Cơ quan thông tin-Thư viện ngành ở Việt Nam

Nội dung text: Cơ quan thông tin-Thư viện ngành ở Việt Nam

1. Nghiïn cûáu - Trao àöíi CÚ QUAN THÖNG TIN-THÛ VIÏÅN NGAÂNH ÚÃ VIÏÅT NAM ThS Phaåm Vùn Huâng Cuåc Thöng tin Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia Giúái thiïåu khaái quaát caác cú quan thöng tin-thû viïån (TT-TV) ngaânh úã Viïåt Nam vïì phûúng diïån khuön khöí phaáp lyá vaâ thûåc traång. Nïu roä caác haån chïë vïì haå têìng cú súã vêåt chêët kyä thuêåt, kinh phñ vaâ nhên lûåc; nùng lûåc thöng tin; quaãn lyá, chó àaåo; vaâ quan hïå húåp taác trong hoaåt àöång cuãa caác cú quan TT-TV ngaânh. Àûa ra möåt söë kiïën nghõ nhùçm khùæc phuåc caác haån chïë naây. ú quan TT-TV chuyïn ngaânh Caác àöëi tûúång thuöåc hïå thöëng thû viïån vaâ àa ngaânh (goåi chung laâ cú ngaânh àûúåc quy àõnh taåi Àiïìu 16, Phaáp Cquan TT-TV ngaânh) giûä möåt lïånh Thû viïån göìm: Thû viïån cuãa viïån, vai troâ quan troång trong nghiïn cûáu, trung têm nghiïn cûáu khoa hoåc; thû àaâo taåo noái riïng vaâ trong sûå phaát triïín viïån cuãa nhaâ trûúâng vaâ cú súã giaáo kinh tïë-xaä höåi cuãa àêët nûúác noái chung. duåc; thû viïån cuãa cú quan nhaâ nûúác; Vêën àïì àêìu tû phaát triïín caác cú quan thû viïån cuãa àún võ vuä trang nhên dên; TT-TV ngaânh àaä súám àûúåc quan têm thû viïån cuãa töí chûác chñnh trõ, töí chûác vaâ tiïën haânh thûúâng xuyïn úã nhiïìu chñnh trõ-xaä höåi, töí chûác xaä höåi, töí mûác àöå vaâ hònh thûác khaác nhau. Tuy chûác xaä höåi-nghïì nghiïåp, töí chûác kinh nhiïn, cho àïën nay vêîn chûa coá cöng tïë, àún võ sûå nghiïåp. trònh naâo nghiïn cûáu àêìy àuã, toaân diïån Bïn caånh sûå töìn taåi cuãa caác thû viïån vïì caác cú quan TT-TV naây. Baâi viïët ngaânh, caác cú quan thöng tin hoùåc cú naây têåp trung vaâo möåt söë nöåi dung liïn quan TT-TV àûúåc hònh thaânh nïn tûâ quan àïën tiïìm lûåc vaâ xu hûúáng phaát hai loaåi hònh cú quan (cú quan, töí chûác triïín cuãa caác cú quan TT-TV ngaânh. dõch vuå thöng tin hoùåc thû viïån àûúåc Àiïuì 7, Nghõ àõnh sö ë 72/2002/NÀ-CP saáp nhêåp hay àöíi tïn thaânh cú quan [2] vïì viïåc thi haânh Phaáp lïånh Thû TT-TV). Trong àoá, caác töí chûác dõch vuå viïån, àõnh nghôa: “Thû viïån àa ngaânh thöng tin khoa hoåc vaâ cöng nghïå laâ thû viïån coá vöën taâi liïåu thuöåc nhiïìu (KH&CN) àoáng möåt vai troâ hïët sûác ngaânh, lônh vûåc khoa hoåc khaác nhau”, quan troång trong viïåc phöí biïën tri thûác vaâ “Thû viïån chuyïn ngaânh laâ thû viïån KH&CN. Theo Àiïìu 2, Nghõ àõnh söë coá vöën taâi liïåu chuyïn sêu vïì möåt 159/2004/NÀ-CP [3] vïì hoaåt àöång ngaânh, lônh vûåc khoa hoåc cuå thïí vaâ thöng tin KH&CN, töí chûác dõch vuå phuåc vuå àöëi tûúång baån àoåc laâ caán böå, thöng tin khoa hoåc vaâ cöng nghïå “laâ cöng chûác, viïn chûác chuyïn mön àún võ sûå nghiïåp thûåc hiïån chûác nùng thuöåc cú quan, töí chûác chuã quaãn”. cung cêëp dõch vuå thöng tin khoa hoåc vaâ THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 13
2. Nghiïn cûáu - Trao àöíi cöng nghïå do cú quan nhaâ nûúác hoùåc chûác nùng thöng tin vaâ thû viïån. Búãi töí chûác, caá nhên thaânh lêåp theo quy vêåy dûúái àêy chuáng àûúåc goåi chung laâ àõnh cuãa phaáp luêåt”. Trong àoá, Àiïìu 7 cú quan thöng tin-thû viïån ngaânh. cuãa Nghõ àõnh naây cuäng nïu roä: caác töí Khöng phuã nhêån vai troâ to lúán cuãa chûác dõch vuå thöng tin KH&CN cöng hïå thöëng thû viïån cöng cöång, nhûng coá lêåp, bao göìm: thïí khùèng àõnh rùçng, tri thûác àûúåc phöí - Trung têm Thöng tin KH&CN biïën vaâ chuyïín hoaá thaânh tri thûác múái Quöëc gia (nay laâ Cuåc Thöng tin chuã yïëu taåi cú quan TT-TV ngaânh. KH&CN Quöëc gia); Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã caác àiïím sau: - Töí chûác dõch vuå thöng tin KH&CN Thûá nhêët, àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã cuãa Böå, cú quan ngang Böå, cú quan àiïím sau: cú quan TT-TV ngaânh coá thuöåc Chñnh phuã vaâ caác cú quan nhaâ trong moåi cú quan töí chûác thuöåc moåi nûúác khaác úã Trung ûúng; lônh vûåc cuãa àúâi söëng xaä höåi (caác Böå, - Töí chûác dõch vuå thöng tin KH&CN ngaânh, àõa phûúng, trûúâng hoåc, àún võ cuãa cú quan chuyïn mön thuöåc uãy ban an ninh quöëc phoâng, ). nhên dên tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc Thûá hai, cú quan TT-TV ngaânh àûúåc Trung ûúng; thaânh lêåp dûåa trïn nhu cêìu cuãa tûâng cú - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin quan, àún võ cuå thïí, töìn taåi vaâ phaát KH&CN khaác cuãa Nhaâ nûúác; triïín cuâng vúái sûå phaát triïín cuãa cú - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin quan, töí chûác maâ noá trûåc thuöåc. KH&CN cuãa caác cú quan Àaãng, cú Thû á ba, nguönì thöng tin va â taiâ liïuå cuaã quan Trung ûúng cuãa caác àoaân thïí; cú quan TT-TV nganhâ thuöcå loaiå chuyïn - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin sêu theo chuyïn nganhâ cu å thï í nïn co á thïí KH&CN do caác höåi, töí chûác phi chñnh phu â húpå vúiá àöië tûúngå phucå vu.å phuã, doanh nghiïåp, caá nhên coá àùng kyá Thöng qua maång lûúái röång khùæp kinh doanh vaâ caác töí chûác khaác thaânh trong caã nûúác, caác cú quan TT-TV lêåp. ngaânh ngaây caâng khùèng àõnh võ trñ vaâ Nhû vêåy coá thïí thêëy, cú quan vai troâ cuãa mònh trong xaä höåi. Viïåc àêìu TT-TV ngaânh phöí biïën úã moåi ngaânh, tû, phaát triïín vaâ thuác àêíy hoaåt àöång moåi lônh vûåc àúâi söëng xaä höåi. Hiïån nay, cuãa chuáng laâ cêìn thiïët vaâ cuäng laâ traách àïí àaáp ûáng yïu cêìu phaát triïín chung vaâ nhiïåm cuãa möîi cú quan, töí chûác vaâ àïí phuâ húåp vúái àùåc thuâ cuãa tûâng àún võ, toaân xaä höåi. Sûå phaát triïín cuãa chuáng hêìu hïët caác thû viïån ngaânh àaä àöíi tïn tuy vêåy coân rêët nhiïìu vêën àïì vaâ thiïëu hoùåc saáp nhêåp vúái caác trung têm thöng àöìng böå. Dûúái àêy laâ caác nguyïn nhên tin vaâ coá nhiïìu tïn goåi khaác nhau. Tuy vaâ giaãi phaáp nhùçm khùæc phuåc tònh nhiïn, vïì baãn chêët, chuáng àïìu thûåc hiïån traång noái trïn. 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012
3. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 1. Khuön khöí phaáp lyá cho hoaåt 2. Khaái quaát thûåc traång cuãa möåt àöång cuãa cú quan TT-TV ngaânh söë loaåi hònh cú quan TT-TV ngaânh Hiïån nay, hoaåt àöång TT-TV noái Theo söë liïåu cuãa Töíng cuåc Thöëng kï chung àang tuên theo caác vùn baãn phaáp [5] vaâ Böå KH&CN [4], tñnh àïën nùm quy chuã yïëu nhû: Phaáp lïånh Thû viïån 2010 caã nûúác coá 686 cú quan nghiïn söë 31/2000/PL-UBTVQH10 ngaây cûáu vaâ phaát triïín cöng lêåp, 414 trûúâng 28/12/2000 cuãa Quöëc höåi, Nghõ àõnh söë àaåi hoåc vaâ cao àùèng vaâ 63 súã KH&CN 72/2002/NÀ-CP ngaây 6/8/2002 cuãa trûåc thuöåc tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc Chñnh phuã quy àõnh chi tiïët thi haânh Trung ûúng. Ngoaâi ra, cêìn kïí àïën haâng Phaáp lïånh Thû viïån, Nghõ àõnh söë nghòn cú quan an ninh, quöëc phoâng vaâ 159/2004/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã quy 28.593 trûúâng phöí thöng caác cêëp. Trong àoá, hêìu hïët caác cú quan, àún võ àõnh vïì hoaåt àöång thöng tin khoa hoåc trïn àïìu coá thû viïån hoùåc cú quan vaâ cöng nghïå (KH&CN), caác töí chûác TT-TV riïng. Nhû vêåy, chó tñnh riïng dõch vuå thöng tin khoa hoåc vaâ cöng caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, viïån nghïå cöng lêåp, Nghõ àõnh söë nghiïn cûáu, cú quan Böå, ngaânh vaâ súã 02/2009/NÐ-CP ngaây 6/1/2009 cuãa KH&CN thò hiïån caã nûúác coá trïn 1.000 Chñnh phuã quy àõnh vïì töí chûác vaâ hoaåt cú quan TT-TV ngaânh. Trong phaåm vi àöång cuãa thû viïån tû nhên coá phuåc vuå baâi viïët naây, chuáng töi têåp trung khaão cöång àöìng, Nhûäng vùn baãn trïn àaä saát möåt söë loaåi hònh cú quan TT-TV taåo nïn khuön khöí phaáp lyá cho hoaåt thuöåc caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, àöång TT-TV, tuy nhiïn, chuáng múái viïån nghiïn cûáu, caác Böå, ngaânh vaâ súã àûúåc triïín khai úã mûác àöå nhêët àõnh, KH&CN caác tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc àùåc biïåt laâ vúái cú quan TT-TV ngaânh. Trung ûúng. Súã dô nhû vêåy vò bïn caånh Luêåt Thû 2.1. Cú quan TT-TV trûúâng àaåi viïån vaâ Nghõ àõnh 72/2002/NÀ-CP, cú hoåc, cao àùèng quan TT-TV ngaânh coân phaãi tuên theo Loaåi cú quan naây coá võ trñ hïët sûác quy àõnh cuãa caác vùn baãn khaác liïn quan troång trong nghiïn cûáu vaâ àaâo quan àïën cú cêëu töí chûác cuãa tûâng cú taåo, nhiïåm vuå cuãa noá laâ: thu thêåp quan, àún võ. Ngoaâi ra, àïí triïín khai nguöìn thöng tin liïn quan àïën hûúáng caác vùn baãn phaáp quy nïu trïn, coân nghiïn cûáu vaâ àaâo taåo cuãa trûúâng; xûã thiïëu sûå phên cêëp cuå thïí vaâ nhûäng vùn lyá, sùæp xïëp vaâ baão quaãn nguöìn tû liïåu baãn hûúáng dêîn cêìn thiïët, cú quan àïí nhanh choáng àaáp ûáng nhu cêìu cuãa TT-TV ngaânh vò thïë chuã yïëu bõ chi ngûúâi duâng tin. Nhûäng nùm gêìn àêy, phöëi búãi caác vùn baãn phaáp quy theo cú caác trûúâng àïìu têåp trung àêìu tû phaát cêëu ngaânh doåc cuãa cú quan, àún võ chuã triïín cú quan TT-TV cuãa mònh theo quaãn. hûúáng hiïån àaåi hoaá. Àùåc biïåt, möåt söë THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 15
4. Nghiïn cûáu - Trao àöíi trûúâng àaåi hoåc àaä thaânh lêåp Trung têm quan nghiïn cûáu, phaát triïín nhû caác hoåc liïåu nhû caác Àaåi hoåc taåi Huïë, Àaâ viïån nghiïn cûáu, phoâng thñ nghiïåm, Nùéng, Cêìn Thú vaâ Thaái Nguyïn. Theo (goåi chung laâ cú quan TT-TV viïån söë liïåu àiïìu tra cuãa Cuåc Thöng tin nghiïn cûáu) laâ núi têåp trung nguöìn KH&CN Quöëc gia nùm 2011 [8], thöng tin chuyïn sêu phuåc vuå cöng taác bònh quên möîi cú quan TT-TV trûúâng nghiïn cûáu, thñ nghiïåm thuöåc nhiïìu àaåi hoåc, cao àùèng àûúåc àêìu tû khoaãng ngaânh, lônh vûåc khaác nhau, vaâ àoáng vai 500 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå biïn troâ quan troång khöng thïí thiïëu àöëi vúái chïë 15 - 20 ngûúâi/àún võ, trong àoá, cöng taác nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát trïn 50% àaä qua àaâo taåo chuyïn ngaânh triïín cöng nghïå. Quy mö cuãa cú quan TT-TV vaâ 3 - 4 caán böå coá trònh àöå sau TT-TV viïån nghiïn cûáu rêët khaác nhau, àaåi hoåc. Möîi cú quan TT-TV trûúâng tuyâ thuöåc quy mö vaâ àùåc àiïím cuãa tûâng àûúåc trang bõ khoaãng 100 maáy tñnh; àún võ chuã quaãn. Theo söë liïåu àiïìu tra trïn 50% söë cú quan TT-TV coá truå súã cuãa Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia hoaåt àöång riïng vaâ 100% - coá phoâng nùm 2011 [8], trung bònh möîi cú quan àoåc daânh cho sinh viïn vaâ caán böå. TT-TV viïån nghiïn cûáu àûúåc àêìu tû Möîi cú quan hiïån àang súã khoaãng 250 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå hûäu khoaãng 40 - 45 nghòn baãn tûâ 5 - 6 ngûúâi/àún võ, trong àoá, trïn saách, 800 àêìu tïn taåp chñ (bao göìm caã 40% coá trònh àöå sau àaåi hoåc vaâ trïn taåp chñ on-line), 1.100 baáo caáo kïët quaã 20% àaä qua àaâo taåo chuyïn ngaânh nghiïn cûáu. Àùåc biïåt, trong giai àoaån TT-TV. Vïì cú súã vêåt chêët: gêìn 40% phaát triïín caác nguöìn tin söë hoaá hiïån àún võ coá truå súã riïng, trïn 90% àún võ coá phoâng àoåc àöåc lêåp, trung bònh möîi nay, àa söë cú quan TT-TV trûúâng àaä vaâ àún võ àûúåc trang bõ tûâ 5 - 6 maáy tñnh. àang têåp trung vaâo viïåc phaát triïín caác Vïì nguöìn tin: möîi àún võ coá 1 CSDL, nguöìn tin söë hoaá vúái söë lûúång 4 cú súã gêìn 6.000 àêìu saách, 350 tïn taåp chñ vaâ dûä liïåu (CSDL), trong àoá, möåt söë 450 baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu. trûúâng àaåi hoåc lúán nhû Àaåi hoåc Quöëc Nhûäng taâi liïåu trïn àïìu thuöåc loaåi gia Haâ Nöåi, Àaåi hoåc Baách khoa Haâ chuyïn sêu theo ngaânh, lônh vûåc Nöåi, àaä àêìu tû kinh phñ lúán àïí mua nghiïn cûáu vaâ coá giaá trõ àùåc biïåt trong caác CSDL nûúác ngoaâi. Bïn caånh àoá, nghiïn cûáu khoa hoåc. Ngoaâi ra, möåt söë möåt söë trûúâng cuäng àaä vaâ àang triïín cú quan nghiïn cûáu àaä vaâ àang àêíy khai viïåc söë hoaá vaâ sûã duång phêìn mïìm maånh böí sung nguöìn tin nûúác ngoaâi, quaãn lyá thû viïån söë vúái quy mö vaâ mûác bao göìm caã taâi liïåu truyïìn thöëng vaâ caác àöå ngaây caâng tùng. CSDL vúái kinh phñ haâng tyã àöìng möîi 2.2. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc caác nùm nhû Viïån Khoa hoåc Xaä höåi Viïåt cú quan nghiïn cûáu, phaát triïín Nam, Viïån Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Cú quan TT-TV trûåc thuöåc caác cú Viïåt Nam, 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012
5. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 2.3. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc Böå, hoåc, phaát triïín vaâ phöí biïën KH&CN ngaânh taåi àõa phûúng. Theo Thöng tû Liïn böå Cú quan TT-TV trûåc thuöåc Böå, söë 05/2008/TTLT-BKHCN-BNV ngaây ngaânh laâ núi têåp trung nguöìn tin àêìy àuã 18/6/2008 giûäa Böå KH&CN vaâ Böå Nöåi nhêët vïì caác lônh vûåc liïn quan trûåc tiïëp vuå “Hûúáng dêîn chûác nùng, nhiïåm vuå, àïën cöng taác quaãn lyá cuãa Böå, ngaânh. quyïìn haån vaâ cú cêëu töí chûác cuãa cú Àöëi tûúång duâng tin cuãa loaåi cú quan quan chuyïn mön vïì KH&CN thuöåc naây khaá lúán vaâ àa daång, do vêåy, chuáng Uyã ban nhên dên cêëp tónh, cêëp huyïån”, thûúâng coá quy mö lúán, hoaåt àöång mang Trung têm Tin hoåc vaâ Thöng tin tñnh chuyïn nghiïåp vaâ nhêån àûúåc sûå KH&CN laâ àún võ sûå nghiïåp trûåc thuöåc quan têm àêìu tû cuãa cú quan chuã quaãn. Súã KH&CN thûåc hiïån chûác nùng Theo söë liïåu thöëng kï taåi 34 cú quan thöng tin vïì KH&CN trong phaåm vi TT-TV thuöåc Böå, ngaânh nùm 2011 cuãa àõa phûúng mònh. Caác cú quan TT-TV Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia [8], naây chõu sûå chó àaåo cuãa caác súã trung bònh möîi cú quan TT-TV àûúåc KH&CN, bïn caånh àoá, cuäng chõu sûå cêëp tûâ 5 àïën 6 tyã àöìng/ nùm, söë caán böå hûúáng dêîn, chó àaåo vaâ kiïím tra vïì biïn chïë bònh quên laâ 54 ngûúâi/àún võ, nghiïåp vuå cuãa Cuåc Thöng tin KH&CN trong àoá, 1 caán böå coá trònh àöå sau àaåi Quöëc gia. Vïì töí chûác: caã nûúác hiïån coá hoåc vaâ khoaãng 8 ngûúâi àaä qua àaâo taåo 37 Trung têm Thöng tin KH&CN trûåc chuyïn ngaânh TT-TV. Vïì cú súã vêåt thuöåc caác súã KH&CN (chiïëm 58,7%) chêët vaâ trang thiïët bõ: trung bònh möîi [9]. Caác trung têm naây coá tïn goåi khaác cú quan àûúåc trang bõ 54 maáy tñnh, tuy nhau, 16/37 àún võ coá tïn laâ Trung têm nhiïn, múái 12/34 cú quan coá truå súã Tin hoåc vaâ Thöng tin KH&CN, 3/37 riïng vaâ 23/34 cú quan coá phoâng àoåc àún võ - Trung têm Thöng tin KH&CN thû viïån. Vïì nguöìn tin: trung bònh möîi vaâ Tin hoåc, 18/37 àún võ coân laåi - mang cú quan àang súã hûäu 3 CSDL, 23.000 tïn khaác nhau nhû Trung têm Thöng àêìu saách, 416 taåp chñ vaâ 1.145 baáo caáo tin KH&CN, Trung têm Thöng tin-Tû kïët quaã nghiïn cûáu. Cú quan TT-TV liïåu, Trung têm Cöng nghïå thöng thuöåc Böå, ngaânh àaä vaâ àang àêíy nhanh tin, viïåc hiïån àaåi hoaá thöng qua tùng cûúâng Ngoaâi nhûäng Súã KH&CN coá thaânh àêìu tû kinh phñ, cú súã vêåt chêët, trang lêåp Trung têm thöng tin nhû trïn, taåi thiïët bõ vaâ àùåc biïåt laâ phaát triïín nguöìn möåt söë àõa phûúng, àún võ thûåc hiïån tin söë hoaá. chûác nùng hoaåt àöång thöng tin àûúåc töí 2.4. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc súã chûác dûúái daång Phoâng Thöng tin KH&CN (16/63 àún võ, chiïëm 25,4%) vúái caác Loaåi cú quan naây àoáng vai troâ quan tïn goåi khaác nhau nhû: Phoâng Thöng troång trong cöng taác nghiïn cûáu khoa tin KH&CN, Phoâng Thöng tin tû liïåu, THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 17
6. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Phoâng Thöng tin vaâ Súã hûäu cöng laâ viïåc thûåc hiïån mö hònh “Cung cêëp nghiïåp, . Ngoaâi ra, vêîn coân 10 súã thöng tin KH&CN phuåc vuå phaát triïín KH&CN (chiïëm 15,8 %) chûa coá àún kinh tïë xaä höåi vuâng sêu, vuâng xa” [13] võ thöng tin KH&CN àöåc lêåp. Taåi àêy, do Cuåc Thöng tin KH&CN nhiïåm vuå thöng tin KH&CN nùçm trong Quöëc gia khúãi xûúáng vaâ thûåc caác phoâng nhû: Phoâng quaãn lyá hiïån tûâ nùm 2003 thöng qua KH&CN, Phoâng quaãn lyá cöng nghïå, chuyïín giao Hïå thöëng thû viïån àiïån tûã Phoâng Quaãn lyá khoa hoåc, . Theo söë vúái trïn 200.000 taâi liïåu, bao liïåu thöëng kï taåi 63 tónh, thaânh cuãa Cuåc göìm trïn 1.000 phim KH&CN, Thöng tin KH&CN Quöëc gia hún 3.000 tiïu chuêín, gêìn 2.000 kïët nùm 2011[8], kinh phñ bònh quên quaã nghiïn cûáu, 636 dûå aán, 893 vùn daânh cho caác cú quan TT-TV naây baãn phaáp luêåt, 5.155 cöng nghïå vaâ thiïët khoaãng 560 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå bõ chaâo baán, 487 taåp chñ, 4.024 böå giaáo biïn chïë bònh quên 12 ngûúâi/àún võ, trònh daåy nghïì, keâm theo àaâo taåo caán trong àoá, söë caán böå àaä qua àaâo taåo böå àïí vêån haânh vaâ duy trò Hïå thöëng. nghiïåp vuå TT-TV chó chiïëm 0,18%. Vïì Tñnh àïën thaáng 9 nùm 2011, mö hònh cú súã vêåt chêët vaâ trang thiïët bõ: 17/63 naây àaä àûúåc nhên röång túái 334 àiïím àún võ coá truå súã riïng (chiïëm 27%), thuöåc 37 tónh, thaânh phöë vaâ àaâo taåo trong àoá, 26/63 àún võ coá phoâng àoåc àûúåc 820 caán böå, mang laåi hiïåu quaã to thû viïån (chiïëm 41%), trung bònh möîi lúán trong viïåc chuyïín giao tri thûác àún võ àûúåc trang bõ 15 maáy tñnh. KH&CN túái baâ con nöng dên. Trong Vïì nguöìn tin: trung bònh möîi nùm 2011, Böå KH&CN àaä giao cho àún võ súã hûäu khoaãng 550 àêìu Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia triïín saách, 1 CSDL, 9 tïn taåp chñ vaâ 420 baáo khai nhiïåm vuå “Xêy dûång vaâ phaát triïín caáo kïët quaã nghiïn cûáu. Àùåc biïåt, caác Hïå thöëng Thöng tin nghiïn cûáu vaâ phaát cú quan TT-TV naây laâ núi lûu trûä vaâ triïín Viïåt Nam” nhùçm höî trúå àùæc lûåc phöí biïën caác phim KH&CN- nguöìn taâi cho cöng taác quaãn lyá nhaâ nûúác vïì liïåu quyá giuáp tùng cûúâng phöí KH&CN, àùåc biïåt khùæc phuåc tònh traång biïën thöng tin KH&CN taåi àõa phûúng- truâng lùåp, laäng phñ trong nghiïn cûáu vaâ trung bònh möîi cú quan súã hûäu khoaãng phaát triïín, goáp phêìn àêíy maånh viïåc 140 phim KH&CN. Taåi möåt söë núi nhû ûáng duång kïët quaã nghiïn cûáu taåi àõa Vônh Phuác, Quaãng Trõ, bùçng viïåc phûúng. Àïën nay, Nhiïåm vuå naây àaä phöëi húåp vúái caác àaâi truyïìn hònh àõa àûúåc triïín khai túái 63 tónh, thaânh phöë phûúng, nguöìn tin naây àaä vaâ àang àûúåc trûåc thuöåc Trung ûúng vaâ mang laåi kïët phöí biïën rêët hiïåu quaã. Möåt trong nhûäng quaã ban àêìu vúái trïn 6.000 baãn thuyïët thaânh tûåu nöíi bêåt trong hoaåt àöång cuãa minh vaâ baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu àaä cú quan TT-TV trûåc thuöåc Súã KH&CN àûúåc thu thêåp vaâ söë hoáa. Dûå kiïën 18 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012
7. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Nhiïåm vuå naây seä tiïëp tuåc àûúåc àêíy Coá sûå chïnh lïåch àaáng kïí vïì tiïìm lûåc maånh trong nhûäng nùm tiïëp theo vúái thöng tin giûäa caác cú quan TT-TV quy mö vûúåt ra ngoaâi khöëi caác cú quan ngaânh (caã nguöìn taâi liïåu truyïìn thöëng thöng tin KH&CN trûåc thuöåc Súã vaâ taâi liïåu söë hoaá), núi coá túái haâng trùm KH&CN. nghòn àêìu saách vaâ haâng chuåc CSDL, 3. Nhêån xeát vaâ trao àöíi núi chó coá vaâi trùm taâi liïåu truyïìn thöëng vaâ thêåm chñ khöng coá CSDL. Sûå Tûâ nhûäng söë liïåu thöëng kï vaâ khaão chïnh lïåch naây phaãn aánh sûå khaác biïåt saát thûåc traång hoaåt àöång cuãa caác cú lúán trong quan àiïím cuãa cú quan chuã quan TT-TV ngaânh coá thïí àûa ra quaãn. nhûäng nhêån xeát cú baãn nhû sau: - Cöng taác quaãn lyá, chó àaåo àöëi vúái - Haå têìng cú súã vêåt chêët kyä thuêåt, cú quan TT-TV ngaânh coân nhiïìu haån kinh phñ vaâ nhên lûåc daânh cho cú quan chïë, thiïëu àöìng böå, nhiïìu khi thiïëu TT-TV ngaânh coân thiïëu, khöng àöìng hûúáng dêîn cuå thïí, caác vùn baãn quy àïìu, nhiïìu núi coân laåc hêåu. Àùåc thuâ cuãa phaåm phaáp luêåt àûúåc triïín khai chêåm. tûâng àún võ vaâ quan àiïím vïì vai troâ Sûå quan têm cuãa laänh àaåo caác cêëp àöëi cuãa cú quan TT-TV khaác nhau àaä taåo vúái hoaåt àöång thöng tin chûa àuã; vùn nïn sûå khaác biïåt trong tûâng nhoám vaâ úã hoáa thöng tin trong giúái nghiïn cûáu vaâ têët caã caác loaåi hònh cú quan TT-TV àaâo taåo cuäng nhû trong xaä höåi coân thêëp ngaânh. Coá sûå tûúng phaãn roä neát giûäa so vúái nhu cêìu phaát triïín cuãa àêët nûúác möåt bïn laâ nhûäng cú quan TT-TV trong thúâi kyâ höåi nhêåp quöëc tïë. ngaânh phaát triïín nhanh, maånh; àûúåc - Quan hïå giûäa caác cú quan TT-TV thaânh lêåp úã cêëp trung têm vúái cú cêëu töí ngaânh chûa mang laåi hiïåu quaã roä rïåt. chûác àaãm baão töët cho vêån haânh böå Trong khoaãng 10 nùm trúã laåi àêy, trïn maáy; àûúåc àêìu tû haâng tyã àöìng möîi phaåm vi caã nûúác, àaä xuêët hiïån khaá nùm vaâ bïn kia laâ nhûäng àún võ gêìn nhiïìu hònh thûác húåp taác, liïn kïët, àaáng nhû khöng coá sûå chuyïín biïën; chó àûúåc kïí laâ viïåc thaânh lêåp caác liïn hiïåp thû thaânh lêåp úã cêëp phoâng, thêåm chñ laâ möåt viïån nhû: Liïn hiïåp Thû viïån Viïåt böå phêån trûåc thuöåc phoâng; chó àûúåc Nam, Liïn hiïåp Thû viïån caác vuâng cêëp 100-200 triïåu àöìng/nùm. Àöåi nguä Àöìng bùçng söng Höìng, Àöìng bùçng caán böå nhòn chung coân moãng, trònh àöå söng Cûãu Long, Liïn Hiïåp Thû viïån chuyïn mön vaâ nghiïåp vuå coân haån chïë, caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc caác vuâng thiïëu chuyïn nghiïåp, nhêët laâ taåi cú miïìn vaâ trong caã nûúác, Sûå liïn kïët quan TT-TV àõa phûúng. vaâ húåp taác naây àaä mang laåi cú höåi lúán - Nùng lûåc thöng tin coân haån chïë, taãn cho sûå phaát triïín cuãa möîi àún võ thaânh maån, chûa àûúåc tñch húåp vaâ khai thaác viïn. Àùåc biïåt, trong cöng taác phaát hiïåu quaã, àùåc biïåt laâ nguöìn tin nöåi sinh. triïín nguöìn tin àiïån tûã, caác CSDL lúán THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 19
8. Nghiïn cûáu - Trao àöíi nhû Proquest Central, Ebsco, Science khöng phuâ húåp bùçng tiïu chuêín hiïån Direct, thûúâng rêët àùæt tiïìn, nïëu mua duâng (Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc leã tûâng phêìn hoùåc möåt vaâi CSDL trong gia sûã duång Khung phên loaåi BBK), möåt böå CSDL seä rêët töën keám vaâ khöng Toám laåi, sûå liïn kïët, phöëi húåp giûäa caác traánh khoãi truâng lùåp. Vêën àïì àaä phêìn cú quan TT-TV ngaânh coân loãng leão, naâo àûúåc giaãi quyïët vúái sûå ra àúâi vaâo thiïëu thöëng nhêët, nhêët laâ trong sûã duång thaáng 12 nùm 2004 cuãa Liïn hiïåp Thû tiïu chuêín nghiïåp vuå. viïån Viïåt Nam vïì caác nguöìn tin àiïån tûã - Tin hoåc hoaá vaâ phaát triïín nguöìn tin (Vietnam Library Consortium on söë hoaá hiïån laâ xu hûúáng têët yïëu taåi caác E-resources) [10]. Theo àoá, 26 àún võ cú quan TT-TV ngaânh. Ngûúâi duâng tin àaä tûå nguyïån cuâng goáp kinh phñ tham àaä vaâ àang thay àöíi thoái quen, chuyïín gia vaâo Consortium, trong àoá, Cuåc sang sûã duång nguöìn taâi liïåu söë laâ chuã Thöng tin KH&CN Quöëc gia yïëu. Khöng chó úã Viïåt Nam maâ trïn àoáng goáp khoaãng 50.000 USD/nùm, toaân thïë giúái, söë lûúåt ngûúâi àïën thû caác àún võ coân laåi àoáng goáp viïån àoåc taâi liïåu truyïìn thöëng giaãm ài tûâ 1.000 àïën 5.000 USD/nùm. Tñnh àïën roä rïåt, thay vaâo àoá, hoå truy cêåp, khai cuöëi nùm 2011, Consortium àaä thaác thöng tin söë hoaá thöng qua maáy coá 51 thû viïån thaânh viïn àaä àùng kyá tñnh vaâ caác phûúng tiïån cêìm tay. Àiïìu tham gia vaâ kyá kïët Biïn baãn ghi nhúá vïì naây buöåc cú quan TT-TV phaãi thay àöíi phöëi húåp böí sung nguöìn tin àiïån hònh thûác phuåc vuå, tùng cûúâng nguöìn tûã [12]. Ngoaâi sûå húåp taác àïí böí sung taâi nguyïn söë vaâ liïn kïët vúái nhau àïí caác nguöìn tin àiïån tûã nûúác ngoaâi, giûäa phaát triïín caác nguöìn tin àiïån tûã vaâ chia caác thaânh viïn Consortium coân coá seã nguöìn lûåc thöng tin thöng qua caác nhûäng quan hïå húåp taác khaác nhû trao chuêín thöëng nhêët. àöíi, chia seã nguöìn tin trong nûúác, trao 4. Àïì xuêët vaâ kiïën nghõ àöíi nghiïåp vuå, höî trúå àaâo taåo, mùåc Tûâ nhûäng nhêån xeát trïn, chuáng töi duâ nhûäng hoaåt àöång naây múái chó diïîn kiïën nghõ möåt söë àiïím nhû sau: ra tûå phaát úã möåt söë àún võ nhêët àõnh. Àùåc biïåt, caác cú quan TT-TV ngaânh - Cêìn ban haânh nhûäng vùn baãn chó hiïån coân gùåp nhiïìu khoá khùn trong viïåc àaåo, hûúáng dêîn vaâ phên cêëp quaãn lyá sûã duång thöëng nhêët Hïå thöëng tiïu cho tûâng loaåi hònh cú quan TT-TV chuêín thû viïån göìm AACR2, ngaânh nhùçm tùng cûúâng quaãn lyá nhaâ MARC21 vaâ DDC àaä àûúåc cuå thïí hoaá nûúác; bùçng Quyïët àõnh söë 1598/BVHTT-TV - Cêìn xaác àõnh quan àiïím àuáng vïì võ ngaây 07/5/2007 cuãa Böå Vùn trñ vaâ vai troâ cuãa cú quan TT-TV ngaânh hoaá-Thöng tin [11]. Nguyïn nhên chuã trong chiïën lûúåc vaâ kïë hoaåch phaát triïín yïëu laâ chûa coá löå trònh cêìn thiïët cho cuãa tûâng cú quan töí chûác; chuyïín àöíi hoùåc do tiïu chuêín múái - Cêìn coá sûå phöëi húåp töët, àùåc biïåt laâ 20 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012
9. Nghiïn cûáu - Trao àöíi giûäa caác cú quan, Böå, ngaânh vaâ àõa phuâ húåp àïí giuáp caác àún võ chuã àöång phûúng trong xêy dûång vaâ phaát triïín cú söë hoaá nguöìn taâi liïåu truyïìn thöëng hiïån quan TT-TV ngaânh, coá chñnh saách ûu coá vaâ phaát triïín caác nguöìn tin söë hoaá tiïn cho hoaåt àöång naây; khaác; - Cêìn coá sûå àöìng thuêån trong viïåc - Cêìn súám thöëng nhêët caác tiïu chuêín phên böí vaâ àoáng goáp kinh phñ tham gia nghiïåp vuå cho taâi liïåu truyïìn thöëng vaâ Consortium vïì caác nguöìn tin àiïån tûã nguöìn tin àiïån tûã; dûúái sûå chuã trò cuãa Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo - Cú quan chuã quaãn cêìn àaãm baão caác taåo vaâ Böå KH&CN; àiïìu kiïån vïì truå súã, trang thiïët bõ, kinh - Cêìn ban haânh nhûäng vùn baãn phñ vaâ nhên lûåc dûåa trïn yïu cêìu chung hûúáng dêîn keâm theo nhûäng hònh thûác cho cú quan TT-TV ngaânh. Taâi liïåu tham khaão 1. Phaáp lïånh Thû viïån söë 31/2000/PL- cuãa sûå phaát triïín. Thöng tin tû liïåu, Söë 1/2010 UBTVQH10 ngaây 28 thaáng 12 nùm 2000. Quöëc 8. Phan Huy Quïë. Àïì taâi nghiïn cûáu cêëp Böå höåi nûúác Cöång hoaâ Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. “Nghiïn cûáu cú súã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn phaát triïín 2. Nghõ àõnh söë 72/2002/NÀ-CP ngaây 6 cöng taác thöng tin-thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN thaáng 8 nùm 2002 Quy àõnh chi tiïët thi haânh Viïåt Nam àïën nùm 2020” Phaáp lïånh Thû viïån. Chñnh phuã nûúác Cöång hoaâ 9. Nguyïîn Tiïën Àûác. Baáo caáo Töíng quan vïì Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa cú quan thöng tin 3. Nghõ àõnh söë 159/2004/NÀ-CP CP ngaây KH&CN àõa phûúng. Höåi thaão “Töí chûác vaâ hoaåt 31 thaáng 8 nùm 2004 vïì hoaåt àöång thöng tin àöång cuãa cú quan thöng tin KH&CN àõa khoa hoåc vaâ cöng nghïå. Chñnh phuã nûúác Cöång phûúng” 2010. hoaâ Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. 10. Àaâo Maånh Thùæng. Baáo caáo hoaåt àöång 4. Danh baå caác cú quan nghiïn cûáu vaâ phaát Liïn hiïåp Thû viïån vïì nguöìn tin àiïån tûã. Haå triïín cöng lêåp (2009). Böå Khoa hoåc vaâ Cöng Long, 15 - 16/10/2010. nghïå. 11. Nguyïîn Thõ Thanh Vên. AÁp duång phên 5. Söë liïåu thöëng kï Giaáo duåc, Y tïë, Vùn hoáa loaåi DDC taåi Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam. vaâ àúâi söëng. Töíng Cuåc Thöngë kï. Nguöìn: Nguöìn: &idmid=3 12. Bïë maåc Kyâ hoåp lêìn thûá 9 cuãa Liïn hiïåp Thû viïån vïì Nguöìn tin àiïån tûã Viïåt Nam. Nguöìn: 6. Quy hoaåch phaát triïín ngaânh Thû viïån Viïåt Nam àïën nùm 2010 vaâ àõnh hûúáng àïën nùm 2020 (Cùn cûá Quyïët àõnh söë 10/2007/QÀ- 13. Phaåm Vùn Huâng. Kïët quaã triïín khai mö BVHTT ngaây 04 thaáng 05 nùm 2007). Nguöìn: hònh thû viïån àiïån tûã phuåc vuå phaát triïín kinh tïë- xaä höåi nöng thön vaâ miïìn nuái. Kyã yïëu Höåi thaão khoa hoåc ngaânh Thöng tin, Thöëng kï KH&CN 7. Cao Minh Kiïím. Thaânh lêåp Cuåc Thöng tin Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia- cöåt möëc múái phuåc vuå phaát triïín kinh tïë-xaä höåi giai àoaån 2011-2015, Haâ Nöåi, 24-25/11/2011. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 21