Giáo trình Cơ sở thiết kế nhà máy - Trần Thế Truyền
115 trang
240
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Cơ sở thiết kế nhà máy - Trần Thế Truyền", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- giao_trinh_co_so_thiet_ke_nha_may_tran_the_truyen.pdf
Nội dung text: Giáo trình Cơ sở thiết kế nhà máy - Trần Thế Truyền
- 0 ð I H C ðÀ N NG TRƯ NG ð I H C BÁCH KHOA Tr n Th Truy n CƠ S THI T K NHÀ MÁY ðà N ng, 2006
- 1 M C L C PH N 1: CƠ S THI T K NHÀ MÁY CHƯƠNG 1: KHÁI NI M CƠ B N 4 1.1. Nhi m v và phân lo i thi t k : 4 1.2. Các giai đo n thi t k : 5 1.3. Yêu c u c a b n thi t k : 6 1.4. B c c b n thuy t minh: 12 CHƯƠNG 2: L P LU N KINH T K THU T 13 2.1. ð c đi m thiên nhiên: 13 2.2. Vùng nguyên li u: 13 2.3. H p tác hố: 13 2.4. Ngu n cung c p đi n: 14 2.5. Ngu n cung c p hơi: 14 2.6. Nhiên li u: 14 2.7. Ngu n cung c p nư c và v n đ x lý nư c: 14 2.8. Thốt nư c: 15 2.9. Giao thơng v n t i: 15 2.10. Năng su t nhà máy: 16 2.11 Cung c p nhân cơng: 17 CHƯƠNG 3: THI T K K THU T 18 3.1 Ch n sơ đ s n xu t (quy trình cơng ngh ): 18 3.2. Tính cân b ng v t li u: 19 3.3 Bi u đ quá trình k thu t: 25 3.4 Xác đ nh các ch tiêu và nh ng yêu c u khác: 26 3.5 Ch n và tính tốn thi t b : 27 3.6 Tính năng lư ng: 29 3.7. Tính cung c p nư c: 37 CHƯƠNG 4: PHÂN XƯ NG S N XU T 38 4.1 X p đ t thi t b trong phân xư ng: 38 4.2. Nh ng nguyên t c b trí thi t b : 39 4.3 Sơ đ b trí phân xư ng: 42 CHƯƠNG 5: T NG M T B NG NHÀ MÁY 44 5.1 Gi i thi u chung: 44 5.2 Cơ c u c a nhà máy: 45 5.3 Nh ng yêu c u khi b trí t ng m t b ng nhà máy: 47 5.4 Nguyên t c b trí t ng m t b ng nhà máy: 48 5.5 Yêu c u đ i v i m t s cơng trình chính trong nhà máy: 49
- 2 CHƯƠNG 6: SƠ ð B TRÍ ðƯ NG NG 59 6.1 Nguyên t c chung: 59 6.2 Yêu c u đ i v i m t vài lo i đư ng ng: 61 PH N 2: THI T K KI N TRÚC CƠNG NGHI P CHƯƠNG 1: KHÁI NI M V KI N TRÚC CƠNG NGHI P 66 1.1 Khái ni m 66 1.2 Tình hình xây d ng cơng nghi p nư c ta 66 1.3 Xu hư ng m i trong xây d ng cơng nghi p 66 CHƯƠNG 2: THI T K KI N TRÚC NHÀ VÀ CƠNG TRÌNH CƠNG NGHI P 68 2.1 Nh ng cơ s đ thi t k ki n trúc nhà cơng nghi p 68 2.2 Thi t k m t b ng – hình kh i và k t c u nhà cơng nghi p 72 CHƯƠNG 3: THI T K T NG M T B NG XÍ NGHI P CƠNG NGHI P 84 3.1 N i dung và nh ng yêu c u ch y u 84 3.2 Cơ s thi t k t ng m t b ng 85 3.3 Các nguyên t c cơ b n khi thi t k t ng m t b ng xí nghi p cơng nghi p: 87 3.4 Các gi i pháp quy ho ch khơng gian t ng m t b ng các xí nghi p cơng nghi p 92 3.5 Các ch tiêu kinh t k thu t: 95 CHƯƠNG 4: CHI TI T C U T O NHÀ CƠNG NGHI P 96 4.1 N n mĩng và mĩng nhà cơng nghi p 96 4.2 Khung nhà cơng nghi p m t t ng 98 4.3 K t c u ch u l c nhà cơng nghi p nhi u t ng 102 4.4 K t c u bao che nhà cơng nghi p 104 4.5 N n, sàn nhà cơng nghi p: 111 TÀI LI U THAM KH O 114
- 3 PH N I CƠ S THI T K NHÀ MÁY HỐ
- 4 CHƯƠNG 1: KHÁI NI M CƠ B N 1.1. Nhi m v và phân lo i thi t k : Cơng tác thi t k cĩ tác d ng quy t đ nh ch t lư ng c a cơng trình sau này, nh hư ng đ n c quá trình thi cơng xây d ng, quá trình ph c v cơng trình, tu i th cơng trình, tác d ng và hi u qu kinh t c a cơng trình. ð i v i nhà máy ch bi n th c ph m, cơng ngh sinh h c nĩ cịn nh hư ng c đ n ch t lư ng thành ph m Vì v y ngư i làm cơng tác thi t k ph i n m v ng nh ng yêu c u cơ b n và t ng h p v cơng tác thi t k , ki n th c v cơng ngh và hi u bi t v k thu t xây d ng, thi cơng, an tồn lao đ ng, v sinh xí nghi p, kinh t t ch c nhưng trư c tiên ph i n m v ng và bám sát nhi m v thi t k trong su t quá trình thi t k . 1.1.1. Nhi m v thi t k : B t kỳ m t b n thi t k nào cũng ph i cĩ nhi m v thi t k . Nhi m v thi t k là xu t phát đi m, là cơ s đ khi ti n hành thi t k ph i bám sát, nĩ là k t qu c a yêu c u th c t , c a vi c đi u tra nghiên c u k càng. Tuỳ t ng lo i thi t k mà nhi m v thi t k cĩ ph n khác nhau, nĩi chung nhi m v thi t k xu t phát t nh ng địi h i c a s phát tri n n n kinh t qu c dân cĩ k ho ch và t nh ng c i ti n v k thu t và cơng ngh . Trong nhi m v thi t k ph i đ ra đ y đ nh ng d ki n, nh ng quy đ nh c th t i nhi m v , nhìn chung nĩ bao g m các n i dung sau: a) Lý do ho c cơ s thi t k b) ð a phương và đ a đi m xây d ng c) Năng su t và m t hàng (k c chính và ph ) do nhà máy s n xu t, đơi khi ghi theo giá tr t ng s n lư ng. d) Ngu n cung c p nguyên li u, đi n, nư c và nhiên li u e) N i dung c th ph i thi t k g) Th i gian và các giai đo n thi t k . 1.1.2 Phân lo i: ð i v i nhà máy thư ng cĩ ba lo i thi t k sau: 1.1.2.1 Thi t k m r ng và s a ch a: Lo i này nh m s a ch a hay m r ng năng su t cho m t nhà máy hay m t b n thi t k đã cĩ s n, c i t o nhà máy, tăng thêm ho c thay đ i cơ c u, t l m t hàng.
- 5 Trong thi t k ph i ti n hành thu th p s li u c th t i ch , và ph i h t s c tơn tr ng t n d ng nh ng cơng trình, nh ng chi ti t s n cĩ c a thi t k và cơ s cũ. 1.1.2.2 Thi t k m i: Theo k ho ch phát tri n kinh t c a nhà nư c hay đ a phương. Lo i này ch y u d a trên nh ng d ki n và yêu c u c th c a m t đ a phương đ xây d ng nhà máy m i. Trong thi t k các yêu c u ph i đáp ng t i m c t i đa nh ng đi u ki n c a đ a phương như tình hình khí h u, đ t đai, giao thơng v n t i, ngu n cung c p nguyên v t li u, đi n nư c, nhân l c Thư ng đ u đ thi t k g n li n v i tên c th c a đ a phương, ví d : Nhà máy thu c lá Sài Gịn, Nhà máy bia Hu 1.1.2.3 Thi t k m u (thi t k đ nh hình): Lo i này d a trên nh ng đi u ki n chung nh t, nh ng gi thi t chung. Nĩ cĩ th xây d ng b t kỳ đ a phương hay đ a đi m nào (thư ng đư c áp d ng trong m t nư c). B n thi t k đư c s d ng nhi u l n, ph n cơ b n v n đư c b o tồn, ch thay đ i nh ng ph n c n thi t cho phù h p v i đ a đi m xây d ng như ph n c p thốt nư c, ngu n cung c p đi n, nhiên li u đơi khi cĩ thay đ i v ph n k t c u n n mĩng cho phù h p v i tình hình đ a ch t, m ch nư c ng m và t i tr ng giĩ ð i v i sinh viên khi thi t k t t nghi p, do đi u ki n và kh năng thu th p tài li u, ki n th c t ng h p, th i gian cĩ h n, nên thư ng là thi t k m u, ngồi ra cĩ th tham gia thi t k m i hay thi t k s a ch a. 1.2. Các giai đo n thi t k : Trong th c t cơng tác thi t k thư ng ph i tr i qua hai giai đo n l n: 1.2.1. Kh o sát k thu t: Tìm hi u và thu nh p tài li u tồn di n, xác minh rõ ràng nhi m v thi t k . Ph n này g m: 1.2.1.1 Kh o sát cơ s kinh t : Bao g m v n đ th i v , nguyên li u, t l xu t nh p nh m đ m b o quá trình ho t đ ng s n xu t c a nhà máy sau này. 1.2.1.2 Kh o sát cơ s k thu t: Bao g m b n v bình đ chung tồn khu v c, b n v h th ng giao thơng, b trí m ng đư ng ng c p thốt nư c chung, m ng cung c p đi n, các s li u khoan dị v tình hình đ a ch t, các s li u v ngu n nư c s d ng (đ pH, đ c ng, đ
- 6 ki m, thành ph n hố h c và vi sinh v t, m c nư c ng m ), tình hình nguyên v t li u đ a phương, giá thành v n chuy n, tình hình cung c p nhân l c, th c ăn Sau khi nhi m v thi t k đã đư c chính th c duy t y thì b t tay vào ph n 2. 1.2.2 Ph n thi t k k thu t: g m hai giai đo n l n: 1.2.2.1 Thi t k sơ b : Nh m trình cơ quan ch qu n và u ban k ho ch nhà nư c, trên cơ s đĩ n u đư c chu n y m i sang ph n sau. 1.2.2.2 Thi t k k thu t (chính th c): ðây là nh ng ph n cĩ tính ch t t ng quát và b n v chi ti t. * Ph n k thu t bao g m: ch n sơ đ k thu t, ch n và tính thi t b , b trí m t b ng phân xư ng, b trí t ng m t b ng nhà máy, tính năng lư ng, đi n, nư c, nhiên li u, xây d ng và v sinh xí nghi p, cu i cùng là h ch tốn kinh t . * Ti p theo trên cơ s đĩ ti n hành l p b n v v xây d ng, v chi ti t k t c u, b n v l p ráp 1.3. Yêu c u c a b n thi t k : 1.3.1. Hình th c: * T t c các ph n rõ ràng, chính xác nh m thu n l i cho vi c s d ng v sau. * Các đơn v , ký hi u ph i tuân theo quy chu n hay các quy ư c hi n hành. Các ký hi u t ch n ph i nh t quán trong tồn b n thi t k . * Thuy t minh c n ng n g n, rõ ràng, cho phép minh ho b ng nh ng đ th , bi u đ , b n th ng kê. * Kh gi y đúng quy đ nh. 1.3.2. Các quy đ nh và ký hi u: 1.3.2.1 Kh gi y v : Trong thi t k nên dùng c gi y A 0, A 1, ho c A 1 m r ng. Trư ng h p c n v các b n v l n (m t b ng nhà máy, sơ đ đư ng ng ) cho phép tăng m t chi u c a gi y lên g p 2 2,5 l n, trong khi gi nguyên chi u kia. 1.3.2.2 T l hình v : *Tăng: 2/1; 5/1; 10/1. Ký hi u: M2:1; *Gi m: 1/2; 1/2,5; 1/5; 1/10; 1/20; 1/25; 1/50; 1/100; 1/200; 1/500; 1/1000; Ký hi u: M 1:2; Cũng cĩ th cho phép dùng t l : 1/4; 1/15; 1/40; 1/75.
- 7 1.3.2.3 Trình bày b n v và khung tên: TRƯ NG ð I H C BÁCH KHOA CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỐ K THU T 20 ð ÁN T T NGHI P KHỐ: ð tài: S b n v : 16 B n v s : 60 mm 8 Sinh viên H và tên (Ch ký) T l : 8 Giáo viên H và tên (Ch ký) N I DUNG B N V Ngày hồn thành: 8 T trư ng H và tên (Ch ký) Ngày b o v : 25 30 20 75 30 180mm 1.3.2.4 Ký hi u đư ng ng d n: ng d n Nét v Ký hi u (màu) S n ph m th c ph m ðen Nư c l nh . . . Xanh lá cây Hơi nư c H ng Khơng khí Xanh da tr i Khí đ t O O O Tím Chân khơng Xám tươi D u // // // // G Axit \ \ \ \ Xanh ơliu Ki m ≠ ≠ ≠ ≠ G sáng Ngồi ra cịn nhi u ký hi u đư ng ng khác.
- 8 1.3.2.5 Ký hi u v t li u: Kim lo i Kính Lư i ð t n n ch t Bê tơng c t thép Bê tơng thư ng G ch các lo i ðá G ch ch u l a V t li u cách nhi t G Ch t d o ð t thiên nhiên Ch t l ng Bê tơng g ch v ð t đ p 1.3.2.6 Ký hi u l , đ d c: i % L trịn L vuơng
- 9 1.3.2.7 Các lo i đư ng nét trong b n v (TCVN8 1993) * Trên b n v đư c bi u di n b ng nhi u nét. M i lo i cĩ hình dáng và cơng d ng khác nhau. Vi c quy đ nh nét v nh m m c đích rõ ràng, d đ c và đ p. Tên g i Nét v Áp d ng t ng quát A1: c nh th y, đư ng bao th y A Nét li n đ m A2: đư ng ren th y A3: khung b n v , khung tên B1: đư ng kích thư c, đư ng dĩng B2: thân mũi tên B Nét li n mãnh B3: đư ng g ch chéo trên m t c t B4: đư ng bao m t c t C1: đư ng c t li n hình bi u di n C Nét lư n sĩng C2: đư ng gi i h n hình c t và hình chi u. ðư ng c t lìa hình bi u di n D Nét zizz c ðư ng bao khu t E Nét đ t C nh khu t Nét g ch ch m G1: đư ng tâm G mãnh G2: đư ng đ i x ng Nét g ch ch m mãnh dày các ðánh d u v trí c a m t ph ng c t H đ u và ch thay đ i hư ng * Quy đ nh v vi c ghi kích thư c: V đư ng dĩng kích thư c V đư ng kích thư c Ghi con s kích thư c Chú ý: Kích thư c nên ghi ngồi hình bi u di n Trên b n v dùng đơn v dài là mm nhưng khơng ghi đơn v sau con s kích thư c. 450 Hình v 1.1 2200 450 3600 ðư ng dĩng ðư ng kích thư c
- 10 ðư ng kích thư c: cĩ th 2 đ u cĩ v mũi tên, ho c cĩ th thay b ng m t đo n nét dài 2 3 mm, nghiêng 45 o và v t i giao đi m. Kích thư c cao đ : • Trong b n v xây d ng kích thư c ch đ cao so v i m t ph ng chu n (m t sàn t ng 1 ho c m t bi n) thư ng dùng đơn v là m v i 3 s l . Dùng ký hi u: 3,100 ðư ng dĩng Khi ghi đ cao trên m t b ng, con s ch đ cao đư c đ t trong hình ch nh t và đ t t i ch c n ghi cao đ (Hình v 1.3). 3000 3600 1,330 ±0,000 0,980 Hình v 1.2 Hình v 1.3 Cách ghi đư ng tr c tim, tr c s : Trong b n v cịn đánh d u đư ng tr c tim (nét g ch ch m) và đ t tên cho các đư ng tr c tim đĩ g i là tr c s . Tr c s đư c v ký hi u là đư ng trịn trong đĩ ghi tên c a đư ng tr c s đĩ. Thư ng đư c ghi như sau: • Theo tr c ngang đư c đánh th t t trái qua ph i b ng các s t nhiên 1,2,3 • Theo tr c d c đư c đánh th t t dư i lên b ng các ch in hoa A, B, C
- 11 C Hình v 1.4 B A 1 2 3 4 1.3.2.8 Ký hi u trên b n v m t b ng t ng th : TT TÊN G I KÝ HI U TT TÊN G I KÝ HI U 1 C ng ra vào 16 C a m t cánh Hàng rào t m 2 Hàng rào vĩnh c u 3 17 C a hai cánh ðư ng ơ tơ 4 ðư ng ơ tơ t m 5 18 C a quay th i 6 Sơng thiên nhiên 19 C a lùa 1 cánh 7 H ao thiên nhiên 20 C a lùa 2 cánh 8 ðư ng s t 21 C a s đơn ` 9 Cây l n ``````` 10 Cây nh C a s đơn quay 22 theo tr c ngang 11 B phun nư c trên 12 Th m c 23 Phịng t m Khu v c đ t m 13 r ng 14 Cơng trình ng m 24 Phịng v sinh 15 Nhà s n cĩ
- 12 1.4. B c c b n thuy t minh: B n thuy t minh đ án t t nghi p c a sinh viên ph i cĩ đ y đ các ph n sau: 1. Nhi m v thi t k 2. M c l c 3. M đ u 4. L p lu n kinh t k thu t 5. Thi t k k thu t 6. Ki n trúc và xây d ng 7. T đ ng hố 8. Tính kinh t 9. An tồn lao đ ng và phịng ch ng cháy n 10. V sinh xí nghi p, ki m tra s n xu t 11. Ph l c 12. K t lu n 13. Tài li u tham kh o Tuỳ trư ng h p c th mà n i dung cĩ th thêm ho c b t các ph n cho phù h p v i đ tài.
- 13 CHƯƠNG 2 L P LU N KINH T K THU T Trư c khi b t tay vào thi t k m t cơng trình, trư c h t ph i tìm hi u tồn di n nh ng v n đ cĩ liên quan đ n cơng trình. Vì v y đây là ph n mang tính thuy t ph c và quy t đ nh s s ng cịn c a nhà máy. Yêu c u chính c a ph n này là các s li u c n ph i chính xác và phù h p v i th c t . N i dung g m các ph n sau: 2.1. ð c đi m thiên nhiên: * ð a đi m xây d ng nhà máy t t nh t là g n ngu n cung c p nguyên li u, thư ng c ly thích h p là 50 đ n 80 km. Do đĩ đ c đi m th như ng thư ng r t nh hư ng đ n s phát tri n và cung c p nguyên li u lâu dài cho nhà máy. Nĩ quy t đ nh v s lư ng, ch t lư ng nguyên li u cung c p, c v th i v s n xu t và đơi khi c đ n qui trình s n xu t. * ð c đi m m t b ng xây d ng, c u t o đ t đai cĩ tính ch t quy t đ nh r t l n đ n k t c u xây d ng, như cho phép xây d ng m t t ng hay nhi u t ng, k t c u n n mĩng ph thu c m ch nư c ng m * Hư ng giĩ cĩ nh hư ng quy t đ nh đ n vi c b trí t ng m t b ng nhà máy, hư ng nhà, bi n pháp che giĩ và ch ng n ng. * Các s li u v khí tư ng c a đ a phương (nhi t đ , đ m, hư ng giĩ, m c nư c ng m, đ b c x m t tr i ) ph i là k t qu trung bình quan sát c a nhi u năm (thư ng ph i trên 30 năm). 2.2. Vùng nguyên li u: M i nhà máy ch bi n đ u ph i cĩ m t vùng nguyên li u n đ nh. Vi c xác đ nh vùng nguyên li u cho nhà máy ph thu c r t nhi u vào kh năng cung c p nguyên li u c a đ a phương. Ngồi ra d a vào kh năng phát tri n kinh t c a vùng mà đ xư ng vi c phát tri n t ng lo i nguyên li u v s lư ng cũng như v ch t lư ng, th i v thu ho ch và phát tri n m ng lư i giao thơng thu b , ph i xác đ nh đư c di n tích, s n lư ng và năng su t đ l p k ho ch s n xu t. 2.3. H p tác hố: Vi c h p tác hố gi a nhà máy thi t k v i các nhà máy khác v m t kinh t k thu t và liên h p hố s tăng cư ng s d ng chung nh ng cơng trình cung c p đi n, nư c, hơi, cơng trình giao thơng v n t i, cơng trình phúc l i t p th và ph c v
- 14 cơng c ng, v n đ tiêu th s n ph m và ph ph m nhanh s cĩ tác d ng gi m th i gian xây d ng, gi m v n đ u tư và h giá thành s n ph m. 2.4. Ngu n cung c p đi n: * Trư c h t xác đ nh ngu n đi n do đâu cung c p. N u khơng cĩ ngu n đi n và yêu c u cho phép thì cĩ th xây d ng ngu n đi n riêng. * Trong nhà máy ph i đ t tr m bi n th riêng đ l y t đư ng dây cao th c a m ng lư i cung c p đi n chung trong khu v c. N u đư ng dây cao th l n hơn 6 KV thì ph i dùng hai n c h th . * Ngồi ra ph i cĩ máy phát đi n d phịng nh m đ m b o s n xu t liên t c. 2.5. Ngu n cung c p hơi: * Hơi đư c dùng vào nhi u m c đích khác nhau c a t ng nhà máy như: cơ đ c, n u, thanh trùng, s y, rán k c làm nĩng nư c cho sinh ho t. * Nêu lên đư c áp l c hơi c n dùng trong nhà máy. Tuỳ theo yêu c u cơng ngh mà áp l c hơi thư ng t 3 at đ n 13 at. 2.6. Nhiên li u: * ð u tiên ph i xu t phát t yêu c u s n xu t và kh năng cung c p nhi t c a nhiên li u đ ch n lo i nhiên li u dùng cho nhà máy. * Sau đĩ l p bi u đ hơi đ ch n thi t b n i hơi, t đĩ xác đ nh đư c nhu c u dùng nhiên li u c a nhà máy. 2.7. Ngu n cung c p nư c và v n đ x lý nư c: * M c đích: đ i v i các nhà máy th c ph m, cơng ngh sinh h c, nư c là v n đ r t quan tr ng, nư c đư c dùng vào nhi u m c đích khác nhau, nư c dùng gián ti p ho c tr c ti p, dùng đ pha ch , đ chưng c t, dùng cho n i hơi * Ch t lư ng nư c ph i h t s c coi tr ng, tuỳ t ng m c tiêu s d ng mà ch t lư ng nư c cĩ khác nhau, do v y thư ng trong nhà máy cĩ khu v c x lý nư c. Ch t lư ng nư c d a vào các ch tiêu: ch s coli, đ c ng, nhi t đ , h n h p vơ cơ và h u cơ cĩ trong nư c * Trong thi t k ph i đ c p đ n ngu n cung c p nư c chính và ph , phương pháp khai thác và x lý nư c c a nhà máy. * ð i v i ngu n cung c p nư c t thành ph thì ph i xác đ nh đư ng ng chính d n đ n nhà máy, tính tốn đư ng kính ng đ t trong nhà máy và áp l c nư c yêu c u. * N u l y nư c t gi ng đào hay gi ng khoan thì ph i xác đ nh chi u sâu m ch nư c ng m, năng su t gi ng.
- 15 * N u l y nư c t sơng, ao, h thì ph i xác đ nh năng su t bơm, chi u cao và v trí đ t bơm. * Bi n pháp x lý Cĩ nhi u phương pháp x lý nư c khác nhau đ đáp ng các yêu c u khác nhau v ch t lư ng nư c. Lo i nư c s ch thơng thư ng do các nhà máy nư c cung c p đã qua các giai đo n l ng, l c và kh trùng. Làm m m nư c b ng phương pháp hố h c: ngư i ta v a đun nĩng v a thêm vào các h p ch t hố h c như vơi, sơda, ki m, natri photphat sau đĩ l c k t t a l ng xu ng. Làm m m nư c b ng nh a trao đ i ion (đư c g i là ionit: cationit và anionit) như nh a phenolformaldehyt, nh a melanin, polystyrin, polyvinylclorua (PVC). Các ionit cĩ kh năng trao đ i cation và anion ch a trong chúng v i cation và anion cĩ trong nư c, do đĩ làm m m đư c nư c, phương pháp này cĩ kh năng làm ng t đư c nư c bi n đĩ là đi u con ngư i mơ ư c t lâu. 2.8. Thốt nư c: * Yêu c u đ t ra cho v n đ thốt nư c c a nhà máy ch bi n th c ph m và cơng ngh sinh h c r t c p bách. Vì nư c th i ra ch y u ch a các ch t h u cơ là mơi trư ng vi sinh v t d phát tri n, làm cho d lây nhi m d ng c thi t b và nguyên li u nh p vào nhà máy, s nh hư ng l n đ n ch t lư ng thành ph m. M t khác ph i tránh đ ng nư c thư ng xuyên làm ng p mĩng tư ng, mĩng c t nh hư ng đ n k t c u xây d ng. * Ph i xác đ nh kh năng t n d ng nh ng h th ng thốt nư c c a thành ph hay c a xí nghi p lân c n v kh năng c ng thốt, ng d n, đ b n và vùng x lý nư c th i. * Ph i xác đ nh đư c đư ng kính ng d n nư c th i, chi u sâu và đ nghiêng đ t ng, n u th i ra ch cĩ m c nư c cao hơn thì ph i b trí tr m. Bơm nư c th i sau khi đã vơ cơ hố. * N u nư c th i ít b n và đư c phép cĩ th th i tr c ti p ra sơng, bi n, ao h ho c các cánh đ ng sau khi qua h th ng x lý nư c th i riêng c a nhà máy. 2.9. Giao thơng v n t i: * Hàng ngày nhà máy c n v n chuy n v i kh i lư ng l n, thơng thư ng ch v nhà máy g m nguyên v t li u, bao bì, nhãn hi u k p th i đ đ m b o s ho t đ ng c a nhà máy, ngồi ra v n chuy n thành ph m đ n nơi tiêu th , v n chuy n
- 16 ph li u trong s n xu t. Vì v y v n đ giao thơng khơng ch m c đích xây d ng nhà máy nhanh mà cịn là s t n t i và phát tri n nhà máy trong tương lai. * Ph i xác đ nh kh năng t n d ng nh ng đư ng giao thơng thu b bên ngồi nhà máy, yêu c u n i t nơi cung c p nguyên v t li u đ n nơi tiêu th s n ph m. * Qua th c t và tính tốn th y v n chuy n đư ng thu tuy ch m nhưng thu n ti n và r hơn c , do đĩ c g ng xây d ng nhà máy g n vùng ven sơng, bi n đ k t h p gi i quy t v n đ c p thốt nư c n a. Xe l a cũng là giao thơng thu n ti n, nhanh, khá r . N u v n chuy n nhi u thì xây d ng đư ng xe l a bên trong nhà máy n i v i đư ng xe l a bên ngồi. ðư ng b khơng th thi u v i t t c các nhà máy. Phương ti n v n t i n i b nhà máy ch y u b ng xe đi n đ ng, đơn ray, xe thơ sơ 2.10. Năng su t nhà máy: * Ph i xác đ nh năng su t h p lý cho nhà máy d a vào kh năng cung c p nguyên v t li u, yêu c u tiêu th Cĩ th năng su t này cho trư c. Năng su t nhà máy là lư ng s n ph m nhi u nh t mà các phân xư ng cĩ th s n xu t ra trong m t đơn v th i gian, thư ng tính theo ca, ngày hay năm. Tuỳ t ng lo i nhà máy mà cách th hi n năng su t cĩ khác nhau, thơng thư ng đơn v đo năng su t như sau: L ng như rư u, bia, nư c ch m dùng LÍT. ðư ng, chè, cafe dùng T N Thu c lá dùng BAO. * ð c bi t vài lo i nhà máy cĩ cách tính khác như: 1. Nhà máy đ h p: Nhà máy đ h p ph c t p do s n su t nhi u lo i s n ph m khác nhau và đ ng trong các bao bì cĩ th tích khác nhau, cho nên quy đ nh h p No.8 là h p tiêu chu n. Kích thư c h p No.8 như sau: Th tích h p: 353 cm 3 Tr ng lư ng: 80 gam ðư ng kính ngồi: 102,3 mm Chi u cao ngồi: 52,8 mm 1000 h p tiêu chu n g i là “1 đơn v s n ph m” = 1 túp. ð i v i chai l , bao bì khác mu n chuy n sang h p tiêu chu n ph i nhân v i h s chuy n K theo b ng sau:
- 17 B ng 2.1 H p s V (cm 3) K Ghi chú 3 250 0,707 7 325 0,919 8 353 1,000 9 375 1,078 12 515 1,511 13 861 2,500 14A 1000 2,832 17 159 0,450 18 238 0,674 Hình ch nh t 19 228 0,645 Hình ơ van ð i v i các lo i đ h p t rau qu ngâm nư c đư ng, rau qu d m d m, s n ph m cơ đ c cĩ đư ng ho c khơng thì dùng đơn v h p tiêu chu n là 400 gam s n ph m. 2. Nhà máy l nh: + các nư c TBCN thì thư ng tính năng su t nhà máy l nh theo th tích các phịng b o qu n (tính ra m 3) tr phịng b o qu n đá. + các nư c XHCN tính b ng s c ch a c a các phịng b o qu n (tính ra T n s n ph m), tr t l nh thì tính theo th tích bên trong (lít). B i vì cùng m t th tích cĩ th x p nh ng lư ng khác nhau đ i v i các lo i s n ph m khác nhau, cho nên ngư i ta dùng “ S c ch a quy ư c” c a phịng, hay s c ch a c a hàng hố quy ư c. “Hàng hố quy ư c” là th t l n đã làm l nh đơng (lo i 1) theo tiêu chu n 1/4 con, x p 0,35 t n/m 3 h u d ng c a phịng. + ðơi khi đ xác đ nh kh năng c a máy mĩc thi t b làm l nh đơng, ngư i ta cịn tính năng su t nhà máy theo t n s n ph m làm l nh đơng. 2.11 Cung c p nhân cơng: * C n ph i xác đ nh rõ s lư ng cơng nhân, trình đ chuyên mơn c a cơng nhân và cư ng đ lao đ ng. * Cơng nhân làm vi c trong nhà máy ch y u tuy n d ng t i đ a phương, vì ngồi nh ng phi n ph c khác cịn đ ph n đ u tư v xây d ng khu nhà cho cơng nhân. Khi tính tốn s lư ng cơng nhân cĩ th tính k cho t ng cơng đo n, đơi khi d a trên bình quân s lư ng s n ph m trên m t ngày cơng.
- 18 CHƯƠNG 3 THI T K K THU T Chúng ta b t đ u ph n này sau khi đã cĩ đ y đ các s li u ban đ u, đã cĩ nh ng l p lu n ch c ch n và rõ ràng trong ph n kinh t k thu t. N i dung bao g m các ph n sau: 3.1 Ch n sơ đ s n xu t (quy trình cơng ngh ): 3.1.1 Trình t : ð đ m b o vi c ch n sơ đ thích h p nh t thư ng qua các bư c sau: * Qua các giáo trình: đ c và nghiên c u k quy trình s n xu t chung c a lo i s n ph m mà mình thi t k , ý nghĩa và m c đích c a t ng khâu m t trên dây chuy n s n su t, c n liên h v i nh ng s n ph m khác cĩ quy trình tương t như v y. * Nghiên c u và phân tích nh ng ưu khuy t đi m c a quy trình này trong các nhà máy trong nư c, trên cơ s đĩ ch n sơ đ cơng ngh thích h p nh t theo ch quan. 3.1.2 Yêu c u: * S d ng nguyên li u t i m c t i đa, h p lý, ti t ki m, r ti n. * Ch t lư ng thành ph m cao nh t. * Ph li u sau ch bi n ph i s d ng h p lý nh t. * C g ng cơ gi i hố, t đ ng hố và nên s d ng thi t b trong nư c. 3.1.3 Chú ý: * Thuy t minh dây chuy n c n ng n g n, rõ ràng, nhưng đ y đ đ i v i t ng cơng đo n. * Trong quy trình văn di n đ t dùng thì “m nh l ch cách” ch khơng gi i thích chi ti t, dài dịng. Ví d : Rán nhi t đ t o = 160 oC trong th i gian t = 8 phút. Ch khơng c n gi i thích các y u t nhi t đ cao hay th p, th i gian ng n hay dài s nh hư ng đ n ch t lư ng như th nào. * Sơ đ vi t thành d ng liên t c, trên sơ đ ph i bi u di n các v trí tham gia c a nguyên v t li u ph , c a bao bì và ph li u khi tách ra. * Cĩ trư ng h p c n bi u di n quy trình cơng ngh trên sơ đ k thu t. Sơ đ k thu t đư c l p d ng các thi t b đ c trưng c a t ng cơng đo n.
- 19 Ví d : Quy trình cơng ngh s n xu t xirơ qu theo phương pháp trích ly Nguyên li u L a ch n X lý nguyên li u Axit socbic ðư ng kính Ngâm trích ly Axit xitric Tách xiro Qu đ n u m c ho c trích ly b ng rư u etylic đ sx bánh mì L c Bao bì s ch ðĩng bao bì Tàng tr s n ph m 3.2. Tính cân b ng v t li u: ð vi c ch n và tính thi t b phù h p, đ tính đư c hi u su t làm vi c cũng như giá thành s n ph m c a nhà máy, đ l p k ho ch s n xu t chính xác thì trư c h t ph i tính s n ph m và cân b ng v t li u. Trình t các bư c sau: 3.2.1 L p sơ đ thu ho ch nguyên li u: Căn c nh ng s li u v th i v , v đ c s n c a t ng vùng nguyên li u mà l p sơ đ như sau: B ng 3.1 TT Nguyên li u 1 2 12 1 B p c i 2 D a 3.2.2 Sơ đ nh p nguyên li u: * D a vào sơ đ thu ho ch nguyên li u, d a vào năng su t và s n lư ng c a t ng lo i mà thành l p sơ đ nh p nguyên li u cho nhà máy. * Trên sơ đ ghi rõ ngày tháng, th i gian nh p t ng lo i nguyên li u ch y u c n thi t cho nhà máy.
- 20 B ng 3.2 TT Nguyên li u 1 2 12 1 B p c i 2 D a * Chúng ta ph i tìm bi n pháp kéo dài th i gian nh p nguyên li u, đ ng th i ph i t n d ng nh ng lo i nguyên li u cĩ th i v xen k nhau. Ví d : V n đ x lý hoa d a b ng axetylen. D a thư ng thu ho ch t tháng 3 đ n tháng 8, ta thư ng t tháng 5 đ n tháng 7, hi n nay v i k thu t nơng nghi p phát tri n, d a đư c x lý b ng axetylen, ngư i ta cho axetylen (3 4 g) vào cây d a kho ng 10 – 12 lá, đ n 6 tháng sau thì thu ho ch, b i v y cĩ th ch đ ng thu ho ch d a b t kì th i đi m nào. 3.2.3 Bi u đ s n xu t: * D a vào sơ đ nh p nguyên li u và m t đ t ng lo i nguyên li u trong t ng th i gian đ l p bi u đ s n xu t. Bi u đ đư c l p riêng cho t ng dây chuy n s n xu t m t. * Bi u đ s n xu t ph i nêu rõ s ca s n xu t trong m t ngày, s ca và s ngày s n xu t trong m t tháng trong m t năm. * Trong năm nên đ ra m t ho c vài tháng vào nh ng d p khơng cĩ ho c cĩ ít nguyên li u nh t đ s a ch a thi t b , đ i tu phân xư ng. * Trong khi l p bi u đ c n chú ý phân b th i gian làm vi c đ u cho c năm, n u khơng c n thi t l m ch nên s n xu t hai ca, trư ng h p nguyên li u chĩng hư h ng và th i v d n d p thì cĩ th s n xu t 3 ca, ho c dây chuy n c n s n xu t liên t c như: n u đư ng, chưng c t rư u, s y c n s n xu t 3 ca liên t c. * Chú ý đ dây chuy n s n xu t liên t c và đ u, ta c n nghiên c u đưa vào s n xu t trên dây chuy n các lo i s n ph m khác nhau và cĩ th i v nguyên li u khác nhau mà yêu c u thi t b g n như nhau( thư ng g p trong nhà máy đ h p) Ví d : Trên dây chuy n s n xu t đ h p cĩ th đưa vào s n xu t các lo i cà chua d m d m (tháng 1, 2), dưa chu t d m d m (tháng 3, 4, 5) ti p theo s n xu t qu nư c đư ng. * ð u tiên l p bi u đ s ca, s tháng làm vi c cho t ng dây chuy n: B ng 3.3 Ca 1 3 9 10 11 12 1 2 3
- 21 * L p b ng s ngày làm vi c / s ca trong tháng đ i v i t ng lo i s n ph m: B ng 3.4 S n ph m 1 2 9 10 11 12 C năm D a h p 26/52 24/48 26/78 25/75 27/81 3.2.4 Chương trình s n xu t * Trong chương trình s n xu t đ ra s lư ng s n ph m mà dây chuy n ph i s n xu t ra trong t ng thángvà trong c năm cho t ng lo i. * Chương trình s n xu t d a trên nhi m v thi t k đ ra và k t h p v i bi u đ s n xu t trên: B ng 3.5 S n ph m 1 2 9 10 11 12 C năm T ng c ng * Chú ý : N u nhi m v thi t k năng su t tính b ng s lư ng nguyên li u, thì ph i d a vào tiêu chu n tiêu hao nguyên v t li u đ tính ra s lư ng s n ph m. 3.2.5 Tính tiêu chu n chi phí nguyên v t li u ( TCCPNVL): Ta thư ng g p trong quy trình s n xu t c a nhà máy các (TCCPNVL) cho m t đơn v thành ph m. Ví d : Lư ng mía đ s n xu t ra m t t n đư ng. Lư ng tinh b t đ s n xu t ra 1000 l rư u. Lư ng cá tươi, th t hay rau qu ban đ u c n thi t đ s n xu t ra m t đơn v thành ph m N u khơng cĩ thì ta ph i tính (TCCPNVL) đ ti n các ph n tính sau này, đây ví d m t vài nhà máy th c ph m: a) Nhà máy đ h p: Cho phép tính (TCCPNVL) d a trên hao t n cho phép t ng cơng đo n trong quá trình s n xu t và trên lư ng s n ph m cu i cùng đi vào m t đơn v thành ph m.
- 22 * N u tiêu hao c a t ng cơng đo n tính b ng % lư ng nguyên li u đ u thì: S . 100 T1 = 100 – X Trong đĩ: S lư ng nguyên li u cu i cùng trong m t đơn v thành ph m, [ Kg]. X t ng s hao phí nguyên li u t ng cơng đo n tính b ng % nguyên li u đ u. T1 – tiêu chu n tiêu hao nguyên v t li u cho 1 đvtp, [ kg] * N u tiêu hao nguyên li u t ng cơng đo n tính so v i lư ng nguyên li u cơng đo n đưa vào thì TCTHNVL đư c tính: S .100 T 2 = (100 – X 1) ( 10 –X2) (100 –Xn) Trong đĩ: n s cơng đo n. X1, X2, X n – là % hao phí nguyên li u các cơng đo n 1, 2, n so v i lúc nguyên li u đưa vào cơng đo n đĩ . Ví d : tiêu hao cá qua các cơng đo n ch bi n sau: R a → M → Ư p mu i → Rán → X p + So v i nguyên li u ban đ u: (%) 1 25 2,5 18 1,5 + So v i nguyên li u cơng đo n trư c: 1 24 2 16 1 b)Nhà máy bánh mỳ: ch y u d a vào th c đơn * Chi phí b t s n xu t trong ngày: 100 . Pn Mn = [kg/ ngày] B * Chi phí b t s n xu t trong m t gi : 100 . P g Mg = [ kg/gi ] B Trong đĩ: + P n, P g – năng su t bu ng nư ng, [kg/ ngày, kg/gi ] + B t l thành ph m trên t l b t, [%]
- 23 Thơng thư ng B = 135 % * Các nguyên v t li u khác: M n . C Nc = [kg/ngày] 100 V i C là chi phí nguyên li u khác theo th c đơn tính theo % tr ng lư ng b t. c) Nhà máy xay xát g o: theo quy trình Xay Chà Thĩc đ u Thĩc s ch G o l t G o tr ng Ex E g * Tính lư ng g o l t: (g o xay s ch) Q o Q x = [kg/h] Eg Trong đĩ: Q g Q o = .1000 [kg/h] 24 V i: Q g – năng su t nhà máy, [t n/ngày] Q o lư ng g o tr ng, [t n/ngày] Eg t l g o tr ng so v i g o l t, [%] * Lư ng thĩc s ch: là lư ng thĩc sau khi ra kh i cơng đo n làm s ch: Qo Q ts = [kg/h] Eg . E x V i: Ex t l g o l t so v i thĩc s ch, [%] * Lư ng thĩc d u: Q ts Q tđ = . 100 [kg/h] 100 T c V i: Tc t p ch t, [%]. Thư ng t i đa t 1,3 đ n 3% * Lư ng tr u: Qtr = Q ts – Q x [kg/h] * Lư ng t m và cám: Qtc = Q x – Q o [kg/h]
- 24 Vài thơng s thơng thư ng: Ex, [%] E g, [%] ð i v i thĩc h t dài và nh đ s n xu t g o h o h ng: 75 78 86 88 Thĩc h t ng n và trịn đ s n xu t g o lo i I: 77 80 90 Thĩc đ s n xu t g o lo i II: 79 81 92 N p con: 76 79 94 d) Nhà máy mì s i: Lư ng nguyên li u (b t) đư c tính như sau: P = z + y + B [kg/t n] Trong đĩ: z t n hao do quá trình cơng ngh (ch y u do s y); [kg/t n] 100 W s z = . 1000 100 W t Wt, W s đ m s n ph m trư c và sau khi s y, [%] Thư ng W s = 12,8 – 13,2% y – các t n th t khác cĩ th thu h i đư c; [kg/t n] B t n th t khơng th thu h i đư c; [kg/t n] Ph thu c vào k thu t s n xu t và trang thi t b mà thư ng: y = 3 – 4 kg/t n B = 1,5 – 2,5 kg/t n P = 1022 – 1025 kg/t n 3.2.6 L p b ng nhu c u nguyên v t li u: ð cĩ đư c nh ng d trù v nguyên v t li u cho s n xu t, yêu c u v s lư ng, kho tàng, xe c v n chuy n và lao đ ng, chúng ta ph i d a vào m c chi phí nguyên v t li u cho 1 đơn v s n ph m, vào năng su t gi , vào s ca làm vi c trong năm đ tính nhu c u nguyên v t li u trong t ng gi , ca và c năm. B ng 3.6 Tên s n Năng su t Nguyên Tiêu hao T (kg/t n) ph m ca li u Gi , (kg) Ca, (kg) Năm, (kg)
- 25 3.2.7 L p b ng s lư ng bán thành ph m qua t ng cơng đo n: * ð tính lư ng thi t b yêu c u cho t ng cơng đo n m t ta ph i bi t lư ng nguyên v t li u đi vào trong t ng cơng đo n ch bi n đĩ. * B ng này tính cho t ng lo i nguyên v t li u trong th i gian 1 gi . B ng 3.7 Nguyên li u Cơng đo n Cơng đo n 1: + Hao phí % + Kg hao phí Cơng đo n 2: + Hao phí % + Kg hao phí + đây qua t ng cơng đo n ta bi t cách b trí và ch n thi t b . + T k t qu cu i cùng tìm ra đư c s n ph m s n xu t ra trong 1 gi và đ i chi u v i nhi m v thi t k . 3.3 Bi u đ quá trình k thu t: Bi u đ quá trình k thu t nêu lên th i gian b t đ u và k t thúc làm vi c trên m i cơng đo n trong ph m vi 1ca hay 1chu kỳ. Qua bi u đ bi t đư c gi b t đ u hay k t thúc làm vi c c a cơng nhân và thi t b trên m i quá trình, ngồi ra xác đ nh đư c ch tiêu v đi n, nư c, hơi, l nh đ ng th i bi t đư c th i gian t lúc nguyên v t li u vào cho t i lúc thành ph m cu i cùng đi ra, so sánh v i th c t đ đánh giá ch t lư ng v n hành và hi u qu kinh t . Th i gian gi a 2 giai đo n liên t c ph thu c vào tính ch t c a t ng cơng đo n. Cĩ th xác đ nh th i gian đĩ như sau: 1/ Các giai đo n mà th i gian đã đư c xác đ nh rõ trong quá trình (như th i gian trung hồ, th i gian n u, rán, ch n, s y ), trong trư ng h p này th i gian các giai đo n b ng th i gian th c hi n quá trình đĩ. 2/ Các giai đo n mà nguyên li u đi vào thi t b khơng liên t c (như: thùng ch a, thi t b bay hơi, thi t b thanh trùng gián đo n, thùng l ng ), trư ng h p này th i gian gi a các m đư c xác đ nh: V t = [phút] Q
- 26 Trong đĩ: t th i gian gi a các m , [phút] V th tích thi t b tính b ng s lư ng nguyên li u cho vào đĩ, [kg, lít, m 3, cái] Q – năng su t dây chuy n s n xu t trong 1 phút và tính theo đơn v c a V. 3/ Trư ng h p nguyên li u v n hành trên băng t i, máy r a, băng chuy n phân lo i, v n chuy n thì th i gian c a các giai đo n đư c tính: L t = [phút] 60 . v Trong đĩ: t th i gian nguyên li u đi trên băng t i, [phút] L chi u dài băng t i, [m] v v n t c băng t i, [m/s] 4/ Th i gian cơ đ c trong thi t b gián đo n đư c xác đ nh b ng tính tốn nhi t. L p bi u đ sau: B ng 3.8 Th i gian b t đ u Tên quá trình 6 7 8 9 10 11 12 13 14 3.4 Xác đ nh các ch tiêu và nh ng yêu c u khác: Trư c khi đi vào các ph n ti p theo như ch n và tính thi t b , quy t đ nh các cơng trình trong nhà máy chúng ta ph i xác đ nh đ y đ các ch tiêu k thu t và các yêu c u khác do quá trình k thu t đ ra. C th : 3.4.1 Năng su t lao đ ng: Ph i xác đ nh rõ năng su t lao đ ng c a cơng nhân trên t ng cơng đo n. trên cơ s đĩ đ ng th i d a vào năng su t c a dây chuy n s n xu t đ tính s lư ng cơng nhân tồn nhà máy. T đĩ tính ra các nhu c u v nhà ăn, nhà sinh ho t, nư c tiêu th ho c đ tính m t s lo i thi t b như tính các băng t i nh ng nơi làm
- 27 vi c b ng tay ( bĩc v , phân lo i, m ), s lư ng cơng nhân càng nhi u thì băng t i càng dài, cơng su t đ ng cơ càng l n. 3.4.2 Phương pháp lao đ ng: Ph i đ ra phương pháp hay g i là t ch c lao đ ng c a nhà máy, nghĩa là năng su t lao đ ng c a nhà máy tính theo t hay t ng cá nhân, cũng cĩ khi tính theo năng su t cơng nh t. V n đ t ch c lao đ ng cĩ liên quan nhi u đ n vi c b trí dây chuy n s n xu t và ch n lo i thi t b . Ví d năng su t tính theo t p th thì nguyên li u đưa vào ch làm vi c theo m t băng t i chung và bán thành ph m cũng đi theo m t băng t i chung. Nhưng n u năng su t tính theo cá nhân thì ph i b trí bàn riêng và cung c p khay riêng cho t ng ngư i. 3.4.3 Thơng s k thu t: Ph i xác đ nh đư c các thơng s c a các quá trình như: th i gian, nhi t đ , áp su t, chân khơng, đ m đ ch n và tính thi t b phù h p v i cơng ngh . 3.4.4 Xây d ng: * V n đ quy t đ nh xây d ng nhà máy m t t ng hay nhi u t ng là do s b trí dây chuy n s n xu t và yêu c u k thu t quy t đ nh. * V c u trúc và trang thi t b trong các phịng ph thu c vào các yêu c u k thu t như: nhi t đ , đ m, b i, đ c, ánh sáng, thơng giĩ, cách nhi t * V c u trúc c a n n mĩng, tư ng, tr n cũng tuỳ theo đ c đi m và yêu c u k thu t m i nơi xây d ng mà quy t đ nh. 3.4.5 V n đ nư c: Tuỳ theo yêu c u s d ng khác nhau mà đ t nhi u h th ng cung c p t nh ng ngu n khác nhau và đ t thêm nh ng thi t b x lý khác nhau. 3.5 Ch n và tính tốn thi t b : 3.5.1 Ch n thi t b : * Gi ng như vi c ch n quy trình cơng ngh , vi c ch n thi t b c n ph i xu t phát t nh ng yêu c u k thu t. 1/ Nguyên t c ch n: + Thi t b ph i đ m b o ch t lư ng s n ph m cao, tiêu hao lãng phí nguyên li u ít nh t. + ðây ph i là nh ng thi t b hi n hành ta ho c nư c ngồi.
- 28 + Thi t b làm vi c liên t c, cĩ c u t o đơn gi n, r ti n, vi c s d ng và s a ch a d , kích thư c g n, năng su t cao và tiêu hao năng lư ng ( hơi, đi n, nư c ) ít. Thơng thư ng cĩ r t nhi u thi t b khác nhau cùng làm m t nhi m v , nên khi ch n ph i xu t phát t nh ng nguyên t c trên. 2/ Chú ý: + Trong khi ch n c g ng tìm bi n pháp nâng cao h s s d ng c a thi t b . + Khi ch n thi t b ph i chú ý đ n v t li u ch t o thi t b , b i vì kim lo i cĩ nh hư ng r t l n đ n ch t lư ng s n ph m. Ví d : Trong s n xu t cà chua cơ đ c thì khơng th dùng v t li u b ng đ ng, vì đ ng d chuy n vào s n ph m cà chua, phá hu vitamin C, trái l i trong s n xu t các s n ph m cơ đ c v i đư ng như m t qu ta l i cĩ th s d ng thi t b b ng đ ng, vì n ng đ đư ng cao cĩ tác d ng ngăn c n quá trình oxy hĩa đ ng. Trong s n xu t ngơ cĩ th dùng thép thư ng vì đ ng d đen ngơ. ð i v i nư c hoa qu ép đ tránh r ngư i ta thư ng dùng các b ph n tráng men ho c b ng thu tinh, s , polyetylen 3/ Cách ghi chú: Khi ch n m t thi t b ph i ghi đ y đ các đ c tính k thu t sau: + Năng su t thi t b : c n chú ý cĩ nhi u thi t b năng su t c a nĩ ph thu c vào t ng lo i nguyên li u và t ng ch đ làm vi c khác nhau. + Kích thư c thi t b : đ t đĩ n đ nh di n tích và chi u cao phân xư ng. + Tr ng lư ng thi t b : đ tính tốn khi di chuy n và đ t n n mĩng cho thích h p. + Cơng su t đ ng cơ: đ l p nhu c u v đi n cho thích h p. + Nơi s n xu t và nhãn hi u máy, c n ghi trang và cu n sách nào, đ thu n ti n cho vi c mua thi t b sau này. 3.5.2. Tính tốn thi t b : S lư ng thi t b đư c xác đ nh theo hai phương pháp sau: a) N u thi t b làm vi c liên t c thì: N n = M
- 29 b) N u thi t b làm vi c gián đo n thì: N . T n = 60 . V Trong đĩ: n s lư ng thi t b yêu c u. N – năng su t gi c a dây chuy n t ng cơng đo n. M – năng su t gi c a thi t b . T th i gian t ng c ng c a m i chu kỳ làm vi c c a máy, [phút] V th tích làm vi c c a thi t b , đư c tính cùng đơn v v i N. Thơng thư ng sau khi tính n là s l , ta làm trịn s và thư ng c ng thêm 1 ho c 2 thi t b đ d tr . Ví d : Tính ra n = 6,3 thì ta làm trịn thành 7 và c ng thêm 1 là 8. Lúc này s thi t b ch n s là 8 thi t b . 3.6 Tính năng lư ng: 3.6.1 Tính hơi: Hơi đư c dùng ph bi n trong các nhà máy, m c đích ch y u là dùng cho các thi t b truy n nhi t như cơ đ c, n u, chưng, h p, s y, thanh trùng Thư ng dùng hơi bão hồ vì cĩ h s truy n nhi t cao và d ngưng t . ð ch n n i hơi thích h p cho nhà máy và bi t đư c nhu c u v nhiên li u ta ph i tính đư c lư ng hơi c n thi t trong ca, trong tháng c a th i gian tiêu th nhi u nh t, b i v y trư c h t ph i l p bi u đ tiêu th hơi. 3.6.1.1 Bi u đ tiêu th hơi: * Bi u đ này đư c l p cho th i gian t kho ng n a ca đ n m t ca, đ l p bi u đ chính xác ta ph i v trên gi y k ly. * ð tính tốn đư c chính xác v các yêu c u dùng hơi, ta chia ra làm hai lo i tiêu th : + Lo i tiêu th hơi c đ nh: đ i v i các thi t b làm vi c liên t c thì cư ng đ tiêu th hơi xem như c đ nh (tr th i gian kh i đ ng). + Lo i tiêu th hơi khơng c đ nh: đ i v i các thi t b làm vi c gián đo n, vì lúc đĩng lúc m khi l y ra ho c cho nguyên li u vào, và ngay c trong m t chu kỳ làm vi c tiêu th hơi cũng khơng đ u do yêu c u k thu t (như thi t b thanh trùng, thi t b gia nhi t hai v ), vì v y nhu c u v hơi luơn luơn thay đ i.
- 30 * ð đơn gi n trong quá trình tính tốn, đ u tiên ta t ng c ng các lo i hơi tiêu th c đ nh, và thêm vào k t qu trên 10% cho tiêu th riêng c a n i hơi và 0,5 kg/h đ i v i 1 ngư i dùng cho sinh ho t. * Ch n tr c t a đ vuơng gĩc, v i tr c hồnh là tr c th i gian (thư ng l y t l 1h = 60 mm) và tr c tung là tr c cư ng đ tiêu th hơi (kg/h) v i t l sao cho thích h p. đây dùng đư ng tiêu th hơi c đ nh trùng v i tr c th i gian (T) làm tr c hồnh. Ti p theo phía dư i tr c hồnh ta l n lư t s p x p t ng giai đo n làm vi c c a t ng thi t b tiêu th hơi khơng c đ nh. T ng chu kỳ làm vi c c a m t thi t b x p theo hàng ngang, t ng thi t b và t ng nhĩm thi t b x p theo hàng d c. Sau đĩ dùng phép c ng chi u đ bi t k t qu tiêu th hơi t ng th i gian khác nhau. ðư ng bi u di n tiêu th hơi th c t lên xu ng r t đ t ng t, chúng ta ph i ch n l y m t đư ng n đ nh trung bình đ bi t đư c lư ng hơi tiêu th chung. V trí c a đư ng này sao cho nh ng di n tích th a và thi u đư c bù đ p, tuy nhiên đư ng trung bình khơng đư c nh hơn 25% c a lúc tiêu th hơi c c đ i. ð ít nh hư ng đ n s làm vi c bình thư ng c a n i hơi, ta c g ng s p x p th i gian làm vi c c a các thi t b sao cho đư ng bi u di n tiêu th hơi th c t ít lên xu ng đ t ng t nh t. D (kg/h) 2600 2500 ðư ng trung bình 2400 2300 2200 8 9 10 11 12 T 200 50 200 50 Thi t b thanh trùng 200 50 200 50 Thi t b gia nhi t 100 25 100 25 Hình v 3.1
- 31 3.6.1.2. Ch n n i hơi: * D a vào k t qu v a tìm th y trên bi u đ . * Ngồi ra cĩ th theo phương pháp “Ch tiêu dùng hơi”, theo phương pháp này ta bi t đư c ch tiêu dùng hơi c a m t đơn v s n ph m, đ ng th i bi t đư c năng su t c a dây chuy n, t đĩ ta tính đư c đương lư ng hơi trung bình tiêu th trong 1 gi c a tồn nhà máy. * Thơng thư ng trong các nhà máy cĩ năng su t c trung bình, ta ch n n i hơi cĩ năng su t 2 10 t n/h, áp su t hơi 13 at. ð i v i các xí nghi p nh thư ng ch n n i hơi cĩ năng su t 0,2 – 2 t n/h, áp su t hơi 8 at. * Các n i ch n cĩ th năng su t b ng nhau ho c khác nhau, song ph i đ m b o tuỳ theo yêu c u hơi thay đ i mà cĩ th ng ng làm vi c t ng n i. 3.6.1.3 Tính nhiên li u: * Nhiên li u dùng cĩ th là than đá, than bùn, than g y (antraxit), mazut, khí thiên nhiên ta thư ng dùng than g y. * Lư ng nhiên li u yêu c u cho n i hơi đư c tính: D.(i − i ) G = h n .100 [kg/h] Q p .n V i: D năng su t t ng c ng các n i hơi ph i thư ng xuyên ch y, [kg/h] ih nhi t hàm c a hơi áp su t làm vi c, [kcal/kg] in nhi t hàm c a nư c đưa vào n i hơi, [kcal/kg] Qp nhi t tr c a nhiên li u,[kcal/kg] n h s tác d ng h u ích c a n i hơi, [%] Nhi t lư ng c a hơi thu đư c n = Nhi t lư ng c a nhiên li u đã tiêu th Thơng thư ng n = 60 – 90 % + Nhi t tr : là đ c tính cơ b n c a nhiên li u, cĩ th nguyên [kcal/kg]. C n phân bi t: c Nhi t tr cao Q p : là nhi t lư ng phát ra khi đ t cháy 1 kg nhiên li u t Nh êt tr th p Q p : là nhi t lư ng cĩ ích vì ph i tr đi nh ng t n th t v nhi t. ð i v i nhiên li u th khí thì tính cho 1m 3 đi u ki n P = 760 mmHg và nhi t đ t = 0 oC. Bi u th [kcal/m 3]. t Nhiên li u tiêu chu n là nhiên li u cĩ nhi t tr th p Q p = 7000 kcal/kg
- 32 + ðương lư ng nhiên li u: t Q p ε = 7000 εmazut = 1,35; εthan đá = 0,95; εthan bùn = 0,36; εg = 0,35; + Lư ng hơi t o thành: 1 t n mazut → 9 – 13 t n hơi 1 t n than đá → 5 – 9 t n hơi 1 t n than bùn → 2 – 4 t n hơi 1 t n c i g → 2 – 4 t n hơi 1 t n v n cây → 1,5 – 2,5 t n hơi 1m 3 thiên nhiên → 9 – 10 kg hơi nư c 3.6.2 Tính đi n: ði n dùng trong nhà máy ch y u là: đi n đ ng l c và đi n th p sáng. Trong ph n này ph i xác đ nh đư c đi n năng tiêu th h ng năm c a nhà máy, tính và ch n máy bi n áp, tìm bi n pháp nâng cao h s cơng su t cos ϕ. 3.6.2.1 Tính cơng su t đi n đ ng l c: P đl * Ph t i đi n đ ng l c chi m kho ng 90 – 95% so v i tồn b đi n năng xí nghi p tiêu th . * Ki u đ ng cơ thì tuỳ t ng nơi dùng: + N u phịng s ch, khơng b i, ít m thì ch n ki u h . Ký hi u: A (v gang); A A (v nhơm). + N u b i và m nhi u thì ch n ki u kín. Ký hi u; AO (v gang); AO AO (v nhơm). + Nơi nào c n ch ng n , ch ng cháy thì dùng lo i TA ho c MA. C n chú ý tránh dùng v nhơm nh ng nơi ti p xúc v i nư c mu i nhi u. * L p b ng tiêu th đi n đ ng l c như sau: B ng 3.9 TT Lo i ph Ki u ði n áp Cơng su t S lư ng T ng t i đ ng cơ đ nh m c đ nh m c đ ng cơ cơng su t [V] [KW] [KW]
- 33 3.6.2.2 Tính cơng su t đi n th p sáng: Pcs 1/ Yêu c u v chi u sáng: * Trong thi t k , chi u sáng là v n đ quan tr ng, c n chú ý đ n ch t lư ng c a đ r i và hi u qu chi u sáng đ i v i cơng trình. * Chú ý đ n ch t lư ng quang thơng, màu s c ánh sáng và phương pháp ph i quang. * Ph i đ m b o đ sáng t i thi u Emin . * Ánh sáng phân b đ u, khơng cĩ bĩng t i và khơng làm lồ m t. 2/ Tính P cs : Cĩ th dùng nhi u phương pháp như: + Phương pháp cơng su t chi u sáng riêng. + Phương pháp tính theo h s s d ng quang thơng (chính xác) ðơn gi n là dùng phương pháp cơng su t chi u sáng riêng: theo phương pháp này ta bi t 1m 2 nhà c n cơng su t chi u sáng riêng là p (W/m 2). Như v y trên tồn di n tích nhà S c n cơng su t là: P = p . S [W] N u ch n lo i bĩng đèn cĩ cơng su t p đ thì s bĩng đèn đư c tính: P n = pđ Làm trịn s và ch n đư c s bĩng đèn th c t là n c. Do đĩ: Pcs = n c . p đ [W] 3.6.2.3 Tính đi n năng tiêu th h ng năm: 1/ ði n năng cho th p sáng: Acs Acs = Pcs . T [KWh] Trong đĩ: Acs đi n năng tiêu th cho th p sáng c năm, [KWh] Pcs – cơng su t đi n chi u sáng [KW] T th i gian s d ng t i đa, [h] V i T = k 1 . k 2 . k 3 k1 – th i gian th p sáng trong 1 ngày, [h] + Nhà hành chính s nghi p: k1 = 1 2 h + Phân xư ng làm vi c 2 ca: k1 = 2 3 h + Nhà ăn: k1 = 4 5 h + Phân xư ng làm vi c 3 ca + Chi u sáng hành lang b o v k1 = 12 13 h
- 34 k2 s ngày làm vi c bình thư ng trong tháng, thư ng k2 = 26 ngày k3 s tháng làm vi c trong năm 2/ ði n năng cho đ ng l c: A đl Ađl = K c . P đl . T [kWh] Trong đĩ: Kc h s c n dùng, thư ng K c = 0,6 – 0,7 T s gi s d ng t i đa, [h] 3/ ði n năng tiêu th h ng năm: A A = A đl + A cs [kWh] 3.6.2.4 Xác đ nh ph t i tính tốn: Ý nghĩa: trong phân xư ng ho c xí nghi p nĩi chung cĩ nhi u máy cơng tác, cơng su t các đ ng cơ đĩ là cơng su t đ t. Th c t cho th y các máy cơng tác r t ít khi v n hành đ cho đ ng cơ làm vi c ch đ đ nh m c. M t khác là các đ ng cơ th c t r t ít làm vi c đ ng th i v i nhau. * Ph t i tính tốn cho đ ng l c đư c tính: Ptt 1 = K tt 1 . P đl [kW] Trong đĩ: Ktt 1 h s c n dùng, thư ng K tt 1 = 0,5 – 0,6 Pđl – cơng su t đi n đ ng l c,[kW] * Ph t i tính tốn cho chi u sáng đư c tính: Ptt 2 = K tt 2 . P cs [kW] Trong đĩ: K tt 2 h s khơng đ ng b c a các đèn, thư ng K tt 2 = 0,9 Pcs cơng su t đi n chi u sáng, [kW] * Cơng su t tác d ng tính tốn mà xí nghi p nh n t th c p c a tr m bi n áp s là: Ptt = P tt 1 + P tt 2 [kW] 3.6.2.5 Ch n máy bi n áp: g m các bư c sau: 1/ Tính cơng su t ph n kháng: Q tt Ta ch tính cho đ ng l c, ph n chi u sáng b qua Qtt = P tt 1 . tg ϕ 1 [KVA] Trong đĩ: ϕ 1 : gĩc c a h s cơng su t cos ϕ 1. 2/ Tính d ng lư ng bù: Q b
- 35 V ý nghĩa là tìm cách nâng cao cos ϕ càng l n càng t t. G i cos ϕ 2 là h cơng su t đã nâng lên. Lúc đĩ dung lư ng bù đư c tính: Qb = P tt 1 . (tg ϕ 1 – tg ϕ 2 ) [KVA] 3/ Xác đ nh s t đi n: n ð nâng cao tr s cos ϕ là ta s d ng t đi n cĩ cơng su t q [KVA] nào đĩ, lúc đĩ s t đi n đư c xác đ nh: Qb n = q H s cơng su t th c t đư c xác đ nh: Ptt1 cos ϕ tt = 2 2 Ptt1 + ()Q tt − q.n d) Ch n máy bi n áp: cơng su t máy bi n áp đư c tính: Ptt Pch n = [KVA] cos ϕ tt V i P tt t ng cơng su t tác d ng c a tồn xí nghi p, [KW] 3.6.3 Tính l nh: 3.6.3.1 M c đích: Nhi u nhà máy th c ph m cĩ kho b o qu n l nh nguyên li u và thành ph m như: nhà máy đ h p , ho c do yêu c u cơng ngh như: nhà máy bia, nư c ng t, nhà máy s a, nhà máy bánh k o, nhà máy s n xu t các s n ph m sinh h c Do v y tính cân b ng nhi t nhà l nh đ xác đ nh t n th t l nh c a t ng phịng khác nhau và c a tồn nhà máy, t đĩ xác đ nh năng su t máy l nh, ch n máy nén và đ tính ch n các thi t b l nh. Trên cơ s đĩ xác đ nh đư c di n tích c a phịng máy đư c chính xác. 3.6.3.2 Tính l nh: chi phí l nh bao g m; Q = Q 1 + Q 2 + Q 3 + Q 4 [kcal/h;W] Trong đĩ: Q1 chi phí l nh do truy n ra mơi trư ng xung quanh qua tư ng, vách, n n, tr n, do chênh l ch nhi t đ . Q2 chi phí l nh trong quá trình cơng ngh đ làm l nh hay làm l nh đơng s n ph m. Q3 chi phí l nh cho thơng giĩ phịng khi b o qu n l nh rau qu
- 36 Q4 chi phí l nh do thao tác, do thi t b cĩ to nhi t và các tiêu hao khác. * Chú ý: khi tính ph i ch n đi u ki n làm vi c c a nhà máy là khĩ khăn nh t như nhi t đ khơng khí bên ngồi là cao nh t và s n ph m đưa vào nhi u nh t. 1/ Tính Q 1: Q1 = Q 1a + Q 1b [kcal/h] * Q 1a t n th t l nh do truy n nhi t qua c u trúc phịng Q1a = Q 1t + Q 1tr + Q 1n [kcal/h] Cơng th c chung đ tính Q 1: Q1 = K . F . t [kcal/h] V i: K h s truy n nhi t qua k t c u cách nhi t, [kcal/m 2 h oC;W/m 2 o C] F di n tích truy n nhi t c a c u trúc, [m 2] t chênh l ch nhi t đ ngồi và trong phịng, [ oC] Nhi t đ ngồi tr i đư c tính: tn = t tb + 0,25 . t max V i: tn nhi t đ trung bình c a tháng nĩng nh t tmax nhi t đ cao tuy t đ i * Q 1b t n th t l nh do b c x m t tr i: Q1b = K . F bx . t bx [kcal/h] Trong đĩ: Fbx di n tích ch u b c x , t bx chênh l ch nhi t đ do b c x gây nên I . a t bx = 0.75 α1 V i: 0,75 h s h p th b c x I – cư ng đ b c x mùa hè a h s h p th b c x trên b m t ph thu c v t li u α1 h s c p nhi t bên ngồi. 2/ Tính Q 2: Q2 = G . c . (t đ – t c) [kcal/h] = G . (i đ i c)
- 37 Trong đĩ: G lư ng s n ph m đưa vào làm l nh, l nh đơng, [kg/h] c nhi t dung riêng c a s n ph m, [kcal/kg oC] o tđ, t c nhi t đ ban đ u và cu i c a s n ph m [ C] iđ, ic – entanpi c a s n ph m đ u và cu i, [kcal/kg] 3/ Tính Q 3: a . V . k . (i kn – i kt ) Q3 = [kcal/h] 24 Trong đĩ: a s l n thay đ i khơng khí trong ngày V th tích phịng b o qu n, [m 3] k kh i lư ng riêng c a khơng khí, [kg/m 3] ikn , i kt – entanpi c a khơng khí ngồi và bên trong phịng, [kcal/kg] 4/ Tính Q 4: đơn gi n cho phép l y Q4 = (0,1 – 0,4) . (Q 1 + Q 3) [kcal/h] 3.7. Tính cung c p nư c: 1. Nư c cho thi t b : * Nư c làm mát các thi t b cĩ ghi s n trong catalog. * Nư c cho thi t b ngưng t : Q nt 3 G n = [m /h] c . (t n2 – t n1 ) . 1000 V i: Qnt nhi t lư ng ngưng t , [kcal/h] c t nhi t c a nư c, c = 1 kcal/Kg oC o tn2 , t n1 nhi t đ nư c ra và vào thi t b , [ C] 2. Nư c cho sinh ho t: Nư c dùng cho nhà ăn t p th : 30 lít/1 ngày.1 ngư i Nư c t m, v sinh: 40 – 60 lít/1 ngày.1 ngư i Nư c tư i đư ng, cây xanh: 1,5 – 4 lít/1 ngày.1 m2 Nư c r a xe: 300 – 500 lít/ngày.1 xe Nư c ch a cháy: + Nhà cĩ V 25.000 m3 thì dùng 2 c t ch a cháy M t c t đ nh m c 2,5 lít/s. Tính ch a cháy trong vịng 3 gi .
- 38 CHƯƠNG 4 PHÂN XƯ NG S N XU T 4.1 X p đ t thi t b trong phân xư ng: 4.1.1 Yêu c u: Sau khi đã tính tốn và ch n thi t b , ta ti n hành b trí các thi t b đĩ vào phân xư ng s n xu t đ m b o các yêu c u sau: * Phù h p v i yêu c u cơng ngh và h p lý các giai đo n trong s n xu t tồn nhà máy. * ð m b o vi c đi l i, thao tác d dàng. * Vi c v n chuy n thu n ti n 4.1.2 Trình t : a) L p b ng t ng k t v thi t b : B ng 4.1 TT Thi t b S lư ng Năng su t ð c tính Tr ng lư ng Kích thư c b) L p sơ đ b trí chung tồn nhà máy, khơng c n kích thư c, trên sơ đ cĩ d ki n v trí các phân xư ng và cơng trình. Trên cơ s đĩ đ b trí các đư ng giao thơng và c a ra vào cũng như m t trư c nhà. c) S p x p thi t b trong phân xư ng: dùng gi y mm c t theo t l 1/100 ho c 1/50 so v i kích thư c thi t b , chú ý khơng b sĩt thi t b chính và ph nào. Sau đĩ s p x p trên gi y k ly theo s b trí m t b ng c a dây chuy n s n xu t cho v a ý. d) Sau khi b trí h p lý thi t b , trên cơ s đĩ quy t đ nh kích thư c và hình th c c a nhà xư ng. T c là sau khi b trí thi t b xong ta cĩ th đ t tư ng xung quanh, đ t c a ra vào, tư ng ngăn đ hồn ch nh d n phân xư ng, t đĩ ch n mođun c a nhà. Chú ý kích thư c nhà ph i ch n v i kh u đ và bư c c t tiêu chu n. Ph i chú ý đ n s liên h gi a các thi t b đ b trí thêm băng t i, máng h ng, c u thang Theo phương pháp này ta d dàng thay đ i phương án đ cu i cùng ch n đư c phương án t i ưu. * Vi c ch n kích thư c (mođun) và ki u nhà m t t ng hay nhi u t ng, ta ph i chú ý liên h v i dây chuy n s n xu t và yêu c u cơng ngh địi h i. ði u này liên quan đ n vi c b trí dây chuy n s n xu t, vi c b trí h p lý dây chuy n s n xu t s cĩ tác đ ng r t l n trong quá trình làm vi c sau này.
- 39 Sau đây là m t vài ví d : + Nhà máy đ h p: Do tính ch t đ c bi t c a nĩ, dây chuy n nên b trí đi theo sơ đ dàn ngang, khơng nên b trí phân xư ng s n xu t nhà nhi u t ng. Vì trong dây chuy n s n xu t ngồi các thi t b l n như rán, cơ đ c, ch n cịn đ u là nh ng thi t b nh , nên vi c b trí sơ đ theo hàng ngang r t thu n ti n cho vi c thay đ i m t hàng t nh ng nguyên li u khác nhau, ngồi ra nhà m t t ng s đơn gi n trong xây d ng, ti t ki m ti n v n và d dàng đ m b o v n đ v sinh, đ ng th i cho phép ta nâng d n năng su t c a phân xư ng, m r ng phân xư ng d dàng. + Nhà máy xay xát ngũ c c: ð l i d ng tính t ch y c a nguyên li u và k t h p yêu c u k thu t, ngư i ta thư ng b trí dây chuy n s n xu t theo chi u đ ng, nghĩa là xây d ng nhà nhi u t ng. + Nhà máy s y, nhà máy rư u, nhà máy đư ng: Do chi u cao thi t b và cơng ngh s n xu t mà ngư i ta b trí dây chuy n theo chi u đ ng, nghĩa là xây d ng nhà nhi u t ng. + Nhà máy l nh: Lo i nhà máy l nh cĩ năng su t dư i 1000 t n, thư ng ch xây d ng nhà m t t ng, vì thu n ti n cho vi c cơ gi i hố (dùng đư c các lo i c u ch y, đơn ray và xe b c x p trong phân xư ng), cĩ t i tr ng n n cao (4000 kg/m 2), k t c u xây d ng nh , đơn gi n. Tuy v y cĩ như c đi m là t n th t l nh l n do ch u tác d ng b c x m t tr i cao, d n đ n t n hao kh i lư ng s n ph m l n, t n di n tích xây d ng, x lý n n mĩng cho phịng cĩ nhi t đ âm ph c t p và t n kém. ð i v i các nhà máy l nh cĩ năng su t c trung bình tr lên, ngư i ta thư ng xây d ng nhà nhi u t ng đ kh c ph c nh ng như c đi m trên. 4.2. Nh ng nguyên t c b trí thi t b : Cĩ th nĩi vi c b trí thi t b là m t trong nh ng giai đo n quan tr ng nh t c a quá trình thi t k . Nĩ địi h i ph i cĩ nhi u tích lu th c t , ki n th c lý thuy t và cĩ nhi u sáng t o, đ ng th i ph i tuân theo nh ng nguyên t c ch y u sau: 1/ Các thi t b ph i đ t theo th t và liên t c nhau thành m t dây chuy n, rút ng n nh t quãng đưịng và th i gian v n chuy n. Nơi trút vào c a máy sau ph i th p hơn hay b ng ch đ ra c a máy trư c, n u máy trư c th p hơn thì ph i kê trên b , n u th p hơn nhi u thì ph i b trí băng t i c ng ng hay băng t i nghiêng cĩ g , và nhi u khi c t o ra như v y nh m t o kho ng tr ng cho ngư i đi l i đ i v i các dây chuy n quá dài.
- 40 Ph i chú ý đ n c u t o c a thi t b đ b trí đúng hư ng. 2/ Các thi t b cĩ th s p x p ngang hàng nhau ho c cũng cĩ th x p máy này trên máy kia trong nh ng trư ng h p c n thi t nh m ti t ki m di n tích, ti t ki m bơm, v a đ m b o ch t lư ng s n ph m cao. Ví d trong s n xu t cà chua b t thì máy nghi n đ t sát trên máy chà. 3/ Dây chuy n s n xu t ph i đi theo chi u liên t c, khơng qu n t i m t ch hay quay l i v trí cũ. Dây chuy n cĩ th nh p l i hay t a ra theo yêu c u k thu t. * Hư ng đi đúng c a dây chuy n theo sơ đ bi u di n a) ð i v i dây chuy n s n xu t b) ð i v i dây chuy n s n xu t thơng thư ng quá dài c) N u dây chuy n s n xu t ra s n d) N u năng su t c a máy sau nh , ph m t nhi u c u t t o thành ph i tách ra nhi u nhánh. Hình v 4.1 * Hư ng đi sai c a dây chuy n c n tránh: a) S n ph m quanh qu n, cùng m t b) S n ph m sau khi qua các khu v c th c hi n nhi u quá trình trình gia cơng l i tr v cũ. Hình v 4.2 4/ C n tri t đ s d ng di n tích khu nhà: Thư ng g p trong cùng m t phân xư ng mà cĩ nh ng dây chuy n s n xu t dài ng n khác nhau, ho c đ cao các thi t b chênh nhau nhi u. Ví d : trong cùng m t phân xư ng b trí hai dây chuy n Dây chuy n s n xu t đ h p cá rán s t cà chua (dây chuy n dài). Dây chuy n s n xu t cá đĩng h p t nhiên (dây chuy n ng n).
- 41 Lúc này c n ph i b trí thi t b trên m t b ng cho h p lý đ rút ng n chi u dài ngơi nhà, ho c ch làm nhà cao lên nh ng v trí đ t thi t b cao. Hình v 4.3 5/ ð i v i các thi t b l n nên đ t sâu vào trong phân xư ng, khơng nên đ t ch n c a s làm che t i bên trong và nh hư ng đ n vi c lưu thơng khơng khí trong phịng. Các c a s và c a ra vào ph i đ đ chi u sáng và thu n ti n cho vi c đi l i, ph i làm đúng kích thư c qui chu n đ đ m b o thi cơng nhanh chĩng và d dàng. 6/ ð đ m b o v sinh và các đi u ki n an tồn v lao đ ng, c n tuân theo m t s qui đ nh sau: * Các phịng s d ng nhi t nhi u, áp l c hơi l n như: n u nư c đư ng, nư c mu i, r a chai h p ph i cĩ tư ng ngăn cách riêng cao như 1,8 m. * Gi a các máy v i ph n xây d ng c a nhà (c a, tư ng, c t ) ph i cĩ kho ng cách nh t đ nh đ đi l i. C n ph i b trí sao cho thu n ti n trong vi c thao tác và s a ch a t ng thi t b . * Kho ng cách tr ng gi a hai dãy máy ph i trên 1,8 m; trư ng h p c n xe qua l i thì kho ng cách này ph i trên 3 m. nh ng v trí c n thi t cĩ th ch a l i đi l i kho ng 0,8 m đ n 1 m. * Các dàn đ t thi t b trên đĩ cĩ cơng nhân làm vi c ho c ph i thư ng xuyên quan sát ph i làm sàn r ng 1,5 đ n 2 m, cĩ thang lên r ng trên 0,7 m và sàn làm cao cách m t n n nhà t 2 m tr lên. * Nh ng thi t b đ t sâu xu ng đ t như thùng ch a, n i thanh trùng ph i cĩ n p đ y kín ho c cĩ thành cao so v i n n nhà là 0,8 m. * Các đư ng ray đ cho t i đi n ch y ph i cao trên 4 m, đư ng ray cĩ th g n trên xà, kê trên c t ho c tư ng, đ thu n ti n và ti t ki m thư ng làm đư ng ray khép kín.
- 42 * T i nh ng khu v c s d ng nhi t nhi u khơng nên cĩ c a kính. 7/ Các đi u ki n b o hi m: * Phân xư ng dài ph i làm thêm các c a ph đ thốt ngư i nhanh khi x y ra s c bên trong. Dây chuy n khơng nên kéo dài quá mà khơng cĩ ch qua l i. * Các thi t b làm vi c áp l c ho c chân khơng ph i cách nhau trên 0,8 m * Các đư ng ng d n ph i sơn đúng màu qui đ nh. ðư ng ng hơi và các b ph n truy n nhi t ph i đư c bao cách nhi t. * Các thi t b làm vi c dư i áp l c và chân khơng c n ph i cĩ áp k và van an tồn. 4.3 Sơ đ b trí phân xư ng: Sau khi đã cĩ sơ đ b trí thi t b trong phân xư ng trên gi y k ly, ta cĩ th ti n hành các b n v sơ đ sau: * B trí m t b ng các t ng nhà. * Các m t c t d c theo t ng dây chuy n s n xu t. * M t c t ngang nh ng v trí quan tr ng. Thư ng v theo t l M 1:50, M 1:100; cĩ th M 1:200. N u v nh ng chi ti t k t c u thì thư ng v theo t l M1:50. S lư ng các m t c t ph i đ m b o t t c m i thi t b đ u đư c bi u di n ít nh t m t l n. Chi ti t k t c u nh ng nơi c n thi t đ u đư c bi u di n ra như: c u t o mái nhà, n n, mĩng tư ng, mĩng c t, c a, đư ng ray và cách g n các thi t b vào k t c u xây d ng. * Chú ý: + M t b ng phân xư ng: khơng đư c b sĩt b t kỳ m t thi t b nào k c : cân c đ nh, đ ng cơ, máng h ng, h m ng m Các thi t b cĩ tính ch t di đ ng như xe đ y, xe máy thì khơng bi u di n trên m t b ng. + Vì v theo t l nh , nên các thi t b cho phép ch v theo sơ đ ký hi u, t c là nh ng nét ch y u v hình d ng thi t b ch khơng c n v chi ti t. Ví d : N i thanh trùng N i hai v Hình v 4.4
- 43 + Các m t c t ph i đ đ gi i thi u h t các dây chuy n và k t c u, song cũng tránh ph i nh c l i nhi u l n. Nh ng m t c t dây chuy n khác nhau trong cùng m t phân xư ng thì ph n xây d ng cĩ k t c u nhà gi ng nhau ch c n bi u di n m t l n. + Trong khi v m t c t, n u máy sau b máy trư c che ph n l n thì khơng th hi n máy sau. N u m t c t đi vào m t ph n máy thì v n coi như nhìn ngồi vào mà khơng v c t máy. Thư ng cho phép th hi n dây chuy n g n nh t. * Ghi chú trong b n v : 1. Kích thư c phân xư ng, kích thư c bư c c t, c a ra vào và c a s . 2. Kích thư c các phịng nh bên trong phân xư ng. 3. Chi u cao nhà, chi u cao m i t ng nhà. 4. Kích thư c và c u t o các l p n n nhà, mái nhà, mĩng tư ng, chân c t, kèo d m, c u thang và các ph n v c u trúc xây d ng như đ nghiêng c a mái, n n. 5. Kích thư c x p đ t thi t b , khơng ghi kích thư c thi t b . Nghĩa là ch ghi kho ng cách các thi t b l n nhau, kho ng cách t thi t b đ n các ph n xây d ng như tư ng, tr n Tĩm l i yêu c u chung đây đ ra là khi thi cơng cĩ th bi t đư c chính xác v trí t ng thi t b trong phân xư ng.
- 44 CHƯƠNG 5 T NG M T B NG NHÀ MÁY 5.1 Gi i thi u chung: T ng m t b ng nhà máy (TMBNM) là m t trong nh ng ph n quan tr ng c a b n thi t k , trong đĩ ph i gi i quy t t t c các v n đ v b trí m t b ng c a xí nghi p. Vi c b trí TMB nh hư ng r t l n đ n ho t đ ng c a xí nghi p sau này, đ i v i nhà máy ch bi n th c ph m, cơng ngh sinh h c, nĩ khơng nh ng nh hư ng đ n m quan và hi u qu kinh t mà cịn nh hư ng đ n ch t lư ng c a thành ph m n a. 5.1.1 Trình t : * Sau khi b trí xong phân xư ng chính, ti p t c tính tốn đư c kích thư c c a các cơng trình ph khác. * Ti p đ n là l p b ng t ng k t v xây d ng: B ng 5.1 TT H ng m c Kích thư c (mm) F (m 2) Ghi chú * Sau khi t ng k t bi t đư c t ng di n tích xây d ng F xd , t đây tính di n tích khu đ t F kđ c n: F xd 2 F kđ = ; [m ] Kxd V i: Kxd h s xây d ng (%) ð i v i nhà máy th c ph m, cơng ngh sinh h c thư ng K xd = 35 – 50% Ngồi ra đ đánh giá ch tiêu kinh t k thu t c a TMBNM cịn cĩ h s s d ng K sd . F sd K sd = . 100% F kđ 2 V i: Fkđ di n tích bên trong hàng rào nhà máy , [m ] Fsd = F xd +F hè rãnh + F giao thơng +F hành lang + F kho bãi l thiên +
- 45 5.1.2 Chú ý: * Ph i đ m b o các yêu c u b trí TMBNM trong xây d ng. * C g ng gi m F xd , nên b nh ng cơng trình ph khơng c n thi t như: sân bĩng, b bơi * Lãnh th nhà máy nên xây d ng cĩ gi i h n, khơng tràn lan. * ð m b o đư ng đi thu n ti n và ng n nh t, ti n l i v giao thơng trong và ngồi nhà máy. * Chú ý đ n v n đ cây xanh nh m c i t o vi khí h u trong khu v c nhà máy. * Bi t đư c hoa giĩ, hư ng giĩ ch đ o đ b trí h p lý các cơng trình, tránh hơi đ c, b i đ m b o v sinh mơi trư ng. Hoa giĩ là m t đ th , bi u đ th hi n t n su t giĩ theo các hư ng chính c a đ a phương, đư c theo dõi sau m t th i gian dài, (thư ng trên 30 năm). + T n su t l ng giĩ (tính ra %) là t l gi a các s l n l ng giĩ so v i t ng s l n quan tr c giĩ, đư c ghi b ng ch s trong vịng trịn. + T n su t hư ng giĩ (tính ra %) là tính v i t ng s l n quan tr c th y cĩ giĩ đư c bi u th b ng chi u dãi mũi tên ch hư ng giĩ th i đ n , thư ng 1mm = 2%. Cách v hoa giĩ: B T ð N Hình v : 5.1 5.2 Cơ c u c a nhà máy: * Trư c h t tuỳ theo năng su t mà xác đ nh thành ph n c a nĩ. ð i v i các nhà máy trung bình và l n, trong thành ph n nên cĩ đ các phân xư ng ph , lúc đĩ s l i trong h ch tốn kinh t , ti t ki m trong quá trình ho t đ ng c a nhà máy v sau.
- 46 ð i v i các nhà máy cĩ năng su t nh thì m t s cơng trình và phân xư ng ph cĩ th khơng c n, ví d phân xư ng t n d ng ph li u, làm bao bì, n i hơi, tr m x lý nư c Tuy nhiên cịn tuỳ theo v trí xây d ng nhà máy, lo i s n ph m mà nhà máy s n xu t ra đ thi t k xây d ng các cơng trình ph . Ví d các thành ph l n, nư c cho xí nghi p cĩ th l y t đư ng ng d n thành ph , m t s nơi s d ng nư c sơng, su i, h , gi ng khoan N u xây d ng bên b sơng, bi n, thì ph i tri t đ l i d ng v n chuy n đư ng th y, nên ph i xây d ng c u tàu. nh ng nơi xung quanh cĩ nhi u xí nghi p c n nghiên c u h p tác. Ví d : khu cơng nghi p Vi t Trì Mía Nhà máy đư ng B R đư ng Nhà máy gi y Nhà máy rư u * Thành ph n c a nhà máy cịn do tính ch t c a nĩ quy t đ nh, ví d nhà máy đ h p thư ng ph i cĩ phân xư ng l nh, phân xư ng h p s t, phịng phân tích cịn nhà máy ngũ c c ph i cĩ phân xư ng s y và trang b v hút b i. ð i v i nhà máy ch bi n th c ph m, cơng ngh sinh h c do yêu c u s ch s , ít b i, nên thư ng ph i xây d ng xa đư ng giao thơng chính, đư ng sá bên trong ph i r i nh a hay s i, vư n tr ng c cây * Tĩm l i m i nhi m v thi t k địi h i ph i gi i quy t riêng bi t. Nhưng trong đi u ki n chung nh t m i nhà máy ph i cĩ nh ng đ i tư ng sau: 1/ Phân xư ng s n xu t chính: là phân xư ng s n xu t ra s n ph m ch y u c a nhà máy. 2/ Phân xư ng s n xu t ph : là các phân xư ng s n xu t ra m t s s n ph m th y u, cĩ tính ch t tăng thêm m t hàng cho xí nghi p ho c cĩ tính ch t t n d ng ph li u. 3/ Phân xư ng h tr : giúp cho phân xư ng s n xu t chính ho t đ ng đư c, tuy r t quan tr ng nhưng khơng tr c ti p làm ra s n ph m. Ví d : Phân xư ng n i hơi là phân xư ng h tr cho phân xư ng s n xu t chính c a nhà máy đư ng, nhà máy đ h p 4/ Ngồi ra cịn cĩ h th ng nhà kho, nhà ph c v sinh ho t và các cơng trình khác.
- 47 5.3 Nh ng yêu c u khi b trí t ng m t b ng nhà máy: 1/ ð m b o đư ng đi c a dây chuy n cơng ngh là ng n nh t. 2/ ð m b o s h p tác trong vi c s d ng nguyên li u, ph li u gi a các phân xư ng và gi a nhà máy v i khu v c khác trong tồn b khu cơng nghi p. 3/ Gi i quy t t t v n đ giao thơng n i b nhà máy và gi a nhà máy v i khu v c khác: * Ch n đư c phương ti n v n chuy n h p lý. * Cĩ m i liên h ch t ch gi a các phân xư ng s n xu t v i nhau, gi a khu v c s n xu t v i khu v c đi u khi n. 4/ ð m b o phù h p v i đ a hình, đ a ch t khu v c nhà máy: * Các cơng trình nên b trí song song v i đư ng đ ng m c nh m l i d ng m t b ng khu đ t t t hơn * Các cơng trình c n đ cao thì b trí khu đ t cao và ngư c l i. * Các cơng trình ng m ph i đ t nh ng nơi cĩ m c nư c ng m th p, * T n d ng đ n m c t i đa các cơng trình s n cĩ c a khu đ t. 5/ ð m b o kho ng cách gi a các cơng trình theo tiêu chu n đ đáp ng các yêu c u v thơng giĩ, chi u sáng, phĩng h a và v sinh cơng nghi p. * Kho ng cách gi a phân xư ng v i các khu v c khác thư ng như sau: H 1 + H 2 K ≥ 2 H1 H2 K Hình 5.2 * Kho ng cách gi a hai phân xư ng thư ng như sau: + Khi hai phân xư ng trong s n xu t ít sinh ra khĩi b i đ c h i: K=15m. + Khi m t trong hai phân xư ng trong s n xu t sinh ra nhi u khĩi b i và d cĩ nguy cơ cháy n : K ≥ 25m. 6/ ð m b o ti t ki m di n tích đ t xây d ng. 7/ ð m b o kh năng m r ng nhà máy.
- 48 ð khơng gây ra nh ng đi u b t h p lý sau này, thư ng cĩ hai hình th c sau: * ð h n m t khu đ t tr ng trong nhà máy (a). * Khu đ t m r ng g n li n v i các phân xư ng cĩ nhi u kh năng m r ng (b). (a) (b) Hình 5.3 5.4 Nguyên t c b trí t ng m t b ng nhà máy: V n đ b trí TMBNM c n tích lu nhi u kinh nghi m, đây là v n đ sáng t o, tuỳ thu c vào m i đ a hình c th , tuy nhiên thư ng theo hai nguyên t c sau: 5.4.1 Nguyên t c h p kh i: Các cơng trình cĩ cùng v đ c tính s n xu t, cĩ nhi u m i quan h v i nhau và cĩ yêu c u k t c u xây d ng gi ng nhau ta nên b trí trong m t nhà l n. Ví d : Nhà máy s n xu t đư ng. *Ưu đi m: + Rút ng n đư c dây chuy n cơng ngh . + Ti t ki m đư c di n tích đ t xây d ng t 1,5 đ n 2 l n. + D th c hi n cơ gi i hố và t đ ng hố trong quá trình s n xu t. + D t o hình kh i làm tăng th m m ki n trúc cho cơng trình. *Như c đi m: Khĩ gi i quy t v v n đ thơng giĩ và chi u sáng t nhiên. 5.4.2 Nguyên t c phân vùng: Nh m gi m t i đa s lư ng cơng trình, thư ng quy ho ch theo 4 vùng sau: a) Vùng s n xu t b) Vùng năng lư ng c) Vùng kho tàng và phương ti n v n chuy n. d) Vùng ph c v sinh ho t.
- 49 Kho tàng và phương ti n v n chuy n Kho tàng và phương ti n v n chuy n Năng ð t m r ng lư ng S n xu t Ph c v sinh ho t * Ưu đi m: + D b trí các khu v c cơng trình theo yêu c u cơng ngh . + D đi u khi n và qu n lý các khu v c theo yêu c u k thu t. + D đáp ng đư c yêu c u và v sinh cơng nghi p. + D b trí h th ng giao thơng v n chuy n cho nhà máy. + D b trí khu đ t m r ng và phù h p v i đi u ki n khí h u. 5.5 Yêu c u đ i v i m t s cơng trình chính trong nhà máy: 5.5.1 Phân xư ng s n xu t chính: Các phân xư ng đư c đ t trong ngơi nhà s n xu t chính, thư ng đ t trung tâm nhà máy và đư c liên k t ch t ch v i các đ i tư ng khác như nhà kho, phịng thí nghi m, nhà sinh ho t v sinh Trong phân xư ng s n xu t chính cĩ r t nhi u phương án trình bày, m i phương án đ u cĩ ưu như c đi m riêng, tuỳ trư ng h p c th mà áp d ng. Sau đây là vài ví d : 5.5.1.1 Nhà máy đ h p: * Phương án 1: 1. Phịng t m ch a nguyên li u 5 2. Phân xư ng s n xu t 1 2 3. Khu thanh trùng 3 7 4. Nhà kho thành ph m 5. Nhà v sinh 4 6. Th m 6 7. ðư ng v n chuy n Theo phương án này các nhà m t t ng đư c b trí liên ti p nhau theo ch L.
- 50 * Phương án 2: 1,2. Phân xư ng s n xu t 3 1 3. Khu thanh trùng 4. Phịng t m ch a NVL 7 6 5 5. Nhà kho 2 4 6. Th m 7. ðư ng v n chuy n Theo phương án này nhà máy cĩ hai phân xư ng s n xu t chính, năng su t l n, các nhà m t t ng đư c b trí thành hai kh i riêng bi t. * Phương án 3: 1,2. Phân xư ng s n xu t 3 9 3,4. Kho t m ch a nguyên li u 1 8 5. Khu thanh trùng 6. Kho thành ph m (t ng1) 5 6 10 11 Phân xư ng h p s t (t ng 2) 7. Kho thành ph m 2 7 8. Kho s t làm h p 9. Kho nguyên v t li u ph 4 10. Th m 11. ðư ng v n chuy n Theo phương án này nhà máy cĩ hai phân xư ng s n xu t chính năng su t l n, các nhà 1 t ng và nhi u t ng b trí theo hình ch H. * Phương án 4: 4 1: Nhà ch y u: bao g m t t c các đ i tư ng, tr n i hơi, xư ng m c 3 và kho nguyên v t li u d cháy. 2. Kho nguyên li u. 3. Th m. 2 1 4. ðư ng v n chuy n Theo phương án này các nhà đư c h p kh i nh m gi m di n tích xây d ng, gi m v n đ u tư. Tuy nhiên cĩ như c đi m là khĩ gi i quy t v n đ thơng giĩ, chi u sáng.
- 51 5.5.1.2 Nhà máy bánh mỳ: * Phương án 1: 1. Kho nguyên li u 1 2 3 2. Khu v c x lý 3. Phân xư ng ch bi n 4 4. Kho thành ph m 1 2 3 * Phư ng án 2: 1. Kho nguyên li u 1 2 2. Phân xư ng s n xu t 3. Kho thành ph m 3 5.5.2 Kho nguyên li u: *C u trúc: c u trúc nhà kho tùy theo yêu c u c a lo i nguyên li u. Ví d : + Hoa qu ch c n t m ch a nhà mái che, n n cách m và thốt nư c d dàng, thống nhưng khơng c n thơng giĩ nhân t o. Trư ng h p yêu c u đ c bi t và gi lâu m i c n làm kho l nh. + ð i v i nhà máy lương th c, kho ch a nhi u khi khơng c n tư ng, mà ch c n mái che. + Nhà kho ch a th t, cá nh t thi t ph i làm kho l nh. * Di n tích kho: di n tích c a kho t m ch a tuỳ thu c s lư ng nguyên li u đưa vào s n xu t trong m t gi , vào th i gian b o qu n và tiêu chu n ch a trên 1 m2 hay 1 m3 c a kho. + Th i gian b o qu n: nh m ph c v s n xu t t t, đ i v i rau qu ch c n d tr khơng l nh t 2 5 ngày, đ i v i th t, cá b o qu n l nh thì th i gian tăng lên. ð i v i nhà máy g o thì tính d tr cho 10 – 30 ngày. Nhà máy bánh mỳ, mỳ s i thì tính d tr t 7 – 10 ngày. + Tiêu chu n x p kho trên 1 m2 chưa k l i đi (Thư ng l i đi và c t chi m kho ng 30 – 50 % di n tích phịng)
- 52 B ng 5.2 Nguyên li u Tiêu chu n x p, kg/m 2 B p c i 350 D a 400 Nhãn, v i 350 Cam, chanh 400 Dưa chu t 600 Chu i xanh 600 Th t 200 Cá 300 – 400 Trong đi u ki n cĩ th thì kho t m ch a nguyên li u nên làm kho l nh đ tăng th i gian b o qu n và tăng ch t lư ng nguyên li u. 5.5.3. Kho thành ph m: *Di n tích: phương pháp tính gi ng như kho nguyên li u. Song cịn tuỳ thu c vào phương pháp x p, cách đĩng gĩi, lo i s n ph m, mà chúng chi m nh ng di n tích khác nhau. Ví d : + S n ph m trong bao bì s t tây chi m ch b ng 3/4 so v i khi ch a trong bao bì thu tinh. + H p đ ng trong thùng x p t n nhi u ch hơn khi x p thành c t. * Tiêu chu n x p: + ð i v i lương th c: 1,5 – 1,7 t n/m 2 + ð i v i đ h p bao bì s t tây: (tính túp/m 2) H p x p thành c t cao 3 m là 3,5 túp H p x p thùng r i ch ng cao 4 m là 3 túp + ð i v i kho l nh: (tính t n/m 3) Th t l n đơng l nh: 0,45 Th t bị đơng l nh ½ con: 0,3 – 0,35 Cá đơng l nh trong hịm: 0,45 Trái cây ch a trong thùng: 0,28 – 0,32 * Nĩi chung trong kho thành ph m c n cĩ m t phịng ho c m t khu v c riêng cĩ di n tích ch a đư c s lư ng s n ph m s n xu t trong 1 ngày, đ làm ch đĩng gĩi và chu n b s n ph m trư c khi xu t kho. * Trong s n xu t đ h p cá th t, ngồi kho thành ph m thư ng làm thêm 1 kho gi m, 5% đ h p s n xu t ra đư c gi đây trong 10 ngày nh m theo dõi ch t lư ng thành ph m. Yêu c u phịng này kín, cĩ nhi t đ 37 oC, chi u cao 2,2 m; di n tích phịng tính theo tiêu chu n 1 túp s n ph m/m 2 (k c l i đi).
- 53 N u đi u ki n s n xu t hi n đ i, v sinh cơng nghi p th t t t thì khơng c n làm phịng gi m. * C u trúc nhà: ð đ m b o cơ gi i trong vi c b c x p, nhà kho ph i r ng rãi, ch a đ các l i đi l i dành cho cơng nhân và xe làm vi c: Nhà kho thư ng cao t i thi u 5 m. C a ra vào cao trên 2,4 m r ng trên 1,8 m đ cĩ th qua l i d dàng. Kho khơng nên làm nhà nhi u t ng vì t i tr ng kém. ð ti n vi c b c x p lên xe thì th m kho nên cao ngang m c sàn xe. C u trúc và trang b nhà kho tuỳ theo yêu c u b o qu n t ng lo i. * Th i gian b o qu n: Tùy lo i s n ph m và theo yêu c u t ng nhà máy c th mà cĩ th i gian b o qu n khác nhau. Và trên cơ s đĩ đ tính di n tích kho thành ph m 5.5.4 Kho bao bì thu tinh: * Các lo i chai l , h p th y tinh dùng trong cơng nghi p th c ph m và sinh h c c n đư c b o qu n chu đáo. Cĩ th x p chúng ngồi tr i các sân cĩ r i nh a, lát g ch, ximăng ð d l y và tránh đ v ta đ thành t ng ơ cĩ ngăn. Chai l x p ch ng cao 2 m cĩ th x p đư c 3000 h p tiêu chu n/1 m2. * ð đ m b o cho s n xu t liên t c, s bao bì d tr ph i đ . N u nhà máy s n xu t bao bì g n thì ch c n d tr trong 1 tháng N u nhà máy s n xu t bao bì xa ho c c n nh p ngo i thì lư ng d tr ph i đ m b o cho 70% nhu c u s n xu t trong 6 tháng. * Kho bao bì th y tinh c n ph i ch ti n đư ng giao thơng, tránh nh ng v trí cĩ nhi u cát b i. 5.5.5 Kho nguyên v t li u: * Kho này dùng đ ch a m i th nguyên li u cho nhà máy, k c máy mĩc thi t b d tr và nguyên li u ph cho s n xu t, t t nhiên ph i đ khu v c riêng bi t. * Di n tích c a kho này thư ng khơng tính tốn chi ly, nĩ ph thu c vào năng su t và đ c đi m nhà máy, thư ng l y kho ng 60 – 80 m 2. * V trí kho thư ng đ t sâu trong nhà máy và g n đư ng chuyên ch . 5.5.6 Xư ng thùng g : * N u nhà máy cĩ s d ng bao bì thùng g , thì nên xây d ng t i nhà máy, vì nơi khác s lãng phí nhi u trong v n đ chuyên ch , và vì tính ch t d cháy c a
- 54 xư ng, nên nĩ thư ng đư c xây d ng riêng bi t, nhưng cũng tính đ n vi c thu n ti n trong vi c cung c p cho các phân xư ng khác. * Xư ng g m các b ph n s n xu t và kho ch a, ngồi ra c n cĩ sân phơi ho c đ ch a các thùng khơng ch v . * Di n tích d a vào: S lư ng thùng đĩng ph i đ cung c p cho 100% s n ph m và 20% nguyên li u hàng ngày khi cao đi m c a th i v . Nhà kho k c l i đi cĩ kh năng ch a 1,5 m 3 thùng/m 2 và ch a đư c lư ng thùng s n xu t ra trong m t ngày. Các di n tích ph khác chi m 15 – 20 % di n tích chung. 5.5.7 Phịng ki m nghi m: * Tồn nhà máy ch nên t p trung làm m t phịng thí nghi m trung tâm. Nĩ cĩ th đ t chung trong cùng m t nhà v i xư ng s n xu t ho c v i kho thành ph m cĩ l i ra vào riêng bi t. Trong phịng thư ng cĩ các phịng phân tích hố h c, phịng phân tích vi trùng, phịng c m quan, kho d ng c , hố ch t * V trí: đ t nơi sáng s a, s ch s , ít b i và ít rung đ ng. * Di n tích: thư ng l y kho ng 40 100 m 2 d a vào năng su t nhà máy. 5.5.8 Nhà hành chính và ph c v khác: * Trong nhà hành chính thư ng b trí phịng k thu t và t t c các b ph n lãnh đ o, qu n lý xí nghi p, n u c n thì g m c câu l c b , phịng khách, phịng h p * Di n tích tính trung bình: + 8 12 m 2 đ i v i cán b lãnh đ o. + 4 m2 cho m i cán b nhân viên ch c nhà máy. * V trí: thư ng b trí phía trư c nhà máy, bi t l p khu s n xu t. * Nhà ch a xe: tính cho 30% s ngư i làm vi c trong ca đơng nh t, thư ng làm nhà dài g n c ng b o v . Di n tích đư c tính là 3 xe đ p/m 2 và 1 xe máy /m 2. * Các nhà máy l n ho c xét th y c n cĩ th thi t k cân ơ tơ đơn ho c cân kép. ð kh i c n tr đi l i, cân ơ tơ thư ng đư c làm sâu vào trong c ng t 8 – 10 m. Ví d : các nhà máy đư ng, đ h p đ u thi t k cân ơ tơ. 5.5.9 Phân xư ng cơ khí: * Nhi m v : đ m b o s a ch a l n, nh các thi t b máy mĩc trong nhà máy, đ ng th i cịn gia cơng ch t o theo c i ti n k thu t, phát huy sáng ki n
- 55 * Di n tích: tùy thu c năng su t nhà máy mà s cơng nhân c a phân xư ng cơ khí cĩ th t 10 – 20 ngư i, v i di n tích trong kho ng 50 – 120 m 2. * V trí: cĩ th làm riêng bi t, cũng cĩ th n m trong m t ngơi nhà v i phân xư ng s n xu t chính, nhưng đư c ngăn riêng. 5.5.10 Phân xư ng lị hơi: * V trí: yêu c u ph i g n nơi s d ng hơi chính, đ ng th i đ m b o yêu c u v cách b trí phân xư ng đã nêu. Thư ng đư c xây d ng thành ngơi nhà riêng bi t kèm theo kho ch a nhiên li u và sân đ x . * Kho nhiên li u đư c tính theo yêu c u đ t trong hai tháng. * N u đ t b ng than, thì sân đ x ph i cách kho nhiên li u t i thi u 30 m đ đ m b o ch ng cháy. 5.5.11 Tr m bi n áp: * V trí: thư ng đư c b trí m t gĩc nhà máy, k đư ng giao thơng và đ t g n nơi tiêu th đi n nhi u nh t. * Di n tích: thư ng l y trong kho ng 9 – 16 m 2. 5.5.12 Nhà đ xe đi n đ ng: * V trí: đ t g n phân xư ng cơ khí. * Di n tích: tính cho m t xe là 6 m 2, ngồi ra cịn thêm kho ng 10 m 2 làm phịng n p đi n acqui. 5.5.13 Nhà sinh ho t v sinh: * Nh t thi t nhà máy ph i cĩ nhà sinh ho t v sinh, trong đĩ g m các khu v c sau: phịng phát mũ áo và thay m c, phịng t m r a, nhà v sinh và m t s phịng đ c bi t khác. Vi c b trí th t các khu v c này sao cho v a thu n ti n l i v a đ m b o v sinh nh t. * Do trong các nhà máy cơng nghi p th c ph m và sinh h c cơng nhân n chi m đa s , vì v y khi tính tốn các ti n nghi thư ng xem s cơng nhân là 70% n và 30% nam. Các tính tốn nh m đ m b o ph c v đ cho s cơng nhân trong ca đơng nh t. * Cách tính m t vài trư ng h p c th : + Phịng thay qu n áo: di n tích 0,2 m2/1cơng nhân. ð i v i các phân xư ng ph như lị hơi, cơ khí, máy l nh khu v c thay qu n áo cĩ th đ t ngay trong phân xư ng.
- 56 + Nhà t m: tính cho 60% s cơng nhân trong ca đơng nh t, và 7 – 10 cơng nhân/1vịi t m. Kích thư c 0,9 x 0,9 m. + Khu v c r a: tính cho 20 cơng nhân /1ch u r a + Nhà v sinh: b trí trong nhà sinh ho t, nhưng khơng quá 100 m t ch làm vi c. S lư ng nhà v sinh tính b ng 1/4 s nhà t m, v i kích thư c 0,9 x 1,2 m. 5.5.14 Nhà ăn: * V trí: nhà ăn ph i cĩ bán kính ph c v là 300 m. * Di n tích: tiêu chu n tính 2,25 m2/1 cơng nhân, và tính theo 2/3 s lư ng cơng nhân trong ca đơng nh t. 5.5.15 Giao thơng trong nhà máy: * Nhà máy đư c b o v b ng rào kín ho c tư ng cao và kèm theo r ng cây ngăn b i xung quanh nhà máy. Lãnh th nhà máy quang đãng, đư ng đi b ng ph ng, cao ráo, d thốt nư c. * Vi c tr ng cây xanh theo qui đ nh: Kho ng cách t thân cây và vịm lá ngồi cùng + T i b tư ng 5 m 1,5 m + L đư ng ơ tơ 1 m 0,5 m + Dây đi n 2 m 0,5 m + ng hơi 2 m 1,0 m + C ng nư c 1,5 m * Các đư ng chính r i nh a, đư ng nh r i s i, theo quy đ nh: + ðư ng ơ tơ 1 chi u r ng 3 – 5 m + ðư ng ơ tơ 2 chi u r ng 6 – 7 m + ðư ng đi b r ng 1,5 – 2 m + ðư ng ơ tơ c t, thì ch cu i ph i cĩ ch ơ tơ vịng ra, m i chi u r ng 12 m + ðư ng ơ tơ cách đư ng > 1,5 m T t c các cơng trình trong nhà máy đ u ph i n i v i đư ng chính. Các đư ng giao thơng nên ít vịng và ít c t nhau. * Các c u trúc b t qua đư ng ph i cao trên 4,5 m. * M i nhà máy ngồi c ng chính, c n ph i cĩ thêm m t c ng ph . * ð i v i các nhà máy l n cĩ th b trí đư ng xe l a n i v i h th ng xe l a chung.
- 57 Cịn đ i v i nhà máy cĩ giao thơng đư ng th y thì phía sơng hay bi n ph i xây d ng c u tàu, trên c u tàu đ t c u tr c, đư ng goịng đ b c d hàng. 5.5.16 V n đ c p nư c: * Lư ng nư c tiêu hao tuỳ m c đích mà khác nhau. Vì vi c dùng nư c khơng đi u hồ nên ph i tính h s tiêu hao khơng đ ng b là K = 1,5. * Áp su t trên đư ng ng 2,5 ÷ 3,0 atm ho c l n hơn tuỳ theo yêu c u. ð t o áp su t trên đư ng ng ta ph i đ t bơm hay xây d ng tháp nư c. * ð i v i ngu n nư c t gi ng ph i bơm vào b ng m. Th tích c a b đ ch a cho 2 ngày s n xu t, b cĩ th làm n a chìm n a n i, nhưng khơng đư c sâu quá 5 m. * Ngu n nư c thành ph khơng đư c tr n chung v i các ngu n nư c khác. * ðư ng nư c chính trong nhà máy n u dài trên 100 m thì ph i làm đư ng khép kín, đ đ phịng hư h ng, khi s a ch a v n đ m b o v n đ cung c p nư c. * Nư c t đư ng d n chính đư c n i tr c ti p đ n t ng phân xư ng ho c khu v c tiêu dùng, và đ t bi t bên trong phân xư ng s n xu t chính đư ng nư c ph i là đư ng khép kín. * Trong nhà máy n u cĩ n i hơi thì nên đ t thêm đư ng nư c nĩng đ dùng cho khu v c nhà sinh ho t và các m c đích khác như: r a, ch n * Nh ng nơi tiêu th nư c thư ng xuyên thì đư ng nư c ph i đư c n i tr c ti p đ n t n nơi, cịn nh ng ch ít dùng thì s d ng ng cao su d n đ n. 5.5.17 V n đ thốt nư c: * Nư c th i chia làm hai lo i: Lo i s ch: t nh ng nh ng nơi cĩ dàn ngưng t , làm mát , nư c này cĩ th t p trung v m t ch đ s d ng vào m c đích mà khơng yêu c u ch t lư ng nư c cao như: v n chuy n nguyên li u b ng th y l c, r a bao bì g , tre. Lo i b n: t các quá trình s n xu t cĩ ch a t p ch t vơ cơ, h u cơ, t khu nhà sinh ho t v sinh Hai lo i này khơng đư c n i chung nhau. * ð đ m b o yêu c u v sinh, đư ng ng d n nư c th i thư ng chơn ng m sâu dư i đ t, ho c rãnh cĩ n p đ y kín, ph i đ m b o trong v n đ t ch y, thư ng đ nghiêng t 6 – 8 mm/m. Trong nh ng trư ng h p nư c th i ra v trí quá sâu như thi t b thanh trùng đ ng thì ph i s d ng bơm lên đư ng d n chung. * nh ng v trí n i v i ng chung ho c ch vịng ph i làm h ga quan sát, kho ng cách gi a chúng khơng quá 40 – 50 m.
- 58 * Nư c th i ra khơng đư c n i tr c ti p xu ng c ng, mà ph i qua ph u riêng ho c n p c ng. Thư ng đư ng nư c th i chung c a nhà máy đư c n i li n v i c ng ng m c a thành ph sau khi qua khâu x lý nư c th i, và n u khơng cĩ thì ph i làm đư ng nư c riêng, lúc này nư c th i ph i qua x lý t t m i đư c đ ra sơng ngịi, h , ao * ð i v i phân xư ng nhi u t ng thì các t ng trên đư ng ng d n nư c th i ph i b trí nh ng ch mà t ng dư i khơng cĩ thi t b và ngư i làm vi c. * ðư ng d n nư c th i t trong phân xư ng đi ra đ u ph i theo m t phía và theo chi u ngang c a nhà. ð c bi t khác v i đư ng nư c c p, đư ng nư c th i khơng đư c làm đư ng khép kín .
- 59 CHƯƠNG 6 SƠ ð B TRÍ ðƯ NG NG 6.1 Nguyên t c chung: * Trong quá trình s n xu t m i đư ng ng đ u cĩ yêu c u đ c bi t, vì v y vi c b trí đư ng ng thư ng r t ph c t p. * ðư ng ng trong nhà máy bao g m: đư ng d n nư c nĩng, nư c l nh, đư ng hơi, đư ng nư c ngưng, đư ng khơng khí nén, đư ng d n các s n ph m, đư ng d n ch t t i l nh, tác nhân l nh, đư ng c p nư c, đư ng thốt nư c, đư ng thơng giĩ, hút b i Vì v y đ phân bi t đư ng đi c a t ng đư ng, khơng nh ng ta ph i dùng ký hi u ho c sơn màu khác nhau theo quy đ nh (chương 1), mà cịn ph i th hi n chúng theo hình chi u tr c đo, v i t l 1/100 hay 1/200. Thư ng v theo gĩc đ sau: 135 o 120 o (a) (b) Hình 6.1 Trong thi t k thư ng ch n v theo gĩc đ (a). * Cách v m t phân xư ng và các thi t b bên trong lên d ng hình chi u tr c đo ti n hành theo nguyên t c d a vào m t b ng và các m t c t c a phân xư ng. Trư c h t chúng ta v khung c a nhà xư ng lên hình chi u tr c đo, ti p theo l n lư t v các thi t b theo các v trí c a chúng trong phân xư ng.
- 60 B H L M t b ng phân xư ng M t c t d c phân xư ng Hình 6.2 H B L Hình 6.3 * Chú ý: * ðư ng ng ph i đi theo đư ng ng n nh t đ đ m b o ti t ki m ng, v a ít t n hao năng lư ng khi v n chuy n và nh m v sinh t t. * Nên thi t k ít ch vịng, ch n i đ ti t ki m ng và ít t n hao áp l c. ð i v i ng d n s n ph m thì đĩ là nh ng nơi khĩ v sinh, d t o đi u ki n cho vi sinh v t phát tri n. * Các đư ng ng ph i đ t cao trên 2 mét, ho c t m t n n tr xu ng đ khơng c n tr s qua l i. ðư ng ng ph i đ t sao cho d quan sát và s a ch a. Tr đư ng ng d n nư c th i, các đư ng ng khác khơng nên chơn dư i đ t. N u c n cĩ th làm rãnh d c theo tư ng đ đ t ng, nhưng rãnh ph i cĩ n p đ y và cĩ th m đư c d dàng, m t n p ph i ngang m c n n nhà xư ng.
- 61 * Các đư ng ng khơng đư c b c ngang qua c a s , c a ra vào. Khi đ t ng ph i xem trư c các v trí t a ng, cĩ th l i d ng tư ng c t và d m nhà đ g n ng. * Các đư ng ng ph i s p x p sao cho khi c n s a ch a m t đư ng thì khơng nh hư ng đ n đư ng kia t ng thi t b ho c m t nhĩm thi t b . * Các van c a đư ng ng nên thi t k t p trung (a) đ cơng nhân d v n hành. Khơng nên đ t van ch cao quá ho c th p quá. N u đư ng ng n i v i thi t b ch quá cao thì ph i đưa m t đo n ng xu ng ngang t m đ đ t van (b). (b) (a) Hơi Hơi đ t Nư c S n ph m Hình 6.4 + Thư ng g p ký hi u đư ng ng ‘ ’’ ’: inch (t c Anh) 1” = 1 in = 25,4 mm 6.2 Yêu c u đ i v i m t vài lo i đư ng ng: 6.2.1 ng d n s n ph m: Trong nhà máy th c ph m đ i v i m t vài lo i s n ph m như: s a, nư c ép rau qu , nư c đư ng, nư c s t, rư u bia và các nhà máy cơng ngh sinh h c do yêu c u cơng ngh , cũng như đ nâng cao ch t lư ng s n ph m, ngư i ta dùng đư ng ng đ d n các lo i s n ph m này. Yêu c u l n nh t là đư ng ng ph i tháo l p đư c d dàng khi c r a, quan sát d , và tuy t đ i khơng chơn dư i đ t. Các ng t t nh t làm b ng thu tinh, thép khơng r , đơi khi dùng ng đ ng, ng nhơm tuỳ thu c vào t ng lo i s n ph m. 6.2.2 ðư ng ng hơi: * T phân xư ng n i hơi, theo đư ng ng n nh t hơi đư c đưa t i phân xư ng s n xu t chính. ðư ng ng thư ng đ t cao trên 4 5 m, theo tư ng ho c làm c t đ ngồi tr i, ngồi ra cĩ th đ t ng m hay theo rãnh c a đư ng ng d n nư c ngưng v n i hơi. * ð gi m t n hao nhi t và tránh nguy hi m, t t c các đư ng ng d n hơi bên trong cũng như bên ngồi phân xư ng đ u đư c b c l p cách nhi t.
- 62 * Áp su t hơi đi vào phân xư ng ph i b ng áp su t hơi n i hơi đi ra, trên đư ng ng chính khơng đư c đ t van đi u ch nh gi m áp l c hơi trư c khi đưa vào phân xư ng, vì nĩ s làm t n hao nhi t nhi u. N u c n, van đi u ch nh cĩ th đ t bên trong phân xư ng, trư c m i nhĩm thi t b tuỳ theo yêu c u cơng ngh . * Hơi t n i hơi vào t i phân xư ng đư c đưa t i b u phân ph i. B u phân ph i hơi là m t ng thép kín ch u áp l c cao, cĩ đư ng kính 0,3 – 0,6 m, đư c g n lên tư ng ho c đ t trên giá đ cĩ đ cao kho ng 1,5 m. T bình phân ph i, hơi đi theo đư ng ng t i t ng nhĩm thi t b ho c t ng thi t b . N u thi t b yêu c u áp su t hơi th p thì trên đư ng nhánh này s đ t thêm van đi u ch nh. Hơi t n i hơi 13 atm Van đi u ch nh 2 atm 10 atm 5atm Hình 6.5 * Khơng đư c l y hơi t t ngày trên đư ng ng chính khi chưa qua b u phân ph i. * ð đ phịng hư h ng ng do b nĩng dãn n , trên nh ng đo n ng th ng dài, ta làm các vịng dãn n hình ch C theo m t ph ng ngang, kho ng cách gi a chúng khơng quá 25m, chú ý là vịng ch C khơng đư c hư ng xu ng dư i, vì tránh trư ng h p nư c s ngưng t t o thành van ch n t i đây d gây nguy hi m. < 25m Hình 6.6
- 63 6.2.3 ðư ng d n nư c ngưng: * Nư c ngưng t các thi t b dùng hơi gián ti p đ u đư c theo đư ng ng d n v thùng ch a đ t phân xư ng n i hơi. Nư c ngưng v đư c tr n v i ngu n nư c l nh đã x lý đ cung c p l i cho n i hơi. * t ng thi t b dùng hơi gián ti p ta đ t các bình ngưng (c c ngưng), đ d n nư c ngưng t ra kh i thi t b , đ ng th i gi hơi l i. Trư c và sau c c ngưng đ u ph i cĩ van, ph i cĩ đư ng ng x khơng khí và nư c đ ng lúc thi t b b t đ u làm vi c. Cách l p đ t c c ngưng Nư c ngưng Hình 6.7 * Các c c ngưng ph i b trí song song nhau, các van và đư ng ng nĩi chung ph i đ t sao cho kh i nh hư ng đ n s làm vi c c a nhau. Ví d cĩ 3 n i hai v đ t song song nhau, thì b trí c c ngưng như sau: Nư c ngưng Hình 6.8 Tùy theo áp su t và cư ng đ tiêu th hơi c a thi t b mà ta ch n lo i bình ngưng cho thích h p. N u các thi t b làm vi c áp su t < 1at (khơng cĩ áp su t dư), thì hơi ngưng t ph i đư c th i ra theo m t h th ng đ c bi t.
- 64 Hơi ngưng t tr c ti p các thi t b dùng hơi tr c ti p (n i thanh trùng, máy ch n ) thì đư c tháo ra ngồi như nư c th i. 6.2.4 ðư ng ng d n tác nhân l nh và ch t t i l nh: * Yêu c u b trí các đư ng ng cĩ đư ng đi ng n nh t. Trên đư ng d n l ng tránh t o ra các túi khí và trên đư ng d n khí tránh t o ra các túi l ng, tr túi d u c a máy l nh freon. * ðưịng ng c a thi t b l nh cĩ th b trí phía trên và phía dư i. Khi b trí phía trên ngư i ta c đ nh vào tư ng ho c lên tr n, cách b trí này đư c coi là h p lý, b i vì vi c cách nhi t, ki m tra và s a ch a đ nh kỳ thu n l i. Ngồi ra cịn cĩ m t s phương pháp b trí đư ng ng dư i h m, nhưng phương pháp này khơng phù h p v i đi u ki n và hồn c nh Vi t Nam. Các đư ng ng d n nư c ho c nư c mu i cĩ th b trí dư i đ t ho c trong c ng, khi b trí trên n n đ t các ng cĩ nhi t đ dương cĩ th khơng c n cách nhi t
- 65 PH N II KI N TRÚC CƠNG NGHI P
- 66 CHƯƠNG 1: KHÁI NI M V KI N TRÚC CƠNG NGHI P 1.1 Khái ni m 1.1.1 Ki n trúc dân d ng: ch c năng đư c sinh ra t các yêu c u c a con ngư i, ph c v tr c ti p con ngư i. 1.1.2 Ki n trúc cơng nghi p: ch c năng c a chúng là ph c v cho s n xu t và cho ngư i lao đ ng. Trong đĩ cơng ngh s n xu t t ng ngành s xác đ nh cơ c u và c u trúc t ng m t b ng xí nghi p, xác đ nh các thơng s xây d ng cơ b n và m t b ng, hình kh i c a nhà s n xu t, cơng trình ph c v , sơ đ giao thơng • Ki n trúc cơng nghi p là ngh thu t v xây d ng nhà, cơng trình k thu t, các qu n th ki n trúc (xí nghi p, khu, c m cơng nghi p), các đ i tư ng liên quan đ n s ph c v cho s n xu t cơng nghi p và th cơng nghi p. • M t tác ph m thu c lĩnh v c ki n trúc cơng nghi p, v th c ch t là s t ng h p sáng t o c a nhi u chuyên gia thu c nhi u lĩnh v c như: cơng ngh s n xu t, ch t o, ki n trúc, k t c u, xây d ng, v sinh, năng lư ng, giao thơng, mơi trư ng, xã h i và ngh thu t. Tĩm l i: “Ki n trúc cơng nghi p th c ch t là s th ng nh t và hài hồ gi a k thu t, khoa h c và ngh thu t”. 1.2 Tình hình xây d ng cơng nghi p nư c ta Vi t Nam đang bư c sang m t th i kỳ m i trong xây d ng kinh t , bên c nh vi c khơi ph c, c i t o, nâng c p các xí nghi p cũ, chúng ta đang xây d ng nhi u khu cơng nghi p m i t i các đ a phương. • Các nhà máy xi măng Hồng Th ch (H i Hưng), ChinFon (H i Phịng), Vân Xá (Hu ) • Các nhà máy l c hố d u (Dung Qu t, Vũng Tàu) • Các nhà máy thu c ngành cơng nghi p nh và th c ph m. • Các nhà máy thu c lĩnh v c cơng ngh sinh h c 1.3 Xu hư ng m i trong xây d ng cơng nghi p 1.3.1 Nguyên t c chung c a các xu hư ng xây d ng cơng nghi p hi n đ i: • Ph i tho mãn cao nh t các yêu c u c a cơng ngh s n xu t. • Cĩ kh năng t n t i lâu dài đ cĩ th phù h p v i yêu c u hi n đ i hố dây chuy n s n xu t và thay đ i thi t b trong tương lai.
- 67 • Gi m tr ng lư ng cơng trình xây d ng đ n m c t i thi u. • Bi u hi n tính th m m cao. • Cĩ giá thành xây d ng th p 1.3.2 Các xu hư ng m i: • C i ti n cơng tác làm k ho ch và chu n b đ u tư: n i dung ch y u là gi i quy t v n đ nghiên c u các chương trình đ u tư, nghiên c u c i t o, nâng c p các xí nghi p cũ, quy ho ch các khu cơng nghi p m i, nghiên c u kh năng xây d ng b ng phương pháp cơng nghi p. • Xây d ng h p kh i, liên h p và h p tác trong s n xu t, xây d ng nhà cơng nghi p ki u linh ho t, v n năng cao, xây d ng t o đi u ki n t t nh t cho ngư i lao đ ng và đ t đư c hi u qu cao trong đ u tư xây d ng, tăng năng su t lao đ ng, ti t ki m đ t đai xây d ng và th i gian đ u tư xây d ng cơng trình. • Xây d ng bán l thiên và l thiên: nh m đáp ng nhu c u d dàng thay đ i dây chuy n s n xu t, lo i này phù h p v i các ngành s n xu t đư c cơ khí hố, t đ ng hố cao, v i các xí nghi p cĩ các thi t b s n xu t cĩ th đ t l thiên. • Xây d ng b ng k t c u kim lo i, nh p nhà l n. • Tăng s c bi u hi n ki n trúc và tính th m m c a các cơng trình cơng nghi p. • Áp d ng phương pháp t đ ng hố trong thi t k .
- 68 CHƯƠNG 2: THI T K KI N TRÚC NHÀ VÀ CƠNG TRÌNH CƠNG NGHI P 2.1 Nh ng cơ s đ thi t k ki n trúc nhà cơng nghi p 2.1.1 Phân lo i nhà cơng nghi p: 2.1.1.1 Phân lo i theo đ c đi m riêng: 1) Theo đ c đi m ch c năng: đư c chia thành các nhĩm sau: Nhà s n xu t: đ hồn thành nh ng ch c năng s n xu t, nh m t o ra bán thành ph m ho c thành ph m c a xí nghi p. Nhà cung c p năng lư ng: tr m phát đi n, bi n th , nhà n i hơi, tr m cung c p khí nén, khí đ t. Kho tàng và tr m ph c v giao thơng: kho ch a nguyên v t li u, thành ph m, nhà ch a xe 2) Theo đ c đi m xây d ng tho mãn yêu c u ch c năng: Nhà m t m c đích: g n bĩ v i m t dây chuy n s n xu t nh t đ nh, khi thay đ i dây chuy n thư ng ph i phá d . Nhà ki u linh ho t: g n bĩ v i m t ngành s n xu t nh t đ nh, d dàng tho mãn yêu c u hi n đ i hố dây chuy n s n xu t và thi t b . Nhà v n năng: cĩ th đáp ng đư c nhi u lo i cơng ngh s n xu t khác nhau. Nhà cơng nghi p ki u bán l thiên: là nhà ch cĩ mái che ho c m t ph n tư ng, thư ng đư c s d ng làm kho tàng ho c các xư ng c n thơng thống. Nhà cơng nghi p tháo d đư c: là nhà cĩ tính năng c u trúc linh ho t, d dàng tháo d di chuy n đ n đ a đi m khác. 3) Theo s t ng xây d ng: chia thành ba lo i: Nhà s n xu t m t t ng. Nhà s n xu t nhi u t ng. Nhà s n xu t ki u linh ho t. 4) Theo nh p nhà: Nhà m t nh p: áp d ng cho các xí nghi p cĩ quy mơ nh . Nhà nhi u nh p: v i các nh p th ng nh t ho c khơng th ng nh t, đư c s d ng cho các xí nghi p cĩ quy mơ di n tích l n.
