Bài giảng Sinh lý động vật thủy sản - Chương VI: Tuyến nội tiết

Nội dung text: Bài giảng Sinh lý động vật thủy sản - Chương VI: Tuyến nội tiết

1. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Giới thiệu  Tuyến nội tiết  Khơng cĩ ống dẫn  Sản phẩm là hormone  Cơ quan chịu tác động của hormone là cơ quan đích  Với một lượng rất nhỏ nhưng gây ra tác động rất mạnh  Chỉ tham gia điều hịa các quá trình sinh lý Hormones Receptors C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Giới thiệu  Phân loại hormone  Các peptide và protein [ví dụ: insulin]  Các steroid [ví dụ: sex steroids]  Các dẫn xuất của amino acid [ví dụ: thyroxine]  Các dẫn xuất của acid béo [ví dụ: prostaglandins] 1
2. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Giới thiệu  Phân loại hormone C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Giới thiệu  Tính chất của hormone  Một nhiều cơ quan đích  Hỗ trợ kiềm chế  Đặc hiệu khơng đặc hiệu 2
3. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Giới thiệu  Các tuyến nội tiết của cá C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến giáp trạng Các y. tố MT: 1. á.sáng,  Hoạt động trong một nh.độ, v.v hệ thống chức năng 4 thành phần  1. Hypothalamus Yếu tố 2. (Vùng dưới đồi thị) nội sinh (TRF=Thyrotropin Releasing Factor, TIF=Thyrotropin Inhibiting Factor)  2. Tuyến não thùy (TSH=Thyroid Stimulating Hormone) 3.  3. Tuyến giáp trạng  4. Cơ quan đích (các mơ ngoại biên) 4. Các mơ ngoại biên 3
4. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến giáp trạng  Tác động của hormone tuyến giáp trạng  Trao đổi chất cơ bản  Tăng tiêu hao oxygen  Kích thích quá trình trao đổi chất đường  Điều hịa trao đổi chất protein  Tác động đến quá trình điều hịa thẩm thấu C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến giáp trạng  Tác động của hormone tuyến giáp trạng  Sinh trưởng  Điều hịa sinh trưởng  Cần thiết cho sự biến thái  Thần kinh và tập tính  Thay đổi tính “ưa thích độ mặn” trên cá hồi  Tăng sự nhạy cảm với kích thích thị giác 4
5. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Chức năng và trao đổi chất của các mơ đảo tụy  Tổng hợp, dự trữ và giải phĩng hormone  Insulin  Glucagon  Phương thức phĩng thích hormone  Trực tiếp bởi hàm lượng đường huyết C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Chức năng và trao đổi chất của các mơ đảo tụy  Tổng hợp, dự trữ và giải phĩng hormone  Insulin  Glucagon  Phương thức phĩng thích hormone  Trực tiếp bởi hàm lượng đường huyết Gly Cys Cys Asp -COOH 1 7 20 21 S S S S H2N- Gly Cys Cys Asp 1 7 19 30 5
6. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Chức năng và trao đổi chất của các mơ đảo tụy  Hoạt động sinh lý của các mơ đảo tụy  Thay đổi theo tuổi  Thay đổi theo mùa  Thay đổi theo quá trình di lưu C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Ảnh hưởng của các hormone đảo tụy ngoại sinh  Insulin  Giảm đường huyết  Tổng hợp glycogen cơ và gan  Tăng tổng hợp acid béo trong gan và giảm biến đổi lipid thành acid béo trong các kho mỡ  Tăng liên kết amino acid vào các protein 6
7. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Ảnh hưởng của các hormone đảo tụy ngoại sinh C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Ảnh hưởng của các hormone đảo tụy ngoại sinh  Glucagon  Tăng đường huyết  Ở gan: - Giảm biến đổi glucose thành lipid và CO2 - Giảm biến đổi glucose thành glycogen - Tăng cường thủy giải glycogen - Tổng hợp glucose mới (gluconeogenesis) 7
8. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến tụy nội tiết  Ảnh hưởng của các hormone đảo tụy ngoại sinh C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Steroid vỏ thượng thận và ACTH  Giới thiệu  Ở cá là tuyến gian thận 8
9. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Steroid vỏ thượng thận và ACTH 21 CH 0H 2  Giới thiệu 20 C=0  Cấu trúc chung của steroid vỏ thượng thận 11 17  Một nối đơi giữa C4 và C5  Một nhĩm ketone ở C3 và C20 3 O 4 5  Một nhĩm hydroxyl ở C21  Các steroid tuyến gian thận trên cá là cortisol, cortisone, corticosterone  Sự tổng hợp và tiết steroid tuyến gian thận là dưới sự kiểm sốt của adrenocorticotropic hormone (ACTH) của não thùy C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Steroid vỏ thượng thận và ACTH  Tác động của hormone tuyến gian thận của cá  Điều hịa thẩm thấu  Mang  Thận  Dạ dày - ruột  Trao đổi chất protein và carbohydrate  Protein: dị hĩa protein  Carbohydrate: thủy giải sinh lý glycogen gan 9
10. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến sinh dục  Giới thiệu  Tuyến sinh dục đực (tinh sào)  Androgen: testosterone và 11 keto-testosterone  Sản xuất androgen gia tăng với sự thành thục tuyến sinh dục  Các estrogen cũng được sản xuất ở tinh sào cá đực C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến sinh dục  Giới thiệu  Tuyến sinh dục cái (nỗn sào)  Estrogen: 17-estradiol, estriol, estrone  Progesterone: xuất hiện trên cá nhưng chưa cĩ chức phận nội tiết riêng biệt như ở động vật hữu nhũ  Sản xuất estrogen gia tăng với sự thành thục tuyến sinh dục  Các androgen cũng được sản xuất ở buồng trứng cá cái 10
11. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến sinh dục  Tác động  Biệt hĩa giới tính  Phát triển các dấu hiệu sinh dục thứ cấp  Điều hịa tập tính sinh sản  Kích thích quá trình di lưu sinh sản  Phát triển các sản phẩm sinh dục  Tập tính  Androgen gia tăng sự nhạy cảm của cá đực  Estrogen của cá cái kích thích hoạt động và duy trì sự hấp dẫn đối với cá đực C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Cấu trúc tuyến não thùy  Não thùy thần kinh  Não thùy tuyến  Phần xa bao gồm phần chủy (mõ) và phần gần tâm  Phần trung gian 11
12. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Cấu trúc tuyến não thùy  Não thùy thần kinh  Não thùy tuyến  Sự tiết các hormone của não thùy tuyến là dưới sự kiểm sốt thần kinh-nội tiết của hypothalamus C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Các hormone tuyến não thùy  Nhĩm các hormone kích thích quá trình trao đổi chất  Hormone sinh trưởng (Growth hormone, GH)  Hormone prolactin cá (Paralactin)  Hormone kích thích tế bào sắc tố (Melanophore stimulating hormone, MSH) 12
13. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Các hormone tuyến não thùy  Nhĩm các hormone kích thích quá trình trao đổi chất  Nhĩm các hormone kích thích tuyến sinh dục (kích dục tố)  Cĩ hai kích dục tố (Gonadotropic hormone, GtH hay Gonadotropin, Gn)  GtH1 tương tự với FSH (Follicle stimulating hormone) và GtH2 tương tự với LH (Luteinizing hormone) của động vật hữu nhũ C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Các hormone tuyến não thùy  Nhĩm các hormone kích thích quá trình trao đổi chất  Nhĩm các hormone kích thích tuyến sinh dục (kích dục tố)  Nhĩm các hormone kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác  Hormone kích thích tuyến giáp (TSH)  Hormone kích thích tuyến vỏ thượng thận (ACTH) 13
14. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Tác động của các hormone kích thích quá trình trao đổi chất chung  Hormone sinh trưởng (GH)  Cá bị cắt não thùy sẽ ngừng sinh trưởng  GH hữu nhũ hay cá cĩ tác động kích thích sinh trưởng trên cá  Tác động của GH là kích thích quá trình tổng hợp protein  GH cũng cĩ thể tác động tương hỗ với cortisol, và cĩ lẽ với hormone tuyến giáp C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Tác động của các hormone kích thích quá trình trao đổi chất chung  Prolactin ở cá  Giúp ngăn chận sự mất Na+ và Cl- trong mơi trường nước ngọt  Thúc đẩy sự tổng hợp và phân bố melanin  Cĩ thể kiểm sốt tổng hợp steroid sinh dục, trao đổi chất lipid và tập tính chăm sĩc thuộc bố mẹ (quạt nước)  MSH và sự hình thành sắc tố  Tăng sinh và phát tán tế bào sắc tố 14
15. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Tác động của các hormone kích thích quá trình trao đổi chất chung C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Tác động của các hormone kích thích quá trình trao đổi chất chung 15
16. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến não thùy  Tác động của các hormone kích thích tuyến sinh dục (kích dục tố)  Tác động của kích dục tố ở cá  GtH1 (MW thấp) kích thích quá trình thành lập nỗn hồng trên cá cái  GtH2 (MW cao) kích thích quá trình chín và rụng trứng trên cá cái C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Giới thiệu  Tế bào thần kinh-tiết 16
17. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Giới thiệu  Tuyến nội tiết thực sự  Tuyến phát sinh tính đực  Buồng trứng  Cơ quan Y C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Giới thiệu  Tuyến nội tiết thực sự  Tuyến phát sinh tính đực  Buồng trứng  Cơ quan Y 17
18. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Vai trị  Tuyến phát sinh tính đực  Phát triển dấu hiệu sinh dục thứ cấp  Phát sinh tinh trùng  Buồng trứng  Phát triển dấu hiệu sinh dục thứ cấp thường xuyên và nhất thời C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Vai trị  Cơ quan Y  Kích thích lột xác 18
19. C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Vai trị  Cơ quan Y  Kích thích lột xác  Sự phát triển tuyến sinh dục: kích thích phân chia tế bào  Hoạt động của cơ quan Y là dưới sự kiểm sốt của hormone từ tuyến nội tiết cuống mắt (MIH) C.VI TUYẾN NỘI TIẾT  Tuyến nội tiết ở giáp xác  Vai trị  Tuyến nội tiết cuống mắt và cơ quan X  Ức chế lột xác  Ức chế sự phát triển tuyến sinh dục  Kiểm sốt sự trao đổi chất đường  Kiểm sốt cường độ trao đổi chất  Kiểm sốt sự trao đổi chất protein  Kiểm sốt sự trao đổi chất nước  Kiểm sốt phân bố sắc tố  Kiểm sốt nhịp tim 19