Bài giảng Tổng hợp và trình bày số liệu

Nội dung text: Bài giảng Tổng hợp và trình bày số liệu

1. TNG H P VÀ TRÌNH BÀY S Li U Hoàng Th H i Vân B môn Th ng kê Tin h c Y h c Vi n Đào t o YHDP&YTCC ĐT: 0912693335 Email: hoangthihaivan@hmu.edu.vn Mc tiêu 1. Phân bi t đư c các khái ni m t n s , t l , t s, t su t, giá tr trung bình, trung v , m t, đ lch chu n và h s bi n thiên 2. T ch c và t ng h p đư c các lo i s li u cho các bi n đ nh tính và đ nh l ư ng. 3. Li t kê đư c các lo i b ng, bi u đ th và các ch c n ăng c a chúng 4. La ch n cách t ng h p và bi u th thích h p vi 1 b s li u c th . www.ipmph.edu.vn 1
2. Qu n th đích Lùa chän KÕt luËn ngo¹i suy QuÇn thÓ Tham sè quÇn thÓ MÉu x¸c suÊt nghiªn cøu (µµµ, σσσ, P ) ¦íc l−îng NgÉu nhiªn ®¬n • ®iÓm NgÉu nhiªn hÖ thèng • kho¶ng Suy luËn MÉu ph©n tÇng th«ng kª MÉu chïm Chän (ChØ ¸p MÉu nhiÒu bËc mÉu dông cho MÉu kh«ng x¸c suÊt mÉu x¸c KiÓm ®Þnh MÉu kinh nghiÖm suÊt víi gi¶ thuyÕt MÉu thuËn tiÖn cì mÉu ®ñ MÉu chØ tiªu lín ) MÉu cã môc ®Ých. MÉu Gi¸ trÞ p Tham sè mÉu BiÕn sè ( , s, p ) Khung chän mÉu X C¸c test Ьn vÞ quan s¸t thèng kª Ьn vÞ mÉu C¸c chØ sè M« t¶ c¸c tham sè mÉu (trình bày kt qu nghiên cu) www.ipmph.edu.vn S li u Đ nh tính Đ nh lư ng www.ipmph.edu.vn 2
3. TNG H P S LI U V I CÁC BI N Đ NH TÍNH www.ipmph.edu.vn Tng h p s li u v i các bi n đ nh tính •Tn su t •T l •T s •T su t www.ipmph.edu.vn 3
4. 1. T n su t (frequency) • Bi u th s l n xu t hi n c a 1 quan sát nào đó • Ví d : Phân b trình đ h c v n c a 30 bà m có con d ư i 5 tu i t i 1 xã (s li u gi đ nh). Gi ¸ trÞ §Õm sè lÇn xuÊt Giá tr ị bi ến s ố Số l ần xu ấTÇnt hi ện sè biÕn hiÖn (T ần su ất) Ti ểu họKinhc (c ấp I) 12 4 Trung học cơ sở (C ấp II) 8 Ph ổ thôngTµy trung học (C ấp III) 6 12 Cao đẳ ng/ Đạ i học 4 Nïng 6 Tổng số 30 Tæng céng 22 www.ipmph.edu.vn 2. T s (ratio): • Là phân s mà m u s a x k không bao hàm t s b •T s và m u s có th khác nhau v đơ n v đo l ư ng •H s k có th là 1, 10, 100, 1000 Ví d: t s gi i tính khi sinh www.ipmph.edu.vn 4
5. • Ví d v t s gi i tính khi sinh c a Vi t Nam Ngu n: B K ho ch đ u tư, Tng cc Th ng kê (2011). Tng điu tra dân s và nhà Vi t Nam 2009. www.ipmph.edu.vn 3. T l (proportion) • Là 1 phân s mà m u s bao hàm a t s , do v y c m u và t đ u x k ph i cùng đơ n v a + b •H s k có th là 1, 10, 100, 1000 • Khi k = 100, ta có t l ph n tr ăm ( percentage) • Ví d : s sinh viên nam T l sinh viên nam = tng s sinh viên www.ipmph.edu.vn 5
6. • Ví d v t l ph n tr ăm: T l ph n tr ăm trình đ v ăn hóa c a các bà m có con d ư i 5 tu i (s li u gi đ nh) Trình độ v ăn hóa Tần su ất Tỷ l ệ % Ti ểu học (c ấp I) 120 40.0 Trung học cơ sở (C ấp II) 80 26.7 Ph ổ thông trung học (C ấp III) 60 20.0 Cao đẳ ng/ Đạ i học 40 13.3 Tổng số 300 100,0 www.ipmph.edu.vn 4. T su t (rate): • Là m t d ng c a t s hay t l tuy nhiên có kèm theo y u t th i gian • Công th c: s bi n c x y ra trong 1 kho ng th i gian x k dân s trung bình trong kho ng th i gian đó •H s k có th là 1, 10, 100, 1000 • Ví d : s ng ư i b s t rét t i huy n A n ăm 2000 x 100 dân s trung bình c a huy n A trong n ăm đó www.ipmph.edu.vn 6
7. TNG H P S LI U V I BI N Đ NH L Ư NG www.ipmph.edu.vn Tng h p s li u v i bi n đ nh l ư ng • Đo l ư ng đ t p trung – Trung bình – Trung v –Mt • Đo l ư ng đ phân tán – Kho ng s li u –H s bi n thiên www.ipmph.edu.vn 7
8. Trung bình s h c ( Arthmetic mean) • Trung bình s h c hay còn g i là giá tr trung bình đư c tính b ng t ng s các giá tr quan sát ca m t t p h p chia cho s giá tr quan sát ca t p h p đó. • Giá tr trung bình ch tính đư c v i các s d ng li u s (bi n đ nh l ư ng) n X ∑ i X + X + + X X = 1 2 n = i =1 n n www.ipmph.edu.vn • Ví d : tính trung bình cân n ng c a 20 sinh viên Sinh viên s ố Cân n ặng Sinh viên s ố Cân n ặng 1 60.0 11 70.0 2 62.5 12 70.0 3 62.5 13 72.5 4 65.0 14 72.5 5 65.0 15 72.5 6 67.5 16 75.0 7 67.5 17 75.0 8 67.5 18 77.5 9 67.5 19 77.5 10 70.0 20 80.0 Cân n ng trung bình c a c m u nghiên c u trên là: = 1397.5 / 20 = 69.8 kg www.ipmph.edu.vn 8
9. Trung v (Median) • Là giá tr gi a c a 1 b s li u khi chúng đư c sp x p theo th t t ăng d n ho c gi m d n. • Chia s phân b c a s li u thành hai ph n b ng nhau • Trong tr ư ng h p b s li u có s quan sát là s l, giá tr trung v là giá tr c a quan sát th (n+1)/2 • Trong tr ư ng h p b s li u có s quan sát là s ch n, giá tr trung v đư c tính b ng giá tr trung bình c ng c a hai giá tr quan sát gi a b s li u là quan sát th n/2 và (n/2+1) www.ipmph.edu.vn • Ví d : ta có b s li u: 47, 41, 44, 43, 42, 40, 72 kg. • đ tính trung v , tr ư c h t s p x p s li u theo th t : 40, 41, 42, 43, 44, 47, 72 kg. • trung v s là giá tr c a quan sát th (n+1)/2, tc là (7+1)/2 =4, và giá tr th 4 = 43 kg là trung v. •Vi b s li u: 40, 41, 42, 43, 44, 47, 49 và 72 thì trung v là giá tr trung bình c ng c a giá tr th 4 và th 5 = (43+44)/2 = 43,5 www.ipmph.edu.vn 9
10. Đ c đim giá tr trung v : • Trung v th ư ng đư c áp d ng khi m t s s li u quá l n hay quá nh so v i nh ng s li u còn l i (phân b l ch) • Trung v không b nh h ư ng b i các giá tr quá ln ho c quá nh trong b s li u vì trung v là giá tr gi a c a b s li u www.ipmph.edu.vn Mt (Mode) • Là giá tr quan sát đư c nhi u l n nh t trong b s li u •Mt ít có giá tr trong đo l ư ng đ t p trung c a b s li u khi d ng đ nh l ư ng, nh ưng có giá tr v i b s li u phân nhóm, ho c bi n đ nh tính • ví d 1 ta có giá tr m t b ng 67.0 kg, có ngh ĩa là tp h p sinh viên c a c a nhóm nghiên c u này ph bi n có cân n ng là 67kg • ví d 2 ta có giá tr m t b ng 64.0 kg, có ngh ĩa là tp h p sinh viên c a nhóm nghiên c u này ph bi n có cân n ng là 64.0kg www.ipmph.edu.vn 10
11. • Trong m t b s li u có th không có M t khi t t c các giá tr xu t hi n v i cùng m t tn s . •Mt b s li u có th có m t m t, hai m t ho c nhi u m t. www.ipmph.edu.vn Phân bi t giá tr trung bình, trung v và m t Mt Trung v Trung bình www.ipmph.edu.vn 11
12. • Giá tr trung bình ch a đ ng nhi u thông tin h ơn vì giá tr ca m i quan sát đ u n m trong tính toán giá tr trung bình. • Khi b s li u phân b l ch (không chu n) thì giá tr trung bình có th b nh h ư ng b i các giá tr quá l n ho c quá nh , trong khi giá tr trung v và m t thì không b nh hư ng. • Khi s li u phân b chu n, giá tr trung bình, trung v và mt đ u b ng nhau và n m trung tâm c a phân b . • Khi phân b có các giá tr c c th p (nghiêng trái) và c c cao (nghiêng ph i) thì các giá tr này n m các v trí khác nhau www.ipmph.edu.vn TNG H P S Li U VI Bi N Đ NH L Ư NG 2. Đo l ư ng đ phân tán (Measure of dispersion) www.ipmph.edu.vn 12
13. Kho ng s li u (range) • Kho ng s li u (range): • Là hi u gi a hai giá tr đo l ư ng cao nh t và th p nh t trong m t b s li u. • Kho ng s li u (R) = X max –Xmin • Ví d : n u cân n ng c a 7 ph n là 40, 41, 42, 43, 44, 47 và 72 kg, kho ng quan sát s là 72 - 40 = 32 kg. Ph ươ ng sai (variance) n ( Xi − X ) 2 Là t ng bình ph ươ ng các kho ng ∑ s 2 = i=1 cách gi a giá tr chia cho s các n −1 quan sát tr đi 1. Đ l ch chu n (standard deviation) s = s 2 www.ipmph.edu.vn Ví d 97 98 99 00 01 Σ X T l ph n làm kinh t gi i (Xi) 4 6 5 8 7 30 6 Kho ng chênh l ch so v i giá tr -2 0 -1 2 1 0 trung bình ( Xi − X ) Bình ph ươ ng kho ng chênh l ch gi a giá tr quan sát so v i giá tr 4 0 1 2 1 10 trung bình ( Xi − X ) 2 n ∑ ( Xi − X ) 2 10 s 2 = i =1 = = 5,2 ⇒ s = 5,2 = 1,58 n − 1 4 www.ipmph.edu.vn 13
14. H s bi n thiên (coeficient of variation) • Là t s gi a đ l ch chu n và tr tuy t đ i c a giá tr s trung bình CV = X •H s bi n thiên đư c bi u th b ng t l ph n tr ăm (%) và bi u th m c đ bi n thiên c a đ l ch chu n so vi giá tr trung bình • Giúp cho vi c so sánh m c đ phân tán c a nhi u b s li u v i nhau: • Ví d : • CV c a cân n ng nam =12/60 = 20% • CV c a cân n ng n = 8/54 = 15% •Vy b s li u c a cân n ng nam phân tán h ơn www.ipmph.edu.vn Ưu đim c a phân tích s li u đ nh lư ng 300 tr 200 tr A 2500 gr 300 tr 200 tr B 2500 gr PA = P B = 60% X A >> X B www.ipmph.edu.vn 14
15. Ưu đim c a phân tích s li u đ nh lư ng 300 tr 200 tr A 2500 gr 300 tr 200 tr B 2500 gr PA = P B = 40% X A ≈ X B sB >> s A www.ipmph.edu.vn Trình bày s li u bng b ng www.ipmph.edu.vn 15
16. Mt s b ng th ư ng dùng • Đ bi u th t n s các quan sát theo các nhóm, lo i khác nhau c a 1 bi n ho c nhi u bi n Keát quaû ñieàu trò Thuoác A Thuoác B Toång Khoûibeänh 12 26 38 Coù caûi thieän 8 15 23 Khoâng thay ñoåi 30 9 39 Toång 50 50 100 www.ipmph.edu.vn Mt s b ng th ư ng dùng Có th bi u th c các t l ho c giá tr trung bình, KQ ñieàu trò Thuoác A Thuoác B Trung bình Ñöôøng huyeát X ± s X ± s X ± s tröôùc ÑT Ñöôøng huyeát sau X ± s X ± s X ± s ÑT Trung bình X ± s X ± s X ± s www.ipmph.edu.vn 16
17. Mt s b ng th ư ng dùng Khi b ng ch a các ch , ký hi u thì đư c goi là b ng ma tr n (matrix) Nhãm ¡n sam Lo¹i thøc ¨n Sè lÇn ¨n/ngy tuæi lÇn ®Çu Nhãm b Thay ®æi • Bét • 12 lÇn/ngy mÑ trÎ 47 th¸ng • Bét víi ®Ëu ®ç • Tuú vo mÑ cã nh hay cã (2030) ng−êi tr«ng trÎ TB: 6
    Bét víi khoai th¸ng t©y v rau
    Tuú thuéc vo khi no trÎ thÝch ¨n Nhãm b Thay ®æi:
    Bét • 12 lÇn/ngy mÑ qua 511 th¸ng
    N−íc hoa qu¶ • Tuú thuéc vo b mÑ cã tuæi sinh TB: 8.5 nh hay ng−êi tr«ng trÎ ®Î (> 45 th¸ng tuæi)
    Tuú thuéc vo khi no trÎ thÝch ¨n www.ipmph.edu.vn Bng 1 chi u Tr×nh ®é v¨n TÇn sè TÇn sè TÇn suÊt TÇn suÊt ho¸ tuyÖt ®èi céng dån t−¬ng ®èi céng dån CÊp I 320 320 48.0 48.0 CÊp II 155 475 23.0 71.0 CÊp III 168 643 25.0 96.0 §¹i häc v sau 24 667 4.0 100.0 §H Tæng céng 667 100.0 • Ch bi u th giá tr c a 1 bi n s • Ch có 1 c t (ho c dòng) t ng c ng • Cho phép mô t chi ti t v 1 bi n s nh ưng không th hi n đư c s liên quan gi a các bi n khác nhau www.ipmph.edu.vn 17
18. Bng 2 chi u Con B×nh SDD Qu¸ c©n Tæng céng MÑ th−êng Mï ch÷ 9 35 1 45 V¨n ho¸ cÊp 1 10 80 5 95 V¨n ho¸>cÊp 1 3 51 6 60 Tæng céng 22 166 12 200 • Bi u th giá tr c a 2 hay nhi u bi n s trong 1 b ng • Có c c t và dòng t ng c ng • Ngoài t n s , trong b ng có th bi u th c t l theo c t và dòng • Cho phép th hi n đư c s liên quan gi a các bi n khác nhau, mà ch y u là quan h nhân qu . www.ipmph.edu.vn Bng gi (b ng tr ng) Là b ng ch có tên dòng, tên c t mà ch ưa có s li u trong b ng Con B×nh Qu¸ SDD Tæng céng MÑ th−êng c©n Mï ch÷ V¨n ho¸ cÊp 1 V¨n ho¸>cÊp 1 Tæng céng  Th ư ng đư c phát tri n trong giai đon l p đ c ươ ng nghiên c u đ bi t đư c ý đ phân tích s li u và tránh b sót bi n s • Cũng có th là đơ n đ t hàng mà ng ư i nghiên c u mun ng ư i phân tích s li u đin s li u vào www.ipmph.edu.vn 18
19. Trình bày s li u b ng bi u đ và đ th www.ipmph.edu.vn Tiêu chu n c a 1 bi u đ t t • Ph i có đ y đ tên bi u đ , s ơ đ , tên và đơ n v đo l ư ng trên các tr c s , các chú thích cn thi t • Thích h p v i lo i s li u mu n trình bày • Rõ ràng, d xem, d hi u và có kh n ăng t gi i thích cao nh t www.ipmph.edu.vn 19
20. Bài t p: ch n lo i bi u đ thích h p Ví d : S ng ư i đư c t p hu n v gi i §Tnh Gi i Nam N÷ Hà Ni 15 37 Thanh Hóa 25 41 Hà Tây 40 28 Hưng Yên 28 11 Bc Ninh 45 38 Hà Nam 36 42 Tng cng 189 197 www.ipmph.edu.vn Khi chuy n sang d ng bi u đ www.ipmph.edu.vn 20
21. Phân b tình tr ng suy dinh d ư ng c a tr em d ư i 5 tu i §é suy dinh d−ìng Tû lÖ phÇn tr¨m §é I 25 §éII 18 §é III 7 www.ipmph.edu.vn Phân b tình tr ng CHA theo nhóm tu i www.ipmph.edu.vn 21
22. Ví d khác • So sánh t l kh i, bong hàn, sâu k phát, bi n ch ng gi a 2 ph ươ ng pháp hàn r ăng khác nhau. • So sánh s b nh nhân đư c ch n đoán là th ươ ng hàn n m điu tr t i Khoa Lây b nh vi n Thanh Nhàn theo gi i và theo tháng trong n ăm 1995. • Bi u th m i t ươ ng quan gi a huy t áp tâm tr ươ ng và l ư ng Cholesterol trong máu trong s ng ư i già trên 60 tu i t i c ng đ ng A www.ipmph.edu.vn Bi u đ c t r i S ca m c b nh tiêu ch y theo khu v c năm 1996 www.ipmph.edu.vn 22
23. Bi u đ c t r i T l m c b nh tiêu ch y theo khu v c năm 1996 www.ipmph.edu.vn Bi u đ c t r i Trung bình và đ l ch chu n v đim ki n th c c a ph n trong 6 xã www.ipmph.edu.vn 23
24. Bi u đ c t r i S ca m c th ươ ng hàn đư c báo cáo trong 2 n ăm 1995 và 1996 www.ipmph.edu.vn Bi u đ c t tròn Tình tr ng dinh d ư ng c a tr em d ư i 5 tu i t i xã H www.ipmph.edu.vn 24
25. Bi u đ hình c t ch ng Tình tr ng dinh d ư ng c a tr em d ư i 5 tu i t i 3 xã A, B và C www.ipmph.edu.vn Bi u đ c t r i Tình tr ng dinh d ư ng c a tr em d ư i 5 tu i t i 3 xã A, B và C www.ipmph.edu.vn 25
26. Bi u đ c t r i Tình tr ng dinh d ư ng c a tr em d ư i 5 tu i t i 3 xã A, B và C www.ipmph.edu.vn Phân b ngu n n ư c s d ng theo xã Ph n tr ăm dân dùng ngu n nư c Nư c Nư c Nư c Nư c Ngu n su i gi ng mưa ao h khác Xã Nhotou 21 5 2 0 91 Xã Sing 4 100 0 0 0 Xã Long 44 1 1 0 39 Xã Sobbao 100 0 0 0 0 Xã Xienghone 44 99 0 0 89 Xã Phonthong 13 93 21 8 21 Xã Mounlapamok 89 18 59 21 12 Xã Dakchung 78 30 0 0 24 Xã Phouvong 100 0 98 0 0 Chung các xã 48 48 22 4 35 www.ipmph.edu.vn 26
27. ¨ www.ipmph.edu.vn Bi u đ đư ng g p khúc S ca m c th ươ ng hàn trong n ăm 1996 theo các vùng (thang s h c) www.ipmph.edu.vn 27
28. S ca m c th ươ ng hàn trong n ăm 1996 theo các vùng (thang logarit) www.ipmph.edu.vn Bi u đ c t liên t c S li u gi đ nh www.ipmph.edu.vn 28
29. Bi u đ đa giác S li u gi đ nh www.ipmph.edu.vn Bn đ www.ipmph.edu.vn 29
30. Bi u đ ch m www.ipmph.edu.vn Ch c n ăng c a t ng lo i bi u đ • Bi u đ c t r i: So sánh các t n s , t l gi a các nhóm c a m t bi n đ nh tính, ho c giá tr trung bình c a các bi n đ nh l ư ng. • Bi u đ hình tròn : So sánh các t l khác nhau gi a các lo i trong m t nhóm c a m t bi n đ nh tính. T ng các t l này ph i b ng 100%. • Bi u đ c t ch ng : Khi so sánh nhi u nhóm mà mi nhóm có th v đư c bi u đ hình tròn. • Bi u đ c t liên t c: Thích h p v i các bi n đ nh lư ng khi đư c phân ra các nhóm khi đó nó tr thành m t bi n th h ng. www.ipmph.edu.vn 30
31. Ch c n ăng c a t ng lo i bi u đ • Bi u đ đa giác : Là m t d ng đ c bi t c a bi u đ c t liên t c khi đim gi a c a các c t này đư c n i v i nhau theo nguyên t c di n tích các ct b ng di n tích đa giác. • Bi u đ đư ng th ng : Ch ra s bi n thiên c a mt lo i s li u nào đó theo th i gian. Có th ghép nhi u bi u đ đư ng th ng trên cùng m t tr c s đ ti n so sánh. • Bi u đ ch m: Ch ra chi u h ư ng và m c đ ca s t ươ ng quan gi a 2 bi n đ nh l ư ng. • Bn đ : Phân b c a m t b nh, m t hi n t ư ng sc kho nào đó theo đ a d ư. www.ipmph.edu.vn 31