Bài giảng Đa dạng sinh học, bảo tồn đa dạng sinh học

pdf 69 trang hapham 350
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Đa dạng sinh học, bảo tồn đa dạng sinh học", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_da_dang_sinh_hoc_bao_ton_da_dang_sinh_hoc.pdf

Nội dung text: Bài giảng Đa dạng sinh học, bảo tồn đa dạng sinh học

  1. ÑÑAA DAÏNGDAÏNG SINHSINH HOÏC,HOÏC, BAÛOBAÛO TOÀTOÀNN ÑAÑA DAÏNGDAÏNG SINHSINH HOÏCHOÏC Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  2. A. ĐA D ẠNG SINH H ỌC 1. Ñònh nghóa 2. Caùc daïng ĐDSH 3. Vai troø kinh teá, xaõ hoäi, khoa hoïc cuûa ĐDSH 4. Söû duïng ĐDSH Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  3. 1.1. ÑaÑa daïng daïng Sinh Sinh hoïc hoïc Là s ph n th nh ca s sng trên Trái t, là hàng tri u loài ng vt, th c vt và VSV, là nh ng gen ch a ng trong các loài và là nh ng HST vô cùng ph c tp cùng tn ti trong môi tr ưng. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  4. 2. Caùc daïng cuûa ña daïng Sinh hoïc • Ña daïng di truyeàn • Ña daïng loaøi • Ña daïng sinh thaùi • Ña daïng vaên hoùa Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  5. ÑaÑa daïng daïng di di truyeàntruyeàn Du øng ñeå chæ söï ña daïng cuûa gen beân trong moät loaøi, bao go àm caû nhöõng quaàn theå khaùc nhau trong cuøng moät loaøi Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Tiré de IUCN, 1994 de la nature
  6. Ña daïng di truyeàn Ña daïng veà gen trong cuøng 1 loaøi Nhöõng quaàn theå khaùc nhau Nhöõng bieán ñoåi di truyeàn cuûa cuøng 1 loaøi trong cuøng 1 quaàn theå Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  7. Môi tr ường Ki ều hình (A) Khác ki ểu gen gi ống nhau khác nhau Phát tri ền X X Ki ều hình Môi tr ường (B) Cùng ki ểu gen khác nhau khác nhau X X Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  8. ÑaÑa daïng daïng loaøi loaøi ÑoäÑoä ña ña daïngdaïng veàveà loaøi loaøi trongtrong moätmoät vuøng.vuøng. ÑoäÑoä ña ña daïngdaïng naøynaøy coùcoù theå theå ño ño ñaïcñaïc baèngbaèng nhieàunhieàu caùccaùch.h. SoáSoá loaøi loaøi trongtrong moätmoät vuøngvuøng (ñoä(ñoä phong phong phuùphuù veà veà loaøi) loaøi) laølaø moät moät tieâutieâu chuaånchuaån thöôøngthöôøng ñöôïcñöôïc söûsöû duïng. duïng. NgöôøiNgöôøi tata caøngcaøng ngaøyngaøy caøngcaøng söûsöû duïng duïng moätmoät chæchæ soá soá c chínhhính xaùcxaùc hôn,hôn, chæchæ soá soá ña ña daïngdaïng phaânphaân loaïiloaïi hoïc,hoïc, noùnoù cuõng cuõng chuùchuù troïngtroïng ñeánñeán nhöõngnhöõng moáimoái quanquan heäheä hoã hoã töôngtöông giöõagiöõa caùcaùcc loaøi.loaøi. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Theo IUCN, 1994 de la nature
  9. Ña daïng veà loaøi Ña daïng veà loaøi trong 1 khu vöïc  Ñoä phong phuù veà loaøi  Soá löôïng loaøi vaø moái quan heä hoå töông giöõa chuùng trong trong khu vöïc khu vöïc Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  10. Soá loaøi treân Traùi ñaát Chöa ñöôïc moâ taû 28,3 trieäu 8,3 trieäu 1,7 trieäu 1,7 trieäu Ñaõ ñöôïc moâ taû Toång soá öôùc tính = 10 trieäu Toång soá öôùc tính = 30 trieäu Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  11. SoáSoá loaøi loaøi treân treân Traùi Traùi ñaát ñaát ChöaChöa ñöôïc ñöôïc moâ moâ taû taû 98,398,3 trieäutrieäu 1,71,7 trieäutrieäu ÑaõÑaõ ñöôïc ñöôïc moâ moâ taû taû ToångToång soá soá öôùc öôùc tính tính = = 100100 trieäutrieäu Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  12. Söï phaân boå caùc loaøi trong moät soá nhoùm Côn trùng Sinh vật khác Vi rút Vi khu n Nm To Th c vt bc cao Sinh vật nguyên sinh Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  13. Ngöôøi ta ñaõ bieát ñöôïc khoaûng 1,7 trieäu loaøi nhöng vieäc phaân tích chính xaùc nhöõng loaøi naøy seõ coøn raát laâu môùi coù theå thöïc hieän ñöôïc do: * Nhöõng phöông tieän chuyeân moân ñeå löu tröõ vaø moâ taû veà ñoä ña daïng cuûa loaøi, * Soá löôïng cuûa caùc chuyeân gia veà phaân loaïi khoâng ñaùp öùng ñöôïc. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source : La Recherche, no 333 (2000) de la nature
  14. Caùc nhaø phaân loaïi hoïc ñaõ moâ taû ñöôïc khoaûng 11.000 loaøi môùi moãi naêm ÑeåÑeå moâ moâ taû taû 8,3 8,3 trieäutrieäu loaøi, loaøi, caàncaàn 750750 naêmnaêm ÑeåÑeå moâ moâ taû taû 28,3 28,3 trieäutrieäu loaøi, loaøi, caàncaàn 2.5702.570 naêmnaêm Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source : La Recherche, no 333 (2000) de la nature
  15. NaêmNaêm 1990,1990, DavidDavid HawksworthHawksworth öôùcöôùc tínhtính coùcoù khoaûng khoaûng 1,51,5 trieäutrieäu loaøiloaøi naám,naám, nhöngnhöng chæchæ coù coù 5 5 %% ñöôïcñöôïc bieátbieát ñeán.ñeán. TheoTheo caùccaùc hoaïthoaït ñoängñoäng veàveà phaân phaân loaïiloaïi nhönhö hieän hieän nay,nay, ngaønh ngaønh khoakhoa hoïchoïc naøynaøy caàncaàn ñeánñeán 850850 naêmnaêm ñeåñeå hoaønhoaøn taáttaát coângcoâng vieäcvieäc kieåmkieåm keâ.keâ. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source : La Recherche, no 333 (2000) de la nature
  16. NghieânNghieân cöùu cöùu ñieån ñieån hình hình – – Röøng Röøng Amazone Amazone 1010 loaøiloaøi khækhæ môùi môùi ñöôïcñöôïc phaùtphaùt hieänhieän ôûôû röøng röøng Amazone,Amazone, BrasilBrasil trongtrong 1010 naêmnaêm trôûtrôû laïi laïi ñaây,ñaây, trongtrong ñoùñoù 2 2 loaøiloaøi khækhæ Na Namm MyõMyõ (marmoset)(marmoset) ñaõ ñaõ ñöôïc ñöôïc Toå Toå Chöùc Chöùc Quoác Quoác Teá Teá Veà Veà Baûo Baûo Veä Veä ThieânThieân Nhieân Nhieân thoâng thoâng baùo baùo veà veà vieäc vieäc phaùt phaùt hieän hieän chuùn chuùngg vaøo vaøo ngaøyngaøy 22/04/2001.22/04/2001. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  17. Vieäc khaùm phaù 2 loaøi Khæ Nam Myõ ñaõ naâng soá loaøi linh tröôûng leân 79 loaøi. Vôùi 25% toång soá loaøi ñöôïc bieát hieän nay, Brasil ñöôïc xeáp vaøo nöôùc coù ñoä ña daïng sinh hoïc cao nhaát treân theá giôùi. CallithrixCallithrix manicorensis manicorensis CallithrixCallithrix acariensis acariensis Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  18. NghieânNghieân cöùu cöùu ñieån ñieån hình hình VieätVieät Nam Nam – – Laøo Laøo - - CampuchiaCampuchia Laos Nhieàu loaøi ñoäng vaät môùi ñöôïc phaùt hieän vaø taùi phaùt hieän ôû Laos bieân giôùi Vieät Nam, Laøo vaø Cambodge Campuchia, ôû phía Nam daõy Vietnam Tröôøng Sôn. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  19. Laos Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  20. NhöõngNhöõng loaøi loaøi thóthó môùimôùi ñöôïc ñöôïc phaùt phaùt hieän hieän ôû ôû VieätVieät Nam: Nam: Mang laù Mang laù ÑöôïcÑöôïc caùc caùc nhaø nhaø khoa khoa hoïc hoïc ñònh ñònh danh danh laàn laàn ñaàu ñaàu (Muntiacus rooseveltorum) tieântieân vaøo vaøo naêm naêm 1997 1997 MangMang Tröôøng Tröôøng Sôn Sôn ÑöôïcÑöôïc caùc caùc nhaø nhaø khoa khoa hoïc hoïc phaùt phaùt hieän hieän vaøo vaøo thaùng thaùng (Muntiacus truongsoniensis) 44 naêmnaêm 1997 1997 treântreân daõy daõy Tröôøng Tröôøng Sôn Sôn Sao La ÑöôïcÑöôïc phaùt phaùt hieän hieän laàn laàn ñaàu ñaàu tieân tieân ôûVieät ôûVieät Nam Nam (Pseudoryx nghetinhensis) naêmnaêm 1992. 1992. SauSau ñoù ñoù ngöôøi ngöôøi ta ta cuõngcuõng phaùt phaùt hieänhieän loaøi loaøi naøy naøy ôû ôû Laøo. Laøo. MangMang lôùn lôùn Ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc phaùt hieän laàn ñaàu (Megamuntiacus(Megamuntiacus vuquangensis) vuquangensis) tieân vaøo naêm 1994 treân daõy Tröôøng Sôn, bieân giôùi Vieät Nam vaø Laøo. Ngöôøi ta cuõng tìm thaáy loaøi naøy ôû ñòa phaän Campuchia Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  21. Ñöôïc moâ taû laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1892 töø Heo röøng Vietnam boä xöông ñöôïc tìm thaáy ôû mieàn nam Vieät (Sus bucculentus) Nam. Vaøo thaùng gieâng naêm 1995, moät boä xöông khoâng hoaøn chænh nhöng ôû thôøi ñieåm hieän taïi ñöôïc tìm thaáy ôû daõy Tröôøng Sôn beân Laøo, gaàn bieân giôùi Vieät Nam Ñöôïc khaùm phaù vaøo naêm 1937, söï phaân boá Boø Couprey cuûa loaøi naøy hieän nay raát haïn cheá (Vieät Nam, (Bos sauveli ) Laøo vaø Campuchia) vôùi soá löôïng khoaûng 500 Thoû soïc Cuõng ñöôïc tìm thaáy treân daõy Tröôøng Sôn, bieân giôùi cuûa Vieät Nam vaø Laøo. Ñöôïc phaùt hieän vaøo naêm 1999 vaø laø 1 loaøi thoû hoang daïi môùi Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  22. Laøm theá naøo ñeå tìm thaáy moät loaøi môùi? Baèng caùch tìm tröïc tieáp ngoaøi thöïc ñòa, phaàn lôùn caùc loaøi môùi ñaõ ñöôïc khaùm phaù theo caùch naøy Baèng nhöõng nghieân cöùu veà phaân loaïi hoïc. Ví duï: vieäc xeùt duyeät laïi nhöõng caây thuoäc hoï Palmae ñaõ khaùm phaù ra ñöôïc 1 loaøi hieám Baèng nhöõng nghieân cöùu veà ADN nhaát laø treân ñoäng vaät. Ví duï: 1 loaøi caù vaây tay môùi ñöôïc phaùt hieän ôû Indonesia naêm 1998 khaùc bieät vôùi loaøi ñaõ tìm thaáy ôû Comores Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  23. NhöõngNhöõng cuoäc cuoäc haønh haønh trình trình thaùm thaùm hieåm hieåm khoa khoa hoïc hoïc Cho ñeán cuoái theá kyû XVIII, nhöõng cuoäc haønh trình khoa hoïc môùi thöïc söï ñöôïc bieát ñeán. Taát caû nhöõng con taøu thaùm hieåm, coù ít nhaát 1 nhaø thöïc vaät hoïc vaø 1 hoïa coâng, ñem veà nhieàu maãu thöïc vaät töôi hoaëc khoâ vaø nhieàu baûn veõ caùc loaøi thöïc vaät. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  24. Nhöõng cuoäc haønh trình naøy khoâng bao giôø chaám döùt thaät söï vaø ngaøy nay, ngöôøi ta vaãn coøn theo doõi nhöõng khaùm phaù khoa hoïc, haàu heát ôû nhöõng vuøng ñaát phong phuù ôû phía nam. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  25. Nhöõng kyõ thuaät ñöôïc söû duïng ñeå nghieân cöùu taàng taùn röøng coù theå raát tinh vi, ví duï nhö kyõ thuaät cuûa caùc nhaø khoa hoïc Phaùp, hoï ñaët 1 taám maønh khí raát lôùn treân caùc ngoïn caây giuùp hoï di chuyeån. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  26. 3.3. ÑaÑa daïng daïng sinh sinh thaùi thaùi Ña daïng sinh thaùi khoù ño ñaïc hôn vì « ranh giôùi » giöõa caùc quaàn xaõ vaø caùc heä sinh thaùi khoâng ñöôïc roõ raøng. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Tiré de IUCN, 1994 de la nature
  27. HeäHeä sinh sinh thaùi??? thaùi??? Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  28. ÑaÑa daïng daïng vaên vaên hoùa hoùa Ña daïng veà vaên hoùa ñöôïc theå hieän baèng söï ña daïng ngoân ngöõ, söï tín ngöôõng toân giaùo, nhöõng kinh nghieäm veà vieäc quaûn lyù ñaát ñai, ngheä thuaät, aâm nhaïc, caáu truùc xaõ hoäi, söï löïa choïn nhöõng caây troàng, cheá ñoä aên uoáng, vaø moät soá thuoäc tính khaùc cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Adapté de IUCN, 1994 de la nature
  29. VaênVaên hoùa hoùa baûn baûn ñòa ñòa MoätMoät trong trong nhöõng nhöõng khíakhía caïnh caïnh raát raát quan quan troïngtroïng cuûa cuûa ña ña daïng daïng vaênvaên hoùa hoùa chính chính laø laø vaên vaên hoùahoùa cuûa cuûa caùc caùc daân daân toäc toäc baûnbaûn ñòa. ñòa. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  30. Khoaûng 200 trieäu daân toäc thieåu soá (4% daân soá theá giôùi) soáng raûi raùc khaép nôi treân theá giôùi. Ña daïng vaên hoùa gaén lieàn vôùi caùc daân toäc baûn ñòa bò ñe doïa bôûi neàn kinh teá vaø xaõ hoäi « vaên minh ». Caàn phaûi baûo veä söï ña daïng veà vaên hoùa naøy vì thoâng thöôøng noù laø neàn taûng cho söï phaùt trieån beàn vöõng. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  31. HE ÄÄ SINH THA ÙÙI T ÖÏ NHIEÂN Ta øøi nguyeân röøng va øø ñoààng co ûû Ta øøi nguyeân Ñoääng va äät Ta øøi nguyeân ñaáát nga ääp nöôùùc Ta øøi nguyeân bie ûûn va øø ven bô øø Ñaáát va øø vi sinh va äät Ña daïng heä sinh thaùi Ña daïng loaøi Ña daïng gen Ca ùùc loa øøi ñö ôïïc cho ïïn Ña da ïïng vaên ho ùùa lo ïïc Các lo ài ng , th c vt nuôi Các lo ài ng , th c v t nuôi ánh bt – nuôi tr ng Xã hi ô th và nông thôn Noâng nghie ääp Ng ö nghie ääp nh cư HE ÄÄ SINH THA ÙÙI « NHAÂN TA ÏÏO » Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  32. SöûSöû duïng duïng ñaña daïng daïng Sinh Sinh hoïc hoïc Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  33. 80% daân soá theá giôùi leä thuoäc tröïc tieáp vaøo moâi tröôøng töï nhieân veà thöïc phaåm vaø thuoác men Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  34. Toång saûn löôïng cuûa caùc caây löông thöïc Gaïo Gaïo Khaùc 19% 28% Luùa mì Baép Khoai taây Ñaäu naønh Luùa mì Luùa maïch 4% 18% Ñaäu naønh Luùa maïch Khaùc 5% Baép 17% Khoai taây 9% Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  35. LöôïngLöôïng proteine proteine ñoäng ñoäng vaät vaät (g) (g) tieâutieâu thuï thuï haøng haøng ngaøy ngaøy cho cho mo moãiãi ngöôøingöôøi ôû ôû caùc caùc nöôùc nöôùc Chaâu Chaâu AÙ, AÙ, nôinôi hôn hôn ½ ½ nhu nhu caàu caàu ñöôïc ñöôïc thay thay th theáeá baèngbaèng caùc caùc ñoäng ñoäng vaät vaät hoang hoang daõ daõ * * ThòtThòt ÑV ÑV hoanghoang da da õ(%)õ(%) IndonesiaIndonesia 67,967,9 MaõMaõ lai lai 60,060,0 PhilippinesPhilippines 52,752,7 ThaùiThaùi Lan Lan 51,551,5 VietViet Nam Nam 55,755,7 Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Tiré de « Global biodiversity » (1992) SoáSoá lieäu lieäu naêm naêm 1982 1982 de la nature
  36. TaøiTaøi nguyeân nguyeân döôïc döôïc lieäu lieäu •• Öôùc Öôùc tính tính coù coù ít ít nhaát nhaát 35.000 35.000 loaøi loaøi thöïc thöïc vaät vaät coù coù giaù giaù trò trò ve veàà maët maët döôïcdöôïc phaåm phaåm nhöng nhöng chæ chæ coù coù 5.000 5.000 loaøi loaøi ñöôïc ñöôïc nghieân nghieân cöùu. cöùu. •• Chæ Chæ rieâng rieâng trung trung Quoác Quoác ñaõ ñaõ saûn saûn xuaát xuaát hôn hôn 40.000 40.000 loaïi loaïi thuoá thuoácc coå coå truyeàntruyeàn khaùc khaùc nhau nhau töø töø thöïc thöïc vaät vaät •• Toå Toå chöùc chöùc söùc söùc khoûe khoûe theá theá giôùi giôùi öôùc öôùc tính tính coù coù khoaûng khoaûng 80% 80% dadaânân soá soá caùccaùc nöôùc nöôùc ñang ñang phaùt phaùt trieån trieån söû söû duïng duïng caùc caùc döôïc döôïc phaåm phaåm coå coå tr truyeànuyeàn coùcoù nguoàn nguoàn goác goác haàu haàu heát heát töø töø thöïc thöïc vaät vaät Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  37. •• ÔÛ ÔÛ vuøng vuøng Ñoâng-BaécÑoâng-Baéc Amazone,Amazone, nhöõngnhöõng ngöôøingöôøi daândaân baûbaûnn xöùxöù söûsöû duïng duïng ítít nhaátnhaát 1.3001.300 loaøiloaøi thöïcthöïc vaätvaät trongtrong caùccaùc döôïcdöôïc phaåmphaåm coåcoå truyeàn truyeàn cuûacuûa hoï.hoï. •• ÔÛ ÔÛ Ñoâng Ñoâng NamNam AÙ,AÙ, caùccaùc thaàythaày langlang söûsöû duïng duïng khoaûngkhoaûng 66.500.500 loaøiloaøi thöïc thöïc vaät vaät khaùc khaùc nhau nhau ñeå ñeå ñieàu ñieàu trò trò caùc caùc beänh beänh soát soát reùt, reùt, loeùtloeùt daïdaï daøy, daøy, gianggiang maimai vaøvaø nhieàu nhieàu beänhbeänh khaùc.khaùc. •• 20 20 loaïiloaïi thuoácthuoác vôùivôùi nhöõngnhöõng hôïphôïp chaátchaát ñöôïcñöôïc lyly trtríchích töøtöø thöïc thöïc vaät,vaät, vivi sinhsinh vaätvaät vaøvaø ñoäng ñoäng vaätvaät raátraát ñöôïcñöôïc öaöa chuochuoängäng ôûôû Hoa Hoa Kyø.Kyø. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  38. •• Hôn Hôn 3000 3000 khaùng khaùng sinh sinh coù coù nguoàn nguoàn goác goác töø töø caùc caùc vi vi sinh sinh vaät,vaät, coùcoù theå theå keå: keå: –– Penicilline Penicilline ( (PenicilliumPenicillium notatum,notatum, P.P. ChrysogenumChrysogenum )) (1929)(1929) –– Streptomycine Streptomycine (( StreptomycesStreptomyces griseus griseus )) (1944)(1944) –– Chlortetracycline Chlortetracycline ( (StreptomycesStreptomyces aureofaciens aureofaciens )) (1948)(1948) •• CyclosporineCyclosporine thuthu ñöôïc ñöôïc töø töø moät moät loaïi loaïi naám naám trong trong ñaát ñaát ñaõ ñaõ giagia taêng taêng söï söï thaønh thaønh coâng coâng trong trong vieäc vieäc gheùp gheùp tim tim vaø vaø thaän thaän baèngbaèng caùch caùch loaïi loaïi boû boû phaûn phaûn öùng öùng mieãn mieãn dòch. dòch. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  39. SSöïöï ññooùngùng gogo ùpùp cucu ûaûa ññaa dada ïngïng SinhSinh hoho ïcïc vava øoøo yy hoho ïcïc KhoaûngKhoaûng 25% 25% caùccaùc höôùng höôùng daãn daãn ñieàu ñieàu trò trò bao bao goàm goàm caùc caùc döôïc döôïc ph phaåmaåm maø maø thaønhthaønh phaàn phaàn laø laø caùc caùc hôïp hôïp chaát chaát trích trích ly ly hay hay daãn daãn xuaát xuaát töø töø th thöïcöïc vaät: vaät: DöôïcDöôïc phaåm phaåm Nguoàn Nguoàn Beänh Beänh QuinineQuinine CinchonaCinchona ledgerianaledgeriana SoátSoát reùt reùt AspirineAspirine SalixSalix alba alba SoátSoát vaø vaø ñau ñau nhöùc nhöùc ReserpineReserpine RauwolfiaRauwolfia serpentinaserpentina HuyeátHuyeát aùp aùp ArtemisinineArtemisinine ArtemisiaArtemisia annua annua SoátSoát reùt reùt Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  40. CâyCây CurareCurare (Strychnos(Strychnos spinosa)spinosa) TubocurarineTubocurarine ÔÛÔÛ Amazone, Amazone, ququ curarecurare ñöôïc ñöôïc caùc caùc thoå thoå daân daân söûsöû duïng duïng ñeå ñeå taåm taåm ñoäc ñoäc caùc caùc muõi muõi teân teân töø töø raát raát laâu laâu ñôøiñôøi TrongTrong y y hoïc,hoïc, ngöôøingöôøi ta ta söûsöû duïng duïng tubocurarinetubocurarine laøm laøm chaát chaát giaõn giaõn cô cô Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Tiré du Larousse encyclopédique (1995) de la nature
  41. CaâyCaây döøa döøa caïn caïn Madagascar Madagascar (Catharanthus(Catharanthus roseus)roseus) Vinblastine,Vinblastine, VincristineVincristine :: söûsöû duïng duïng ñeå ñeå dieàu dieàu trò trò beänhbeänh baïch baïch caàu caàu ôû ôû treû treû em em ÑöôïcÑöôïc caùc caùc nhaø nhaø khoa khoa hoïc hoïc Canada Canada khaùmkhaùm phaù phaù naêm naêm 1960 1960 Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  42. ThoângThoâng ñoû ñoû Pacifique Pacifique (Taxus(Taxus baccata,baccata, T.T. brevifolia)brevifolia) TaxolTaxol ((khaùmkhaùm phaù phaù naêm naêm 1980 1980 )) ÑöôïcÑöôïc söû söû duïng duïng trong trong ñieàu ñieàu trò trò ung ung thöthö vuù vuù vaø vaø buoàng buoàng tröùng tröùng DigitalisDigitalis purpurea purpurea vaø vaø Digitalis Digitalis lanata lanata DigitalineDigitaline vaøvaø digoxine digoxine SöûSöû duïng duïng trong trong caùc caùc döôïc döôïc phaåm phaåm ñieàu ñieàu trò trò roái roái loaïnloaïn nhòp nhòp tim tim Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  43. CaâyCaây thuoác thuoác phieän phieän (Papaver(Papaver somniferim)somniferim) Morphine,Morphine, codeinecodeine TínhTính giaûm giaûm ñau ñau cöïc cöïc maïnh maïnh TròTrò ho ho C©yC©y CocaCoca (Erythroxylon(Erythroxylon coca)coca) CocaðneCocaðne GaâyGaây teâ teâ cuïc cuïc boä boä cöïc cöïc maïnh maïnh Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  44. GiaùGiaù trò trò cuûa cuûa Ña Ña daïng daïng Sinh Sinh hoïc hoïc Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  45. GiaùGiaù trò trò kinh kinh teá teá cuûa cuûa Ña Ña daïng daïng Sinh Sinh hoïc hoïc •• TaátTaát caûcaû thöïcthöïc phaåmphaåm vaøvaø phaàn phaàn lôùnlôùn döôïcdöôïc phaåmphaåm cuõngcuõng nhönhö caùccaùc saûn saûn phaåm phaåm coâng coâng nghieäp nghieäp ñöôïcñöôïc con con ngöôøi ngöôøi söû söû duïng duïng ñeàuñeàu coùcoù nguoàn nguoàn goácgoác töøtöø söï söï ña ña daïngdaïng sinhsinh hoïchoïc cuûacuûa ccaùcaùc loaøiloaøi hoanghoang daïidaïi vaøvaø nuoâi nuoâi troàng.troàng. •• RieângRieâng ôûôû Hoa Hoa Kyø,Kyø, vaøovaøo cuoáicuoái nhöõngnhöõng naêmnaêm 70,70, giaùgiaù tr tròò caùccaùc taøitaøi nguyeânnguyeân sinhsinh vaätvaät hoanghoang daõdaõ khaikhai thaùcthaùc ñöôïcñöôïc vvaøoaøo khoaûngkhoaûng 8787 tætæ dollars dollars (chieám(chieám khoaûngkhoaûng 4,54,5 %% saûnsaûn phaphaåmåm quoácquoác noäi).noäi). Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Source, WRI//UICN/PNUE (1997) de la nature
  46. Nhöõng vuøng ñaát ngaäp nöôùc coù giaù trò kinh teá to lôùn ñöôïc hieåu ngaàm cho ñeán hieän taïi. Ví duï nhö moät vuøng ñaát ngaäp nöôùc coù giaù trò khoaûng vaøi chuïc hectares seõ coù khaû naêng loïc vaø xöû lyù nöôùc thaûi töông ñöông vôùi moät traïm xöû lyù nöôùc nhieàu trieäu dollars. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  47. B.B. BaûoBaûo toàntoàn ñaña daïngdaïng sinhsinh hoïchoïc Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  48. 1. Baûo toàn ña daïng sinh hoïc • Baûo toàn nguyeân vò (in-situ) – Khu baûo toàn • Baûo toàn chuyeån vò (ex-situ) – Vöôøn baùch thuù – Ngaân haøng gen Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  49. Baûo toàn in-situ BaûoBaûo toàntoàn caùccaùc heäheä sinh sinh thaùithaùi (HST)(HST) vaøvaø truù truù quaùnquaùn töïtöï nhieân, nhieân, löulöu giöõgiöõ vaøvaø khoâi khoâi phuïcphuïc laïilaïi nhöõngnhöõng quaànquaàn theåtheå cuûa cuûa nhöõngnhöõng loaøiloaøi trongtrong moâimoâi tröôøngtröôøng töïtöï nhieân nhieân vaøvaø trong trong moâimoâi tröôøngtröôøng maømaø chuùngchuùng phaùtphaùt trieåntrieån coùcoù tính tính caùchcaùch ñaëcñaëc tröng.tröng. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  50. Khu baûo toàn Laø thuaät ngöõ ñöôïc söû duïng ñeå chæ caùc vöôøn quoác gia, khu baûo toàn thieân nhieân, caùc caûnh quan treân traùi ñaát, caùc khu baûo toàn bieån vaø nhöõng nôi khaùc. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  51. Caùc khu baûo toàn ôû Vieät Nam Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  52. Lòch söû • 1945, chính phuû Phaùp ñaõ ñònh ra moät soá khu baûo veä ñaëc bieät. • 17/01/1941, L. Cadieøre ñeà nghò 5 khu röøng caám (2 ôû Sapa, 2 ôû Baø Naø, 1 ôû Baïch Maõ). • 1965, Phaïm Hoaøng Hoä vaø Phuøng Trung Ngaân ñeà nghò 10 khu baûo toàn ôû Coân Ñaûo, Chaâu Ñoác, Baûo loäc, Ñöùc Xuyeân (Buoân Ma Thuoäc), Hoaøng Sa, Ñaûo Thuyeàn Chaøi, Ñaûo Hai Anh Em, 1 ñieåm thaéng caûnh Caûnh Döông, Ñaàm OÂ Loan vaø Muõi Dinh, vaø 3 khu baûo toàn ôû khu vöïc mieàn nuùi: Chu Yang Sin (2.405 m), Lang Bian (2.183 m) vaø Baïch Maõ – Haûi Vaân (1.450 m). Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  53. Theo IUCN (International Union for Conservation of Nature ) naêm 1974, Nam Vieät Nam coù 7 khu baûo toàn chieám 1 dieän tích 753.050 ha 1. Krong Poco 533.760 ha 2. CVQG Baïch Maõ-Haûi Vaân 78.000 ha 3. Pleita Konkor (Pleiku) 54.080 ha 4. Kindar 53.760 ha 5. Bantum 27.840 ha 6. Lang Bian 4.800 ha 7. Traûng Bom 410 ha Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  54. Theo soá lieäu cuûa Cuïc Moâi tröôøng (2001), Vieät Nam coù 179 khu baûo toàn, trong ñoù: – 11 Vöôøn Quoác Gia – 70 Khu baûo toàn thieân nhieân – 33 Khu Vaên hoùa – Lòch söû – Moâi tröôøng – 65 Khu Ñaát ngaäp nöôùc Ngoaøi ra coøn coù 15 ñieåm döï kieán thaønh laäp Khu baûo toàn bieån. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  55. CaùcCaùc tieâu tieâu chuaån chuaån ñeå ñeå ñaêng ñaêng kyù kyù vaøo vaøo danhdanh saùch saùch cuûa cuûa Lieân Lieân Hieäp Hieäp Quoác Quoác CaùcCaùc khu khu baûo baûo toàn toàn phaûi phaûi laø laø nhöõng nhöõng vuøng vuøng ñaát ñaát hoaëc hoaëc bieån bieån ñaë ñaëcc bieät bieät daønhdaønh cho cho vieäc vieäc baûo baûo veä veä vaø vaø gìn gìn giöõ giöõ veà veà ña ña daïng daïng sinh sinh hoïc, hoïc, ccuõnguõng nhönhö taøi taøi nguyeân nguyeân thieân thieân nhieân nhieân vaø vaø caùc caùc hieäp hieäp hoäi hoäi vaên vaên hoùa, hoùa, vaøvaø quaûn quaûn lyùlyù baèng baèng nhöõng nhöõng phöông phöông tieän tieän hieäu hieäu quaû, quaû, baèng baèng phaùp phaùp luaät luaät hoaëchoaëc nhöõngnhöõng phöông phöông tieän tieän khaùc. khaùc. ÑeåÑeå cho cho vieäc vieäc thöïc thöïc hieän hieän ñôn ñôn giaûn, giaûn, chæ chæ nhöõng nhöõng khu khu baûo baûo toàn toàn coùcoù dieändieän tích tích hôn hôn 1.000 1.000 ha ha ñöôïc ñöôïc lieät lieät keâ keâ trong trong danh danh saùch saùch naø naøy,y, ngoaïingoaïi tröø tröø nhöõng nhöõng ñaûo ñaûo ven ven bôø bôø hay hay nhöõng nhöõng ñaûo ñaûo giöõa giöõa ñaïi ñaïi döô döôngng coù coù dieändieän tích tích ít ít nhaát nhaát 100 100 ha.ha. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  56. KhuKhu döïdöï tröõ tröõ sinhsinh quyeånquyeån ôûôû Vieät Vieät NamNam RöøngRöøng ngaäp ngaäp maën maën Caàn Caàn Giôø Giôø RöøngRöøng Saùc Saùc vôùi vôùi caùc caùc loaøi loaøi ôû ôû moâimoâi tröôøng tröôøng nöôùc nöôùc maën maën Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  57. KhuKhu döïdöï tröõ tröõ didi saûnsaûn theá theá giôùi giôùi NhöõngNhöõng khukhu döïdöï tröõ tröõ didi saûnsaûn theátheá giôùi giôùi nhaèmnhaèm vaøovaøo vievieäcäc baûobaûo veäveä nhöõng nhöõng didi saûnsaûn vaênvaên hoùahoùa vaøvaø töï töï nhieân, nhieân, ñöôïcñöôïc xemxem nhönhö coù coù moät moät giaùgiaù trò trò ñaëñaëcc bieätbieät treântreân theátheá giôùi. giôùi. MuïcMuïc ñíchñích khoângkhoâng phaûiphaûi laølaø baûo baûo veäveä taát taát caûcaû nhöõng nhöõng tataøiøi saûnsaûn quanquan troïng,troïng, coùcoù giaù giaù trò trò lôùnlôùn hayhay lyùlyù thuù thuù maø maø chæ chæ ñôn ñôn thuaànthuaàn baûobaûo veäveä nhöõng nhöõng taøtaøii saûnsaûn ñaëcñaëc bieätbieät nhaát nhaát HieänHieän taïitaïi coùcoù 690 690 ñieåmñieåm ñöôïcñöôïc UÛyUÛy BanBan didi saûnsaûn theátheá g giôùiiôùi ñaêngñaêng kyùkyù vaøo vaøo danhdanh saùchsaùch caùccaùc didi saûnsaûn theátheá giôùi. giôùi. CaùcCaùc ñieåmñieåm naøynaøy thuoäthuoäcc 122122 nöôùcnöôùc thaønhthaønh vieânvieân vaøvaø ñöôïcñöôïc chiachia thaønh:thaønh: •• 529 529 didi saûnsaûn vaênvaên hoùahoùa •• 128 128 didi saûnsaûn töïtöï nhieân nhieân •• 23 23 didi saûnsaûn keátkeát hôïphôïp Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  58. Angkor (Campuchia) LaøLaø moät moät trong trong nhöõng nhöõng thaéngthaéng caûnh caûnh quan quan troïng troïng veàveà khaûo khaûo coå coå hoïc hoïc ôû ôû Ñoâng Ñoâng NamNam AÙ.AÙ. TraûiTraûi roäng roäng treân treân moät moät dieän dieän tích tích khoaûng khoaûng 400 400 km km 22 ñöôïcñöôïc röøngröøng che che phuû, phuû, Angkor Angkor che che giaáu giaáu nhöõng nhöõng di di tích tích tuy tuyeäteät dieäudieäu cuûacuûa vöôngvöông quoácquoác KhmerKhmer vaøovaøo giöõagiöõa theátheá kyû kyû IX IX va vaøø X. X. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  59. Cung Ñình Hueá Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  60. Vònh Haï Long (Vieät Nam) NaèmNaèm trongtrong vònhvònh BaécBaéc Boä,Boä, goàmgoàm khoaûngkhoaûng 1.6001.600 ñaûoñaûo llôùn,ôùn, nhoûnhoû taïo taïo neânneân nhöõngnhöõng caûnhcaûnh quanquan bieånbieån vôùivôùi nhöõngnhöõng nnuùiuùi ñaùñaù voâivoâi vaøvaø hang hang ñoängñoäng raátraát aánaán töôïng.töôïng. ÑieåmÑieåm naøynaøy coùcoù moät moät giaùgiaù trò trò thaåmthaåm myõmyõ ñaëcñaëc bieätbieät vaøvaø giaùgiaù trò trò sinhsinh hoïchoïc raátraát lôùn.lôùn. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  61. Phoá coå Hoäi An (Vieät Nam) HoäiHoäi An An laø laø moät moät caûng caûng thöông thöông maïi maïi ôû ôû ÑoângÑoâng Nam Nam AÙ AÙ vaøo vaøo theá theá kyû kyû XVe XVe ñeán ñeán theátheá kyû kyû XIXe. XIXe. Vieäc Vieäc baûo baûo toàn toàn Hoäi Hoäi An An laølaø moät moät víví duï duï ñaëc ñaëc bieätbieät toát.toát. CaùcCaùc toøa toøa nhaø nhaø vaø vaø söï söï boá boá trí trí caùc caùc phoá phoá phöôøng phöôøng phaûn phaûn aû aûnhnh caùc caùc aûnh aûnh höôûnghöôûng cuûacuûa ñòañòa phöôngphöông vaøvaø ngoaïi ngoaïi lailai ñaõñaõ gaéngaén lieànlieàn vôùivôùi söïsöï ra ra ñôøiñôøi cuûacuûa khukhu didi tíchtích ñoäcñoäc nhaátnhaát naøy.naøy. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  62. Ñeàn Myõ Sôn (Vieät nam) TöøTöø theá theá kyû kyû IVe IVe ñeán ñeán XIIIe, XIIIe, bôøbôø bieån bieån Vieät Vieät Nam Nam ñöông ñöông ñaïiñaïi tieáptieáp nhaännhaän moätmoät neànneàn vaênvaên hoùahoùa ñoäc ñoäc ñaùo, ñaùo, keát keát hôïp hôïp bôûi bôûi neànneàn vaênvaên hoùahoùa coùcoù nguoàn nguoàn goácgoác toântoân giaùo giaùo töø töø nhöõng nhöõng ngöôøi ngöôøi HindouHindou AÁnAÁn Ñoä.Ñoä. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  63. Baûo toàn chuyeån vò (ex-situ ) ÑoùÑoù laø laø vieäc vieäc baûobaûo toàntoàn nhöõngnhöõng yeáuyeáu toátoá caáu caáu thaønhthaønh cucuûaûa ñaña daïngdaïng sinhsinh hoïchoïc ôûôû beânbeân ngoaøingoaøi moâimoâi tröôøngtröôøng töïtöï nhieân nhieân cuûacuûa chuùng.chuùng. VöôønVöôøn thöïcthöïc vaätvaät (herbier,(herbier, vöôønvöôøn caâycaây goãgoã ñeåñeå nghieâ nghieânn cöùu,cöùu, vöôønvöôøn öôm,öôm, nuoâinuoâi caáycaáy moâmoâ vaøvaø nuoâi nuoâi caáycaáy teáteá baøo) baøo)  VöôønVöôøn ñoängñoäng vaätvaät (aquariums)(aquariums)  NgaânNgaân haønghaøng gengen  BoäBoä söu söu taäptaäp gioánggioáng Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  64. Vöôøn thuù CaùcCaùc vöôønvöôøn thuùthuù hieän hieän ñaïiñaïi ngaøyngaøy naynay chocho pheùppheùp caùccaùc nhaønhaø khoa khoa hoïchoïc nghieânnghieân cöùucöùu taäptaäp tính,tính, beänhbeänh lyùlyù vaø vaø sinh sinh saûnsaûn cuûacuûa caùccaùc loaøiloaøi ñoängñoäng vaätvaät vaøvaø cuoái cuoái cuøngcuøng laølaø baûo baûo toaøntoaøn caùccaùc loaøiloaøi bòbò ñeñe doïa.doïa. CaùcCaùc vöôønvöôøn thuùthuù naøy naøy thamtham giagia vaøovaøo chöôngchöông trìnhtrình toatoaønøn caàucaàu veàveà vieäcvieäc sinhsinh saûnsaûn trongtrong tìnhtình traïngtraïng nuoâinuoâi nhoátnhoát vaøvaø ta taùiùi hieänhieän chuùngchuùng trongtrong töïtöï nhieân nhieân vaøvaø thaønh thaønh laäplaäp ngaânngaân haønghaøng gen.gen. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal Tiré de Larousse,1995 de la nature
  65. GiaGia taêngtaêng giaùgiaù trò trò ñaña daïngdaïng sinhsinh hoïchoïc Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  66. DuDu lichlich sinhsinh tháithái Du lòch sinh thaùi laø du lòch coù traùch nhieäm tôùi caùc khu thieân nhieân, baûo toàn moâi tröôøng vaø caûi thieän phuùc lôïi cho nhaân daân ñòa phöông. Hieäp hoäi Du lòch sinh thaùi Anh - Lindberg Du lòch sinh thaùi laø du lòch taïi caùc vuøng coøn chöa bò con ngöôøi laøm bieán ñoåi. Noù phaûi ñoùng goùp vaøo baûo toàn thieân nhieân vaø phuùc lôïi cuûa daân ñòa phöông. Hoäi Du lòch sinh thaùi Hoa kyø Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  67. MöôøiMöôøi nguyeânnguyeân taéctaéc cuûacuûa dudu lòchlòch beànbeàn vöõngvöõng 11 Keát Keát hôïphôïp giöõagiöõa dudu lòchlòch vaøvaø baûo baûo toàn.toàn. 22 Duy Duy trìtrì söï söï ña ña daïngdaïng sinhsinh hoïchoïc vaøvaø nhöõng nhöõng caûnhcaûnh quanquan roängroäng lôùnlôùn töïtöï nhieân. nhieân. 33 Söû Söû duïng duïng beànbeàn vöõngvöõng taøitaøi nguyeânnguyeân töïtöï nhieân. nhieân. 44 GiaûmGiaûm thieåuthieåu vieäcvieäc tieâutieâu thuïthuï quaù quaù möùc möùc raùc raùc thaûithaûi vaøvaø oâoâ nhieãmnhieãm moâimoâi tröôøng.tröôøng. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  68. 55 ToânToân troïngtroïng nhöõngnhöõng coängcoäng ñoàngñoàng ñòañòa phöông.phöông. 66 ToânToân troïngtroïng vaênvaên hoùahoùa truyeàntruyeàn thoángthoáng vaøvaø caùc caùc didi tíchtích lòchlòch söû.söû. 77 QuyeànQuyeàn lôïilôïi cuûacuûa caùccaùc coängcoäng ñoàngñoàng ñòañòa phöông.phöông. 88 ÑaøoÑaøo taïotaïo caùncaùn boäboä chuyeân chuyeân moân.moân. 99 CungCung caápcaáp thoângthoâng tintin chínhchính xaùc,xaùc, roõroõ raøng.raøng. 1010 NguyeânNguyeân taéctaéc anan toaøn.toaøn. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature
  69. Musée canadien  Claude Hamel - Université du Québec à Montréal de la nature