Bài giảng Chăm sóc người bệnh HIV

Nội dung text: Bài giảng Chăm sóc người bệnh HIV

1. Chăm sóc người bệnh HIV HAIVN Chương trình AIDS trường Y khoa Harvard tại Việt Nam 1
2. Mục tiêu học tập Sau bài giảng này, học viên có thể: n Liệt kê 7 triệu chứng phổ biến nhất ở bệnh nhân HIV/AIDS n Đề xuất các can thiệp điều dưỡng phù hợp cho mỗi triệu chứng 2
3. Các triệu chứng liên quan đến HIV thường gặp nhất n Suy mòn n Tiêu chảy n Khó thở n Đau n Mệt mỏi n Bệnh tổn thương n Sốt da 3
4. Suy mòn: Tổng quan n Là tình trạng bệnh toàn thân, đặc điểm: • suy dinh dưỡng • gầy sút • yếu mệt n Đi kèm với sự tiến triển nhanh của bệnh n Gặp ở đa số bệnh nhân 4
5. Suy mòn: Nguyên nhân (1) n Thiếu dinh dưỡng đưa vào cơ thể do: • Chán ăn, buồn nôn, tổn thương loét miệng, thay đổi vị giác • Trầm cảm hoặc chứng mất trí • Đau • Sự đói nghèo (kinh tế khó khăn) n Mất nhiều chất dinh dưỡng (tiêu chảy, nôn) 5
6. Suy mòn: Nguyên nhân (2) n Thay đổi về trao đổi chất (tăng chuyển hóa) n Bệnh nhiễm trùng cơ hội không được chẩn đoán và điều trị, đặc biệt là lao n Tác dụng phụ của thuốc 6
7. Suy mòn : Các can thiệp điều dưỡng n Ăn ít một và ăn nhiều bữa với thức ăn giàu protein và năng lượng n Chăm sóc răng miệng toàn diện n Kết hợp các bài tập thể dục nhẹ nhàng 7
8. Khó thở : Tổng quan n Khó thở là cảm giác chủ quan của người bệnh n Dấu hiệu: nhịp thở ngắn, nhanh n Liên quan đến: • Nhiễm trùng phổi • U phổi • Thiếu máu 8
9. Khó thở: Đánh giá điều dưỡng n Chủ quan: Mức độ các hoạt động sinh hoạt của người bệnh giảm đến tối thiểu n Khách quan: theo dõi người bệnh thấy • Tăng nhịp thở • Vật vã • Nói khó • Co rút cơ hô hấp • Tím tái 9
10. Khó thở: Can thiệp điều dưỡng (1) n Thường xuyên thay đổi tư thế: • Nằm đầu cao hoặc • Ngồi đầu cúi gập về phía trước • Có điểm tựa chắc chắn n Nới rộng quần áo n Duy trì bù đủ nước 10
11. Khó thở: Can thiệp điều dưỡng (2) n Tạo sự thoáng khí trong phòng bệnh nhân và tránh phơi nhiễm với các yếu tố kích thích từ môi trường: • Thuốc lá • Khói lò sưởi, bếp n Thể dục nhẹ nhàng n Hướng dẫn bệnh nhân thư giãn và tập thở phồng miệng. 11
12. Mệt : Tổng quan n Cảm giác mệt mỏi toàn thân bất thường, kiệt sức không phù hợp với mức độ hoạt động n Liên quan đến: • Bệnh HIV tiến triển • Thiếu máu • Trầm cảm • Suy dinh dưỡng 12
13. Mệt: Đánh giá điều dưỡng n Thời gian khỏe nhất và mệt nhất? n Chu kì sinh hoạt: • ngủ và các hoạt động sinh hoạt? • Cách ăn uống? n Dấu hiệu sống và thể trạng bên ngoài n Đánh giá giá trị huyết sắc tố (Hemoglobin - Hb) n Các triệu chứng kết hợp 13
14. Mệt : Can thiệp điều dưỡng n Động viên bệnh nhân điều trị bao gồm cả điều trị trầm cảm (nếu có) n Lập kế hoạch các hoạt động để bảo tồn năng lượng n Tập thể dục nhẹ nhàng n Duy trì đủ nước và đủ dinh dưỡng 14
15. Sốt : Tổng quan n Sốt là tình trạng thân nhiệt tăng bất thường n Liên quan đến nhiễm trùng, ung thư, phản ứng thuốc n Gây căng thẳng cơ thể, tiêu hao năng lượng, đẩy nhanh tiến triển bệnh 15
16. Sốt : Can thiệp điều dưỡng n Chườm mát n Tắm nhanh với nước mát để hạ nhiệt khi thân nhiệt trên 40°C n Giữ cơ thể người bệnh luôn khô ráo, sạch sẽ, ấm áp n Duy trì cung cấp đủ nước n Dùng thuốc hạ nhiệt 16
17. Tiêu chảy : Tổng quan n Tiêu chảy là tăng về số lượng và tần suất thải phân n Liên quan đến nhiễm trùng, bệnh ác tính, giảm hấp thu (rối loạn điện giải ) n Dẫn đến: • mất nước • suy dinh dưỡng • tổn thương da • cách biệt xã hội, trầm cảm 17
18. Tiêu chảy: Can thiệp điều dưỡng n Ăn ít một và chia nhiều bữa n Chế độ ăn giàu protein, năng lượng, ít chất béo và tăng chất xơ n Duy trì đủ nước n Bảo quản, chế biến thức ăn an toàn n Vệ sinh da n Rửa tay sạch trước khi ăn, khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh 18
19. Đau : Tổng quan n Đau là cảm giác khó chịu và bứt rứt, dễ xúc động n Cảm nhận đau là khác biệt ở mỗi cá thể n Rất thường gặp ở bệnh nhân HIV/AIDS n Thường không được điều trị 19
20. Đau: Nguyên nhân Nguyên nhân gây đau thường gặp ở bệnh nhân HIV: n Đau đầu: có thể do HIV, u, các bệnh nhiễm trùng, thuốc AZT n Bệnh lý thần kinh ngoại biên: có thể do HIV, thuốc điều trị n Bệnh ngoài da: Zona n Miệng và họng: herpes, nấm candida, CMV, HIV n Hội chứng cai nghiện 20
21. Đau: Đánh giá điều dưỡng n Hỏi tần suất và mức độ các cơn đau n Đánh giá đau theo “thang đau” tiêu chuẩn n Tin vào báo cáo của bệnh nhân n Giải thích và trấn an bệnh nhân n Đánh giá đau cùng các dấu hiệu sinh tồn khác đối với mỗi bệnh nhân đến khám 21
22. Thang đánh giá đau n Thang đánh giá cảm nhận đau đánh giá đau ở người lớn sử dụng thang số: 0 5 10 n Mức độ đau được ước lượng theo thang từ 0 – 10: • 0 là không đau • 10 là đau nhất 22
23. Đau: Xử trý (1) Xử trí đau với thang giảm đau của tổ chức y tế thế giới (WHO): n Bước 1: Thuốc giảm đau không gây nghiện (non-opioids): • aspirin, • thuốc chống chống viêm không steroid và • acetaminophen n Bước 2: Các thuốc opioid: codeine, oxycodone n Bước 3: Các thuốc opioid: morphine, methadone 23
24. Đau : Xử trí (2) Xử trí đau không dùng thuốc: n Châm cứu n Thôi miên n Kỹ thuật thư giãn 24
25. Bệnh da: Tổng quan n Có nhiều biểu hiện bệnh da n Xuất hiện ở nhiều giai đoạn khác nhau của bệnh HIV n Liên quan đến HIV, nhiễm trùng, bệnh ác tính và thuốc n Cải thiện với điều trị HIV 25
26. Bệnh da: Viêm nang lông n Tăng bạch cầu ái toan: • Sẩn ngứa trên thân, đầu, cổ, bắp tay và chân • Điều trị bằng kem chống nấm, ánh sáng trị liệu n Nhiễm khuẩn: • Điều trị bằng kháng sinh 26
27. Bệnh da: Viêm da tuyến bã n Đỏ, bóng, có thể ngứa n Tuyến bã ở mặt, thân bìu, chân tay n Điều trị với: • Corticoid nhẹ và • Các chế phẩm gốc dầu 27
28. Bệnh da: Các bệnh nấm da n Thường gặp nhất là nấm candida n Thường gây bệnh ở móng và tổ chức sừng n Can thiệp: • Giữ da khô, đặc biệt ở chân và tay • Dùng thuốc chống nấm tại chỗ và toàn thân 28
29. Bệnh da: Các bệnh tổn thương loét da n Nguyên nhân thường gặp là zona, có thể lan tỏa n Can thiệp: • Rửa tay và giữ vệ sinh da • Có thể băng nhưng không nên bao phủ quá nhiều gây bí, ẩm • Giảm đau nếu cần 29
30. Chăm sóc bệnh nhân AIDS tốt là làm tốt công tác điều dưỡng 30
31. Những điểm chính n Các triệu chứng có thể gây ra bởi HIV, nhiễm trùng cơ hội, hoặc tác dụng phụ của thuốc n Kế hoạch chăm sóc: đánh giá các khó khăn NB gặp phải, chăm sóc và đánh giá lại n Cần hướng dẫn cách chăm sóc cho cả bệnh nhân và người nhà 31
32. Cảm ơn Câu hỏi 32