Bài giảng Hệ thống kiểm soát nội bộ

Nội dung text: Bài giảng Hệ thống kiểm soát nội bộ

1. Chương 3
2. I. Định nghĩa II. Các yếu tố cơ bản của hệ thống kiểm soát nội bộ. III. Vai trò và trách nhiệm của các đối tượng có liên quan đến HTKSNB IV. Những hạn chế tiềm tàng của HTKSNB V. Trình tự xem xét HTKSNB 2
3. Theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam: Hệ thống kiểm soát nội bộ là các quy định và các thủ tục kiểm soát do đơn vị được kiểm toán xây dựng và áp dụng nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập báo cáo tài chính trung thực hợp lý, nhằm bảo vệ và sử dụng có hiệu quả tài sản của đơn vị. 3
4. Kiểm soát nội bộ là một quá trình gồm các chính sách, thủ tục được thiết kế và vận hành bởi con người để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện các mục tiêu: - Bảo vệ tài sản của đơn vị - Báo cáo tài chính đáng tin cậy - Các luật lệ và quy định được tuân thủ - Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả 4
5. 1 Môi trường kiểm soát 2 Đánh giá rủi ro 3 Hoạt động kiểm soát 4 Thông tin và truyền thông 5 Giám sát 5
6. Báo cáo COSO 1992
7.  Là những nhận thức, quan điểm, sự quan tâm và hoạt động của thành viên Hội đồng quản trị, Ban giám đốc đối với hệ thống kiểm soát nội bộ và vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong đơn vị.
8. Tính chính tröïc & giaù trò ñaïo ñöùc HÑQT & UÛy ban kieåm toaùn (Ban kieåm soaùt) Trieát lyù quaûn lyù & phong caùch ñieàu haønh Chính saùch nguoàn nhaân löïc KIEÅM SOAÙT Cơ cấu tổ chức Naêng löïc ñoäi nguõ Vai trò của kiểm toán nhaân vieân nội bộ 8
9. ▪ Tính chính trực và giá trị đạo đức: nhà quản lý cao cấp phải xây dựng những chuẩn mực về đạo đức đơn vị, làm gương; loại trừ và giảm thiểu sức ép đối với NV ▪ Đảm bảo về năng lực: tuyển dụng nhân viên có kiến thức và kinh nghiệm phù hợp, giám sát và huấn luyện thường xuyên ▪ Hội đồng quản trị và Ủy ban kiểm toán: UBKT gồm một số thành viên trong và ngoài HĐQT, không tham gia vào việc điều hành đơn vị. Giám sát sự tuân thủ PL, giám sát việc lập BCTC, giữ sự độc lập của KTNB 9
10. ▪ Triết lý quản lý và phong cách điều hành của nhà quản lý: quan điểm, nhận thức, phong cách điều hành của nhà quản lý ▪ Cơ cấu tổ chức: sự phân chia trách nhiệm và quyền hạn giữa các bộ phận trong đơn vị ▪ Chính sách nhân sự: chính sách tuyển dụng, huấn luyện, sử dụng, đánh giá,sa thải, đề bạt khen thưởng, kỷ luật. ▪ Vai trò của kiểm toán nội bộ. 10
11. Xác định mục Nhận dạng rủi ro Phân tích và tiêu của đơn vị đánh giá rủi ro Bao gồm việc đưa Sử dụng các Ước lượng tầm cỡ ra sứ mệnh, hoạch phương tiện dự rủi ro qua ảnh định các mục tiêu báo, phân tích dữ hưởng có thể của chiến lược cũng liệu quá khứ, rà nó đến mục tiêu như những chỉ tiêu soát thường xuyên của đơn vị, xem phải đạt được các hoạt động xét khả năng xảy trong ngắn, trung Ở mức độ toàn ra và biện pháp có và dài hạn. đơn vị, lĩnh vực kế thể sử dụng để đối toán. phó với rủi ro. 11
12. Baùo caùo taøi chính ª Coù ruûi Taøi saûn khoâng coù treân thöïc ro teá. ª Taøi saûn khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò. ª Ñaùnh giaù khoâng ñuùng giaù trò taøi saûn vaø caùc khoaûn coâng nôï. ª Doanh thu vaø chi phí khoâng khai baùo ñaày ñuû. ª Thoâng tin trình baøy khoâng phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn. 12
13. - Nhöõng chính saùch vaø nhöõng thuû tuïc ñeå ñaûm baûo laø caùc chæ thò cuûa nhaø quaûn lyù ñöôïc thöïc hieän. - Nhöõng hoaït ñoäng kieåm soaùt chuû yeáu: ° Phaân chia traùch nhieäm ñaày ñuû ° Kieåm soaùt quaù trình xöû lyù thoâng tin ° Kieåm soaùt vaät chaát ° Kieåm tra ñoäc laäp vieäc thöïc hieän ° Phaân tích raø soaùt 13
14.  Phân chia trách nhiệm đầy đủ: theo nguyên tắc bất kiêm nhiệm, đòi hỏi phải tách biệt giữa các chức năng: CN bảo quản với CN kế toán; CN phê chuẩn với CN bảo quản, CN thực hiện nghiệp vụ với CN kế toán.  Kiểm soát quá trình xử lý thông tin và các nghiệp vụ: Tạo lập hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán đầy đủ, uỷ nhiệm cho người có thẩm quyền phê chuẩn các nghiệp vụ một cách thích hợp. 14
15.  Kiểm soát vật chất: giới hạn việc tiếp cận tài sản vật chất và thông tin, đối chiếu sổ sách và tài sản.  Kiểm tra độc lập việc thực hiện: được tiến hành bởi các cá nhân (bộ phận) khác với cá nhân (bộ phận) thực hiện nhiệm vụ, duy trì sự hữu hiệu của hệ thống KSNB  Phân tích rà soát hay soát xét lại việc thực hiện: so sánh số liệu số thực tế với số kế hoạch, số dự đoán, kỳ trước, xem xét việc thực hiện mục tiêu của đơn vị 15
16.  Kiểm soát ngăn ngừa  Kiểm soát phát hiện 16
17.  Thông tin được thu thập và truyền đạt hợp lý từ các cá nhân, bộ phận đến NQL và ngược lại, nhằm đảm bảo mỗi người có thể hoàn thành tốt công việc của mình.  Truyền thông là sự cung cấp thông tin đa chiều một cách hợp lý: cấp trên – cấp dươí – các bộ phận – các cá nhân.  Việc kiểm soát chỉ có thể được thực hiện khi có các thông tin trung thực, chính xác và được truyền thông kịp thời và hợp lý. 17
18.  Thông qua việc ghi nhận, tính toán, phân loại, kết chuyển vào sổ sách, tổng hợp và lập báo cáo, hệ thống kế toán không chỉ cung cấp những thông tin cần thiết cho quá trình quản lý, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các mặt hoạt động của đơn vị, nên nó là một bộ phận quan trọng trong hệ thống KSNB. Bao gồm: ◦ Chứng từ ◦ Sổ sách kế toán ◦ Báo cáo tài chính 18
19. Là bộ phận kiểm tra việc thực hiện các thủ tục kiểm soát, là quá trình nhà quản lý đánh giá chất lượng của hệ thống KSNB. Bao gồm: ◦ Giám sát thường xuyên ◦ Giám sát định kỳ 19
20. ❖ Hội đồng quản trị ❖ Ban giám đốc ❖ Kiểm toán nội bộ ❖ Nhân viên ❖ KTV độc lập ❖ Nhà nước ❖ Khách hàng, nhà cung cấp ❖ Đối tượng khác 20
21.  Hạn chế xuất phát từ bản thân con người: vô ý, bất cẩn, đánh giá sai  Khả năng nhân viên thông đồng với nhau  Hoạt động kiểm soát chỉ tập trung vào những nghiệp vụ thường xuyên phát sinh.  Vấn đề chi phí và lợi ích  Nhà quản lý lạm dụng quyền hạn  Thủ tục kiểm soát không còn phù hợp khi điều kiện hoạt động DN thay đổi. 21
22. Chuùng toâi tìm hieåu ñeå ñaùnh Taïi sao phaûi tìm hieåu giaù möùc ñoä ruûi ro kieåm soaùt heä thoáng kieåm soaùt phuïc vuï cho coâng vieäc kieåm noäi boä cuûa coâng ty toaùn cuûa chuùng toâi. chuùng toâi ? 22
23. Tìm hieåu KSNB Giai ñoaïn laäp Ñaùnh giaù sô boä RRKS keá hoaïch kieåm toaùn RøRKS laø toái ña Thieát keá thöû nghieäm kieåm soaùt Thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt Ñaùnh giaù laïi RRKS Giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn Ñieàu chænh caùc thöû nghieäm cô baûn Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn 23
24. Nội dung tìm hiểu  Môi trường kiểm soát  Đánh giá rủi ro  Hệ thống thông tin và truyền thông  Hoạt động kiểm soát  Giám sát 24
25.  Phỏng vấn  Kiểm tra tài liệu, sổ sách  Quan sát 25
26. Hồ sơ kiểm toán  Bảng tường thuật  Bảng câu hỏi  Lưu đồ Phép thử Walk Through 26
27. LAÄP HOÀ SÔ KIEÅM TOAÙN (TAØI LIEÄU HOAÙ COÂNG VIEÄC TÌM HIEÅU) Baûng töôøng thuaät Baûng caâu hoûi Löu ñoà Pheùp thöû Walk-through 27
28. Ñaây laø coâng vieäc raát khoù khaên vaø phöùc taïp. KTV döïa vaøo caùc taøi lieäu coù ñöôïc trong quaù trình tìm hieåu vaø söï xeùt ñoaùn Bao nhieâu? ngheà nghieäp ñeå öôùc löôïng möùc ruûi ro kieåm soaùt. 28
29. 1. Xaùc ñònh nhöõng sai phaïm tieàm taøng trong chu trình nghieäp vuï (hoaëc khoaûn muïc) coù lieân quan ñeán cô sôû daãn lieäu cuûa baùo caùo taøi chính. 2. Xem xeùt doanh nghieäp coù thieát keá vaø thöïc hieän nhöõng thuû tuïc kieåm soaùt ñeå ngaên chaën hoaëc phaùt hieän nhöõng nhöõng sai phaïm ñoù khoâng ? 3. Döïa vaøo caùc taøi lieäu maø kieåm toaùn vieân thu thaäp ñöôïc (baûng töôøng thuaät, baûng caâu hoûi, löu ñoà vaø pheùp thöû Walk-through) ñeå öôùc löôïng möùc ruûi ro. 29
30. Sai phaïm tieàm taøng Caùc thuû tuïc kieåm soaùt (Cô sôû daãn lieäu) chuû yeáu 1. Nghieäp vuï baùn chòu - Phaûi coù chính saùch khoâng ñöôïc pheâ baùn haøng cuï theå. chuaån hoaëc pheâ - Chæ ngöôøi coù thaåm KTV phaûi xem chuaån khoâng ñuùng quyeàn môùi ñöôïc pheâ xeùt ñôn vò coù thaåm quyeàn hay chuaån tín duïng. thieát keá caùc thuû chính saùch. - Phaûi taùch bieät giöõa tuïc naøy khoâng ? ( Söï phaùt sinh ) ngöôøi baùn haøng vaø Vaø coù thöïc hieän ngöôøi pheâ chuaån tín treân thöïc teá duïng. khoâng ? 2. Leänh baùn haøng coù - Laäp leänh baùn haøng - Neáu coù thì theå sai veà soá löôïng, phaûi döïa vaøo ñôn ñaët RRKS thaáp. chuûng loaïi haøng. - Neáu khoâng thì ( Chính xaùc ) RRKS cao. 30
31. 3. THIEÁT KEÁ VAØ THÖÏC HIEÄN TNKS  Thử nghiệm kiểm soát là các thử nghiệm được tiến hành để thu thập bằng chứng về sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ  Các phương pháp thực hiện: ◦ Phỏng vấn ◦ Kiểm tra chứng từ, sổ sách ◦ Quan sát 31
32. Sai phaïm tieàm taøng Caùc thuû tuïc kieåm soaùt Caùc thöû nghieäm kieåm (cô sôû daãn lieäu) chuû yeáu soaùt 1. Nghieäp vuï baùn chòu - Phaûi coù chính saùch baùn - Kieåm tra chính saùch baùn khoâng ñöôïc pheâ chuaån haøng cuï theå. haøng. hoaëc pheâ chuaån khoâng - Chæ ngöôøi coù thaåm - Kieåm tra chöõ kyù treân leänh ñuùng thaåm quyeàn hay quyeàn môùi ñöôïc pheâ baùn haøng coù ñuùng laø cuûa chính saùch. chuaån tín duïng. ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn (Söï phaùt sinh) - Phaûi taùch bieät giöõa khoâng ? ngöôøi baùn haøng vaø ngöôøi - Quan saùt vaø/hoaëc phoûng pheâ chuaån tín duïng. vaán vieäc phaân chia coâng vieäc. 2. Leänh baùn haøng coù theå - Laäp leänh baùn haøng phaûi - Quan saùt ngöôøi laäp leänh sai veà soá löôïng, chuûng döïa vaøo ñôn ñaët haøng. baùn haøng coù caên cöù vaøo loaïi (Chính xaùc) ñôn ñaët haøng hay khoâng ? 32
33.  Nghiên cứu bằng chứng sử dụng về cả số lượng lẫn chất lượng làm cơ sở cho việc đánh giá lại rủi ro kiểm soát.  Dựa vào bảng hướng dẫn về tỷ lệ sai phạm có thể bỏ qua trong việc thực hiện thủ tục kiểm soát làm cơ sở kết luận sự hữu hiệu  Xem xét lại nguyên nhân của sai phạm  So sánh với đánh giá ban đầu  Điều chỉnh lại thời gian và phạm vi của thử nghiệm cơ bản 33
34. 1. Hệ thống KSNB của đơn vị được kiểm toán tốt hay xấu không ảnh hưởng đến công việc của KTV độc lập. 2. Để hiểu biết về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ, KTV phải dựa vào kinh nghiệm là chủ yếu. 3. Hệ thống kế toán và hệ thống KSNB của đơn vị được thiết kế phù hợp sẽ ngăn ngừa, phát hiện và sửa chữa tất cả các sai sót. 4. Giám sát giúp hoạt động KSNB duy trì được sự hữu hiệu qua các giai đoạn hoạt động. 5. Sai phạm có thể bỏ qua là sai phạm dưới mức trọng yếu. 34