›
›

Bài giảng Kiểm soát nhiễm khuẩn

pdf 66 trang hapham 2230
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Kiểm soát nhiễm khuẩn", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_kiem_soat_nhiem_khuan.pdf

Nội dung text: Bài giảng Kiểm soát nhiễm khuẩn

  1. KIEÅM SOAÙT NHIEÃM KHUAÅN
  2. MUÏC TIEÂU: 1. Trình baøy thaønh phaàn cô baûn cuûa chuoãi nhieãm khuaån 2. Moâ taû vaø phaân tích caùc bieän phaùp phaù vôõ chuoãi nhieãm khuaån 3. Phaân tích nhöõng nguy cô gaây nhieãm khuaån beänh vieän 4. Trình baøy 9 tieâu chuaån thöïc haønh choáng nhieãm khuaån beänh vieän 5. Thieát laäp vaø aùp duïng caùc bieän phaùp phoøng choáng nhieãm khuaån beänh vieän
  3. Kiểm soát nhiễm khuẩn Sự kết hợp của nhiều ngành nghề 1847 1863 1958 1970 1980 1990 2000 Pittet D, Am J Infect Control 2005, 33:258
  4. CAÙC THAØNH PHAÀN CÔ BAÛN CUÛA CHUOÃI NHIEÃM KHUAÅN - Taùc nhaân gaây nhieãm - Nguoàn chöùa - Ñöôøng ra - Phöông tieän laây truyeàn - Caùch xaâm nhaäp - Söï nhaïy caûm cuûa cô theå
  5. Chuoãi nhieãm khuaån Phöông thöùc laây truyeàn Caùch xaâm nhaäp .Ñöôøng ra Söï nhaïy caûm Nguoàn chöùa cuûa NB Taùc nhaân gaây beänh
  6. TAÙC NHAÂN GAÂY NHIEÃM Vi khuaån Virus Naám Kyù sinh truøng Khaû naêng gaây beänh tuøy thuoäc vaøo : -Soá löôïng vi sinh vaät -Ñoäc tính cuûa vi sinh vaät -Khaû naêng thích öùng vôùi moâi tröôøng -Khaû naêng ñeà khaùng cuûa cô theå vôùi moâi tröôøng
  7. Vi khuẩn  Coù khoảng 1000 loaøi, một số ít gaây bệnh.  Số lượng gia tăng nhanh choùng bằng quaù trình tự phaân đoâi  Thích ứng với mọi điều kiện  Tồn tại với 3 dạng sau: hình cầu, hình que, hình xoắn ốc.  Một vaøi loaøi coù thể tự di chuyển bằng những sợi loâng (roi).
  8. Virút  Nhỏ nhất và đơn giản nhất.  Bao gồm các phân tử axit nucleic có lớp protein bao bọc bên ngoài.  Tự nó có thể sinh sản và thực hiện quá trình trao đổi chất.  Sử dụng lỗ thông của tế bào để tạo lối xâm nhập và sản sinh ra độc tố gây phá hoại tế bào đó và lây lan sang tế bào khác.
  9. Virút  Chúng có màng cứng bảo vệ bên ngoài.  Màng cứng này quyết định đặc tính kháng thể cũng như phản ứng miễn dịch và phản ứng kháng thể.
  10. Nấm  Quy mô và đa dạng hơn, sinh sản nhanh chóng.  Một số có ích cho con người.  Mọc từ mầm, từ nhị hay từ việc phát tán bào tử.  Tái sinh từ bào tử và được gió cuốn đi.
  11. NGUOÀN CHÖÙA -Ngöôøi beänh -Ngöôøi laønh mang maàm beänh -Ñoäng vaät: choù, meøo, chuoät -Coân truøng: muoãi, boï cheùt -Moâi tröôøng: khoâng khí, ñaát caùt, chaát thaûi
  12. ÑÖÔØNG RA - Qua ñöôøng hoâ haáp: Ho, haét hôi - Qua ñöôøng tieâu hoaù: noân oùi, phaân - Qua ñöôøng maùu - Qua chaát tieát töø veát thöông, oáng daãn löu - Qua ñöôøng tieát nieäu, sinh duïc, sinh saûn
  13. PHÖÔNG TIEÄN LAÂY TRUYEÀN Là phương tiện cho mầm bệnh chuyển từ người này sang người khác. Mầm bệnh không thể tự nó thực hiện được. Lây nhiễm qua các cách thức sau:  Tiếp xúc  Không khí  Đường hơi ( ho, hắt hơi )  Đường trung gian
  14. PHÖÔNG TIEÄN LAÂY TRUYEÀN - Tieáp xuùc tröïc tieáp hay giaùn tieáp - Hít, vaêng , baén - Vaät trung gian: ñoà duøng, vaät duïng - Coân truøng: ruoài, muoãi
  15. CAÙCH XAÂM NHAÄP Là phương tiện cho nguồn bệnh xâm nhập vào và gây bệnh. Các phương thức đi vào cơ thể người cũng giống như khi chúng đi ra.
  16. CAÙCH XAÂM NHAÄP 1. Da, nieâm 2. Ñöôøng maùu 3. Ñöôøng hoâ haáp 4. Ñöôøng tieâu hoaù 5. Ñöôøng tieát nieäu, sinh duïc - .
  17. Söï nhaïy caûm cuûa ngöôøi beänh 1. Không phải bất cứ ai cũng dễ bị nhiễm bệnh. 2. Con người có khả năng đề phòng và chống lại mầm bệnh , ngăn cản chúng gây bệnh. 3. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng nhiễm bệnh.
  18. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng nhieãm beänh:  Tuổi tác  Ô nhiễm không khí  Thời kỳ mang thai  Khuyết tật cơ thể  Dinh dưỡng  Stress  Thời kỳ đau ốm  Thuốc ức chế miễn dịch  Bệnh miễn dịch (mắc  Trị liệu hóa học phải hay di truyền)  Xử lý vết thương ngoại  Giới tính/ yếu tố di khoa truyền
  19. Bieän phaùp phaù vôõ chuoãi nhieãm khuaån TAÙC NHAÂN GAÂY NHIEÃM - Tieâu dieät hoaëc haïn cheá caùc loaïi vi khuaån, vi sinh vaät gaây beänh: thuoác - Söû duïng thuoác khaùng sinh ñuùng caùch - Tieät khuaån, khöû khuaån caùc trang thieát bò, duïng cuï vaø baûo quaûn ñuùng caùch
  20. NGUOÀN CHÖÙA - Xöû lyù thanh thaûi, doïn deïp taåy ueá caùc nôi coù nguoàn chöùa - Phoøng ngöøa caùc beänh cho ñoäng vaät nuoâi - Khaùm söùc khoeû ñònh kyø - Veä sinh moâi tröôøng - Aùp duïng bieän phaùp caùch ly ngöôøi beänh
  21. ÑÖÔØNG RA -Che mieäng khi ho, haét hôi -Mang khaåu trang khi caàn thieát: tieáp xuùc vôùi ngöôøi beänh laây qua ñöôøng hoâ haáp -Quaûn lyù caùc chaát tieát ñuùng caùch -Quaûn lyù vaät beùn nhoïn -Quaûn lyù chaát thaûi ñuùng caùch
  22. PHÖÔNG TIEÄN LAÂY TRUYEÀN - Röûa tay khi: • Tieáp xuùc ngöôøi beänh • Tieáp xuùc vaät nhieãm • Tröôùc vaø sau khi thöïc hieän caùc kyõ thuaät vaø thuû thuaät • Sau khi tieáp xuùc vôùi chaát tieát, maùu • Khi thaáy baån • Sau khi thaùo gaêng
  23. “5 thời điểm rửa tay” Sax H, Allegranzi B, Uçkay I, Larson E, Boyce J, Pittet D. J Hosp
  24. PHÖÔNG TIEÄN LAÂY TRUYEÀN • Yeâu caàu röûa tay: - Nguoàn nöôùc saïch - Voøi nöôùc neân coù ñoà gaït baèng tay hoaëc chaân - Boàn röûa tay roäng vaø vöøa taàm - Dung dòch röûa tay tuøy theo loaïi röûa tay: thöôøng quy, thuû thuaät, phaãu thuaät - Chuù yù ôû keû, ñaàu ngoùn tay vaø moâ ngoùn caùi.
  25. PHÖÔNG TIEÄN LAÂY TRUYEÀN - Söû duïng duïng cuï baûo hoä: Khaåu trang, maét kính, gaêng tay, aùo choaøng, uûng khi caàn thieát - Duïng cuï, vaät duïng duøng rieâng cho töøng ngöôøi - Veä sinh moâi tröôøng saïch seõ thoaùng maùt
  26. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 1. Da, nieâm - Giöõ da nieâm meàm maïi, saïch seõ - Xoay trôû traùnh ñeø caán - Che chôû veát thöông - Thay baêng khi thaám öôùt dòch - Xöû lyù vaät beùn nhoïn ñuùng qui ñònh. - Röûa tay ñuùng thôøi ñieåm vaø ñuùng caùch
  27. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 2. Ñöôøng nieäu, duïc: - Veä* sinh boä phaän sinh duïc haøng ngaøy - Thöïc hieän kyõ thuaät voâ khuaån khi thoâng tieåu. - Chaêm soùc heä thoáng daãn löu ñuùng caùch
  28. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 3. Ñöôøng maùu: - Thöïc* hieän an toaøn caùc kyõ thuaät coù lieân quan ñeán maùu vaø chaát tieát - Mang duïng cuï baûo hoä: khaåu trang, maét kieáng, aùo choaøng, gaêng tay, uûng khi coù nguy cô vaêng baén maùu vaø chaát tieát Xöû lyù vaät beùn nhoïn ñuùng caùch
  29. Phòng ngừa chuẩn
  30. Phòng ngừa chuẩn
  31. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 4. Ñöôøng hoâ haáp: - Che mieäng khi ho, haét hôi - Veä* sinh phoøng, moâi tröôøng xung quanh saïch seõ, traät töï, thoaùng maùt - Aùp duïng bieän phaùp caùch ly -Mang khaåu trang khi chaêm soùc ngöôøi beänh laây qua ñöôøng hoâ haáp - Thöïc hieän an toaøn caùc kyõ thuaät coù lieân quan ñeán ñöôøng hoâ haáp
  32. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 4. Ñöôøng hoâ haáp: - 5 micron
  33. NGAÊN CHAËN SÖÏ XAÂM NHAÄP 5. Ñöôøng tieâu hoaù: * -Veä sinh raêng mieäng -An toaøn thöïc phaåm, hôïp veä sinh -Baûo quaûn thöùc aên ñuùng caùch -Thöïc hieän an toaøn caùc kyõ thuaät coù lieân quan ñeán ñöôøng tieâu hoaù
  34. SÖÏ NHAÏY CAÛM CUÛA CÔ THEÅ - Naâng söùc ñeà khaùng cuûa cô theå - Chuûng ngöøa - Dinh döôõng ñaày ñuû vaø hôïp lyù - Theå duïc theå thao - Cheá ñoä nghæ ngôi , nguû hôïp lyù - Phoøng ngöøa stress
  35. Nhieãm khuaån Beänh Vieän _ Laø nhieãm khuaån sau nhaäp vieän 48 giôø _ Nhieãm khuaån beänh vieän gaây haäu quaû: * Taêng ngaøy naèm vieän * Quaù taûi beänh vieän * Taêng kinh phí ñieàu trò * Giaûm nguoàn löïc, taøi löïc cuûa xaõ hoäi
  36. Qui ñònh choáng nhieãmkhuaån beänh vieän cuûa Boä Y Teá - Duïng cuï y teá - Veä sinh ngoaïi caûnh, moâi tröôøng - Veä sinh khoa phoøng - Veä sinh caù nhaân - An toaøn thöïc phaåm
  37. Duïng cuï y teá: - Aùp duïng bieän phaùp khöû khuaån tieät khuaån tuøy theo loaïi duïng cuï - Thöïc hieän ñuùng: qui trình, xöû lyù, noàng ñoä, thôøi gian vaø löu tröõ - Baûo quaûn ñuùng nôi qui ñònh - Aùp duïng ñuùng qui trình kyõ thuaät voâ khuaån noäi vaø ngoaïi khoa
  38. VOÂ KHUAÅN Voâ khuaån coù hai hình thöùc: - Voâ khuaån noäi khoa - Voâ khuaån ngoaïi khoa.
  39. VOÂ KHUAÅN NOÄI KHOA • Ñònh nghóa: laø caùc bieän phaùp ñeå giaûm thieåu soá löôïng vi sinh vaät hieän coù treân moät vaät hay moät vuøng • - Röûa tay - Mang gaêng saïch - Maëc aùo choaøng - Giaët giuõ
  40. Muïc ñích voâ khuaån noäi khoa - Giaûm söï laây truyeàn tröïc tieáp hay giaùn tieáp cuûa vi sinh vaät töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc, töø vuøng naøy sang vuøng khaùc. - Giaûm soá vi khuaån gaây beänh, taêng an toaøn cho moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi. - Taïo cho cô theå coù söùc ñeà khaùng cao.
  41. Caùc bieän phaùp aùp duïng voâ khuaån noäi khoa - Röûa tay - Cung caáp phöông tieän, vaät chöùa caùc dòch tieát, chaát thaûi (ñôøm, nöôùc tieåu, phaân) - Khi ho, haét hôi traùnh nöôùc boït baén ra ngoaøi - Khoâng ñeå caùc ngöôøi beänh duøng chung vaät duïng
  42. Caùc bieän phaùp aùp duïng voâ khuaån noäi khoa - Traùnh tung buïi khi queùt doïn - Lau saïch saøn nhaø vaø töôøng - Ñaët vaät saïch xa caùc vaät baån - Phoøng beänh phaûi thoaùng, khoâng khí vaän chuyeån ñöôïc - Aùp duïng caùch ly cho beänh nhaân nhieãm
  43. VOÂ KHUAÅN NGOAÏI KHOA * Ñònh nghóa: tình traïng trong ñoù nhöõng vuøng, vaät hoaøn toaøn khoâng coù söï hieän dieän cuûa vi khuaån keå caû baøo töû.
  44. * Voâ khuaån ngoaïi khoa ñöôïc aùp duïng trong caùc thuû thuaät maø duïng cuï: - Xuyeân qua da (tieâm, choïc, doø ) - Xuyeân hoaëc tieáp xuùc vôùi vuøng nieâm maïc voâ khuaån (thoâng tieåu) - Tieáp xuùc vôùi caùc vuøng da, nieâm maïc khoâng coøn nguyeân veïn (nhö veát thöông, phaãu thuaät, sinh ñeû )
  45. Caùc bieän phaùp aùp duïng voâ khuaån ngoaïi khoa 1. Duøng keàm voâ khuaån hay mang gaêng voâ khuaån ñeå tieáp xuùc vôùi caùc vaät voâ khuaån 2. Khoâng ñöôïc choaøng tay qua vuøng voâ khuaån 3. Khoâng ñöôïc noùi chuyeän, ho, haét hôi vaøo vuøng voâ khuaån 4. Khi ñi ngang qua vuøng voâ khuaån, khoâng ñöôïc quay löng veà höôùng voâ khuaån 5. Vaät voâ khuaån bò öôùt ñöôïc xem nhö khoâng coøn voâ khuaån
  46. Caùc bieän phaùp aùp duïng voâ khuaån ngoaïi khoa 6. Bình keàm tieáp lieäu voâ khuaån phaûi ñöôïc giöõ khoâ raùo (khoâng ngaâm dung dòch) 7. Rìa cuûa maâm voâ khuaån 2,5 cm khoâng ñöôïc xem laø voâ khuaån 8. Phaàn döôùi thaét löng khoâng ñöôïc xem laø voâ khuaån 9. Khi ñaõ mang ñoà vaät ra khoûi hoäp hay goùi ñoà voâ khuaån khoâng ñöôïc ñaët traû laïi 10. Neáu nghi ngôø tình traïng voâ khuaån cuûa moät vaät phaûi xem vaät ñoù khoâng voâ khuaån
  47. PHÖÔNG PHAÙP KHÖÛ KHUAÅN - TIEÄT KHUAÅN
  48. TIEÄT KHUAÅN: PHÖÔNG PHAÙP VAÄT LYÙ: 1. Hôi noùng aåm döôùi aùp löïc: 121 0C, P=1,036 - Duïng cuï ñeå trong maâm, khay, goùi lôùp vaûi thöôøng. (15 phuùt) - Gaêng tay, cao su ñeå trong bao vaûi. (15 phuùt) - Caùc boä duïng cuï duøng giaûi phaãu goùi vaûi 2 lôùp. (30 phuùt)
  49. 2. Hôi noùng khoâ : 170 – 180 0C - Ñoà thuûy tinh 60 phuùt - Kim ñeå tieâm 120 phuùt - Chaát nhôøn 120 phuùt - Ñoà kim loaïi 60 phuùt
  50. PHÖÔNG PHAÙP HOAÙ ÏHOÏC: Caùc duïng cuï khoâng chòu nhieät - Glutaraldehyde: (cidex) - Hydrogen peroxyde 7,5%
  51. KHÖÛ KHUAÅN: 1. Phöông phaùp khöû khuaån baèng tia cöïc tím 2. Phöông phaùp hoùa hoïc: - Amoni NH4: Zepheran, Phemeron: duøng khöû duïng cuï kim loaïi beùn nhoïn - Coàn Iode: aên moøn duïng cuï - Chlor: eau dakin, eau zavel, presept: khöû khuaãn saøn nhaø, töôøng, duïng cuï - Cidezym: duøng taåy röûa duïng cuï 3. Ñun soâi
  52. DUÏNG CUÏ BAÅN NHIEÃM KHOÂNG NHIEÃM KHÖÛ NHIEÃM (DD KHÖÛ KHUAÅN LAÀN 1) RÖÛA SAÏCH RÖÛA SAÏCH (LAU KHOÂ) TIEÄT KHUAÅN NGÖÔØI BEÄNH DD KHÖÛ KHUAÅN LAÀN 2 TRAÙNG NÖÔÙC VK LAU KHOÂ VK NGÖÔØI BEÄNH
  53. Traät töï veä sinh ngoaïi caûnh - Ñöôøng ñi saïch seõ, baèng phaúng - Coù ñuû thuøng raùc, tieän lôïi, deã söû duïng - Caây xanh khoâng quaù um tuøm, khoâng coù caây aên traùi - Khu vöïc daønh rieâng cho: CNV, thaân nhaân - Khu vöïc rieâng taäp trung chaát thaûi - Heä thoáng xöû lyù chaát thaûi y teá: loûng, raén
  54. Traät töï veä sinh khoa phoøng Tieâu chuaån khoa phoøng: - - Khoâng muøi hoâi - Veä sinh saïch seõ - Ñuû aùnh saùng nhaân taïo vaø thieân nhieân - Traät töï, ngaên naép vaø thoaùng maùt - Nguoàn nöôùc uoáng vaø sinh hoaït ñaày ñuû
  55. Traät töï veä sinh khoa phoøng Toå chöùc khoa phoøng: - Phoøng beänh thoaùng, ñoái löu khoâng khí - Dieän tích cöûa soå, cöûa ra vaøo = ¼ dieän tích phoøng, coù ñuû ñeøn ñieän - Neáu phoøng kín phaûi coù maùy ñieàu hoøa. - Tieâu chuaån caùch nhau giöõa 2 giöôøng laø 1,2- 1,5m
  56. Traät töï veä sinh khoa phoøng Toå chöùc khoa phoøng: - Ñaàu giöôøng caùch vaùch töôøng 80cm - Vaät duïng trong khoa phoøng khoâng söû duïng phaûi ñem ra ngoaøi - Vaùch töôøng neân traùng men hoaëc sôn - Goùc töôøng neân laøm goùc tuø: deã röûa - Phoøng beänh ñöôïc saép xeáp goïn gaøng, traät töï
  57. Veä sinh khoa phoøng a) Veä sinh töùc khaéc: * Chaát thaûi ñoå ra saøn nhaø. - Khoâng laøm lan ra theâm - Duøng giaáy thaám huùt hoaëc khaên lau roài boû - Ngöôøi laøm veä sinh phaûi ñi uûng - Coù theå duøng voâi, caùt ñeå thaám. - Ñoå dung dòch saùt khuaån leân, ñuû thôøi gian quy ñònh, roài môùi lau
  58. b)Veä sinh haèng ngaøy: - 1 – 2 laàn /ngaøy tuøy töøng khoa * Khu vöïc saïch: khoâng tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi ngöôøi beänh * Khu vöïc keùm saïch: nôi coù ngöôøi beänh naèm, phoøng ñeå duïng cuï, röûa duïng cuï. * Khu vöïc nhieãm: nôi coù tieáp xuùc vôùi chaát thaûi cuûa ngöôøi beänh
  59. Khoâng söû duïng duïng cuï veä sinh ôû khu vöïc naøy qua khu vöïc khaùc. c) Veä sinh ñònh kyø: toång veä sinh _ Tuøy theo tính chaát töøng khoa _ Moãi tuaàn hay 2 tuaàn /laàn _ Veä sinh taát caû caùc nôi trong khoa
  60. Nhaân vieân y teá: - Ñoàng phuïc saïch, goïn gaøng, neân giaët trong beänh vieän - Khaåu trang che kín muõi laãn mieäng, thôøi gian mang khaåu trang lieân tuïc khoâng quaù 2 giôø - Moùng tay caét ngaén, khoâng mang nhieàu ñoà trang söùc - Veä sinh ñoâi tay ñuùng qui ñònh - Boû caùc thoùi quen xaáu
  61. Baûo veä nhaân vieân y teá: - Toå chöùc taäp huaán höùông daãn nhaân vieân caùch phoøng choáng (mang gaêng, caùch xöû lyù chaát thaûi, caùch xöû lyù khi bò kim ñaâm) - Khi nhaân vieân bò beänh deã laây hoaëc coù nguy cô nhieãm beänh, phaân coâng hoï laøm vieäc ôû khu vöïc haønh chaùnh, traùnh tieáp xuùc ngöôøi beänh - Nhaân vieân nghæ theo quy ñònh luaät lao ñoäng - Khi nhaân vieân y teá bò phôi nhieãm maùu vaø chaát tieát coù nguy cô caàn ñöôïc theo doõi, xöû lyù vaø quaûn lyù toát
  62. Ngöôøi beänh : - Maëc quaàn aùo beänh vieän - Thay quaàn aùo vaø drap giöôøng moãi khi dô hoaëc aåm öôùt - Duïng cuï caù nhaân ñöôïc duøng rieâng - Veä sinh caù nhaân saïch seõ - Buoàng beänh ñöôïc taåy ueá khi NB xuaát vieän, chuyeån vieän hoaëc töû vong
  63. Caùch ly ngöôøi beänh : - - Caùch ly töøng phaàn: hoâ haáp, tieâu hoùa, maùu, ngoaøi da. - - Caùch ly Baûo veä: ngöôøi beänh coù söùc ñeà khaùng keùm coù nguy cô cao nhieãm khuaån - - Caùch ly toaøn phaàn: ñoái vôùi nhöõng beänh coù nguy cô buøng leân thaønh dòch
  64. Tieâu chuaån thöïc haønh choáng nhieãm khuaån cuûa BYT: 1. Röûa tay thöôøng qui 2. Aùp duïng bieän phaùp caùch ly 3. Tieâu chuaån phoøng beänh 4. Giaùm saùt: *Ban choáng nhieãm khuaån ñeà ra nhöõng yeâu caàu. *Vöøa theo doõi vaø vöøa coù söï giuùp ñôõ
  65. Tieâu chuaån thöïc haønh choáng nhieãm khuaån: 5.- Giaùo duïc 6.- Tieät khuaån vaø khöû khuaån 7.- Veä sinh moâi tröôøng 8.- Xöû lyù ñoà vaûi 9.- Xöû lyù chaát thaûi