Bài giảng Khoa học môi trường - Chương 2: Các khái thành phần cơ bản của môi trường - Lê Quốc Tuấn (Phần 2)

Nội dung text: Bài giảng Khoa học môi trường - Chương 2: Các khái thành phần cơ bản của môi trường - Lê Quốc Tuấn (Phần 2)

1. Chương 2 (Phaàn 2) CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA MÔI TRƯỜNG TS. Lê QuốcTuấn Khoa Môi trường và Tài nguyên Đạihọc Nông Lâm TP. HCM
2. KHÍ QUYEÅN
3. Söï tieán hoùa, thaønh phaàn vaø caáu truùc cuûa khí quyeån ™Khi traùi ñaát môùi hình thaønh thì chæ coù moät lôùp moûng khí quyeån goàm hydrogen vaø heli ™Lôùp khí naøy nhanh choùng thoaùt ra khoûi troïng löïc cuûa traùi ñaát bôûi böùc xaï cuûa maët trôøi ™Hoaït ñoäng cuûa nuùi löûa ñaõ taïo neân baàu khí quyeån môùi ™Khoâng ai bieát khí quyeån ñaàu tieân coù thaønh phaàn nhö theá naøo, nhöng coù theå chuû yeáu laø CO2 vaø moät ít nitrogen cuõng nhö oxygen. ™Baàu khí quyeån cuûa chuùng ta hieän nay ñöôïc hình thaønh vaø tieán hoùa chuû yeáu laø keát quaû cuûa caùc quaù trình sinh hoïc
4. Söï tieán hoùa, thaønh phaàn vaø caáu truùc cuûa khí quyeån ™N2 cô baûn laø moät khí trô, nhöng do coù söï hieän dieän cuûa oxy cuøng vôùi naêng löôïng cao laøm cho N2 bò oxi hoùataïothaønhNO2, keát hôïp vôùi nöôùc taïo thaønh HNO3. ™Hoaït ñoäng cuûa seùt (1800 tia seùt trong moïi luùc) ñaõ taïo neân khoaûng 100 trieäu taán rôi xuoáng maët ñaát moãi naêm. ™Oxy cuõng bò ñoát chaùy ñeå taïo neân CO2. Tuy nhieân khi thöïc vaät xuaát hieän thì moät löôïng lôùn CO2 ñöôïc tieâu thuï vaø O2 ñoàng thôøi ñöôïc taïo ra. ™Quaù trình phaûn nitrate hoùa bôûi vi sinh vaät taïo neân N2 cho khí quyeån
5. CaCaáuáu trutruùcùc cucuûaûa khkhíí quyequyeånån a ñoä Cao hetñoä Nhieät an rn löu trung Taàng an ìhlöu bình Taàng an oilöu ñoái Taàng an nhieät Taàng Ù suaát AÙp
6. Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa khí quyeån theo chieàu cao
7. Caùc muøa trong naêm vaø quyõ ñaïo traùi ñaát
8. Söï luaân chuyeån cuûa caùc khoái khí
9. Easterlies: Gioùù Ñoâng Westerlies: Gioùù Taây Trade winds: Gioùù Maääu dòch
10. Söï luaân chuyeån cuûa caùc khoái khí
11. Söï luaân chuyeån cuûa caùc khoái khí
12. Söï taïo thaønh caùc côn baõo ™Caùc côn baõo ñöôïc hình thaønh do 1 trung taâm aùp suaát thaáp phaùt trieån vôùi moät heä thoáng aùp suaát cao xung quang noù. ™Söï keát hôïp naøy taïo neân caùc löïc traùi nhau coù theå taïo neân gioù vaø keát quaû laø taïo neân caùc ñaùm maây baõo chöùa nöôùc, caùt
13. Hình aûnh côn baûo Katrina ñöôïc chuïp bôûi NASA (thaùng 8, 2005) cho thaáy nhieät ñoä maët nöôùc bieån taêng ôû trung taâm baûo, gaây neân aùp suaát thaáp ôû taâm baûo laøm cho cöôøng ñoä côn baûo taêng leân raát cao.
14. 1836 ngöôøi cheát
15. OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ vaø AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ONKK
16. Ñònh nghóa Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí laø chaát coù trong khoâng khí coù theå gaây ñoäc leân con ngöôøi vaø moâi tröôøng • Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí coù theå ôû daïng haït raén, daïng gioït loûng, hoaëc daïng khí. Chuùng coù theå laø caùc hôïp chaát töï nhieân hoaëc do con ngöôøi taïo ra.
17. Phaân loaïi Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí coù theå phaân thaønh 2 loaïi: • Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí sô caáp: laø chaát tröïc tieáp ñöôïc thaûi ra töø moät quaù trình. Ví duï: Tro buïi töø nuùi löûa, CO2 töø khoùi xe, hoaëc SO2 töø caùc nhaø maùy. • Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí thöù caáp: laø caùc chaát khoâng ñöôïc thaûi tröïc tieáp maø ñöôïc taïo thaønh do phaûn öùng giöõa caùc chaát sô caáp vôùi nhau.
18. Khoaûng 4% ngöôøi cheát ôû Myõ laø do oâ nhieãm khoâng khí (Theo thoáng keâ cuûa ÑH Harvard)
19. Nhieàu chaát gaây oâ nhieãm sô caáp do con ngöôøi taïo ra Ñöôøng ñi vaø aûnh höôûng cuûa caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí phöùc taïp Kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí caàn phaûi coù söï ñoàng thuaän cuûa nhieàu coäng ñoàng treân theá giôùi
20. Caùc con ñöôøng gaây oâ nhieãm khoâng khí Nguoàn EPA
21. Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm khoâng khí trong nhaø
22. Huùt thuoác laù gaây ung thö phoåi
23. Moät soá chaáy gaây oâ nhieãm khoâng khí vaø aûnh höôûng cuûa chuùng – Sulfur oxide (SOx), ñaëc bieät laø SO2 • Coù nguoàn goác töø nuùi löûa hoaëc khoùi buïi caùc nhaø maùy • Oxi hoùa thaønh SO3, taïo ra H2SO4 bôûi xuùc taùc NO2, gaây neân möa acid. • Gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do vieäc söû duïng daàu laøm nguoàn cung caáp naêng löôïng ñaõ sinh ra moät löôïng lôùn SO2
24. Söï hình thaønh vaø chuyeån hoùa SOx trong khoâng khí vaø möa acid
25. Nitrogen oxides (NOx), ñaëc bieät laø NO2 ™ Coù nguoàn goác töø quaù trình ñoát chaùy ôû nhieät ñoä cao ™ Laø moät khí ñoäc coù maøu vaøng ñoû. ™ Moät trong nhöõng chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí nghieâm troïng nhaát
26. Moät ví duï veà söï taïo thaønh Nitrogen oxides (NOx), ñaëc bieät laø NO2
27. Söï hình thaønh möa acid vaø taùc haïi cuûa noù
28. – Carbon monoxide (CO) • Khoâng maøu, khoâng muøi, khoâng gaây kích thích nhöng raát ñoäc. • Laø saûn phaåm cuûa quaù trình ñoát chaùy khoâng hoaøn toaøn nhieân lieäu nhö khí ñoát, than, goã. • Moät löôïng lôùn CO thaûi ra töø xe hôi, xe maùy – Carbon dioxide (CO2) • Laø khí gaây hieäu öùng nhaø kính. • Laø saûn phaåm cuûa quaù trình ñoát chaùy
29. Hieäu öùng nhaø kính
30. – Caùc hôïp chaát höõu cô bay hôi • Laø nhöõng chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí. Coù theå phaân chia thaønh nhoùm Methane vaø Khoâng methane • Methane (CH4) laø chaát gaây hieäu öùng nhaø kính, taêng hieäu öùng aám leân cuûa traùi ñaát. • Trong caùc hôïp chaát khoâng methane coù caùc chaát chöùa voøng thôm nhö benzene, toluene vaø xylene coù khaû naêng gaây ung thö cao. • 1,3 butadien cuõng laø moät hôïp chaát nguy hieåm khaùc coù trong khoâng khí
31. Söï hình thaønh methane
32. – Caùc haït buïi lô löõng • Thöôøng ôû daïng raén hoaëc daïng loûng hoøa tan trong khoâng khí • Coù nguoàn goác töø thieân nhieân nhö töø nuùi löûa, baõo caùt, chaùy röøng hoaëc ñoàng coû • hoaëc do con ngöôøi taïo ra nhö ñoát chaùy nhieân lieäu, caùc nhaø maùy cung caáp naêng löôïng. Con ngöôøi taïo ra khoaûng 10% löôïng buïi lô löõng • Caùc haït buïi mòn coù theå nguy haïi ñeán söùc khoûe con ngöôøi. Gaây neân caùc loaïi beänh nhö tim, phoåi, ung thö phoåi
33. Ví duï veà söï hình thaønh buïi lô löõng
34. GiC=Gigaton Carbon (1 gigaton = 109 ton) bieåu thò qua voøng tuaàn hoaøn carbon Moái töông quan giöõa khí quyeån vaø thuûy quyeån
35. Moáitöông quan giöõacaùccaáuthaønh moâi tröôøng