Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại - Chương 1: Tổng qua về nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng thương mại

Nội dung text: Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại - Chương 1: Tổng qua về nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng thương mại

1. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung NGHI P V NGÂN HÀNG TH ƯƠ NG M I Ch ươ ng 1: Tng quan v Nghi p v kinh doanh NHTM Ch ươ ng 2: Nghi p v huy đng vn và dch v thanh tốn Ch ươ ng 3: Nghi p v tín dng ngân hàng Ch ươ ng 4: Các nghi p v kinh doanh khác 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 1 CH ƯƠ NG 1 1.1- GI I THI U V CÁC LO I HÌNH NGÂN HÀNG T I VI T NAM 1.2- CÁC NGHI P V KINH DOANH NGÂN HÀNG 1.3- NH NG R I RO C Ơ B N TRONG HO T ðNG KINH DOANH NGÂN HÀNG 1.4- VĂN BN PHÁP LÝ V HO T ðNG NGÂN HÀNG 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 2 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 1
2. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung 1.1- H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM • NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠ NG (NGÂN HÀNG NHÀ NƯC) • CÁC LO I HÌNH NGÂN HÀNG Ngân hàng là lo i hình t ch c tín d ng cĩ th đưc th c hi n t t c các ho t đng ngân hàng theo quy đnh c a Lu t này (Lu t TCTD 2010). Phân lo i theo tính ch t và mc tiêu ho t đng: - Ngân hàng th ươ ng mi, - Ngân hàng chính sách, - Ngân hàng hp tác xã, - Các lo i hình ngân hàng khác. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 3 1.1- H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM Phân lo i theo hình th c s hu - Ngân hàng s hu Nhà nưc (Ngân hàng qu c doanh)
   mâu thu n; - Ngân hàng c ph n; - Ngân hàng liên doanh; - Ngân hàng 100% vn nưc ngồi; - Chi nhánh ngân hàng nưc ngồi -Văn phịng đi di n Ngân hàng nưc ngồi 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 4 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 2
3. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung 1.1- H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM • Vai trị ca ngân hàng trong nn kinh t - Vai trị trung gian tài chính; - Vai trị đi lý; - Vai trị th c hi n chính sách 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 5 1.1- H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM • CH C N ĂNG TRUNG GIAN TÀI CHÍNH (FINANCIAL INTERMEDIATION) - Trung gian vn - Trung gian thanh tốn - Trung gian kỳ hn - Trung gian ri ro - Trung gian ti n t - Trung gian thơng tin - 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 6 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 3
4. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung 1.1- H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM • XU H ƯNG PHÁT TRI N H TH NG NGÂN HÀNG T I VI T NAM - Quá trình c ph n hĩa các ngân hàng vn Nhà nưc - Quá trình sát nh p mua li -M rng các sn ph m dch v ngân hàng, hưng đn mơ hình ngân hàng hi n đi -M rng vưt qua các ranh gi i đa lý và văn hĩa - Cơng ngh hi n đi h tr h th ng ngân hàng tồn cu - Hình thành các tp đồn tài chính ngân hàng - Tồn cu hĩa và cnh tranh - 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 7 1.2- DCH V / HO T ðNG KINH DOANH NGÂN HÀNG KHÁI NI M: Ho t đng ngân hàng là ho t đng kinh doanh ti n t và dch v ngân hàng vi ni dung th ưng xuyên là nh n ti n gi, s dng s ti n này đ cp tín dng và cung ng các dch v thanh tốn. (Theo Lu t các TCTD) 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 8 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 4
5. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung KT C U BNG CÂN ðI K TỐN NGÂN HÀNG TÀI S N (TÀI S N CĨ) NGU N V N TI N (D TR SƠ CP) TÀI S N N CH NG KHỐN ðU T Ư TI N G I TÍN D NG N KHÁC -TNG D Ư N - PHÁT HÀNH CH NG -D PHỊNG R I RO TÍN KHỐN N DNG -N VAY TÀI S N C ðNH VN CH S HU TÀI S N KHÁC -VN ðIU L - CÁC QU -LI NHU N GI LI 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 9 1.2- DCH V / HO T ðNG KINH DOANH NGÂN HÀNG Phân lo i theo Bng CðKT • Nghi p v ni bng Nghi p v tài sn cĩ (S dng ngu n) Nghi p v tài sn n (To ngu n) • Nghi p v ngo i bng • Nghi p v tài chính khác 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 10 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 5
6. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Nghi p v KDNH ni bng Nghi p v tài sn cĩ • Là ho t đng bao gm các nghi p v s dng vn ca ngân hàng. • Bao gm: - Nghi p v ngân qu - Nghi p v tín dng - Nghi p v đu tư 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 11 Nghi p v KDNH ni bng Nghi p v tài sn n • Là ho t đng to ngu n vn kinh doanh cho ngân hàng, cịn gi là nghi p v huy đng vn. • Bao gm: -Vn huy đng -Vn vay -Vn khác (chú ý vn ch s hu) 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 12 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 6
7. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Nghi p v ngo i bng • Khái ni m: Nghi p v kinh doanh ngo i bng ca Ngân hàng (Off-Balance Sheet activities) đưc hi u là nh ng ho t đng nh hưng tr c ti p đn kh năng tìm ki m li nhu n và kh năng thanh tốn ca ngân hng trong tươ ng lai. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 13 Nghi p v ngo i bng • ðc tr ưng: - Khơng nh hưng đn tính cân bng gi a tài sn và ngu n vn (n và vn ch s hu) ca ngân hàng ti th i đim nghi p v kinh doanh phát sinh. - ðây là mt lo i tài sn ca ngân hàng ch u s tác đng t ho t đng ca tài sn ho c n ti th i đim nghi p v đưc th c hi n. - Ho t đng ngo i bng là ho t đng ti m n ti th i đim th c hi n nh ưng cĩ kh năng nh hưng đn giá tr tài sn và n ca ngân hàng trong tươ ng lai (ready going to on-balance sheet). 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 14 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 7
8. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Nghi p v ngo i bng • Các ho t đng kinh doanh ngo i bng: - Nh ng cam kt/ li ha cung cp/ th c hi n ngh ĩa v tài chính trong tươ ng lai. - Nh ng tài sn ti m n (underlying assets) nh ưng cĩ kh năng ch c ch n đưc báo cáo trên Bng CðKT trong tươ ng lai. - Nh ng kho n ch ng cho vay đưc ch ng khốn hĩa cĩ truy địi (loan securitization with recourse). 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 15 Nghi p v tài chính khác • Nghi p v chuy n ti n, thanh tốn h • Nghi p v thu h • Nghi p v tín thác • Nghi p v thu chi ni b • Nghi p v bo đm an tồn tài sn • 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 16 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 8
9. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung 1.3- NH NG R I RO C Ơ B N TRONG HO T ðNG KD NHTM Hi u nh ư th nào v Ri ro trong ho t đng ngân hàng (Bank Risks)? - Risks remain invisible until they (banks) materialize into losses. (Risk management in banking, Joel Bessis, 2002).
   Phân bi t ri ro (risks) và tn th t (losses). - Bank risks are defined as adverse impacts on profitability of several distinct sources of uncertainty . 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 17 Các yu t chính tác đng đn ri ro Thi u đnh hưng Khơng Khơng cĩ cĩ t tmm nhìn nhìn th th ngng nh nh tt Khơng Khơng cĩ cĩ ngu ngu nn t too s s kháckhác bi bi Ho t đng kém QuQu nn lý lý và và nhân nhân viên viên lao lao theo theo cá các  hhưưngng khác khác nhau nhau ði mt vi thay đi BanBan L L ðð theotheo đđuuii nhi nhi uu c cơơhhi,i, căn bn trongtrong khi khi ngu ngu nn l lcc cĩ cĩ h hnn Mơi tr ưng bên ngồi thay đi  Nhu cu khách hàng ho t đng khơng đáp ng ðánh mt th ‘sáng ki n  Cnh tranh kỳ vng ca th tr ưng ph n chi n lưc  Cơng ngh ‘ th t bi  Phi trung gian Li nhu n 20%  Hi nh p 18%  Mua bán th t bi mc tiêu  Li nhu n kém khi Thay đi bên đt chân vào các th n n trên Vơn 10% tr ưng mi trong ph  Ho t đng kém ca  N lc ci thi n i nhu Th các sn ph m/d ch (Return on (Returnequity) on ho t đng L 0% v mi  Thay đi cơ cu 1997 2008 1990 2008  M rng/thu hp 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 18 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 9
10. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Các ri ro chính trong ho t đng ngân hàng Ngân Khách Th tr ưng Nn hàng hàng tài chính kinh t RR Tín dng Mt kh Tác đng tiêu cc năng Thanh kho n thanh tốn (insolvency) Lãi su t Ri ro T giá Lãi su t S tn th t trong ho t đng ngân hàng Th tr ưng Ti n t Ho t đng Giá 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAnKhác 19 Ri ro tín dng (Credit risk) Khái ni m: Ri ro tín dng đư c đnh ngh ĩa là kh năng mt ngư i vay ngân hàng ho t mt đi tác khơng th c hi n đư c các ngh ĩa v n ca mình theo các đi u kho n đã th a thu n. Xét ngh ĩa hp, ri ro tín dng là nĩi v vi c khơng th / trì hỗn/ suy gi m kh năng tr n ca khách hàng vay vn; Xét ngh ĩa rng, ri ro tín dng cịn bao gm vi c khơng th / trì hỗn/ suy gi m kh năng hồn tr ca các ch ng khốn đu tư. Ri ro tín dng th hi n hai ch tiêu chính:  Kh năng v n (PD)  Kh năng mt vn nu v n (EL) 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 20 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 10
11. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Ri ro tín dng (Credit risk) Phân lo i 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 21 Ri ro thanh kho n (Liquidity risk) Khái ni m Thanh kho n (Liquidity) là kh năng ti p cn các kho n tài sn ho c ngu n vn cĩ th dùng đ chi tr vi chi phí hp lý ngay khi nhu cu vn phát sinh. Ri ro thanh kho n là lo i ri ro xu t hi n trong trư ng hp ngân hàng thi u kh năng chi tr , khơng chuy n đi kp các lo i tài sn thành ti n ho c khơng cĩ kh năng to ngu n vi chi phí hp lý đ đáp ng yêu cu ca các giao dch cn thanh tốn. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 22 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 11
12. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Ri ro thanh kho n (Liquidity risk) Các nguyên nhân chính: Tình tr ng mt cân xng (khơng ki m sốt đư c) gi a ngày đáo hn ca các kho n s dng vn và các ngu n vn huy đng. S nh y cm ca ti n gi vi s thay đi lãi su t đu tư ch yu nh hư ng bi nn kinh t). Chi n lư c qu n tr thanh kho n khơng phù hp và kém hi u qu . 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 23 Ri ro thanh kho n (Liquidity risk) Mc tiêu ca qu n tr thanh kho n Cung thanh kho n Cu thanh kho n Các kho n Khách hàng rút ti n gi ti n gi đang đn S cân Gi i ngân các kho n Thu nh p t bán bng tr ng tín dng đã cam kt dch v thái thanh Hồn tr các kho n Thu hi kho n vay mưn phi ti n gi tín dng đã cp kho n Chi phí phát sinh Bán các tài sn - Tr ng thái thanh khi kinh doanh đang kinh doanh kho n > 0. ho c s dng sn ph m dch v - Tr ng thái thanh Thanh tốn c tc Các kho n kho n < 0. cho c đơng cung khác 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 24 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 12
13. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Ri ro t giá (foreign exchange rate risk) Khái ni m •Ri ro t giá là vi c tn th t trong ho t đng ca ngân hàng dưi s bi n đng ca t giá hi đối. Ri ro t giá ch xy ra đi vi các ngân hàng cĩ th c hi n các dch v sn ph m bng ngo i t. Ri ro t giá cn đưc xem xét theo tng lo i ngo i t. S tn th t đây đưc tính theo đơ n v ni t. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 25 Ri ro t giá (Foreign Exchange Rate Risk) Nguyên nhân: (1) Nhu cu kinh doanh ngo i t trên th tr ưng tài chính (Ri ro th tr ưng). (2) S khơng cân xng gi a Tài sn cĩ và Tài sn n đi vi tng lo i ngo i t. Mc tiêu qu n lý: Cân bng tr ng thái ngo i t 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 26 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 13
14. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Ri ro lãi su t (interest rate risk) Khái ni m •Ri ro lãi su t là s st gi m thu nh p (tn th t) do nh ng bi n đng ca lãi su t trên th tr ưng. Ri ro lãi su t là mt trong nh ng ri ro luơn tn ti trong ho t đng ngân hàng. Ri ro lãi su t cn ph i đưc xem xét theo tng lo i ti n t. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 27 Ri ro lãi su t Nguyên nhân - S mt cân xng (khơng ki m sốt) đưc v kỳ hn gi a tài sn n và tài sn cĩ:
    Thu nh p lãi khơng nh ư kỳ vng (chênh lch gi a lãi su t cho vay và lãi su t huy đng), chia làm hai lo i là ri ro tái đu tư và ri ro tái tài tr .
    Gi m giá tr th tr ưng tài sn (ch ng khốn đu tư), là mt b ph n ca ri ro th tr ưng. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 28 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 14
15. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Ri ro ho t đng (operational risk) Ri ro ho t đng là ri ro tn th t do s tác đng tr c ti p ho c gián ti p bi các quy trình ni b (khơng hồn ch nh ho c khơng đy đ), ngu n nhân lc (năng lc, k thu t, đo đc), h th ng (cu trúc t ch c ho c h th ng thơng tin), ho c cĩ th các s ki n t bên ngồi (ri ro pháp lý, ri ro qu c gia). 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 29 Ri ro ho t đng Ri ro ho t đng phát sinh các cp đ: •Cp đ k thu t: khi h th ng thơng tin (Information technology) ho c các bi n pháp đo lư ng ri ro (technical/ models) khơng đm bo •Cp đ t ch c: liên quan đn vi c vn hành cơ ch báo cáo và giám sát ri ro, ho c s tuân th các quy tc quy trình, ho c s ki m sốt khơng Cp đ này ch yu xét đn yu t con ngư i (people) và các ti n trình/ quy trình th c hi n (processes). •Cp đ qu n tr : liên quan đn các s ki n bên ngồi (external events). 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 30 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 15
16. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung 1.4- H th ng văn bn pháp lý ti Vi t Nam •Ti sao ph i qu n lý ho t đng ngân hàng bng h th ng pháp lu t; • Các cp qu n lý; • Danh mc văn bn (đính kèm); •Mt s đim cn lưu ý. 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 31 Ti sao ph i qu n lý ho t đng ngân hàng bng h th ng pháp lu t? • Nh m đm bo tính an tồn và n đnh cho th tr ưng ngân hàng; • ðm bo lưng cung ti n phù hp vi mc tiêu điu ti t vĩ mơ tng th i kỳ (thơng qua ch c năng to ti n ca các NHTM); • Th c hi n mt s mc tiêu xã hi trong tng giai đon c th . 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 32 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 16
17. Truong Dai hoc Ngan hang - Khoa Tin dung Các cp qu n lý nh hưng ðIU KI N THÀNH L P; CU TRÚC T CH C B NHÀ NƯC Ban - LU T; MÁY NGÂN HÀNG; (QU C H I) hành - PHÁP L NH Qu n PH M VI VÀ QUY N TH C HI N HO T ðNG nh hưng lý KINH DOANH; TIÊU CHU N V KI M Ban - NGH ðNH; CHÍNH PH SỐT R I RO (C U TRÚC, hành - THƠNG TƯ TI N TRÌNH, K THU T, CH TIÊU ). nh hưng - QUY T ðNH Ban B BAN - THƠNG TƯ Cơ s NGÀNH hành VĂN B N N I B - CƠNG VĂN - CH TH Tham chi u THƠNG L QU C T 2/22/2011 BankingUniversity_BinhAn 33 Nghiep vu Ngan hang thuong mai 17