Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Bài 3: Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc

Nội dung text: Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Bài 3: Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc

1. Môn học TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 5/23/2021 1
2. Bài 2 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC 5/23/2021 2
3. I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC 1. Vấn đề dân tộc thuộc địa -a,ThựcLựa chọn chất con của đường vấn đề phát dân triểntộc thuộc của dân địa tộc -TrongĐấu tranhCương chống lĩnh chủ3-2- 1930:nghĩa “thựcChủ dântrương giải làm phóng TSDQCMdân tộc và thổ địa CM để đi tới XHCS” + Thực tế cách mạng thế giới: CNĐQ >< các dt thuộc địa. + HCM quan tâm đến việc giải phóng các dân tộc thuộc địa, thực hiện quyền dân tộc tự quyết, thành lập Nhà nước dân tộc độc lập. (Người viết báo, tham gia trực tiếp các cuộc đ/tr của g/c cn, 5/23/2021tham gia các tổ chức chính trị) 3
4. b. Độc lập dân tộc- nội dung cốt lõi của vấn đề dân tộc thuộc địa ❖ Hồ Chí Minh tiếp cận ĐLDT từ quyền con người NgườiTừ đó, đã Ngườitìm hiểu suy và rộng tiếp nhậnra: “Tất những cả các nhân dân tố tộc về quyềntrên thế con giới người đều trongsinh ra 2 bảnbình Tuyên đẳng, ngôn dân tộc ĐL nào của nướccũng Mỹ có và quyền nước Pháp. sống, Từquyền đó Người sung khẳng sướng định: và “Đóquyền là tự những do” lẽ phải không ai chối cãi được” CMTS Pháp 1791 5/23/2021 TNĐL nước Mỹ 1776 4
5. ❖ Nội dung của độc lập dân tộc - Độc lập dân tộc là khát vọng lớn nhất của các dân tộc thuộc địa. - “Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn; đấy là tất cả những điều tôi hiểu” - Năm 1919, NAQ gửi đến HN Vécxây bản yêu sách 8 điểm, đòi các quyền tự do dân chủ cho nhân Héi nghÞ VÐc – xay (Ph¸p) cña 5/23/2021 Héi nghÞCung VÐc điện – xay Vecxây (Ph¸p) 1789 cña dân Việt Nam 5 c¸c n•íc ®ång minh th¾ng trËn 1919
6. - 1930, trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên thể hiện tư tưởng cốt lõi là độc lập tự do cho dân tộc - Tháng 5-1941, HCM: “trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng dân tộc cao hơn hết thảy”. Thành lập Việt Nam độc lập đồng minh, ra báo Việt Nam độc lập, thảo Mười chính sách Việt Minh, trong đó mục tiêu đầu tiên là: “Cờ treo độc lập, nền xây bình quyền” Film Lán Khuổi Nậm nơi diễn 5/23/2021 ra HN BCHTW 8-1941 6
7. 8 - 1945, tại lán Nà Lừa Hồ Chí Minh đã có câu nói nổi tiếng thể hiện quyết tâm giành ĐLDT: “Dù hy sinh tới đâu, dù đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập dân tộc” - Trong“Nước thư Việt gửi NamLHQ và có chínhquyền phủ hưởng các nước tự do sau vàCM độc lập,tháng và Tám sự Hồ thật Chí đã Minh trở trịnh thành trọng một tuyên nước bố: tự“ Nhândo độc lập.dân chúngToàn tôi thể thành dân thật tộc mong Việt muốn Nam hòaquyết bình. đem nhưng tất cả nhân dân chúng tôi cũng kiên quyết chiến đấu đến cùngtinh thần để bảo và vệ lực những lượng, quyền tính thiêng mạng liêng và nhất: của toàn cải để vẹngiữ lãnhvững thổ quyền cho Tổ tự quốc do vàvà độcđộc lập lập cho ấy” đất nước” 5/23/2021 7
8. -1946, Hồ Chí Minh kêu gọi: “Hỡi đồng bào toàn Quốc Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ” 5/23/2021 8
9. ĐQuốc Mỹ ồ ạt mở rộng chiến tranh và lôi kéo quân đội 5 nước chư hầu cùng tham gia nhưng với chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do” thắng lợi 1975 LÝnh Mü ®æ bé lªn §µ N½ng Q§ NiuZilan Gionx¬n Philippines 5/23/2021 9
10. Tóm lại: Độc lập tự do là mục tiêu chiến đấu là nguồn sức mạnh làm nên chiến thắng của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, là tư tưởng cốt lõi trong hệ thống tư tưởng của Người. “Không có gì quý hơn độc lập tự do” là khẩu hiệu hành động của dân tộc Việt Nam là nguồn cổ vũ các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân. Vì thế, Hồ Chí Minh không chỉ là Anh hùng giải phóng dân tộc của Việt Nam mà còn là “Người khởi xướng cuộc đấu tranh giải phóng của các dân5/23/2021 tộc thuộc địa trong thế kỷ XX” 10
11. c. Chủ nghĩa dân tộc- Một động lực lớn của đất nước Chủ nghĩa dân tộc là gì? Là chủ nghĩa yêu nước + tinh thần dân tộc của nhân dân Việt Nam được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử - Sự áp bức bóc lột của CNĐQ đối với các dân tộc thuộc địa trên toàn thế giới và tất cả những người lao động của các dân tộc thuộc địa => các dt bị áp bức càng phản ứng quyết liệt (động lực) 5/23/2021 11
12. Trong TP Bản án chế độ thực dân Pháp, HCM đã cổ vũ các dân tộc thuộc địa vùng lên đấu tranh (chương 12: nô lệ thức tỉnh). Người khẳng định: Đối với các dân tộc thuộc địa ở Phương Đông, “chủ nghĩa dân tộc là một động lực lớn của đất nước” Hồ Chí Minh kiến nghị tại ĐHQTCSV: “Phát động chủ nghĩa dân tộc bản xứ nhân danh QTCS khi chủ nghĩa dân tộc của họ thắng lợi nhất định CNDT ấy sẽ biến thành chủ nghĩa quốc tế” fim -Sức mạnh của CNDT với tư cách là chủ nghĩa yêu nước chân chính của các dân tộc thuộc địa thì có thể thắng lợi trước bất cứ thế lực xâm lược nào. NAQ và một số đại biểu tại ĐH V QTCS 1924 5/23/2021 12
13. 2. Mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và giai cấp a.Vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau - Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề dân tộc, đề cao sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước, nhưng Người luôn đứng trên quan điểm của lập trường giai cấp để giải quyết vần đề dân tộc. - Khẳng định vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và quyền duy nhất lãnh đạo cách mạng của ĐCS Việt Nam; chủ trương đoàn kết lực lượng trên quan điểm MLN thiết lập chính quyền Nhà nước của dân, do 5/23/2021 dân, vì dân; gắn liền ĐLDT và CNXH 13 Vua Khải Định và Allbesarau
14. b. Giải phóng dân tộc là vấn đề trên hết, trước hết; ĐLDT gắn liền với CNXH - Cũng như các vị tiền bối Hồ Chí Minh đã giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, giành độc lập dân tộc. - Khác với Hồ Chí Minh các vị tiền bối đã thất bại vì đường lối không phù hợp “Giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người tức là ĐLDT gắn liền với CNXH”- Đường cách mệnh 5/23/2021 14
15. - “Chỉ có CNXH, CNCS mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên toàn thế giới thoát khỏi ách nô lệ” (1960) => Chỉ có xóa bỏ tận gốc áp bức, bóc lột; thiết lập một nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân, mới bảo đảm được quyền lợi cho người lao động - “Nếu nước được độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. => sau khi giành độc lập, phải tiến lên xây dựng CNXH “Yêu Tổ quốc, yêu nhân dân phải gắn liền với yêu CNXH thì nhân dân mình mỗi ngày một no ấm thêm, Tổ quốc mỗi ngày một giàu mạnh thêm” 5/23/2021 15
16. c. Giải phóng dân tộc tạo tiền đề giải phóng giai cấp Hồ Chí Minh giải quyết vấn đề dân tộc trên quan điểm giai cấp, đồng thời đặt vấn đề g/c trong vấn đề dt. CM: Tháng 5-1941, tại Hội nghị BCHTW 8, Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng khẳng định: “Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, ko đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân rộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, g/c đến vạn năm cũng ko đòi lại được.” 5/23/2021 16
17. d. Giữ vững độc lập của dân tộc mình đồng thời tôn trọng độc lập của các dân tộc khác - Hồ Chí Minh không chỉ đấu tranh cho dân tộc Việt Nam mà còn đấu tranh cho tất cả các dân tộc bị áp bức - Người nêu cao quyền độc lập dân tộc, đồng thời không quên nghĩa vụ quốc tế. - Ăngghen: “Những tư tưởng dân tộc chân chính trong phong trào công nhân bao giờ cũng là những tư tưởng quốc tế chân chính” 5/23/2021 17
18. II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC 1. Mục tiêu của cách mạng giải phóng dân tộc a. Tính chất và nhiệm vụ của c/m ở thuộc địa Máy chém hành hình vua Louis XVI (1793) 5/23/2021 Đột chiếmCMCM ngục tháng dân Bastille, chủMười TS Nga14 MỸ tháng 1917 1776 7 1789 18
19. - Mâu thuẫn chủ yếu trong xã hội thuộc địa: dân tộc >< chủ nghĩa thực dân. - Tính chất và của cách mạng thuộc địa: giải phóng dân tộc. - Nhiệm vụ hàng đầu: đánh đế quốc xâm lược giành độc lập dân tộc - Đối tượng của cách mạng thuộc địa: chủ nghĩa thực dân và bọn tay sai phản động. 5/23/2021 19
20. - Yêu cầu bức thiết của nhân dân các nước thuộc địa: độc lập dân tộc phim => Nhận thức này trong QTCS còn có quan điểm sai lầm vì họ cho rằng thuộc địa giai cấp nông dân chiếm đại đa số CM: + Cương lĩnh 3-2-1930, n/v chống đế quốc + Hội nghị TW8 (5-1941) Chống Pháp 45- 54; chống Mỹ 1954-1975 5/23/2021 20
21. b. Mục tiêu của cách mạng giải phóng dân tộc thuộc địa - Mục tiêu: giành ĐLDT và thiết lập chính quyền của nhân dân. - Mục tiêu này luôn thống nhất trong suốt quá trình hoạt động cách mạng của HCM: từ khi ra đi tìm đường cứu nước Khác với HCM: QTCS, BCH ĐCSDD (10/1930-1939): nặng về đấu tranh g/c. 5/23/2021 21
22. 2. Cách mạng GPDT muốn giành thắng lợi phải đi theo con đường CMVS a. Bài học thất bại của các con đường cứu nước trước đó Phan Bội Châu Phan Chu Trinh Nguyền Thái Học - Con đường cứu nước của các vị tiền bối thất bại vì đường lối: xác định nhiệm vụ cách mạng, phương pháp cách mạng; đoànChiếu kết Cần lực Vương lượng, lãnh đạo cách mạng 5/23/2021 22
23. b. Hạn chế của cách mạng tư sản CMTS Mỹ 1776 CMTS Pháp 1789 “CM Pháp cũng như CM Mỹ, nghĩa là CM tư bản, CM không đến nơi, tiếng là cộng hòa và dân chủ, kỳ thực trong thì nó tước lục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa.” phim “CM Mỹ thành công đã hơn 150 năm nay nhưng dân chúng Mỹ vẫn cực khổ vẫn lo làm CM lần thứ hai.” 5/23/2021 23
24. c. Con đường giải phóng dân tộc Lênin người lãnh đạo CM tháng Mười Nga Chiến hạm Rạng Đông nơi nổ ra phát súng “Trên thế giới chỉ có mạng Nga là thành công nhất, thành công đến nơi ” “Muốn cứu nước và GPDT không có con đường nào khác con đường CMVS” “Chỉ có CNXH, CNCS mới giải phóng được các dân tộc bị bức và các dân tộc trên toàn thế giới khỏi ách nô5/23/2021 lệ” 24
25. 3. Cách mạng GPDT trong thời đại mới phải do Đảng Cộng sản lãnh đạo. a. Cách mạng trước hết phải có đảng - Cách mạng là gì? (CM, CMXH) - Vì sao cách mạng trước hết phải có đảng? - Vai trò của đảng “Cách mệnh trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững, cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy” Hội nghị hợp Cờnhất Búa thành liềm lập Đang 3-2-1930 5/23/2021 25
26. b. Đảng Cộng sản Việt Nam là người lãnh đạo duy nhất - Trước khi ĐCS ra đời đã có một số đảng lãnh đạo cách mạng (VN quang phục hội 1912; VN quốc dân đảng 1927) - ĐCS Việt Nam ra đời 3-2-1930: “ĐCS Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam” - Có đường lối đúng; phương pháp cách mạng phù hợp; tập hợp được lực lượng; đại biểu cho lợi ích tối cao của dân tộc 5/23/2021 26
27. 4. Lực lượng cách mạng giải phóng dân tộc bao gồm toàn dân tộc - Lý luận Mác- Lênin - Truyền thống của dân tộc ta “dân mạnh như nước ” - Trong tác phảm Đường Kách Mệnh 1927, Hồ Chí Minh khẳng định: “ Cách mệnh là việc chung ” - Vận dụng quan điểm MLN và truyền thống dân tộc, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, Hồ Chí Minh luôn quán triệt quan điểm lấy dân làm gốc: “Dễ trăm lần ”, “Dân khí mạnh thì quân lính nào, súng ống nào cũng không chống lại nổi” “tin vào lực lượng toàn dân tộc” - Cương lĩnh 3-2-1930, Hồ Chí Minh chủ trương tập hợp lực lượng 5/23/2021 27
28. 5. Cách mạng GPDT cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng nổ ra và giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc - Mác – Anghen: CM gpdt muốn thắng lợi triệt để phải tiến tới CMVS. - Những người cộng sản ở C.Âu, C. Mỹ: CM gpdt thuộc địa phụ thuộc trực tiếp vào CMVS chính quốc. Các dt thuộc địa muốn tự do khi g/c cn ở chính quốc làm CMVS thắng lợi. - Lênin: CMVS ở chính quốc và CMgpdt thuộc địa có mối quan hệ mật thiết với nhau. CMVS ở chính quốc phải giúp đỡ cụ thể, thiết thực đối vớ CM gpdt thuộc địa. 5/23/2021 28
29. - HCM kế thừa: CM gpdt thuộc địa và CMVS ở chính quốc có quan hệ gắn bó với nhau, tác động lẫn nhau. “CNTB như con đỉa có 2 cái vòi” phim - HCM sáng tạo: CM gpdt thuộc địa không phụ thuộc vào CMVS ở chính quốc, có thể nổ ra và thắng lợi trước CMVS chính quốc, tác động tích cực đến CM chính quốc. phim ▪ CMVS chính quốc ▪ CM gpdt thuộc địa - Tính chất CM: đ/tr g/c - Tính chất CM: gpdt - LL CM: g/c vs - LL CM: nhiều g/c - Có nền KT, VH, Xh phát - Có nền KT, VH, Xh kém triển (ưu điểm) phát triển. Có thể tiếp thu được CNMLn, tự làm CM ko? 5/23/2021 29
30. • CMVS chính quốc • CM gpdt thuộc địa + Lí luận: Khả năng tự giải phóng, áp bức=> đ/tr + Thực tiễn: - Diện tích của chính - Tất cả các sinh lực quốc ít hơn diện tích của CNĐQ, CNTD thuộc địa. đều lấy ở thuộc địa: nguyên liệu, tiêu thụ (S Anh 1-252; S Pháp 1- hàng, nhân công rẻ 19). mạt, mộ lính - Đuôi rắn - Đầu rắn: Nọc độc và sức sống của con rắn độc đế quốc đang tập trung ở thuộc địa. - Trái tim của CNĐQ, 5/23/2021 nền tảng của CNĐQ 30
31. “Người Đông Dương không được học, đúng thế, bằng sách vở và bằng diễn văn. Nhưng người ĐD nhận được sự giáo dục bằng cách khác. Đau khổ, nghèo đói và sự đàn áp tàn bạo là những người thầy duy nhất của họ Người ĐD tiến bộ một cách rất màu nhiệm và khi thời cơ cho phép họ sẽ biết tỏ ra xứng đáng với những người thầy của họ. Đằng sau sự phục tùng tiêu cực, người Đ D dấu 1 cái gì dang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ 1 cách ghê ghớm, khi thời cơ đến”. (Đông Dương. Tạp chí La Revue Communiste số 14, 4/1921) 5/23/2021 31
32. 6. Cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành bằng con đường cách mạng bạo lực a.Tính tất yếu của bạo lực cách mạng - Theo Hồ Chí Minh để giải phóng dân tộc phải tiến hành cách mạng, cách mạng như thế nào? bạo lực hay không bạo lực (cải lương)? bạo lực phải như thế nào? - Lý luận MLN đã chỉ ra, cách mạng bằng 2 con đường, bạo lực và không bạo lực, Lênin cho rằng bạo lực là bà đỡ của CM - Bạo lực kết quả cao nhưng mất mát lớn không bạo lực mất mát ít nhưng kết quả thấp - Bạo lực theo Hồ Chí Minh là kết hợp giữa đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, bằng kết hợp của lực 5/23/2021lượng toàn dân tiến hành khởi nghĩa vũ trang 32
33. b. Tư tưởng bạo lực cách mạng gắn bó hữu cơ với tư tưởng nhân đạo và hòa bình - Khác với các hình thức bạo lực khác, Hồ Chí Minh tiến hành bạo lực cách mạng khi các con đường và biện khác pháp đã không thành công. VD 1946, ta muốn hòa bình ta phải nhân nhượng - Việc tiến hành chiến tranh là giải pháp bắt buộc cuối cùng, khi không còn khả năng hòa hoãn, khi kẻ thù cố bám giữ lập trường thực dân, muốn giành thắng lợi về quân sự, VD. Nền hòa bình bị bỏ lỡ 45-46 5/23/2021 33
34. - Tư tưởng bạo lực cách mạng và tư tưởng nhân đạo hòa bình thống nhất biện chững với nhau Yêu thương con người, yêu chuộng hòa bình, tư do, công lý. Hồ Chí Minh đã từng viết: “Than ôi, trước lòng bác ái, thì máu Pháp hay máu Việt cũng đều là máu người” (tập 4, tr.457), “Tôi vô cùng công phẫn trước những tổn thất, tàn phá do quân Mỹ gây ra cho đất nước chúng tôi, tôi cũng rất xúc động Lính Mỹ ở chiến trường ngày càng thấy nhiều thanh niên Mỹ Lính ViệtPháp Nam được 1966 cứu chữa chết vô ích ở Việt Nam” (t12, tr.488), và “ tại chiến trường ĐBP 1954 Những dòng máu ấy chúng tôi đều quý như nhau” 5/23/2021 34
35. c. Hình thái bạo lực cách mạng - Tiến hành khởi nghĩa toàn dân và chiến tranh nhân dân - Kết hợp giữa đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị - Đấu tranh ngoại giao - Kháng chiến về kinh tế - Đấu tranh về mặt văn hóa, tư tưởng, giáo dục nhân dân nhận thức - Dựa vào sức mình là chính - Độc lập tự chủ 5/23/2021 35
36. KẾT LUẬN 1. Làm phong phú học thuyết Mác- Lênin về cách mạng thuộc địa - Về lý luận cách mạng giải phóng dân tộc + GPDT theo con đường CMVS + Giải quyết vấn đề dân tộc và giai cấp ở thuộc địa, phù hợp với đk lịch sử của mỗi nước 5/23/2021 36
37. - Về phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc + So sánh chênh lệch giữa các dân tộc thuộc địa và CNĐQ, Hồ Chí Minh đã xây dựng phương pháp khởi nghĩa toàn dân và chiến tranh nhân dân + Dựa vào sức mình là chính đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới + Kết hợp giữa chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế 5/23/2021 37
38. 2. Soi đường thắng lợi cho cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam - Thắng lợi của CM tháng Tám 1945 - Thắng lợi của 30 năm chiến tranh cách mạng 1945- 1975 5/23/2021 38
39. HẾT 5/23/2021 39