Cơ sở khoa học, đề xuất một số giải pháp nhằm đảm bảo an toàn các công trình cầu, đường nông thôn miền Trung trong điều kiện thiên tai bất thường

Nội dung text: Cơ sở khoa học, đề xuất một số giải pháp nhằm đảm bảo an toàn các công trình cầu, đường nông thôn miền Trung trong điều kiện thiên tai bất thường

1. CƠ SỞ KHOA HỌC, ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẢM BẢO AN TOÀN CÁC CÔNG TRÌNH CẦU, ĐƯỜNG NÔNG THÔN MIỀN TRUNG TRONG ĐIỀU KIỆN THIÊN TAI BẤT THƯỜNG TS. Lê Xuân Khâm Tóm tắt: Việt Nam là một nước nằm trong vùng áp thấp nhiệt đới, có nhiều thiên tai bất thường như lũ, bão, trong đó miền Trung là nơi chịu ảnh hưởng của thiên tai bất thường nhiều so với cả nước. Mưa lớn với thời gian mưa dài đã sinh ra lũ lụt làm sạt trượt mái đường, phá hỏng các công trình cầu giao thông, nhất là các công trình cầu đường nông thôn miền núi. Trong báo cáo này tác giả phân tích ảnh hưởng của mưa, lũ bất thường tới ổn định của cầu, mái dốc của đường giao thông nông thôn, từ đó đưa ra một số biện pháp khắc phục nhằm đảm bảo an toàn trong điều kiện thiên tai bất thường. Từ khóa: mưa, lũ, hư hỏng, giải pháp, công trình cầu, đường, giao thông nông thôn. I. ĐẶT VẤN ĐỀ. II. PHƯƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN Việt Nam là một nước nằm trong vùng chịu CỨU ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, có nhiều thiên Trong mấy năm gần đây, nhiều công trình tai bất thường. Những năm gần đây nhiều cơn giao thông đường bộ bị phá hỏng do các hiện bão đổ bộ vào miền trung, chỉ tính thời gian từ tượng bất thường của thiên tai. Hình thức hư năm 1995 đến 2005 có 18 cơn bão đổ bộ vào hỏng các công trình này rất đa dạng, song chúng nước ta thì có tới 11 cơn bão đổ bộ vào duyên ta có thể đưa về một số dạng điển hình. Báo cáo hải miền Trung. Sông miền Trung đặc điểm là này sẽ tổng kết một số dạng hư hỏng điển hình có độ dốc lớn, lưu vực các sông thường là đồi của cầu đường, phân tích các khả năng chịu tải núi nên nước mưa đổ xuống rất nhanh; thời gian của cầu, đưa ra một số kết quả cụ thể ; từ đó mùa kiệt của sông dài nhưng lưu lượng bé, mùa khuyến cáo các biện pháp bảo vệ, gia cố cho lũ ngắn nhưng lưu lượng lớn ( khoảng 70% lưu từng loại hư hỏng của công trình. lượng cả năm), lên xuống đột ngột. Một số năm Căn cứ vào tài liệu qui hoạch giao thông gần đây, hiện tượng thiên tai bất thường xảy ra của các tỉnh duyên hải miền Trung, tỷ lệ thường xuyên: mưa cường độ lớn, thời gian đường huyện lộ và đô thị chiếm 22,8%; đường mưa dài, lũ vượt tần suất kết hợp với đặc điểm xã và liên xã chiếm 59,2% [1]. Như vậy, của sông miền Trung đã gây ra nhiều thiệt hại đường giao thông nông thôn chiếm tỷ lệ lớn, cả về người và của [1]. chất lượng cầu đường còn thấp (thường là cấp Các công trình giao thông nông thôn hư IV) nên dễ bị phá hỏng hơn do mưa lũ – thiên hỏng do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong tai bất thường [2], [3] đó chủ yếu vẫn là nguyên nhân do thiên tai bất II.1. Hiện trạng, nguyên nhân hư hỏng thường gây ra. Vì vậy, trong báo cáo này tác và khả năng chịu tải của công trình giao giả sẽ đề cập tới các dạng hư hỏng thường gặp thông chịu tác động của thiên tai bất ở các công trình giao thông nông thôn, tập thường. trung chủ yếu ở các vấn đề về sạt trượt mái Có nhiều nguyên nhân gây ra hư hỏng các taluy âm dương của đường, các vấn đề về lũ công trình giao thông, ngoài các nguyên nhân cuốn trôi cầu, phân tích các nguyên nhân hư do các yếu tố khách quan, còn có yếu tố chủ hỏng, từ đó đưa ra một số giải pháp để giảm quan do con người gây ra. Các nguyên nhân thiểu thiệt hại do mưa lũ gây ra. được nêu tổng quan theo sơ đồ hình 1. 70
2. Các nguyên nhân hư hỏng công trình giao thông (đặc biệt là công trình giao thông nông thôn miền núi) Do điều kiện tự nhiên, Do con người thiên tai bất thường ình, ình, ành, ành, ợng sạt ợng ối lớn ối ư chưa phù phù chưa ợp h công ện ện t ợt, lở lở ợt,đất ạch ớn, thời giam giam thời ớn, tàn phá ỗi vận h ỗi mưa mưa lâu khai thác khai thác ỗi thiết kế, thi thi kế, thiết ỗi trư ộ dốc địa h ộ dốc địa sông su ừng đầu nguồn bị bị nguồn ừng đầu Đ Do l Do Do l Các hi Các R Mưa Mưa l Qui ho Hình 1. Các nguyên nhân hư hỏng công trình giao thông II.1.1. Hiện trạng, nguyên nhân hư hỏng và khả năng chịu tải của đường giao thông khi chịu ảnh hưởng của mưa bất thường. - Một số dạng hư hỏng thường gặp: Xói lở rãnh và mặt đường: nước tập trung từ trên sườn đồi đổ xuống với năng lượng lớn, các rãnh không thoát nước kịp gây ra xói lở rãnh và mặt đường; bong tróc mặt đường: vào mũa lũ, nhiều đoạn đường bị ngập, nên đường và mặt đường bão hòa nước kết hợp với xe cộ đi lại sẽ gây ra bong tróc mặt đường; sạt trượt mái taluy âm – dương của đường: đất mái dốc bão hòa do mưa, cường độ giảm gây ra lở đất sườn đồi. Báo cáo này H×nh 2. Tr­ît ta luy ®­êng Hå ChÝ Minh t¹i chỉ tập trung đề cập đến hiện tượng sạt trượt ®Ìo Lß So, Qu¶ng Ng·i (m­a lò n¨m 2010) mái đường. - Nguyên nhân gây sạt trượt mái taluy âm – trọng lượng của khối đất tăng, đồng thời làm dương của đường: giảm lực kháng cắt của đất đá. Một nguyên Có nhiều nguyên nhân gây ra trượt lở đất nhân nữa là vào mùa mưa lũ mực nước sông sườn dốc và mái taluy của đường: Cường độ tăng cao, nhiều đoạn đường cạnh sông bị xói mưa và lượng mưa lớn đã tạo ra một động mất chân sườn dốc, mực nước sông tăng cao năng lớn do các hạt mưa rơi gây xói mòn đất, rồi rút nhanh, tất cả các nguyên nhân này đều phá vỡ mối liên kết giữa các hạt và lôi cuốn gây sạt lở mái taluy của đường và sạt lở nền chúng tạo nên các dòng lũ bùn đá; bên sườn đường [4],[5]. dốc tại nơi có địa hình trũng hoặc thấp tạo Việc xác định về mức độ mưa đã được thành các dòng chảy mặt, phân cắt địa hình, phân theo cấp như sau: mưa: tổng lượng mưa tạo điều kiện hình thành các khối trượt độc trong 24h từ 15mm trở xuống; mưa vừa: tổng lập. Do mưa lớn và liên tục, đất sườn đồi và lượng mưa trong 24h từ 16mm đến 25mm; mái dốc taluy của đường bão hòa nước, nước mưa to: tổng lượng mưa trong 24h từ 26mm có xu hướng chảy về phía chân đường và chân đến 50mm; mưa rất to: tổng lượng mưa trong dốc, khối đất chịu tác dụng của áp lực thấm, 24h trên 50mm; mưa lớn: từ mưa vừa đến 71
3. mưa rất to và xảy ra trên diện rộng. Như vậy - Khả năng chịu tải của đường giao thông lượng mưa lớn hơn 50mm với thời gian lâu và nông thôn khi chịu ảnh hưởng của mưa lớn: trên diện rộng thì có thể là bất thường và đây Để minh họa cụ thể, tác giả chọn Công cũng là một loại thời tiết bất thường. Ở miền trình để tính toán là: Tuyến đường vào Bản trung xảy ra nhiều các hiện tượng mưa bất Hậu xã Tam Lư huyện Quan Sơn tỉnh Thanh thường, chẳng hạn mưa rất to xảy ra ở Thanh Hóa xuất phát từ quốc lộ 217 chạy quanh co, Hóa có tần suất là 45%, ở Hà tĩnh là 25% [6]. cua gấp, nhiều dốc lớn. líp 1 35.28 líp 2 MSS:26.00 3 3 .7 0 3 2 .5 6 3 2 .3 9 3 3 .4 8 3 8 .2 8 3 8 .2 8 4 1 .3 7 4 2 .8 2 4 6 .2 3 4 6 .4 5 4 6 .6 6 4 6 .6 6 4 6 .7 5 5.00 5.00 5.00 4.50 3.50 4.00 1.45 4.00 3.00 2.002.50 5.00 Hình 3. Mặt cắt đường vào bản Hầu tại Km: K0+50 và kết quả tính toán ổn định Nhiều đoạn đường đi song song với sông mưa như đã nêu ở trên thì đây cũng là lượng chính Nậm Niêm, theo tiêu chuẩn 22TCN mưa bất thường xảy ra ở miền Trung. Trong 273-01 thì tuyến đường này thuộc loại đường báo cáo này ứng dựng bộ phần mềm cấp 4, hệ số ổn định [Fs] = 1,15. Đây cũng là GEOSTUDIO 2004, International Ltd-Canada những điểm mà dễ gây ra mất ổn định mái để tính toán ứng với trường hợp mưa liên tục đường khi có mưa lũ lớn. trong thời gian 8 giờ . Tài liệu địa chất: Lớp 1: Đất á sét nhẹ lẫn Trường hợp mưa liên tục (hình 4): hệ số ổn dăm sạn màu vàng nâu, Trạng thái ẩm nửa định giảm dần. Điều này có thể giải thích như cứng, kết cấu chặt vừa - chặt. Bề dày lớp tại sau: nước mưa thấm xuống đất làm bão hoà vị trí các hố đào thay đổi từ 0,9-2m; lớp 2: những phần đất chưa bão hoà (phần đất nằm Đất sét bột kết phong hoá vừa, trạng thái nửa trên đường bão hòa). Những nơi đường bão cứng. Bề dày lớp theo dự kiến là rất lớn. Nhìn hòa cách mặt đất nhỏ nước mưa càng dễ thấm chung đây là lớp đất tốt đảm bảo ổn định cho đến đường bão hòa, đường bão hoà càng ngày các công trình có tải trọng vừa. càng dâng cao, áp lực nước lỗ rỗng tăng làm Tài liệu mưa : Theo khảo sát thực tế tại cường độ chống cắt của đất giảm đáng kể 1.6 trạm đo mưa Thành Phố, Tĩnh Gia, Như 1.4 Xuân, Cửa Đạt trong 2 năm gần đây 2009, 1.2 2010 tình hình mưa bất thường xảy ra nhất là 1 0.8 ở các vùng núi của tỉnh: lượng mưa lớn chỉ số ổn địnhHệ Fs 0.6 tập trung vào một vài ngày nhất định và 0.4 0.2 thường gây nên những trận lũ lớn. Lượng mưa 0 đo được tại các tháng lớn nhất thường từ 600- 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 800mm. Trong báo cáo này chọn lượng mưa Thời gian ( giờ) Hình 4. Quan hệ giữa hệ số ổn định theo tháng 10 năm 2010 tại trạm mưa Như Xuân để thời gian trường hợp mưa liên tục tính toán. Lượng mưa trong tháng này là Những nơi đường bão hòa cách mặt đất 773mm; với cường độ mưa lớn nhất trong nhỏ nước mưa càng dễ thấm đến đường bão tháng là q= 11.10-7 m/s (tương đương với hòa, đường bão hoà càng ngày càng dâng cao, lượng mưa ngày là 95mm); so sánh với cấp 72
4. áp lực nước lỗ rỗng tăng làm cường độ chống - Các nguyên nhân chính hư hỏng cầu là cắt của đất giảm đáng kể. Mưa thời gian càng dòng nước lũ và các vật trôi nổi theo dòng dài vùng bão hoà càng được mở rộng, cường chảy va vào thành cầu và trụ cầu. Có nhiều độ chống cắt càng giảm dẫn đến hệ số ổn định cầu được thiết kế theo kiểu cầu tràn (vào mùa giảm. Theo kết quả tính toán sau khi mưa liên kiệt, nước được thoát ở dưới mặt cầu; vào tục 2 giờ hệ số ổn định giảm nhỏ hơn [Fs] tức mùa mưa lũ, nước vẫn có thể tràn trên mặt mái dốc đã bị mất ổn định. Tính toán ứng với cầu). Để đảm bảo giao thông cho cả mùa mưa cường độ mưa giảm còn 90% thì mưa trong và mùa khô, đa số các cầu được thiết kế không thời gian liên tục 2,3 giờ mái dốc sẽ bị mất ổn cho nước tràn qua. Song thực tế cho thấy loại định; cường độ mưa giảm còn 80% thì mưa cầu này, nhất là ở vùng nông thôn và miền núi trong thời gian liên tục 2,5 giờ thì mái dốc sẽ đã bị nước tràn qua vào mùa lũ, gây ra một số bị mất ổn định. Như vậy ta thấy cường độ hư hỏng như: cầu sập, xói lở đường hai bên mưa càng lớn, thời gian mưa càng dài thì mái đầu cầu Vấn đề đặt ra ở đây là nguyên nhân dốc càng dễ bị mất ổn định. Kết quả tính toán nào để khẩu độ cầu không đảm bảo dẫn nước mặt cắt K0+50 đường vào bản Hầu có thể giải mà để nước tràn ngập qua mặt cầu vào mùa lũ, thích rất rõ nguyên nhân khi mất ổn định mái làm toàn bộ thân và mặt cầu chịu áp lực xô dốc nói chung, trong đó có ổn định mái taluy ngang lớn; hậu quả thân và mặt cầu bị nước lũ âm – dương của đường, ổn định đường đầu cuốn trôi, xói lở đường hai bên đầu cầu, sạt lở cầu do cường độ mưa lớn với thời gian mưa kè mố cầu? rõ ràng nguyên nhân này không lâu. Tuy nhiên khi mái taluy âm của đường bị phải do chủ quan của người thiết kế mà mực nước sông xói vào (lở hàm ếch), nước ở nguyên nhân là do thiên tai bất thường gây ra trên sườn dốc (mái taluy dương) tập trung đổ như lũ, lũ quét. Các tác động của thiên tai bất vào mặt đường, mặt đường bị ngập nước hoàn thường chưa được kể đến khi thiết kế. toàn chưa được kể đến trong kết quả tính Lũ cuốn trôi cầu: Khi tính toán khẩu độ toán này. Thông qua kết quả tính toán này ta thoát nước của cầu được dùng ứng với tần thấy: đối với một vùng nhất định, với mặt cắt suất lũ p%, khẩu diện cầu phụ thuộc chính vào mái dốc điển hình và các chỉ tiêu cơ lý đặc chiều sâu, lưu lượng và lưu tốc dòng chảy [7]. trưng, chúng ta hoàn hoàn có thể cảnh báo khả Thực tế, vào mùa lũ thường có nhiều vật trôi năng mất ổn định của mái dốc với các cường nổi ở sông (ví dụ cây cối bị lũ cuốn trôi), độ mưa và thời gian tương ứng. Đây cũng là chính các vật trôi nổi này theo dòng nước với cơ sở để có các biện pháp công trình phù hợp vận tốc lớn va chạm vào các mố và trụ cầu để chống sạt lở mái taluy âm – dương của làm hư hỏng các bộ phận này. Đặc biệt khi có đường. thiên tai bất thường như lũ quét, mực nước II.1.2. Hiện trạng, nguyên nhân hư hỏng sông tăng lên đột ngột với mực nước và lưu và khả năng chịu tải của cầu giao thông lượng lớn, thân cầu chịu áp lực xô ngang của nông thôn khi chịu ảnh hưởng của dòng nước đồng thời chịu tác dụng va chạm của vật chảy lũ nổi nên thân cầu có thể bị cuốn trôi một - Một số dạng hư hỏng thường gặp: Có rất hoặc nhiều nhịp, hoặc toàn bộ mặt cầu. nhiều dạng hư hỏng thông thường của cầu, - Khả năng chịu tải của các nhịp cầu giao song đối với nguyên nhân do bão lũ và trượt thông nông thôn khi chịu ảnh hưởng của dòng lở đất thì có mấy dang điển hình nhưu sau: sạt lũ lớn. lở đường dẫn ở đầu cầu, lũ cuốn trôi cầu, xói Như trên đã phân tích, nguyên nhân chính cục bộ trụ cầu, trụ cầu bị nghiêng: chân trụ do lũ cuốn trôi là do cầu bị ngập nước, cầu cầu bị xói do dỏng chảy lũ, kết hợp tác tác chịu tác dụng của lực xô ngang của nước, va động của các vật trôi nổi nên trụ cầu bị chạm của cây bị và chịu áp lực đẩy nổi của nghiêng, bong tróc mặt cầu. nước. 73
5. Ở đây ta xét bài toán đơn giản là: xét 1 nhịp cầu có chiều dài L, diện tích theo Wd phương đứng cả mặt cầu và dầm cầu là L x h. Các lực tác dụng lên nhịp cầu: G - h P1 P2 trọng lượng bản thân của nhịp; Wđn- lực đẩy nổi của khi cầu bị ngập nước; P1- Lực thủy động tác dụng lên nhịp cầu; P - 2 L G Động lượng của các vật nổi tác dụng lên 2 nhịp cầu V P1 Kn n F Hình 5. Sơ đồ xét cân bằng lực của một nhịp cầu 2g K – Hệ số động lực lấy bằng 1,2; n – Hệ số Giả sử nước chỉ ngập đến mặt cầu, ta có phụ thuộc vào hình dạng vật chắn lấy bằng mặt cắt ướt có B = 60m, h = 6,5 (chiều cao từ 1,2; F – Diện tích theo phương đứng của nhịp đáy sông đến mặt dưới của dầm là 5m; chiều cầu; V – Vận tốc dòng chảy. cao của dầm và mặt cầu là 1,5m); độ dốc lòng Công thức tính ổn định nhịp cầu (công thức sông tại vị trí cầu đi qua lấy gần đúng 0,015; ổn định trượt theo phương ngang) được sơ bộ ta có kết quả lưu lượng tương ứng là 4423m3/s (G W ) xác định như sau: K f . dn K ; và lưu tốc bình quân dòng chảy: 11,3m/s. Giả P1 P2 sử hệ số f tạm tính f = 0,65 và chưa kể đến trong đó [K] là hệ số ổn định cho phép, f là hệ động lượng P2 của các vật nổi tác dụng lên số phụ thuộc vào dạng liên kết giữa dầm cầu nhịp cầu. Kết quả tính toán K = 0,22 << [K], và mố cầu. Hệ số f sẽ được tác giả đề cập chi cầu hoàn toàn mất ổn định. Đây chỉ là ví dụ tiết trong báo cáo lần sau. minh họa sơ bộ thể hiện mức độ nguy hiểm Để minh họa, ta có thể lấy ví dụ 1 cầu thực khi cầu bị ngập trong nước lũ dẫn đến cầu dễ tế, đó là cầu Ngô La. Cầu Ngô La nằm trên bị mất ổn định. sông Hà Thanh thuộc địa phận xã Canh Vinh II.2. Nhận xét và đưa ra một số giải pháp – Huyện Vân Canh – tỉnh Bình Định. Tại vị trí nhằm đảm bảo an toàn các công trình cầu, cầu có độc dốc bình quân 0,015, mùa lũ năm đường nông thôn Miền trung trong điều 2009, cầu bị cuốn trôi 3 nhịp. Các số liệu tính kiện thiên tai bất thường. toán: Cầu có 6 nhịp, mỗi nhịp dài 10 m. Chiều - Một số vấn đề về qui hoạch nói chung: Sự cao của dầm và mặt cầu là 1,5 m; chiều cao mất đồng bộ trong quy hoạch giữa các ngành lan can là 1 m. Do không có tài liệu nên lưu và các địa phương, miền trung nước ta cũng lượng và tính toán được sơ bộ như sau: bài nằm trong số đó. Hiện tượng quy hoạch vụn toán đặt ra: có diện tích ướt, độ dốc, cần xác định lưu lượng và vận tốc dòng chảy. có thể thấy trong nhiều ngành, từ quy hoạch xây dựng dân dụng, như giao thông, thủy lợi các ngành qui hoạch chưa có tính kết hợp đồng bộ, vận hành các hồ chứa thủy điện chưa hợp lý gây ngập lụt lớn phía hạ du, điều này cũng là một trong những nguyên nhân phá hoại công trình giao thông. Việc qui hoạch giao thông cũng còn nhiều bất cập, chưa lường hết được các vấn đề do thiên tai. Khi chúng ta xây dựng đường nối từ khu vực này H×nh 6. CÇu Ng« La t¹i ®Þa phËn x· Canh sang khu vực khác rất có nhiều trường hợp sẽ Vinh bÞ dßng n­íc lò n¨m 2009 cuèn tr«i chặn dòng chảy tự nhiên khi có mưa, nếu như 74
6. các cầu cống qua đường không đảm bảo thoát chống lũ cuốn trôi cầu là khi thiết kế phải tính lũ thì đường sẽ bị sạt lở, các cầu cống sẽ bị toán kể đến các hiện tượng mưa lũ bất thường, phá hỏng. Đường Hồ Chí Minh là một minh đảm bảo cầu không bị ngập nước khi lũ về, có họa điển hình, những năm gần đây vào mùa nghĩa khẩu độ cầu phải đảm bảo thoát lũ. mưa lũ, nước trên đại ngàn, từ Lào sang ta lớn Trường hợp bất khả kháng thì phải làm cầu và chảy không theo dòng chảy tự nhiên, đo dạng cầu tràn, cho phép nước tràn qua vào tuyến đường này chặn lại, các công trình thoát mùa lũ. lũ qua đường chưa đảm bảo, rất nhiều đoạn - Ngoài ra, để giảm mức độ phá hoại do đường bị ngập, nhiều đoạn bị sạt lở và nhiều dòng chảy lũ cần bảo vệ rừng rừng đầu nguồn, công trình thoát lũ qua đường bị hư hỏng. Vì rừng phòng hộ, thực hiện tốt công tác tuyên việc qui hoạch giao thông phải tính toán phù truyền, dự báo mưa, lũ, lũ quét, lũ ống cho hợp với các ngành khác, đánh giá đầy các tác từng vùng. động do xây dựng công trình giao thông và phải kể đến các yếu tố của thiên tai bất thường III. KẾT LUẬN. xảy ra. Thiên tai bất thường là một hiện tượng tự - Giải pháp chống sạt lở mái taluy âm – nhiên xảy ra ở nhiều nước trên thế giới, trong dương của đường: Các giải pháp thông đó có Việt nam. Miền Trung là nơi có nhiều thường chống sạt trượt mái đường đã được bão, lũ – thiên tai bất thường so với cả nước nhiều tài liệu đề cập: xây kè, xây tường chắn và chịu nhiều thiệt hại về người và của, trong [8]. Song ở đây ở đây phải kể đến yếu tố thiên đó có các công trình dân dụng, thủy lợi, giao tai bất thường, cụ thể là mưa lớn trên diện thông. rộng. Các tuyến đường miền trung cần phải Qua phân tích và tính toán cụ thể, trong báo tính toán cho từng vùng, lập bản đồ và đưa ra cáo này đã đạt được một số kết quả sau: dự báo trượt lở tương ứng với cường độ mưa, - Nêu ra được tổng quan các dạng hư hỏng, thời gian mưa. Từ đó tùy từng vị trí cụ thể để các nguyên nhân hư hỏng của các công trình đưa ra biện pháp công trình phù hợp để chống giao thông nông thôn miền trung do thiên tai sạt trượt mái đường. bất thường xảy ra; tính toán minh họa công - Giải pháp chống lũ cuốn trôi cầu: Các tiêu trình cụ thể, từ đó lấy làm căn cứ để phân tích chuẩn dùng trong thiết kế phải kể đến các đến các nguyên nhân sạt trượt mái taluy âm – hiện tượng mưa lũ vượt tần suất – thiên tai bất dương của đường do mưa lớn, thời gian mưa thường. Chẳng hạn trong tiêu chuẩn 22TCN dài; các nguyên nhân cầu bị cuốn trôi do lũ 272-2005 đã nêu các khái niệm Cầu nhỏ, lớn, nước lũ tràn qua cầu; đồng thời đưa ra chiều dài cầu: Lc 100m. Tần suất để tính lưu lượng đường ứng với cường độ mưa và thời gian thiết kế: Cầu trung và cầu lớn: 1% ; cầu nhỏ: 4 mưa, đề cập đến các vấn đề bổ sung tiêu %. Một điều rất bất cập trong tiêu chuẩn này chuẩn, tính toán mở rộng khẩu độ cầu đảm là đối với cầu giao thông nông thôn miền núi bảo thoát lũ thường là cầu nhỏ nhưng chỉ thiết kế với tần - Nghiên cứu dựa trên các cơ sở khoa học suất 4%. Thực tế cho thấy mấy năm gần đây, và thực tiễn diễn ra ở miền Trung. Vì vậy kết lũ trên các sông miền núi đã nhỏ hơn 4% rất quả của báo cáo này là cơ sở khoa học bước nhiều, khẩu độ cầu không đảm bảo thoát lũ, đầu để áp dụng thực tế trong việc phòng tránh đây cũng là nguyên nhân chính làm lũ cuốn thiên tai các công trình giao thông ở khu vực trôi các công trình vượt sông. Vì vậy giải pháp miền Trung. 75
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Lê Xuân Khâm (2011). “Ảnh hưởng của lũ và lũ quét đến một số công trình giao thông nông thôn vùng duyên hải miền trung” . Tạp chí Khoa học và Kỹ thuật Thủy lợi và Môi trường, số 31-2011 [2] TCVN 4054-2005. “Đường ô tô- yêu cầu thiết kế”.Tiêu chuẩn Việt nam, Hà nội, 2005 [3] 22 TCN 272 - 05. “Đường ô tô – yêu cầu thiết kế”. Tiêu chuẩn ngành, 2005 [4] Nguyễn Sỹ Ngọc (2006). “Các yếu tố ảnh hưởng tới ổn định bờ dốc ở Việt Nam”. Tuyển tập công trình Hội nghị khoa học toàn quốc lần thứ 5, Hội Cơ học đá Việt Nam, Hà Nội. [5]. Nguyễn Công Mẫn, Nguyễn Uyên, Trịnh Minh Thụ ( 1998). “Cơ học đất cho đất không bão hòa tập 1,2”. Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội. [6]. Nguyễn Đức Hậu. “Nghiên cứu xác định đặc trưng mưa lớn ở các tỉnh duyên hải miền trung”. Chuyên đề 3.2.2 thuộc đề tài nhánh cấp bộ mã số ĐT ĐL.2009/01, Hà nội 2009 [7] Nguyễn Xuân Trục. “Thiết kế đường ô tô - Công trình vượt sông”. Nhà xuất bản Giáo dục, 77-80, 1998 [8] Dương Ngọc Hải, Hồ Chất. “Phòng chống các hiện tượng phá hoại nền đường miền núi”. Nhà Xuất bản khoa học và Kỹ thuật, Hà nội 2002 Abstract SCIENCE BASE, TAKE OUT SOME SOLUTIONS TO ENSURES SAFETY STABLES OF RURAL BRIDGES, ROADS IN CONDITIONS OF UNUSUAL NATURAL DISASTER OF CENTRAL REGION Vietnam is a country in the tropical low pressure area, there are many natural disasters unusual such as flood, storms, of which central region is influenced by the unusual natural disaster more than in the country. Heavy rain for a long time had produced a flood and slided off part of road, damaged the rural bridge, rural road traffic, first and foremost mountainous rural works traffic. In this report author analyze effects of unusual rain, flood to stabilize rural bridges and, rural slopes roads, take out some measures to ensure safety in conditions of unusual natural disaster. Key words: rain, flood, damages, measures, rural bridge, road , rural works traffic. 76