›
›

Bài giảng Thống kê tin học y học - Kiểm định giải thuyết

pdf 23 trang hapham 1130
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Thống kê tin học y học - Kiểm định giải thuyết", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_thong_ke_tin_hoc_y_hoc_kiem_dinh_giai_thuyet.pdf

Nội dung text: Bài giảng Thống kê tin học y học - Kiểm định giải thuyết

  1. Hoàng Th Hi Vân B môn Th ng kê Tin hc Y hc Vi n Đào to YHDP&YTCC Tel: 0912693335 Email: hoangthihaivan@hmu.edu.vn  Phân bi t đư c ư c lư ng và ki m đ nh gi thuy t  Gi thuy t nghiên cu  Giá tr ca p và mc ý ngh ĩa th ng kê  Phân bi t đư c sai lm lo i I và sai lm lo i II  Li t kê đư c các bư c ti n hành ki m đ nh gi thuy t  Có kh năng la ch n đư c tr c nghi m th ng kê thích hp cho mt b s li u c th 1
  2. Th ng kê mô t:  là mô t k t qu thu đư c t m u nghiên c u  bi u th đ l n, s phân b c a các tham s c a m u nghiên cu nh ư giá tr trung bình, đ l ch chu n, các t l , b ng, bi u, đ th s phân b theo các bi n s khác nhau nh ư tu i, gi i, đ a d ư Th ng kê suy lu n:  là quá trình ngo i suy kt qu nghiên cu t mu ra qu n th nghiên cu.  bao g m 2 ph ươ ng pháp: ư c l ư ng và ki m đ nh QuÇn thÓ ®Ých Thèng kª suy luËn Lùa chän KÕt luËn ngo¹i suy QuÇn thÓ Tham sè quÇn thÓ MÉu x¸c suÊt nghiªn cøu (µµµ, σσσ, P ) ¦íc l−îng NgÉu nhiªn ®¬n • ®iÓm NgÉu nhiªn hÖ thèng Suy luËn • kho¶ng MÉu ph©n tÇng th«ng kª MÉu chïm Chän (ChØ ¸p MÉu nhiÒu bËc mÉu dông cho MÉu kh«ng x¸c suÊt mÉu x¸c KiÓm ®Þnh MÉu kinh nghiÖm suÊt víi gi¶ thuyÕt MÉu thuËn tiÖn cì mÉu MÉu chØ tiªu MÉu ®ñ lín ) MÉu cã môc ®Ých. Gi¸ trÞ p Tham sè mÉu BiÕn sè ( X , s, p ) C¸c test Thèng kª thèng kª m« t¶ M« t¶ c¸c tham sè mÉu (tr×nh by kÕt qu¶ nghiªn c−ó) 2
  3. Ư c l ư ng :  ngo i suy t tham s mu ra tham s qu n th :  t trung bình ca mu ( X ) sang TB qu n th (µ)  t t l ca mu (p) sang t l ca qu n th (P)  t OR, RR, r ca mu ra qu n th . Ki m đ nh gi thuy t:  so sánh 2 ho c nhi u qu n th NC t s khác bi t c a 2 ho c nhi u m u rút ra t chính qu n th đó.  ki m đ nh m i t ươ ng quan c a qu n th d a theo m i tươ ng quan thu đư c t m u TrÎ s¬ sinh t¹i huyÖn A Tham sè QT: µ ±σ = ?± ? 5000 trÎ X ± s = 2954 ± 1280 MÉu Tham sè mÉu: 500 trÎ −íc l−îng hay kiÓm ®Þnh? 3
  4. TrÎ s¬ sinh Tû lÖ trÎ (P) cã c©n nÆng t¹i huyÖn A 2785 ± 886 −íc l−îng hay kiÓm ®Þnh? 4
  5. 1. T câu hi nghiên cu đ t ra gi thuy t nghiên cu 2. Đ xu t mc ý ngh ĩa th ng kê thích hp 3. Ch n test th ng kê thích hp 4. Xác đ nh vùng suy xét ho c vùng lo i b 5. Tính toán test th ng kê 6. Đ xu t quy t đ nh th ng kê 7. Rút ra kt lu n  Gi thuy t nghiên cu là mt gi đ nh đư c đ t ra bi ng ư i nghiên cu và đư c xu t phát t câu hi nghiên cu  Gi thuy t không (null hypothesis – Ho ): không có s khác bi t/ tt c đ u nh ư nhau  Gi thuy t khác bi t (alternative hypothesis – Ha/H1) : đư c ch p nh n khi Ho b lo i b (có s khác bi t) 5
  6.  Sai lm lo i I: xy ra khi gi thuy t Ho b lo i b khi nó đúng ◦ Xác su t xy ra sai lm lo i I chính là mc ý ngh ĩa th ng kê (α) th ư ng bng ho c nh hơn 0,05. Khi mc ý ngh ĩa th ng kê bng 0,05, p<0,05, Ho b lo i b.  Sai lm lo i II : xy ra khi ch p nh n gi thuy t H1 khi nó sai ◦ Xác su t xy ra sai lm lo i II gi là β. Khi đó (1-β) đư c gi là lc ca test (power test): kh năng lo i tr Ho khi Ha là đúng Ho b lo i b trong Ch p nh n Lo i b Ho khi nó Ho ñúng Ho đúng ok Sai lm lo i I Ho sai Sai lm lo i II ok Ho ñư c ch p nhân trong khi nó sai 6
  7.  Khi giá tr P – có ý ngh ĩa th ng kê mc 0,05 – (100-5) 95% kho ng tin cy s không đi qua giá tr “không” (null)  Giá tr “không” (null) là gì? ◦ Khi so sánh s khác bi t (giá tr TB và t l) giá tr “không” chính là 0 (zero) ◦ Khi so sánh các đo lư ng v t su t (OR, RR) giá tr “không” là 1 Ví d:  Giá tr trung bình ca s khác bi t gi a 2 nhóm là 12 kg, 95% CI (-2 kg đ n 23kg)  OR ca mi liên quan gi a cà phê và và ung th ư ph i là 1,6, 95%CI (0,5-2,3) 7
  8.  mc ý nghĩa th ng kê 5%, giá tr gi i hn (cutoff) ca p là 0,05  mc ý nghĩa th ng kê 1%, giá tr gi i hn (cutoff) ca p là 0,01  Giá tr ca p ñư c tính toán da trên ñ mnh ca bng ch ng ch ng li gi thuy t Ho P Đ mnh ca bng ch ng 0,05 Rt yu ho c không có bng ch ng  Gi thuy t Ho đã b lo i b vi nguy cơ sai lm 95%  Ha (H1) xy ra là ch c ch n  Ch p nh n Ha “p là xác su t xy ra s ki n nu Ho là s th t” 8
  9.  Ch giá tr ca P chưa ñ cơ s ñ kt lu n  Cn ph i bi t giá tr th c t ca ñ ln: OR, RR, trung bình ca s khác bi t gi a 2 nhóm 1. Nu p=0,05, gi thuy t Ho ch có 5% cơ hi xy ra 2. S khác bi t không có ý ngh ĩa th ng kê (p>=0,05) có ngh ĩa là không có s khác bi t gi a các nhóm 3. Kt qu có ý ngh ĩa th ng kê có ngh ĩa là cũng rt quan tr ng v mt lâm sàng 4. Các nghiên cu có giá tr p v 2 phía ca giá tr 0,05 là mâu thu n nhau 5. Các nghiên cu có giá tr p nh ư nhau cung cp các bng ch ng nh ư nhau ch ng li gi thuy t Ho 6. P=0,05 có ngh ĩa là khi chúng ta quan sát thì ch 5% s ki n xy ra tuân theo gi thuy t Ho 9
  10. 7. P=0,05 và p<=0,05 là nh ư nhau 8. Giá tr ca p có th đư c vi t dư i dng <= (p<=0,02 khi p=0,15) 9. P=0,05 có ngh ĩa là nu bn lo i b Ho, xác su t xy ra sai lm lo i I là 0,05 10. Vi ng ư ng ý ngh ĩa 0,05, kh năng xy ra sai lm lo i I là 5% 11. Bn nên s dng p mt phía khi bn không quan tâm đ n chi u hư ng ca kt qu ho c s khác bi t v mt hư ng là không th xác đ nh 12. Các kt lu n khoa hc hay ph ươ ng hư ng điu tr căn c vào vi c giá tr p có ý ngh ĩa hay không  Test tham s và test phi tham s  Test cho bi n ñnh lư ng và bi n ñnh tính  Test ghép cp và test không ghép cp  Test cho bi n ph thu c và bi n ñc lp 10
  11. Mc tiêu So sánh s Đo lư ng mi khác bi t liên quan Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh lư ng (1) tính (2) lư ng (3) tính (4) Mc tiêu So sánh s Đo lư ng mi khác bi t liên quan Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh lư ng (1) tính (2) lư ng (3) tính (4) 11
  12. X-Axis X-Axis X-Axis 12
  13. Ni dung ki m tra Các ch s th hi n phân b chu n Ki m tra bi u đ ct Có hình chuông và đ i xng liên tc (histogram) So sánh giá tr trung Các giá tr này tươ ng đ i bng bình và giá tr trung v nhau Tính toán skewness và Nm trong kho ng -1 đ n +1 (có kurtosis th ch p nh n -3 đ n +3) Ki m tra bng box plot Không có các giá tr ngo i lai (bi u đ hp) Test ki m tra phân b Skewness-kurtosis test chu n (sktest, p>0,05) 1. So sánh huy t áp ti đa ca mu nghiên cu vi hng s sinh hc ca ng ư i Vi t Nam (120mmHg) 2. So sánh huy t áp ti đa ca nam và n trong mu nghiên cu 3. So sánh huy t áp ti đa ca mu nghiên cu tr ư c và sau điu tr thu c h huy t áp 4. So sánh huy t áp ti đa ca các nhóm có BMI khác nhau ( =25) 13
  14. Mc tiêu So sánh s Đo lư ng mi khác bi t liên quan Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh lư ng (1) tính (2) lư ng (3) tính (4) 2. Xác đ nh s khác bi t bi n đ nh tính 1 2 >2 nhóm nhóm nhóm Z Đ c Ghép Đ c Ghép test lp cp lp cp Khi bình Khi bình Khi bình Cochran ph ươ ng ph ươ ng ph ươ ng Q test test ca Mc test Fisher Nemar exact test nu tn s mong đ i <5 14
  15. 1. So sánh t l suy dinh dư ng ca mu nghiên cu vi t l chung ca c nư c 2. So sánh t l suy dinh dư ng ca nông thôn và thành th 3. So sánh t l suy dinh dư ng ca mt xã tr ư c và sau can thi p 4. So sánh t l suy dinh dư ng ca tr dư i 5 tu i là con ca các bà m có trình đ văn hóa khác nhau (<ti u hc; trung hc cơ s; t PTTH tr lên) Mc tiêu So sánh s Đo lư ng mi khác bi t liên quan Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh lư ng (1) tính (2) lư ng (3) tính (4) 15
  16. 3. Đo lư ng mi liên quan bi n đ nh lư ng 2 bi n >2 bi n H s H s Hi tươ ng tươ ng quy quan r quan r ca tuy n ca spearman tính pearson nu phân nu b không phân b chu n chu n  Có giá tr t -1 đ n +1  Khi HSTQ = 0 ⇒ 2 bi n không có tươ ng quan tuy n tính  Khi HSTQ > 0 ⇒ tươ ng quan đ ng bi n  Khi HSTQ 0,7: tươ ng quan rt ch t ch 16
  17. 17 Pham Ngan Giang Ngan Pham x x • • • • r = 0 = r • 0 = r • • • • • • • • • • • • y y x x • • • • • • • • • • • • • y
  18. y y • • • • r = -1 • • • • • • • r = +1 • x x  Ph ươ ng trình mô tả sự bi ến thiên của một bi ến đị nh lượ ng theo sự bi ến đổ i của các bi ến khác Y = a + bx1+bx2+bx3 .  Y: bi ến ph ụ thu ộc  X: bi ến độ c lập  a: hằng số  b,c,d: hệ số 18
  19.  Bi n ph thu c là bi n ñnh lư ng có phân b chu n  Bi n ñc lp (gi i thích) có th là ñnh tính ho c ñnh lư ng  Xác đị nh mối tươ ng quan gi ữa cân nặng và chi ều cao  Xây dựng mô hình hồi quy tuy ến tính th ể hi ện mối liên quan gi ữa cân nặng với chi ều cao và nhóm tu ổi 19
  20. Mc tiêu So sánh s Đo lư ng mi khác bi t liên quan Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh Bi n đ nh lư ng (1) tính (2) lư ng (3) tính (4) 4. Đo lư ng mi liên quan gi a các bi n đ nh tính 2 bi n >2 bi n OR RR Hi quy logistic 20
  21.  Nguy cơ tươ ng đ i (RR) đư c tính bng t l mi mc ca nh ng ng ư i có Bệnh Tổng ti p xúc vi yu t nguy cơ Có Không (ph ơi nhi m)/t l mi mc Có a b a+b ca nh ng ng ư i không ti p ph ơi xúc vi yu t nguy cơ nhi ễm (không ph ơi nhi m) Không c d a+d ph ơi  RR=[a/(a+b)]/[c/(c+d)] nhi ễm Tổng a+c b+d n  Áp dng cho nghiên cu thu n tp  T su t chênh (OR) đư c tính bng đ chênh gi a t su t gi a s ph ơi nhi m Bệnh Tổng trong nhóm có bnh(a/b) và Có Không s ph ơi nhi m trong nhóm Có a b a+b không có bnh (c/d) ph ơi nhi ễm  RR=[a/b]/[c/d]=ad/bc Không c d a+d ph ơi nhi ễm  Áp dng cho nghiên cu ngang và nghiên cu bnh Tổng a+c b+d n ch ng 21
  22.  Xác ñnh mi liên quan gi a t l cao huy t áp và gi i tính ca mu nghiên cu  Xác ñnh mi liên quan gi a t l mc cúm và vi c tiêm vaccine phòng cúm  RR, OR = 1  Không có mối liên quan  RR, OR > 1  Yếu tố nguy cơ  RR, OR < 1  Yếu tố bảo vệ 22
  23.  Đ tìm mi liên quan gi a bi n ph thu c là bi n nh phân và các bi n đ c lp là đ nh lư ng ho c đ nh tính  Ví d: Nghiên cu bnh - ch ng v tình tr ng mc bnh phong và có tiêm vaccine BCG, vi các yu t nghi ng nhi u là tu i, gi i, nơi hc, Bi n ph thu c: Mc bnh phong Bi n đ c lp: có so BCG, tu i, gi i, nơi hc, 23