›
›

Bài giảng Vật lý kến trúc - Phần 1: Nhiệt và khí hậu

pdf 40 trang hapham 500
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Vật lý kến trúc - Phần 1: Nhiệt và khí hậu", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_vat_ly_ken_truc_phan_1_nhiet_va_khi_hau.pdf

Nội dung text: Bài giảng Vật lý kến trúc - Phần 1: Nhiệt và khí hậu

  1. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Nguyãùn Âçnh Huáún = 4 = ÂHBKÂN
  2. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC III CAÏC PHÆÅNG THÆÏC TRUYÃÖN NHIÃÛT CÅ BAÍN Khi coï 2 âiãøm khaïc nhau trong mäi træåìng coï nhiãût âäü khaïc nhau seî phaït sinh ra hiãûn tæåüng truyãön nhiãût, nhiãût seî âi tæì âiãøm coï nhiãût âäü cao âãún nåi coï nhiãût âäü tháúp. • Càn cæï vaìo âàûc âiãøm váût lyï cuía quaï trçnh truyãön nhiãût seî coï 3 phæång thæïc truyãön nhiãût nhæ sau: - Truyãön nhiãût bàòng dáùn nhiãût. - Truyãön nhiãût bàòng âäúi læu. - Truyãön nhiãût bàòng bæïc xaû. • Càn cæï vaìo tçnh hçnh biãún thiãn theo thåìi gian cuía quaï trçnh truyãön nhiãût maì coï truyãön nhiãût äøn âënh vaì truyãön nhiãût khäng äøn âënh. - Truyãön nhiãût äøn âënh laì truyãön nhiãût trong âiãöu kiãûn nhiãût âäü mäi træåìng vaì nhiãût âäü kãút cáúu khäng âäøi theo thåìi gian. Trãn thæûc tãú ráút êt gàûp vç nhiãût âäü thæåìng thay âäøi theo tæìng giåì trong ngaìy, noï coï thãø âuïng cho træåìng håüp muìa âäng. Nhæng âãø âån giaín trong tênh toaïn thç trong 1 säú træåìng håüp ngæåìi ta cuîng coi noï laì äøn âënh. - Truyãön nhiãût khäng äøn âënh laì truyãön nhiãût trong âiãöu kiãûn nhiãût âäü mäi træåìng vaì kãút cáúu thay âäøi theo thåìi gian. Quaï trçnh naìy hay gàûp trong thæûc tãú, nhæng viãûc tênh toaïn ráút khoï khàn, nãúu tênh toaïn täút thç kãút cáúu seî âæåüc xæí lyï täút hån, traïnh âæåüc nhæîng aính hæåíng xáúu do taïc âäüng biãún thiãn cuía âiãöu kiãûn tæû nhiãn. Sæû phán bäú nhiãût âäü trong mäüt kãút cáúu, mäüt gian phoìng hay mäüt mäi træåìng váût cháút naìo âoï thç âæåüc goüi laì træåìng nhiãût . Træåìng nhiãût coï thãø laì 3 chiãöu (nãúu nhiãût âäü biãún thiãn theo caí 3 chiãöu trong khäng gian), hai chiãöu hay 1 chiãöu (træåìng nhiãût cuía tæåìng vaì maïi thæåìng laì 1 chiãöu). Nhiãût âäü phán bäú trong váût thãø coï thãø hçnh thaình nãn nhæîng træåìng håüp sau: - Âæåìng âàóng nhiãût : laì nhæîng âæåìng chæïa caïc âiãøm coï cuìng nhiãût âäü. - Màût âàóng nhiãût : Laì nhæîng bãö màût chæïa caïc âiãøm coï cuìng nhiãût âäü. Nguyãùn Âçnh Huáún = 5 = ÂHBKÂN
  3. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC - Gradien nhiãût âäü: laì sæû biãún thiãn nhiãût âäü theo mäüt phæång naìo âoï trong khäng gian âæåüc ∂t ∆t xaïc âënh trãn mäüt âån vë daìi: = lim . ∂x ∆x→0 ∆x 1/ PHÆÅNG THÆÏC TRUYÃÖN NHIÃÛT BÀÒNG DÁÙN NHIÃÛT : Truyãön nhiãût bàòng dáùn nhiãût laì sæû váûn âäüng vãö nhiãût cuía caïc cháút âiãøm váût cháút (phán tæí, nguyãn tæí, âiãûn tæí tæû do) tiãúp xuïc træûc tiãúp våïi nhau taûo nãn quaï trçnh chuyãøn âäüng nhiãût nàng. 1 a/ Phæång trçnh dáùn nhiãût : y Theo âënh luáût Furiã nhiãût truyãön qua 1 âån vë diãûn têch trong 1 âån vë thåìi gian tyí lãû báûc nháút våïi biãún thiãn q nhiãût âäü: ∂t q = −λ , [kcal/m 2.h] ∂x τT q: cæåìng âäü doìng nhiãût theo phæång x. τN λ : hãû säú dáùn nhiãût cuía mäi træåìng váût cháút. ∂t : gradien nhiãût âäü cuía mäi træåìng theo phæång x. d x ∂x dáúu "-" biãøu thë doìng nhiãût âi tæì nåi coï nhiãût âäü cao âãún Hçnh 1: Truyãön nhiãût qua kãút cáúu nåi coï nhiãût âäü tháúp, ngæåüc våïi chiãöu gradien nhiãût âäü. Hçnh veî: Cho kãút cáúu cuía phoìng coï nhiãût âäü bãö màût trong τT låïn hån nhiãût âäü bãö màût ngoaìi τN. Ta coï: ∂t  τ − τ  λ q = −λ = −λ− T N  = ()τ − τ ∂x  d  d T N d Âàût = R : laì nhiãût tråí cuía kãút cáúu. Luïc âoï: λ τ − τ q = T N laì phæång trçnh cå baín cuía dáùn nhiãût . R b/ Hãû säú dáùn nhiãût λλλ: Hãû säú dáùn nhiãût laì læåüng nhiãût truyãön qua váût coï bãö daìy 1 âån vë theo phæång truyãön nhiãût khi sæû chãnh lãûch nhiãût âäü laì 1 oC trong mäüt âån vë diãûn têch thàóng goïc våïi phæång truyãön nhiãût vaì trong mäüt âån vë thåìi gian: q λ = , [kcal/m.h. oC]. grad t 1 Hiãûn tæåüng truyãön nhiãût bàòng dáùn nhiãût khäng chè xuáút hiãûn trong thãø ràõn maì coï caí trong thãø loíng vaì thãø khê. Trong thãø ràõn, nhiãût truyãön âi chuí yãúu dæûa vaìo taïc duûng cuía soïng dao âäüng cuía caïc nguyãn tæí vaì phán tæí, caïc âiãûn tæí tæû do. Trong thãø loíng, chuí yãúu dæûa vaìo sæû váûn âäüng chuyãøn dëch cuía caïc phán tæí váût cháút. Truyãön nhiãût bàòng dáùn nhiãût thuáön tuïy chè coï trong váût liãûu âàûc lyï tæåíng. Trong váût coï läù räùng (háöu hãút caïc váût liãûu xáy dæûng) ngoaìi truyãön nhiãût bàòng dáùn nhiãût ra noï coìn truyãön dæåïi hçnh thæïc khaïc nhæng chiãúm våïi tyí lãû ráút nhoí. Nguyãùn Âçnh Huáún = 6 = ÂHBKÂN
  4. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Hãû säú λ cuía váût khäng äøn âënh maì thay âäøi phuû thuäüc vaìo tyí troüng (âäü räùng), âäü áøm, nhiãût âäü vaì caïch cáúu truïc cuía váût. • Aính hæåíng cuía tyí troüng (läù räùng): Cuìng loaûi váût liãûu, âäü räùng caìng nhiãöu thç tyí troüng caìng tháúp. - Âäü räùng tàng thç λ giaím. - Cuìng tyí lãû âäü räùng, váût coï âäü räùng to thç λ caìng låïn. • AÍnh hæåíng cuía âäü áøm: λ = λo (1+ β.W) λ : hãû säú dáùn nhiãût cuía váût liãûu coï âäü áøm W%. λo : hãû säú dáùn nhiãût cuía váût liãûu hoaìn toaìn khä. β : hãû säú gia tàng dáùn nhiãût khi âäü áøm váût liãûu tàng 1%. - bã täng boüt : β=0,0011. - Bã täng håi : β=0,007. • Aính hæåíng cuía nhiãût âäü: 2 λt = λo (1+ β t. ) o λo : hãû säú dáùn nhiãût åí 0 C. o λt : hãû säú dáùn nhiãût åí t C. t : nhiãût âäü cuía váût liãûu. β : hãû säú aính hæåíng cuía nhiãût âäü, β≈0,0025 (âäúi våïi váût liãûu). • Aính hæåíng cuía thaình pháön hoïa hoüc vaì kêch thæåïc phán tæí: Trong caïc âiãöu kiãûn khaïc giäúng nhau, váût liãûu coï cáúu truïc tinh thãø dáùn nhiãût maûnh hån váût liãûu coï cáúu truïc vä âënh hçnh (khoaíng 1 âãún 2 láön), váût liãûu vä cå dáùn nhiãût täút hån váût liãûu hæîu cå. 2/ PHÆÅNG THÆÏC TRUYÃÖN NHIÃÛT BÀÒNG ÂÄÚI LÆU: Phæång thæïc naìy thæåìng xaíy ra trong mäi træåìng cháút loíng vaì cháút khê. Täön taûi 2 traûng thaïi truyãön nhiãût: nhiãût âæåüc truyãön bàòng sæû dëch chuyãøn cuía nhæîng thãø têch "mol", âäöng thåìi nhiãût âæåüc truyãön bàòng dáùn nhiãût . Sæû tiãúp xuïc giæîa cháút khê vaì bãö màût kãút cáúu coï 2 traûng thaïi: chaíy táöng vaì chaíy räúi. Khi chaíy táöng caïc bäü pháûn cuía khäng khê chuyãøn dëch song song våïi màût tæåìng, nãn theo hæåïng thàóng goïc våïi phæång chuyãøn âäüng cuía khäng khê, nhiãût truyãön chuí yãúu bàòng dáùn nhiãût 3. Khi chaíy räúi (låïp bãn ngoaìi), caïc bäü pháûn cuía khäng khê dëch chuyãøn khäng coï qui luáût vaì häùn loaûn nãn nhiãût seî âæåüc truyãön bàòng sæû âäøi chäù cuía caïc pháön tæí khäng khê. 2 Thaình pháön naìy thæåìng aïp duûng trong Thäng gioï, coìn trong VLKT nhiãût âäü khäng låïn (t=0-70 oC) nãn thaình pháön naìy khäng âæåüc chuï troüng vç βt nhoí. 3 Chiãöu daìy cuía táöng biãn giåïi ráút moíng, täúc âäü khäng khê caìng låïn, bãö màût kãút cáúu caìng nhàôn thç chiãöu daìy låïp chaíy táöng δ caìng beï. Nguyãùn Âçnh Huáún = 7 = ÂHBKÂN
  5. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Trong pháön chaíy táöng, nhiãût læåüng truyãön âi gàûp phaíi tråí læûc ráút låïn, coìn pháön chaíy räúi tråí læûc ráút nhoí, do âoï trong pháön chaíy táöng nhiãût giaím ráút nhanh. a/ Phæång trçnh truyãön nhiãût cå baín cuía phæång thæïc âäúi læu: 2 q = αâ (t k,l − τ) , [kcal/m h] q : cæåìng âäü doìng nhiãût trao âäøi bàòng âäúi læu. t : nhiãût âäü mäi træåìng loíng hoàûc khê tiãúp xuïc våïi bãö màût l,k τ q kãút cáúu [ oC]. τ : nhiãût âäü cuía bãö màût kãút cáúu [ oC]. α : hãû säú trao âäøi nhiãût bàòng âäúi læu [kcal/m 2hoC], biãøu thë â t læåüng nhiãût truyãön qua 1 âån vë diãûn têch trong 1 âån vë thåìi l,k gian khi coï sæû chãnh lãûch nhiãût âäü giæîa bãö màût kãút cáúu vaì khäng khê laì 1 oC. δ b/ Hãû säú trao âäøi nhiãût âäúi læu: Hçnh 2: Truyãön nhiãût âäúi læu Hãû säú naìy phuû thuäüc vaìo ráút nhiãöu yãúu täú nhæ: täúc âäü chuyãøn âäüng cuía khäng khê, hiãûu säú giæîa nhiãût âäü khäng khê vaì bãö màût kãút cáúu, vë trê vaì traûng thaïi bãö màût kãút cáúu. 4 • Âäúi læu tæû do : αâl = f (∆t) → tra baíng. - Âäúi våïi táúm âæïng: 0,25 αâl = 1,7.∆t - Âäúi våïi táúm nàòm ngang, bãö màût trao âäøi nhiãût quay lãn trãn: 0,25 αâl = 2,15.∆t - Âäúi våïi táúm nàòm ngang, bãö màût trao âäøi nhiãût quay xuäúng dæåïi: 0,25 αâl = 1,13.∆t ∆t : chãnh lãûch nhiãût âäü giæîa bãö màût vaì khäng khê xung quanh, [ oC]. 5 • Âäúi læu cæåîng bæïc : αâl = f (v) → tra baíng. Coï thãø xaïc âënh theo cäng thæïc: 0,8 −0,8 −0,2 αâl = 0,032.λ.v .υ .l λ : hãû säú dáùn nhiãût cuía khäng khê , [kcal/m.h. oC]. υ : hãû säú nhåït âäüng hoüc cuía khäng khê , [m 2/s]. v : täúc âäü chuyãøn âäüng cuía khäng khê , [m/s]. l : kêch thæåïc xaïc âënh cuía táúm tæåìng, tæïc laì âäü daìi cuía bãö doüc theo chiãöu chuyãøn âäüng cuía khäng khê , [m]. Trong xáy dæûng, ngæåìi ta thæåìng duìng cäng thæïc: 0,656 −1,91ω αâl = 6,31.ω + 3,25.e 4 Do chãnh lãûch nhiãût âäü dáùn tåïi chãnh lãûch aïp suáút giæîa pháön noïng vaì pháön laûnh cuía khäng khê. 5 Do taïc duûng cuía ngoaûi læûc (gioï, båm, quaût). Nguyãùn Âçnh Huáún = 8 = ÂHBKÂN
  6. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 3/ PHÆÅNG THÆÏC TRUYÃÖN NHIÃÛT BÀÒNG BÆÏC XAÛ: Báút cæï mäüt váût thãø naìo khi coï nhiãût âäü låïn hån âäü khäng tuyãût âäúi âãöu phaït ra bæïc xaû nhiãût. 6 Tênh cháút cuía tia nhiãût cuîng giäúng nhæ tia quang, chuïng chè khaïc nhau vãö âäü daìi bæåïc soïng. Khi nàng læåüng bæïc xaû nhiãût truyãön âãún mäüt váût báút kyì, mäüt pháön bë háúp thuû, mäüt pháön phaín xaû laûi, coìn mäüt pháön xuyãn qua. - Nãúu nàng læåüng nhiãût hoaìn toaìn bë phaín xaû, goüi laì váût tràõng tuyãût âäúi. - Nãúu nàng læåüng nhiãût hoaìn toaìn bë háúp thuû, goüi laì váût âen tuyãût âäúi - Nãúu nàng læåüng nhiãût hoaìn toaìn xuyãn qua, goüi laì váût trong suäút tuyãût âäúi. Trong thæûc tãú, váût åí daûng trung gian cuía 3 daûng qâ qf trãn, goüi laì váût xaïm . Qua nghiãn cæïu cho tháúy, khaí nàng bæïc xaû cuía váût liãûu tyí lãû thuáûn våïi khaí nàng háúp thuû cuía noï. Vç váûy váût âen laì váût coï nàng læåüng bæïc xaû låïn nháút. Bãn caûnh âoï, cæåìng âäü bæïc xaû coìn phuû thuäüc ráút nhiãöu vaìo nhiãût âäü bãö màût cuía q váût bæïc xaû. x Nhiãût læåüng bæïc xaû cuía mäüt âån vë diãûn têch cuía váût Hçnh 3: Bæïc xaû nhiãût trong mäüt âån vë thåìi gian âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc cuía âënh luáût Stefan-Bolzman sau:  T 4 q = .C   7 100  q : cæåìng âäü nhiãût bæïc xaû , [kcal/m 2.h]   o 4  2 K 8 C : hãû säú bæïc xaû , kcal / m .h.     100   T : nhiãût âäü tuyãût âäúi [ oK]. Khi 2 váût bæïc xaû tåïi nhau seî âæåüc tênh toaïn nhæ sau: - Læåüng nhiãût bæïc xaû tæì váût 1 truyãön tåïi váût 2 :  4 4   T1   T2  Q1−2 = C F'. 1   −   .ψ1−2 100  100   - Læåüng nhiãût bæïc xaû tæì váût 2 truyãön tåïi váût 1: 6 Trong cäng trçnh kiãún truïc, dæåïi traûng thaïi nhiãût bçnh thæåìng thç nàng læåüng bæïc xaû chuí yãúu laì caïc tia nhiãût coï bæåïc soïng 0,8- 40 µ. 7 Cäng thæïc naìy thæûc cháút chè âuïng cho váût âen , nhæng thæûc nghiãûm cho tháúy coï thãø aïp duûng cho váût xaïm. 8 Hãû säú bæïc xaû cuía váût âen : C o=4,9. Cuía váût xaïm thç nhoí hån. Vê duû: - khäúi gaûch xáy traït væîa: C=4,66. - khäúi gaûch xáy khäng traït: C=4,36. - Gäù säöi baìo nhàôn : C=4,44. Nguyãùn Âçnh Huáún = 9 = ÂHBKÂN
  7. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC  4 4   T2   T1  Q2−1 = C F'. 2   −   .ψ2−1 100  100   C' : hãû säú bæïc xaû tæång âæång, phuû thuäüc vaìo hãû säú bæïc xaû cuía 2 váût vaì vë trê tæång quan giæîa chuïng. T1,T 2 : nhiãût âäü tuyãût âäúi åí bãö màût váût 1 vaì 2. ψ1-2 , ψ2-1 : hãû säú bæïc xaû trung bçnh giæîa 2 váût. ψ1-2 cuîng nhæ ψ2-1 luän ≤1. Hãû säú ψ1-2 chênh laì tyí säú giæîa pháön nhiãût do màût 1 bæïc xaû truyãön âãún màût 2 våïi toaìn bäü nhiãût læåüng do màût 1 bæïc xaû ra khäng gian. Trong thæûc tãú tênh toaïn ngæåìi ta thæåìng duìng cäng thæïc âån giaín sau: Q = α b (τ1 − τ2 ).F αb : hãû säú trao âäøi nhiãût bæïc xaû . τ1, τ2 : nhiãût âäü bãö màût cuía 2 váût. IIIIII KHÊ HÁÛU & CON NGÆÅÌI 1/ ÂÀÛC ÂIÃØM KHÊ HÁÛU ÅÍ NÆÅÏC TA: Næåïc ta coï khê háûu nhiãût âåïi noïng áøm quanh nàm, màût tråìi âi qua thiãn âènh 2 láön trong nàm. 23 o22' Haìn âåïi +66 o33 Än âåïi ' +40 Nhiãût âåïi -40 Än âåïi o Haìn âåïi -66 33' 8o30' 102 o 110 o Hçnh 4: Phán vuìng khê háûu Nguyãùn Âçnh Huáún = 10 = ÂHBKÂN
  8. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Hçnh 5: Vë trê âëa lyï cuía Viãût nam Nguyãùn Âçnh Huáún = 11 = ÂHBKÂN
  9. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC a/ Âàûc âiãøm khê háûu miãön Bàõc: Coï 3 âàûc âiãøm cå baín: • Sæû haû tháúp nhiãût âäü trong muìa âäng do gioï muìa cæûc âåïi: So våïi caïc vuìng cuìng vé tuyãún, miãön Bàõc næåïc ta coï nhiãût âäü vãö muìa âäng tháúp hån tæì 4-5oC. Muìa laûnh coï khi haû nhiãût âäü xuäúng ráút tháúp (0 oC), xuáút hiãûn caïc hiãûn tæåüng sæång muäúi, sæång giaï, laûnh khä, laûnh áøm, tuyãút cuîng xuáút hiãûn åí caïc vuìng nuïi cao. Sæû haû tháúp nhiãût âäü trong muìa âäng laìm tàng biãn âäü nàm cuía nhiãût âäü tåïi 11-14 oC, hçnh thaình 2 muìa khê háûu noïng-laûnh tæång phaín theo 2 muìa hoaìn læu gioï muìa chæï khäng phaíi mäüt nàm 4 muìa thåìi tiãút theo qui luáût váûn haình cuía màût tråìi. Âàûc âiãøm naìy âoìi hoíi giaíi phaïp kiãún truïc phaíi âäöng thåìi thoía maîn 2 yãu cáöu chäúng noïng, chäúng laûnh vaì thäng thoaïng täúi âa. • Sæû phán hoïa muìa vãö nhiãût âäü vaì caïc yãúu täú khê háûu khaïc: Mäüt nàm thåìi tiãút theo 2 muìa gioï, coï mäüt muìa noïng vaì mäüt muìa laûnh våïi 2 thåìi kyì chuyãøn tiãúp, vaìo thaïng 4 vaì thaïng 10-11. Næía âáöu muìa âäng laûnh khä vaì êt mæa, næía cuäúi muìa âäng vaì âáöu muìa xuán, laûnh áøm, mæa phuìn dai dàóng, âäü áøm ráút cao. Muìa heì noïng bæïc vaì nhiãöu mæa, khoaíng 85% vuî læåüng táûp trung trong 6 thaïng muìa mæa. Trong muìa âäng coï 2 hãû thäúng gioï laì: hãû thäúng gioï cæûc âåïi vaì hãû thäúng gioï tên phong. Muìa heì, aïp tháúp bàõc bäü chuyãøn hæåïng gioï chênh thæåìng Táy-Nam cuía hãû thäúng gioï muìa haû thaình Âäng-Nam, cho nãn pháön låïn trong caïc thaïng hæåïng gioï thënh haình âãöu theo caïc hæåïng thuäüc goïc Âäng-Nam. • Tênh báút äøn âënh thæåìng xuyãn trong diãùn biãún thåìi tiãút: Sæû luán phiãn can thiãûp mäüt caïch báút äøn âënh thæåìng xuyãn cuía gioï muìa cæûc âåïi vaì tên phong taûo ra nhæîng biãún âäüng låïn trong chãú âäü nhiãût, áøm, mæa trong muìa âäng. Mäùi âåüt can thiãûp cuía gioï muìa cæûc âåïi (traìn vãö vaì tan âi), nhiãût âäü suût giaím vaì tàng lãn âäüt ngäüt (10 oC/24giåì). Nhæîng ngaìy näöm áøm æåït, håi áøm ngæng âoüng trãn bãö màût cäng trçnh (nháút laì nãön nhaì) thæåìng xuáút hiãûn âäüt ngäüt, keïo daìi suäút thåìi gian thënh haình cuía gioï muìa cæûc âåïi, räöi cháúm dæït cuîng âäüt ngäüt vaì chuyãøn sang hanh khä. Do sæû phán bäú âëa hçnh phæïc taûp, âãø chi tiãút cuû thãø khê háûu ngæåìi ta chia miãön Bàõc thaình caïc vuìng: - Vuìng B1 : vuìng Táy Bàõc, tæì phêa Táy Hoaìng Liãn Sån âãún biãn giåïi Viãût-Laìo, bao gäöm caïc tènh Sån La, Lai Cháu. - Vuìng B2 : vuìng nuïi phêa Bàõc vaì Âäng Bàõc, phêa Âäng Hoaìng Liãn Sån âãún Biãn giåïi Viãût- Trung vaì biãøn Âäng, bao gäöm caïc tènh Haì Giang, Laìo Cai, Cao Bàòng, Laûng Sån, Thaïi Nguyãn, Tuyãn Quang, Mäúng Caïi, Hoìn Gai. Nguyãùn Âçnh Huáún = 12 = ÂHBKÂN
  10. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC - Vuìng B3 : âäöng bàòng Bàõc Bäü vaì Bàõc Trung Bäü, bao gäöm Bàõc Giang, Bàõc Ninh, Mäüc Cháu, Hoìa Bçnh, Haì näüi, Haì Nam Ninh, Thanh Hoïa. - Vuìng B4 : Tæì Nghãû an , Bçnh Trë Thiãn. b/ Âàûc âiãøm khê háûu miãön Nam: Tæì vé âäü 16 (phêa Nam âeìo Haíi Ván) tråí vaìo laì khê háûu nhiãût âåïi noïng áøm gioï muìa khäng coï muìa âäng laûnh, nãn viãûc thiãút kãú kiãún truïc chuí yãúu quan tám âãún biãûn phaïp chäúng noïng laì chênh. Reî nhaïnh tæì Træåìng Sån, daîy Baûch Maî âeìo Haíi Ván laì bæïc bçnh phong caín gioï muìa cæûc âåïi xám nháûp vaìo phêa Nam, træì nhæîng nhæîng træåìng håüp haûn hæîu, gioï cæûc âåïi maûnh, táöng cao daìy, væåüt qua âæåüc daîy Baûch Maî, âeìo Haíi ván âem khäng khê laûnh tåïi táûn Khaïnh Hoìa, Nha Trang. Daîy Voüng Phu- âeìo Caí laì bæïc bçnh phong cuäúi cuìng ngàn chàûn nhæîng taìn dæ nãúu coï cuía khäng khê cæûc âåïi âaî nhiãût âåïi hoïa. Noïi chung miãön Nam nàòm ngoaìi aính hæåíng cuía gioï muìa cæûc âåïi, nhiãût âäü trung bçnh nàm khaï âäöng âãöu trong toaìn miãön, tàng dáön tæì Bàõc vaìo Nam, biãn âäü nhiãût khäng låïn. Khu væûc tæì Âaì nàông âãún Bçnh Âënh coìn khaï roî sàõc thaïi muìa Âäng laûnh cuía miãön khê háûu phêa Bàõc nhæ laì mäüt khäng gian chuyãøn tiãúp giæîa 2 miãön khê háûu coï vaì khäng coï muìa âäng laûnh. Sæû phán hoïa 2 muìa mæa áøm vaì khä noïng ráút sáu sàõc, khäng coï thåìi gian chuyãøn tiãúp, vaì trãn nãön nhiãût âäü khäng dao âäüng nhiãöu trong nàm. Caìng vaìo Nam tênh biãún âäüng khê háûu caìng giaím, khaï äøn âënh. Nguyãn nhán laì do hçnh thaình caïc hoaìn læu nhiãût âåïi vaì xêch âaûo coï nhæîng thuäüc tênh gáön giäúng nhau, khäng gáy nãn sæû tàng giaím nhiãût âäü trong suäút mäüt nàm thåìi tiãút. Càn cæï vaìo sæû phán hoïa nhiãût âäü, chia miãön Nam thaình 3 vuìng: - Vuìng N1 : Gäöm caïc tçnh Quaíng Nam- Âaì Nàông vé âäü 16 cho âãún Ninh Thuáûn, vé âäü 11,7 (Nam trung Bäü). - Vuìng N2 : Táy Nguyãn cuía Nam Trung Bäü, keïo daìi tæì KonTum (phêa Táy Quaíng Ngaîi) âãún cao nguyãn ÂàkLàk, Lám Âäöng. - Vuìng N3 : bao gäöm Bçnh Thuáûn (cæûc Nam Trung Bäü) vaì Nam Bäü. c/ Âàûc âiãøm chung cuía khê háûu Viãût nam: • Nhiãût âäü: biãún âäøi theo giåì trong ngaìy, theo ngaìy trong thaïng. - Trong táöng khê quyãøn (<11km) → nhiãût âäü giaím dáön theo chiãöu cao, våïi gradient o=0,6 oC/100. - Theo phæång kinh tuyãún → nhiãût âäü giaím dáön khi vé âäü tàng (Nam →Bàõc): Nguyãùn Âçnh Huáún = 13 = ÂHBKÂN
  11. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Gradient o=0,6 → 1 oC / vé âäü . Gradient o=0,3 → 0,5 oC / vé âäü . - Theo phæång vé tuyãún → chiãöu hæåïng tàng nhiãût âäü tæì Âäng →Táy. • Âäü áøm : biãún âäøi theo giåì trong ngaìy, theo ngaìy thaïng trong nàm. - Âäü áøm coï xu thãú giaím xuäúng khi nhiãût âäü tàng. - Âäü áøm phuû thuäüc vaìo gioï muìa: Gioï thäøi tæì biãøn vaìo → ϕ cao. Gioï thäøi qua luûc âëa → ϕ tháúp. • Gio ï 9: ÅÍ Viãût nam thæåìng xuáút hiãûn caïc loaûi gioï sau: - Gioï muìa Âäng-Bàõc : xuáút hiãûn trong muìa âäng åí caïc tènh miãön Bàõc. Noï thæåìng thäøi khäng liãn tuûc maì xen keî våïi gioï muìa Âäng-Nam. Thæåìng mang theo reït âäüt ngäüt, ngaìy häm sau thæåìng tháúp hån ngaìy häm træåïc tæì 5 âãún 7 oC, coï khi âãún 10 oC. - Gioï muìa Táy-Nam (gioï Laìo ): xuáút hiãûn trong muìa heì åí caïc tènh miãön Trung-Bàõc bäü. Khi gioï bàng qua nuïi seî bë taïch næåïc ra khoíi khäng khê nãn khi sang Viãût nam gioï thæåìng coï âäü áøm tháúp vaì nhiãût âäü cao. Nhiãût âäü thæåìng khoaíng 36-40 oC, âäi khi lãn tåïi 41-45 oC. Âäü áøm coï thãø xuäúng tháúp âãún 40%. - Gioï muìa Âäng-Nam : Noï xuáút hiãûn caí 2 muìa âäng vaì heì. Trong muìa âäng, biãøn áúm hån âáút liãön nãn gioï Âäng-Nam thæåìng áúm aïp. Trong muìa heì, biãøn maït hån luûc âëa nãn gioï naìy thæåìng maït meí, dãù chëu. • Mæa : âæåüc âaïnh giaï bàòng chiãöu cao [mm] trãn màût phàóng do mæa taûo ra: Muìa mæa thæåìng xuáút hiãûn tæì thaïng 5 âãún thaïng 11, læåüng mæa trung bçnh nàm khoaíng 1500-2500mm, coï khi âaût tåïi 4500mm. Noï khäng phán bäú âãöu giæîa caïc ngaìy maì coï thãø táûp trung vaìo mäüt säú ngaìy nháút âënh trong nàm, coï nhæîng ngaìy mæa âaût tåïi 800mm/ngaìy. • Bæïc xaû: Màût Tråìi chiãúu xuäúng Traïi Âáút våïi: - 50% nàng læåüng bæïc xaû nàòm trong vuìng nhçn tháúy ( λ=0,38-0,76 µm). - 43% nàòm trong vuìng häöng ngoaûi ( λ>0,76 µm). - 7% nàòm trong vuìng tæí ngoaûi ( λ< 0,38 µm). 2 Næåïc ta coï bæïc xaû khaï låïn vãö muìa heì: q bx = 950-1080 Kcal/m .h. 2/ PHÁN VUÌNG KHÊ HÁÛU XÁY DÆÛNG: Càn cæï vaìo taïc âäüng cuía khê háûu âäúi våïi xáy dæûng, vaìo truyãön thäúng kiãún truïc táûp quaïn cuía dán täüc Tiãu chuáøn Viãût nam TCVN 4088-85 chia laînh thäø Viãût nam thaình 2 miãön khê háûu xáy dæûng: 9 Càn cæï vaìo gioï âãø choün hæåïng nhaì, khoaíng caïch giæîa caïc cäng trçnh, täø chæïc màût bàòng, màût càõt nhaì cæía, Nguyãn nhán xuáút hiãûn gioï laì do aïp suáút khê quyãøn phán bäú khäng âãöu giæîa caïc vuìng, âoï laì do âiãöu kiãûn thåìi tiãút khaïc nhau cuía caïc muìa trong nàm vaì do sæû phán bäú khäng âäöng âãöu giæîa luûc âëa vaì âaûi dæång. Nguyãùn Âçnh Huáún = 14 = ÂHBKÂN
  12. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC a/ Miãön khê háûu xáy dæûng phêa Bàõc: (tæì vé âäü 16 o tråí ra). Nãön cå baín cuía khê háûu vuìng naìy: khê háûu nhiãût âåïi gioï muìa noïng áøm, coï muìa âäng laûnh. Nhiãût âäü trung bçnh nàm tåïi 24 oC, biãn âäü nhiãût âäü nàm trãn 6 oC. nhiãût âäü sinh lyï luïc 1h thaïng 1 nhoí hån 20 oC. - Vuìng A 1: Haì Giang, Cao Bàòng, Laûng Sån, Bàõc Caûn, Thaïi Nguyãn, Hoìa Bçnh, Laìo Cai, Yãn Baïi, Phuï Thoü, Vénh Yãn, Quaíng Ninh. Vuìng naìy coï muìa âäng ráút laûnh, nhiãût âäü coï thãø xuäúng âãún 0 oC, coï khaí nàng xuáút hiãûn bàng giaï, trãn nuïi cao coï thãø coï mæa tuyãút. Coï khê háûu áøm æåït, mæa nhiãöu, coï thåìi kyì näöm áøm vaì mæa phuìn.  Âäúi våïi vuìng naìy yãu cáöu chäúng laûnh cao hån chäúng noïng. Thåìi kyì cáön sæåíi áúm coï thãø keïo daìi trãn 4 thaïng. - Vuìng A 2 : Lai Cháu, Sån La, Thanh Hoïa, Nghãû An, Haì Ténh, Quaíng Bçnh, Quaíng Trë, Thæìa Thiãn-Huãú. Êt laûnh hån, khê háûu trung hoìa giæîa hai miãön. Âaûi bäü pháûn vuìng naìy haìng nàm muìa khä keïo daìi truìng våïi thåìi kyì laûnh. Khäng coï thåìi kyì mæa phuìn, laûnh áøm, näöm áøm. Phêa Nam chëu aính hæåíng cuía gioï Laìo.  Yãu cáöu chäúng noïng vaì chäúng laûnh ngang nhau, thåìi kyì sæåíi áúm tæì 60 ngaìy tråí lãn. Coi troüng kiãún truïc coï màût thoaïng räüng âãø caíi thiãûn âiãöu kiãûn vi khê háûu vaì trung khê háûu. b/ Miãön khê háûu xáy dæûng phêa Nam: (tæì vé âäü 16 o tråí vaìo). Bao gäöm caïc tènh åí phêa Nam âeìo Haíi Ván. Phêa Bàõc êt nhiãöu chëu aính hæåíng cuía khäng khê laûnh vãö muìa âäng, mang tênh cháút laì vuìng chuyãøn tiãúp. Nhiãût âäü trung bçnh nàm trãn 24 oC, biãn âäü nhiãût âäü nàm <6 oC. Nhiãût âäü sinh lyï luïc 1h saïng thaïng 1 trãn 20 oC. Vuìng Táy nguyãn coï biãn âäü dao âäüng nhiãût ngaìy vaì âãm låïn, coìn vuìng tháúp thç biãn âäü dao âäüng nhoí hån.  Âäúi våïi miãön nuïi yãu cáöu chäúng noïng vaì chäúng laûnh ngang nhau. Vuìng âäöng bàòng yãu cáöu chuí yãúu laì chäúng noïng vaì thäng thoaïng, bãn caûnh âoï cáön chuï troüng váún âãö che nàõng cho cäng trçnh. 3/ CÀN CÆÏ VAÌO CAÏC YÃÚU TÄÚ KHÊ HÁÛU ÂÃØ CHOÜN HÆÅÏNG NHAÌ: Choün hæåïng nhaì cáön chuï yï tåïi caïc âàûc âiãøm chênh sau: - Chäúng âæåüc nàõng chiãúu vaìo nhaì vãö muìa noïng. - Chäúng gioï laûnh thäøi vaìo nhaì vãö muìa âäng. - Chäúng gioï noïng vaì hæåïng âæåüc luäöng gioï maït vaìo muìa heì. - Chäúng mæa hàõt vaìo nhaì. Nguyãùn Âçnh Huáún = 15 = ÂHBKÂN
  13. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC - Thäng thoaïng täút cho cäng trçnh. B Næåïc ta nàòm åí Bàõc baïn cáöu, våïi caïc âàûc âiãøm nhæ trãn, våïi qué âaûo chuyãøn âäüng cuía màût tråìi: muìa heì màût tråìi thæåìng nàòm vãö hæåïng Bàõc, muìa âäng thç ngæåüc laûi. Gioï Âäng-Bàõc thæåìng gáy laûnh vãö muìa âäng; gioï T Â Táy-Nam thæåìng gáy noïng vãö muìa heì; gioï Âäng-Nam thæåìng maït meí vãö muìa heì, áúm aïp vãö muìa âäng. Càn cæï vaìo nhæîng âàûc âiãøm trãn ta seî choün âæåüc N hæåïng nhaì täút nháút vaì hæåïng nhaì taûm âæåüc nhæ hçnh veî. Hæåïng täút nháút Hæåïng taûm âæåüc 4/ CAÏC YÃÚU TÄÚ KHÊ HÁÛU - VI KHÊ HÁÛU TRONG Hçnh 6: Choün hæåïng nhaì PHOÌNG: Âaûi khê háûu : Laì mäüt khu væûc chëu aính hæåíng cuía caïc nhán täú vé mä (màût tråìi, vé âäü, âëa hçnh, traûng thaïi bãö màût âáút, traûng thaïi khê quyãøn, ). Vi khê háûu : xeït trong mäüt phaûm vi nhoí nhæ phoìng åí, cäng trçnh, khê háûu xoïm, tiãøu khu, Ngoaìi taïc âäüng cuía caïc nhán täú vé mä noï coìn chëu aính hæåíng cuía caïc yãúu täú do con ngæåìi taûo nãn nhæ giaíi phaïp kiãún truïc, cáy cäúi, ao häö, sán baîi, kãút cáúu ngàn che, Xeït vãö màût vi khê háûu taïc âäüng âãún tiãûn nghi cuía con ngæåìi âæåüc âàûc træng båíi 4 yãúu täú sau: • Nhiãût âäü khäng khê : aính hæåíng âãún caím giaïc noïng laûnh. Muìa laûnh : nhiãût âäü tàng → caím giaïc áúm aïp. Muìa noïng : nhiãût âäü haû tháúp → caím giaïc maït meí. Tuy nhiãn biãn âäü dao âäüng nhiãût seî aính hæåíng låïn âãún âiãöu kiãûn tiãûn nghi cuía con ngæåìi, dao âäüng nhiãût caìng låïn cå thãø con ngæåìi buäüc phaíi âiãöu tiãút nhiãöu nãn caìng mãût moíi vaì dãù sinh äúm âau. Khi laûnh quaï, cå thãø seî bë máút nhiãöu nàng læåüng. Khi noïng quaï, seî phaït tuyãún mäö häi, seî máút næåïc, muäúi, vitamin C, vitamin B1, • Âäü áøm : aính hæåíng âãún caím giaïc noïng laûnh cuía con ngæåìi . Muìa laûnh : âäü áøm cao → cå thãø seî máút nhiãût nhanh nãn caìng caím tháúy laûnh. Gáy ra caïc bãûnh tháúp khåïp, säø muîi, viãm khê quaín, Muìa noïng : âäü áøm cao → mäö häi caìng khoï bäúc håi, caím tháúy oi bæïc. • Täúc âäü gioï: liãn quan âãún täúc âäü bäúc håi toía nhiãût cuía mäö häi, âáøy maûnh quaï trçnh trao âäøi nhiãût giæîa cå thãø con ngæåìi vaì mäi træåìng bàòng âäúi læu. Muìa noïng : gioï maûnh → toía nhiãût nhanh → maït meí. Muìa laûnh : gioï maûnh → máút nhiãût nhiãöu → reït buäút. Nguyãùn Âçnh Huáún = 16 = ÂHBKÂN
  14. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC • Bæïc xaû: Bãn ngoaìi khê quyãøn laì bæïc xaû màût tråìi, xeït bãn trong cäng trçnh con ngæåìi chëu bæïc xaû cuía caïc bãö màût kãút cáúu vaì âäö váût chung quanh. Khi nhiãût âäü bãö màût cao hån nhiãût âäü da ngæåìi → cå thãø nháûn thãm nhiãût bæïc xaû tæì bãö màût âoï, nãúu laì muìa heì seî coï caím giaïc noïng boíng. Khi nhiãût âäü bãö màût tháúp hån nhiãût âäü da ngæåìi → cå thãø seî bæïc xaû nhiãût ra caïc bãö màût âoï, nãúu laì muìa âäng seî tháúy giaï buäút. 5/ TAÏC DUÛNG CUÍA VI KHÊ HÁÛU TRONG PHOÌNG TÅÏI CON NGÆÅÌI: Cå thãø con ngæåìi coï bäü pháûn chæïc nàng âiãöu hoìa nhiãût laìm viãûc dæåïi sæû chi phäúi cuía hãû tháön kinh, nhiãût nàng khäng ngæìng saín sinh ra vaì khäng ngæìng thaíi ra bãn ngoaìi taûo ra mäüt trë säú tæång âäúi äøn âënh tæì 36,5 oC âãún 37,5 oC. Trë säú nhiãût sinh lyï cuía con ngæåìi (M) seî khaïc nhau tuìy thuäüc vaìo âàûc âiãøm sinh lyï, læïa tuäøi, traûng thaïi laìm viãûc. Trë säú âoï cho theo baíng sau: Baíng 1: Nhiãût sinh lyï cå thãø ngæåìi theo traûng thaïi lao âäüng: DAÛNG CÄNG VIÃÛC M (Kcal/h) Ngæåìi åí traûng thaïi yãn ténh: - Nàòm: 70 - Ngäöi 75-80 - Âæïng 85 - Âæïng nghiãm 90-100 Lao âäüng chán tay: - May maïy, sàõp chæî, 100-120 - Âaïnh maïy chæ, î 120-170 - Âuïc, luyãûn kim, 150-250 - Âaìo âáút,reìn, 250-420 Lao âäüng trê oïc: - Ngäöi âoüc saïch 100 - Laìm viãûc våïi maïy tênh 115 - Laìm viãûc trong phoìng thê nghiãûm 120-140 - Giaíng baìi 170-270 a/ Phæång trçnh cán bàòng nhiãût giæîa cå thãø vaì mäi træåìng: Caïc phæång thæïc trao âäøi nhiãût giæîa cå thãø con ngæåìi våïi mäi træåìng xung quanh âæåüc thãø hiãûn theo phæång trçnh sau: M ± q ± q − q ± q + q = ∆q bx âl mh hh lâ ∆q : læåüng nhiãût thæìa hoàûc thiãúu cuía cå thãø con ngæåìi . Nguyãùn Âçnh Huáún = 17 = ÂHBKÂN
  15. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC • Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng bæïc xaû: Qbx = 2,16.(35 - t R) , [Kcal/h]. tR: nhiãût âäü trung bçnh cuía caïc bãö màût trong phoìng. Nãúu q bx >0 thç læåüng nhiãût toía ra, ngæåüc laûi thç læåüng nhiãût seî âi tæì bãö màût kãút cáúu vaìo ngæåìi. ∑Fiτi o t R = , [ C]. ∑Fi Nhiãût âäü t R coìn coï thãø xaïc âënh tæì nhiãût âäü bàòng nhiãût kãú cáöu âen nhæ sau: t R = t câ + 2,8 v(tcâ − t k ) o Fi vaì τi : diãûn têch vaì nhiãût âäü bãö màût thæï i cuía phoìng, [ C]. 10 o tcâ : diãûn têch cáöu âen. [ C] o tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng, [ C]. v : váûn täúc gioï trong phoìng, [m/s]. • Nhiãût læåüng trao âäøi bàòng âäúi læu: Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng âäúi læu âæåüc xaïc âënh theo âënh luáût Niutån: qâl = αâ (tâ − t k ).Fd , [Kcal/h]. αâ : hãû säú trao âäøi nhiãût bàòng âäúi læu giæîa màût da ngæåìi vaì khäng khê, phuû thuäüc vaìo täúc âäü gioï vaì hiãûu säú (t d-tk). Fd : diãûn têch màût da ngæåìi vaì quáön aïo tham gia vaìo quaï trçnh trao âäøi nhiãût bàòng âäúi læu , [m 2]. Thäng thæåìng nhiãût âäúi læu âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc âån giaín sau: qâl = ,8 87 v(35− t k ) , [Kcal/h]. v : váûn täúc chuyãøn âäüng cuía khäng khê trong phoìng [m/s]. o tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng [ C]. Nãúu q âl > 0 → coï taïc duûng giuïp cå thãø toía nhiãût . Nãúu q âl < 0 → laìm tàng nhiãût âäúi læu truyãön vaìo ngæåìi. Nãúu duìng nhiãût âäü phoìng t f thay thãú cho taïc duûng täøng håüp cuía nhiãût âäü khäng khê t k vaì nhiãût âäü bãö màût kãút cáúu t R âãø âàûc træng cho traûng thaïi nhiãût cuía phoìng, thç læåüng nhiãût trao âäøi giæîa ngæåìi vaì mäi træåìng xung quanh dæåïi daûng bæïc xaû vaì âäúi læu âæåüc xaïc âënh nhæ sau: q â,b = β1β2 ( ,2 16 + ,8 87 v )(35− t f ) β1 : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía cæåìng âäü lao âäüng: 10 Nhiãût âäü cáöu âen âæåüc xaïc âënh bàòng caïch duìng mäüt quaí cáöu bàòng âäöng moíng, âæåìng kênh khoaíng 10-15cm, màût ngoaìi queït âen (bàòng muäüi khoïi âeìn) sao cho hãû säú bæïc xaû bãö màût xáúp xè bàòng hãû säú bæïc xaû cuía váût âen tuyãût âäúi. Cáöu âen âæåüc treo åí vë trê cáön xeït cuía phoìng. Âàût mäüt nhiãût kãú vaìo trong quaí cáöu âen sao cho báöu thuíy ngán åí chênh tám âãø âo nhiãût âäü khäng khê trong quaí cáöu âen, nhiãût âäü naìy goüi laì nhiãût âäü cáöu âen. Nguyãùn Âçnh Huáún = 18 = ÂHBKÂN
  16. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC - lao âäüng nheû : β1=1. - lao âäüng trung bçnh : β1=1,07. - lao âäüng nàûng : β1=1,15. β2 : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía nhiãût tråí quáön aïo: - khi màûc quáön aïo moíng: β2=1. - khi màûc quáön aïo áúm bçnh thæåìng: β2=0,655. - khi màûc quáön aïo daìy, nàûng: β2=0,488. Bçnh thæåìng t f âæåüc xaïc âënh nhæ sau: tf = k v t k + (1− k v )t R kv : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng. Baíng 2: hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng (kv): v[m/s] 0-0,05 0,1 0,2 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8 kv 0,5 0,59 0,67 0,73 0,78 0,82 0,84 0,86 0,87 • Læåüng nhiãût do bæïc xaû màût tråìi chiãúu vaìo ngæåìi: Nãúu coï tia bæïc xaû màût tråìi chiãúu vaìo ngæåìi thç cå thãø ngæåìi háúp thuû mäüt læåüng nhiãût laì: q mt = (1− a)FmtI , [Kcal/h]. a : hãû säú phaín bæïc xaû cuía màût da hay quáön aïo: - da maìu tràõng : a=0,45. - da maìu vaìng : a=0,40. - da maìu âen (ÁÚn âäü) : a=0,22. - da maìu âen (Cháu Phi) : a=0,16. - quáön aïo maìu tràõng : a=0,75. - quáön aïo maìu häöng : a=0,33. - quáön aïo maìu xanh cäng nhán : a=0,21-0,33. - quáön aïo maìu âen : a=0,07-0,14. Fmt : diãûn têch bãö màût cå thãø chëu bæïc xaû màût tråìi: 2 - khi ngäöi : Fmt =0,25m . 2 - khi âæïng : Fmt =0,6m . I : cæåìng âäü bæïc xaû chiãúu vaìo ngæåìi [Kcal/m 2.h]. 11 • Læåüng nhiãût toía âi bàòng bäúc håi mäö häi: Læåüng bäúc håi mäö häi phuû thuäüc aïp læûc giæîa bãö màût da vaì khäng khê vaì täúc âäü gioï trong phoìng, âæåüc xaïc âënh theo âënh luáût Dalton, coï cäng thæïc tênh nhæ sau: max 0,8 q mh = 29,1.v .(42 − e) , [Kcal/h]. e : aïp læûc riãng cuía håi næåïc chæïa trong khäng khê, [mmHg]. v : váûn täúc chuyãøn âäüng cuía khäng khê trong nhaì [m/s]. 11 Cæåìng âäü bæïc xaû màût tråìi låïn nháút åí Viãût nam khoaíng 950-1080 Kcal/m 2.h. Nguyãùn Âçnh Huáún = 19 = ÂHBKÂN
  17. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Ed=42 : aïp læûc riãng cuía håi næåïc baîo hoìa åí bãö màût da, [mmHg]. • Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng âæåìng hä háúp: ÆÏng våïi thán nhiãût t = 36,5 oC vaì tyí nhiãût cuía khäng khê C= 0,24 kcal/kg. oC læåüng nhiãût trao âäøi bàòng hä háúp laì : q hh = 0,24.G.(36,5− t k ) , [Kcal/h]. G : læåüng khäng khê hä háúp trong 1 giåì cuía con ngæåìi [kg]. 12 o tk : nhiãût âäü khäng khê [ C]. Thäng thæåìng q hh ráút nhoí → êt âæa vaìo tênh toaïn. • Læåüng nhiãût trao âäøi do lao âäüng cå hoüc: Læåüng nhiãût q lâ thæåìng chiãúm khoaíng 5-35% læåüng nhiãût saín sinh cuía con ngæåìi do lao âäüng chán tay vaì trê oïc gáy ra. 13 Nãúu q mh =0 vaì ∆q=0 thç con ngæåìi coï caím giaïc dãù chëu, thoaíi maïi . Nãúu q mh =0 vaì ∆q 0 thç con ngæåìi coï caím giaïc noïng . Do âoï phæång trçnh trãn laì cå såí váût lyï cuía caím giaïc noïng laûnh cuía con ngæåìi vaì cuîng laì cå såí váût lyï âãø âënh ra caïc chè tiãu âaïnh giaï vi khê háûu trong phoìng. b/ Biãøu âäö nhiãût âäü hiãûu quaí tæång âæång : ChØ tiªu nµy chØ xÐt 3 yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn c¶m gi¸c nhiÖt cña con ng−êi: nhiÖt ®é, ®é Èm, vËn tèc giã . Tøc lµ: thq = f (t k, ϕ, v) víi ®iÒu kiÖn: + M b×nh th−êng. + t R ≈ t K . ChØ tiªu nµy cã thÓ dïng ®¸nh gi¸ vi khÝ hËu tÊt c¶ nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc (M b×nh th−êng) thiÕt kÕ c¸ch nhiÖt th«ng tho¸ng tèt (t R ≈ t K). Phï hîp 70 - 80% c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc d©n dông ë n−íc ta hiÖn nay. §Ó hiÓu t hq lµ g× hIy xÐt 3 m«i tr−êng vi khÝ hËu sau: o M«i tr−êng tK , C ϕ, % v, m/s tR vµ M A 25 100 0 M b×nh th−êng B 27 80 0,5 tR ≈ t K C 29 67 1,0 Trong c¶ 3 m«i tr−êng trªn con ng−êi ®Òu c¶m thÊy nãng l¹nh nh− nhau. Ta nãi chóng cã nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng b»ng nhau: o thqA = t hqB = t hqC = 25 [ C] 12 Mäùi ngæåìi mäùi ngaìy cáön 12m 3 khäng khê = 14 kg khäng khê. 13 Thê duû âäúi våïi lao âäüng nàûng trung bçnh åí tæ thãú âæïng coï M=150kcal/h, láúy tè lãû âoï bàòng 20% nãn læåüng nhiãût täøn hao cho lao âäüng seî bàòng : q lâ =0,2(150-85)=13kcal/h. 85 : læåüng nhiãût saín sinh ra khi con ngæåìi âæïng nghè. Nguyãùn Âçnh Huáún = 20 = ÂHBKÂN
  18. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC VËy ®Þnh nghÜa: NhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng lµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ trong ®iÒu kiÖn ϕ = 100% ; v = 0 m/s mµ nã khiÕn con ng−êi cã c¶m gi¸c nãng l¹nh t−¬ng ®−¬ng c¸c m«i tr−êng cã t, ϕ, v kh¸c nhau khi M b×nh th−êng, t R = t K . Ngoµi ra cã thÓ x¸c ®Þnh t hq theo c«ng thøc Webb: o thq = 0,5.(t K + t −) - 1,94 v , [ C] Tra biÓu ®å t hq : chÝnh x¸c vµ cã thÓ t×m nhanh c¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o. BiÓu ®å do héi th«ng giã cÊp nhiÖt cña Mü thiÕt lËp, ®−îc dïng phæ biÕn ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng c«ng tr×nh d©n dông.  C¸ch x¸c ®Þnh nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng: VÝ dô: T×m t hqA biÕt t A, ϕA, v A. - Dïng biÓu ®å I-d t×m t −A . - BiÓu thÞ c¸c täa ®é t A, t −A lªn biÓu ®å t hq . - Nèi t A víi t −A c¾t ®−êng v A t¹i A ®äc ®−îc kÕt qu¶ t hqA . C) C) o o ( ( K ¦ NhiÖt ®é −ít t NhiÖt ®é kh« t Hçnh 7: Biãøu âäö nhiãût âäü hiãûu quaí t æång âæång Nguyãùn Âçnh Huáún = 21 = ÂHBKÂN
  19. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC c/ Chè säú Zäilen – Kärencäp : Z«ilen (Hµ Lan) vµ K«rencèp (Nga) ®Ò xuÊt chØ sè: ∑ H = f(t K, ϕ, v, t R) ®Ó ®¸nh gi¸ m«i tr−êng vi khÝ hËu trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th−êng. ∑H = 0,24(t K+ t R) + 0,1.d - 0,09.(7,8 - t K) v . d: dung Èm cña kh«ng khÝ. v: vËn tèc giã. ChØ sè nµy ®¸nh gi¸ ®−îc c¶ c«ng tr×nh d©n dông vµ c«ng nghiÖp nhÑ, c¸ch nhiÖt vµ th«ng giã ch−a tèt. Baíng 3: Chè säú âaïnh giaï caím giaïc nhiãût theo Zäilen-Kärencäp: ∑H Cj Mïa ®«ng Mïa hÌ RÊt l¹nh 19,1 d/ Chè säú cæåìng âäü nhiãût Bendinh - Hats: Hai anh em Bendinh vµ Hats (Mü) ®Ò xuÊt dïng chØ sè c−êng ®é nhiÖt B = f(t K, ϕ, v, t R, M) ®Ó ®¸nh gi¸ chÕ ®é vi khÝ hËu cña mäi c«ng tr×nh trong mäi tr−êng hîp lao ®éng: M ± q ± q B = bx dl max ×100% q mh Baíng 4: Chè säú âaïnh giaï caím giaïc nhiãût theo Bendinh-Hats: Cj B L¹nh < 0 DÔ chÞu 0 - 30% H¬i nãng 40 - 60% RÊt nãng ≥ 80% B lµ chØ tiªu hoµn thiÖn nh−ng vÉn ch−a hoµn toµn s¸t thùc v× khi må h«i bèc h¬i kh«ng chØ lÊy nhiÖt cña c¬ thÓ mµ cßn cña c¶ m«i tr−êng xung quanh. Do vËy q mh tÝnh theo B nhá h¬n q mh thùc tÕ cÇn th¶i. Bæ sung ®iÒu nµy c¸c nhµ b¸c häc nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c chØ tiªu kh¸c s¸t thùc h¬n. Nguyãùn Âçnh Huáún = 22 = ÂHBKÂN
  20. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Baíng 5: Täúc âäü gioï: CÁÚP GIOÏ HIÃÛN TÆÅÜNG TÄÚC ÂÄÜ [Km/h] Cáúp 0 Làûng gioï, caïc váût trãn màût âáút âãöu yãn ténh Cáúp 12 Gioï baîo ráút to, sæïc phaï hoaûi ráút maûnh >105 Nguyãùn Âçnh Huáún = 23 = ÂHBKÂN
  21. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC I TRUYÃÖN NHIÃÛT ÄØN ÂËNH QUA KÃÚT CÁÚU Khaïi niãûm : Sæû phán bäú nhiãût âäü trong mäi træåìng váût cháút báút kyì goüi laì træåìng nhiãût . Træåìng nhiãût coï thãø laì 1, 2 hay 3 chiãöu trong khäng gian. - Træåìng nhiãût thay âäøi theo thåìi gian → træåìng nhiãût khäng äøn âënh. - Træåìng nhiãût khäng thay âäøi theo thåìi gian → træåìng nhiãût äøn âënh. Noïi cuû thãø hån, truyãön nhiãût äøn âënh laì quaï trçnh truyãön nhiãût maì nhiãût âäü cuía mäi træåìng vaì cuía kãút cáúu khäng thay âäøi theo thåìi gian. Thæûc tãú êt xaíy ra âiãöu kiãûn lyï tæåíng nhæ váûy, trong mäüt säú træåìng håüp gáön âuïng, khi nhiãût âäü thay âäøi êt (âàûc biãût laì vãö muìa âäng) thç coï thãø thãø coi âoï laì truyãön nhiãût äøn âënh âãø tiãûn cho quaï trçnh tênh toaïn. 1/ PHÆÅNG TRÇNH TRUYÃÖN NHIÃÛT - TÄØNG TRÅÍ CUÍA KÃÚT CÁÚU Q = q.F , [kcal/h]. Q = K. ∆t , [kcal/m 2.h]. Q : læåüng nhiãût truyãön qua kãút cáúu coï diãûn têch F, [kcal/h]. q : cæåìng âäü doìng nhiãût (truyãön qua 1m 2 trong 1 âån vë thåìi gian), [kcal/m 2.h]. ∆t : âäü chãnh nhiãût âäü giæîa 2 bãn bãö màût kãút cáúu, [ oC]. K : hãû säú truyãön nhiãût cuía kãút cáúu : 1 1 K = = 1 n δ 1 R + ∑ i + o αN i=1 λi αT n 1 δi 1 R o = + ∑ + : täøng tråí cuía kãút cáúu. αN i=1 λi αT δi : bãö daìy låïp kãút cáúu thæï i, [m]. o λi : hãû säú dáùn nhiãût cuía låïp kãút cáúu thæï i, [kcal/m.h. C]. 2 o αT , αN : hãû säú trao âäøi nhiãût bãö màût trong vaì ngoaìi, [kcal/m h C]. Nguyãùn Âçnh Huáún = 24 = ÂHBKÂN
  22. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 2/ TRUYÃÖN NHIÃÛT QUA KÃÚT CÁÚU PHÀÓNG a/ Âäúi våïi kãút cáúu 1 låïp: Xeït kãút cáúu phàóng 1 låïp, nhiãût âäü bãn trong q1 q2 q3 nhaì (t T) cao hån bãn ngoaìi nhaì (t N). Quaï trçnh truyãön nhiãût qua kãút cáúu âæåüc chia laìm 3 giai âoaûn: - Tæì bãn trong truyãön âãún bãö màût kãút cáúu : tT τT q1 = αT (tT − τT ) , [kcal/h]. τN tN - Tæì bãö màût trong ra bãö màût ngoaìi kãút cáúu: λ 1 q 2 = ()τT − τN = ()τT − τN , [kcal/h]. d d R - Tæì bãö màût ngoaìi kãút cáúu ra khäng khê bãn Hçnh 1: Truyãön nhiãût qua kãút cáúu 1 låïp ngoaìi: q1 = αT (τN − t N ) , [kcal/h]. αT , αN : hãû säú truyãön nhiãût bãö màût trong vaì bãö màût ngoaìi cuía kãút cáúu. τT , τN : nhiãût âäü bãö màût trong vaì bãö màût ngoaìi cuía kãút cáúu. o tT , t N : nhiãût âäü khäng khê bãn trong vaì bãn ngoaìi nhaì, [ C]. Do quaï trçnh truyãön nhiãût äøn âënh nãn: q 1 = q 2 = q 3 = q. Nãn: 1 1 1 q = ()t − t = ()t − t = ()t − t 1 1 T N R + R + R T N R T N + R + T N o αT α N R : nhiãût tråí baín thán kãút cáúu . RT , R N : nhiãût tråí bãö màût trong vaì bãö màût ngoaìi kãút cáúu . Ro : täøng nhiãût tråí cuía kãút cáúu . Tæì âoï ta xaïc âënh âæåüc sæû phán bäú nhiãût âäü nhæ sau: - Nhiãût âäü bãö màût trong cuía kãút cáúu : tT − t N o τT = t T − R. T , [ C] R o - Nhiãût âäü bãö màût ngoaìi cuía kãút cáúu : tT − t N o τN = t T − .()R T + R , [ C] R o Nguyãùn Âçnh Huáún = 25 = ÂHBKÂN
  23. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC b/ Âäúi våïi kãút cáúu 2 låïp: q q qT 1 2 qN t T τ T t 1 τ t N N δ1 δ2 Hçnh 2: Truyãön nhiãût qua kãút cáúu 2 låïp Tæång tæû nhæ truyãön nhiãût qua kãút cáúu 1 låïp, ta coï: 1 1 q = ()t − t = ()t − t 1 δ δ 1 T N R + R + R + R T N + 1 + 2 + T 1 2 N αT λ1 λ2 α N 1 1 = ()t T − t N = ()t T − t N R T + R + R N R o R=R 1+R 2 : nhiãût tråí baín thán kãút cáúu . R1, R 2 : nhiãût tråí cuía kãút cáúu 1 vaì 2. λ1 , λ2 : hãû säú dáùn nhiãût cuía låïp 1 vaì 2. Luïc naìy ta xaïc âënh âæåüc sæû phán bäú nhiãût âäü qua caïc låïp bãö màût váût liãûu: - Nhiãût âäü bãö màût trong cuía kãút cáúu : tT − t N o τT = t T − R. T , [ C] R o - Nhiãût âäü bãö màût ngoaìi cuía kãút cáúu : tT − t N o τN = t T − .()R T + R , [ C] R o - Nhiãût âäü giæîa 2 låïp kãút cáúu : t T − t N o t1 = tT − ()R T + R1 , [ C] R o Nguyãùn Âçnh Huáún = 26 = ÂHBKÂN
  24. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC c/ Âäúi våïi kãút cáúu nhiãöu låïp: Tæång tæû nhæ kãút cáúu 2 låïp ta coï thãø xaïc âënh âæåüc truyãön nhiãût qua kãút cáúu nhiãöu låïp : q q1 qn q T N tT τT t1 τ t N N δ δ 1 n Hçnh 3: Truyãön nhiãût qua kãút cáúu nhiãöu låïp 1 1 q = ()tT − t N = ()tT − t N 1 δ1 δn 1 R + R + + R + R + + + + T 1 n N αT λ1 λn αN 1 1 = ()t T − t N = ()t T − t N R T + R + R N R o R=R 1+ +R n : nhiãût tråí baín thán kãút cáúu . R1, , R n : nhiãût tråí cuía kãút cáúu 1, n. λ1 , , λn : hãû säú dáùn nhiãût cuía låïp 1, n. Luïc naìy ta xaïc âënh âæåüc sæû phán bäú nhiãût âäü qua bãö màût caïc låïp váût liãûu: - Nhiãût âäü bãö màût trong cuía kãút cáúu : tT − t N o τT = t T − R. T , [ C] R o - Nhiãût âäü bãö màût ngoaìi cuía kãút cáúu : tT − t N o τN = t T − .()R T + R , [ C] R o - Nhiãût âäü bãö màût låïp kãút cáúu thæï i: t T − t N o ti = tT − ()R T + R1 + + R i , [ C] R o  Våïi caïc giaï trë τT , τN , t i ta coï thãø veî âæåüc âæåìng biãøu diãùn nhiãût âäü qua caïc âiãøm trãn bãö màût caïc låïp váût liãûu. Nguyãùn Âçnh Huáún = 27 = ÂHBKÂN
  25. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC IIIIII TRUYÃÖN NHIÃÛT DAO ÂÄÜNG QUA KÃÚT CÁÚU Truyãön nhiãût maì coï sæû thay âäøi nhiãût âäü cuía mäi træåìng vaì kãút cáúu theo thåìi gian thç goüi laì truyãön nhiãût khäng äøn âënh. Træåìng håüp naìy hay gàûp trong thæûc tãú, âàûc biãût laì vãö muìa heì, dæåïi bæïc xaû màût tråìi coï biãn âäü dao âäüng nhiãût ráút låïn. Do váûy, cáön phaíi nghiãn cæïu tênh toaïn âãø giaíi quyãút caïc váún âãö chãú âäü nhiãût cho cäng trçnh. Khi sæû truyãön nhiãût qua kãút cáúu ngàn che dao âäüng làûp laûi nhæ cuî sau mäüt khoaíng thåìi gian nháút âënh goüi laì dao âäüng coï chu kyì. Nãúu sæû biãún thiãn naìy coï daûng hçnh SIN hoàûc COSIN thç goüi laì dao âäüng âiãöu hoìa. Phæång trçnh vi cå baín cuía truyãön nhiãût khäng äøn âënh: - Træåìng håüp træåìng nhiãût 3 chiãöu:  2 2 2  ∂t  ∂ t ∂ t ∂ t  = .a  2 + 2 + 2  ∂θ  ∂x ∂y ∂z  - Træåìng håüp træåìng nhiãût 3 chiãöu:  2 2  ∂t  ∂ t ∂ t  = .a  2 + 2  ∂θ  ∂x ∂y  - Træåìng håüp træåìng nhiãût 3 chiãöu:  2  ∂t  ∂ t  = .a  2  ∂θ  ∂x  x, y, z : caïc phæång truyãön nhiãût. t : nhiãût âäü. θ : thåìi gian. λ a: hãû säú dáùn nhiãût âäü cuía mäi træåìng: a= .c γ c : tè nhiãût cuía mäi træåìng , [kcal/kg. oC] γ : troüng læåüng âån vë cuía mäi træåìng, [kg/m 3]. 1/ NHIÃÛT ÂÄÜ TÄØNG HÅÜP NGOAÌI NHAÌ : Læåüng nhiãût taïc âäüng lãn kãút cáúu dao âäüng ráút låïn trong 1 ngaìy âãm (24 giåì) nãn doìng nhiãût truyãön vaìo phoìng q2 q1 vaì nhiãût âäü bãö màût kãút cáúu cuîng biãún âäøi coï tênh chu kyì. Màût ngoaìi kãút cáúu bao che nháûn 2 taïc duûng nhiãût âäöng thåìi: - Taïc duûng âäúi læu vaì bæïc xaû våïi mäi træåìng khäng khê ngoaìi nhaì (q 1). - Taïc duûng âäút noïng cuía täøng xaû I tæì bæïc xaû màût Hçnh 4: Truyãön nhiãût qua maïi tråìi (q 2). Nguyãùn Âçnh Huáún = 28 = ÂHBKÂN
  26. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC  Tæì âoï ta coï trë säú trung bçnh täøng nhiãût læåüng q kãút cáúu nháûn âæåüc bàòng: 2 q = q 1 + q 2 , [kcal/m .h]. 2 q1 : âaî âæåüc xaïc âënh nhæ pháön træåïc: q1 = αN (t N - τN) , [kcal/m .h]. q2 : bæïc xaû màût tråìi âäút noïng màût ngoaìi kãút cáúu bao che, mäüt pháön âæåüc bãö màût kãút cáúu háúp thu, mäüt pháön phaín xaû tråí laûi. Læåüng nhiãût âoï âæåüc xaïc âënh bàòng cäng thæïc: 2 q2 = ρ.I , [kcal/m .h]. ρ : hãû säú háúp thu nhiãût cuía kãút cáúu , phuû thuäüc vaìo tênh cháút, maìu sàõc cuía váût liãûu åí bãö màût ngoaìi kãút cáúu. Baíng 1: hãû säú háúp thu nhiãût cuía kãút cáúu Váût liãûu ρρρ Váût liãûu ρρρ Maïi tän traïng keîm 0,65 Tæåìng âaï granit âoí 0,55 Maïi tän queït sån tràõng 0,45 Tæåìng gaûch nung 0,65 Maïi tän náu sáùm 0,81 Tæåìng traït væîa 0,40 Maïi ngoïi âoí tæåi 0,60 Tæåìng gaûch silicat 0,35 I : cæåìng âäü bæïc xaû trung bçnh chiãúu lãn bãö màût kãút cáúu, [kcal/m 2.h]. Do âoï læåüng nhiãût täøng truyãön lãn maïi nhaì:    ρ I.  q = αN (t N - τN) + ρ.I = αN . t N + − τN   α N  Hai taïc duûng âäöng thåìi t N vaì I laì 2 âaûi læåüng khäng cuìng thæï nguyãn laìm cho baìi toaïn phæïc taûp. Âãø âån giaín tênh toaïn, coï thãø thæìa nháûn taïc duûng cuía täøng xaû I nhæ mäüt loaûi nhiãût âäü tàng thãm cho nhiãût âäü ngoaìi t N vaì goüi laì nhiãût âäü tæång âæång t tâ : ρ.I o t tâ = , [ C]. α N Nhiãût âäü tæång âæång kãút håüp våïi nhiãût âäü bãn ngoaìi nhaì thaình nhiãût âäü täøng håüp ngoaìi nhaì: o t tg = t N + t tâ , [ C]. Luïc âoï ta coï nhiãût truyãön lãn maïi nhaì: 2 q = αN.(t tg - τN) , [kcal/m .h]. Theo phæång thæïc truyãön nhiãût qua kãút cáúu âaî xeït åí chæång 1 ta coï læåüng nhiãût truyãön vaìo nhaì qua maïi seî laì: 2 q = Kmaïi .(t tg − t T ) , [kcal/m .h]. Trong thæûc tãú cæåìng âäü bæïc xaû nhiãût dao âäüng theo chu kyì 24 giåì trong ngaìy nãn giaï trë bæïc xaû I âæåüc xaïc âënh theo giaï trë trung bçnh lãn màût phàóng cuía kãút cáúu âang xem xeït: ∑ I I = ()i , [kcal/m 2h]. 24 ∑I()i : täøng cæåìng âäü bæïc xaû màût tråìi cuía caïc giåì nàõng trong ngaìy. Nguyãùn Âçnh Huáún = 29 = ÂHBKÂN
  27. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 2/ BIÃN ÂÄÜ DAO ÂÄÜNG NHIÃÛT: Cæåìng âäü bæïc xaû (I hay t tâ ) vaì nhiãût âäü bãn ngoaìi (t N) âãöu dao âäüng theo chu kyì 24giåì nhæng coï sæû lãûch pha nhau, do âoï nhiãût âäü täøng (t tg ) cuîng laì dao âäüng âiãöu hoaì theo chu kyì âoï. Biãn âäü dao âäüng cuía caïc âaûi læåüng âæåüc xaïc âënh nhæ sau: ρ(Imax − ITB ) A()t tâ = α N 13h TB A(t N ) = t max − t N A(t tg )= [A(t tâ )+ A(t N )].ψ 13 h t max : nhiãût âäü trung bçnh max xuáút hiãûn luïc 13 . max max ψ : hãû säú hiãûu chènh do sæû lãûch pha giæîa t tâ vaì t N → Âæåüc xaïc âënh theo baíng. Baíng 2: hãû säú hiãûu chènh ψ A(t ) tâ Âäü lãûch pha ∆Z , giåì A()t N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 0,99 0,96 0,92 0,87 0,79 0,71 0,61 0,50 0,38 0,26 2 0,99 0,97 0,93 0,88 0,82 0,75 0,66 0,57 0,49 0,41 3 0,99 0,97 0,94 0,90 0,85 0,79 0,73 0,66 0,60 0,55 5 1,00 0,98 0,96 0,93 0,89 0,85 0,81 0,76 0,73 0,69 t ttg ) tg ) A(t t tâ N ) N A(t giåì A(t 6 6 18 24 12 18 ∆Z ttâ Hçnh 5: Biãn âäü dao âäüng nhiãût täøng håüp Nguyãùn Âçnh Huáún = 30 = ÂHBKÂN
  28. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 3/ TRUYÃÖN NHIÃÛT DAO ÂÄÜNG ÂIÃÖU HOÌA QUA KÃÚT CÁÚU NGÀN CHE a/ Hãû säú tàõt dao âäüng nhiãûnhiãûtt hãû säú haìm nhiãût: Sau khi truyãön qua kãút cáúu vaìo nhaì, biãn âäü bãö màût trong giaím âi υ láön so våïi biãn âäü täøng håüp bãn ngoaìi: A A τtg υ = t tg A τT Aτ A tg τT Âäúi våïi toaìn bäü kãút cáúu, ta goüi υo laì hãû säú tàõt dáön täøng håüp vaì âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:  R  D  ∑  υo = 2 . ,0 83+ .3  .νl. νk  D  Hçnh 6: dao âäüng nhiãût qua kãút cáúu D: täøng hãû säú nhiãût quaïn tênh cuía kãút cáúu : n D = ∑ R i S. i i=1 δi R i = : nhiãût tråí cuía kãút cáúu thæï i. λi Si : nhiãût haìm cuía kãút cáúu thæï i, tra baíng. νl : hãû säú hiãûu chènh kãø âãún aính hæåíng cuía thæï tæû caïc låïp trong kãút cáúu. Nãúu chè xeït hai låïp chênh cuía kãút cáúu laì låïp caïch nhiãût vaì låïp kãút cáúu chëu læûc thç: S2 νl = ,0 85+ ,0 15 S1 S1 , S 2 : hãû säú haìm nhiãût cuía váût liãûu hai låïp trãn, thæï tæû tênh theo hæåïng cuía soïng nhiãût. νk : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía táöng khäng khê kên laìm tàng hãû säú tàõt dáön dao âäüng nhiãût cuía kãút cáúu: D ν = 1+ R.5,0 k k ∑R Rk : nhiãût tråí cuía låïp khäng khê kên. Nãúu kãút cáúu ngàn che khäng coï táöng khäng khê thç νk=1. b/ Âäü trãù dao âäüng: Dao âäüng nhiãût âäü bãö màût trong kãút cáúu thæåìng cháûm hån pha dao âäüng nhiãût âäü täøng håüp ngoaìi nhaì, ta goüi âoï laì âäü trãù dao âäüng hay âäü lãûch pha . max max Thåìi gian trãù pha täøng håüp giæîa t tg vaì τT laì εo : εo = Z max − Z max = 2,7D − 0,4 , [giåì]. τT t tg max Z max : thåìi âiãøm xuáút hiãûn τT . τT Z max : thåìi âiãøm xuáút hiãûn t max . t tg tg max max Tæång tæû, thåìi gian trãù pha giæîa τN vaì τT âæåüc xaïc âënh bàòng ε. Nguyãùn Âçnh Huáún = 31 = ÂHBKÂN
  29. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC c/ Chè säú nhiãût quaïn tênh D: Têch säú RS=D goüi laì ch è säú nhiãût quaïn tênh cuía låïp kãút cáúu. Chè säú nhiãût quaïn tênh cuía kãút cáúu nhiãöu låïp âæåüc xaïc âënh nhæ sau: n D = ∑ R i S. i i=1 D ≥ 1 → chæïa âæåüc ≥ 1/4 bæåïc soïng → kãút cáúu daìy vãö phæång diãûn nhiãût. D 75% 6,5 tT - t s Nguyãùn Âçnh Huáún = 32 = ÂHBKÂN
  30. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC bbb/b/ Âiãöu kiãûn chäúnchäúngg âoüng sæång trãn bãö màût trong cuía kãút cáúu : Våïi âiãöu kiãûn khê háûu trong phoìng âaî biãút, dæûa vaìo biãøu âäö I-d ta xaïc âënh âæåüc nhiãût âäü âiãøm sæång (t S). Kãút cáúu phaíi âaím baío coï nhiãût âäü bãö màût trong τT ≥ tS (âãø khäng xaíy ra hiãûn tæåüng âiãøm sæång). Luïc âoï: yc t T − t N R o = R. T t T − tS yc Khi tênh âæåüc 2 giaï trë R o trãn ta thiãút kãú kãút cáúu sao cho nhiãût tråí cuía noï phaíi låïn hån hoàûc bàòng giaï trë låïn nháút cuía 2 giaï trë trãn. 2/ THIÃÚT KÃÚ KÃÚT CÁÚU THEO YÃU CÁÖU CHÄÚNG NOÏNG MUÌA HEÌ Kãút cáúu âæåüc thiãút kãú phaíi âaím baío 2 yãu cáöu : a/ Âiãöu kiãûn tiãûn nghi täøng thãø: Phæång phaïp naìy âæa ra khaïi niãûm nhiãût âäü phoìng: tf = k v .t k .(1− k v ).t R kv : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng. Baíng 4: hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng (kv) v[m/s] 0-0,05 0,1 0,2 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8 kv 0,5 0,59 0,67 0,73 0,78 0,82 0,84 0,86 0,87 o tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng , [ C]. o tR : nhiãût âäü trung bçnh cuía caïc bãö màût trong phoìng , [ C]. TB yc t tg − tT Ta phaíi coï : R o = ()1− k v .R. 29 5, − t T 29,5 : nhiãût âäü cho pheïp trong phoìng vãö muìa noïng do UBNN qui âënh. TB o t tg : nhiãût âäü täøng håüp trung bçnh , [ C]. o tT : nhiãût âäü trung bçnh cuía khäng khê trong phoìng , [ C]. b/ Âiãöu kiãûn tiãûn nghi cuûc bäü: max A t Yãu cáöu: τT ≤ [τT ]. Tæì biãøu thæïc υ = tg ta coï: o A τT TB TB A t R (t − t ) υyc = tg ⇒ R yc = T tg N R o A T TB TB ttg []τT − t T − ()t tg − t N τ − t − R []T N o υo yc υ : hãû säú tàõt dáön yãu cáöu cuía kãút cáúu . υo : hãû säú tàõt dáön cuía toaìn bäü kãút cáúu. A : biãn âäü dao âäü täøng håüp cuía nhiãût âäü. t tg Nguyãùn Âçnh Huáún = 33 = ÂHBKÂN
  31. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC yc Nhæ váûy, muäún tênh R o phaíi giaí thiãút cho træåïc trë säú hãû säú tàõt dáön υo, tæì trë säú yc R o tênh âæåüc våïi trë säú υo giaí thiãút, ta thiãút kãú caïc låïp kãút cáúu bao che, sau âoï tênh laûi trë säú υo vaì so saïnh noï våïi trë säú υo giaí thiãút ban âáöu, nãúu chuïng khaïc nhau trong phaûm vi ±10% laì âæåüc. Nguyãùn Âçnh Huáún = 34 = ÂHBKÂN
  32. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC III CAÏCH XAÏC ÂËNH VË TRÊ MÀÛT TRÅÌI Màût tråìi laì khäúi khê noïng khäøng läö, coï nhiãût âäü bãö màût khoaíng 6000 oK, liãn tuûc phaït bæïc xaû nàng læåüng ra xung quanh. Traïi âáút chè nháûn âæåüc khoaíng 1/2.200.000.000 täøng nàng læåüng bæïc xaû âoï. Traïi âáút quay xung quanh màût tråìi → màût hoaìng âaûo (1 voìng/nàm). Traïi âáút tæû quay quanh truûc cuía noï (1 voìng/ngaìy âãm). Truûc tæû quay cuía traïi âáút nghiãng so våïi màût phàóng xêch âaûo (hoaìng âaûo) mäüt goïc 66 o33' → tia chiãúu cuía màût tråìi nghiãng våïi màût phàóng xêch âaûo goïc δ luän thay âäøi trong nàm, taûo thaình hiãûn tæåüng ngaìy daìi âãm ngàõn khaïc nhau, cuîng nhæ taûo thaình bäún muìa Xuán, Haû, Thu, Âäng. D. Xuán phán P (21/ 3) B A. Haû chê B B C. Âäng chê (22/6) N (22/12) B N N P' N B. Thu phán P P B (23/9) B Q Q N P' N P' A. Haû chê δ=23 o27' B. Thu phán δ=0 C. Âäng chê δ=-23 o27' D. Xuán phán δ=0 P P B B Q Q N N P' P' Hçnh 1: Quy luáût chuyãøn âäüng cuía Traïi Âáút quanh Màût Trå ìi Nguyãùn Âçnh Huáún = 35 = ÂHBKÂN
  33. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC o δmax =23 27' Cæûc Bàõc A NGAÌY ϕ mf// mf xêch âaûo ϕ Xêch âaûo A ÂÃM Traïi Âáút δ =-23 o27' min Cæûc Nam Trãn màût âáút Màût phàóng thàóng âæïng qua A Hçnh 2: Chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía Màût Tråìi, quan saït tæì âiãøm A coï vé âäü ϕϕϕ Khi nhçn tæì màût âáút lãn ta coï caím giaïc màût tråìi chuyãøn âäüng trãn báöu tråìi. Ta goüi âoï laì chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi. Âènh tråìi Âènh tråìi Voìng tæí ngoü 12 h 12 h h Nam A ϕ 12 h mf ngang 6h, 18 h Hçn h 3: Ngaìy âãm daìi ngàõn khaïc nhau Hçnh 4: vë trê màût tråìi tæì âiãøm quan saït dæåïi màût âáút Vë trê cuía màût tråìi so våïi âiãøm quan saït âæåüc âàûc træng båíi 2 yãúu täú: - Goïc phæång vë A (so våïi phæång Nam cuía hçnh chiãúu tia màût tråìi lãn màût phàóng ngang). - Goïc âäü cao h (so våïi phæång ngang). Vãö trë säú: sin h = sin ϕ.sin δ + cos ϕ.cos δ.cos z cos δ.sin z sin h.sin ϕ − sin ϕ sin A = ; cos A = cos h cos .h cos ϕ δ : goïc xêch âäü. ϕ : vé âäü âiãøm quan saït. z : goïc giåì, tênh nhæ sau: luïc 12 h (giåì trung bçnh màût tråìi) thç z=0. Cæï træåïc hay sau âoï 1 h láúy 1 z=15 o. Vê duû: luïc 14 h20' → z = 2×15 + ×15 = 35o . 3 Nguyãùn Âçnh Huáún = 36 = ÂHBKÂN
  34. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Tæì caïc cäng thæïc trãn, coï thãø suy ra cäng thæïc âãø tênh âäü daìi ngaìy, goïc phæång vë cuía màût tråìi luïc moüc vaì làûn, cuîng nhæ âäü cao cuía màût tråìi luïc 12 giåì træa: - Goïc phæång vë cuía màût tråìi khi moüc (hay làûn): tæì cäng thæïc trãn cho h=0 ta coï: sin δ cos A = − o cosϕ - Âäü cao màût tråìi luïc 12 giåì træa: tæì cäng thæïc trãn cho z=0 ta coï: h = 90o − ϕ + δ - Tæång tæû, giåì màût tråìi moüc hay làûn: coszo = −tgϕ.tgδ . IIIIII-II YÃU CÁÖU ÂÄÚI VÅÏI KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG ––– TIÃU CHUÁØN CHE NÀÕNG 1/ YÃU CÁÖU ÂÄÚI VÅÏI KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: Kãút cáúu che nàõng cáön phaíi thoía maîn caïc yãu cáöu: Che bæïc xaû màût tråìi vãö muìa heì vaì khäng caín tråí chiãúu nàõng vãö muìa âäng (chiãúu saïng, sæåíi áúm). Kãút håüp chàût cheî våïi yãu cáöu che mæa. Khäng aính hæåíng xáúu âãún thäng gioï tæû nhiãn. Khäng haûn chãú táöm nhçn cuía ngæåìi. Cáúu taûo âån giaín vaì coï hiãûu quaí kinh tãú, dãù âënh hçnh hoïa âãø duìng trong nhaì làõp gheïp. Kiãøu caïch håüp lyï phuì håüp våïi kiãún truïc cuía nhaì. 2/ CHÈ TIÃU CHE NÀÕNG:  Viãûc cáön thiãút phaíi che nàõng khi xaíy ra âäöng thåìi 2 âiãöu kiãûn sau: o Nhiãût âäü hiãûu quaí tæång âæång cuía khäng khê taïc âäüng lãn màût nhaì: t hqtd =27 . Bæïc xaû màût tråìi chiãúu lãn màût nhaì: I ≥ 230 kcal/m 2. Hçnh 5: Âæåìng chuyãøn âäüng biãøu kiãún màût tråìi Hçnh 6: Tiãu chuáøn che nàõng Nguyãùn Âçnh Huáún = 37 = ÂHBKÂN
  35. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Qua 2 chè tiãu âoï ta xaïc âënh âæåüc säú giåì trong ngaìy cáön phaíi che nàõng vaì thãø hiãûn trãn biãøu âäö: - Âæåìng âäöng tám chè goïc cao màût tråìi (h). - Âæåìng xuyãn tám chè goïc phæång vë màût tråìi (A). - Âæåìng neït âæït chè giåì trong ngaìy (maìu xanh). - Âæåìng cong nàòm ngang chè âæåìng chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi (maìu âoí). Váûy, biãøu âäö chè tiãu che nàõng laì mäüt voìng bao táûp håüp táút caí caïc giåì cáön che nàõng trong ngaìy æïng våïi táút caí caïc ngaìy trong nàm. IIIIIIIII THIÃÚT KÃÚ KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG Thiãút kãú kãútcáúu che nàõng gäöm 2 váún âãö: Læûa choün hçnh thæïc kãút cáúu che nàõng thêch håüp våïi tæìng cäng trçnh æïng våïi tæìng màût nhaì. Xaïc âënh kêch thæåïc håüp lyï cuía kãút cáúu che nàõng. 1/ LÆÛA CHOÜN HÇNH THÆÏC KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: Kãút cáúu che nàõng coï 2 loaûi: - Kãút cáúu cäú âënh : ä vàng, táúm ngang, maïi âua, ban cäng, haình lang, hiãn, - Kãút cáúu di âäüng : chåïp quay, maïi hiãn di âäüng, caïnh phãn, mui che, Viãûc læûa choün hçnh thæïc kãút cáúu che nàõng phuû thuäüc vaìo âëa âiãøm xáy dæûng vaì hæåïng cuía cæía cáön che nàõng. Træåïc hãút ta phaíi biãút âæåüc khaí nàng che nàõng cuía tæìng loaûi kãút cáúu âãø xaïc âënh noï âæåüc aïp duûng vaìo våïi hæåïng naìo, cuû thãø: - Kãút cáúu nàòm ngang : phuì håüp våïi hæåïng Nam vaì hæåïng lán cáûn. Loaûi naìy ngoaìi viãûc che nàõng coìn coï taïc duûng che mæa täút vaì êt caín gioï vaìo phoìng. - Kãút cáúu thàóng âæïng : phuì håüp våïi hæåïng Âäng-Bàõc, Táy-Bàõc, Bàõc. Âãø âaím baío váún âãö chäúng mæa hàõt vaì táûn duûng täút gioï tæû nhiãn coï thãø chãú taûo kãút cáúu che nàõng thàóng âæïng coï thãø quay âæåüc chung quanh truûc âæïng. - Kãút cáúu che nàõng häùn håüpü: aïp duûng cho caïc hæåïng khaïc, âoï laì loaûi kãút håüp haìi hoaì giæîa kãút cáúu che nàõng ngang vaì âæïng. - Táúm chàõn træåïc cæía: aïp duûng cho caïc cæía hæåïng Âäng, Táy hay caïc hæåïng lán cáûn bë caïc tia nàõng tháúp chiãúu thàóng vaìo nhaì (nàõng xiãn khoai). Âoï laì daûng che nàõng kiãøu chuäöng chim. Loaûi naìy coï nhæåüc âiãøm laì caín gioï, giaím aïnh saïng, giaím táöm nhçn cuía nhaì, nãn cáön cáúu taûo theo kiãøu läù hoa, täø ong, 2/ XAÏC ÂËNH KÊCH THÆÅÏC KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: Dæûa vaìo chè tiãu che nàõng, thåìi gian che nàõng, ta coï thãø duìng phæång phaïp giaíi têch hoàûc phæång phaïp biãøu âäö âãø xaïc âënh kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng. aa//a/ Xaïc âënâënhh kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïpphaïp giaíi têch: Nguyãùn Âçnh Huáún = 38 = ÂHBKÂN
  36. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC  Kãút cáúu che nàõng nàòm ngang: Càn cæï vaìo giåì cáön che nàõng cuía âëa phæång, xaïc âënh goïc A vaì goïc h cuía màût tråìi. Láúy hæåïng Nam laìm chuáøn (hæåïng gäúc cuía goïc phæång vë A), láúy dáúu (+) vãö phêa Táy, dáúu (-) vãö phêa Âäng. α laì goïc giæîa hæåïng nhaì våïi hæåïng chênh Nam, vaì láúy dáúu theo goïc A. Luïc naìy âäü væån ra cuía kãút cáúu che nàõng coï giaï trë laì: L = H.cotg h . cos γ - d D L : âäü daìi âua ra cuía kãút cáúu che nàõng, tênh tæì meïp ngoaìi L cuía cæía säø âãún meïp ngoaìi cuía kãút cáúu che nàõng, [cm]. H : chiãöu cao cæía säø, tênh tæì báûu cæía säø âãún táúm che nàõng, H [cm]. d : chiãöu daìy hiãûu quaí cuía tæåìng, tênh tæì màût kênh âãún màût h ngoaìi cuía tæåìng, [cm]. γ α h : goïc cao màût tråìi luïc tênh toaïn, [âäü]. A γ : hiãûu säú goïc phæång vë màût tråìi luïc tênh toaïn vaì goïc lãûch Nam cuía hæåïng nhaì so våïi hæåïng Nam: γ = A - α. Trë säú h vaì A âæåüc xaïc âënh theo phuû luûc, æïng våïi Hçnh 7: kãút cáúu che nàõng nàòm ngang caïc giåì cáön che nàõng cho caïc hæåïng. Phaíi tênh L våïi táút caí caïc giåì cáön che nàõng, sau âoï láúy trë säú låïn nháút âãø sæí duûng. Træåìng håüp táúm âua ngang khäng daìi liãn tuûc, tênh thãm âäü daìi âua doüc tæåìng D theo cäng thæïc: B' D = H.cotg h.sin γ h H  Táúm chåïp ngang: Khoaíng caïch giæîa caïc táúm chåïp ngang xaïc âënh theo cäng β thæïc: H = B'.(tg h + tg β).cos γ B' : bãö räüng hiãûu quaí cuía táúp chåïp: B' = B. cos β B : chiãöu räüng táúm chåïp. B β : goïc nghiãng táúm chåïp so våïi màût phàóng ngang. Hçnh 8: Táúm chåïp ngang  Kãút cáúu che nàõng thàóng âæïng: L = B . cotg γ - d γ L B B : khoaíng caïch tæì táúm âæïng âãún caûnh cæía âäúi diãûn. d : chiãöu daìy hiãûu quaí cuía tæåìng, tênh tæì màût kênh âãún màût Nam ngoaìi cuía tæåìng, [cm]. nhaì Hæåïng Hçnh 9: kãút cáúu che nàõng thàóng âæïng Nguyãùn Âçnh Huáún = 39 = ÂHBKÂN
  37. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC  Táúm che træåïc cæía: Træåïc tiãn choün trë säú L c theo yãu cáöu cáúu taûo (thäng gioï, chiãúu saïng, kiãún truïc), thäng thæåìng láúy bàòng 0,6 - 1,2m tuyì theo kêch thæåïc cæía säø. Khi âoï ta seî xaïc âënh âæåüc chiãöu cao Hc vaì chiãöu daìi âua doüc D c: L DC C Hc = L c . tg h . cos γ - d Dc = H . cotg h . sin γ H : chiãöu cao cæía säø. H C h Hçnh 10: Táúm che træåïc cæía b/ Xaïc âënh kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïp biãøu âäö: Kãút cáúu che nàõng seî che khuáút mäüt maíng tråìi tæì âiãøm quan saït (âiãøm cáön che nàõng), do váûy khi màût tråìi nàòm trong phaûm vi maíng tråìi bë che khuáút seî khäng thãø chiãúu nàõng vaìo nhaì. Viãûc xaïc âënh phaûm vi báöu tråìi bë che khuáút âoï hçnh thaình nãn khaïi niãûm biãøu âäö âæåìng viãön che nàõng . Caïch xaïc âënh biãøu âäö âæåìng viãön che nàõng âæåüc thãø hiãûn theo hçnh veî sau: d a b D c A B C O a' O d' c' b' Hçnh 11: Âæåìng viãön che nàõng kãút cáúu nàòm ngang Hçnh 12: Âæåìng viãön che nàõng kãút cáúu thàóng âæïng - Baïn cáöu tám O, baïn cáöu goüi laì voìm cáöu giaí tæåíng. - O laì âiãøm quan saït. - ABCD laì kãút cáúu che nàõng nàòm ngang. - abcd laì maíng tråìi bë che khuáút. - Hçnh chiãúu a'b'c'd' cuía abcd lãn màût phàóng ngang goüi laì âæåìng viãön che nàõng cuía kãút cáúu ABCD. Nguyãùn Âçnh Huáún = 40 = ÂHBKÂN
  38. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC Âãø xaïc âënh âæåüc âæåìng viãön che nàõng âån giaín vaì dãù daìng ngæåìi ta sæí duûng biãøu âäö maûng læåïi hai hãû âæåìng cong chiãúu caïch âãöu cuía Dunaev vaì Olguay nhæ hçnh veî: Âãø thuáûn tiãûn trong khi thiãút kãú che nàõng, ngæåìi ta thaình láûp biãøu âäö naìy coï kêch thæåïc bàòng biãøu âäö chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi. Chè coï nhæ váûy måïi xaïc âënh âæåüc chênh xaïc kêch thæåïc cuía kãút cáúu che nàõng. Càn cæï vaìo biãøu âäö trãn ta xaïc âënh âæåüc âæåìng viãön che nàõng cuía caïc kãút cáúu che nàõng coï kiãøu Hçnh 13: biãøu âäö hai hãû âæåìng cong caïch âãöu daïng khaïc nhau: Dunaev vaì Olguay α' α α' α α' α 1 α2 β1 α β 1 β2 1 β 2 α2 Hçnh 14: âæåìng viãön che nàõng cuía mäüt säú kãút cáúu che nàõng thäng duûng Xaïc âënh kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïp biãøu âäö âæåüc thæûc hiãûn bàòng caïch læûa choün hçnh thæïc kãút cáúu coï biãøu âäö âæåìng viãön che nàõng coï khaí nàng che khuáút âæåüc biãøu âäö chè tiãu che nàõng.  Phæång phaïp xaïc âënh kãút cáúu che nàõng bàòng biãøu âä:ö veî biãøu âäö phuû tråü hai hãû âæåìng cong chiãúu âãöu (Dunaev) lãn giáúy can, âàût chäöng lãn biãøu âäö "chè tiãu che nàõng", tám cuía hai biãøu âäö truìng nhau, truûc 0-0 cuía biãöu âäö Dunaev truìng våïi hæåïng cæía säø. Pháön diãûn Nguyãùn Âçnh Huáún = 41 = ÂHBKÂN
  39. Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC têch chè tiãu che nàõng nàòm åí phêa næía voìng troìn theo hæåïng cæía säø chênh laì phaûm vi chè tiãu che nàõng cuía cæía âang xeït. Sau âoï tçm caïc âæåìng cong naìo (âäúi våïi kãút cáúu nàòm ngang) hay âæåìng xuyãn tám naìo (âäúi våïi kãút cáúu thàóng âæïng) cuía biãøu âäö Dunaev coï thãø truìm kên phaûm vi chè tiãu che nàõng thç caïc trë säú âoï æïng våïi caïc goïc α vaì β cuía kãút cáúu che nàõng cáön tçm. Nguyãùn Âçnh Huáún = 42 = ÂHBKÂN