën thûác vaâ caác ky ä nùng loaåi boã caác quan àiïím àûúåc phaãn aánh qua caác coá àûúåc tûâ caác kinh nghiïåm àaä coá àïí lêåp kïë thöng tin àaä tiïëp cêån àûúåc. hoaåch vaâ taåo ra caác saãn phêím hoùåc dõch vuå khaác. 6. Coá khaã nùng xaác nhêån giaá trõ vaâ giaãi c. Tñch húåp àûúåc caác thöng tin múái vaâ thöng thñch thöng qua viïåc thaão luêån, trao àöíi vúái tin àaä coá, bao göìm caác trñch dêîn vaâ chia cêëu caác caá nhên khaác, vúái caác chuyïn gia hoùåc truác, theo caách thûác coá thïí höî trúå caác muåc àñch àöìng nghiïåp trong caác lônh vûåc cuå thïí cuãa saãn phêím hoùåc dõch vuå múái. Biïíu hiïån cuå thïí: d. Thao taác thuêìn thuåc caác vùn baãn, hònh aãnh, a. Tham gia caác cuöåc thaão luêån trong lúáp hoåc dûä liïåu daång söë nïëu cêìn, tiïën haânh viïåc chuyïín hoùåc caác cuöåc thaão luêån khaác. àöíi chuáng tûâ caác võ trñ vaâ àõnh daång ban àêìu b. Tham gia vaâo caác diïîn àaân àiïån tûã do lúáp sang möåt daång thûác múái. taåo lêåp nhùçm khuyïën khñch viïåc trao àöíi vïì möåt 2. Coá khaã nùng àiïìu chónh quaá trònh phaát chuã àïì xaác àõnh (vñ duå nhû email, caác baãn tin, triïín àöëi vúái saãn phêím hoùåc dõch vuå caác phoâng chat). Biïíu hiïnå cuå thïí: c. Xaác àõnh àûúåc yá kiïën caác chuyïn gia a. Duy trò möåt diïîn àaân hay viïåc tham gia caác thöng qua caác caách thûác khaác nhau (vñ duå, hoaåt àöång liïn quan àïën caác quaá trònh tòm kiïëm, phoãng vêën, email, thöng qua caác dõch vuå höî trúå). àaánh giaá trao àöíi thöng tin. 7. Coá khaã nùng xaác àõnh àûúåc yïu cêìu tin b. Phaãn aánh nhûäng kïët quaã àaä àaåt àûúåc, ban àêìu coá cêìn phaãi chónh sûãa hay khöng nhûäng thêët baåi àaä traãi qua vaâ caác chiïën lûúåc thay Biïíu hiïån cuå thïí: thïë. a. Xaác àõnh àûúåc liïåu nhu cêìu thöng tin ban 3. Coá khaã nùng trao àöíi, tûúng taác möåt caách àêìu àaä àûúåc thoãa maän chûa hoùåc thöng tin àûúåc coá hiïåu quaã vïì caác saãn phêím hay dõch vuå àöëi böí sung coá cêìn thiïët hay khöng. vúái ngûúâi khaác b. Phên tñch laåi chiïën lûúåc tòm kiïëm vaâ kïët Biïíu hiïån cuå thïí: húåp caác khaái niïåm böí sung nïëu cêìn thiïët. a. Lûåa choån àûúåc phûúng tiïån vaâ hònh thûác c. Phên tñch caác nguöìn tin àaä àûúåc tiïën haânh truyïìn thöng àïí coá thïí höî trúå töët nhêët caác muåc tòm kiïëm vaâ múã röång àïën caác nguöìn tòm kiïëm àñch cuãa saãn phêím hoùåc dõch vuå vaâ höî trúå caác khaác nïëu cêìn thiïët. àöëi tûúång àaä àõnh trûúác. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 39
6. Nhòn ra thïë giúái b. Sûã duång àûúåc möåt loaåt caác ûáng duång cöng a. Tham gia cacá diïnî àanâ àiïnå tû ã theo cacá quy nghïå thöng tin trong viïåc taåo ra caác saãn phêím àõnh àa ä àûúcå chêpë thuênå (vñ du:å “Quy ûúc”).á hoùåc triïín khai caác dõch vuå. b. Sûã duång mêåt khêíu vaâ caác hònh thûác chûáng c. Kïët húåp chùåt cheä caác nguyïn tùæc thiïët kïë nhêån khaác àaä àûúåc chêëp thuêån àïí truy cêåp caác vaâ trao àöíi, tûúng taác lêîn nhau. nguöìn thöng tin. d. Truyïìn àaåt àûúåc möåt caách roä raâng vúái möåt c. Tuên thuã caác chñnh saách cuãa töí chûác àoái phong caách riïng àïí coá thïí höî trúå caác muåc àñch vúái viïåc truy cêåp caác nguöìn thöng tin. cuãa nhûäng àöëi tûúång àaä àõnh trûúác. d. Duy trò tñnh toaân veån cuãa caác nguöìn thöng Tiïu chuêín 5 tin, caác loaåi phûúng tiïån, caác hïå thöëng vaâ caác thiïët bõ thöng tin. Hiïíu biïët àêìy àuã caác khña caånh kinh tïë, phaáp luêåt vaâ xaä höåi liïn quan túái viïåc taåo lêåp, e. Thu nhêån, lûu giûä vaâ phöí biïën caác loaåi vùn baãn, dûä liïåu, hònh aãnh, êm thanh theo àuáng caác khai thaác, sûã duång thöng tin quy àõnh phaáp luêåt. Caác nöåi dung cuãa Tiïu chuêín 5: f. Thïí hiïån sûå hiïíu biïët àêìy àuã vïì nhûäng 1. Hiïíu biïët àêìy àuã vïì caác khña caånh àaåo haânh vi bõ coi laâ àaåo vùn vaâ khöng thûåc hiïån caác àûác, phaáp lyá vaâ kinh tïë-xaä höåi liïn quan àïën haânh vi àoá àöëi vúái thöng tin thuöåc súã hûäu cuãa thöng tin vaâ cöng nghïå thöng tin mònh vaâ cuãa ngûúâi khaác. Biïíu hiïån cuå thïí: g. Thïí hiïån möåt sûå hiïíu biïët vïì chñnh saách a. Xaác àõnh vaâ thaão luêån vïì caác khña caånh cuãa töí chûác liïn quan àïën con ngûúâi. liïn quan àïën quyïìn caá nhên vaâ an ninh thöng 3. Hiïíu roä sûå cêìn thiïët thûâa nhêån viïåc àaä sûã tin trong caã möi trûúâng in vaâ àiïån tûã. duång caác nguöìn thöng tin khaác trong caác hoaåt b. Xaác àõnh vaâ thaão luêån vïì caác khña caånh àöång nghiïn cûáu, hoåc têåp liïn quan àïën viïåc truy cêåp thöng tin coá thu phñ Biïíu hiïån cuå thïí: vaâ truy cêåp thöng tin miïîn phñ. a. Lûåa choån hïå thöëng chó dêîn tham khaão5 c. Xaác àõnh vaâ thaão luêån vïì caác vêën àïì liïn thñch húåp vaâ sûã duång noá möåt caách nhêët quaán àöëi quan àïën viïåc kiïím duyïåt vaâ tûå do ngön luêån. vúái caác nguöìn trñch dêîn. d. Thïí hiïån àûúåc sûå hiïíu biïët àêìy àuã vïì b. Nïëu cêìn, sùén saâng trònh caác taâi liïåu phaáp lyá quyïìn súã hûäu trñ tuïå, baãn quyïìn, vaâ caách thûác sûã chûáng toã àaä àûúåc cho pheáp àöëi vúái taâi liïåu coá duång húåp lyá caác taâi liïåu coá baãn quyïìn. baãn quyïìn6. 2. Coá khaã nùng tuên thuã luêåt phaáp, caác quy Ngûúâi giúái thiïåu: Trêìn Maånh Tuêën àõnh, chñnh saách cuãa caác töí chûác, vaâ thûåc hiïån Nguöìn dõch: Information Literacy Compe- caác thuã tuåc liïn quan àïën viïåc truy cêåp vaâ sûã tency Standards for Higher Education: duång caác nguöìn thöng tin Biïíu hiïån cuå thïí: tionliteracycompetency 5 Trong nguyïn vùn : documentation style, song vïì nöåi dung chñnh laâ hïå thöëng chó dêîn tham khaão. Trïn thïë giúái hiïån coá nhiïìu phong caách thïí hiïån viïåc trñch dêîn khaác nhau, tiïu biïíu trong söë àoá: Oxford Referencing System, Refer- ences/Bibliography Vancourver Style, Chicago Referencing Style 6 Vñ duå ngûúâi dõch àûúåc taác giaã cho pheáp àïí thûåc hiïån viïåc dõch vaâ cöng böë baãn dõch cuãa taâi liïåu àoá àïí phöí biïën vò muåc àñch nghiïn cûáu, phöí biïën kiïën thûác Cuå thïí, baâi dõch Cöng nghïå söë àûa böå sûu têåp cuãa Thû viïån àaåi hoåc Havard àïën vúái thïë giúái sau khi àaä àûúåc sûå cho pheáp cuãa taác giaã (Giaáo sû Peter Kosewski) múái àûúåc cöng böë trïn Taåp chñ Thöng tin KHXH, söë 6, nùm 2008. 40 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015