Bài giảng Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và cách mạng xã hội chủ nghĩa

Nội dung text: Bài giảng Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và cách mạng xã hội chủ nghĩa

1. Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam 8/1/15 I. SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN . SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG 1. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử NHÂN VÀ CÁCH MẠNG Xà HỘI CHỦ của giai cấp công nhân NGHĨA a. Khái niệm giai cấp công nhân Mác và Ăngghen đã dùng một số thuật ngữ khác nhau để biểu hiện khái niệm GCCN như: giai cấp vô sản, giai cấp vô sản hiện đại,giai cấp công nhân hiện đại, giai cấp công nhân đại công nghiệp Hai đặc trưng cơ bản của gccn §Þnh nghÜa GCCN • GCCN là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và +VÒ ph¬ng thøc lao ®éng, phư¬ng thøc s¶n xuÊt: trùc phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại, với nhịp điệu phát triển của lực lượng tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vËn hµnh c¸c c«ng cô s¶n xuÊt cã sản xuất có tính xã hội hóa ngày càng cao, là lực lượng tÝnh chÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i, x· héi ho¸, sản xuất cơ bản tiên tiến, trực tiếp hoặc gián tiếp tham quèc tÕ ho¸ cao gia vào quá trình sản xuất, tái sản xuất ra của cải vật chất và cải tạo các quan hệ xã hội; là lực lượng chủ yếu + VÒ vÞ trÝ trong quan hÖ s¶n xuÊt Tư b¶n chñ nghÜa, ®ã của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ lµ nh÷ng ngêi lao ®«ng kh«ng cã tư liÖu s¶n xuÊt, nghĩa xã hội. Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp ph¶i b¸n søc lao ®éng cho nhµ tư b¶n vµ bÞ nhµ tư b¶n công nhân là những người không có hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư bãc lét gi¸ trÞ thÆng dư, chÝnh v× lÝ do nµy mµ C. M¸c sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; ở các vµ ¡ngghen gäi giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp v« s¶n. nước xã hội chủ nghĩa, họ là người đã cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong đó có lợi ích chính đáng của bản thân họ.” b. Nội dung sứ mệnh lịch sử của Sứ mệnh lịch sử của GCCN trải qua 02 bước giai cấp công nhân • Bước 01:Giai cấp vô sản chiếm lấy chính quyền nhà nước và biến tư liệu sản xuất Lãnh đạo nhân dân lao động đấu tranh trước hết thành sở hữu nhà nước” xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ • Bước 02: “ giai cấp vô sản cũng tự thủ mọi chế độ áp bức, bóc lột và xây dựng xã tiêu với tư cách là giai cấp vô sản, chính vì hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa và cộng thế mà nó cũng xóa bỏ mọi sự phân biệt sản chủ nghĩa giai cấp và mọi đối kháng giai cấp, và cũng xóa bỏ nhà nước với tư cách nhà nước” 1
2. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam 2. Những điều kiện khách quan qui định SMLS của b. Những đặc điểm chính trị - xã hội của GCCN giai cấp công nhân a. Địa vị kinh tế - xã hội của GCCN trong xã hội TBCN - Trong chế độ TBCN, GCCN có lợi ích đối lập trực tiếp với lợi ích của GCTS * GCCN là giai cấp tiên phong cách mạng - GCCN phải không ngừng học tập vươn + §ại diện cho PTSX tiên tiến lên sao cho đáp ứng được yêu cầu của + Lý luËn CN M¸c lªnin nền sản xuất ngày càng hiện đại đội ngũ công nhân được “ tri thức hóa” cũng ngày +Luôn đi đầu trong mäi phong trào cách càng gia tăng. mạng - Điều kiện làm việc, điều kiện sống của GCCN đã tạo điều kiện cho họ có thể đoàn kết chặt chẽ với nhau trong cuộc đấu tranh chống CNTB * Giai cấp công nhân là giai cấp có ý • Giai cấp công nhân là giai cấp có tinh thức tổ chức kỷ luật cao thần cách mạng triệt để nhất - §K lµm viÖc: nền sản xuất đại công Điều kiện sống, điều kiện lao động nghiệp với hệ thống sản xuất mang tính trong chế độ tư bản chủ nghĩa đã chỉ cho chất dây chuyền và nhịp độ làm việc khẩn họ thấy, họ chỉ có thể được giải phóng trương ý thøc tæ chøc kØ luËt bằng cách giải phóng toàn xã hội khỏi chế - §K sèng: tËp trung, ®« thÞ tính tổ chức, kỷ độ tư bản chủ nghĩa. luật chặt chẽ - Tham gia vào các tổ chức nghiệp đoàn, công đoàn, tham gia vào cuộc đấu tranh chống lại giai cấp tư sản tu©n theo kØ luËt cña tæ chøc • Giai cấp công nhân có bản chất quốc tế 3. Vai trò của đảng cộng sản trong quá trình - GCTS là một lực lượng quốc tế muốn thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN thắng GCTS cần có sự liên minh quốc tế a. Tính tất yếu và qui luật hình thành, phát triển của GCCN chính đảng của GCCN - TÝnh tÊt yÕu: Do yêu câu lý luận soi đường, lãnh đạo tổ chức để phong trào công nhân đi đến thắng lợi - Quy luËt h×nh thµnh, ph¸t triÓn §¶ng: CNMLN + PTCN b. Mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản với giai cấp công nhân 2
3. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam * Đảng Cộng sản * Giai cấp công nhân • là tổ chức chính trị cao nhất của giai cấp • Là cơ sở giai cấp của Đảng cộng sản công nhân • Là nguồn bổ sung lực lượng phong phú • Là đội tiên phong chiến đấu cho Đảng cộng sản • Có những lợi ích cơ bản thống nhất với lợi ích của giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động • Đảng Cộng sản là bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp công nhân và cả dân tộc II. CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA • Theo nghĩa rộng, cách mạng xã hội chủ 1. Cách mạng xã hội chủ nghĩa và nguyên nhân nghĩa bao gồm 02 thời kỳ: của nó a. Khái niệm cách mạng xã hội chủ nghĩa + Cách mạng về chính trị • Theo nghĩa hẹp, cách mạng xã hội chủ + Thời kỳ cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã nghĩa là một cuộc cách mạng chính trị, hội mới về mọi mặt kinh tế, chính trị, văn được kết thúc bằng việc giai cấp công hóa, xã hội nhằm thực hiện thắng lợi nhân cùng với nhân dân lao động giành chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. được chính quyền, thiết lập được nhà nước chuyên chính vô sản - nhà nước của giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động 2. Mục tiêu, động lực và nội dung của cuộc b. Nguyên nhân của cách mạng XHCN cách mạng xã hội chủ nghĩa a. Mục tiêu của cách mạng xã hội chủ nghĩa • Mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất có tính - Mục tiêu cao nhÊt: Giải phóng xã hội, xã hội hóa cao với tính chất tư nhân tư giải phóng con nguời bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất duới chủ - Mục tiêu giai đoạn thứ nhất: GCCN nghĩa tư bản phải đoàn kết với những người lao động khác phải giành chính quyền tõ tay gc bãc lét - Mục tiêu giai đoạn thứ hai:tổ chức xã hội mới về mọi mặt, xóa bỏ tình trạng người bóc lột người 3
4. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam b. Động lực của cuộc cách mạng XHCN c. Nội dung của cuộc cách mạng XHCN - GCCN vừa là giai cấp lãnh đạo, vừa là - Trên lĩnh vực chính trị: động lực chủ yếu trong CMXHCN + Giành chính quyền về tay giai cấp công - G/c nông dân có nhiều lợi ích cơ bản nhân, nhân dân lao động thống nhất với lợi ích của GCCN,trở thành +Làm sâu rộng thêm nền dân chủ xã hội chủ động lực to lớn trong CMXHCN nghĩa b»ng viÖc ngày càng thu hút đông - Trí thức là động lực quan trọng trong cuộc đảo quần chúng nhân dân lao động tham cách mạng xã hội chủ nghĩa gia vào quản lý xã hội, quản lý nhà nước - Trªn lĩnh vực kinh tế: - Trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa * QHSX + kế thừa một cách có chọn lọc và nâng + Thay thế chế độ chiếm hữu tư nhân TBCN cao các giá trị văn hóa truyền thống của về TLSX bằng chế độ sở h÷u XHCN với dân tộc, tiếp thu các giá trị văn hóa tiên những hình thức thích hợp tiến của thời đại + Thực hiện những biện pháp cần thiết gắn + Xây dựng từng bước thế giới quan và người lao động với tư liệu sản xuất nhân sinh quan mới cho người lao động, hình thành những con người mới xã hội + Thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao chủ nghĩa, giàu lòng yêu nước thương động dân, có bản lĩnh chính trị, nhân văn, nhân *LLSX:phát triển lực lượng sản xuất, nâng đạo, có hiểu biết, có khả năng giải quyết cao năng suất lao động, trên cơ sở đó một cách đúng đắn mối quan hệ cá nhân, từng bước cải thiện đời sống nhân dân gia đình và xã hội. 3. Liên minh giữa giai cấp công nhân với giai • Cơ sở khách quan cấp nông dân trong cách mạng XHCN - Dưới chủ nghĩa tư bản: đều là những người lao động, đều bị áp bức, bóc lột a. Tính tất yếu và cơ sở khách quan của liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp - Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã nông dân hội, công nghiệp và nông nghiệp là hai ngành sản xuất chính *Tính tất yếu - Xét về mặt chính trị - xã hội: CN &ND lµ Lênin: nếu không thực hiện liên minh chặt lực lượng chính trị to lớn trong xây dựng, chẽ với giai cấp nông dân thì giai cấp công bảo vệ chính quyền nhà nước, trong xây nhân không thể giữ được chính quyền nhà dựng khối đoàn kết dân tộc nước 4
5. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam b. Nội dung và nguyên tắc cơ bản của liên minh • Liên minh về kinh tế giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân - Nội dung chủ yếu là phải kết hợp đúng * Nội dung liên minh giữa giai cấp công nhân với đắn lợi ích giữa hai giai cấp giai cấp nông dân BP:xây dựng một hệ thống chính sách phù • Liên minh về chính trị: hợp đối với nông dân, nông nghiệp và - Trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền : giành lấy chính quyền về tay giai cấp công nhân cùng nông thôn. với nhân dân lao động - Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội: cùng nhau tham gia vào chính quyền nhà nước từ cơ sở đến trung ương, cùng nhau bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và mọi thành quả cách mạng, làm cho nhà nước xã hội chủ nghĩa ngày càng vững mạnh • Liên minh về văn hóa - xã hội: - Những nguyên tắc cơ bản trong xây dựng khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp + Nâng cao trình độ văn hóa, hiểu biết chính nông dân sách, pháp luật, gi¸o dôc CN M¸c Lª nin . Phải đảm bảo vai trò lãnh đạo của giai cấp cho nh©n d©n ®¸p øng sù ph¸t triÓn cña trong khối liên minh công - nông x· héi XHCN . Phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện + Khắc phục tâm lý tiểu nông và những tư . Phải kết hợp đúng đắn các lợi ích của giai tưởng phản động, lạc hậu cấp công nhân và giai cấp nông dân III. HÌNH THÁI KINH TẾ - Xà HỘI CỘNG SẢN 2. Các giai đoạn phát triển của hình thái kinh tế CHỦ NGHĨA - xã hội cộng sản chủ nghĩa 1. Xu hướng tất yếu của sự xuất hiện hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa • M&A: - Maxr & Angghen: sự chuyển biến từ hình thái - H×nh th¸i kinh tÕ- x· héi céng s¶n chñ nghÜa kinh tế - xã hội thấp lên hình thái kinh tế - xã ph¸t triÓn qua 03 g®: hội cao hơn là một quá trình lịch sử - tự nhiên - Mâu thuÉn gi÷a tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é x· héi + Thêi kú qu¸ ®é tõ x· héi nä sang x· héi kia ho¸ cao cña lùc lîng s¶n xuÊt víi chÕ ®é + Giai ®o¹n thÊp- x· héi XHCN chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa vÒ t liÖu +Giai ®o¹n cao- x· héi céng s¶n chñ nghÜa s¶n xuÊt (biÓu hiÖn trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ x· héi lµ m©u thuÉn gi÷a gccn, nh©n d©n lao ®éng víi gcts) 5
6. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam a. Thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ Lênin đã chia hình thái kinh tế - xã hội nghĩa xã hội cộng sản chủ nghĩa thành: • Tính tất yếu của thời kỳ quá độ (1) những cơn đau đẻ kéo dài - Thêi k× qu¸ ®é b¾t ®Çu tõ khi GCCN vµ nh©n d©n (2) giai đoạn đầu của xã hội cộng sản lao ®éng giµnh ®îc chÝnh quyÒn nhµ níc ®Õn khi x©y dùng thµnh c«ng CNXH chủ nghĩa - §èi víi nh÷ng níc qu¸ ®é trùc tiÕp tõ Chñ nghÜa tư (3) giai đoạn cao của xã hội cộng sản b¶n lªn CNXH: cÇn TKQ§ ®Ó tæ chøc s¾p xÕp l¹i chủ nghĩa. nh÷ng c¬ së vËt chÊt mµ CNTB ®· t¹o ra cho CNXH - §èi víi nh÷ng nưíc qu¸ ®é gi¸n tiÕp (qu¸ ®é bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN ®i lªn CNXH ) ®©y lµ thêi k× x©y dùng csvckt cho CNXH víi nhiÖm vô träng t©m lµ CNH, H§H - TKQ§ lµ cÇn thiÕt ®Ó c¶i t¹o QHSX cò thiÕt * Đặc điểm và thực chất của thời kỳ quá độ từ chủ lËp QHSX míi dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. nh÷ng TLSX chñ yÕu - §Æc ®iÓm: Lµ thêi k× tån t¹i ®an xen gi÷a nh©n tè - TKQ§ lµ tÊt yÕu ®Ó c¶i t¹o vµ x©y dùng c¸c cò vµ nh©n tè míi thèng nhÊt & ®Êu tranh gay g¾t quan hÖ x· héi XHCN trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi - TKQ§ lµ cÇn thiÕt ®Ó GCCN tõng bíc lµm + Trªn lÜnh vùc kinh tÕ: Tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu quen víi nh÷ng c«ng viÖc míi mÎ, khã kh¨n vµ thµnh phÇn trªn c¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i phøc t¹p nhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ TLSX; nh÷ng h×nh thøc - TKQ§ cã thÓ diÔn ra dµi ng¾n kh¸c nhau ë c¸c tæ chøc kinh tÕ ®a d¹ng, ®an xen; nh÷ng h×nh thøc níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau nhng lµ tÊt ph©n phèi kh¸c nhau trong ®ã ph©n phèi theo lao yÕu ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc ®i lªn CNXH ®éng lµ chñ ®¹o + Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ: - Thùc chÊt: +Là thời kỳ diễn ra cuộc đấu tranh giai cấp giữa KÕt cÊu giai cÊp x· héi phøc t¹p: GCCN, GCTS đã bị đánh bại không còn là giai cấp GCnd,tÇng líp trÝ thøc, ngưêi s¶n xuÊt thống trị và những thế lực chống phá CNXH với nhá,tÇng líp tư s¶n giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động. C¸c giai cÊp tÇng líp võa hîp t¸c võa ®Êu tranh Cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra trong điều kiện víi nhau mới là giai cấp công nhân đã cầm quyền, quản + Trªn lÜnh vùc tư tưëng v¨n ho¸: Tån t¹i nhiÒu lý tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội. tư tưëng vµ v¨n ho¸ kh¸c nhau. V¨n ho¸ cò vµ Cuộc đấu tranh giai cấp với những nội dung, hình thức mới, diễn ra trong lĩnh vực chính trị, míi thưêng xuyªn ®Êu tranh víi nhau kinh tế, văn hóa, tư tưởng, bằng tuyên truyền vận động là chủ yếu, bằng hành chính và luật pháp. 6
7. 8/1/15 Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông NGhiệp Việt Nam *Nội dung của thời kỳ quá độ lên CNXH - Đối với những nước chưa trải qua quá trình CNH TBCN, tất yếu phải tiến hành CNH xã hội • Trong lĩnh vực kinh tế: chủ nghĩa nhằm tạo ra CSVCKT cho CNXH - LLSX: thực hiện việc sắp xếp, phối trí lại • Trong lĩnh chính trị: các LLSX hiện có của xã hội theo tính tất - §ấu tranh chống lại những thế lực thù địch, yếu, khách quan của các qui luật kinh tế, chống phá sự nghiệp xây dựng CNXH đặc biệt là qui luật QHSX phù hợp với - Củng cố nhà nước và nền dân chủ xã hội chủ trình độ phát triển của LLSX nghĩa ngày càng vững mạnh - xây dựng các tổ chức chính trị - xã hội thực sự - QHSX:cải tạo quan hệ sản xuất cũ, xây là nơi thực hiện quyền làm chủ của nhân dân lao dựng quan hệ sản xuất mới theo hướng động tạo ra sự phát triển cân đối của nền kinh - xây dựng Đảng cộng sản ngày càng trong tế, đảm bảo phục vụ ngày càng tốt đời sạch, vững mạnh ngang tầm với các nhiÖm vụ sống nhân dân lao động. của mỗi thời kỳ lịch sử. • Trong lĩnh vực xã hội: • Trong lĩnh vực tư tëng, văn hóa - khắc phục những tệ nạn xã hội do xã hội - Tuyên truyền, phổ biến chủ nghĩa Mác- cũ để lại Lênin trong toàn xã hội - Từng bước khắc phục sự chênh lệch - Khắc phục những tư tưởng và tâm lý tiêu phát triển giữa các vùng miền, các tầng cực đối với tiến trình xây dựng chủ nghĩa lớp dân cư trong xã hội xã hội - xây dựng nền văn hóa mới đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới. c. Giai đoạn cao của hình thái kinh tế - xã hội b. Xã hội xã hội chủ nghĩa cộng sản chủ nghĩa • . Cơ sở vật chất kỹ thuật của xã hội xã hội chủ nghĩa là • Về mặt kinh tế: Lực lượng sản xuất phát triển vô nền đại công nghiệp. cùng mạnh mẽ, của cải xã hội tuôn ra dào dạt, ý • . Chủ nghĩa xã hội xóa bỏ chế độ tư hữu tư bản chủ thức con người được nâng lên, khoa học phát nghĩa, thiết lập chế độ công hữu về tư liệu sản xuất triển, lao động của con người được giảm nhẹ, • . Xã hội xã hội chủ nghĩa là một chế độ xã hội tạo ra lúc đó nhân loại mới thực hiện được nguyên tắc được cách tổ chức lao động và kỷ luật lao động mới. làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu • . Xã hội xã hội chủ nghĩa là một chế độ xã hội thực • Về mặt xã hội: Trình độ xã hội ngày càng phát hiện nguyên tắc phân phối theo lao động, coi đó là nguyên tắc cơ bản nhất triển,dân chủ mới thực hiện đầy đủ, dân chủ cho • . Xã hội xã hội chủ nghĩa là một xã hội mà ở đó nhà mọi người, nhà nước luật pháp tự tiêu vong, nước mang bản chất giai cấp công nhân, có tính nhân pháp luật trở thành phong tục, tập quán, thành dân rộng rãi, tính dân tộc sâu sắc; thực hiện quyền lực quan niệm đạo đức, mọi người tự giác thực và lợi ích của nhân dân. hiện; con người có điều kiện phát triển toàn diện • . Xã hội xã hội chủ nghĩa là một xã hội đã thực hiện năng lực, và mang hết tài năng, trí tuệ cống hiến được sự giải phóng con người khỏi ách áp bức, bóc lột; cho xã hội thực hiện quyền bình đẳng xã hội, tạo điều kiện cho con người phát triển toàn diện 7