Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương VI: Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa, đạo đức và xây dựng con người mới

Nội dung text: Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương VI: Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa, đạo đức và xây dựng con người mới

1. Chương VI Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá, đạo đức và xây dựng con người mới Hình 2
2. I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá 1.Hồ Chí Minh – Nhà văn hoá kiệt xuất “Từ Nguyễn Ái Quốc toả ra một nền văn hoá,không phải văn hoá châu Âu,mà có lẽ là nền văn hoá của tương lai” a. Hồ Chí Minh là người khởi xướng phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giải phóng các dân tộc bị áp bức thuộc địa, giành độc lập, tự do b. HCM là người đã sớm nhận thức vai trò, sức mạnh của văn hoá, đã sớm đưa văn hoá vào chiến lược phát triển của đất nước c. HCM là người đầu tiên đưa chủ nghĩa Mác – Lênin và Việt Nam, lấy đó làm cơ sở xây dựng nền văn hoá Việt Nam mới d. Bản thân Hồ Chí Minh là nhà hoạt động và sáng tạo văn hoá lớn
3. 2.Khái niệm văn hoá theo tư tưởng HCM a. Quan niệm chung về văn hoá b. Định nghĩa của Hồ Chí Minh về văn hoá “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích cuộc sống,loài người mới phát minh và sáng tạo ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,pháp luật,khoa học,tôn giáo, văn học,nghệ thuật,những công cụ cho sinh hoạt hàng về ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng.Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3 tr 431)
4. * Định hướng xây dựng nền văn hoá mới - Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập, tự cường - Xây dựng luân lý: Biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng - Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội - Xây dựng chính trị: dân quyền - Xây dựng kinh tế
5. 3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những vấn đề chung của văn hoá a.Quan điểm về vị trí, vai trò của văn hoá - Văn hoá là đời sống tinh thần xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng: + Trong quan hệ với chính trị, xã hội: “Chính trị - xã hội có được giải phóng thì văn hoá mới được giải phóng, chính trị xã hội giải phóng sẽ mở đường cho văn hoá phát triển” “Dân tộc bị áp bức thì văn nghệ cũng mất tự do. Văn nghệ muốn tự do phải tham gia cách mạng” + Trong quan hệ với kinh tế: “Văn hoá là một kiến trúc thượng tầng, nhưng cơ sở hạ tầng của xã hội có kiến thiết rồi, văn hoá mới kiến thiết được và có đủ điều kiện phát triển được
6. -Văn hoá không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị, văn hoá phải thúc đẩy nhiệm vụ chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế + Văn hoá phải thực sự là mục tiêu, động lực của sự phát triển, văn hoá phải tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị, kinh tế “ Văn hoá, văn nghệ cũng là mặt trận, anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy” + Kinh tế, chính trị cũng phải có tính văn hoá
7. b. Quan điểm Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hoá mới
8. -Tính dân tộc “ Nếu dân tộc hoá mà phát triển đến cực điểm thì tức là đến chỗ thế giới hoá nó, vì lúc bấy giờ văn hoá thế giới sẽ phải chú ý đến văn hoá của mình, sẽ chiếm địa vị ngang với các nền văn hoá thế giới” - Tính khoa học + Hiện đại, tiên tiến, thuận với trào lưu phát triển của thời đại + Phải biết gạn đục, khơi trong, kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc và những tinh hoa văn hoá tiến bộ của nhân loại + Đấu tranh chống những gì trái với khoa học, phản tiến bộ, chủ nghĩa duy tâm thần bí, mê tín dị đoan - Tính đại chúng
9. c. Quan điểm về chức năng của văn hoá - Bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và những tình cảm cao đẹp - Mở rộng hiểu biết, nâng cao dân trí - Bồi dưỡng những phẩm chất, phong cách và lối sống tốt đẹp, lành mạnh; hướng con người đến chân, thiện, mỹ để hoàn thiện bản thân
10. 4. Quan điểm của Hồ Chí Minh về một số lĩnh vực chính của văn hoá a.Văn hoá giáo dục b. Văn hoá văn nghệ c. Văn hoá đời sống
11. II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
12. 1. Nguồn gốc tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh - §¹o ®øc truyÒn thèng cña d©n téc : + Khuyªn mäi ngêi sèng cã t×nh nghÜa, nh©n ®øc, thñy chung, cã tríc cã sau, biÕt trung, biÕt hiÕu. + D©n téc ViÖt Nam lµ mét d©n téc ®Ò cao ®¹o lý lµm ngêi, trong ®ã yªu níc gi÷ vÞ trÝ trung t©m, ®øng ®Çu b¶ng gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ViÖt Nam vµ lµ sù thÓ hiÖn cao nhÊt ®¹o ®øc cña con ngêi. §ã chÝnh lµ t×nh yªu vµ lßng trung thµnh ®èi víi Tæ quèc vµ nh©n d©n.
13. - Tiếp thu những giá trị đạo đức phương Đông, phương Tây - Hå ChÝ Minh chó träng ch¾t läc tinh hoa ®¹o ®øc nh©n lo¹i chøa ®ùng trong c¸c häc thuyÕt cña Nho gi¸o, PhËt gi¸o, Thiªn chóa gi¸o. §ã lµ ®iÒu nh©n vµ ®¹o tu th©n cña Nho gi¸o; t t- ëng tõ bi, cøu khæ, cøu n¹n cña PhËt gi¸o; t t- ëng b¸c ¸i, bao dung cña ®øc chóa Giª Su, t t- ëng c«ng b»ng, tù do cña c¸c nhµ Khai s¸ng Ph¸p
14. Đạo Khổng tử không phải là một tôn giáo, nói đúng hơn thì đó là một môn dạy đạo đức và phép xử thế.
15. Đức thiên chúa là một tấm gương hi sinh triệt để
16. - Tiếp thu quan ®iÓm M¸c, ¡ngghen, Lªnin vÒ ®¹o ®øc - Hướng tới giải phóng con người, giải phóng xã hội - Công bằng, bình đẳng, dân chủ, phát huy mọi năng lực cá nhân người lao động - Mang tinh thần quốc tế cao cả - Đạo đức XHCN là đỉnh cao của đạo đức nhân loại, là cơ sở quan trọng nhất hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
17. 2. Nội dung cơ bản a. Vai trò và sức mạnh đạo đức - Đ¹o ®øc cã vai trß to lín ®èi víi hµnh vi con ngêi - Đ¹o ®øc lµ nÒn t¶ng cña người c¸ch m¹ng - Chăm lo đạo đức là công việc thường xuyên để nâng cao năng lực, uy tín lãnh đạo của Đảng - Đạo đức là bản chất, mục tiêu của CNXH - Đạo đức là thước đo lòng cao thượng của con người - ®¹o ®øc c¸ch m¹ng là ®éng lùc gióp con người trong nh÷ng trêng hîp khã kh¨n, kÓ c¶ thuËn lîi của tiến tr×nh ®Êu tranh c¸ch m¹ng
18. b. Tính thống nhất và tính toàn diện trong tư tưởng đạo đức HCM - Tính thống nhất - Tính toàn diện
19. c. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng
20. - Trung với nước, hiếu vói dân.
21. - Đây là phẩm chất đạo đức quan trọng, bao trùm nhất - “Trung” “Hiếu” là các khái niệm đạo đức truyền thống, được Hồ Chí Minh bổ sung vào những nội dung mới - Trung với nước là phải yêu nước, yêu CNXH, có trách nhiệm xây dựng và bảo vệ đất nước - Hiếu với dân là phải thương dân, tin dân, lấy dân làm gốc, đấu tranh để giải phóng nhân dân
22. - Cần, kiệm,liêm,chính,chí công vô tư
23. Yêu thương con người
24. - Có tinh thần quốc tế trong sáng - Đây là chuẩn mực đạo đức điều chỉnh hành vi rộng lớn trong quan hệ giữa các quốc gia, dân tộc - Tinh thần quốc tế bắt nguồn từ bản chất quốc tế của giai cấp công nhân, từ bản chất XHCN qui định - Tinh thần quốc tế bao gồm nội dung: Tôn trọng, giúp đỡ các dân tộc trong sự nghiệp chung chống áp bức, bất công, chống sự thù hằn giữa các dân tộc, chống phân biệt chủng tộc, xây dựng khối đoàn kết quốc tế
25. d. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới
26. ⚫“Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống.Nó do đấu tranh,rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. ⚫( Hồ Chí Minh toàn tập, tập 9 tr 293)
27. Cảnh sinh hoạt của Bác Hồ
28. III. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người mới
29. 1. Quan niệm của HCM về Con người - Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin - Quan điểm của Hồ Chí Minh
30. - Con người hiện thực, gắn với những quan hệ xã hội hiện thực - Con người lịch sử, gắn với từng thời kỳ cách mạng - Con người là sự thống nhất giữa thể chất và tinh thần, đạo đức, phẩm giá - Con người có sự thống nhất giữa lập trường giai cấp và lập trường dân tộc
31. “Người cùng khổ”
32. “Người nô lệ”
33. Người nô lệ
34. “Người công nhân”
35. “Người nông dân tập thể”
36. Bác Hồ với tầng lớp trí thức
37. 2. Quan điểm của HCM về vai trò con người và chiến lược “trồng người” a.Vai trò của con người - Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng - Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng; phải coi trọng, phát huy nhân tố con người
38. b. Quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” - “Trồng người” là yêu cầu khách quan, cấp bách, lâu dài của cách mạng - Chiến lược “trồng người” là trọng tâm, bộ phận hợp thành chiến lược phát triển kinh tế - xã hội
39. 3. Xây dựng con người là chiến lược hàng đầu của cách mạng - Vai trò quan trọng của chiến lược “con người” - Đào tạo con người là sự nghiệp chung của cả đất nước và của mỗi người - Chiến lược đào tạo phải mang tính chất toàn diện trên mọi mặt, mọi lĩnh vực của đời sống xã hội - Đào tạo con người vừa “hồng” vừa “chuyên”, vừa có đức, vừa có tài