Bài giảng Phân tích và thiết kế hệ thống đối tượng - Nguyễn Thanh Bình
184 trang
3270
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Phân tích và thiết kế hệ thống đối tượng - Nguyễn Thanh Bình", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- bai_giang_phan_tich_va_thiet_ke_he_thong_doi_tuong_nguyen_th.pdf
Nội dung text: Bài giảng Phân tích và thiết kế hệ thống đối tượng - Nguyễn Thanh Bình
- Phân tích và thi t k h thng hng Či tng Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng N i dung (1) Các khái ni m h ng Č i t ng T(ng quan v+ ngôn ng, mô hình hóa UML UML trong ti n trình phát tri3n ph4n m+m Mô hình hoá yêu c4u Bi3u Č7 ca s9 d:ng Mô hình hoá khái ni m Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 2 1
- N i dung (2) Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác Mô hình hoá ki n trúc Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 cài Č@t Mã hoá Bng d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 3 Tài li u tham khCo G. Booch, J. Rumbaugh, I. Jacobson, The Unified Modeling Language User Guide, Addision-W esley, 1999. Craig Larman, Applying UML and Patterns: An Introduction to Object-Oriented Analysis and Design and Iterative Development, Third Edition, Addision-W esley, 2004. Pierre-Alain Muller, Modélisation objet avec UML, Eyrolles, 1997. Bernard Boigelot, Cours de l‘Ingénierie du logiciel orienté-objet. Olivier Gerbe, Cours UML, IFI, 2000. UML applied œ Object Oriented Analysis and Design using the UML, Ariadne training, 2000. @ng V^n _c, Giáo trình nh`p môn UML, NXB Lao Č ng xã h i, 2003. Nguydn V^n Ba, Phát tri3n h ng Č i t ng v i UML 2.0 và C++, NXB i hc Qu c gia Hà n i, 2005. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 4 2
- Các khái nim c b"n v# hng Či tng (1) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 5 N i dung trình bày H ng ch_c n^ng H ng Č i t ng (HT) i t ng L p Các tính chjt c= bCn cka HT 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 6 c
- g ng ch_c n^ng D>a vào các ch_c n^ng cka h th ng H th ng là t`p h p các ch_c n^ng Chia nhl các ch_c n^ng và làm mmn d4n H th ng g7m các h th ng con Làm chk Č ph_c tp Các ch_c n^ng trao Č(i v i nhau bnng truy+n tham s ho@c d, li u (chong hn bi n toàn c:c) dùng chung 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 7 H ng ch_c n^ng Phân cjp ch_c n^ng H th ng Ch_c n^ng 1 Ch_c n^ng 2 Ch_c n^ng 1.1 Ch_c n^ng 1.2 Ch_c n^ng 2.1 Ch_c n^ng 2.2 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 8 4
- g ng ch_c n^ng ru Či3m Phân tích Č c các ch_c n^ng cka h th ng a li k t quC mong Č i Nh c Či3m Ch_c n^ng cju trúc Thay Č(i v+ ch_c n^ng khó kh^n thay Č(i cju trúc Tính ms cka h th ng thjp Khó tái s9 d:ng Chi phí s9a ch,a lti l n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 9 H ng Č i t ng Ljy Č i t ng làm trung tâm H th ng = t`p h p các Č i t ng + quan h gi,a các Č i t ng Các Č i t ng trao Č(i bnng thông Či p (message) Không s9 d:ng bi n toàn c:c óng gói Thva k 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 10 h
- g ng Č i t ng Phân bi t L`p trình cju trúc Thu`t toán + cju trúc d, li u = ch=ng trình L`p trình HT ΣČ i t ng = ch=ng trình Č i t ng = thu`t toán + cju trúc d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 11 H ng Č i t ng ru Či3m chính PT & TK g4n gyi v i th gi i th>c Tái s9 d:ng dd dàng óng gói, che dju thông tin làm cho h th ng tin c`y h=n Thva k làm giCm chi phí, h th ng có tính ms cao h=n Xây d>ng h th ng l n và ph_c tp 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 12 w
- i t ng i t ng (object) là khái ni m cho phép mô tC các s> v`t/th>c th3 trong th gi i th>c Các Č i t ng duy trì các quan h gi,a chúng Nguydn V^n A là m t Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 13 i t ng Các tính chjt cka Č i t ng i t ng = trng thái + hành vi + Čmnh danh Trng thái là các Č@c tính cka Č i t ng ti m t thi Či3m Hành vi th3 hi n các ch_c n^ng cka Č i t ng mnh danh th3 hi n s> t7n ti duy nhjt cka Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 14 7
- i t ng : trng thái Trng thái = t`p h p các thu c tính Mti thu c tính mô tC m t Č@c tính Ti m t thi Či3m c: th3, các thu c tính mang các giá trm trong mi+n xác Čmnh Ví d: M t chi c xe máy: màu xanh, 110 cm3, dream, 12000km, Č_ng yên, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 15 i t ng : hành vi Hành vi = t`p h p các ph=ng th_c Ph=ng th_c: là m t thao tác ho@c Č c th>c hi n bsi chính nó, ho@c th>c hi n khi có yêu c4u tv môi trng (thông Či p tv Č i t ng khác) Hành vi ph: thu c vào trng thái Ví d:: m t xe máy có các hành vi: khsi Č ng, chy, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 16 8
- Diao ti p gi,a các Č i t ng Các Č i t ng giao ti p v i nhau G9i thông Či p (message) cho nhau Thông Či p i t ng A i t ng B Các loi thông Či p hàm d>ng (constructor) hàm hky (destructor) hàm chn l>a (get) hàm s9a Č(i (set) các hàm ch_c n^ng khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 17 i t ng Gi,a các Č i t ng có m i liên k t (link) v i nhau Ví d: Nguydn V^n A Hc i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 18 O
- L p L p là khái ni m dùng Č3 mô tC m t t`p h p các Č i t ng có cùng m t cju trúc, cùng hành vi và có cùng nh,ng m i quan h v i các Č i t ng khác L p = các thu c tính + các ph=ng th_c 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 19 L p L p là m t b c trvu t ng hóa Tìm ki m các Či3m gi ng nhau, bl qua các Či3m khác nhau cka Č i t ng Person Name Age Trvu t ng hóa làm giCm Č ph_c tp changeAge 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 20 10
- L p Quan h gi,a các l p: k t h p M t k t h p là m t t`p h p các m i liên k t gi,a các Č i t ng Sinh viên hc i hc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 21 L p & i t ng i t ng là th3 hi n (instance) cka l p Giá trm là th3 hi n cka thu c tính Liên k t là th3 hi n cka k t h p L p i t ng Thu c tính Giá trm K t h p Liên k t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 22 11
- Các tính chjt cka HT Tính Čóng gói (encapsulation) d, li u + x, lð d, li u = Č i t ng thu c tính + ph=ng th_c = l p ru Či3m Hn ch Cnh hsng khi có s> thay Č(i c`p nh`t Ng^n cCn s> truy c`p thông tin tv bên ngoài Che dju thông tin 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 23 Các tính chjt cka HT Tính thva k (inheritance) M t l p Č c xây d>ng tv m t ho@c nhi+u l p khác bnng vi c chia s• các thu c tính và ph=ng th_c Lp con thva k các thu c tính và ph=ng th_c tv lp cha T(ng quát hóa/chuyên bi t hóa T(ng quát hóa (generalization): Č@t các tính chjt chung cka các l p khác nhau vào m t l p cha Chuyên bi t hóa (specialization): to ra m t l p con có các tính chjt riêng tv l p cha 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 24 12
- Các tính chjt cka HT =n thva k : m t l p con ch• thva k tv m t l p cha duy nhjt C T h u XeÓtô ( y n ê g n q b u i á t t h h ó ó a XeKhách XeTCi a L p trvu t ng hay l p chung: XeÓtô L p c: th3 hay l p chuyên bi t: XeKhách L p chuyên bi t có th3 thay th l p chung trong tjt cC các _ng d:ng. Ví d:: Ótô tCi là m(t ôtô. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 25 Các tính chjt cka HT a thva k : m t l p con thva k tv nhi+u l p cha khác nhau Person Personnel Student Reseacher Teacher Phd candidate 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 26 13
- Các tính chjt cka HT a thva k :ng Č tên các thu c tính X Y a a Z a cka X a cka Y a thva k không Č c chjp nh`n bsi m t s ngôn ng,: Java 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 27 Các tính chjt cka HT ru Či3m cka thva k Phân loi các l p: các l p Č c phân loi, sƒp x p theo m t th_ b`c Č3 dd quCn lí Xây d>ng các l p: các l p con Č c xây d>ng tv các l p cha Ti t ki m thi gian xây d>ng, tránh l@p li thông tin 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 28 14
- Các tính chjt cka HT Tính Ča hình (polymorphism): cka ph=ng th_c, t_c là khC n^ng các ph=ng th_c khác nhau Č c th>c hi n Č3 trC li cùng m t yêu c4u Mti l p con thva k Č@c tC các ph=ng th_c tv l p cha, và các ph=ng th_c này có th3 Č c s,a Č(i trong l p con Č3 th>c hi n các ch_c n^ng riêng trong l p Čó M t ph=ng th_c (cùng m t tên ph=ng th_c) có nhi+u dng (Čmnh ngh„a) khác nhau trong các l p khác nhau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 29 Các tính chjt cka HT Ví d: tính Ča hình aGiác DienTich() HìnhVuông HìnhTamGiác DienTich() DienTich() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 30 15
- )ii thiu UML (2) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 31 N i dung trình bày Khái ni m môhình hóa M t s ph=ng pháp môhình hóa HT Lmch s9 phát tri3n UML Gi i thi u t(ng quan UML UML œ m t ngôn ng, Các khái ni m c=bCn cka UML 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 32 16
- Khái ni m môhình hóa M.hình (model) là m t s> Č=n giCn hóa cka h th ng th>c Môhình là s> bi3u didn bnng hình Cnh cka h th ng th>c Môhình didn tC h th ng s m t m_c trvu t ng, theo m t quan Či3m, bnng m t hình th_c bi3u didn (v^n bCn, hình Cnh, ) Môhình hóa (modeling) là quá trình dùng mô hình Č3 didn tC h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 33 Khái ni m môhình hóa Ti sao môhình hóa? Môhình hóa Č3 dd hi3u Dd nh`n th_c vjn Č+ Môhình hóa Č3 trao Č(i Ph=ng ti n trao Č(i gi,a nh,ng ngi phát tri3n Môhình hóa Č3 hoàn ch•nh Dd dàng nh`n s> phù h p gi,a môhình và nhu c4u d3 cCi ti n, hoàn thi n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 34 17
- Khái ni m môhình hóa Các nguyên tƒc môhình hóa Chn môhình thích h p Góc nhìn c=ss d, li u: môhình th>c th3 - k t h p Góc nhìn có cju trúc: thu`t toán Góc nhìn h ng Č i t ng: các l p và các quan h Các môhình Č c th3 hi n nhi+u m_c chính xác khác nhau H th ng Č c didn tC s các m_c chi ti t khác nhau, tùy theo nhu c4u ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 35 Khái ni m môhình hóa Các nguyên tƒc môhình hóa Các môhình phCi liên h v i th gi i th>c Các môhình xây d>ng g4n gyi v i môhình h th ng th>c Môhình h ng Č i t ng > Môhình hóa có cju trúc M t h th ng phCi Č c môhình hóa msi m t t`p h p các môhình Ch• m t môhình là không th3 Čk PhCi th3 hi n Č c nhi+u góc nhìn khác nhau v+ h th ng: s9 d:ng, thi t k , cài Č@t, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 36 18
- M t s ph=ng pháp môhình hóa HT OOD (Object Oriented Design) OOSE (Object Oriented Software Engineering) OMT (Object Modeling Technique) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 37 OOD (Object Oriented Design) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Booch Môhình t„nh Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 Č i t ng Môhình Č ng Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 38 19
- OOSE (Object Oriented Software Engineering) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Jacobson N^m môhình Môhình yêu c4u (kmch bCn s9 d:ng) Môhình phân tích (m_c khái ni m) Môhình thi t k (m_c logic) Môhình mã hóa (m_c v`t lð) Môhình ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 39 OMT (Object Modeling Technique) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Rumbaugh Ba môhình Môhình t„nh môhình th>c th3 quan h Môhình Č ng bi3u Č7 trng thái và chuy3n ti p Môhình ch_c n^ng d>a trên bi3u Č7 lu7ng d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 40 20
- Lmch s9 phát tri3n UML 1975-1990 nhi+u ngôn ng, môhình hóa HT Č c phát tri3n 1990-1994 h=n 50 ph=ng pháp phát tri3n HT trong Čó có các ph=ng pháp OOD, OOSE và OMT 10/1994 Rumbaugh và Booch ti n hành d> án UML s Rational 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 41 Lmch s9 phát tri3n UML 10/1995 Phiên bCn Č4u tiên cka ph=ng pháp h p nhjt ra Či d i cái tên « Unified Method » v0.8 Cu i 1995 Jacobson tham gia nhóm cka Booch và Rumbaugh 6/1996 Phiên bCn UML v0.9 tích h p OOSE ra Či 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 42 21
- Lmch s9 phát tri3n UML 1996 H i thCo Č4u tiên v+ UML Č c t( ch_c 1997 Phiên bCn UML v1.0 Č c Č+ xujt nhlà chuŠn v i t( ch_c OMG (Object Management Group) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 43 Lmch s9 phát tri3n UML 7/1997 phiên bCn UML v1.1 Č c Č+ nghm chuŠn hóa s OMG 11/1997 UML v1.1 Č c chjp nh`n là ph=ng pháp chuŠn bsi OMG 6/1998 UML v1.2 Č c phát hành bsi OMG 8/1998 UML v1.3 Č c phát hành bsi OMG 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 44 22
- U01 œ m t ngôn ng, M t ngôn ng cung cjp tv v>ng, ng, pháp (cú pháp) và ng, ngh„a Č3 môtC s> giao ti p M t ngôn ng môhình hóa là ngôn ng, mà trong Čó tv v>ng và lu`t Č c s9 d:ng Č3 môtC m_c khái ni m và m_c v`t lðcka m t h th ng UML cung cjp tv v>ng và lu`t Č3 môtC các mô hình khác nhau cka m t h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 45 UML œ ngôn ng, Č3 môhình hóa tr>c quan UML cung cjp t`p h p các kí hi u và lu`t Č3 bi3u didn Č7 ha nh,ng môhình cka h th ng Bi3u didn Č7 ha thng Čem li cái nhìn t t h=n v+ h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 46 23
- UML œ ngôn ng, Č3 Č@c tC M t Č@c tC là m t môtC chính xác và không nh`p nhnng v+ h th ng UML cung cjp các công c: Č3 Č@c tC h th ng s nhi+u m_c: phân tích, thi t k và cài Č@t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 47 UML œ ngôn ng, Č3 xây d>ng Các môhình UML có th3 Č c chuy3n sang m t ngôn ng, l`p trình khá dd dàng UML là khá chính xác và không nh`p nhnng Č3 cho phép th>c hi n các môphlng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 48 24
- U01 œ ngôn ng, Č3 l`p tài li u UML cho phép môtC tjt cC các b c xây d>ng m t h th ng Các môhình Č c xây d>ng to nên m t tài li u Č4y Čk và chính xác v+ h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 49 Các khái ni m c=bCn cka UML Các ph4n t9 Các quan h Các bi3u Č7 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 50 25
- Các ph4n t9 Các ph4n t9 cju trúc Các ph4n t9 Č ng Các ph4n t9 nhóm Các ph4n t9 chú thích 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 51 Các ph4n t9 cju trúc L p (class) Giao di n (interface) C ng tác (collaboration) Tình hu ng (case) Thành ph4n (component) Nút (node) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 52 26
- Các ph4n t9 cju trúc L p (class) L p là Č@c tC m t t`p h p các Č i t ng có cùng thu c tính, hành vi và các quan h M t l p Č c bi3u didn bsi hình ch, nh`t Ví d: i3m x, y : int v•i3m() diChuy3n(x, y) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 53 Các ph4n t9 cju trúc Giao di n (interface) M t giao di n là m t t`p h p Č@c tC các hành vi/ph=ng th_c cka m t l p ho@c m t thành ph4n M t giao di n Č c bi3u didn Č7 ha bsi m t hình tròn Ví d: ImageObserver 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 54 27
- Các ph4n t9 cju trúc C ng tác (collaboration) M t c ng tác Čmnh ngh„a m t s> t=ng tác gi,a các ph4n t9 M t c ng tác Č c bi3u didn bsi m t hình ê-líp có nét Č_t Ví d: Ki3m tra m t Č=n Č@t hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 55 Các ph4n t9 cju trúc Ca s9 d:ng (use case) M t ca s9 d:ng s9 d:ng là môtC m t t`p h p các hot Č ng cka h th ng nhnm trC li yêu c4u cka m t tác nhân (actor) M t ca s9 d:ng Č c th>c hi n bsi m t c ng tác M t ca s9 d:ng Č c bi3u didn bsi hình ê-líp Ví d: Thanh toán hóa Č=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 56 28
- Các ph4n t9 cju trúc Thành ph4n (component) M t thành ph4n là m t ph4n v`t lðvà có th3 thay th Č c cka m t h th ng M t thành ph4n Č c bi3u didn nhsau Agent.java 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 57 Các ph4n t9 cju trúc Nút (node) M t nút là m t ph4n t9 v`t lðcka h th ng, nó t7n ti khi h th ng th>c thi Nút bi3u didn m t ngu7n tài nguyên v i b nh và khC n^ng x9 lí Nút Č c bi3u didn bsi hình h p ch, nh`t Ví d: Server 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 58 29
- Các ph4n t9 Č ng T=ng tác Máy trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 59 Các ph4n t9 Č ng T=ng tác (interaction) M t t=ng tác là m t t`p h p các thông Či p (message) trao Č(i gi,a các Č i t ng M t thông Či p Č c bi3u didn bsi myi tên Ví d: print() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 60 c0
- Các ph4n t9 Č ng Máy trng thái (state machine) Máy trng thái Č@c tC chuti các trng thái thay Č(i cka m t Č i t ng M t trng thái Č c bi3u didn nhsau i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 61 Các ph4n t9 nhóm Gói (package) Gói là kŒ thu`t Č3 nhóm các ph4n t9 Gói Č c bi3u didn nhsau Client 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 62 c1
- Các ph4n t9 chú thích Chú thích (note) Chú thích là m t giCi thích liên quan Č n m t ph4n t9 UML mà cho phép mang li thông tin b( sung M t chú thích Č c bi3u didn bsi m t hình ch, nh`t có m t góc bm gjp Ví d: Xem t p tin note.doc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 63 Các quan h Quan h ph: thu c (dependency) Quan h k t h p (association) Quan h t(ng quát hóa (generalization) Quan h cài Č@t (realization) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 64 c2
- f"an h ph: thu c Quan h ph: thu c là quan h ng, ngh„a gi,a hai ph4n t9 mà s> thay Č(i cka ph4n này s• Cnh hsng Č n ph4n t9 kia Quan h ph: thu c Č c bi3u didn m t myi tên Č_t nét nhsau: 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 65 Quan h k t h p Quan h k t h p là quan h cju trúc mà Čmnh ngh„a m t t`p h p các liên k t gi,a các Č i t ng Quan h Č c bi3u didn bsi m t Čon thong v i các b i s /bCn s (multiplicity) và vai trò 0 1 ss h,u 0 n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 66 cc
- f"an h t(ng quát hóa Quan h t(ng quát hóa là quan h gi,a m t ph4n t9 chung (l p cha) và ph4n t9 c: th3 (l p con) Quan h t(ng quát hóa th3 hi n tính thva k Quan h t(ng quát hóa Č c bi3u didn nh sau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 67 Quan h cài Č@t Quan h cài Č@t là m t quan h ng, ngh„a mà trong Čó m t ph4n t9 s• cài Č@t (th>c hi n) ph4n t9 khác Quan h cài Č@t Č c bi3u didn bsi myi tên v i nét Č_t nhsau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 68 cW
- Các bi3u Č7 (diagram) Bi3u Č7 l p (class diagram) Bi3u Č7 Č i t ng (object diagram) Bi3u Č7 ca s9 d:ng (use case diagram) Bi3u Č7 trng thái (state diagram) Bi3u Č7 hot Č ng (activity diagram) Bi3u Č7 t=ng tác (interaction diagram) Bi3u Č7 tu4n t> (sequencediagram) Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) Bi3u Č7 gói (package diagram) Bi3u Č7 thành ph4n (component diagram) Bi3u Č7 tri3n khai (deployement diagram) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 69 Các bi3u Č7 (diagram) Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 cju trúc hành vi Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 l p Č i t ng thành ph4n hot Č ng ca s9 d:ng trng thái Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 tri3n khai gói t=ng tác Bi3u Č7 Bi3u Č7 tu4n t> c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 70 ch
- Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p (class diagram) môtC t`p h p các l p và các t=ng tác gi,a chúng Các bi3u Č7 l p môtC cju trúc t„nh cka h th ng Quan h k t h p 1 * Qu4yHàng Ch_a > M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 71 Bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 Č i t ng (object diagram) môtC t`p h p các Č i t ng và các quan h gi,a chúng Các bi3u Č7 Č i t ng môtC cùng các thông tin nhbi3u Č7 l p nhng d i cách nhìn các th3 hi n cka l p tivi:M@tHàng Či nT9:Qu4yHàng tkLnh:M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 72 cw
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 ca s9 d:ng (use case diagram) môtC t`p h p các ca s9 d:ng, các tác nhân và nh,ng quan h gi,a chúng Các bi3u Č7 ca s9 d:ng môtC cái nhìn t„nh v+ h th ng d i con mƒt cka ngi s9 d:ng Các bi3u Č7 ca s9 d:ng rjt quan trng Č3 nƒm bƒt các ch_c n^ng cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 73 Bi3u Č7 ca s9 d:ng add user delete user > admin find user modify user 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 74 cY
- Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 trng thái (state diagram) bi3u didn máy trng thái (trng thái, chuy3n ti p, s> ki n và hot Č ng) Nh,ng bi3u Č7 trng thái môtC cái nhìn Č ng v+ h th ng Các bi3u Č7 trng thái là rjt quan trng Č3 hi3u rõhành vi (behavior) cka h th ng nhjnNútLnh LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 75 Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 hot Č ng (activity diagram) mô tC lu7ng thông tin tv m t hot Č ng này Č n m t hot Č ng khác Nh,ng bi3u Č7 hot Č ng môtC cái nhìn Č ng v+ h th ng Các bi3u Č7 hot Č ng là rjt quan trng Č3 hi3u rõhot Č ng cka h th ng @t hàng Làm hóa Č=n TrC ti+n Giao hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 76 c8
- Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 t=ng tác (interaction diagram) g7m bi3u Č7 tu4n t> và bi3u Č7 c ng tác Bi3u Č7 tu4n t> (sequencediagram) môtC s> trao Č(i các thông Či p gi,a các Č i t ng d>a theo thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 77 Bi3u Č7 t=ng tác Ví d: :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi gi() nhjcMáy() âmMi bjmS (s ) ČãK tN i ČãK tN i g9i(trang) chuy3n(trang) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 78 cO
- Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) môtC s> trao Č(i các thông Či p gi,a các Č i t ng d>a theo cju trúc quan h gi,a các Č i t ng 1.1: nhjcMáy() 1: gi() 1.3: bjmS () 3: g9i() 3.1: chuy3n() :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi 2: ČãK tN i() 1.2: âmMi() 1.4: ČãK tN i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 79 Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 gói (package diagram) cho phép nhóm các l p thành các gói quan h v i nhau To nên m t c0u trúc ph4 thu(c gi5a các gói thay vì cju trúc ph: thu c gi,a các l p H Th ng KháchHàng SCnPhŠm DB Interface 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 80 40
- Bi3u Č7 thành ph4n Bi3u Č7 thành ph4n (component diagram) ch• ra t( ch_c và s> ph: thu c gi,a các thành ph4n cka h th ng Các bi3u Č7 thành ph4n môtC cái nhìn t„nh v+ s> cài Č@t cka h th ng > find.html > index.html > index.html > lib.dll 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 81 Bi3u Č7 tri3n khai Bi3u Č7 tri3n khai (deployment diagram) môtC các nút và các thành ph4n cka h th ng ti thi Či3m th>c thi Terminal Server Terminal 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 82 41
- G.c nhìn h th ng H th ng Č c th3 hi n d i n^m góc nhìn khác nhau Góc nhìn logic Góc nhìn cài Č@t Góc nhìn ngi s9 d:ng Góc nhìn hành vi Góc nhìn tri3n khai 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 83 Góc nhìn h th ng Góc nhìn ngi s9 d:ng (use case view) mô tC h th ng d i góc nhìn cka ngi ss h,u và ngi s9 d:ng cu i cùng MôtC các m:c tiêu và m:c Čích cka h th ng MôtC các ch_c n^ng cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 84 42
- D. nhìn h th ng Góc nhìn logic (logical view) môtC m@t t„nh (static) và cju trúc cka h th ng Góc nhìn hành vi (behavior view) môtC m@t Č ng cka h th ng MôtC các t=ng tác và c ng tác gi,a các ph4n t9 cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 85 Góc nhìn h th ng Góc nhìn cài Č@t (component view) môtC th>c hi n giCi pháp MôtC t( ch_c mã ch=ng trình cka giCi pháp Góc nhìn tri3n khai (deployment view) mô tC s> th>c thi cka giCi pháp MôtC các ph4n t9 v`t lðcka giCi pháp (b x9 lð, thi t bm, ) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 86 4c
- G.c nhìn và bi3u Č7 Góc nhìn logic Góc nhìn cài Č@t Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 thành ph4n Góc nhìn ngi s9 d:ng Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 tri3n khai Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác Góc nhìn hành vi Góc nhìn tri3n khai 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 87 Ví d: Xây d>ng ph4n m+m tính ti+n ti m t c9a hàng Ca s9 d:ng (use case) Khách hàng mua hàng và tr bng ti n m t Khánh hàng mua hàng và tr bng th 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 88 44
- Vi !: 1 2 #class) nHàng D li#u: ngày, gi', m tHàng, ČangTh*cHi#n Thao tác: tínhT,ng(), tr(s0Ti n), C2aHàng D li#u: tên, Č4aCh5, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 89 Ví d: Hot Č ng (activity) Các m t hàng mua b6i khách hàng Č89c ghi/nh;p l n th4 t,ng s0 ti n, Trng thái (state) M@t BánHàng Čang Č89c th*c hi#n hay Čã kBt thúc, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 90 4h
- Vi !: T=ng tác (interaction) T,ng s0 ti n thu Č89c tính bng cách c@ng tDt c c t,ng s0 ti n mà mEi khách hàng tr, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 91 UML trong ti n trình phát tri7n ph8n m#m (3) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 92 46
- N i dung trình bày Khái ni m công ngh ph4n m+m Các ti n trình phát tri3n ph4n m+m Ti n trình h p nhjt 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 93 Công ngh ph4n m+m Công ngh ph4n m+m: lð thuy t, ph=ng pháp và công c: phát tri3n các h th ng ph4n m+m ng c= Ph4n m+m l n và ph_c tp t tiêu chuŠn chjt l ng: hi u quC, bCo trì, ki3m th9, tái s9 d:ng, Chi phí thjp, hn ch các nguy c= 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 94 47
- Công ngh ph4n m+m Các hot Č ng phát tri3n ph4n m+m Xác Čmnh yêu c4u (Č@c tC yêu c4u) Phân tích (ph4n m+m làm cái gì) Thi t k (ph4n m+m Č c làm nh th nào) Cài Č@t (mã hóa) Ki3m th9 (ph4n m+m Čúng yêu c4u) S> t( ch_c các hot Č ng này to nên m t tiBn trình phát tri>n (developpment process) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 95 UML là ngôn ng, kí hi u UML ch• là ngôn ng, mô hình hóa UML không cho chúng ta bi t làm thB nào Č3 phát tri3n ph4n m+m C4n s9 d:ng UML trong m t ti n trình phát tri3n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 96 48
- Ti n trình thác Č( (waterfall) Xác Čmnh vjn Č+ @c tC yêu c4u Phân tích • Giai Čon sau ch• Č c bƒt Č4u Thi t k khi giai Čon tr c Čã hoàn thành • Không quay lui Mã hóa Ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 97 Ti n trình thác Č( Nh c Či3m C_ng nhƒc: giai Čon sau ch• bƒt Č4u khi giai Čon tr c Čã k t thúc, không quay lui Khó dò tìm các vjn Č+, lti Tìm thjy vjn Č+ quá trd Dd to nên sCn phŠm có cju trúc t7i i v i h th ng ph_c tp C4n hi3u toàn b h th ng t^ng Č ph_c tp M t giai Čon có th3 rjt dài (vài n^m) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 98 49
- Ti n trình thác Č( CCi ti n: ti n trình V Cho phép quay lui B• gãy Čng phát tri3n Nhjn mnh vjn Č+ ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 99 Ti n trình xoƒn c (spiral model) Phát tri3n theo chu k’, mti chu k’ cho m t sCn phŠm (nguyên m“u) th>c thi Č c, mti chu k’ g7m 4 giai Čon Xác Čmnh các m:c tiêu, Xác Čmnh và tìm giCi ràng bu c và giCi pháp pháp cho nguy c= Ki3m th9 nguyên m“u và k Thi t k và phát hoch cho chu k’ ti p theo tri3n nguyên m“u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 100 h0
- Ti n trình xoƒn c (spiral model) GiCm các nguy c= ti+m Šn Nh`n Č c phCn h7i tv ngi s9 d:ng s m GiCm Č ph_c tp S> thay Č(i công ngh có th3 Č c thích _ng dd dàng Tuy nhiên, ti n trình khó Č3 quCn lð: ti n trình thác n c phù h p v i kŒ thu`t quCn lð mng Gantt, còn ti n trình xoƒn c thì yêu c4u kŒ thu`t khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 101 Ti n trình h p nhjt S> ms r ng cka ti n trình xoƒn c Hình th_c h=n Ch@t ch• h=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 102 h1
- Ti n trình h p nhjt Ti n trình h p nhjt có th3 Č c nhìn d i hai góc nhìn khác nhau )/c nhìn qu"n lð: quan tâm Č n l„nh v>c kinh t , chi n thu`t, con ngi Ti n trình g7m bn giai Čo t: quan tâm Č n công ngh , ki3m tra chjt l ng, ph=ng pháp Ti n trình g7m nhi#u bc l?p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 103 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Ti n trình phát tri3n ph4n m+m Č c chia làm 4 giai Čon Khsi Č4u (inception): Čánh giá tính khC thi Son thCo (elaboration): phân tích, thi t k ki n trúc Xây d>ng (construction): th>c hi n, c: th3 hóa sCn phŠm Chuy3n giao (transition): chuy3n giao cho ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 104 h2
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð @t vjn Č+ Vjn Č+ GiCi quy t vjn Č+ GiCi pháp Th>c hi n KhAi Č8u So c hi n ánh giá l i ích Xác Čmnh các nguy c= mnh ngh„a các tiêu chuŠn Čánh giá ánh giá thi gian th>c hi n và chi phí Xây d>ng ph=ng án th>c hi n ánh giá tính khC thi v+ kŒ thu`t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 106 hc
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Khsi Č4u c th>c hi n bsi các các chuyên gia v+ thm trng và nhà tin hc Quy t Čmnh th>c hi n hay không 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 107 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo (elaboration) Phân tích yêu c4u Xác Čmnh các ch_c n^ng cka h th ng L>a chn ki n trúc h th ng Xây d>ng k hoch th>c hi n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 108 hW
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo Th>c hi n bsi các nhà tin hc Chk y u d>a trên các ca s9 d:ng (use case) Giúp ngi s9 d:ng hi3u rl cái h c4n Chi ti t hóa d4n các ca s9 d:ng Xây d>ng mô hình các l p (class) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 109 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo K t quC Mô tC ch_c n^ng cka h th ng (bi3u Č7 ca s9 d:ng, kmch bCn s9 d:ng và bi3u Č7 l p) Ki n trúc th>c thi Č c cka h th ng K hoch hoàn ch•nh Č3 phát tri3n h th ng K hoch chi ti t các b c l@p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 110 hh
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð aq5d>ng (construction) Phát tri3n ph4n m+m cho ngi s9 d:ng Th>c hi n bsi nhi+u b c l@p Xây d>ng ki n trúc chi ti t Phát tri3n m t ph4n h th ng Ki3m th9 m t ph4n h th ng Cài Č@t m t ph4n h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 111 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Xây d>ng Mti b c l@p cho m t nguyên m“u th>c thi Č c (executable prototype) Thêm d4n d4n các ch_c n^ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 112 hw
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Chuy3n giao (transition) Giai Čon phát tri3n g4n nh k t thúc ánh giá d> án Chuy3n giao ph4n m+m cho ngi s9 d:ng Hujn luy n ngi s9 d:ng Ti p thm, phân ph i, bán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 113 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Chuy3n giao K t quC H th ng th>c thi Č c Phiên bCn β Phiên bCn chính th_c H ng d“n cài Č@t H ng d“n s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 114 hY
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Vi d: Či3n hình: d> án trong hai n^m Inception Elaboration Construction Transition 10% 30% 50% 10% 2,5 tháng 7 tháng 12 tháng 2,5 tháng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 115 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Góc nhìn kŒ thu`t t`p trung vào vi c tri3n khai, t( ch_c các hot Č ng kŒ thu`t Č3 to ra ph4n m+m Ti n trình phát tri3n là m t dãy các b c l@p (iteration) Mti b c l@p to ra m t nguyên m“u th>c thi Č c H th ng l n d4n theo s b c l@p cho Č n khi hoàn thành Mti b c l@p trãi qua tjt cC các giai Čon (hot Č ng) phát tri3n c( Či3n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 116 h8
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t 0ti b c l@p g7m các hot Č ng: @c tC Phân tích Thi t k Mã hóa Ki3m th9 Cài Č@t MFi bc l?p là m(t ti n trình thác ČG 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 117 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Các b c l@p cho phép ki3m tra s> l>a chn công ngh s9 d:ng Ki3m tra tính khC thi v+ kŒ thu`t B c l@p Č4u tiên Č c phát tri3n rjt nhanh, cho ra m“u th9 (thng bm loi bl) Các b c l@p cu i cho ra phiên bCn β 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 118 hO
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Bc l?p K t qu" B c l@p chuŠn bm M“u th9 (maquette) B c l@p ki n trúc Nguyên m“u ki n trúc B c l@p ki n trúc Nguyên m“u ki n trúc B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn chính th_c Thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 119 Ti n trình h p nhjt: k t h p hai góc nhìn Bc l?p K t qu" Giai Čo ng B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn β Chuy3n giao B c l@p chuy3n giao Phiên bCn chính th_c Thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 120 w0
- Rational Unified Process Ti n trình h p nhjt Č c phát tri3n bsi công ty Rational Rational Unified Process (RUP) Ht tr phát tri3n h ng Č i t ng Ph4n m+m RUP 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 121 UML và Unified Process 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 122 w1
- UM1 và Unified Process Hai giai Čon chính s9 d:ng UML Elaboration Short Use Case diagrams Analysis Class diagrams Construction Complete Use Case diagrams Design Class diagrams Interactions diagrams State diagrams Activity diagrams Package diagrams Deployment diagrams 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 123 UML và Unified Process Inception Elaboration Construction Transition S= l c use case Mô hình khái ni m Hoàn ch•nh use case Bi3u Č7 hot Č ng Phân tích Phân tích Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 l p Thi t k Thi t k Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 tri3n khai Mã hóa Mã hóa Ki3m th9 Ki3m th9 B c l@p 1 B c l@p 2 H 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 124 w2
- M. hình hoá yêu c8u œ Bi7u ČK ca sM d4ng (4) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 125 N i dung trình bày Ca s9 d:ng Tác nhân Bi3u Č7 ca s9 d:ng Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Sƒp x p các ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 126 wc
- Ca s9 d:ng (Use case) B c Č4u tiên cka phân tích yêu c4u là xác Čmnh các ca s9 d:ng cka h th ng M t ca sM d4ng là m t t=ng tác gi,a h th ng và môi trng T`p h p các ca s9 d:ng là môtC toàn b h th ng c4n xây d>ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 127 Ca s9 d:ng Ví d:: phát tri>n m@t ph<n m m tho vHn bn Các ca s9 d:ng có th3: Nh;p vHn bn mi S2a vHn bn Čã tKn tLi TLo mMc lMc Chép ČoLn vHn bn 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 128 w4
- Ca s9 d:ng M t ca s9 d:ng t=ng _ng v i m t ch_c n^ng cka h th ng d i góc nhìn cOa ngPi sM d4ng M t ca s9 d:ng có th3 l n ho@c nhl M t ca s9 d:ng ch• ra làm th nào m t m4c tiêu cOa ngPi sM d4ng Č c thla mãn bsi h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 129 Ca s9 d:ng C4n phân bi t các m4c tiêu cka ngi s9 d:ng và các t ng tác cka h v i h th ng M:c tiêu: cái mà ngi s9 d:ng mong Č i T=ng tác: kŒ thu`t cho phép Čáp _ng m:c tiêu Ví d: M:c tiêu: có Č89c m@t vHn bn trình bày ČOp T=ng tác: chPn Č4nh dLng trang, chPn font ch , Č4nh nghRa các ki>u tiêu Č (heading), Th>c t , chúng ta xác Čmnh các m:c tiêu tr c, sau Čó chn t`p h p các t=ng tác Čáp _ng các m:c tiêu Čó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 130 wh
- Ca s9 d:ng Ví d:: c4n xây d>ng m t h th ng ATM cho phép rút ti+n Có th3 có vài t=ng tác chung trong m t kmch bCn sau: a th• vào Nh`p mã PIN Chn s ti+n rút Khong Čmnh s ti+n rút Ljy th• ra Ljy ti+n Ljy phi u rút ti+n Các t=ng tác trên có là các ca s9 d:ng không ? 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 131 Ca s9 d:ng Câu trC li: không. Ti sao ? Vì chong hn —Nh`p mã PIN“ không Čáp _ng m t m:c tiêu nào cka ngi s9 d:ng. M:c tiêu cka ngi s9 d:ng là —Rút ti+n“, v`y Čó nên là m t ca s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 132 ww
- Tác nhân (Actor) Tác nhân Čóng vai tròm t ngi s9 d:ng ho@c m t th>c th3 bên ngoài t=ng tác v i h th ng Ví d:: 1 n h# th0ng tính ti n 6 siêu th4 Các tác nhân có th3 là: Khách hàng, Ng8'i bán hàng, Ng8'i qun lð, Kho hàng C4n phân bi t: tác nhân (actor) và ngi s9 d:ng (user) Nhi+u ngi s9 d:ng có th3 t=ng _ng m t tác nhân: nhi u ng8'i bán hàng khác nhau Čóng cùng vai tròČ0i vi h# th0ng M t ngi s9 d:ng có th3 t=ng _ng v i nhi+u tác nhân khác nhau: cùng m@t ng8'i có th> ČKng th'i Čóng hai vai tròlà ng8'i bán hàng và ng8'i qun lð 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 133 Tác nhân Tác nhân không nhjt thi t luôn luôn là con ngi Tác nhân có th3 là môi trng, h th ng khác, th>c th3 bên ngoài t=ng tác v i h th ng Ví d: Kho hàng là có th3 m t c=ss d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 134 w7
- @c tC ca s9 d:ng @c tC Či3n hình cka m t ca s9 d:ng: Ca s9 d:ng: tên ca s9 d:ng thng bƒt Č4u bsi m t Č ng tv Các tác nhân: danh sách các tác nhân liên quan MôtC: tóm tƒt các x9 lðc4n th>c hi n Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 135 @c tC ca s9 d:ng @c tC ca s9 d:ng có th3 thêm: Tham chi u (reference) Č n m:c liên quan trong Č@c tC yêu c4u i+u ki n tr c và Či+u ki n sau khi th>c hi n ca s9 d:ng Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Tham chi u: R1.2, R2.3 Qi#u kin trc: Ngi bán hàng Čã Č^ng nh`p thành công. Qi#u kin sau: Các m@t hàng bán Čã Č c ghi nh`n và Čã ghi nh`n thanh toán ti+n. Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 136 w8
- @c tC ca s9 d:ng Ngoài ra, Č i v i mti ca s9 d:ng ta có th3 xây d>ng m t kmch bCn (scenario) hành Č ng môtC các s> ki n xCy ra Kmch bCn: g7m các s> ki n chính và các s> ki n ngoi l Các s> ki n chia làm hai lu7ng Lu7ng t=ng _ng v i các tác nhân Lu7ng t=ng _ng v i h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 137 @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 138 wO
- @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính (ti p) R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 139 @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính (ti p) Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ng8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 140 70
- @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n ph: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 3. S> xác nh`n m@t hàng không Čúng. Hi3n thm lti. 7. Khách hàng không có Čk ti+n. Ng8'i bán hàng hky bl vi c bán. Lu ð: Čmnh dng Č@c tC các ca s9 d:ng không c4n thi t phCi ch@t ch•. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 141 Ca s9 d:ng Xác Čmnh càng nhi+u ca s9 d:ng m t cách có th3 Không Či vào quá chi ti t, nhnm giCm Č ph_c tp M t môt" ngTn gUn v# mFi ca sM d4ng là Čk, có th3 bV qua ph8n kWch b"n, tham chi u Č n Č?c t" yêu c8u, Či#u kin trc và Či#u kin sau. BCo ČCm rnng các ca s9 d:ng bao quát h t các yêu c4u cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 142 71
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 ca s9 d:ng môtC quan h gi,a các tác nhân và các ca s9 d:ng cka m t h th ng. Kí hi u Use case Tác nhân K t h p ch• s> tham gia cka tác nhân vào ca s9 d:ng Gi i hn cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 143 Bi3u Č7 ca s9 d:ng Ví d: Ghi nh`n Mua hàng Ngi bán hàng TrC hàng Khách hàng Ngi quCn lð Khsi Č ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 144 72
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Các tác nhân có th3 có quan h thva k Ví d: Khách hàng Cá nhân Công ty 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 145 Quan h ms r ng Có th3 xCy ra trng h p: m t ca s9 d:ng t=ng t> v i m t ca s9 d:ng khác, tuy nhiên nó g7m thêm m t s hành Č ng Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng bng th tín dMng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n. Khách hàng Ča th• vào máy và nh`p mã PIN. Khách hàng nh`n phi u bán hàng và mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 146 7c
- fuan h ms r ng Ca s9 d:ng này là m t bi n th3 cka ca s9 d:ng —mua hàng“, tuy nhiên thêm vào các hành Č ng liên quan Č n trC ti+n bnng th• Ca s9 d:ng —mua hàng bng th tín dMng“ là m t sE mA r(ng cka ca s9 d:ng —mua hàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 147 Quan h ms r ng Kí hi u Mua hàng > Mua hàng bnng th• Quan h ms r ng N u m t ca s9 d:ng k t h p v i m t tác nhân, thì tjt cC các ca s9 d:ng ms r ng Č+u k t h p v i tác nhân Čó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 148 74
- f"an h s9 d:ng Trng h p nhi+u ca s9 d:ng chia sY cùng m(t dãy các hành Č(ng. N u ph4n chung là quan trng và h ng t i m t m:c tiêu rõràng, nhth ta có th3 xây d>ng m t ca s9 d:ng riêng Ví d:: chúng ta mu n chjp nh`n mua hàng tr ti n m@t l c hi n m t dãy các hành Č ng mà có th3 Č c môtC bsi ca s9 d:ng —ghi nh;n các m t hàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 149 Quan h s9 d:ng @c tC cka ca s9 d:ng —ghi nh;n các m t hàng“ Ca sM d4ng: ghi nh;n các m t hàng Các tác nhân: ngi bán hàng, khách hàng Môt": Khách hàng mang các m@t hàng Č n qu4y tính ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng và thông báo t(ng s ti+n phCi trC. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 150 7h
- fuan h s9 d:ng Kí hi u Mua hàng trC > m t l4n Ghi nh`n > các m@t hàng Mua hàng trC góp Quan h s9 d:ng Ng c v i quan h ms r ng, các ca s9 d:ng trong quan h s9 d:ng không nhjt thi t k t h p v i cùng tác nhân. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 151 Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Ph=ng pháp phlng vjn Khó kh^n, vì hai ngi khác nhau Č c phlng vjn có th3 Ča ra ð ki n khác nhau Ph=ng pháp h i thCo (workshop) T`p h p tjt cC nh,ng ai liên quan Č n h th ng Č3 thCo lu`n: các nhà tin hc và khách hàng (ngi s9 d:ng) Mti ngi Č+u Ča ra ð ki n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 152 76
- Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Cách ti n hành h i thCo Li t kê tjt cC các tác nhân có th3 Li t kê tjt cC các ca s9 d:ng có th3 Phân tích, bi n ch_ng mti ca s9 d:ng bnng cách vi t ra m t môtC Č=n giCn Môhình hóa các ca s9 d:ng và tác nhân 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 153 Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Khuy n khích Không nên c gƒng tìm mi ca s9 d:ng, Trong quá trình phát tri3n các ca s9 d:ng s• l di n d4n N u không th3 bi n ch_ng cho m t ca s9 d:ng Có th3 Čó không phCi là ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 154 77
- Sƒp x p các ca s9 d:ng Khi tjt cC các ca s9 d:ng Čã Č c xác Čmnh Ti n trình phát tri3n g7m nhi+u b c l@p Mti b c l@p th>c hi n thi t k , mã hóa và ki3m th9 ch• m(t vài ca sM d4ng Làm sao chia các ca s9 d:ng vào các b c l@p? 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 155 Sƒp x p các ca s9 d:ng L@p 1 L@p 2 L@p 3 A B D C Các ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 156 78
- Sƒp x p các ca s9 d:ng Các ca s9 d:ng nên Č c th>c hi n tr c Các ca s9 d:ng ch_a các nguy c= Các ca s9 d:ng ki n trúc chính Các ca s9 d:ng Čòi hli nghiên c_u m i, công ngh m i Các ca s9 d:ng mà khách hàng quan tâm h=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 157 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Các ca s9 d:ng Čã Č c trình bày chi ti t Ch• môtC ngƒn gn các ca s9 d:ng : tên ca s9 d:ng, các tác nhân, môtC ca s9 d:ng Hoàn ch•nh ca s9 d:ng : Thêm vào kmch bCn các lu7ng s> ki n Thêm vào tham chi u Č n Č@c tC yêu c4u Thêm các Či+u ki n tr c và Či+u ki n sau khi ca s9 d:ng xCy ra 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 158 79
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 159 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Tham chi u: R1.2, R2.3 Qi#u kin trc: Ngi bán hàng Čã Č^ng nh`p thành công. Qi#u kin sau: Các m@t hàng bán Čã Č c ghi nh`n và Čã ghi nh`n thanh toán ti+n. Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 160 80
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (2) Các sE kin chính R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 161 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (3) Các sE kin chính Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 162 81
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (4) Các sE kin chính Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ig8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 163 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (5) Các sE kin ph4 Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 3. S> xác nh`n m@t hàng không Čúng. Hi3n thm lti. 7. Khách hàng không có Čk ti+n. Ng8'i bán hàng hky bl vi c bán. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 164 82
- Bài t`p 1 Máy rút ti#n ATM có các ch_c n^ng chính nhsau: Cjp phát ti+n cho nh,ng ai có th• ngân hàng (cho phép rút m t s l ng ti+n bsi h th ng thông tin cka ngân hàng) và nh,ng ai có th• VISA (cho phép tv xa bsi h th ng VISA) Cho xem ki3m tra s ti n tài khoCn và bl ti+n vào tài khoCn bnng ti+n m@t ho@c ngân phi u Č i v i nh,ng ai có th• ngân hàng Tjt cC các giao tác Č+u Č c ki3m tra an toàn Ki3m tra mã PIN Mã PIN nh`p sai 3 l4n thì th• s• bm —nu t“ C4n phCi thng xuyên np ti+n vào máy, ljy ngân phi u và các th• bm nu t ra Xác Čmnh các tác nhân, các ca s9 d:ng và v• bi3u Č7 ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 165 Bài t`p 1 Các tác nhân Ngi có th• ngân hàng (bankcard) Ngi có th• VISA (VISAcard) Ngi v`n hành máy (operator) H th ng VISA (VISA) H th ng thông tin ngân hàng (bank) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 166 83
- Bài t`p 1 Các ca s9 d:ng Rút ti+n v i th• ngân hàng (withdraw by bankcard) Rút ti+n v i th• VISA (withdraw by VISAcard) Ki3m tra mã PIN (identify) Xem s ti+n còn trong tài khoCn (balance) Bl ti+n vào tài khoCn bnng ngân phi u ho@c ti+n m@t (deposit) Np ti+n vào máy (put money) Ljy th• bm nu t trong máy (get cards) Ljy ngân phi u trong máy (get cheques) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 167 Bài t`p 1 withdraw with VISA card VISAcard VISA withdraw with bank card balance bank bankcard deposit > > identify deposit by cheque deposit by cash 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 168 84
- Bài t`p 1 put cash get cards operator get cheques 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 169 Bài t`p 2 Qu"n lðČào t c hi n hky bl. Cu i khóa Čào to, nhân viên chuy3n phi u Čánh giá k t quC hc v+ cho công ty. Ngi quCn lðs• ki3m tra hóa Č=n thanh toán ti+n cka Č=n vm Čào to. Xây d>ng bi3u Č7 ca s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 170 85
- Bài t`p 3 Qu"n lðbán c m h(p: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Hi n ti các Č=n Č@t hàng Č c th>c hi n bnng Či n thoi Č n các c9a hàng XXX. Công ty ch• có th3 x9 lðm t s có gi i hn các Č=n Č@t hàng và mti khách hàng phCi bi t rõth>c Č=n cung cjp bsi c9a hàng mà h liên lc (có th3 thay Č(i tùy theo c9a hàng). Công ty XXX mu n tin hc hóa ti n trình Č@t hàng / ch bi n / giao hàng. Công ty mu n xây d>ng ph4n m+m quCn lðtv xa các Č=n Č@t hàng, các nhà hàng, các nhân viên. Ph4n m+m cyng cho phép truy c`p xem các loi c=m h p qua internet, mti h p c=m có tên, giá và Cnh. i v i các h p c=m có món ^n nóng, m t khoCng thi gian tv lúc chuŠn bm Č n lúc giao hàng s• Č c gán cho h p c=m, n u khách hàng nh`n h p c=m trd h=n so v i thi gian quy Čmnh thì có th3 yêu c4u trC ti+n lui. Tuy nhiên, Č3 hn ch khC n^ng này, thì vi c Č+ nghm trC lui không Č c th>c hi n qua internet mà khách hành phCi vi t Č=n Č+ nghm và g9i Č n ngi quCn lðcông ty. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 171 Bài t`p 3 Ng c li, Č=n Č@t hàng có th3 th>c hi n bjt k’ lúc nào qua internet. Khách hàng c4n phCi có th• tín d:ng. Khi Č@t hàng, khách hàng c4n phCi cung cjp thông tin: h tên và Čma ch• giao hàng. M t Č=n Č@t hàng có th3 yêu c4u nhi+u h p c=m, loi h p c=m khác nhau và s l ng tvng loi h p c=m. M t khi Čã Č@t hàng, khách hàng có th3 theo dõi Č=n Č@t hàng cka mình. Khi mà Č=n Č@t hàng cha Č c x9 lðthì khách hàng có th3 hky Č=n Č@t hàng. Các nhà hàng XXX ms c9a 24/24h. 3 bCo ČCm ph:c v: trên nhi+u Čma bàn và 24/24h, công ty h p Č7ng nhi+u nhân viên làm vi c bán thi gian, chk y u là sinh viên. Mti nhân viên Č c cjp m t Či n thoi di Č ng Č3 ti n liên lc. Khi c4n báo rnng nhân viên Čó rCnh rti, ch• c4n jn nút trên Či n thoi di Č ng ho@c ng c li jn m t nút khác Č3 thông báo nhân viên Čó b`n. Ngi quCn lðcó th3 xem trng thái cka toàn h th ng thông qua Internet. Ngi quCn lðcó th3 giao nhi m v: cho nhân viên làm vi c s c9a hàng ho@c Či giao hàng. M t nhân viên có th3 thay Č(i Čma Či3m làm vi c ho@c vai trò(làm vi c ti c9a hàng hay Či giao hàng) nhi+u l4n trong m t ngày ph: thu c vào các Č=n Č@t hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 172 86
- Bài t`p 3 Khi Č@t hàng, khách hàng không ch• rl Č@t s c9a hàng nào, mà chính ngi quCn lðs• yêu c4u c9a hàng nào cung cjp và nhân viên nào giao hàng. M:c Čích là Č3 ngi quCn lðČ3 t i u thi gian, khoCng cách, hot Č ng gi,a các cka hàng và các nhân viên. Mti nhân viên giao hàng có ph=ng ti n riêng Č3 Či giao hàng. H=n n,a, khi Či giao hàng nhân viên s• Č c cung cjp thi t bm chuyên d:ng có tích h p GPS, cho phép Čmnh vm chính xác thông qua k t n i v tinh. Thi t bm có m t màn hình cho phép nhân viên xem thông tin các Č=n Č@t hàng mà nhân viên Čó c4n th>c hi n giao hàng, tra bCn Č7 và Čmnh vm các c9a hàng và Čma ch• khách hàng. Nhân viên giao hàng cyng s9 d:ng thi t bm này Č3 thông báo khi nào anh ta th>c hi n Č=n Č@t hàng nào và khi nào giao hàng cho khách hàng. Trong mti c9a hàng có m t nhân viên Čóng vai tròČi+u ph i viên. Ti c9a hàng, ch• có Či+u ph i viên là ngi duy nhjt s9 d:ng ph4n m+m còn các nhân viên khác chuŠn bm các món ^n. i+u ph i viên xem các Č=n Č@t hàng c4n th>c hi n, ch• rl khi nào bƒt Č4u chuŠn bm món ^n cho Č=n Č@t hàng, khi nào k t thúc và khi nào thì giao cho nhân viên giao hàng. Xây d>ng bi3u Č7 ca s9 d:ng, ch• xét các tác nhân là ngi s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 173 M.hình khái nim (5) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 174 87
- N i dung trình bày Môhình khái ni m Xác Čmnh các khái ni m Xác Čmnh các thu c tính Xác Čmnh các k t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 175 Môhình khái ni m Xác Čmnh các —khái ni m“ quan trng trong h th ng Môhình khái ni m (conceptual model) môtC các khái ni m trong các quan h cka chúng UML không cung cjp môhình khái ni m, tuy nhiên cung cjp kí hi u và cú pháp Č3 bi3u didn môhình Čó chính là bi7u ČK lp ™ giai Čon này, môhình khái ni m còn Č c gi bi3u Č7 l p phân tích (analysis class diagram) œ lu ð, khác v i bi3u Č7 l p thi t k (design class diagram) Ngoài ra, môhình khái ni m cyng còn Č c gi là môhình l„nh v>c (domain model) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 176 88
- Môhình khái ni m Môhình khái ni m g7m: Các khái nim cka l„nh v>c nghiên c_u Các thu(c tính và các thao tác cka các khái ni m này Các quan h cka các khái ni m này M t khái ni m là bi3u didn s m_c cao (trvu t ng) v+ m t s> v`t M t khái ni m là m t ph4n t9 cka l„nh v>c nghiên c_u, ch_ không phCi m t ph4n t9 cka ph4n m+m hay h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 177 Môhình khái ni m Trong môhình khái ni m, chúng ta s• nƒm bƒt các khái ni m nh`n bi t bsi khách hàng Ví d: các khái ni m Čúng: khái nim gTn li#n vi v0n Č# Thang máy trong h th ng Či+u khi3n thang máy Vé máy bay trong h th ng Č@t vé máy may Q?t hàng trong h th ng mua bán hàng qua mng Ví d: t7i v+ khái ni m: khái nim gTn li#n vi gi"i pháp DanhSachKhachHang œ bCng các khách hàng EventTrigger œ ti n trình th>c hi n duy t h th ng 10 phút m t l4n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 178 89
- Môhình khái ni m Làm sao bi t Č c m t khái ni m là Čúng hay không? Nguyên tƒc: —N u khách hàng không hi7u khái nim, r0t có th7 Čó không ph"i là khái nim“ Môhình khái ni m s• Č c chuy3n d4n sang bi3u Č7 l p thi t k trong giai Čon xây d>ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 179 Xác Čmnh các khái ni m 3 xác Čmnh các khái ni m, d>a vào Č@c tC yêu c4u, mà c: th3 h=n là d>a vào các ca s9 d:ng Ví d:: ca s9 d:ng —mua hàng“ Các khái ni m có th3: KháchHàng, Ng8'iBánHàng, TínhTi n, MuaHàng, M tHàng, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 180 O0
- Xác Čmnh các khái ni m M t s _ng c9 viên cka khái ni m tv Č@c tC ho@c ca s9 d:ng: Các Č i t ng v`t lð(xeôtô) Các vm trí, Čma Či3m (nhà ga) Các giao tác (thanh toán) Các vai tròcka con ngi (ngi bán) Các h th ng khác s bên ngoài (c=ss d, li u tv xa) Danh tv trvu t ng (s> khát, ^n u ng) Các t( ch_c (Či hc) Các s> ki n (cjp c_u) Nguyên tƒc/chính sách 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 181 Xác Čmnh các khái ni m Cách khác Č3 xác Čmnh các khái ni m Các danh tv và c:m danh tv trong Č@c tC yêu c4u ho@c Č@c tC ca s9 d:ng có th3 là các khái ni m D>a vào hi3u bi t và kinh nghi m loi bl các danh tv và c:m danh tv không là các khái ni m Ví d:: d>a vào kmch bCn ca s9 d:ng —mua hàng“ Gch chân các danh tv và c:m danh tv 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 182 O1
- ac Čmnh các khái ni m Ví d: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 183 Xác Čmnh các khái ni m Ví d: Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 184 O2
- ac &mnh các khái ni m Ví d: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ig8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 185 Xác Čmnh các khái ni m Phân bi t gi,a khái ni m (concept) và thu c tính (attribut) N u m t ph4n t9 cka l„nh v>c nghiên c_u không là m t con s ho@c m t chuti kí t> thì có th3 Čó là m t khái ni m Ví d:: C4n xây d>ng ph4n m+m quCn lðcác chuy n bay. Yích cka m t chuy n bay là thu c tính cka m t chuy n bay hay là m t khái ni m khác ? TrC li: Čích m t chuy n bay là m t sân bay, không phCi là m t con s hay v^n bCn, Čó là m t khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 186 Oc
- ac Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ L p MôTC là l p ch_a thông tin môtC các Č i t ng khác Ví d:: L p M@tHàng ch_a các thông tin v+ M@t Hàng M@tHàng mãMH tênMH: text giá s Xêri màuSƒc Ph=ng án 1 (cha t t) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 187 Xác Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ M@tHàng MôTCM@tHàng c môtC * 1 mãMH s Xêri tênMH: text màuSƒc giá Ph=ng án 2 (t t h=n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 188 O4
- ac &mnh các khái ni m L p —MôTC“ Khi nào s9 d:ng l p —MôTC“ Khi c4n giCm b t s> dthva, trùng l@p thông tin Khi c4n môtC v+ Č i t ng Č c l`p v i các Č i t ng c: th3 Khi c4n c4n duy trì thông tin v+ Č i t ng cho dù các Č i t ng c: th3 bm xóa 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 189 Xác Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ Ví d:: trong l„nh v>c hàng không, c4n môtC quan h gi,a các chuy n bay và các sân bay Chuy nBay SânBay Bay Č n 1 ngày * tên gi s Hi u Ph=ng án 1 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 190 Oh
- ac &mnh các khái ni m L p —MôTC“ MôTCChuy nBay SânBay Bay Č n * 1 tên s Hi u 1 * Chuy nBay Ph=ng án 2 ngày gi 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 191 Bi3u didn khái ni m S9 d:ng kí hi u cka bi3u Č7 l p MôtCM@tHàng Khái ni m Các thu c tính Các thao tác (cha xét Č n s giai Čon này) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 192 Ow
- Thu c tính Các thu c tính (attribut) cka m t khái ni m bi3u didn d, li u c4n thi t cho các th3 hi n (instance) cka khái ni m Ví d: MôtCM@tHàng Khái ni m mã Các thu c tính tên: text Ki3u (không bƒt bu c) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 193 Thu c tính M t thu c tính ch• Či di n cho các d, li u liên quan Č n khái ni m sA h5u thu c tính Čó Ví d: NgiBánHàng tên Sai s Qu4y NgiBánHàng Qu4y úng tên s 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 194 O7
- Thu c tính Cách xác Čmnh các thu c tính Các con s và chuti kí t> là các thu c tính N u m t tính chjt cka m t khái ni m không th3 làm Č c Či+u gì thì rjt có th3 Čó là thu c tính N u nghi ng m t thu c tính là khái ni m, thì Č=n giCn hãy coi Čó là khái ni m Ví d:: l8Zng là thu c tính hay khái ni m so v i khái ni m công nhân ? N u nghi ng Čó là khái ni m thì coi nhl8Zng và công nhân là hai khái ni m tách ri 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 195 Thao tác Khái ni m có th3 có các thao tác (operation) Thao tác cka khái ni m chính là khC n^ng th>c hi n cka m t th3 hi n cka khái ni m Ví d: M@tHàngBán Khái ni m ngày Các thu c tính giBƒt4u: Time t(ngTi+n(): Integer Thao tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 196 O8
- Thao tác ™ giai Čon elaboration, môhình khái ni m có th3 không nh0t thi t ph"i môt" các thao tác cka khái ni m Giai Čon construction s• th>c hi n công vi c này m t cách chi ti t và Č4y Čk 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 197 K t h p K t hp (association) bi3u didn quan h gi,a các th3 hi n cka các khái ni m Ví d:: k t h p ch\a gi,a khái ni m c2a hàng và khái ni m m t hàng Kí hi u C9aHàng Ch_a > M@tHàng K t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 198 OO
- K t h p Có th3 t7n ti k t h p cka nhi+u h=n hai khái ni m Ví d: Profession function Person work employ Company 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 199 K t h p B(i s (multiplicity) cka vai tròch• ra s th3 hi n có th3 cka quan h tham gia vào quan h Các b i s có th3 1: ch• Čúng m t 1 *: tv m t Č n nhi+u *: tv 0 Č n nhi+u m n: tv m Č n n Ví d: 1 * C9aHàng Ch_a > M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 200 100
- Hn ch k t h p (qualificator) GiCm s th3 hi n tham gia vào m t k t h p Kí hi u A key B qualificator Mti th3 hi n A v i giá trm 7ey xác Čmnh m t t`p con các th3 hi n B tham gia vào k t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 201 Hn ch k t h p (qualificator) Ví d: Phân bi t các sinh viên hc ti m t Či hc d>a vào mã s sinh viên iHc No sinh viên SinhViên Phân bi t các m@t hàng thu c vào m t danh m:c m@t hàng d>a vào mã s m@t hàng DanhM:cM@tHàng ID M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 202 101
- Chuyên bi t hóa M t khái ni m có th3 v+ c=bCn gi ng v i m t khái ni m khác, ch• có m t vài s> khác nhau trên m t s tính chjt (thu c tính, thao tác, các k t h p) Khái ni m th_ nhjt Č c gi là chuyên bit hóa (specialization) cka khái ni m th_ hai Khái ni m th_ nhjt Č c gi là khái ni m chuyên bi t hóa (specialized concept), khái ni m th_ hai Č c gi là khái ni m chung (general concept) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 203 Chuyên bi t hóa Kí hi u general concept specialized concept specialized concept 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 204 102
- Thva k Khái ni m chuyên bi t hóa thda k (inheritance) tjt cC các tính chjt cka cka khái ni m chung. Các tính chjt này bao g7m: Các thu c tính Các thao tác Các k t h p v i khái ni m khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 205 Thva k Ví d: ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng: Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• Các khái ni m —ThanhToánBnngTi+nM@t“ và —ThanhToánBnngTh•“ Č+u có thu c tính —t(ng“ và k t h p —thanh toán“ v i khái ni m —PhiênBánHàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 206 103
- Khái ni m trvu t ng T=ng t> nhl p, khái ni m trvu t ng không có các th3 hi n Khái ni m trvu t ng ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng Č c vi t in nghiêng t(ng: Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• Lu ð, trong tài li u vi t tay có th3 vi t {abstract} d i tên khái ni m trvu t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 207 Quan h h p thành và quan h k t t`p Quan h hp thành (composition) và quan h k t t>p (agregation) là hai k t hp Č?c bit ch• sE sA hMu Quan h h p thành: m t khái ni m thành ph4n ch• thu c vào m t khái ni m toàn ph4n ToànPh4n M tPh4n Quan h k t t`p: m t khái ni m thành ph4n có th3 thu c vào nhi+u khái ni m toàn ph4n ToànPh4n M tPh4n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 208 104
- Quan h h p thành và quan h k t t`p Ví d: 3 1 Point Triangle Circle 1 Style 1 radius color isFilled M t th3 hi n cka —Point“ không th3 Č7ng thi thu c vào m t th3 hi n cka —Triangle“ và m t th3 hi n cka —Circle“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 209 Quan h h p thành và quan h k t t`p Quan h h p thành nh0n m<nh sE sA h5u: n u khái ni m toàn ph4n bm hky bl thì khái ni m thành ph4n cyng bm hky bl theo Trong trng h p, the tE cka các khái ni m thành ph4n là quan trng, thì thêm vào k t h p Či+u ki n {ordered} Ví d: {ordered} Point Polygon 3 * 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 210 105
- Khái ni m k t h p Có th3 môtC các tính ch0t cka m t k t h p gi,a hai khái ni m bsi m t khái nim k t hp (association concept) Ví d: work employ Person 1 * * Company Employment Khái ni m k t h p begin, end: Date 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 211 Bài t`p 1 Xây d>ng môhình khái ni m cka h th ng/ph4n m+m bán hàng ti siêu thm Ph4n m+m bán hàng s9 d:ng ti siêu thm nhnm giúp ghi nh`n hot Č ng bán hàng, x9 lðcác thanh toán v i khách hàng. Ph4n m+m Č c s9 d:ng bsi ngi bán hàng và Č c quCn lðbsi ngi quCn lðsiêu thm. Ph4n m+m nhnm t> Č ng hóa công vi c cka ngi bán hàng ti qu4y thu ti+n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 212 106
- Bài t`p 1 1 MatHang * DongHang * 1 MoTaMatHang 1 * * * 1 1 1 1 * 1 * 1 PhienBanHang CuaHang DanhMucMatHang 1 1 * 1 1 * 1 1 1 * HeThongBanHang 1 1 QuayTinhTien 1 ThanhToan KháchHàng 1 1 1 NguoiQuanLy NgiBán NhânViên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 213 Bài t`p 2 Qu"n lðČào t c hi n hky bl. Cu i khóa Čào to, nhân viên chuy3n phi u Čánh giá k t quC hc v+ cho công ty. Ngi quCn lðs• ki3m tra hóa Č=n thanh toán ti+n cka Č=n vm Čào to. Xây d>ng bi3u môhình khái ni m. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 214 107
- Bài t`p 3 Qu"n lðbán c m h(p: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Hi n ti các Č=n Č@t hàng Č c th>c hi n bnng Či n thoi Č n các c9a hàng XXX. Công ty ch• có th3 x9 lðm t s có gi i hn các Č=n Č@t hàng và mti khách hàng phCi bi t rõth>c Č=n cung cjp bsi c9a hàng mà h liên lc (có th3 thay Č(i tùy theo c9a hàng). Công ty XXX mu n tin hc hóa ti n trình Č@t hàng / ch bi n / giao hàng. Nh vào ph4n m+m Čó, công ty mu n quCn lðtv xa các Č=n Č@t hàng, các nhà hàng, các nhân viên. Ph4n m+m cyng cho phép truy c`p xem các loi c=m h p qua internet, mti h p c=m có tên, giá và Cnh. i v i các h p c=m có món ^n nóng, m t khoCng thi gian tv lúc chuŠn bm Č n lúc giao hàng s• Č c gán cho h p c=m, n u khách hàng nh`n h p c=m trd h=n so v i thi gian quy Čmnh thì có th3 yêu c4u trC ti+n lui. Tuy nhiên, Č3 hn ch khC n^ng này, thì vi c Č+ nghm trC lui không Č c th>c hi n qua internet mà khách hành phCi vi t Č=n Č+ nghm và g9i Č n ngi quCn lðcông ty. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 215 Bài t`p 3 Ng c li, Č=n Č@t hàng có th3 th>c hi n bjt k’ lúc nào qua internet. Khách hàng c4n phCi có th• tín d:ng. Khi Č@t hàng, khách hàng c4n phCi cung cjp thông tin: h tên và Čma ch• giao hàng. M t Č=n Č@t hàng có th3 yêu c4u nhi+u h p c=m loi h p c=m khác nhau và s l ng tvng loi h p c=m. M t khi Čã Č@t hàng, khách hàng có th3 theo dõi Č=n Č@t hàng cka mình. Khi mà Č=n Č@t hàng cha Č c x9 lðthì khách hàng có th3 hky Č=n Č@t hàng. Các nhà hàng XXX ms c9a 24/24h. 3 bCo ČCm ph:c v: trên nhi+u Čma bàn và 24/24h, công ty h p Č7ng nhi+u nhân viên làm vi c bán thi gian, chk y u là sinh viên. Mti nhân viên Č c cjp m t Či n thoi di Č ng Č3 ti n liên lc. Khi c4n báo rnng nhân viên Čó rCnh rti, ch• c4n jn nút trên Či n thoi di Č ng ho@c ng c li jn m t nút khác Č3 thông báo nhân viên Čó b`n. Ngi quCn lðcó th3 xem trng thái cka toàn h th ng thông qua Internet. Ngi quCn lðcó th3 giao nhi m v: cho nhân viên làm vi c s c9a hàng ho@c Či giao hàng. M t nhân viên có th3 thay Č(i Čma Či3m làm vi c ho@c vai trò(làm vi c ti c9a hàng hay Či giao hàng) nhi+u l4n trong m t ngày ph: thu c vào các Č=n Č@t hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 216 108
- Bài t`p 3 Khi Č@t hàng, khách hàng không ch• rl Č@t s c9a hàng nào, mà chính ngi quCn lðs• yêu c4u c9a hàng nào cung cjp và nhân viên nào giao hàng. M:c Čích là Č3 ngi quCn lðČ3 t i u thi gian, khoCng cách, hot Č ng gi,a các cka hàng và các nhân viên. Mti nhân viên giao hàng có ph=ng ti n riêng Č3 Či giao hàng. H=n n,a, khi Či giao hàng nhân viên s• Č c cung cjp thi t bm chuyên d:ng có tích h p GPS, cho phép Čmnh vm chính xác thông qua k t n i v tinh. Thi t bm có m t màn hình cho phép nhân viên xem thông tin các Č=n Č@t hàng mà nhân viên Čó c4n th>c hi n giao hàng, tra bCn Č7 và Čmnh vm các c9a hàng và Čma ch• khách hàng. Nhân viên giao hàng cyng s9 d:ng thi t bm này Č3 thông báo khi nào anh ta th>c hi n Č=n Č@t hàng nào và khi nào giao hàng cho khách hàng. Trong mti c9a hàng có m t nhân viên Čóng vai tròČi+u ph i viên. Ti c9a hàng, ch• có Či+u ph i viên là ngi duy nhjt s9 d:ng ph4n m+m còn các nhân viên khác chuŠn bm các món ^n. i+u ph i viên xem các Č=n Č@t hàng c4n th>c hi n, ch• rl khi nào bƒt Č4u chuŠn bm món ^n cho Č=n Č@t hàng, khi nào k t thúc và khi nào thì giao cho nhân viên giao hàng. Xây d>ng môhình khái ni m. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 217 Bi7u ČK ho<t Č(ng (6) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 218 109
- Bi3u Č7 hot Č ng Ph=ng pháp phân tích và thi t k truy+n th ng Bi3u Č7 lu7ng d, li u (DFD œ Data-Flow Diagram) Ví d: Xem thôngtin Xét n6ngl>c Sinh viên 86ngkð mônhc sinh viên Mônhc 89nČ6ngkð Sinh viên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 219 Bi3u Č7 hot Č ng Ph=ng pháp phân tích và thi t k HT Bi3u Č7 hot Č ng Xem thôngtin > mônhc 89nČ6ngkð 86ngkð > Sinh viên > Mônhc Xét n6ngl>c sinh viên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 220 110
- Bi3u Č7 hot Č ng Bi7u ČK ho c hi n Ph4 thu(c có th3 gi,a các hot Č ng này M t hot Č ng t=ng _ng v i m t công vi c s m_c trvu t ng cao có m:c tiêu xác Čmnh 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 221 Bi3u Č7 hot Č ng Các ho ng môhình khái ni m D>a vào bi3u Č7 hot Č ng các thao tác s• Č c thêm vào môhình khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 222 111
- Bi3u Č7 hot Č ng Kí hi u cka các hot Č ng Bƒt Č4u activity 1 Hot Č ng Chuy3n ti p: activity 2 ch• activity 2 bƒt Č4u khi activity 1 k t thúc activity n K t thúc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 223 Bi3u Č7 hot Č ng Ví d: các hot Č ng X9 lðhóa Č=n Hot Č ng @t hàng ^ng nh`p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 224 112
- Bi3u Č7 hot Č ng 7ng b hóa các hot Č ng activity 1 activity 2 activity n activity 1‘ activity n‘ Thanh Č7ng b ch• ra rnng các activity 1‘, , n‘ ch• bƒt Č4u khi tjt cC activity 1, , n k t thúc Các activity 1‘, , n‘ (cyng nh1, , n) có th3 th>c hi n trong b0t ce the tE nào. Ho@c các activity này có th3 th>c hiên ČKng thPi. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 225 Bi3u Č7 hot Č ng 7ng b hóa có Či+u ki n activity 1 activity 2 activity n [condition] activity 1‘ activity n‘ Ch• ra rnng condition phCi Č c Čánh giá mti khi m t trong các activity 1, , n k t thúc các activity 1‘, , n‘ ch• bƒt Č4u khi condition là Čúng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 226 113
- Bi3u Č7 hot Č ng Quy t Čmnh Ch• ra rnng cond. n phCi Čúng activity 0 tr c khi bƒt Č4u activity n [cond. 1] [cond. 2] [cond. n] activity 1 activity 2 activity n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 227 Bi3u Č7 hot Č ng Quy t Čmnh k t h p: trong trng h p n u có nhi+u quy t Čmnh Či li+n nhau, thì c4n phCi bi3u didn bnng hot Č ng riêng Quy t Čmnh th_ nhjt activity 0 [cond. 1] [cond. 2] Hot Č ng bi3u didn activity 1 [cond. 3] quy t Čmnh th_ hai [cond. 4] activity 2 Quy t Čmnh th_ ba [cond. 5] [cond. 6] 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 228 114
- Bi3u Č7 hot Č ng Ví d: Chn Čma Či3m L`p d> án ju th4u d> án [không chjp nh`n] [chjp nh`n] Xây d>ng thk công Xây d>ng ht tr máy móc Nghi m thu 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 229 Bi3u Č7 hot Č ng Hành lang (swimlane): dùng Č3 phân lu7ng các hot Č ng liên quan Č n các tác nhân ho@c h th ng Khách hàng Ngi bán hàng Dmch v: ki3m duy t H th ng Thanh toán bnng th• Nh`n th• Nh`p mã Ki3m duy t Trv vào th• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 230 115
- Bi3u Č7 hot Č ng Bài t`p: Máy rút ti+n ATM MôtC m t máy ATM. Các ch_c n^ng chính nhsau: Cjp phát ti+n cho nh,ng ai có th• ngân hàng (cho phép rút m t s l ng ti+n bsi h th ng thông tin cka ngân hàng) và nh,ng ai có th• VISA (cho phép tv xa bsi h th ng VISA) Cho xem ki3m tra s ti n tài khoCn và bl ti+n vào tài khoCn bnng ti+n m@t ho@c ngân phi u Č i v i nh,ng ai có th• ngân hàng Tjt cC các giao tác Č+u Č c ki3m tra an toàn Ki3m tra mã PIN Mã PIN nh`p sai 3 l4n thì th• s• bm —nu t“ C4n phCi thng xuyên np ti+n vào máy, ljy ngân phi u và các th• bm nu t ra 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 231 Bi3u Č7 hot Č ng Bài t`p MôtC vi c rút ti+n v i m t th• VISA bnng bi3u Č7 hot Č ng. Th• có th3 là không h p l . N u th• h p l , khách hàng có th3 nh`p mã PIN. Th• s• bm nu t sau ba l4n nh`p không thành công. H th ng ngân hàng cho phép rút m t s l ng ti+n t i Ča ho@c tv ch i vi c rút ti+n. M t th• không Č c ljy li bsi khách hàng sau khi rút s• bm nu t. Ti+n m@t không ljy bsi khách hàng s• bm máy thu h7i li. Phi u xác nh`n vi c rút ti+n luôn Č c in trong khi khách hàng ch ljy ti+n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 232 116
- Bi7u ČK tr<ng thái (7) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 233 Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 trng thái (state diagram) môtC hành vi cka m t th3 hi n cka m t khái ni m (hay hành vi cka m t Č i t ng) Bi3u Č7 trng thái bao g7m: Các tr<ng thái cka m t th3 hi n (Č i t ng) Các chuy7n ti p cho phép chuy3n tv trng thái này sang trng thái khác Các sE kin cho phép v t qua các chuy3n ti p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 234 117
- Trng thái M t tr c hi n các hot Č ng và ch Č i các s> ki n Kí hi u tên Trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 235 Chuy3n ti p Các chuy7n ti p (transition) gƒn li+n v i các hành Č ng kích hot bsi các s> ki n Có hai loi chuy3n ti p Chuy7n ti p trong (interne transition) m t trng thái, cho phép trC li m t s> ki n mà không ri trng thái Čó. Chuy7n ti p gi5a các tr chuy3n trng thái. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 236 118
- Chuy3n ti p Ví d:: các trng thái cka m t máy Či+u hòa LàmLnh Chuy3n ti p trong HNhi t /x9Lð() Chuy3n ti p ngoài nhjnNútLnh LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 237 Ví d: MôtC các trng thái cka khái ni m —máy ATM“ ČaTh•Vào khsi ng i Hot Č ng tƒt k tThúc Trng thái bƒt Č4u S> ki n Trng thái k t thúc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 238 119
- S> ki n M t chuy3n ti p có dng t(ng quát nhsau: S>Ki n [i+uKi n] / Hành ng —S>Ki n“ là tên s> ki n d“n Č n s> v t qua m t chuy3n ti p —i+uKi n“ là m t bi3u th_c logic phCi Čúng Č3 có th3 v t qua m t chuy3n ti p —Hành ng“ Čmnh ngh„a m t thao tác Č c th>c hi n khi v t qua chuy3n ti p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 239 S> ki n Ví d:: các trng thái cka —bóng Čèn“ B`tCôngTƒc [ŸCƒmãN i] / b`tSáng() KhôngSáng Sáng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 240 120
- S> ki n Č@c bi t Có ba sE kin Č?c bit dành cho chuy3n ti p trong m t trng thái entry và exit cho phép môtC các hot Č ng c4n phCi th>c hi n lúc vào ho@c lúc ra trng thái do Č@c tC m t hot Č ng c4n phCi Č c th>c hi n khi A trong trng thái Lu ð: khi các chuy3n ti p trong có m t trong ba s> ki n trên thì chúng không th3 có các bi3u th_c Či+u ki n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 241 S> ki n Č@c bi t Ví d: Nh`pM`tKhŠu entry / không hi3n thm các kí t> nh`p vào exit / hi3n thm các kí t> nh`p vào do/ quCn lðnh`p vào cka ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 242 121
- Ví d: bi3u Č7 trng thái QuCn lði61Dcrj /chooseFirstProduct [notAllControled] [allControled and /chooseNextProduct Control allProductsAvailable] Delivery do / controlProduct() do / deliver() [allControled and allProductsNotAvailable] livered ReceptionProduct [allProductsAvailable] W aiting Delivered ReceptionProduct [allProductsNotAvailable] 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 243 Trng thái ph_c h p Nhi+u trng thái và chuy3n ti p n i các trng thái này có th3 nhóm li to nên m t tr<ng thái phec hp (composite state) M t trng thái ph_c h p ch_a m t trng thái Č4u Ví d: 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 244 122
- Trng thái ph_c h p Active /chooseFirstProduct [notAllControled] [allControled and /chooseFirstProduct Control allAvailable] Delivery do / controlProduct() do / deliver() [allControled and allProductsNotAvailable] livered ReceptionProduct [allProductsNotAvailable] ReceptionProduct [allAvailable] W aiting cancel Delivered Cancel 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 245 Trng thái cnh tranh Các tr<ng thái c<nh tranh (concurent state) t7n ti Č7ng thi bên trong m t trng thái ph_c h p Ví d:: x9 lðČ7ng thi —order“ và —payment“ W aiting Control Delivery Verification Payment 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 246 123
- Trng thái lmch s9 ôi khi c4n ghi nh li trng thái cu i cùng khi Či ra khli m t trng thái ph_c h p, ta s9 d:ng tr<ng thái lWch sM (history state) Ví d: Trng thái lmch s9 Ho<tQ(ng b`t H Tƒt nhjnNútLnh tƒt LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 247 Ví d: Hãy môtC bi3u Č7 trng thái cka các khái ni m sau: Hóa Č=n H th ng bán hàng (ph4n m+m bán hàng s siêu thm) Thang máy 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 248 124
- Ví d: H.a Č=n làmHóa=n thanhToán ChaThanhToán ãThanhToán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 249 Ví d: H th ng bán hàng Nh`p m@t hàng ti p theo Khánh Ča hàng Č n qu4y tính ti+n Nh`p m@t hàng ChBánHàng Nh`pM@tHàng Thanh toán K t thúc nh`p ThanhToán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 250 125
- Ví d: Thang máy Lên(t)[t>t4ngHi nTi và t ≤t4ngCaoNhjt] iLên [t=t4ngYêuC4u] Dvng Xu ng(t)[t ng bi3u Č7 trng thái môtC các trng thái cka xeh=i c4n s9a ch,a. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 252 126
- Bài t`p 2 MôtC các trng thái cka m t cun sách trong thvin Khi cu n sách Č c nh`p vào thvi n, n u cu n sách Čó là bCn duy nhjt thì nó ch• Č c Čc ti ch(, n u có nhi+u bCn cka cu n sách Čó thì nó có th3 dùng Č3 cho m n. Th`m chí có nhi+u bCn cka cu n sách, ngi thk thcó quy+n thay Č(i các bCn Čó thành loi tài li u ch• Č c Čc ti ch(. N u m t cu n sách Č c cho m n m t thi gian xác Čmnh mà nó không Č c trC li thì coi nh là bm mjt và sau Čó 1 n^m thì bm xóa ra khli CSDL. Tuy nhiên, n u sau Čó tìm thjy thì nó li sn sàng Č3 cho m n. Trong trng h p cu n sách quá cy và hhlng thì nó s• bm loi bl. Cu n sách có th3 Č c thay th cu n m i ho@c bm xóa khli CSDL. Không th3 Č@t tr c sách mà hi n ti không có trong thvi n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 253 Bi3u Č7 l p Nhƒc li: giai Čon elaboration Čã xây d>ng môhình khái ni m hay còn gi là bi3u Č7 l p phân tích Giai Čon construction xây d>ng bi7u ČK lp (class diagram) chi ti t hay còn gi là bi3u Č7 l p thi t k (design class diagram) Bi3u Č7 l p nhth là m t b c chi ti t hóa môhình khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 254 127
- Bi7u ČK lp (8) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 255 Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p Čmnh ngh„a: Các lp (class) Các thu(c tính (attribut) cka l p: các bi n và ki3u cka chúng Các thao tác (operation) cka l p: các ph=ng th_c (method), các tham Č i và có th3 giá trm trC v+ Các quan h gi,a các l p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 256 128
- Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p có cùng quy tƒc cú pháp v i môhình khái ni m Th>c ra, môhình khái ni m s9 d:ng các cú pháp cka bi3u Č7 l p trong UML T0t c" các kí hiu và quy tTc (Čã trình bày) Či vi môhình khái nim Č#u Čc sM d4ng Č7 xây dEng bi7u ČK lp Bi3u Č7 l p Č c xây d>ng d>a trên môhình khái ni m Các lp có th3 chk y u là các khái nim ho@c các thành ph8n khác Bi3u Č7 l p s• là n+n tCng cho b c mã hóa 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 257 Bi3u Č7 l p i v i bi3u Č7 l p, mti thu c tính hay mti ph=ng th_c có th3 có thêm m_c khC ki n œ khC n^ng nhìn thjy (visibility) Kí hi u —œ“ mec riêng (priviate), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka l p Čó —#“ mec b"o v (protected), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka l p Čó và Č i t ng cka các l p thva k l p Čó —+“ mec chung (public), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka tjt cC các l p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 258 129
- Bi3u Č7 l p Ví d: Tên l p Shape Thu c tính J origin : Point n setOrigin(p : Point) Ph=ng th_c n getOrigin() : Point) n move(p : Point) n resize(s : Scale) n display() m pointInShape(p : Point) : Boolean 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 259 Bi3u Č7 l p Thu c tính d“n xujt (derived attribut) là các thu c tính cka bi3u Č7 l p mà có th3 suy ra tv các thu c tính khác. Kí hi u: thu c tính d“n xujt bƒt Č4u bsi —o“, m t ràng bu c có th3 Či kèm Č3 giCi thích s> d“n xujt Ví d: Person Ràng bu c name Thu c tính d“n xujt birthDate {age = CurrentDateœ birthDate} o age 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 260 130
- Bi3u Č7 l p Các quan h gi,a các l p Quan h k t h p (association) Quan h chuyên bi t hóa/t(ng quát hóa (specialization/generalization) Quan h h p thành (composition) Quan h k t t`p (agregation) Quan h ph: thu c (dependence) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 261 Bi3u Č7 l p Quan h k t h p (association) Quan h k t h p 1 * Qu4yHàng Ch_a > M@tHàng Quan h chuyên bi t hóa/t(ng quát hóa (specialization/generalization) NhânViên Quan h t(ng quát hóa NgiBánHàng NgiQuCnLð 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 262 131
- Bi3u Č7 l p Quan h k t t`p (agregation) Quan h 0 * Company * Person Quan h h p thành (composition) Quan h DanhM:cM@tHàng 1 * M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 263 Bi3u Č7 l p Quan h ph: thu c (dependence): môtC m t l p ph4 thu(c vào l p khác Ví d: Quan h ph: th c Circle Point center : Point 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 264 132
- Bi3u Č7 l p Ví d:: chuy7n ČGi môhình khái nim thành bi7u ČK lp GiC s9 môhình khái ni m ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 265 Bi3u Č7 l p Chi ti t các thu c tính ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 266 133
- Bi3u Č7 l p Chi ti t các ph=ng th_c ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng : Integer tínhT(ng() : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• nh`nTi+n() trvVàoTh•() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 267 Bi3u Č7 l p Xác Čmnh các m_c khC ki n ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng m t(ng : Integer n tínhT(ng() : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• n nh`nTi+n() n trvVàoTh•() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 268 134
- Bi3u Č7 l p Bài t`p 1: Trung tâm Čào to tin hc C4n xây d>ng ph4n m+m quCn lðČào to s m t trung tâm tin hc tnhân. M t chuyên Č+/môn hc Č c môtC bsi m t s thông tin nhtên, thi l ng, Mti chuyên Č+ có th3 Č c ms nhi+u khóa trong m t n^m. Mti khóa mang m t s thông tin nhngày bƒt Č4u, giá, M t khóa hc thng Č c dy bsi nhi+u giáo viên, trong Čó có m t giáo viên chmu trách nhi m chính. Mti giáo viên dy nhi+u khóa trong m t n^m. Ph4n m+m c4n ghi nh`n s gi dy mti giáo viên. Mti giáo viên có m t vài thông tin cá nhân, nhtên, Čma ch•, Mti khóa hc có m t s hc viên. Hc viên g7m hai loi: các hc viên t> do và các hc viên là nhân viên các công ty Č i tác. Mti hc viên có m t s thông tin cá nhân, nhtên, Čma ch•, N u hc viên là nhân viên các công ty Č i tác c4n ghi nh`n thêm tên và Čma ch• công ty. Ph4n m+m c4n quCn lðriêng r• (Č@c bi t là vi c thu ti+n) cka hai loi hc viên trên. Xây d>ng bi3u Č7 l p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 269 Bi3u Č7 l p Bài t`p 2: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Chi ti t môhình khái ni m Čã xây d>ng bnng cách thêm các thu c tính 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 270 135
- Bi7u ČK t ng tác (9) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 271 Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 t=ng tác môtC hành vi cka h th ng Mti bi3u Č7 t=ng tác t=ng _ng m t tác v4 Čc thEc hin bAi m(t s các Či tng Bi3u Č7 t=ng tác xây d>ng d>a trên n+n tCng cka bi3u Č7 hot Č ng và bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 t=ng tác môtC các hành Č ng cka các Č i t ng Č3 th>c hi n m t tác v:. Các hành Č ng cka Č i t ng bao g7m: gMi các thông Čip (message) gi,a các Č i t ng t<o (create) và hOy (destroy) các Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 272 136
- Bi3u Č7 t=ng tác Có hai loi bi3u Č7 t=ng tác: Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 273 Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 tu4n t> (sequence diagram) bi3u didn s> t=ng tác gi,a các Č i t ng bnng vi c nhjn mnh th_ t> trao Č(i thông Či p gi,a các Č i t ng Bi3u Č7 tu4n t> g7m: các Č i t ng các thông Či p trao Č(i gi,a các Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 274 137
- Bi3u Č7 tu4n t> Mti i tng có m t Čng sinh t7n (lifeline) bi3u didn thi gian t7n ti cka nó. i t ng Kí hi u object object:Class :Class ng sinh t7n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 275 Bi3u Č7 tu4n t> Thi gian hot Č ng (activation) là thi gian mà Č i t ng Čang th>c hi n m t thao tác Kí hi u object Thi gian hot Č ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 276 138
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p Č@c tC trao Č(i gi,a các Č i t ng Các loi thông Či p Gi (call) TrC v+ (return) G9i (send) To (create) Hky (destroy) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 277 Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p gi gi m t ph=ng th_c/thao tác trên Č i t ng i t ng gi phCi Č i thông Či p Č c th>c hi n k t thúc m i có th3 th>c hi n công vi c khác (thông Či p Č7ng b ) M t Č i t ng có th3 g9i thông Či p cho chính nó Kí hi u object A object B object message() G9i thông Či p gi G9i cho chính nó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 278 139
- Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p trC v+ trC v+ m t giá trm cho Č i t ng gi Kí hi u Object A Object B message() value Thông Či p trC v+ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 279 Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p g9i g9i m t tín hi u Č n m t Č i t ng Khác v i thông Či p gi, khi Č i t=ng g9i thông Či p g9i nó không ch Č i, mà ti p t:c th>c hi n công vi c khác (thông Či p không Č7ng b ) Kí hi u object A object B message() Thông Či p g9i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 280 140
- Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p to gi ph=ng th_c to m t Č i t ng Thông Či p hky gi ph=ng th_c hky m t Č i t ng Kí hi u Thông Či p to object A > object B > Thông Či p hky 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 281 Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: public class A { :A private B objB; public void msg1() msg1 > { :B objB= new B(); objB.msg2(); msg2 objB.msg3(); } } msg3 public class B { H public void msg2() { H } public void msg3() { H } } 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 282 141
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c g9i l@p nhi+u l4n G9i l@p thông Či p 10 l4n Kí hi u object A object B *[1 10]message() for(i = 1; i M t thông Či p có th3 Č c g9i l@p nhi+u l4n ph: thu c vào m t Či+u ki n G9i l@p thông Či p trong khi C Čúng Kí hi u object A object B *[C]message() while(C) { objectB.message() } 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 284 142
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c g9i ph: thu c vào Či+u ki n r• nhánh Kí hi u object A object B object C [C]message() if(C) objectB.message(); else [not C]message() objectC.message(); 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 285 Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c gi Č quy Kí hi u Thông Či p Č quy :BinaryTree print() print() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 286 143
- Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi gi() nhjcMáy() âmMi bjmS (s ) ČãK tN i ČãK tN i g9i(trang) chuy3n(trang) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 287 Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: :NgiBán :MáyTínhTi+n :PhiênBánHàng thanhToán(s Ti+n) thanhToán(s Ti+n) > :ThanhToán thanhToán(s Ti+n) ti+nD ti+nD trCTi+nD() > 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 288 144
- Bi3u Č7 tu4n t> Gi,a bi3u Č7 t=ng tác và bi3u Č7 l p và có m i quan h ch@t ch• v i nhau Ví d: MáyTínhTi+n PhiênBánHàng msThanhToán() thanhToán() :MáyTínhTi+n :PhiênBánHàng msThanhToán(s Ti+n) thanhToán(s Ti+n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 289 Bi3u Č7 t=ng tác Có hai loi bi3u Č7 t=ng tác: Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 290 145
- Bi3u Č7 c ng tác Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) môtC s> t=ng tác gi,a các Č i t ng bnng vi c nhjn mnh cju trúc k t h p gi,a các Č i t ng và nh,ng thông Či p trao Č(i gi,a chúng Bi3u Č7 c ng tác là s> ms r ng cka bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 c ng tác ch• ra th_ t> g9i các thông Či p: mti thông Či p Č c gán m t s tu4n t> Či+u ki n g9i các thông Či p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 291 Bi3u Č7 c ng tác Cju trúc thông Či p Č c môtC dng t(ng quát nhsau: precondition / condition sequence* *||iteration : result :=message(parameters) —precondition /“: danh sách s tu4n t> cka các thông Či p tr c thông Či p c4n g9i. Thông Či p ch• Č c g9i Či khi tjt cC các thông Či p tr c nó Čã Č c g9i Či. —condition“: thông Či p ch• Č c g9i Či khi Či+u ki n Č c thla mãn. —sequence“: s tu4n t> cka thông Či p c4n g9i. Ví d:, vi c g9i thông Či p 1.3.5 theo sau vi c g9i thông Či p 1.3.4, cC hai thông Či p này nnm trong lu7ng 1.3. —*“: ch• ra thông Či p Č c g9i Či nhi+u l4n m t cách tu4n t>. —*||“: ch• ra thông Či p Č c g9i Či nhi+u l4n m t cách Č7ng thi. —iteration“: ch• ra s l4n g9i thông Či p m t cách tu4n t> ho@c Č7ng thi —result“: ch• ra giá trm trC v+ cka thông Či p. —message“: tên thông Či p —parameters“: danh sách các tham s cka thông Či p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 292 146
- Bi3u Č7 c ng tác Ví d: N : hello() : thông Či p có s tu4n t> là 4. [time = 12h] 1 : lunch() : thông Či p này ch• Č c g9i Či n u là lúc 12h. 1.3.5 * call() : thông Či p này Č c g9i Či nhi+u l4n. 3 / *|| [i:= 1 5] 1.2 : close() : thông Či p này Č c g9i Či n^m l4n m t cách Č7ng thi và sau thông Či p s 3. 1.2, 2.3 / [t > 2 : trCTi+nD() 1.1.3 : ti+nD() 1.1.2 : thanhToán(s Ti+n) 1.1.4 : > 1.2 ti+nD() :H Th ng :PhiênBánHàng 1.1 : thanhToán(s Ti+n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 294 147
