Biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua Hoạt động ngoài giờ lên lớp tại Thành phố Trà Vinh

Nội dung text: Biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua Hoạt động ngoài giờ lên lớp tại Thành phố Trà Vinh

1. Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục 81 BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TẠI THÀNH PHỐ TRÀ VINH METHODS IN LIFE SKILLS EDUCATION FOR PRIMARY PUPILS THROUGH EXTRACURRICULAR ACTIVITIES IN TRA VINH CITY Nguyễn Thị Thúy1 Tóm tắt Abstract Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học chiếm Life skills education for elementary pupils plays vị trí, vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát an important role in formating and developing triển nhân cách của học sinh tiểu học. Trên cơ sở their personality. Based on the analytical results phân tích kết quả nghiên cứu từ 250 phụ huynh học from 250 parents, 74 teachers and 254 elementary sinh, 74 giáo viên và 254 học sinh tiểu học tại thành pupils in Tra Vinh city, the author proposes some phố Trà Vinh, tác giả đề xuất một số biện pháp góp methods in order to improve the effectiveness of life phần nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống thông skills education through extracurricular activities qua hoạt động ngoài giờ lên lớp tại thành phố này. in the city of Tra Vinh. Từ khóa: học sinh tiểu học, kĩ năng sống, hoạt Keywords: elementary pupils, life skills, động ngoài giờ lên lớp, biện pháp. extracurricular activities, methods. 1. Đặt vấn đề1 nay. Bài nghiên cứu này trình bày sơ lược về thực trạng giáo dục kĩ năng sống của các em, từ đó đưa Trà Vinh là một tỉnh nằm ở vùng Đồng bằng ra các nguyên tắc và biện pháp giáo dục kĩ năng sông Cửu Long. Năm học 2014 – 2015, tại thành sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động phố Trà Vinh có 16 trường tiểu học với 7790 học giáo dục ngoài giờ lên lớp. sinh, trong đó có 1951 em là học sinh dân tộc Khmer. Bên cạnh việc đào tạo kiến thức, kĩ năng, 2. Phương pháp nghiên cứu thì việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu - Khách thể nghiên cứu: 250 phụ huynh học học cũng chiếm vị trí, vai trò quan trọng. Giáo dục sinh tiểu học, 74 giáo viên tiểu học và 254 học sinh kĩ năng sống giúp các em rèn luyện hành vi có tiểu học ở 4 trường tiểu học: trường tiểu học Lê trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng Văn Tám, trường Thực hành sư phạm, trường tiểu và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích học phường 8C và trường tiểu học Long Đức C. cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi - Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà được sử dụng trong nghiên cứu này là: điều tra và lành mạnh. bằng bảng hỏi, phỏng vấn và quan sát. Các số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0. Phương Ở bậc tiểu học, các nội dung giáo dục kĩ năng pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích kết sống được hướng dẫn cụ thể trên cơ sở tích hợp quả trong bài nghiên cứu này. thông qua một số môn học trong chương trình đào tạo như: Đạo đức, Tự nhiên – Xã hội và Tiếng việt. 3. Nội dung nghiên cứu Trong khi đó các nội dung giáo dục kĩ năng sống 3.1. Thực trạng kĩ năng sống của học sinh tiểu học cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp thì chưa được hướng dẫn cụ thể đối Dựa trên cơ sở phân tích kinh nghiệm quốc tế với từng lớp và từng lĩnh vực của hoạt động ngoài và thực trạng giáo dục kĩ năng sống ở Việt Nam giờ lên lớp. Điều đó làm cho việc giáo dục kĩ năng những năm qua, nhà nghiên cứu đã tập trung sống cho học sinh trong các trường tiểu học còn nghiên cứu 10 kĩ năng sống cho học sinh tiểu học, gặp nhiều khó khăn và lúng túng. Vì vậy việc đưa bao gồm: Kĩ năng tự nhận thức bản thân, Kĩ năng ra biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tự chăm sóc bản thân và bảo vệ sức khỏe; Kĩ năng tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp là điều chỉnh và quản lý cảm xúc; Kĩ năng chào hỏi, nói vấn đề cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện lời cảm ơn, xin lỗi; Kĩ năng hợp tác và chia sẻ; Kĩ năng giải quyết vấn đề; Kĩ năng lắng nghe và phản 1 Thạc sĩ, Trường Đại học Trà Vinh Số 22, tháng 7/2016 81
2. 82 Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục hồi; Kĩ năng thể hiện sự tự tin trước đám đông; Kĩ của các em dưới góc độ đánh giá từ hai đối tượng năng đối đầu với những khó khăn trong cuộc sống giáo viên và phụ huynh, chúng tôi thu được kết quả và phân biệt hành vi hợp lý – chưa hợp lý; Kĩ năng như sau: ra quyết định. Tìm hiểu về thực trạng kĩ năng sống Bảng 1: Thực trạng kĩ năng sống của học sinh Phương án trả lời (%) Độ lệch Số thứ Các kĩ năng sống ĐTB Tốt Bình thường Chưa tốt chuẩn tự 1. Kĩ năng tự nhận thức bản thân 49.0 44.7 6.3 2.43 0.61 2 2. Kĩ năng tự chăm sóc bản thân và bảo vệ sức khỏe 44.2 44.5 11.3 2.33 0.67 3 3. Kĩ năng điều chỉnh và quản lý cảm xúc 20.3 62.0 17.7 2.03 0.62 8 4. Kĩ năng chào hỏi, nói lời cảm ơn, xin lỗi 75.1 19.3 5.6 2.69 0.57 1 5. Kĩ năng hợp tác và chia sẻ 39.4 53.0 7.6 2.32 0.61 4 6. Kĩ năng giải quyết vấn đề 25.0 58.7 16.3 2.09 0.64 7 7. Kĩ năng lắng nghe và phản hồi 37.3 52.3 10.3 2.27 0.64 5 8. Kĩ năng thể hiện sự tự tin trước đám đông 31.0 48.7 20.3 2.11 0.71 6 9. Kĩ năng đối đầu với những khó khăn trong cuộc sống và phân biệt hành vi hợp lý – chưa 25.8 48.2 26.1 2.00 0.72 9 hợp lý 10. Kĩ năng ra quyết định 23.5 56.5 20.1 1.97 0.66 10 Điểm trung bình chung 2.22 0.64 Điểm trung bình toàn kĩ năng là 2.22, cho thấy, Vinh, qua tìm hiểu, chúng tôi được biết việc giảng thực trạng kĩ năng sống của các em mới dừng ở dạy thành một tiết học riêng (một môn học ngoại mức độ trung bình. Tuy nhiên, trong số các kĩ năng khóa) trong suốt tiến trình học kì mới chỉ được thực này, kĩ năng chào hỏi, nói lời cảm ơn, xin lỗi được hiện tại trường Thực hành sư phạm, các trường khác, đánh giá cao nhất (M= 2.69, SD = 0.57). Điều này việc giảng dạy thành một môn học riêng, chưa được cho thấy, thực tế nhà trường và gia đình cũng đã thực hiện. Tuy nhiên, hoạt động này đã được một số thường xuyên giáo dục các em chú ý đến lời ăn giáo viên giảng dạy lồng ghép vào buổi sinh hoạt tiếng nói. lớp, nhưng không thường xuyên. Số liệu trong bảng 1 cũng thể hiện ba kĩ năng - Tích hợp các kĩ năng sống thông qua hoạt động được đánh giá khá thấp đó là kĩ năng điều chỉnh chào cờ đầu tuần và quản lý cảm xúc (M = 2.03, SD = 0.62), kĩ Kết quả nghiên cứu của 4 trường tiểu học tại năng đối đầu với những khó khăn trong cuộc sống thành phố Trà Vinh chúng tôi thấy những kĩ năng và phân biệt hành vi hợp lý – chưa hợp lý (M= 2.0, sống này, đều được các Ban giám hiệu, Tổng phụ SD = 0.72) và kĩ năng ra quyết định ( M= 1.97, SD trách đội , sinh hoạt ở những tiết chào cờ đầu tuần. = 0.66). Hoạt động này không chỉ được phổ biến bằng cách 3.2. Thực trạng giáo dục kĩ năng sống thông qua dạy dỗ, nhắc nhở, mà còn được tổ chức thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp các hoạt động khác như cho các em đóng vai, đóng kịch, hái hoa dân chủ, 1.1.1. Hình thức giáo dục kĩ năng sống - Tích hợp các kĩ năng thông qua các hoạt buổi Tại thành phố Trà Vinh, giáo dục kĩ năng sống sinh hoạt truyền thống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp chủ yếu thông qua các hình thức sau: Các trường đều tổ chức các buổi sinh hoạt truyền thống nhân dịp kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam - Dạy thành tiết học riêng (thành môn học 20/11, ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam ngoại khóa) 22/12, ngày tết cổ truyền của dân tộc, và ngày thành Hiện tại ở nước ta, có rất nhiều trường tiểu học, lập đoàn 26/3. Trong các buổi sinh hoạt truyền thống đặc biệt những trường tư thục, trường quốc tế đã và này, nhà trường đã tổ chức rất nhiều các hoạt động đang tổ chức giáo dục kĩ năng sống thành một môn ôn lại truyền thống, cũng như các trò chơi dân gian học ngoại khóa trong suốt tiến trình năm học. Tại Trà như kéo co, nhảy bao, Các trường cho rằng thông Số 22, tháng 7/2016 82
3. Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục 83 qua các hoạt động này, các em cũng được rèn luyện chú trọng, quan tâm. Năm học 2014 – 2015, trường không những về thể chất, trí tuệ mà cả kĩ năng sống Tiểu học Lê Văn Tám đã triển khai nhiều hoạt động như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ như phối hợp với Phòng Truyền thông thuộc sở Y năng giải quyết vấn đề, kĩ năng ra quyết định, tế phối hợp các hoạt động hướng dẫn các em hiểu tầm quan trọng của việc rửa tay và các cách rửa tay - Tích hợp trong các hoạt động dã ngoại hiệu quả, hoặc Công an thành phố Trà Vinh phổ biến Hoạt động này chưa được các trường chú trọng về đội nói bảo hiểm Thêm vào đó, trường cũng vì nó bị chi phối bởi nhiều yếu tố như tài chính, sự có những hoạt động giao lưu với những trường lân an toàn khi đi xa, Do đó, mức độ tổ chức của các cận như trường Minh Trí, trường tiểu học Phường trường chưa được nhiều, nhà trường mới chỉ tổ chức 4, trường tiểu học Phường 5. Trường Phường 8 C cho một số nhóm học sinh tích cực như trường tiểu được Ủy Ban phòng chống thương vong Quốc gia học Long Đức C tổ chức cho học sinh đi thăm đền của trung ương phối hợp tổ chức tại trường; các thờ Bác, đến các trường Minh Trí 1, Long Đức A, hoạt động như thăm bà mẹ Việt Nam anh hùng, hoặc Long Đức B và Long Đức D để giao lưu. Tuy những hoạt động đi dã ngoại đến đền thờ bác cho nhiên, các hoạt động phối hợp với các đoàn thể, tổ học sinh lớp 5. chức xã hội bên ngoài tạo điều kiện cho học sinh 3.2.2. Thực trạng nguyên tắc tổ chức các hoạt có cơ hội giao lưu, học hỏi được cũng nhà trường động ngoài giờ lên lớp Bảng 2: Nguyên tắc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp Rất thường Thường Không STT Nguyên tắc thực hiện xuyên xuyên Đôi khi bao giờ Tạo điều kiện cho học sinh tương tác với bạn bè 1 và những người xung quan 45.1 50.7 2.8 1.4 Tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm (thiết kế và tổ chức hoạt động cho học sinh đượng hoạt 2 động thực, có khả năng thể hiện ý tưởng, có cơ 15.5 47.9 33.8 2.8 hội xử lý các tình huống cũng như phản biện) Giáo dục kĩ năng sống theo tiến trình: nhận thức- 25.7 3 hình thành thái độ- thay đổi hành vi 58.6 14.3 1.4 4 Chú ý đến yếu tố thời gian và địa điểm tổ chức 7.6 48.5 43.9 0.0 Kết quả từ bảng số 2, ta thấy các giáo viên năng sống theo tiến trình: nhận thức – hình thành cũng đã chú ý đến tất cả các nguyên tắc tổ chức thái độ - thay đổi hành vi cũng được đa số các giáo các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Đặc biệt có 45.1 viên chú ý, tỷ lệ rất thường xuyên và thường xuyên % rất thường xuyên và 50.7% rất thường xuyên chiếm tới 84.3%. thực hiện nguyên tắc chú ý đến việc tạo điều kiện 3.2.3. Những khó khăn của giáo viên khi tổ chức cho học sinh tương tác với bạn bè và những người giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt xung quanh khi tổ chức. Nguyên tắc giáo dục kĩ động ngoài giờ lên lớp Bảng 3: Ý kiến về những khó khăn của giáo viên trong quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Những khó khăn Số lượng ý kiến Tỉ lệ % Sự thiếu quan tâm của cán bộ quản lý nhà trường 3 4.1 Năng lực giao tiếp của bản thân còn hạn chế 13 17.6 Học sinh thiếu tự tin, thụ động 59 79.7 Chưa tạo được môi trường giao tiếp cho học sinh 16 21.6 Thiếu sự giúp đỡ của học sinh và các lực lượng khác 21 28.4 Khó khăn khác - Khó khăn về thiết bị, cơ sở vật chất 23 31.1 - Khó khăn về kinh phí 22 29.7 * câu hỏi có nhiều lựa chọn Số 22, tháng 7/2016 83
4. 84 Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục Qua bảng tổng hợp ta thấy những khó khăn ra những phương pháp, hình thức giáo dục phù giáo viên gặp phải trong quá trình giáo dục kĩ năng hợp nhất nhằm nâng cao hiệu quả giáo và đáp ứng sống cho học sinh thể hiện trên khá nhiều phương được mục tiêu giáo dục. diện, chủ yếu là những khó khăn về môi trường 4.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả giao tiếp, cơ sở vật chất, trang thiết bị, sự hạn chế Các biện pháp đề xuất phải hợp lí và mang lại về kinh phí. Tuy nhiên khó khăn lớn nhất là từ hiệu quả thiết thực trong công tác giáo dục kĩ năng phía học sinh, có 79.7 % ý kiến cho rằng học sinh sống cho học sinh tiểu học, giúp các em học sinh thiếu tự tin, thụ động cũng là một yếu tố tác động có cơ hội được thực hành, được trải nghiệm những trong quá trình giảng dạy kĩ năng sống. kiến thức đã học vào những lĩnh vực của cuộc sống 4. Biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thực tiễn giúp các em phát triển các kĩ năng, thái tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp độ và hành vi tích cực, biến lời nói thành việc làm, Từ những thực trạng trên, chúng tôi đã thực phát triển khả năng thích ứng trước mọi tình huống tiến hành phỏng vấn các giáo viên tiểu học có kinh trong cuộc sống. nghiệm, các nhà quản lý tiểu học tại Trà Vinh và 4.1.4. Đảm bảo tính khả thi phân tích các tài liệu nghiên cứu về kĩ năng sống, Các biện đưa ra cần phải phù hợp với đặc điểm từ đó đề xuất một số biện pháp giáo dục kĩ năng học sinh dân tộc kinh, dân tộc Khmer và dân tộc sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động khác tại Trà Vinh. Bên cạnh đó cũng cần phải phù ngoài giờ lên lớp như sau: hợp với tình hình dạy học, với điều kiện cơ sở vật 4.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp chất hiện nay tại các trường tiểu học tại Thành phố 4.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu Trà Vinh, đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất Việc đưa ra các biện pháp giáo dục kĩ năng sống lượng giáo dục toàn diện của ngành. Những biện cho học sinh tiểu học luôn cần đảm bảo hướng tới pháp đề xuất phải không gây khó khăn, lãng phí về ba mục tiêu cơ bản, đó là kiến thức, kĩ năng và thái kinh phí và thời gian cho nhà trường và giáo viên độ ở người học. khi thực hiện. - Về kiến thức: Học sinh cần hiểu được tầm 4.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống quan trọng của việc học tập và rèn luyện kĩ năng Giáo dục kĩ năng sống và hoạt động giáo dục sống trong hoạt động ngoài giờ lên lớp; nhận biết ngoài giờ lên lớp tồn tại và phát triển với tư cách được những kĩ năng cần thiết ở lứa tuổi mình như là một hệ thống. Vì vậy, giáo dục kĩ năng sống cho những kĩ năng nói lời lễ phép, kĩ năng tự phục vụ học sinh tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ bản thân, kĩ năng phân biệt đúng sai, lên lớp cũng là một hệ thống cả về phương tiện lý - Về kĩ năng: Học sinh tiểu học biết cách rèn thuyết và thực tiễn. luyện các kĩ năng sống qua việc tham gia các hoạt 4.2. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho động ngoài giờ lên lớp của lớp, của trường; Biết học sinh tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ thực hành và vận dụng các kĩ năng sống trong giao lên lớp tiếp, ứng xử tích cực với bản thân, với người khác. Biện pháp 1: Có sự cam kết cao từ các cấp - Về thái độ: Có ý thức và thái độ tích cực tham lãnh đạo gia các hoạt động trong giờ và ngoài giờ lên lớp Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học một cách chủ động, tự giác. Có ý thức rèn luyện một cách hiệu quả thì các cấp lãnh đạo cao nhất các kĩ năng sống trong mọi hoàn cảnh của cuộc như Giám đốc sở giáo dục, Trưởng phòng giáo dục sống. và các Hiệu trưởng trường tiểu học tại thành phố 4.1.2. Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh Trà Vinh cần cam kết ngoài việc đảm bảo mục tiêu Mỗi lứa tuổi có đặc điểm tâm sinh lý khác giáo dục thì cần cam kết đảm bảo tất cả các giáo nhau. Vì vậy, khi giáo dục kĩ năng sống cho học viên trong trường cần tiếp thu, quán triệt và thực sinh tiểu học ở lớp nào cần nắm vững đặc điểm hiện tốt các chủ trương, chỉ thị, kế hoạch của Bộ tâm sinh lí lứa tuổi học sinh lớp đó để từ đó đề ra GD&ĐT và của các cấp về công tác giáo dục kĩ các biện pháp phù hợp trong quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Nhà trường cần cung cấp năng sống cho các em. Hiểu được đặc điểm lứa đầy đủ các tài liệu cần thiết cho các lực lượng tham tuổi các em và tâm lí, hoàn cảnh, môi trường sống gia giáo dục như các công văn, văn bản, chỉ thị có của các em sẽ giúp nhà giáo dục lựa chọn và đưa liên quan, tài liệu hướng dẫn thực hiện công tác giáo dục kĩ năng sống và hoạt động ngoài giờ lên Số 22, tháng 7/2016 84
5. Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục 85 lớp, các tài liệu tham khảo, lực lượng trong công tác giáo dục học sinh. Biện pháp 2: nâng cao nhận thức và kĩ năng Biện pháp 4: Tổ chức các hoạt động ngoài sống cho giáo viên giờ lên lớp với nội dung, hình thức đa dạng, - Thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng phong phú và bám sát các chủ điểm của tháng nâng cao nhận thức của giáo viên về giáo dục kĩ để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh năng sống cho học sinh; tập huấn các kĩ năng cần Đa dạng hóa các loại hình hoạt động, các hình thiết cho giáo viên và những người trực tiếp làm thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp là yếu công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong tố quan trọng thu hút học sinh tích cực tham gia. nhà trường như kĩ năng tổ chức, kĩ năng quản lý, Sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với kĩ năng dẫn chương trình, học sinh, khiến các em say mê khám phá. Qua đó - Thường xuyên tổ chức các hoạt động như hội các em có dịp bộc lộ hết khả năng của mình cũng thi, câu lạc bộ, chương trình giao lưu văn nghệ, thể như hình thành và rèn luyện các kĩ năng sống cần dục thể thao, trò chơi, chuyên đề, giữa các lớp thiết. Bên cạnh đó các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường và giữa các trường với nhau; nhằm được bám sát chủ điểm hoạt động hàng tháng giúp kiểm tra việc đầu tư của giáo viên và sự cố gắng cho việc giáo dục kĩ năng sống thông qua các hoạt rèn luyện của các em học sinh, làm tăng hứng thú động này trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả; đảm bảo tích cực của giáo viên và học sinh. Đồng thời, qua tính chặt chẽ và hệ thống trong công tác giáo dục đó để khích lệ, tuyên dương, động viên những giáo toàn diện cho học sinh ở nhà trường. viên và học sinh. Do vậy, hàng tuần, hàng tháng, giáo viên cần - Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, giao chủ động lên kế hoạch và kết hợp với Đội Thiếu lưu giữa giáo viên trong tổ khối, trong trường và niên và nhà trường để tổ chức cách hoạt động giữa các trường với nhau để giáo viên có cơ hội ngoài giờ lên lớp cho học sinh sao cho phù hợp giao lưu, học tập, chia sẻ kinh nghiệm với các với điều kiện của địa phương và nhà trường. Các đồng nghiệp. hoạt động này cần bám sát các chủ đề hàng tháng được thực hiện đồng tâm từ lớp 1 đến lớp 5 theo - Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các văn bản hướng dẫn tạm thời của Vụ Giáo dục Tiểu hoạt động ngoài giờ lên lớp, các giờ sinh hoạt tập học như sau : thể, sinh hoạt Đội, của giáo viên và Tổng phụ trách Đội để tăng thêm ý thức trách nhiệm cho các Chủ đề tháng 9 : Mái trường thân yêu của em. lực lượng này. Chủ đề tháng 10 : Vòng tay bạn bè. Biện pháp 3: nâng cao nhận thức về kĩ năng Chủ đề tháng 11 : Biết ơn thầy, cô giáo. sống cho phụ huynh trong việc giáo dục kĩ năng Chủ đề tháng 12 : Uống nước nhớ nguồn. sống cho học sinh tiểu học Chủ đề tháng 1 : Ngày Tết quê em. - Tổ chức họp phụ huynh học sinh để: Chủ đề tháng 2 : Em yêu tổ quốc Việt Nam. + Phổ biến nội dung chương trình học và những Chủ đề tháng 3 : Yêu quý mẹ và cô giáo. yêu cầu của giáo dục hiện nay; Chủ đề tháng 4 : Hòa bình và hữu nghị + Nhấn mạnh nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một trong những nội dung vô cùng Chủ đề tháng 5 : Bác Hồ kính yêu. quan trọng trong mục tiêu đào tạo và vai trò của Ở mỗi chủ đề giáo viên cần nghiên cứu, thiết hoạt động ngoài giờ lên lớp đối với việc giáo dục kế, lựa chọn các loại hình hoạt động sao cho sinh kĩ năng sống cho học sinh; động, hấp dẫn để học sinh tích cực tham gia. Các + Nhấn mạnh sự phối hợp của phụ huynh khi chủ đề này thường gắn với các ngày lễ lớn trong các em ở nhà trong việc, bản thân phụ huynh cần năm như: trong dịp lễ khai giảng năm học mới, làm gương trước trong những lời ăn tiếng nói, nhắc kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam, ngày thành lập nhở và để các em tự làm những việc tự phục vụ Quân đội Nhân dân Việt Nam, lễ hội Tết cổ truyền bản thân. của dân tộc, ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, ngày sinh nhật của Bác Ở - Mời phụ huynh học sinh và các cấp lãnh đạo mỗi chủ đề giáo viên cần tổ chức nhiều các hoạt địa phương tham dự các hoạt động của trường, có động khác nhau để tăng sức hấp dẫn của chương thể mời phụ huynh cùng tham gia một số hội thi để trình như: văn nghệ, kể chuyện, trò chơi, thi đấu tăng cường sự gắn bó, chia sẻ, phối hợp giữa các thể thao, thi tìm hiểu về An toàn giao thông, thi vẻ Số 22, tháng 7/2016 85
6. 86 Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục đẹp đội viên, thi nghi thức Đội, tham quan, tổ chức sinh đồng thời qua đó bàn bạc thống nhất các nội giao lưu, thi rung chuông vàng, Qua đó học sinh dung phối hợp giáo dục giữa nhà trường với hội có cơ hội trải nghiệm để hình thành những kĩ năng phụ huynh, thông tin những vấn đề cơ bản về học sống cần thiết. sinh cho phụ huynh và định hướng những giải Biện pháp 5: Tích hợp giáo dục kĩ năng sống pháp phối hợp giáo dục. vào trong các nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp - Xây dựng quy chế phối hợp giáo dục giữa nhà Ban giám hiệu nhà trường, Tổng phụ trách Đội, trường với ban đại diện cha mẹ học sinh; giữa phụ giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, phải có huynh học sinh với giáo viên chủ nhiệm, với Đội kế hoạch tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp Thiếu niên, các quy tắc và chế độ thông tin hai cho học sinh theo từng tuần, từng tháng ngay từ chiều giữa nhà trường và các bậc phụ huynh học đầu năm học. Qua bản kế hoạch này, giáo viên chủ sinh. nhiệm và những người trực tiếp tổ chức hoạt động - Nhà trường và giáo viên cần cung cấp đầy đủ ngoài giờ lên lớp phải nghiên cứu kĩ nội dung chủ các thông tin về học sinh ở trường cho phụ huynh đề sinh hoạt hàng tháng để kết hợp lồng ghép các được biết từ nội dung, yêu cầu giáo dục cho đến kĩ năng sống cần thiết phải giáo dục cho các em đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi, quá trình học tập vào trong từng hoạt động ấy. rèn luyện của các em, một cách cụ thể, kịp thời Giáo viên chủ nhiệm và những người trực tiếp thông qua liên lạc trực tiếp hoặc qua sổ liên lạc, sổ tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp lựa chọn liên lạc điện tử, email, website của trường; đồng các phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động thời lắng nghe và tiếp thu ý kiến từ phía cha mẹ sao cho phù hợp, nhẹ nhàng mà hiệu quả. học sinh về cách tổ chức và hiệu quả của các hoạt động giáo dục của nhà trường để có sự điều chỉnh Trong quá trình thực hiện, giáo viên phối hợp cho phù hợp. chặt chẽ với phụ huynh học sinh và nhà trường cũng như địa phương để tổ chức các hoạt động cho - Tổ chức họp phụ huynh học sinh theo định kì thuận lợi. tùy theo tình hình thực tế của nhà trường, của lớp. Ở các cuộc họp này giáo viên chủ động trao đổi, Tổ chức giao lưu giữa các tổ trong lớp, giữa các bàn bạc với phụ huynh các giải pháp giáo dục tốt lớp trong trường, giữa các trường với nhau để làm nhất cho các em đồng thời, động viên cha mẹ học tăng hứng thú và quyết tâm khi tham gia của giáo sinh tích cực, nhiệt tình tham gia sự nghiệp giáo viên và học sinh. dục cùng với nhà trường. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và - Giáo viên cần chủ động phối kết hợp với phụ tuyên dương khen thưởng để khích lệ giáo viên và huynh trong việc giáo dục học sinh, cần chỉ cho học sinh. họ thấy trách nhiệm của mình đối với sự phát triển Tổ chức dự giờ, trao đổi để giáo viên học hỏi nhân cách của con mình. Mỗi phụ huynh cần ý lẫn nhau về việc vận dụng các phương pháp và các thức trong việc rèn cho con mình sự tự lập, tính kĩ thuật dạy học vào trong quá trình tổ chức giáo trách nhiệm trong cuộc sống. dục kĩ năng sống cho học sinh. - Nhà trường cần chủ động huy động các nguồn Biện pháp 6: Kết hợp chặt chẽ và thống lực nhân lực, vật lực, tài lực từ gia đình, từ cha nhất cao giữa Gia đình – Nhà trường – Xã hội mẹ học sinh cho các hoạt động giáo dục của nhà Phát huy được sức mạnh tổng hợp của Nhà trường để giảm những khó khăn về kinh tế như trường – Gia đình – Xã hội, cộng đồng trách nhiệm phần thực trạng có đề cập. chăm lo giáo dục kĩ năng sống cho học sinh và phát - Cha mẹ và các thành viên trong gia đình luôn huy những tiềm năng phong phú của toàn xã hội làm gương cho con em trong các hoạt động, trong (về mặt chất cũng như tinh thần) tham gia vào công cuộc sống. Thực hiện chuẩn mực đạo đức và cách tác giáo dục thế hệ trẻ. Tạo ra sự thống nhất thực ứng xử có văn hóa như khuyến khích những thái hiện mục tiêu giáo dục và xây dựng môi trường độ, hành vi tích cực trong giao tiếp của các em, trong sạch, lành mạnh không có tệ nạn xã hội. thiết lập cách giao tiếp trong giao tiếp trong gia * Nhà trường chủ động phối hợp với gia đình định phù hợp với chuẩn mực đạo đức và cách ứng học sinh: xử có văn hóa và thường xuyên phản ánh , liên hệ - Đầu mỗi năm học nhà trường phối hợp với với nhà trường để tham giao vào giáo dục các em cha mẹ học sinh xây dựng tổ chức hội cha mẹ học * Phối kết hợp với các đoàn thể xã hội trong Số 22, tháng 7/2016 86
7. Kinh tế - Văn hóa – Giáo dục 87 và ngoài nhà trường: chuyên đề cho giáo viên nghiên cứu, tìm hiểu về - Nhà trường tổ chức cam kết cộng đồng trách các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực, về quy nhiệm giữa nhà trường, gia đình, xã hội tham gia trình dạy một bài giáo dục kĩ năng sống để giáo vào quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, viên vận dụng có hiệu quả vào quá trình giáo dục thống nhất mục tiêu, phương pháp, hình thức tổ kĩ năng sống cho học sinh. Theo tài liệu giáo dục chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học, Bộ - Trong trường, Ban giám hiệu nhà trường cùng giáo dục hướng dẫn một bài giáo dục kĩ năng sống giáo viên chủ động phối hợp với Đội Thiếu niên, thường được thực hiện theo 4 bước/giai đoạn: Đoàn Thanh niên, Hội Cha mẹ học sinh, Công Bước 1: Khám phá đoàn, để tổ chức các hoạt động giáo dục cho học Bước 2: Kết nối sinh có hiệu quả. Sự nhiệt tình tham gia của tất cả Bước 3: Thực hành, luyện tập các lực lượng này sẽ giúp cho các hoạt động trong Bước 4: Vận dụng nhà trường trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả. 5. Kết luận - Nhà trường chủ động phối hợp với các ban nghành chức năng như Công an, Trung tâm y tế, Kết quả nghiên cứu cho thấy, thực trạng kĩ năng Đoàn Thanh niên, cùng với nhà trường thực hiện sống của các em học sinh tiểu học trên địa bàn các chuyên đề giáo dục như : giáo dục pháp luật, thành Phố Trà Vinh mới chỉ ở mức độ trung bình, an toàn giao thông, thông tin về phòng chống tội các hình thức giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt phạm và tệ nạn xã hội, giáo dục sức khỏe giới tính, động ngoài giờ lên lớp chưa đa dạng nên chưa phát giáo dục về lịch sử địa phương, và tham gia quản huy tối đa được tính tích cực, chủ động của người lí, giáo dục học sinh tại địa phương. học. Khi lồng nghép các kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp các nhà quản lý, các Biện pháp 7: giảng dạy kĩ năng sống như là cán bộ phụ trách đội, và các nhà quản lý còn gặp một môn học ở những tiết học ngoại khóa khá nhiều khó khăn kể cả về phía bản thân họ, cả Bên cạnh việc lồng ghép vào hoạt động ngoài về phía học sinh và cả các yếu tố khác nữa. Vì mục giờ lên lớp, thì mỗi trường cũng có thể tổ chức tiêu của giáo dục hướng tới nâng đào tạo người giáo dục kĩ năng sống như những tiết học ngoại học phát triển toàn diện về nhân cách, do đó, việc khóa trong các tuần. Muốn vậy, giáo viên nắm vận dụng tốt các biện pháp dục kĩ năng sống cho vững tác dụng của từng phương pháp, kĩ thuật học sinh tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ dạy học lấy người học làm trung tâm; đặc biệt là lên lớp ở trên có thể giúp các em học sinh có cơ các phương pháp phát huy được tính tích cực, chủ hội tốt được thực hành, được trải nghiệm những động của học sinh. kiến thức đã học vào những lĩnh vực của cuộc sống Để giảng dạy kĩ năng sống thành một môn học thực tiễn giúp các em phát triển các kỹ năng, thái thì trước tiên, Ban Giám hiệu nhà trường và các độ và hành vi tích cực, biến lời nói thành việc làm, giáo viên xác định những kĩ năng cần thiết để giáo phát triển khả năng thích ứng trước mọi tình huống dục cho học sinh. Trên cơ sở đó, tổ chức các buổi trong cuộc sống. Tài liệu tham khảo Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2008. Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013. Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2011. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học (Tài liệu dành cho giáo viên). NXB Giáo dục Việt Nam. Huỳnh, Văn Sơn. 2007. Quan niệm về kĩ năng sống hiện nay. Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Lưu, Thị Thủy. 2013. Hướng dẫn tổ chức các Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. NXB Giáo dục Việt Nam. Nguyễn, Thanh Bình. 2007. Giáo trình giáo dục kĩ năng sống. NXB Đại học sư phạm Hà Nội. Nguyễn, Thanh Bình. 2007. Giáo trình giáo dục kĩ năng sống. NXB Đại học Sư phạm Hà Nội, 2007. Số 22, tháng 7/2016 87