›
›

Giáo trình Luật kinh doanh - Nguyễn Văn Thu

pdf 142 trang hapham 2510
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Luật kinh doanh - Nguyễn Văn Thu", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_luat_kinh_doanh_nguyen_van_thu.pdf

Nội dung text: Giáo trình Luật kinh doanh - Nguyễn Văn Thu

  1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT F 7 G GIAÙO TRÌNH LUAÄT KINH DOANH NGUYEÃN VAÊN THU 2001
  2. Luaät kinh doanh - 1 - MUÏC LUÏC MUÏC LUÏC - 1 - LÔØI NOÙI ÑAÀU - 4 - CHÖÔNG I. CAÙC LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP TRONG LUAÄT DOANH NGHIEÄP 1999 - 6 - I - DOANH NGHIEÄP TÖ NHAÂN (DNTN) - 6 - II - COÂNG TY HÔÏP DANH (Cty HD) - 8 - III - COÂNG TY TRAÙCH NHIEÄM HÖÕU HAÏN (TNHH) coù 2 THAØNH VIEÂN TRÔÛ LEÂN - 10 - A.- QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA THAØNH VIEÂN. - 11 - B- CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC . - 12 - IV - COÂNG TY TNHH MOÄT THAØNH VIEÂN - 15 - V - COÂNG TY COÅ PHAÀN - 16 - A.- ÑAËC ÑIEÅM CUÛA COÂNG TY COÅ PHAÀN - 16 - B. - CÔ CAÁU QUAÛN LYÙ ÑIEÀU HAØNH. - 19 - CHÖÔNG II. QUY ÑÒNH CHUNG VEÀ CAÙC LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP THEO LUAÄT DOANH NGHIEÄP 1999 - 23 - I - QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP - 23 - A. QUYEÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP - 23 - B. NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP: - 25 - II - VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP - 26 - A.- QUYEÀN GOÙP VOÁN, THAØNH LAÄP VAØ QUAÛN LYÙ DOANH NGHIEÄP - 26 - B.- ÑÒNH GIAÙ TAØI SAÛN VAØ CHUYEÅN QUYEÀN SÔÛ HÖÕU TAØI SAÛN GOÙP VOÁN VAØO DOANH NGHIEÄP - 28 - III - TEÂN DOANH NGHIEÄP - TRUÏ SÔÛ - CON DAÁU - 29 - IV - ÑAÊNG KY ÙKINH DOANH –- COÂNG BOÁ - 30 - A) ÑAÊNG KYÙ KINH DOANH. - 30 - B) COÂNG BOÁ - 32 - CHÖÔNG III. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC - 34 - I - NHAÄN THÖÙC CÔ BAÛN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC (DNNN) - 34 - A. DNNN LAØ MOÄT TOÅ CHÖÙC KINH TEÁ COÙ TÖ CAÙCH PHAÙP NHAÂN DO NHAØ NÖÔÙC ÑAÀU TÖ VOÁN VAØ TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ - 34 - B. DNNN LAØ MOÄT TOÅ CHÖÙC KINH TEÁ HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH hoaëc HOAÏT ÑOÄNG COÂNG ÍCH - 36 - C. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC COÙ TEÂN GOÏI – CON DAÁU RIEÂNG, COÙ TRUÏ SÔÛ TREÂN LAÕNH THOÅ VIEÄT NAM - 37 - II - QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DNNN - 37 - A. QUYEÀN CUÛA DNNN - 37 - Nguyeãn Vaên Thu
  3. Luaät kinh doanh - 2 - B. NGHÓA VUÏ CUÛADNNN - 38 - III - TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ DNNN - 39 - A. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC COÙ HÑQT - 39 - B. DNNN KHOÂNG COÙ HÑQT - 42 - IV- THAØNH LAÄP – GIAÛI THEÅ – PHAÙ SAÛN DNNN - 42 - B. GIAÛI THEÅ, PHAÙ SAÛN DNNN: - 44 - V - TOÅNG COÂNG TY NHAØ NÖÔÙC - 44 - A.- KHAÙI NIEÄM. - 44 - B. MOÄT SOÁ TOÅNG COÂNG TY - 46 - CHÖÔNG IV. DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI - 48 - I - VIEÄC ÑAÛM BAÛO QUYEÀN LÔÏI HÔÏP PHAÙP CUÛA NHAØ ÑAÀU TÖ - 48 - II - CAÙC DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑTNN - 51 - A. DOANH NGHIEÄP LIEÂN DOANH (DNLD) - 51 - B. DOANH NGHIEÄP COÙ 100% VOÁN ÑTNN - 53 - C. QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑTNN - 53 - III - VIEÄC THAØNH LAÄP - CHAÁM DÖÙT HOAÏT ÑOÄNG DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑTNN - 54 - A. THAØNH LAÄP - 54 - B. CHAÁM DÖÙT HOAÏT ÑOÄNG CUÛA DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑTNN - 55 - CHÖÔNG V. LUAÄT PHAÙP HÔÏP ÑOÀNG - 57 - I - HÔÏP ÑOÀNG DAÂN SÖÏ - 57 - A. KHAÙI NIEÄM - 57 - B. NGUYEÂN TAÉC GIAO KEÁT HÔÏP ÑOÀNG DAÂN SÖÏ - 57 - C. CAÙC YEÁU TOÁ CUÛA HÔÏP ÑOÀNG - 58 - II - HÔÏP ÑOÀNG KINH TEÁ (HÑKT) - 62 - A.NHÖÕNG QUY ÑÒNH CHUNG VEÀ HÑKT - 62 - B. - KYÙ KEÁT – THÖÏC HIEÄN HÑKT - 66 - CHÖÔNG VI. GIAÛI QUYEÁT TRANH CHAÁP KINH TEÁ - 84 - I - TOØA KINH TEÁ - 84 - A. TOÅ CHÖÙC TOØA KINH TEÁ - 84 - B. THAÅM QUYEÀN TOØA KINH TEÁ - 85 - II - THUÛ TUÏC GIAÛI QUYEÁT CAÙC VUÏ AÙN KINH TEÁ - 86 - A. NGUYEÂN TAÉC GIAÛI QUYEÁT VUÏ AÙN KINH TEÁ - 86 - B. QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA CAÙC ÑÖÔNG SÖÏ - 88 - III - TRUNG TAÂM TROÏNG TAØI QUOÁC TEÁ VIEÄT NAM - 91 - CHÖÔNG VII. PHAÙ SAÛN DOANH NGHIEÄP - 94 - I. - KHAÙI NIEÄM PHAÙ SAÛN - 94 - A- LÒCH SÖÛ VEÀ PHAÙ SAÛN - 94 - B- QUAN NIEÄM PHAÙ SAÛN HIEÄN NAY - 95 - Nguyeãn Vaên Thu
  4. Luaät kinh doanh - 3 - II - CAÊN CÖÙ ÑEÅ TOØA AÙN MÔÛ THUÛ TUÏC GIAÛI QUYEÁT YEÂU CAÀU PHAÙ SAÛN - 97 - A. DOANH NGHIEÄP LAÂM VAØO TÌNH TRAÏNG PHAÙ SAÛN - 97 - B. COÙ ÑÔN YEÂU CAÀU GIAÛI QUYEÁT VIEÄC PHAÙ SAÛN DOANH NGHIEÄP - 99 - III-THUÛ TUÏC THUÏ LYÙ ÑÔN YEÂU CAÀU TUYEÂN BOÁ PHAÙ SAÛN - 101 - A.CÔ QUAN COÙ THAÅM QUYEÀN THUÏ LYÙ ÑÔN & RA QUYEÁT ÑÒNH. - 101 - B. HOÄI NGHÒ CHUÛ NÔÏ (HNCN) - 105 - C.- THI HAØNH QUYEÁT ÑÒNH TUYEÂN BOÁ PHAÙ SAÛN - 107 - D.- HAÄU QUAÛ CUÛA VIEÄC PHAÙ SAÛN - 108 - PHUÏ LUÏC I - 110 - CHÖÔNG I. QUY ÑÒNH CHUNG - 110 - CHÖÔNG II. NHIEÄM VUÏ, QUYEÀN HAÏN, TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY CUÛA CÔ QUAN ÑAÊNG KYÙ KINH DOANH - 110 - CHÖÔNG III. TRÌNH TÖÏ, THUÛ TUÏC ÑAÊNG KYÙ KINH DOANH ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP HOAÏT ÑOÄNG THEO LUAÄT DOANH NGHIEÄP - 112 - PHUÏ LUÏC 2 - 115 - PHUÏ LUÏC 3 - 118 - PHUÏ LUÏC 4 - 124 - CHÖÔNG I. NHÖÕNG QUY ÑÒNH CHUNG - 124 - CHÖÔNG II.KYÙ KEÁT HÔÏP ÑOÀNG KINH TEÁ - 126 - CHÖÔNG III. THÖÏC HIEÄN, THAY ÑOÅI, ÑÌNH CHÆ, THANH LYÙ HÔÏP ÑOÀNG KINH TEÁ - 128 - CHÖÔNG IV. TRAÙCH NHIEÄM DO VI PHAÏM HÔÏP ÑOÀNG KINH TEÁ VAØ XÖÛ LYÙ HÔÏP ÑOÀNG KINH TEÁ VOÂ HIEÄU - 130 - CHÖÔNG V. ÑIEÀU KHOAÛN CUOÁI CUØNG - 134 - PHUÏ LUÏC 5 - 135 - CHÖÔNG I. NHÖÕNG QUY ÑÒNH CHUNG - 135 - CHÖÔNG IV. NGÖÔØI THAM GIA TOÁ TUÏNG - 136 - CHÖÔNG V. AÙN PHÍ - 138 - CHÖÔNG VI. KHÔÛI KIEÄN, THUÏ LYÙ VUÏ AÙN - 139 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO - 140 - Nguyeãn Vaên Thu
  5. Luaät kinh doanh - 4 - LÔØI NOÙI ÑAÀU ´V ¹ Hieán phaùp Vieät Nam 1992 neâu roõ muïc ñích chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöôùc laø laøm cho daân giaøu nöôùc maïnh, ñaùp öùng ngaøy caøng toát hôn nhu caàu vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân treân cô sôû giaûi phoùng moïi naêng löïc saûn xuaát, phaùt huy moïi tieàm naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá: kinh teá quoác doanh, kinh teá taäp theå, kinh teá caù theå, kinh teá tö baûn tö nhaân vaø kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc döôùi nhieàu hình thöùc, thuùc ñaåy xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät, môû roäng hôïp taùc kinh teá, khoa hoïc, kyõ thuaät vaø giao löu vôùi thò tröôøng theá giôùi. Nhöõng loaïi hình doanh nghieäp hieän nay thuoäc caùc hình thöùc sôû höõu ñöôïc luaät phaùp ghi nhaän laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn 2 thaønh vieân trôû leân, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh, doanh nghieäp tö nhaân, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra, coøn coù doanh nghieäp cuûa caùc toå chöùc chính trò, doanh nghieäp cuûa caùc toå chöùc chính trò-xaõ hoäi, Hôïp taùc xaõ maø do quyõ thôøi gian coù haïn neân khoâng giôùi thieäu trong chöông trình naøy. Trong Nhaø nöôùc phaùp quyeàn, coâng daân coù theå laøm nhöõng gì luaät phaùp khoâng caám vaø khoâng traùi ñaïo ñöùc xaõ hoäi, vieäc hieåu bieát phaùp luaät giuùp doanh nhaân moät maët traùnh vi phaïm phaùp luaät, maët khaùc ñeå baûo veä quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa mình khi bò xaâm phaïm. Vì vaäy, tröôùc khi ñaàu tö kinh doanh vaøo moät lónh vöïc (haøng hoùa-saûn phaåm-dòch vuï), ngoaøi vieäc nghó ñeán nguoàn voán, tìm hieåu thò tröôøng, nguoàn nguyeân lieäu, nhaân coâng, doanh nhaân phaûi tìm hieåu xem loaïi hình doanh nghieäp naøo phuø hôïp vôùi khaû naêng taøi chính, vôùi quy moâ saûn xuaát kinh doanh, vôùi ñòa baøn hoaït ñoäng Trong quaù trình kinh doanh, vieäc kyù keát caùc Hôïp ñoàng kinh teá laø caên cöù phaùp lyù ñeå caùc doanh nghieäp thöïc hieän quyeàn vaø nghóa vuï ñaõ cam keát. Khi moät doanh nghieäp bò thieät haïi do beân ñoái öôùc gaây ra (chaúng haïn vi phaïm vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng) thì beân bò thieät haïi coù theå ñöa vuï vieäc ra cô quan thaåm quyeàn ñeå yeâu caàu giaûi quyeát. Toøa kinh teá laø cô quan coù thaåm quyeàn xeùt xöû caùc tranh chaáp hôïp ñoàng kinh teá, tranh chaáp giöõa Coâng ty vôùi caùc thaønh vieân Coâng ty, giöõa caùc thaønh vieân Coâng ty vôùi nhau lieân quan ñeán vieäc laäp-hoaït ñoäng-giaûi theå Coâng ty khi ñöôïc caùc beân tranh chaáp yeâu caàu. Toaø kinh teá cuõng laø cô quan duy nhaát coù thaåm quyeàn giaûi quyeát caùc vuï phaù saûn doanh nghieäp theo thuû tuïc ñaëc bieät do phaùp luaät quy ñònh. Ngoaøi ra, Trung Nguyeãn Vaên Thu
  6. Luaät kinh doanh - 5 - taâm troïng taøi Quoác teá Vieät Nam cuõng coù thaåm quyeàn giaûi quyeát caùc tranh chaáp phaùt sinh töø nhöõng quan heä kinh teá trong caùc laõnh vöïc hôïp ñoàng mua baùn ngoaïi thöông, hôïp ñoàng vaän taûi, thanh toaùn vaø baûo hieåm quoác teá Moân LUAÄT KINH DOANH giôùi thieäu nhöõng noäi dung treân ñaây nhaèm giuùp sinh vieân khoa Quaûn trò kinh doanh naém ñöôïc moät soá kieán thöùc phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh hieän nay ôû trong nöôùc. Vieäc trình baøy khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt veà noäi dung laãn hình thöùc, ngöôøi vieát raát mong ñoäc giaû quan taâm goùp yù ñeå taäp saùch ñöôïc tieáp tuïc hoaøn chænh hôn. NGUYEÃN VAÊN THU Nguyeãn Vaên Thu
  7. Luaät kinh doanh - 6 - CHÖÔNG I. CAÙC LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP TRONG LUAÄT DOANH NGHIEÄP 1999 1*.- Ñeå thöïc hieän ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn, ngaøy 21.12.1990 Quoác hoäi ñaõ thoâng qua Luaät Doanh nghieäp tö nhaân vaø Luaät Coâng ty. Ngoaøi vieäc coâng nhaän söï toàn taïi laâu daøi cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø coâng ty coå phaàn, hai luaät naøy ñaõ thöøa nhaän söï bình ñaúng tröôùc phaùp luaät cuûa moïi loaïi hình doanh nghieäp, thöøa nhaän quyeàn sôû höõu taøi saûn cuûa doanh nghieäp, thöøa nhaän tính sinh lôïi hôïp phaùp cuûa vieäc kinh doanh vaø thöøa nhaän quyeàn töï do kinh doanh vaø chuû ñoäng trong moïi hoaït ñoâng kinh doanh. Ñaây laø ñoäng cô thu huùt caùc thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh boû voán ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Qua gaàn 9 naêm thöïc hieän, Luaät Doanh nghieäp tö nhaân vaø Luaät Coâng ty khoâng coøn phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån kinh teá hieän nay, neân ngaøy 12 thaùng 6 naêm 1999 Quoác Hoäi ñaõ thoâng qua LUAÄT DOANH NGHIEÄP nhaèm caûi thieän saâu roäng moâi tröôøng phaùp lyù cho doanh nghieäp, baûo ñaûm quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho nhaø ñaàu tö, taän duïng tieàm naêng cuûa khu vöïc ngoaøi quoác doanh thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi kinh teá vaø taêng cöôøng hieäu löïc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Luaät Doanh nghieäp goàm 10 Chöông chia ra l24 ñieàu. Luaät ñöôïc Chuû tòch nöôùc coâng boá ngaøy 26.6.1999 coù hieäu löïc keå töø ngaøy 01 thaùng 01 naêm 2000. Luaät Doanh nghieäp xaùc nhaän taøi saûn vaø voán ñaàu tö hôïp phaùp cuûa doanh nghieäp vaø chuû sôû höõu doanh nghieäp khoâng bò quoác höõu hoùa hoaëc tòch thu baèng bieän phaùp haønh chính. Tröôøng hôïp thaät caàn thieát vì lyù do an ninh, quoác phoøng vaø vì lôïi ích quoác gia, Nhaø nöôùc quyeát ñònh tröng mua hoaëc tòch thu taøi saûn cuûa doanh nghieäp, thì chuû sôû höõu doanh nghieäp ñöôïc thanh toaùn hoaëc boài thöôøng theo giaù thò tröôøng (ñieàu 4 Luaät Doanh nghieäp). Luaät Doanh nghieäp quy ñònh 5 loaïi hình doanh nghieäp laø: doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty hôïp danh, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân, Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn coù 2 thaønh vieân ñeán 50 thaønh vieân vaø coâng ty coå phaàn. I - DOANH NGHIEÄP TÖ NHAÂN (DNTN) 2*.- Doanh nghieäp tö nhaân laø loaïi hình doanh nghieäp do moät ngöôøi laøm chuû, töï boû voán kinh doanh, töï chòu traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình ñoái Nguyeãn Vaên Thu
  8. Luaät kinh doanh - 7 - vôùi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. a) Veà voán cuûa doanh nghieäp: luaät doanh nghieäp quy ñònh chuû doanh nghieäp tö nhaân phaûi töï khai baùo voán moät caùch chính xaùc khi ñaêng kyù kinh doanh. Moïi nguoàn voán (voán töï coù, voán vay) ñeàu phaûi ghi cheùp vaøo soå saùch keá toaùn vaø ghi vaøo baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp. Chuû doanh nghieäp coù quyeàn taêng giaûm voán mieãn raèng phaûi ghi cheùp ñaày ñuû vaøo soå keá toaùn doanh nghieäp. Rieâng vieäc giaûm voán thaáp hôn voán ñaêng kyù chæ ñöôïc thöïc hieän sau khi khai baùo vôùi cô quan ñaêng kyù kinh doanh. b) Veà vieäc quaûn lyù doanh nghieäp: Chuû doanh nghieäp tö nhaân laø ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa doanh nghieäp. Chuû doanh nghieäp tö nhaân coù quyeàn sôû höõu taøi saûn, quyeàn töï do kinh doanh vaø quyeàn töï chuû saûn xuaát kinh doanh. Caùc quyeàn naøy theå hieän döôùi caùc hình thöùc nhö: 1- quyeát ñònh caùc hoaït ñoäng kinh doanh, quyeát ñònh vieäc söû duïng lôïi nhuaän 2- chuû doanh nghieäp töï tröïc tieáp hay thueâ ngöôøi quaûn lyù kinh doanh, vôùi ñieàu kieän phaûi khai baùo vôùi cô quan ñaêng kyù kinh doanh vaø chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. c) chuû doanh nghieäp tö nhaân coù quyeàn cho thueâ doanh nghieäp vôùi ñieàu kieän phaûi baùo caùo hôïp ñoàng cho thueâ coù coâng chöùng vôùi cô quan ñaêng kyù kinh doanh vaø cô quan thueá vuï. Chuû doanh nghieäp vaãn phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät vôùi tö caùch chuû sôû höõu doanh nghieäp. d) khi baùn doanh nghieäp, chuû doanh nghieäp tö nhaân phaûi thoâng baùo cho cô quan ñaêng kyù kinh doanh bieát 10 ngaøy tröôùc khi giao doanh nghieäp cho ngöôøi mua. Ngöôøi mua phaûi ñaêng kyù kinh doanh laïi. e) khi taïm ngöng hoaït ñoäng, chuû doanh nghieäp phaûi baùo caùo cho cô quan ñaêng kyù kinh doanh vaø cô quan thueá ít nhaát 15 ngaøy tröôùc khi taïm ngöng hoaït ñoäng. Tröôøng hôïp naøy, chuû doanh nghieäp vaãn phaûi traû ñuû thueá coøn nôï, traùch nhieäm traû nôï cho caùc chuû nôï, thöïc hieän hôïp ñoàng ñaõ kyù vôùi khaùch haøng. 3*.- Cho ñeán naêm 2000, ñaõ coù khoaûng 24.000 DNTN thaønh laäp theo luaät Doanh nghieäp tö nhaân (vaø khoaûng 10.000 coâng ty TNHH ñöôïc thaønh laäp theo luaät Coâng ty ngaøy 21 thaùng 12 naêm 1990). Loaïi hình DNTN moät maët thích hôïp vôùi coâng vieäc kinh doanh ôû quy moâ nhoû vaø vöøa, coù öu ñieåm laø chuû doanh nghieäp töï mình naém quyeàn quaûn lyù ñieàu haønh kinh doanh, khoâng phaûi chia xeû quyeàn löïc vôùi ai, höôûng moïi lôïi nhuaän trong kinh doanh. Khi caàn coù theå Nguyeãn Vaên Thu
  9. Luaät kinh doanh - 8 - linh ñoäng ñöa ra nhöõng quyeát ñònh nhanh choùng, khoâng phaûi hoïp baøn nhö trong nhöõng coângty. Nhöng maët khaùc, loaïi hình DNTN cuõng coù nhöõng baát lôïi nhö: - phaûi töï mình gaùnh chòu moïi ruûi ro khi kinh doanh loã laû; - khaû naêng quaûn lyù ñieàu haønh cuûa moät ngöôøi thöôøng bò haïn cheá, nhaát laø khi DNTN phaùt trieån treân quy moâ lôùn, vieäc quaûn lyù cuûa moät ngöôøi seõ deã daãn ñeán sai laàm. - khoù huy ñoäng voán khi muoán taêng voán; - söï thay ñoåi tình traïng phaùp lyù cuûa cuûa chuû doanh nghieäp coù theå quyeát ñònh söï toàn taïi cuûa DNTN. Thí duï chuû DNTN qua ñôøi laøm cho DNTN phaûi bò giaûi theå. - baát lôïi lôùn nhaát cuûa DNTN laø chuû doanh nghieäp phaûi ñem toaøn boä taøi saûn cuûa mình ñeå gaùnh chòu traùch nhieäm ñoái vôùi caùc nghóa vuï cuûa doanh nghieäp. II - COÂNG TY HÔÏP DANH (Cty HD) 4*.- Luaät doanh nghieäp quy ñònh theâm loaïi hình coâng ty hôïp danh vôùi söï huøn haïp cuûa hai thaønh vieân hôïp danh trôû leân chòu traùch nhieäm lieân ñôùi vaø voâ haïn. Caùc thaønh vieân coâng ty hôïp danh phaûi bieát roõ nhau vaø tin töôûng laãn nhau. Coâng ty Hôïp danh coù hai loaïi thaønh vieân: - thaønh vieân hôïp danh, vaø - thaønh vieân goùp voán. Coâng ty hôïp danh laïi chia ra 2 hình thöùc: - coâng ty hôïp danh chæ coù caùc thaønh vieân hôïp danh - coâng ty hôïp danh coù caû thaønh vieân hôïp danh laãn thaønh vieân goùp voán. Duø loaïi hình thöùc coâng ty Hôïp danh naøo cuõng phaûi coù ít nhaát hai thaønh vieân hôïp danh. Coâng ty hôïp danh khoâng ñöôïc quyeàn phaùt haønh caùc loaïi chöùng khoaùn. 5*.- Thaønh vieân hôïp danh . a.- Thaønh vieân hôïp danh laø caù nhaân coù uy tín chuyeân moân vaø trình ñoä ngheà nghieäp. Ñoái vôùi coâng ty hôïp danh hoaït ñoäng caùc ngaønh ngheà kinh doanh phaûi coù chöùng chæ haønh ngheà (nhö kinh doanh caùc dòch vuï phaùp lyù, khaùm chöõa beänh, döôïc phaåm, thuù y, thieát keá coâng trình,kieåm toaùn, moâi giôùi chöùng khoaùn) thì taát caû thaønh vieân hôïp danh ñeàu phaûi coù chöùng chæ haønh ngheà. b.- Thaønh vieân hôïp danh chòu traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình ñoái vôùi nghóa vuï taøi chính cuûa coâng ty khi hoaït ñoäng kinh doanh. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc ngöôøi giao dòch vôùi coâng ty ñöôïc quyeàn baûo ñaûm khoâng Nguyeãn Vaên Thu
  10. Luaät kinh doanh - 9 - nhöõng treân taøi saûn cuûa coâng ty maø caû treân saûn nghieäp cuûa thaønh vieân hôïp danh. Khi coâng ty khoâng coøn khaû naêng traû nôï, caùc chuû nôï coù theå ñoøi caùc thaønh vieân hôïp danh phaûi traû toaøn boä soá nôï coâng ty khoâng traû noåi. Luaät Thöông maïi Phaùp quy ñònh chuû nôï cuõng coù theå ñoøi thaønh vieân hôïp danh naøo coù nhieàu khaû naêng taøi chính phaûi traû nôï. Moät thaønh vieân ñöùng ra traû nôï seõ laøm cho caùc thaønh vieân khaùc ñöôïc giaûi nôï. Traùi quyeàn cuûa chuû nôï ñöôïc chuyeån sang thaønh vieân hôïp danh ñaõ traû nôï. Thaønh vieân traû nôï thay coù quyeàn theá chaân chuû nôï ñöùng ra truy ñoøi caùc thaønh vieân khaùc phaûi traû phaàn nôï cuûa hoï trong moùn nôï chung. c.- Vieäc quaûn lyù coâng ty do caùc thaønh vieân hôïp danh thöïc hieän caên cöù treân thoûa thuaän giöõa caùc thaønh vieân coâng ty ñöôïc ghi trong ñieàu leä (keå caû trong tröôøng hôïp coâng ty hôïp danh coù caû thaønh vieân goùp voán). Khi hoaït ñoäng, caùc thaønh vieân hôïp danh coù quyeàn nhaân danh coâng ty, cuøng lieân ñôùi chòu traùch nhieäm veà caùc nghóa vuï cuûa coâng ty . Neáu kinh doanh thua loã thì phaûi chòu loã theo nguyeân taéc quy ñònh trong Ñieàu leä. d.- Khi quaûn lyù hoaëc thöïc hieän hoaït ñoäng kinh doanh nhaân danh coâng ty hoaëc ñaïi dieän cho coâng ty, thaønh vieân hôïp danh phaûi haønh ñoäng moät caùch trung thöïc, maãn caùn phuïc vuï lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng ty. Caùc ngaên caám. Do caùc thaønh vieân hôïp danh phaûi ñem toaøn boä taøi saûn cuûa mình ra chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng cuûa coâng ty neân luaät Doanh nghieäp quy ñònh caùc ngaên caám nhö sau: - Thaønh vieân hôïp danh cuûa moät coâng ty hôïp danh naøy khoâng ñöôïc doàng thôøi laø thaønh vieân hôïp danh cuûa moät coâng ty hôïp danh khaùc hoaëc ñoàng thôøi laø chuû doanh nghieäp tö nhaân. - Thaønh vieân hôïp danh khoâng ñöôïc töï mình hoaëc nhaân danh ngöôøi thöù ba thöïc hieän hoaït ñoäng kinh doanh trong cuøng ngaønh – ngheà kinh doanh cuûa coâng ty. - Thaønh vieân hôïp danh khoâng ñöôïc nhaân danh coâng ty kyù keát hôïp ñoàng, hoaëc coù caùc giao dòch khaùc nhaèm thu lôïi rieâng cho caù nhaân hoaëc cho ngöôøi khaùc. 6*.- Thaønh vieân goùp voán. Thaønh vieân goùp voán laø nhöõng ngöôøi boû voán huøn haïp trong coâng ty hôïp danh, coù quyeàn vaø nghóa vuï haïn cheá hôn thaønh vieân hôïp danh, ñoù laø caùc quyeàn vaø nghóa vuï sau ñaây: - chia lôøi theo tyû leä do Ñieàu leä quy ñònh, chia giaù trò taøi saûn coøn laïi theo quy ñònh trong Ñieàu leä khi coâng ty giaûi theå; - ñöôïc chuyeån nhöôïng phaàn voán goùp cuûa mình cho ngöôøi khaùc neáu Nguyeãn Vaên Thu
  11. Luaät kinh doanh - 10 - Ñieàu leä cuûa coâng ty khoâng quy ñònh khaùc. - chæ chòu traùch nhieäm giôùi haïn tôùi soá voán cuûa mình goùp vaøo coâng ty. - caùc thaønh vieân goùp voán khoâng ñöôïc tham gia quaûn lyù coâng ty vaø khoâng ñöôïc hoaït ñoäng kinh doanh nhaân danh coâng ty. Ñieàu naøy moät maët traùnh cho ngöôøi giao dòch vôùi Coâng ty bieát ñöôïc raèng caùc thaønh vieân goùp voán chæ laø ngöôøi coù traùch nhieäm giôùi haïn, maët khaùc ñeå traùnh aùp löïc cuûa thaønh vieân goùp voán neáu giao vieäc ñieàu haønh cho hoï. 7*.- Coâng ty hôïp danh laø loaïi Coâng ty ñoái nhaân. Do traùch nhieäm naëng neà vaø lieân ñôùi vôùi nhau neân caùc thaønh vieân hôïp danh phaûi bieát roõ nhau veà trình ñoä nghieäp vuï, veà uy tín vaø veà taøi saûn (thöôøng laø töông ñöông nhau). Loaïi hình doanh nghieäp naøy coù öu theá hôn DNTN do coù söï hôïp taùc cuûa nhieàu ngöôøi cuøng chung lo coâng vieäc, khaû naêng huy ñoäng voán lôùn hôn, nhaát laø khi coù theâm thaønh vieân goùp voán chæ chòu traùch nhieäm tôùi phaàn voán goùp. Ngoaøi ra, tình traïng phaùp lyù cuûa coâng ty hôïp danh cuõng gaén chaët vôùi tình traïng phaùp lyù cuûa caùc thaønh vieân hôïp danh. Ngöôøi giao dòch vôùi coâng ty hôïp danh thöôøng chuù troïng ñeán tö caùch cuûa caùc thaønh vieân hôïp danh, neân ngöôøi ta xeáp loaïi coâng ty hôïp danh vaøo loaïi coâng ty ñoái nhaân. 8*.- Taát caû söï baát tieän treân seõ ñöôïc khaéc phuïc trong hai loaïi hình coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø coâng ty coå phaàn. Traùch nhieäm cuûa thaønh vieân coâng ty traùch nhieäm höõu haïn hay coå ñoâng coâng ty coå phaàn ñöôïc giôùi haïn treân soá voán boû ra huøn haïp vaøo coâng ty do vieäc taùch baïch roõ raøng giöõa taøi saûn coâng ty vôùi taøi saûn cuûa doanh nhaân laøm cho 2 loaïi hình doanh nghieäp naøy coù tính haáp daãn. Khi thaønh laäp coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø coâng ty coå phaàn, chæ caàn quan taâm ñeán voán goùp neân ngöôøi ta xeáp laäp 2 loaïi coâng naøy vaøo loaïi coâng ty ñoái voán. Trong thôøi kyø buøng noå cuûa caùc cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ñoøi hoûi vieäc taäp trung tö baûn ôû möùc ñoä cao ñeå phaùt trieån neàn ñaïi coâng nghieäp cô khí, ñaõ daãn ñeán vieäc hình thaønh hai loaïi coâng ty naøy, nhaát laø ñoái vôùi coâng ty coå phaàn thì caøng phuø hôïp, vì söï toàn taïi cuûa coâng ty coå phaàn khoâng bò phuï thuoäc vaøo tình traïng phaùp lyù caùc coå ñoâng trong coâng ty. III - COÂNG TY TRAÙCH NHIEÄM HÖÕU HAÏN (TNHH) coù 2 THAØNH VIEÂN TRÔÛ LEÂN 9*.- Coâng ty TNHH coù hai thaønh vieân trôû leân laø loaïi hình doanh nghieäp do vieäc goùp voán huøn haïp cuûa hai ngöôøi trôû leân (goïi laø caùc thaønh vieân) ñeán 50 thaønh vieân. Caùc thaønh vieân chæ chòu traùch nhieäm trong phaïm vi soá voán ñaõ cam keát goùp vaøo doanh nghieäp. Coâng ty TNHH khoâng ñöôïc quyeàn phaùt haønh coå phieáu. Nguyeãn Vaên Thu
  12. Luaät kinh doanh - 11 - A.- QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA THAØNH VIEÂN. Thaønh vieân coâng ty TNHH hai thaønh vieân trôû leân coù nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï sau ñaây ñoái vôùi voán goùp vaø ñoái vôùi vieäc quaûn lyù coâng ty: 10*.- Veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa thaønh vieân ñoái vôùi voán goùp vaøo coâng ty: a- Voán coâng ty do söï ñoùng goùp cuûa caùc thaønh vieân, neân moïi thaønh vieân phaûi goùp voán ñaày ñuû vaø ñuùng haïn nhö ñaõ cam keát. Khi thaønh vieân ñoùng ñuû giaù trò phaàn voán goùp, coâng ty seõ caáp giaáy chöùng nhaän. Thaønh vieân naøo chöa noäp ñuû soá voán vaø ñuùng thôøi haïn ñöôïc coi laø nôï cuûa thaønh vieân ñoù ñoái vôùi coâng ty, neáu coù thieät haïi phaùt sinh do vieäc khoâng goùp voán ñuû vaø ñuùng haïn ñaõ cam keát thì thaønh vieân ñoù phaûi boài thöôøng. b- Thaønh vieân ñöôïc öu tieân goùp theâm voán khi coâng ty taêng voán ñieàu leä, vaø coù quyeàn chuyeån nhöôïng moät phaàn hoaëc toaøn boä phaàn voán goùp cuûa mình cho ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, khi muoán chuyeån nhöôïng phaàn voán goùp, thaønh vieân phaûi öu tieân chaøo baùn cho moïi thaønh vieân khaùc trong coâng ty, neáu coøn laïi môùi ñöôïc chuyeån nhöôïng cho ngöôøi ngoaøi coâng ty. c- Thaønh vieân coù quyeàn gôûi vaên baûn yeâu caàu coâng ty mua laïi phaàn voán goùp neáu thaønh vieân khoâng ñoàng yù nhöõng quyeát ñònh cuûa HÑTV veà nhöõng vaán ñeà nhö : toå chöùc laïi coâng ty; söûa ñoåi, boå sung ñieàu leä coâng ty veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa thaønh vieân, vaø cuûa Hoäi ñoàng thaønh vieân hoaëc nhöõng vaán ñeà khaùc do Ñieàu leä coâng ty quy ñònh. Vieäc thaønh vieân khoâng ñoàng yù nhöõng quyeát ñònh cuûa HÑTV veà nhöõng vaán ñeà noùi treân phaûi ñöôïc theå hieän baèng caùch boû phieáu choáng laïi hoaëc phaûn ñoái baèng vaên baûn. d- Thaønh vieân ñöôïc quyeàn chia lôïi nhuaän sau khi coâng ty noäp thueá vaø hoaøn thaønh caùc nghóa vuï taøi chính khaùc theo luaät ñònh. e- Khi coâng ty giaûi theå hoaëc phaù saûn, thaønh vieân ñöôïc quyeàn chia giaù trò taøi saûn coøn laïi cuûa coâng ty töông öùng vôùi phaàn voán goùp. f- Khi thaønh vieân laø caù nhaân qua ñôøi hoaëc bò toøa aùn tuyeân boá ñaõ cheát, thì ngöôøi thöøa keá coù theå trôû thaønh thaønh vieân coâng ty. Neáu thaønh vieân bò haïn cheá hoaëc maát naêng löïc daân söï thì quyeàn vaø nghóa vuï cuûa thaønh vieân ñöôïc thöïc hieän thoâng qua ngöôøi giaùm hoä. Trong caùc tröôøng hôïp naøy thì ngöôøi thöøa keá hoaëc ngöôøi giaùm hoä phaûi ñöôïc Hoäi ñoàng thaønh vieân chaáp thuaän. Coâng ty seõ mua laïi phaàn voán goùp cuûa thaønh vieân trong caùc tröôøng hôïp sau : - Ngöôøi thöøa keá khoâng muoán trôû thaønh thaønh vieân coâng ty. Nguyeãn Vaên Thu
  13. Luaät kinh doanh - 12 - - Hoäi ñoàng thaønh vieân khoâng chaáp thuaän ngöôøi thöøa keá hay ngöôøi giaùm hoä. - Thaønh vieân coâng ty laø toå chöùc bò giaûi theå hay phaù saûn. Khi thaønh vieân qua ñôøi maø khoâng coù ngöôøi thöøa keá, hoaëc ngöôøi thöøa keá töø choái nhaän thöøa keá hay bò truaát quyeàn thöøa keá, coâng ty phaûi noäp giaù trò phaàn voán goùp vaøo ngaân saùch Nhaø nöôùc. Quy ñònh naøy phuø hôïp vôùi ñieàu 647 Boä luaät Daân söï, theo ñoù “ di saûn khoâng coù ngöôøi nhaän thöøa keá thuoäc Nhaø nöôùc” . 11*.- Quyeàn cuûa thaønh vieân tham gia quaûn lyù coâng ty: Thaønh vieân coâng ty TNHH coù nhöõng quyeàn : a-tham döï hoïp Hoäi ñoàng thaønh vieân, thaûo luaän, kieán nghò, bieåu quyeát nhöõng vaán ñeà thuoäc thaåm quyeàn Hoäi ñoàng thaønh vieân. Khi bieåu quyeát, thaønh vieân ñöôïc quyeàn coù soá phieáu töông öùng vôùi phaàn voán goùp. b- xem vaø nhaän baûn sao, trích luïc caùc soå saùch , taøi lieäu keá toaùn , baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty. c- khôûi kieän Giaùm ñoác / Toång Giaùm ñoác / khi nhöõng ngöôøi naøy khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï cuûa mình gaây thieät haïi ñeán lôïi ích cuûa thaønh vieân ñoù (ñieàu 29.khoaûn 1.g luaät Doanh nghieäp). Ñaây laø quy ñònh môùi so vôùi luaät Coâng ty 1990, nhaèm laøm cho nhöõng ngöôøi ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh coâng ty phaûi luoân yù thöùc traùch nhieäm cuûa mình laø phaûi thöïc hieän nhieäm vuï moät caùch trung thöïc vaø maãn caùn, haïn cheá nhöõng quyeát ñònh gaây baát lôïi cho thaønh vieân coâng ty. d- yeâu caàu trieäu taäp Hoäi ñoàng thaønh vieân ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà thuoäc thaåm quyeàn thaønh vieân hay nhoùm thaønh vieân sôû höõu treân 35% voán ñieàu leä (hoaëc tæ leä nhoû hôn do ñieàu leä coâng ty qui ñònh). B- CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC . 12*.- Ñoái vôùi loaïi coâng ty TNHH coù töø 2 thaønh vieân trôû leân, cô caáu toå chöùc phaûi coù laø: Hoäi ñoàng thaønh vieân, Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân, Giaùm ñoác/ Toång Giaùm ñoác. Tröôøng hôïp coâng ty TNHH coù treân 11 thaønh vieân phaûi coù Ban kieåm soaùt. 13*.- Hoäi ñoàng thaønh vieân : goàm taát caû caùc thaønh vieân coâng ty. Ñoù laø cô quan quyeát ñònh cao nhaát cuûa coâng ty. Neáu thaønh vieân laø toå chöùc thì toå chöùc chæ ñònh ngöôøi ñaïi dieän cuûa mình vaøo Hoäi ñoàng thaønh vieân. Hoäi ñoàng thaønh vieân Nguyeãn Vaên Thu
  14. Luaät kinh doanh - 13 - hoïp ít nhaát moãi naêm 1 laàn vaø ñöôïc trieäu taäp hoïp baát cöù khi naøo theo yeâu caàu cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân, hoaëc theo yeâu caàu cuûa nhoùm thaønh vieân (hay thaønh vieân) sôû höõu treân 35% voán ñieàu leä. Cuoäc hoïp Hoäi ñoàng thaønh vieân chæ ñöôïc tieán haønh khi coù soá thaønh vieân döï hoïp ñaïi dieän ít nhaát 65% voán ñieàu leä. Neáu khoâng theå toå chöùc hoïp do khoâng hoäi ñuû tuùc soá treân thì cuoäc hoïp Hoäi ñoàng thaønh vieân laàn thöù hai phaûi coù soá thaønh vieân döï hoïp ñaïi dieän ít nhaát 50% voán ñieàu leä. Neáu cuoäc hoïp laàn hai cuõng khoâng toå chöùc ñöôïc do khoâng hoäi ñuû tuùc soá hoäi vieân luaät ñònh thì coù theå trieäu taäp cuoäc hoïp laàn thöù ba, laàn naøy khoâng phuï thuoäc vaøo soá voán cuûa thaønh vieân döï hoïp. Hoäi ñoàng thaønh vieân coù quyeàn quyeát ñònh veà nhöõng vaán ñeà nhö: - phöông höôùng phaùt trieån, taêng giaûm voán ñieàu leä, phöông thöùc vaø döï aùn ñaàu tö giaù trò lôùn hôn 30% toång taøi saûn ghi trong soå keá toaùn coâng ty; - möùc löông ñoái vôùi Giaùm ñoác, keá toaùn tröôûng vaø nhöõng ngöôøi quaûn lyù quan troïng; - cô caáu toå chöùc quaûn lyù coâng ty, laäp chi nhaùnh hoaëc vaên phoøng ñaïi dieän, toå chöùc laïi hay giaûi theå coâng ty; - thoâng qua hôïp ñoàng vay - cho vay - baùn taøi saûn giaù trò töø 50% toång giaù trò taøi saûn ghi trong soå keá toaùn trôû leân, thoâng qua baùo caùo taøi chính haøng naêm; - thoâng qua phöông aùn söû duïng-phaân chia lôïi nhuaän, phöông aùn xöû lyù loã; - thoâng qua quyeát ñònh söûa ñoåi – boå sung ñieàu leä coâng ty. Hoäi ñoàng thaønh vieân thoâng qua quyeát ñònh khi coù soá phieáu ñaïi dieän cho ít nhaát 51% soá voán cuûa caùc thaønh vieân döï hoïp chaáp thuaän. Ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà quan troïng (nhö söûa ñoåi- boå sung ñieàu leä, baùn taøi saûn coâng ty, toå chöùc laïi hoaëc giaûi theå coâng ty). tæ leä naøy ít nhaát phaûi 75%. 14*.- Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân : do Hoäi ñoàng thaønh vieân baàu leân. coù nhieäm kyø khoâng quaù 3 naêm vaø coù theå ñöôïc taùi cöû. Chuû tòch coù theå kieâm Giaùm ñoác / Toång Giaùm ñoác coâng ty. Neáu ñieàu leä coâng ty qui ñònh Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät thì trong baûn ñieàu leä vaø caùc giaáy tôø giao dòch phaûi ghi roõ ñieàu naøy. Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân coù caùc quyeàn haïn vaø nhieäm vuï sau: - chuaån bò chöông trình keá hoaïch hoaït ñoäng, noäi dung hoïp Hoäi ñoàng thaønh vieân. - trieäu taäp, chuû toïa cuoäc hoïp Hoäi ñoàng thaønh vieân, - kyù quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng thaønh vieân, giaùm saùt vieäc thöïc hieän caùc quyeát ñònh ñoù Nguyeãn Vaên Thu
  15. Luaät kinh doanh - 14 - 15*.- Giaùm ñoác / Toång Giaùm ñoác coâng ty (goïi chung laø Giaùm ñoác): laø ngöôøi ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh haøng ngaøy, chòu traùch nhieäm tröôùc Hoäi ñoàng thaønh vieân. Giaùm ñoác coù caùc quyeàn haïn vaø nghóa vuï sau ñaây: 16*.-Giaùm ñoác coù caùc quyeàn : toå chöùc thöïc hieän caùc quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng thaønh vieân, thöïc hieän keá hoaïch kinh doanh vaø ñaàu tö; boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùc chöùc caùc chöùc danh ñieàu haønh coâng ty (tröø nhöõng chöùc danh thuoäc Hoäi ñoàng thaønh vieân); kieán nghò phöông aùn boá trí cô caáu, phöông aùn söû duïng lôïi nhuaän vaø caùch xöû lyù loã; tuyeån duïng lao ñoäng Giaùm ñoác laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa coâng ty neáu ñieàu leä khoâng giao vieäc naøy cho Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân. Quy ñònh naøy nhaèm baûo ñaûm quyeàn lôïi cho nhöõng ngöôøi giao dòch vôùi coâng ty, khi baûn ñieàu leä khoâng quy ñònh ai laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa coâng ty thì maëc nhieân xem Giaùm ñoác laø ngöôøi coù vai troø naøy. Giaùm ñoác laø ngöôøi kyù hôïp ñoàng nhaân danh coâng ty (tröø tröôøng hôïp thuoäc thaåm quyeàn cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng thaønh vieân). Quy ñònh naøy giuùp cho nhöõng ngöôøi giao dòch vôùi coâng ty bieát roõ neân giao dòch vôùi ai, coøn coâng ty sau khi kyù hôïp ñoàng khoâng theå choái boû nghóa vuï thöïc hieän hôïp ñoàng duø bieát seõ thua loã. Rieâng ñoái vôùi taát caû caùc hôïp ñoàng kinh teá, hôïp ñoàng lao ñoäng, hôïp ñoàng daân söï cuûa coâng ty vôùi thaønh vieân, vôùi Giaùm ñoác / Toång giaùm ñoác coâng ty hoaëc vôùi ngöôøi lieân quan cuûa hoï ñeàu phaûi thoâng baùo cho taát caû thaønh vieân bieát tröôùc khi kyù chaäm nhaát 15 ngaøy. Neáu hôïp ñoàng ñöôïc kyù maø chöa ñöôïc Hoäi ñoàng thaønh vieân chaáp thuaän thì voâ hieäu. Ngöôøi gaây thieät haïi cho coâng ty phaûi boài thöôøng, phaûi hoaøn traû cho coâng ty caùc khoûan thu lôïi ñöôïc (Ñieàu 42 Luaät Doanh nghieäp). 17*.- Nghóa vuï cuûa Giaùm ñoác laø: - phaûi thoâng baùo tình hình taøi chính coâng ty cho taát caû caùc thaønh vieân coâng ty vaø chuû nôï bieát khi coâng ty khoâng thanh toaùn ñuû caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn ñeán haïn traû; - khoâng ñöôïc duøng quyeàn haïn cuûa mình hoaëc taøi saûn coâng ty ñeå thu lôïi rieâng cho mình hoaëc cho ngöôøi khaùc; - phaûi giöõ bí maät cuûa coâng ty; - thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï ñöôïc giao moät caùch trung thöïc vaø maãn caùn vì lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng ty (Ñieàu 41.khoaûn 3.a LDN). Trung thöïc laø moät trong nhöõng nguyeân taéc thöïc hieän nghóa vuï daân söï ñöôïc quy ñònh taïi ñieàu 288 boä luaät Daân söï. Coøn maãn caùn laø nguyeân taéc môùi ñöôïc ghi nhaän trong Luaät Doanh nghieäp ñeå noùi veà thaùi ñoä traùch nhieäm cuûa Giaùm ñoác khi thöïc hieän quyeàn vaø nghóa vuï ñöôïc giao. Khi Giaùm ñoác khoâng thöïc hieän ñuùng Nguyeãn Vaên Thu
  16. Luaät kinh doanh - 15 - nghóa vuï cuûa mình gaây thieät haïi cho lôïi ích cuûa thaønh vieân thì ngöôøi bò thieät haïi coù quyeàn khôûi kieän Giaùm ñoác taïi Toøa aùn nhö ñaõ noùi ôû phaàn treân . 18*.-Ban kieåm soaùt : Ñoái vôùi Coâng ty coù treân 11 thaønh vieân phaûi coù Ban kieåm soaùt. Quyeàn haïn, nghóa vuï, cheá ñoä laøm vieäc cuaû Ban kieåm soaùt vaø Tröôûng ban kieåm soaùt do ñieàu leä coâng ty quy ñònh. IV - COÂNG TY TNHH MOÄT THAØNH VIEÂN 19*.- Coâng ty TNHH moät thaønh vieân laø doanh nghieäp do moät toå chöùc laøm sôû höõu chuû (goïi laø chuû sôû höõu coâng ty). Chuû sôû höuõ coâng ty chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï veà taøi saûn khaùc cuûa coâng ty trong phaïm vi soá voán ñieàu leä cuûa doanh nghieäp . Chuû sôû höõu coâng ty TNHH moät thaønh vieân phaûi laø phaùp nhaân, ñoù laø caùc toå chöùc sau: 1. Cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò thuoäc löïc löôïng vuõ trang; 2. Cô quan Ñaûng caáp Trung öông, tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông; 3. Caùc toå chöùc –Hoäi –Doaøn Trung öông, tænh vaø thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông sau: UÛy ban Maët traän Toå quoác; Lieân ñoaøn lao ñoäng; Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ; Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà chí Minh; Hoäi Cöïu chieán binh; Hoäi Noâng daân; 4. Lieân hieäp caùc toå chöùc hoøa bình, ñoaøn keát, höõu nghò Vieät nam; 5. Doanh nghieäp nhaø nöôùc; 6. Doanh nghieäp cuûa Ñaûng, cuûa caùc toå chöùc chính trò-xaõ hoäi; 7. Hôïp taùc xaõ; 8. Coâng ty traùch nhieäm huõu haïn, coâng ty coå phaàn; 9. Caùc toå chöùc xaõ hoäi, caùc toå chöùc xaõ hoäi-ngheà nghieäp; 10. Quyõ xaõ hoäi, Quyõ töø thieän; 11. Caùc toå chöùc khaùc. 20*.- Chuû sôû höõu coâng ty coù quyeàn raát lôùn trong nhöõng vieäc sau ñaây: a-quyeát ñònh cô caáu toå chöùc quaûn lyù ccâng ty, boå nhieäm-mieãn nhieäm- caùch chöùc caùc chöùc danh quaûn lyù coâng ty (Hoäi ñoàng quaûn trò, Giaùm ñoác, Chuû tòch coâng ty); b- quyeát ñònh noäi dung, söûa ñoåi, boå sung ñieàu leä coâng ty c - quyeát ñònh vieäc söû duïng lôïi nhuaän; d- quyeát ñònh caùc döï aùn ñaàu tö coù giaù trò töø 50% toång giaù trò taøi saûn trôû leân, hoaëc quyeát ñònh baùn nhöõng taøi saûn coù giaù trò nhö treân; e - quyeát ñònh veà voán (nhö ñieàu chænh voán ñieàu leä, hoaëc chuyeån nhöôïng moät phaàn hay toaøn boä voán ñieàu leä cuûa coâng ty cho ngöôøi Nguyeãn Vaên Thu
  17. Luaät kinh doanh - 16 - khaùc); . . . Tuy nhieân, quyeàn cuûa chuû sôû höõu coâng ty TNHH moät thaønh vieân bò haïn cheá khi caùc quyeát ñònh cuûa chuû sôû höõu coù haïi cho ngöôøi giao dòch vôùi coâng ty. Chaúng haïn chuû sôû höõu coâng ty khoâng ñöôïc tröïc tieáp ruùt voán ñaõ goùp vaøo coâng ty, vì voán coâng ty duøng baûo ñaûm cho vieäc thöïc hieän caùc cam keát cuûa coâng ty vôùi ñoái taùc vaø caùc chuû nôï. Chuû sôû höõu coâng ty chæ ñöôïc ruùt voán baèng caùch chuyeån nhöôïng soá voán cho toå chöùc, caù nhaân khaùc ñeå nhaän laïi tieàn voán. Tröôøng hôïp naøy ngöôøi nhaän chuyeån nhöôïng voán seõ thöïc hieän caùc cam keát cuûa coâng ty vôùi ñoái taùc vaø vôùi chuû nôï. Chuû sôû höõu coâng ty cuõng khoâng ñöôïc ruùt lôïi nhuaän cuûa coâng ty khi coâng ty khoâng thanh toaùn ñuû caùc khoaûn nôï vaø nghiaõ vuï taøi saûn khaùc ñeán haïn traû. 21*.- Cô caáu quaûn lyù coâng ty TNHH moät thaønh vieân ñöôïc toå chöùc theo 2 moâ hình tuøy theo quy moâ ngaønh - ngheà kinh doanh: • moâ hình Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Giaùm ñoác / Toång giaùm ñoác (goïi laø moâ hình Hoäi ñoàng quaûn trò) khi coâng ty coù quy moâ kinh doanh lôùn, ngaønh – ngheà kinh doanh ña daïng; hoaëc • moâ hình Chuû tòch coâng ty vaø Giaùm ñoác / Toång giaùm ñoác. Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa nhöõng chöùc danh naøy do chuû sôû höõu coâng ty quyeát ñònh vaø quy ñònh trong Ñieàu leä coâng ty. Coâng ty TNHH moät thaønh vieân laø moät loaïi hình doanh nghieäp môùi ñöôïc coâng nhaän trong luaät Doanh nghieäp 1999. V - COÂNG TY COÅ PHAÀN 22*.- Coâng ty TNHH laøm caùc thaønh vieân yeân loøng vì hoï chæ chòu traùch nhieäm giôùi haïn tôùi soá voán boû ra, nhöng khi thaønh vieân muoán ñeå laïi phaàn voán goùp cho ngöôøi thöøa keá thöôøng gaëp khoù khaên vì ñoøi hoûi phaûi ñöôïc Hoäi ñoàng thaønh vieân chaáp thuaän. Maët khaùc, luaät Doanh nghieäp quy ñònh loaïi coâng ty TNHH coù töø 2 thaønh vieân trôû leân nhöng soá thaønh vieân toái ña cuõng khoâng vöôït quaù 50 thaønh vieân. Ñieàu naøy trôû ngaïi ñoái vôùi moät coâng ty TNHH ñaõ coù ñeán 50 thaønh vieân nay muoán taêng voán baèng caùch thu nhaän theâm thaønh vieân môùi thì khoâng theå thöïc hieän. Caùc trôû ngaïi naøy ñöôïc khaéc phuïc trong loaïi hình coâng ty coå phaàn. A.- ÑAËC ÑIEÅM CUÛA COÂNG TY COÅ PHAÀN 23*.- Caùc thuaän lôïi - 1) Trong coâng ty coå phaàn, voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn. Chuû coå phaàn goïi laø coå ñoâng. Coå ñoâng coù theå laø caù Nguyeãn Vaên Thu
  18. Luaät kinh doanh - 17 - nhaân hoaëc toå chöùc. Soá coå ñoâng trong coâng ty coå phaàn toái thieåu laø 3 (theo luaät Coâng ty 1990 soá coå ñoâng toái thieåu laø 7) nhöng khoâng haïn cheá soá coå ñoâng toái ña. Coâng ty coå phaàn ñöôïc phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng. 2) Coâng ty coå phaàn moät maët coù thuaän lôïi nhö coâng ty TNHH trong vieäc giôùi haïn traùch nhieäm, vì caùc coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm giôùi haïn tôùi phaàn voán goùp vaøo coâng ty. Maët khaùc coâng ty coå phaàn laïi khaéc phuïc ñöôïc nhöõng baát tieän veà vieäc taêng voán vaø thu nhaän hoäi vieân môùi so vôùi coâng ty TNHH vì coâng ty coå phaàn khoâng giôùi haïn soá coå ñoâng toái ña (coøn coâng ty TNHH giôùi haïn soá thaønh vieân toái ña laø 50). 3) Trong coâng ty coå phaàn, söï thay ñoåi tình traïng phaùp lyù cuûa coå ñoâng (chaúng haïn coå ñoâng qua ñôøi) khoâng aûnh höôûng gì ñeán söï toàn taïi cuûa coâng ty. Vieäc ñeå laïi coå phaàn cho ngöôøi thöøa keá cuõng ñöôïc deã daøng, khoâng buoäc phaûi ñöôïc caùc coå ñoâng chaáp thuaän, töø ñoù thôøi gian hoaït ñoäng cuûa loaïi coâng ty coå phaàn khoâng bò leä thuoäc bôûi söï thay ñoåi hoaëc tình traïng phaùp lyù cuûa caùc coå ñoâng. Caùc loaïi coå phaàn. Coù hai loaïi coå phaàn laø coå phaàn phoå thoâng vaø coå phaàn öu ñaõi. Coå phaàn öu ñaõi coù theå chuyeån thaønh coå phaàn phoå thoâng, nhöng coå phaàn phoå thoâng khoâng theå trôû thaønh coå phaàn öu ñaõi. 24*- Coå phaàn phoå thoâng laø loaïi coå phaàn baét buoäc maø coâng ty coå phaàn phaûi coù, sôû höõu chuû laø caùc coå ñoâng phoå thoâng. Coå ñoâng phoå thoâng coù caùc quyeàn nhö: - tham döï vaø bieåu quyeát taát caû caùc vaán ñeà thuoäc thaåm quyeàn cuûa Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng ( moãi coå phaàn phoå thoâng coù 1 phieáu bieåu quyeát ); - ñöôïc nhaän coå töùc, ñöôïc öu tieân mua coå phieáu môùi, ñöôïc nhaän moät phaàn taøi saûn coøn laïi khi ccâng ty giaûi theå. - Coå ñoâng /nhoùm coå ñoâng /sôû höõu treân 10% soá coå phaàn phoå thoâng lieân tuïc 6 thaùng trôû leân coù them caùc quyeàn nhö: - ñeà cöû ngöôøi vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt; - yeâu caàu hoïp Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng; - xem vaø nhaän baûn sao hoaëc trích luïc danh saùch coå ñoâng coù quyeàn döï hoïp Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng; Coå ñoâng phoå thoâng coù nghóa vuï : - thanh toaùn ñuû soá coå phaàn cam keát mua; - chaáp haønh ñieàu leä vaø quyeát ñònh cuûa Ñaiï hoäi ñoàng coå ñoâng vaø Hoäi ñoàng quaûn trò. Nguyeãn Vaên Thu
  19. Luaät kinh doanh - 18 - Trong 3 naêm ñaàu keå töø khi coâng ty ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, caùc coå ñoâng saùng laäp phaûi naém giöõ ít nhaát 20% soá coå phaàn phoå thoâng. Soá coå phaàn phoå thoâng cuûa coå ñoâng saùng laäp coù theå chuyeån nhöôïng cho ngöôøi ngoaøi neáu ñöôïc Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng chaáp thuaän. 25*.- 3 loaïi coå phaàn öu ñaõi: ñoù laø coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát, coå phaàn öu ñaõi coå töùc vaø coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi. a) Coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát laø loaïi coå phaàn coù soá phieáu bieåu quyeát nhieàu hôn so vôùi soá phieáu cuûa coå phaàn phoå thoâng khi meänh giaù cuûa hai coå phaàn naøy baèng nhau. Ngoaøi ñaëc quyeàn coù phieáu bieåu quyeát cao, coå ñoâng loaïi naøy coù caùc quyeàn khaùc nhö coå ñoâng phoå thoâng. Loaïi coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát do coå ñoâng saùng laäp hoaëc do toå chöùc ñöôïc chính phuû uyû quyeàn naém giöõ. Vieäc öu ñaõi bieåu quyeát ñoái vôùi caùc coå ñoâng saùng laäp chæ coù hieäu löïc trong voøng 3 naêm. Sau 3 naêm, coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát chuyeån thaønh coå phaàn phoå thoâng. b) Coå phaàn öu ñaõi coå töùc: coå töùc laø soá tieàn haøng naêm ñöôïc trích töø lôïi nhuaän cuûa coâng ty ñeå traû cho moãi coå phaàn. Coå töùc chia haøng naêm goàm coå töùc coá ñònh vaø coå töùc thöôûng. Coå töùc coá ñònh khoâng tuøy thuoäc vaøo keát quaû kinh doanh cuûa coâng ty. Loaïi coå phaàn öu ñaõi coå töùc ñöôïc traû möùc coå töùc cao hôn so vôùi möùc traû cho coå phaàn phoå thoâng. Coå ñoâng loaïi naøy ñöôïc nhaän phaàn taøi saûn coøn laïi töông öùng vôùi soá coå phaàn goùp vaøo coâng ty sau khi coâng ty giaûi theå ñaõ thanh toaùn heát nôï naàn vaø thanh toaùn heát cho coå ñoâng öu ñaõi hoaøn laïi. c) Coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi laø loaïi coå phaàn seõ ñöôïc coâng ty hoaøn laïi voán goùp baát cöù luùc naøo theo yeâu caàu cuûa chuû sôû höõu. Coå ñoâng sôû höõu coå phaàn öu ñaõi coå töùc vaø coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi khoâng coù quyeàn bieåu quyeát, khoâng coù quyeàn döï hoïp Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng, khoâng coù quyeàn ñeà cöû ngöôøi vaøo HÑQT vaø Ban kieåm soaùt. Ñoái vôùi caùc quyeàn khaùc, hoï coù quyeàn nhö coå ñoâng phoå thoâng. Coå phieáu vaø traùi phieáu 26*.- Coå phieáu do coâng ty coå phaàn phaùt haønh hoaëc buùt toaùn ghi soå xaùc nhaän quyeàn sôû höõu moät hoaëc moät soá coå phaàn cuûa coâng ty. Coå phaàn theå hieän moät phaàn quyeàn sôû höõu cuûa coå ñoâng ñoái vôùi coâng ty, vì soá tieàn coå ñoâng ñaàu tö vaøo coå phieáu trôû thaønh taøi saûn laâu daøi cuûa coâng ty. Coå phieáu phaûi coù caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây: 1) Teân, truï sôû coâng ty; 2) Soá vaø ngaøy caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh; 3) Soá löôïc coå phaàn vaø loaïi coå phaàn; Nguyeãn Vaên Thu
  20. Luaät kinh doanh - 19 - 4) Meänh giaù moãi coå phaàn vaø toång meänh giaù soá coå phaà ghi treân coå phieáu; 5) Teân coå ñoâng ñoái vôùi coå phieáu coù ghi teân; 6) Toùm taét thuû tuïc chuyeån nhöôïng coå phieáu; 7) Chöõ kyù maãu cuûa ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät vaø daáu cuûa coâng ty; 8) Soá ñaêng kyù taïi soå ñaêng kyù coå ñoâng cuûa coâng ty vaø ngaøy phaùt haønh coå phieáu; 9) Ñoái vôùi coå phaàn öu ñaõi coøn coù caùc noäi dung veà öu ñaõi 27*.- Traùi phieáu. Traùi phieáu laø giaáy nôï tín duïng cuûa Coâng ty. Treân traùi phieáu thöôøng ghi laõi suaát coá ñònh. Ngöôøi mua traùi phieáu laø chuû nôï (traùi chuû) cuûa coâng ty coå phaàn. Coâng ty coå phaàn coù quyeàn phaùt haønh traùi phieáu chuyeån ñoåi vaø caùc loaïi traùi phieáu khaùc. Hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh loaïi traùi phieáu, toång giaù trò traùi phieáu vaø thôøi ñieåm phaùt haønh coâng ty phaûi hoaøn traû tieàn goác vaø laõi cho traùi chuû khi nôï tôùi haïn. Neáu coâng ty giaûi theå, traùi chuû ñöôïc quyeàn öu tieân traû nôï tröôùc caùc coå ñoâng. Taïi Myõ, coù 3 loaïi traùi phieáu : traùi phieáu daøi haïn (bond), traùi phieáu trung haïn (note) vaø traùi phieáu ngaén haïn hay thöông phieáu (commencial paper). Caùc loaïi traùi phieáu noùi chung ñeàu ghi meänh giaù (par value), ngaøy ñaùo haïn (maturity date), laõi suaát (interest) vaø giaù mua (purchase price). Coå phaàn, traùi phieáu cuûa coâng ty coù theå ñöôïc mua baèng tieàn Vieät nam, ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi, vaøng, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò quyeàn sôû höõu trí tueä, coâng ngheä, bí quyeát kyõ thuaät, caùc taøi saûn khaùc theo quy ñònh taïi Ñieàu leä coâng ty vaø phaûi ñöôïc thanh toaùn moät laàn. B. - CÔ CAÁU QUAÛN LYÙ ÑIEÀU HAØNH. Coâng ty coå phaàn phaûi coù Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng, Hoäi ñoàng quaûn trò, chuû tòch HÑQT vaø Giaùm ñoác /Toång Giaùm ñoác. Ñoái vôùi coâng ty coå phaàn treân 11 coå ñoâng phaûi coù Ban kieåm soaùt. 28*.- Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng: Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng goàm taát caû coå ñoâng coù quyeàn bieåu quyeát, ñoù laø cô quan quyeát ñònh cao nhaát cuûa coâng ty coå phaàn. Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng hoïp ít nhaát moãi naêm moät laàn hoaëc hoïp baát thöôøng. Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng ñöôïc trieäu taäp hoïp khi: - coù quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò; - coù yeâu caàu cuûa coå ñoâng hoaëc nhoùm coå ñoâng sôû höõu treân 10% soá coå phaàn phoå thoâng lieân tuïc ít nhaát 6 thaùng (hoaëc theo tyû leä nhoû hôn quy ñònh trong Ñieàu leä); - coù yeâu caàu cuûa Ban kieåm soaùt trong tröôøng hôïp Hoäi ñoàng quaûn trò vi phaïm nghieâm troïng nghóa vuï cuûa ngöôøi quaûn lyù (nhö laïm duïng ñòa vò, Nguyeãn Vaên Thu
  21. Luaät kinh doanh - 20 - quyeàn haïn, söû duïng taøi saûn coâng ty ñeå thu lôïi rieâng, ), hoaëc Hoäi ñoàng quaûn trò ra quyeát ñònh vöôït quaù thaåm quyeàn ñöôïc giao Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng coù quyeàn: 1. Baàu, mieãn nhieäm, baõi nhieäm thaønh vieân HÑQT vaø thaønh vieân Ban kieåm soaùt; xem xeùt - xöû lyù caùc vi phaïm cuûa HÑQT vaø Ban kieåm soaùt gaây thieät haïi cho coâng ty vaø coå ñoâng. 2. Qui ñònh loaïi coå phaàn vaø soá coå phaàn ñöôïc quyeàn chaøo baùn; qui ñònh möùc coå töùc haøng naêm; qui ñònh mua laïi hôn 10% trong soá coå phaàn ñaõ baùn cuûa moãi loaïi; qui ñònh baùn taøi saûn coù giaù trò 50% trôû leân cuûa toång trò giaù taøi saûn ñöôïc ghi trong soå keá toaùn coâng ty. 3. Qui ñònh boå sung, söûa ñoåi ñieàu leä coâng ty, toå chöùc laïi coâng ty, giaûi theå coângty. 4. Thoâng qua ñònh höôùng phaùt trieån coâng ty, thoâng qua baùo caùo taøi chính haøng naêm. 5. Coå ñoâng coù theå tröïc tieáp döï Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng hoaëc uyû quyeàn baèng vaên baûn cho ngöôøi khaùc döï. 6. Coå ñoâng coù quyeàn göûi vaên baûn (neâu roõ lyù do) yeâu caàu coâng ty mua laïi coå phaàn trong tröôøng hôïp coå ñoâng bieåu quyeát phaûn ñoái quyeát ñònh veà vieäc toå chöùc laïi coâng ty hoaëc thay ñoåi quyeàn, nghóa vuï cuûa coå ñoâng quy ñònh taïi Ñieàu leä coâng ty. Trong tröôøng hôïp naøy coâng ty phaûi mua laïi coå phaàn theo giaù thò tröôøng hoaëc giaù theo nguyeân taéc Ñieàu leä quy ñònh. Neáu caùc beân khoâng thoûa thuaän ñöôïc veà giaù, coù theå yeâu caàu troïng taøi hoaëc Toøa aùn giaûi quyeát theo luaät ñònh. 29*.- Hoäi ñoàng quaûn trò (HÑQT) laø cô quan quaûn lyù coâng ty, coù toaøn quyeàn nhaân danh coâng ty ñeå quyeát ñònh moïi vaán ñeà lieân quan ñeán muïc ñích vaø quyeàn lôïi coâng ty, ngoaïi tröø nhöõng vaán ñeà thuoäc thaåm quyeàn cuûa Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng. Quyeàn haïn vaø nhieäm vuï Hoäi ñoàng quaûn trò laø: 1. quyeát ñònh caùc vaán ñeà: chieán löôïc phaùt trieån coâng ty, phöông aùn ñaàu tö, huy ñoäng theâm voán, giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng – tieáp thò vaø coâng ngheä, chaøo baùn coå phaàn môùi 2. Boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc Giaùm ñoác / Toång giaùm ñoác vaø caùc chöùc danh quaûn lyù khaùc; quyeát ñònh möùc löông vaø lôïi ích khaùc cuûa nhöõng ngöôøi naøy. . . . . . Hoäi ñoàng quaûn trò coù soá löôïng thaønh vieân töø 11 ngöôøi trôû xuoáng. Nhieäm kyø, tieâu chuaån vaø soá löôïng cuï theå do Ñieàu leä coâng ty qui ñònh. Hoäi ñoàng quaûn trò hoïp moãi quùi ít nhaát moät laàn, vaø coù theå hoïp baát thöôøng. Thaønh vieân HÑQT coù quyeàn yeâu caàu GÑ/ TGÑ/ phoù GÑ/ phoù TGÑ/ Nguyeãn Vaên Thu
  22. Luaät kinh doanh - 21 - hoaëc caùn boä quaûn lyù khaùc cuûa coâng ty cung caáp caùc thoâng tin taøi lieäu cuûa coâng ty. 30*.- Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò : do caùc thaønh vieân HÑQT töï baàu leân. Chuû tòch HÑQT coù theå kieâm Giaùm ñoác hay Toång Giaùm ñoác coâng ty neáu ñieàu leä coâng ty khoâng qui ñònh khaùc. Tröôøng hôïp Chuû tòch HÑQT vaéng maët hoaëc maát khaû naêng thöïc hieän nhieäm vuï ñöôïc giao thì thaønh vieân ñöôïc Chuû tòch uyû quyeàn seõ thöïc hieän quyeàn vaø nghóa vuï cuûa Chuû tòch HÑQT. Quyeàn haïn vaø nhieäm vuï Chuû tòch HÑQT laø: - Laäp chöông trình, keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa HÑQT; - Chuaån bò chöông, trình noäi dung, taøi lieäu hoïp; trieäu taäp vaø chuû toïa hoïp HÑQT; - Theo doõi quaù trình toå chöùc thöïc hieän caùc quyeát ñònh cuûa HÑQT; - Chuû toïa Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng., vaø caùc quyeàn khaùc quy ñònh trong Ñieàu leä. 31*.- Giaùm ñoác / Toång Giaùm ñoác coâng ty : Giaùm ñoác do HÑQT boå nhieäm moät thaønh vieân trong HÑQT hay moät ngöôøi khaùc ñaûm nhieäm, hoaëc do Chuû tòch HÑQT kieâm nhieäm. Tröôøng hôïp ñieàu leä khoâng qui ñònh Chuû tòch HÑQT laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät, thì GÑ/TGÑ laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa coâng ty. -Giaùm ñoác laø ngöôøi ñieàu haønh hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa coâng ty, chòu traùch nhieäm tröôùc HÑQT veà vieäc thöïc hieän quyeàn haïn traùch nhieäm ñöôïc giao. Hoäi ñoàng quaûn trò, Giaùm ñoác, vaø caùn boä quaûn lyù coâng ty coù caùc nghóa vuï sau : a. thöïc hieän caùc quyeàn vaø nhieäm vuï ñöôïc giao moät caùch trung thöïc, maãn caùn vì lôïi ích coâng ty vaø coå ñoâng coâng ty. b. khoâng ñöôïc tieát loä bí maät cuûa coâng ty tröø tröôøng hôïp ñöôïc HÑQT chaáp thuaän . c. khi coâng ty khoâng thanh toaùn ñuû caùc khoaûn nôï vaø nghóa vuï taøi saûn khaùc ñeán haïn traû, thì nhöõng ngöôøi noùi treân phaûi thoâng baùo tình hình taøi chính coâng ty cho caùc chuû nôï bieát, khoâng ñöôïc taêng löông- traû löông cho nhaân vieân vaø ngöôøi quaûn lyù cuûa coâng ty, ñoàng thôøi phaûi kieán nghò bieän phaùp khaéc phuïc khoù khaên veà taøi chính. 32*.- Caùc Hôïp ñoàng kinh teá, daân söï cuûa coâng ty vôùi thaønh vieân HÑQT, GÑ, thaønh vieân Ban kieåm soaùt, coå ñoâng sôû höõu treân 10% soá coå phaàn coù quyeàn bieåu quyeát vaø vôùi ngöôøi coù lieân quan cuûa hoï chæ ñöôïc kyù keát khi : - ñöôïc Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng chaáp thuaän tröôùc khi kyù neáu giaù trò hôïp ñoàng lôùn hôn 20% giaù trò taøi saûn ghi trong soå keá toaùn coâng ty; - hoaëc ñöôïc HÑQT chaáp thuaän tröôùc khi kyù neáu giaù trò hôïp ñoàng töø 20% toång giaù trò taøi saûn ghi trong soå keá toaùn cuûa coâng ty. Nguyeãn Vaên Thu
  23. Luaät kinh doanh - 22 - Neáu thieáu thuû tuïc naøy thì hôïp ñoàng voâ hieäu, nhöõng ngöôøi gaây thieät haïi cho coâng ty phaûi boài thöôøng. 33*.- Ban kieåm soaùt. Ban kieåm soaùt coù töø 3 ñeán 5 thaønh vieân, trong ñoù ít nhaát coù 1 thaønh vieân coù chuyeân moân veà keá toaùn. Ban kieåm soaùt baàu 1 thaønh vieân laø coå ñoâng laøm tröôûng ban. Ban kieåm soaùt coù nhieäm vuï : - kieåm tra tính hôïp lyù- hôïp phaùp trong quaûn lyù ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh vaø trong vieäc ghi cheùp soå saùch keá toaùn; - thaåm ñònh baùo caùo taøi chính haøng naêm; - baùo caùo vôùi hoäi ñoàng quaûn trò veà keát quaû hoaït ñoäng; - baùo caùo tröôùc Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng veà caùc vaán ñeà treân vaø kieán nghò bieän phaùp boå sung-söûa ñoåi-caûi tieán cô caáu quaûn lyù ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty . . Ban kieåm soaùt khoâng ñöôïc tieát loä bí maät cuûa coâng ty. Do Ban kieåm soaùt coù nhieäm vuï quan troïng nhö vaäy neân Luaät caám moät soá ngöôøi khoâng ñöôïc laøm thaønh vieân Ban kieåm soaùt vì sôï thieáu tính khaùch quan hoaëc thieáu uy tín khi laøm coâng vieäc kieåm soaùt coâng ty, ñoù laø nhöõng ngöôøi sau ñaây: -Thaønh vieân HÑQT, GÑ vaø ngöôøi coù lieân quan cuûa hoï, keá toaùn tröôûng coâng ty. -Ngöôøi ñang bò truy cöùu traùch nhieäm hình söï hoaëc ñang phaûi chaáp haønh hình phaït tuø hoaëc bò töôùc quyeàn haønh ngheà vì phaïm caùc toäi buoân laäu, laøm haøng giaû, kinh doanh traùi pheùp./. Nguyeãn Vaên Thu
  24. Luaät kinh doanh - 23 - CHÖÔNG II. QUY ÑÒNH CHUNG VEÀ CAÙC LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP THEO LUAÄT DOANH NGHIEÄP 1999 34*.- So vôùi Luaät Coâng ty vaø Luaät Doanh nghieäp Tö nhaân naêm 1990 thì Luaät Doanh nghieäp 1999 coù nhieàu ñieåm môùi nhö: - Tröôùc tieân, veà thuû tuïc thaønh laäp ñaõ boû bôùt giai ñoaïn xin pheùp thaønh laäp doanh nghieäp, ngöôøi thaønh laäp doanh nghieäp chæ caàn noäp hoà sô ñaêng kyù kinh doanh vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. - Thöù ñeán, luaät Doanh nghieäp khoâng buoäc caùc doanh nghieäp phaûi coù voán phaùp ñònh khi ñaêng kyù kinh doanh ngoaïi tröø moät soá ít ngaønh ngheà (nhö baûo hieåm, tín duïng), nhöng ngöôïc laïi luaät quy ñònh caùc chuû doanh nghieäp phaûi töï khai baùo voán moät caùch chính xaùc vaø hoï phaûi chòu traùch nhieäm trong vieäc khai baùo naøy. Sau khi ñöôïc caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, caùc saùng laäp vieân vaø hoäi vieân phaûi tieán haønh vieäc chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn goùp voán cho coâng ty vaø ñònh giaù taøi saûn goùp voán. - Ngoaøi ra luaät Doanh nghieäp 1999 quy ñònh roõ raøng hôn luaät cuõ veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa nhaø ñaàu tö, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi boû voán vaøo loaïi hình coâng ty, chaúng haïn thaønh vieân coâng ty traùch nhieäm höõu haïn coù quyeàn kieän Giaùm ñoác neáu vò naøy coù quyeát ñònh gaây thieät haïi cho thaønh vieân . Luaät Doanh nghieäp coøn coâng nhaän theâm hai loaïi hình doanh nghieäp laø coâng ty hôïp danh vaø coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân. I - QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP A. QUYEÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP 35*.- Doanh nghieäp coù quyeàn sôû höõu taøi saûn. Vôùi quyeàn sôû höõu, doanh nghieäp ñöôïc quyeàn ñònh ñoaït taøi saûn cuûa mình theo qui ñònh cuûa phaùp luaät, nhö chuyeån nhöôïng moät phaàn hay toaøn boä taøi saûn cho ngöôøi khaùc, mieãn raèng vieäc chuyeån nhöôïng ñoù ñuùng phaùp luaät vaø khoâng laøm phöông haïi cho ngöôøi giao dòch vôùi doanh nghieäp (nhö ñoái taùc cuûa doanh nghieäp. caùc chuû nôï ). 36*.- Doanh nghieäp ñöôïc chuû ñoäng trong kinh doanh nhö : - löïa choïn ñòa baøn ñaàu tö, hình thöùc ñaàu tö keå caû lieân doanh goùp voán vaøo doanh nghieäp khaùc; Nguyeãn Vaên Thu
  25. Luaät kinh doanh - 24 - - môû roäng qui moâ vaø ngaønh ngheà kinh doanh; - tìm kieám thò tröôøng, khaùch haøng, kyù keát hôïp ñoàng, kinh doanh xuaát nhaäp khaåu; - thueâ möôùn, söû duïng lao ñoäng theo yeâu caàu kinh doanh; - aùp duïng phöông thöùc quaûn lyù khoa hoïc hieän ñaïi ñeå naâng cao hieäu quaû vaø khaû naêng caïnh tranh. - löïa choïn ngaønh ngheà kinh doanh khoâng bò phaùp luaät caám: ñoù laø nhöõng ngaønh ngheà khoâng phöông haïi ñeán an ninh quoác phoøng. traät töï an toaøn xaõ hoäi, truyeàn thoáng lòch söû vaên hoùa, thuaàn phong myõ tuïc, khoâng coù haïi cho söùc khoûe cuûa nhaân daân. Nghò ñònh 03/2000/NÑ-CP ngaøy 03.02.2000 quy ñònh 11 ngaønh ngheà caám kinh doanh thuoäc caùc lónh vöïc sau : 1) vuõ khí, ñaïn döôïc, quaân trang, quaân duïng vaø phöông tieän kyõ thuaät quaân söï chuyeân duøng cuûa caùc löïc löôïng vuõ trang; 2) chaát noå, chaát ñoäc, chaát phoùng xaï; 3) chaát ma tuùy; 4) maïi daâm, dòch vuï toå chöùc maïi daâm, buoân baùn phuï nöõ, treû em; 5) dòch vuï toå chöùc ñaùnh baïc, gaù baïc; 6) hoùa chaát coù tính ñoäc haïi maïnh; 7) hieän vaät thuoäc di tích lòch söû, vaên hoùa, baûo taøng; 8) saûn phaåm vaên hoùa phaûn ñoäng, ñoài truïy, meâ tín, dò ñoan hoaëc coù haïi ñeán giaùo duïc nhaân caùch; 9) phaùo caùc loaïi; 10) thöïc vaä, ñoäng vaät hoang daõ thuoäc danh muïc ñieàu öôùc quoác teá maø Vieät nam kyù keát hoaëc tham gia quy ñònh vaø caùc loaïi ñoäng vaät, thöïc vaät quyù hieám khaùc caàn ñöôïc baûo veä; 11) ñoà chôi coù haïi cho giaùo duïc nhaân caùch, söùc khoûe cuûa treû em hoaëc aûnh höôûng tôùi an nhinh traät töï, an toaøn xaõ hoäi. 37*.- Ñoái vôùi doanh nghieäp kinh doanh caùc ngaønh ngheà coù ñieàu kieän hoaëc ñoøi hoûi phaûi coù voán phaùp ñònh hoaëc phaûi coù chöùng chæ haønh ngheà thì doanh nghieäp chæ ñöôïc ñaêng kyù kinh doanh khi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän ñoù hoaëc coù ñuû voán phaùp ñònh, hoaëc coù chöùng chæ haønh ngheà. Ngaønh ngheà kinh doanh coù ñieàu kieän chia ra 2 loaïi: 1) Ngaønh ngheà phaûi coù Giaáy pheùp kinh doanh do cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caáp; 2) Ngaønh ngheà phaûi coù ñieàu kieän kinh doanh khoâng caàn giaáy pheùp, mieãn raèng phaûi hoäi ñuû caùc quy ñònh veà tieâu chuaån veä sinh moâi tröôøng, veä sinh an toaøn thöïc phaåm, phoøng chaùy chöõa chaùy, traät töï xaõ hoäi, an toaøn giao thoâng, vaø cam keát thöïc hieän ñuùng caùc ñieàu kieän ñoù khi kinh doanh. - Ngaønh - ngheà kinh doanh phaûi coù voán phaùp ñònh: Nguyeãn Vaên Thu
  26. Luaät kinh doanh - 25 - Ngöôøi thaønh laäp doanh nghieäp phaûi chöùng minh voán phaùp ñònh khi ñaêng kyù kinh doanh. Thuû tröôûng cô quan coù thaåm quyeàn quaûn lyù nhaø nöôùc veà voán phaùp ñònh vaø thuû tröôûng cô quan xaùc nhaän voán phaùp ñònh lieân ñôùi chòu traùch nhieäm veà tính chính xaùc cuûa voán ñöôïc xaùc ñònh khi thaønh laäp doanh nghieäp. - Ngaønh - ngheà kinh doanh phaûi coù chöùng chæ haønh ngheà. Chöùng chæ haønh ngheà do cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn hoaëc do Hoäi ngheà nghieäp caáp cho caù nhaân coù ñuû trình ñoä chuyeân moân vaø kinh nghieäm ngheà nghieäp veà moät ngaønh ngheà nhaát ñònh. Kinh doanh caùc ngaønh - ngheà sau ñaây phaûi coù chöùng chæ haønh ngheà: 1) dòch vuï phaùp lyù; 2) dòch vuï khaùm, chöõa beänh, döôïc phaåm; 3) thuù y, thuoác thuù y; 4) thieát keá coâng trình; 5) kieåm toaùn; 6) moâi giôùi chöùng khoaùn. Ñeå ngaên ngöøa caùc tröôøng hôïp saùch nhieãu, luaät DN quy ñònh doanh nghieäp coù quyeàn töø choái vaø toá caùo moïi yeâu caàu cung caáp caùc nguoàn löïc khoâng do luaät ñònh cuûa baát cöù cô quan toå chöùc naøo, tröø nhöõng khoaûn töï nguyeän ñoùng goùp vì muïc ñích nhaân ñaïo vaø coâng ích. B. NGHÓA VUÏ CUÛA DOANH NGHIEÄP: 38*.- Doanh nghieäp coù caùc nghóa vuï sau ñaây: 1. kinh doanh ñuùng ngaønh ngheà ñaêng kyù. Trong quaù trình hoaït ñoäng, doanh nghieäp coù theå ñaêng kyù boå sung ngaønh ngheà.Nghò ñònh soá 1-CP ngaøy 3.1.1996 veà xöû phaït haønh chính trong lónh vöïc thöông maïi quy ñònh: Doanh nghieäp kinh doanh khoâng ñuùng noäi dung ñaêng kyù kinh doanh coù theå bò phaït tieàn töø 1.000.000 ñoàng ñeán 5.000.000 ñoàng. 2. laäp vaø ghi cheùp soå saùch keá toaùn hoùa ñôn chöùng töø, keâ khai vaø baùo caùo tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp moät caùch trung thöïc chính xaùc; 3. ñaêng kyù keâ khai noäp thueá vaø laøm caùc nghóa vuï taøi chính khaùc theo luaät ñònh; 4. baûo ñaûm chaát löôïng haøng hoùa theo tieâu chuaån ñaõ ñaêng kyù; 5. öu tieân söû duïng lao ñoäng trong nöôùc, baûo ñaûm quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng, toân troïng quyeàn toå chöùc coâng ñoaøn; 6. ngoaøi ra Doanh nghieäp coøn phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà quoác phoøng an ninh traät töï, an toaøn xaõ hoäi, baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng, baûo veä di tích lòch söû vaên hoùa, danh lam thaéng caûnh. Nguyeãn Vaên Thu
  27. Luaät kinh doanh - 26 - II - VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP. 39*.- Hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp lôùn hay nhoû ñeàu caên cöù treân voán, coù theå laø voán töï coù hoaëc voán vay döôùi nhieàu hình thöùc. Voán töï coù laø phaàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp, coøn voán vay laø phaàn nôï cuûa doanh nghieäp. Voán vay giuùp doanh nghieäp taêng khaû naêng ñaàu tö vaø quy moâ kinh doanh. Tuy caû 2 loaïi voán naøy ñeàu ñöôïc ghi vaøo soå saùch keá toaùn nhöng cheá ñoä phaùp lyù khaùc nhau. Chæ coù voán töï coù môùi ñöôïc khai baùo voán luùc thaønh laäp. Nhöng vieäc khai baùo, thuû tuïc ñöa voán töï coù vaøo doanh nghieäp luùc thaønh laäp khaùc nhau tuøy theo hình thöùc Doanh nghieäp tö nhaân hay Coâng ty. Tröôøng hôïp doanh nghieäp tö nhaân laø doanh nghieäp do moät ngöôøi boû voán kinh doanh thì chuû theå kinh doanh vaø ngöôøi boû voán kinh doanh chæ laø moät, khoâng theå phaân bieät taøi saûn kinh doanh vaø taøi saûn rieâng cuûa chuû doanh nghieäp. neân chuû doanh nghieäp tö nhaân phaûi ñem toaøn boä taøi saûn cuûa mình ñeå chòu traùch nhieäm ñoái vôùi moïi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Luaät DN quy ñònh chuû doanh nghieäp tö nhaân phaûi töï khai baùo toång soá voán ñaàu tö moät caùch chính xaùc, ghi cheùp ñaày ñuû vaøo soå keá toaùn vaø baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp (ñieàu 100 LDN). Tröôøng hôïp doanh nghieäp laø coâng ty thì voán do nhieàu ngöôøi goùp vaøo coâng ty döôùi daïng nhöõng phaàn huøn, tuøy khaû naêng taøi chính cuûa moãi ngöôøi. Khi thaønh laäp, voán cuûa coâng ty ñöôïc ghi vaøo Ñieàu leä coâng ty goïi laø voán ñieàu leä. Ñaây chính laø voán töï coù cuûa coâng ty, noù khaùc vôùi voán vay chæ laø phaàn nôï maø coâng ty luoân phaûi lo laéng ñeå traû cho chuû nôï. Muïc tieâu ñeå doanh nhaân boû voán huøn haïp kinh doanh laø lôïi nhuaän neân caùc ngöôøi huøn haïp ñeàu phaûi cuøng nhau ñöôïc chia lôøi hoaëc chòu loã töông öùng vôùi phaàn voán goùp. Ñieàu naøy theà hieän nguyeân taéc coâng baèng trong kinh doanh. A.- QUYEÀN GOÙP VOÁN, THAØNH LAÄP VAØ QUAÛN LYÙ DOANH NGHIEÄP. 40*.- Quyeàn goùp voán, thaønh laäp vaø quaûn lyù doanh nghieäp ñöôïc qui ñònh taïi ñieàu 9 vaø ñieàu 10 Luaät Doanh nghieäp vôùi noäi dung: toå chöùc – caù nhaân coù quyeàn thaønh laäp vaø quaûn lyù doanh nghieäp, coù quyeàn goùp voán vaøo coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh. 41*.- Quy ñònh treân ñaây laø nguyeân taéc chung, caïnh ñoù luaät Doanh nghieäp quy ñònh moät soá haïn cheá ñoái vôùi moät soá chuû theå, ñoù laø: 1- caám cô quan Nhaø nöôùc, ñôn vò thuoäc löïc löôïng vuõ trang nhaân daân Nguyeãn Vaên Thu
  28. Luaät kinh doanh - 27 - duøng taøi saûn Nhaø nöôùc vaø coâng quyõ ñeå goùp voán kinh doanh höôûng lôïi rieâng cho cô quan - ñôn vò mình. 2- caám moät soá caùn boä - coâng chöùc lôïi duïng quyeàn haïn cuûa mình ñeå töï mình hoaëc ñeå cho ngöôøi thaân thích goùp voán kinh doanh ngaønh ngheà thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa caùn boä - coâng chöùc ñoù. Phaùp leänh Caùn boä, Coâng chöùc ngaøy 26.2.1998 (ñöôïc söûa ñoåi ngaøy 28.4.2000) qui ñònh veà vieäc goùp voán vaø vieäc thaønh laäp – quaûn lyù doanh nghieäp nhö sau: a) Veà vieäc goùp voán: ngöôøi ñöùng ñaàu, caáp phoù cuûa ngöôì ñöùng ñaàu cô quan, vôï hoaëc choàng cuûa nhöõng ngöôøi ñoù khoâng ñöôïc goùp voán vaøo doanh nghieäp hoaït ñoäng trong phaïm vi ngaønh, ngheà maø ngöôøi ñoù tröïc tieáp thöïc hieän vieäc quaûn lyù Nhaø nöôùc; Ñoái vôùi toå chöùc nöôùc ngoaøi, ngöôøi nöôùc ngoaøi khoâng thöôøng truù taïi Vieät Nam, ngöôøi Vieät Nam ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi coù quyeàn goùp voán vaøo coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh theo quy ñònh cuûa Luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc b) Veà vieäc thaønh laäp vaø quaûn lyù doanh nghieäp: caùn boä, coâng chöùc khoâng ñöôïc thaønh laäp, tham gia thaønh laäp, hoaëc tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh caùc doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh, hôïp taùc xaõ, beänh vieän tö, tröôøng hoïc tö, toå chöùc nghieân cöùu khoa hoïc tö. 42*.- Ngoaøi ra, ñieàu 9 Luaät doanh nghieäp coøn caám nhöõng ngöôøi sau ñaây khoâng ñöôïc thaønh laäp vaø quaûn lyù doanh nghieäp: 1) Só quan, haï só quan, quaân nhaân chuyeân nghieäp, coâng nhaân quoác phoøng trong caùc cô quan ñôn vò thuoäc Quaân ñoäi nhaân daân; só quan, haï só quan chuyeân nghieäp trong caùc cô quan – ñôn vò thuoäc Coâng an nhaân daân 2) Caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù nghieäp vuï trong caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc, tröø nhöõng ngöôøi ñöô c cöû laøm ñaïi dieän ñeå quaûn lyù phaàn voán goùp cuûa Nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp khaùc; 3) Ngöôøi chöa thaønh nieân, ngöôøi thaønh nieân bò haïn cheá hoaëc bò maát naêng löïc haønh vi daân söï; 4) Ngöôøi ñang bò truy cöùu traùch nhieäm hình söï hoaëc ñang phaûi chaáp haønh hình phaït tuø hoaëc bò Toøa aùn töôùc quyeàn haønh ngheà vì phaïm caùc toäi buoân laäu, laøm haøng giaû, buoân baùn haøng giaû, kinh doanh traùi pheùp, troán thueá, löøa doái khaùch haøng 5) Chuû doanh nghieäp tö nhaân, thaønh vieân hôïp danh cuûa coâng ty hôïp danh, Giaùm ñoác, Toång Giaùm ñoác, Chuû tòch vaø caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò, Hoäi ñoàng thaønh vieân cuûa doanh nghieäp bò tuyeân boá phaù saûn khoâng ñöôïc Nguyeãn Vaên Thu
  29. Luaät kinh doanh - 28 - quyeàn thaønh laäp doanh nghieäp, khoâng ñöôïc laøm ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp töø 1 ñeán 3 naêm keå töø ngaøy doanh nghieäp bò tuyeân boá phaù saûn, tröø tröôøng hôïp ñöôïc qui ñònh taïi Luaät Phaù saûn doanh nghieäp. 6) Toå chöùc nöôùc ngoaøi, ngöôøi nöôùc ngoaøi khoâng thöôøng truù taïi Vieät Nam . B.- ÑÒNH GIAÙ TAØI SAÛN VAØ CHUYEÅN QUYEÀN SÔÛ HÖÕU TAØI SAÛN GOÙP VOÁN VAØO DOANH NGHIEÄP. 43*.- Voáân ñoái vôùi doanh nghieäp raát quan troïng ñeå hoaït ñoäng, voán cuõng laø phöông tieän ñeå baûo ñaûm quan heä kinh teá cho caùc ñoái taùc. Vì vaäy, voán cuûa doanh nghieäp duø laø voán töï coù hoaëc voán vay ñeàu phaûi ñöôïc doanh nghieäp theå hieän roõ raøng trong hoà sô soå saùch keá toaùn. Khi thaønh laäp DNTN, chuû doanh nghieäp chæ caàn khai baùo trung thöïc vaø chính xaùc voán töï coù doanh nghieäp ñöa vaøo kinh doanh, khoâng phaûi laøm thuû tuïc chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn vaøo doanh nghieäp, vì chuû DNTN phaûi ñem toaøn boä taøi saûn baûo ñaûm cho vieäc kinh doanh. Chæ nhöõng thaønh vieân hay coå ñoâng coâng ty môùi laøm thuû tuïc chuyeån quyeàn taøi saûn vaøo doanh nghieäp, bôûi leõ thaønh vieân hay coå ñoâng coâng ty chæ chòu traùch nhieäm tôùi soá taøi saûn hoï goùp vaøo coâng ty. Caùc loaïi taøi saûn ñöa goùp voán vaøo doanh nghieäp phaûi ñöôïc ñònh giaù vaø laøm thuû tuïc chuyeån quyeàn sôû höuõ taøi saûn (hoaëc quyeàn söû duïng neáu goùp voán baèng ñaát ñai) vaøo doanh nghieäp. 44*.- Vieäc ñònh giaù taøi saûn. Ñeå bieát toång soá voán ñieàu leä cuûa coâng ty, bieát giaù trò phaàn ñoùng goùp cuûa moãi ngöôøi goùp voán (ñeå ñònh tyû leä sôû höõu voán goùp cuûa ngöôøi ñoù vaøo coâng ty), luaät Doanh nghieäp quy ñònh vieäc ñònh giaù taøi saûn khi ñöa vaøo coângty. Ñoái vôùi coâng ty, vò trí (theá löïc trong vieäc quaûn lyù) cuûa moät thaønh vieân hay coå ñoâng ñöôïc theå hieän baèng tyû leä voán maø ngöôøi ñoù sôû höõu. Phaàn voán goùp caøng cao, tieáng noùi trong coâng ty caøng maïnh. Rieâng ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, tieáng noùi cuûa coå ñoâng maïnh hay yeáu coøn tuyø thuoäc vaøo loaïi coå phieáu do coå ñoâng naém giöõ. Coå ñoâng naøo naém giöõ moät soá löôïng lôùn coå phieáu öu ñaõi bieåu quyeát thì seõ coù vai troø quan troïng trong vieäc quyeát ñònh ñeán hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Taøi saûn goùp voán vaøo doanh nghieäp neáu khoâng phaûi laø tieàn Vieät Nam, ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi, vaøng, ñeàu phaûi ñöôïc ñònh giaù. - Khi thaønh laäp, caùc saùng laäp vieân laø ngöôøi ñònh giaù taøi saûn goùp voán vaøo doanh nghieäp theo nguyeân taéc nhaát trí. - Khi hoaït ñoäng , HÑQT coâng ty coå phaàn , Hoäi ñoàng thaønh vieân coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, moïi thaønh vieân hôïp danh trong coâng ty hôïp danh laø ngöôøi ñònh giaù taøi saûn goùp voán. Nguyeãn Vaên Thu
  30. Luaät kinh doanh - 29 - Luaät Doanh nghieäp quy ñònh nhöõng ngöôøi ñònh giaù phaûi chòu traùch nhieäm veà tính trung thöïc, chính xaùc ñoái vôùi giaù trò taøi saûn goùp voán. Neáu ñònh giaù cao hôn giaù trò thöïc teá taïi thôøi ñieåm goùp voán thì ngöôøi goùp voán vaø ngöôøi ñònh giaù phaûi goùp ñuû voán nhö ñaõ ñònh giaù. Trröôøng hôïp gaây thieät haïi cho ngöôøi khaùc thì phaûi lieân ñôùi chòu traùch nhieäm boài thöôøng. 45* .- Vieäc chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn vaøo doanh nghieäp. Ñoái vôùi doanh nghieäp Tö nhaân (laø doanh nghieäp do moät ngöôøi laøm chuû), chuû doanh nghieäp phaûi ñem toaøn boä taøi saûn cuûa mình ñeå baûo ñaûm cho coâng nôï vaø nghóa vuï taøi saûn cuûa doanh nghieäp, vì vaäy chuû doanh nghieäp tö nhaân khoâng phaûi laøm thuû tuïc chuyeån höõu taøi saûn vaøo doanh nghieäp. Ñoái vôùi coângty traùch nhieäm höõu haïn vaø coâng ty coå phaàn thì nhöõng ngöôøi goùp voán chæ chòu traùch nhieäâm veà caùc khoaûn nôï cuûa coâng ty tôùi möùc phaàn voán cuûa mình goùp vaøo coâng ty maø thoâi. Taøi saûn cuûa thaønh vieân coâng ty TNHH hay coå ñoâng cuûa coâng ty coå phaàn khi ñaõ ñöa huøn haïp vaøo coâng ty seõ trôû thaønh taøi saûn cuûa coâng ty, nhöõng doanh nhaân boû voán huøn haïp chæ sôû höõu coâng ty theo moät tyû leä giaù trò taøi saûn hoï ñang naém giöõ. Khoái taøi saûn rieâng cuûa hoï khoâng chòu theâm traùch nhieäm veà nhöõng khoaûn nôï cuûa coâng ty, ñieàu naøy coù nghóa laø coâng ty coù moät taøi saûn rieâng, ñoäc laäp vôùi saûn nghieäp cuûa caùc thaønh vieân, caùc chuû nôï cuûa coâng ty khoâng coù quyeàn truy ñoøi treân saûn nghieäp cuûa caùc hoäi vieân. Vì vaäy, ñeå taùch baïch cheá ñoä phaùp lyù giöõa taøi saûn rieâng cuûa thaønh vieân hay coå ñoâng coâng ty vôùi taøi saûn cuûa coâng ty, luaät Doanh nghieäp 1999 ñaõ buoäc phaûi laøm thuû tuïc chuyeån höõu (hoaëc chuyeån quyeàn söû duïng ñaát) vaøo coâng ty. Vieäc chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn goùp voán vaøo coâng ty phaûi thöïc hieän sau khi ñöôïc caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Ngöôøi goùp voán phaûi giao taøi saûn (coù Bieân Baûn giao nhaän) hoaëc laøm thuû tuïc chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn ñoái vôùi taøi saûn coù ñaêng kyù, hoaëc laøm thuû tuïc chuyeån quyeàn söû duïng ñaát neáu goùp voán baèng quyeàn söû duïng ñaát. III - TEÂN DOANH NGHIEÄP - TRUÏ SÔÛ - CON DAÁU 46*.- Teân cuûa doanh nghieäp. Moãi doanh nghieäp ñeàu phaûi coù moät teân rieâng. Ngoaøi vieäc ñeå phaân bieät giöõa doanh nghieäp naøy vôùi doanh nghieäp kia coù nhöõng quyeàn vaø nghóa vuï luaät ñònh, teân doanh nghieäp coøn mang moät yù nghóa tinh thaàn do caùc chuû doanh nghieäp ñaët cho doanh nghieäp cuûa mình, neân vieäc ñaët teân doanh nghieäp do caùc doanh nhaân töï löïa choïn, mieãn raèng phaûi hoäi ñuû moät soá ñieàu kieän khi ñaêng kyù kinh doanh, nhö: - khoâng ñöôïc truøng hoaëc gaây nhaàm laãn vôùi teân cuûa doanh nghieäp khaùc ñaõ ñaêng kyù tröôùc ñoù. - teân cuûa doanh nghieäp phaûi vieát baèng tieáng Vieät vaø coù theå ghi theâm Nguyeãn Vaên Thu
  31. Luaät kinh doanh - 30 - tieáng nöôùc ngoaøi, phaûi ñöôïc ghi keøm theo loaïi hình doanh nghieäp ( loaïi hình doanh nghieäp ñöôïc ghi taét, nhö doanh nghieäp TN, coâng ty Cp, coâng ty TNHH, coâng ty HD); - teân doanh nghieäp khoâng ñöôïc vi phaïm truyeàn thoáng lòch söû, vi phaïm ñaïo ñöùc vaø thuaàn phong myõ tuïc; 47*.- Truï sôû : doanh nghieäp phaûi coù truï sôû chính ñaët treân laõnh thoå Vieät Nam, ñòa chæ ñöôïc xaùc ñònh roõ soá nhaø, ñöôøng .ñieän thoaïi, Fax (neáu coù). Truï sôû chính doanh nghieäp laø nôi taäp trung veà quaûn trò - taøi chính, noù lieân quan ñeán cheá ñoä thueá, lieân quan ñeán thaåm quyeàn cuûa cô quan toá tuïng xeùt xöû khi coù tranh chaáp xaûy ra hoaëc giaûi quyeát vieäc phaù saûn doanh nghieäp. Ngoaøi truï sôû chính ra, doanh nghieäp coøn coù theå ñaët chi nhaùnh hoaëc vaên phoøng ñaïi dieän ôû trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi theo thuû tuïc do Chính phuû quy ñònh. Vaên phoøng ñaïi dieän vaø chi nhaùnh ñeàu laø ñôn vò phuï thuoäc cuûa doanh nghieäp. Vaên phoøng ñaïi dieän coù nhieäm vuï ñaïi dieän theo uûy quyeàn cho lôïi ích cuûa doanh nghieäp vaø thöïc hieän vieäc baûo veä caùc lôïi ích ñoù. Chi nhaùnh coù nhieäm vuï thöïc hieän toaøn boä hoaëc moät phaàn chöùc naêng cuûa doanh nghieäp, keå caû chöùc naêng ñaïi dieän theo uûy quyeàn. Ngaønh ngheà kinh doanh cuûa chi nhaùnh phaûi phuø hôïp vôùi ngaønh ngheà kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 48*.- Moãi doanh nghieäp ñeàu ñöôïc coù con daáu rieâng theo quy ñònh cuûa chính phuû. IV - ÑAÊNG KY ÙKINH DOANH –- COÂNG BOÁ A) ÑAÊNG KYÙ KINH DOANH. Vieäc thaønh laäp doanh nghieäp vaø ñaêng kyù kinh doanh theo quy ñònh cuaû phaùp luaät laø quyeàn cuûa coâng daân vaø toå chöùc ñöôïc Nhaø nöôùc baûo hoä. Hoà sô ñaêng kyù kinh doanh goàm : 49*.- Ñôn ñaêng kyù kinh doanh (ñöôïc laäp theo maãu thoáng nhaát do cô quan ñaêng kyù kinh doanh quy ñònh) ghi caùc noäi dung chuû yeáu sau: a.Teân doanh nghieäp; b. Ñòa chæ truï sôû chính cuûa doanh nghieäp; c. Muïc tieâu, ngaønh ngheà kinh doanh; d. Voán ñaàu tö ban ñaàu (ñoái vôùi doanh nghieäp tö nhaân), hoaëc voán ñieàu leä (ñoái vôùi coâng ty); ñ. Phaàn voán goùp cuûa moãi thaønh vieân (ñoái vôùi coâng ty TNHH, coâng ty hôïp danh ); soá coå phaàn maø coå ñoâng saùng laäp ñaêng kyù mua, loaïi coå phaàn, Nguyeãn Vaên Thu
  32. Luaät kinh doanh - 31 - meänh giaù coå phaàn vaø toång soá coå phaàn ñöôïc quyeàn chaøo baùn cuûa töøng loaïi (ñoái vôùi coâng ty coå phaàn). e. Teân hoï, ñòa chæ thöôøng truù cuûa chuû doanh nghieäp tö nhaân, cuûa taát caû thaønh vieân coâng ty hôïp danh; teân hoï, ñòa chæ thöôøng truù cuûa ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät ñoái vôùi coâng ty TNHH vaø coâng ty coå phaàn. 50*.- Ñieàu leä (neáu doanh nghieäp laø coâng ty). Ñieàu leä coâng ty laø baûn cam keát coù chöõ kyù cuûa taát caû caùc thaønh vieân hoaëc coå ñoâng saùng laäp thoûa thuaän veà nhöõng vaán ñeàà nhö : -vieäc thaønh laäp; -voán ñieàu leä; -cô caáu quaûn lyù, theå thöùc hoaït ñoäng cuaû coâng ty vaø cuûa Ñaïi hoäi ñoàng; -caùc loaïi quyõ vaø möùc giôùi haïn töøng loaïi quyõ; -caùch quyeát toaùn vaø phaân chia lôïi nhuaän; -quyeàn lôïi cuûa thaønh vieân vaø cuûa ngöôøi ñieàu haønh - quaûn lyù coâng ty; - vieäc söûa ñoåi boå sung ñieàu leä coâng ty; 51*.- Danh saùch thaønh vieân ñoái vôùi coâng ty traùch nhieäm höõu haïn; danh saùch thaønh vieân hôïp danh ñoái vôùi coâng ty hôïp danh; danh saùch coå ñoâng saùng laäp ñoái vôùi coâng ty coå phaàn. Danh saùch nhöõng ngöôøi naøy phaûi coù caùc noäi dung chuû yeáu nhö : teân, ñòa chæ, phaàn voán goùp, giaù trò voán goùp cuûa moãi ngöôøi. Hoï teân, chöõ kyù cuûa ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät hoaëc cuûa taát caû caùc thaønh vieân tuøy theo loaïi hình coâng ty. Ñoái vôùi caùc ngaønh ngheà ñoøi hoûi coù voán phaùp ñònh, doanh nghieäp phaûi ñöôïc cô quan – toå chöùc coù thaåm quyeàn xaùc ñònh veà voán. Ngöôøi thaønh laäp doanh nghieäp naïp hoà sô taïi cô quan ñaêng kyù kinh doanh thuoäc UBND Tænh – Thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông nôi doanh nghieäp ñaët truï sôû chính vaø phaûi chòu traùch nhieäm veà tính chính xaùc, trung thöïc cuûa noäi dung hoà sô ñaêng kyù kinh doanh. 52*.- Cô quan ñaêng kyù kinh doanh chæ chòu traùch nhieäm veà tính hôïp leä cuûa hoà sô ñaêng kyù kinh doanh vaø coù traùch nhieäm giaûi quyeát vieäc ñaêng kyù kinh doanh trong thôøi haïn 15 ngaøy keå töø ngaøy nhaän ñöôïc hoà sô ñeå caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh (GCN.ÑKKD) hoaëc töø choái caáp. Neáu töø choái caáp GCN.ÑKKD phaûi thoâng baùo cho ngöôøi thaønh laäp doanh nghieäp baèng vaên baûn neâu roõ lyù do vaø caùc yeâu caàu söûa ñoåi boå sung. Doanh nghieäp ñöôïc caáp GCN.ÑKKD neáu hoäi ñuû caùc ñieàu kieän sau: - ngaønh ngheà kinh doanh khoâng thuoäc ñoái töôïng bò caám kinh doanh. - teân cuûa doanh nghieäp hôïp leä Nguyeãn Vaên Thu
  33. Luaät kinh doanh - 32 - - hoà sô ñaêng kyù kinh doanh hôïp leä. - noäp ñuû leä phí ñaêng kyù kinh doanh. Doanh nghieäp coù quyeàn hoaït ñoäng kinh doanh keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. 53*.- Ñoái vôùi ngaønh ngheà kinh doanh coù ñieàu kieän thì doanh nghieäp ñöôïc quyeàn kinh doanh keå töø ngaøy ñöôïc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caáp giaáy pheùp kinh doanh hoaëc coù ñuû ñieàu kieän kinh doanh. Nghò ñònh soá 1-CP ngaøy 3.1.1996 veà xöû phaït vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc thöông maïi quy ñònh: “Phaït tieàn töø 1.000.000 ñoàng ñeán 5.000.000 ñoàng ñoái vôùi haønh vi kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï thuoäc loaïi kinh doanh coù ñieàu kieän maø trong quaù trình kinh doanh khoâng baûo ñaûm caùc ñieàu kieän theo quy ñònh. Buoäc boài thöôøng thieät haïi gaây ra; buoäc khoâi phuïc tình traïng ban ñaàu ñaõ bò thay ñoåi; buoäc thöïc hieän caùc bieän phaùp khaéc phuïc tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng, laây lan d Buoäc boài thöôøng thieät haïi gaây ra; buoäc khoâi phuïc tình traïng ban ñaàu ñaõ bò thay ñoåi; buoäc thöïc hieän caùc bieän phaùp khaéc phuïc tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng, laây lan dòch beänh do vi phaïm haønh chính gaây ra. Tröôøng hôïp coù nhieàu tình tieát taêng naëng phaït tieàn ñeán 30.000.000 ñ “. 54*.- Luaät doanh nghieäp quy ñònh toå chöùc, caù nhaân ñöôïc yeâu caàu cô quan ñaêng kyù kinh doanh cung caáp thoâng tin veà noäi dung ñaêng kyù kinh doanh, baûn sao giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, giaáy chöùng nhaän thay ñoåi ñaêng kyù kinh doanh hoaëc baûn trích luïc noäi dung ñaêng kyù kinh doanh. Luaät qui ñònh noäi dung naøy nhaèm giuùp cho caùc doanh nhaân tìm hieåu doanh nghieäp ñoái taùc cuûa mình tröôùc khi quyeát ñònh coù quan heä giao dòch vôùi hoï ñeå traùnh bôùt nhöõng ruûi ro, nhaàm laãn hoaëc bò löøa gaït. Beân yeâu caàu cung caáp caùc thoâng tin phaûi traû phí theo luaät ñònh. B) COÂNG BOÁ 55*.- Trong haïn 30 ngaøy keå töø ngaøy ñöôïc caáp Giaáy chöùng nhaän Ñaêng kyù kinh doanh, doanh nghieäp phaûi ñaêng 3 soá baùo lieân tieáp (baùo ñòa phöông hoaëc nhaät baùo cuûa trung öông) veà caùc noäi dung chuû yeáu nhö : - teân doanh nghieäp; - ñòa chæ truï sôû chính – chi nhaùnh – vaên phoøng ñaïi dieän; - muïc tieâu vaø ngaønh ngheà kinh doanh; - voán ñaàu tö ban ñaàu cuûa doanh nghieäp tö nhaân; - voán ñieàu leä ñoái vôùi coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty coå phaàn vaø coâng ty hôïp danh; Nguyeãn Vaên Thu
  34. Luaät kinh doanh - 33 - - teân hoï - ñòa chæ cuûa chuû sôû höõu hoaëc cuûa taát caû saùng laäp vieân; - teân hoï - ñòa chæ cuûa ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa doanh nghieäp; - nôi ñaêng kyù kinh doanh. (Nghò ñònh soá 1-CP ngaøy 31.1.1996 veà xöû phaït vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc thöông maïi quy ñònh möùc phaït tieàn töø 200.000ñ ñeán 1.000.000ñ neáu coù haønh vi “khoâng ñaêng baùo coâng khai theo quy ñònh sau khi ñöôïc caáp Ñaêng kyù kinh doanh, khi thay ñoåi noäi dung ñaêng kyù kinh doanh, hoaëc khi giaûi theå doanh nghieäp” - ñieàu 4 khoaûn 2.a ). 56*.- So vôùi Luaät coâng ty vaø Luaät doanh nghieäp tö nhaân naêm 1990, luaät Doanh nghieäp 1999 ñaõ coù böôùc caûi tieán thuû tuïc trong vieäc thaønh laäp doanh nghieäp. Ngöôøi thaønh laäp doanh nghieäp chæ laäp hoà sô ñaày ñuû theo luaät ñònh, sau ñoù noäp hoà sô ñaêng kyù kinh doanh taïi cô quan ñaêng kyù kinh doanh. Hoï khoâng phaûi noäp hoà sô xin thaønh laäp doanh nghieäp taïi UBND tænh – thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông ñeå xin caáp quyeát ñònh cho pheùp thaønh laäp doanh nghieäp nhö tröôùc ñaây, maø chæ caàn laøm thuû tuïc ñaêng kyù kinh doanh laø ñuû. Theo Nghò ñònh 02/2000/NÑ-CP ngaøy 03.02.2000, caùc cô quan trung öông (caáp Boä, cô quan thuoäc Chính phuû), caùc UBND caáp Tænh khoâng ñöôïc ban haønh caùc quy ñònh veà ñaêng kyù kinh doanh aùp duïng rieâng cho ngaønh hoaëc ñòa phöông mình. Nhöõng quy ñònh naøy coù taùc duïng toát khuyeán khích caùc doanh nhaân trong vieäc thaønh laäp doanh nghieäp. Keå töø khi luaät Doanh nghieäp coù hieäu löïc (01/01/2000) ñeán 30/10/2000, treân caû nöôùc ñaõ coù 11.215 doanh nghieäp môùi ñöôïc thaønh laäp vôùi toång soá voán ñaêng kyù laø 10.653 tyû ñoàng (chöa keå voán ñaêng kyù boå sung theâm), taêng gaáp 3 laàn soá doanh nghieäp so vôùi cuøng kyø naêm 1999. Taïi Tp Hoà chí Minh trong 9 naêm (1991 – 1999) chæ coù hôn 10.000 doanh nghieäp thì trong 10 thaùng ñaàu naêm 2000 ñaõ coù khoaûng 4.400 doanh nghieäp môùi ra ñôøi (baèng 44% toång soá DN ñöôïc thaønh laäp cuûa 9 naêm tröôùc). Taïi Haø noäi trong 9 naêm qua coù khoaûng 5.300 DN ñöôïc thaønh laäp, thì 10 thaùng ñaàn naêm 2000 coù hôn 1.800 DN môùi, baèng 34%. (soá lieäu treân ñaây ñöôïc trích trong baøi “Qua moät naêm thi haønh luaät Doanh nghieäp” cuûa taùc giaû Nguyeãn thaønh Phuù - Taïp Chí Daân chuû & Phaùp luaät soá 1-2001 trang 32)./. Nguyeãn Vaên Thu
  35. Luaät kinh doanh - 34 - CHÖÔNG III. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC 57*.- Doanh nghieäp Nhaø nöôùc tröôùc ñaây thöôøng ñöôïc goïi laø Xí nghieäp Quoác doanh hay coâng ty Quoác doanh hoaït ñoäng baèng voán cuûa Nhaø nöôùc. Trong thôøi kyø bao caáp, nhieàu doanh nghieäp bò loã laõ neân Nhaø nöôùc ñaõ ban haønh Quyeát Ñònh 315-HÑBT ngaøy 01.9.1990 chaán chænh vaø toå chöùc laïi saûn xuaát kinh doanh trong khu vöïc kinh teá quoác doanh, sau ñoù ngaøy 02.11.1991 Nhaø nöôùc kyù Nghò Ñònh 388-HÑBT ban haønh qui cheá thaønh laäp vaø giaûi theå doanh nghieäp Nhaø nöôùc. Ngaøy 20.4.1995 Quoác Hoäi ñaõ thoâng qua LUAÄT DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC (ñöôïc coâng boá ngaøy 30.4.1995) ñaët cô sôû phaùp lyù cho caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc hoaït ñoäng. I - NHAÄN THÖÙC CÔ BAÛN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC (DNNN) 58*.- Ñieàu 1 Luaät doanh nghieäp Nhaø nöôùc (DNNN) qui ñònh: “Doanh nghieäp Nhaø nöôùc laø toå chöùc kinh teá do Nhaø nöôùc ñaàu tö voán, thaønh laäp vaø toå chöùc quaûn lyù, hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc hoaït ñoäng coâng ích nhaèm thöïc hieän muïc tieâu xaõ hoäi do Nhaø nöôùc giao. Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù tö caùch phaùp nhaân, coù caùc quyeàn vaø nghóa vuï daân söï, töï chòu traùch nhieäm veà toaøn boä hoaït ñoäng kinh doanh trong phaïm vi soá voán do doanh nghieäp quaûn lyù. Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù teân goïi, coù con daáu rieâng vaø coù truï sôû chính treân laõnh thoå Vieät Nam.” Phaân tích ñieàu 1 luaät DNNN ta thaáy nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa Doanh nghieäp Nhaø nöôùc laø: A. DNNN LAØ MOÄT TOÅ CHÖÙC KINH TEÁ COÙ TÖ CAÙCH PHAÙP NHAÂN DO NHAØ NÖÔÙC ÑAÀU TÖ VOÁN VAØ TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ. 59*.- DNNN laø moät toå chöùc kinh teá do Nhaø nöôùc thaønh laäp, coù tö caùch phaùp nhaân vì coù ñuû ñieàu kieän qui ñònh taïi ñieàu 94 Boä luaät Daân söï laø: - DNNN ñöôïc thaønh laäp hôïp phaùp vì doanh nghieäp ra ñôøi do cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ra Quyeát ñònh thaønh laäp vaø phaûi laøm thuû tuïc ñaêng kyù kinh doanh ; - DNNN coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ: Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù Giaùm ñoác vaø boä maùy giuùp vieäc. Ñoái vôùi Doanh nghieäp Nhaø nöôùc qui moâ hôn thì coù Nguyeãn Vaên Thu
  36. Luaät kinh doanh - 35 - Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban kieåm soaùt, Toång Giaùm ñoác vaø boä maùy giuùp vieäc. - DNNN coù taøi saûn ñoäc laäp vaø töï chòu traùch nhieäm baèng taøi saûn ñoù: taøi saûn naøy goàm voán thaønh laäp do nhaø nöôùc giao vaø voán töï taïo. DNNN phaûi söû duïng taøi saûn ñuùng vôùi muïc ñích cuûa doanh nghieäp khi thaønh laäp, ñem taøi saûn doanh nghieäp baûo ñaûm cho hoaït ñoäng cuûa mình. - DNNN coù quyeàn tham gia quan heä phaùp luaät moät caùch ñoäc laäp: caùc quan heä phaùp luaät cuûa doanh nghieäp trong quaù trình hoaït ñoäng (nhö kyù keát hôïp ñoàng ) phaûi do doanh nghieäp quyeát ñònh. DNNN coù quyeàn tham gia toá tuïng vôùi tö caùch nguyeân ñôn, bò ñôn hoaëc ngöôøi coù quyeàn lôïi – nghóa vuï lieân quan. 60*.-DNNN do Nhaø nöôùc ñaàu tö voán vaø toå chöùc quaûn lyù. a) Vôùi tö caùch laø chuû sôû höõu ñoái vôùi caùc doanh nghieäp cuûa mình, Nhaø nöôùc thöïc hieän quyeàn cuûa chuû sôû höõu baèng caùch : - Quyeát ñònh thaønh laäp, saùt nhaäp, chia taùch, giaûi theå, chuyeån ñoåi DNNN - Quyeát ñònh muïc tieâu, nhieäm vuï, chieán löôïc phaùt trieån vaø ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån kinh doanh cuûa DNNN; - Ban haønh ñieàu leä maãu, pheâ chuaån ñieàu leä cuûa Toång coâng ty vaø DNNN quan troïng; - Caáp voán ñaàu tö ban ñaàu vaø ñaàu tö boå sung, giao voán, kieåm tra giaùm saùt vieäc baûo toaøn vaø phaùt trieãn voán. Voán Nhaø nöôùc giao cho doanh nghieäp quaûn lyù vaø söû duïng goàm: voán ngaân saùch caáp, voán coù nguoàn goác ngaân saùch vaø voán cuûa doanh nghieäp töï tích luõy. Phaùp luaät thoáng nhaát toå chöùc thöïc hieän nhieäm vuï quyeàn haïn cuûa chuû sôõ höõu (Nhaø nöôùc) ñoái vôùi phaàn voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc vaøo caùc DNNN baèng caùch giao cho Toång cuïc quaûn lyù voán vaø taøi saûn nhaø nöôùc thay maët. (Toång cuïc quaûn lyù voán ñöôïc thaønh laäp do Nghò ñònh 34-CP ngaøy 27-5-1995). - Quy ñònh cheá ñoä khaáu hao, tyû leä phaân chia lôïi nhuaän vaøo caùc quyõ sau khi noäp thueá. - Boå nhieäm – nhieãm nhieäm – khen thöôûng – kyû luaät ñoái vôùi caùc chöùc danh chuû choát cuûa doanh nghieäp. - Quy ñònh caùc tieâu chuaån veà cheá ñoä tieàn löông, tieàn thöôûng, phuï caáp cho nhöõng ngöôøi phuïc vuï trong doanh nghieäp. b) Vôùi tö caùch laø ngöôøi quaûn lyù Nhaø nöôùc, chính phuû thöïc hieän caùc quyeàn haïn sau: - Ban haønh caùc chính saùch, cô cheá quaûn lyù ñoái vôùi töøng loaïi doanh nghieäp, chính saùch trôï giaù, chính saùch öu tieân ñoái vôùi caùc saûn phaåm vaø dòch vuï coâng ích. - Ñaøo taïo caùn boä, toå chöùc thanh tra, kieåm tra vieäc thöïc hieän chuû tröông chính saùch, cheá ñoä Nhaø nöôùc taïi Doanh nghieäp Nhaø nöôùc Nguyeãn Vaên Thu
  37. Luaät kinh doanh - 36 - B. DNNN LAØ MOÄT TOÅ CHÖÙC KINH TEÁ HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH hoaëc HOAÏT ÑOÄNG COÂNG ÍCH 61*.- Ñoái vôùi Doanh nghieäp Nhaø nöôùc hoaït ñoäng kinh doanh: - Trong neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nuôùc, DNNN bình ñaúng vôùi caùc toå chöùc kinh doanh thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá veà nghóa vuï vaø veà thaåm quyeàn kinh teá. Caùc DNNN phaûi töï buø ñaép nhöõng chi phí, laøm troøn nghóa vuï vôùi Nhaø nöôùc cuõng nhö caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ thöïc hieän. Caùc DNNN coù quyeàn töï chuû trong kinh doanh, trong kyù keát vaø thöïc hieän Hôïp ñoàng, trong ñònh giaù saûn phaåm – dòch vuï saûn xuaát, vaø trong lieân doanh lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp khaùc. - Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù chöùc naêng kinh doanh laø moät chuû theå ñoäc laäp trong kinh doanh. Doanh nghieäp phaûi xöû duïng haïch toaùn kinh teá ñeå xaùc ñònh hieäu quaû kinh doanh loã laõi. Doanh nghieäp seõ tieáp tuïc kinh doanh neáu hoaït ñoäng coù laõi, vaø coù theå phaù saûn hoaëc giaûi theå neáu lieân tuïc thua loã. Muïc tieâu cuûa loaïi doanh nghieäp naøy laø lôïi nhuaän. 62*.- Doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaït ñoäng coâng ích: laø nhöõng doanh nghieäp chuyeân hoaït ñoäng saûn xuaát, cung öùng dòch vuï coâng coäng theo chính saùch cuûa Nhaø nöôùc hoaëc thöïc hieän nhieäm vuï an ninh quoác phoøng. Ñoái vôùi loaïi doanh nghieäp naøy, muïc tieâu khoâng phaûi laø lôïi nhuaän maø laø thöïc hieän keá hoaïch, nhieäm vuï do Nhaø nöôùc giao. Vì vaäy doanh nghieäp phaûi cung caáp caùc saûn phaåm – dòch vuï theo giaù Nhaø nöôùc aán ñònh. Giaù naøy coù theå thaáp hôn giaù thaønh saûn xuaát neân doanh nghieäp thöôøng ñöôïc Nhaø nöôùc buø loã baèng hoã trôï ngaân saùch, cung öùng caùc nguyeân vaät lieäu vôùi giaù ñaëc bieät. Theo Nghò Ñònh 56 CP ngaøy 2-10-1996 (Coâng baùo 1996, trang 1015) thì caùc DNNN hoaït ñoäng coâng ích bao goàm: 1. Doanh nghieäp saûn xuaát, söûa chöõa vuõ khí, trang bò chuyeân duøng cho quoác phoøng, an ninh vaø caùc doanh nghieäp taïi caùc ñòa baøn chieán löôïc quan troïng keát hôïp kinh teá vôùi quoác phoøng. 2. Caùc doanh nghieäp saûn xuaát saûn phaåm, cung öùng dòch vuï coâng coäng khaùc coù ít nhaát 70% doanh thu töø caùc hoaït ñoäng trong caùc laõnh vöïc nhö: + Giao thoâng, coâng chính ñoâ thò. + Quaûn lyù, khai thaùc, duy tu, baûo döôõng heä thoáng cô sôû haï taàng, heä thoáng ñöôøng saét quoác gia, ñöôøng boä, ñöôøng thuûy, saân bay, ñieàu haønh bay, baûo ñaûm haøng haûi, daãn daét taøu ra vaøo caûng bieån, kieåm tra, kieåm soaùt vaø phaân phoái taàng soá voâ tuyeán ñieän; Nguyeãn Vaên Thu
  38. Luaät kinh doanh - 37 - + Khai thaùc, baûo veä caùc coâng trình thuûy lôïi; + Saûn xuaát gioáng goác caây troàng, vaät nuoâi; + Saûn xuaát vaø phaùt haønh saùch giaùo khoa, saùch baùo chaùnh trò. Saûn xuaát vaø phaùt haønh phim thôøi söï, taøi lieäu, phim cho thieáu nhi, chieáu boùng phuïc vuï vuøng cao, bieân giôùi, haûi ñaûo C. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC COÙ TEÂN GOÏI – CON DAÁU RIEÂNG, COÙ TRUÏ SÔÛ TREÂN LAÕNH THOÅ VIEÄT NAM 63*.- Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù tö caùch phaùp nhaân laø moät chuû theå kinh teá ñoäc laäp neân phaûi coù teân goïi vaø con daáu rieâng. - Truï sôû chính cuûa DNNN phaûi ñaët treân laõnh thoå Vieät Nam ñeå ñaûm baûo cho doanh nghieäp luoân luoân tröïc thuoäc söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc Vieät Nam. DNNN coù quyeàn ñaët chi nhaùnh hoaëc vaên phoøng ñaïi dieän taïi nöôùc ngoaøi nhöng truï sôû chính phaûi ñaët treân laõnh thoå Vieät Nam. II - QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA DNNN A. QUYEÀN CUÛA DNNN DNNN coù quyeàn ñoái vôùi taøi saûn ñöôïc Nhaø nöôùc giao, quyeàn toå chöùc quaûn lyù vaø kinh doanh, quyeàn veà quaûn lyù taøi chaùnh. 64*.- A.1. Ñoái vôùi taøi saûn ñöôïc Nhaø nöôùc giao: - DNNN coù quyeàn quaûn lyù, söû duïng voán, ñaát ñai – taøi nguyeân vaø caùc nguoàn löïc khaùc do Nhaø nöôùc giao ñeå thöïc hieän chöùc naêng kinh doanh hoaëc hoaït ñoäng coâng ích. - DNNN hoaït ñoäng kinh doanh coù quyeàn chuyeån nhöôïng, cho thueâ, theá chaáp, caàm coá taøi saûn thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa doanh nghieäp tröø nhöõng thieát bò, nhaø xöôûng quan troïng phaûi ñöôïc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn pheâ duyeät treân nguyeân taéc baûo toaøn vaø phaùt trieån voán. Caùc DNNN hoaït ñoäng coâng ích ñöôïc thöïc hieän caùc quyeàn naøy khi ñöôïc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cho pheùp. 65*.- A.2. Veà quyeàn toå chöùc quaûn lyù vaø kinh doanh: DNNN hoaït ñoäng kinh doanh coù caùc quyeàn: -Choïn caùch toå chöùc boä maùy quaûn lyù, toå chöùc kinh doanh; ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò; -ñaët chi nhaùnh vaên phoøng ñaïi dieän ôû trong vaø ngoaøi nöôùc; kinh doanh ngaønh ngheà phuø hôïp; löïa choïn thò tröôøng; -ñöôïc xuaát nhaäp khaåu theo quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc; Nguyeãn Vaên Thu
  39. Luaät kinh doanh - 38 - -quyeát ñònh giaù mua – baùn saûn phaåm dòch vuï (ngoaïi tröø caùc loaïi do Nhaø nöôùc ñònh giaù); -ñaàu tö, lieân doanh, lieân keát vôùi doanh nghieäp khaùc; -xaây döïng ñònh möùc lao ñoäng, vaät tö, ñôn giaù, tieàn löông treân ñôn vò saûn phaåm (trong caùc ñònh möùc cuûa Nhaø nöôùc); -tuyeån choïn, thueâ möôùn, boá trí, söû duïng, ñaøo taïo lao ñoäng, choïn caùch traû löông, quyeát ñònh möùc löông vaø thöôûng lao ñoäng. . . . . . DNNNø hoaït ñoäng coâng ích coù caùc quyeàn töông töï DNNN hoaït ñoäng kinh doanh, ngoaïi tröø caùc quyeàn: choïn ngaønh ngheà kinh doanh, löïa choïn thò tröôøng, xaùc ñònh vaø aùp duïng ñònh möùc lao ñoäng vaø ñôn giaù tieàn löông. Beân caïnh vieäc thöïc hieän nhieäm vuï cung caáp dòch vuï haøng hoùa do Nhaø nöôùc quyeát ñònh, doanh nghieäp loaïi naøy vaãn coù quyeàn toå chöùc hoaït ñoäng kinh doanh boå sung vôùi ñieàu kieän khoâng laøm aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän muïc tieâu nhieäm vuï chính hoaït ñoäng coâng ích. 66*.- A.3. Veà quyeàn quaûn lyù taøi chính: a) DNNN hoaït ñoäng kinh doanh coù quyeàn: - Söû duïng voán, caùc quyõ cuûa doanh nghieäp ñeå kòp thôøi phuïc vuï cho kinh doanh theo nguyeân taéc baûo toaøn vaø coù hoaøn traû. - Töï huy ñoäng voán mieãn khoâng thay ñoåi hình thöùc sôõ höõu, ñöôïc phaùt haønh traùi phieáu, theá chaáp giaù trò quyeàn söû duïng ñaát gaén lieàn vôùi taøi saûn thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa doanh nghieäp taïi ngaân haøng Vieät Nam ñeå vay voán. - höôûng caùc cheá ñoä öu ñaõi ñaàu tö hoaëc taùi ñaàu tö. - söû duïng quyõ khaáu hao cô baûn cuûa doanh nghieäp. - chia phaàn lôïi nhuaän coøn laïi cho ngöôøi lao ñoäng sau khi laøm ñuû nghóa vuï ñoái vôùi Nhaø nöôùc, laäp quyõ ñaàu tö phaùt trieãn vaø caùc quyõ khaùc. b) DNNN hoaït ñoäng coâng ích ñöôïc quyeàn: - ñöôïc Nhaø nöôùc caáp kinh phí haøng naêm theo ñôn ñaët haøng cuûa Nhaø nöôùc. - cung caáp saûn phaåm dòch vuï coù thu phí ñöôïc söû duïng phí theo quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc. - ngoaøi ra doanh nghieäp loaïi naøy coøn coù moät soá quyeàn veà quaûn lyù taøi chính töông töï DNNN hoaït ñoäng kinh doanh. B. NGHÓA VUÏ CUÛADNNN DNNN hoaït ñoäng baèng voán cuûa Nhaø nöôùc ñeå thöïc hieän muïc tieâu Nhaø nöôùc giao neân Doanh nghieäp coù nghóa vuï quaûn lyù voán vaø taøi saûn Nhaø nöôùc, nghóa Nguyeãn Vaên Thu
  40. Luaät kinh doanh - 39 - vuï trong quaûn lyù kinh doanh vaø hoaït ñoäng coâng ích, cuï theå: 67*.- B.1. Ñoái vôùi nghóa vuï quaûn lyù voán vaø taøi saûn Nhaø nöôùc giao: - DNNN phaûi söû duïng coù hieäu quaû, baûo toaøn vaø phaùt trieãn voán Nhaø nöôùc giao; söû duïng coù hieäu quaû taøi nguyeân ñaát ñai vaø caùc nguoàn löïc khaùc ñeå thöïc hieän vieäc kinh doanh hoaëc ñeå cung caáp saûn phaåm dòch vuï coâng ích. - DNNN chòu traùch nhieäm veà tính xaùc thöïc vaø hôïp phaùp veà vieäc quaûn lyù voán, taøi saûn vaø caùc quyõ vaø veà keá toaùn cuûa doanh nghieäp. - DNNN coù nghóa vuï coâng boá coâng khai baùo caùo taøi chính haøng naêm, cung caáp nhöõng thoâng tin chính xaùc ñeå ñaùnh giaù doanh nghieäp. - DNNN hoaït ñoäng kinh doanh coù nghóa vuï noäp thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch Nhaø nöôùc. - DNNN hoaït ñoäng coâng ích phaûi noäp vaøo ngaân saùch caùc khoaûn thu veà phí vaø caùc khoaûn thu khaùc. Neáu coù hoaït ñoäng kinh doanh theâm phaûi coù haïch toaùn rieâng vaø noäp thueá veà phaàn kinh doanh. 68*.- B.2 . Ñoái vôùi nghóa vuï trong quaûn lyù kinh doanh vaø hoaït ñoäng coâng ích, Doanh nghieäp Nhaø nöôùc phaûi: - Ñaêng kyù kinh doanh, kinh doanh ñuùng ngaønh ngheà ñaõ ñaêng kyù, chòu traùch nhieäm tröôùc Nhaø nöôùc veà keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, traùch nhieäm tröôùc khaùch haøng vaø tröôùc phaùp luaät veà saûn phaåm dòch vuï cuûa doanh nghieäp cung caáp. - Xaây döïng chieán löôïc phaùp trieãn, keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh. - Luoân ñoåi môùi, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø caùch quaûn lyù. - Baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng, quoác phoøng vaø an ninh quoác gia. - Thöïc hieän keá toaùn thoáng keâ, baùo caùo. - Chòu söï kieåm tra cuûa ñaïi dieän chuû sôõ höõu vaø söï thanh tra cuûa cô quan taøi chính cuõng nhö caùc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. III - TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ DNNN Veà cô caáu toå chöùc, luaät DNNN quy ñònh hai loaïi Doanh nghieäp: DNNN coù Hoäi ñoàng quaûn trò (HÑQT) vaø DNNN khoâng coù Hoäi ñoàng quaûn trò tuøy theo quy moâ hoaït ñoäng cuûa caùc DNNN. A. DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC COÙ HÑQT. Quyeàn haïn vaø nhieäm vuï cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban kieåm soaùt, Toång Giaùm ñoác hoaëc Giaùm ñoác vaø boä maùy giuùp vieäc cuûa loaïi doanh nghieäp naøy ñöôïc luaät DNNN quy ñònh nhö sau: Nguyeãn Vaên Thu
  41. Luaät kinh doanh - 40 - 69*.- A.1. Hoäi ñoàng quaûn trò. a) Quyeàn haïn vaø nhieäm vuï HÑQT - Hoäi ñoàng quaûn trò do Nhaø nöôùc boå nhieäm goàm Chuû tòch HÑQT, Toång Giaùm ñoác (hoaëc Giaùm ñoác) vaø moät soá thaønh vieân HÑQT, coù nhieäm kyø 5 naêm. Chuû tòch HÑQT laø thaønh vieân chuyeân traùch, khoâng ñöôïc kieâm nhieäm chöùc Toång Giaùm ñoác / Giaùm ñoác trong moïi tröôøng hôïp. Caùc thaønh vieân khaùc coù theå kieâm nhieäm. - Thaønh vieân HÑQT khoâng ñöôïc ñaûm nhieäm caùc chöùc vuï laõnh ñaïo trong boä maùy Nhaø nöôùc, khoâng thuoäc nhöõng ngöôøi bò caám tham gia HÑQT theo Ñieàu 50 Luaät Phaù Saûn. - Chuû tòch HÑQT, Toång Giaùm ñoác, Giaùm ñoác khoâng ñöôïc thaønh laäp hoaëc giöõ chöùc danh quaûn lyù, ñieàu haønh Doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty vaø khoâng coù quan heä Hôïp ñoàng kinh teá vôùi caùc doanh nghieäp khaùc do vôï, choàng, cha, meï, con giöõ chöùc danh quaûn lyù ñieàu haønh. - Ngoaøi ra, vôï, choàng, cha, meï, con, anh chò em ruoät cuûa nhöõng ngöôøi giöõ chöùc danh treân khoâng ñöôïc laøm Keá toaùn tröôûng, Thuû quyõ trong cuøng moät doanh nghieäp thaønh vieân. Theo ñieàu 29 Luaät Doanh nghieäp nhaø nöôùc thì HÑQT thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, chòu traùch nhieäm tröôùc Chính phuû hoaëc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc ñöôïc Chính phuû uûy quyeàn veà söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp theo caùc muïc tieâu do Nhaø nöôùc giao. HÑQT coù nhieäm vuï, quyeàn haïn sau: - Nhaän voán, ñaát ñai, taøi nguyeân vaø nguoàn löïc khaùc do Nhaø nöôùc giao cho doanh nghieäp; - Trình caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät: Ñieàu leä doanh nghieäp, chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån daøi haïn, keá hoaïch 5 naêm, quyeát toaùn taøi chính haøng naêm; - Trình caáp coù thaåm quyeàn boå nhieäm, mieãn nhieäm, khen thöôûng, kyû luaät Toång Giaùm ñoác, Giaùm ñoác, vaø Phoù Toång Giaùm ñoác, Phoù Giaùm ñoác, Keá Toaùn Tröôûng theo ñeà nghò cuûa Toång Giaùm ñoác, Giaùm ñoác ; - Pheâ chuaån phöông aùn xöû duïng, baûo toaøn, phaùt trieån voán vaø phöông aùn xöû duïng lôïi nhuaän sau thueá, thoâng qua quyeát toaùn taøi chính haøng naêm cuûa doanh nghieäp thaønh vieân; coâng boá coâng khai baùo caùo taøi chính; - Pheâ chuaån phöông aùn toå chöùc quaûn lyù, toå chöùc kinh doanh, bieân cheá boä maùy quaûn lyù doanh nghieäp, quy hoaïch ñaøo taïo lao ñoäng vaø ñieàu leä cuûa ñôn vò thaønh vieân; ñeà nghò thaønh laäp – taùch – giaûi theå caùc ñôn vò thaønh vieân; - Quyeát ñònh phöông aùn huy ñoäng voán ñeå kinh doanh; boå nhieäm, mieãn nhieäm, khen thöôûng, kyû luaät Giaùm ñoác caùc ñôn vò thaønh vieân theo ñeà nghò cuûa Toång Giaùm ñoác; - Kieåm tra, giaùm saùt Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác, caùc ñôn vò thaønh Nguyeãn Vaên Thu
  42. Luaät kinh doanh - 41 - vieân trong vieäc söû duïng, baûo toaøn vaø phaùt trieån voán, thöïc hieän nghóa vuï ñoái vôùi Nhaø nöôùc, muïc tieâu Nhaø nöôùc giao doanh nghieäp vaø caùc quyeát ñònh khaùc cuûa HÑQT. b) Cheá ñoä laøm vieäc cuûa HÑQT: - HÑQT laøm vieäc theo cheá ñoä taäp theå - Caùc cuoäc hoïp hôïp leä khi coù ít nhaát 2/3 toång soá thaønh vieân coù maët; Nghò quyeát, Quyeát ñònh cuûa HÑQT coù hieäu löïc khi coù treân 50% toång soá thaønh vieân bieåu quyeát taùn thaønh . Thaønh vieân HÑQT coù quyeàn baûo löu yù kieán. - Caùc thaønh vieân cuûa HÑQT cuõng phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc ngöôøi ra quyeát ñònh boå nhieäm vaø tröôùc Phaùp luaät veà caùc quyeát ñònh cuûa HÑQT; neáu vi phaïm ñieàu leä doanh nghieäp, quyeát ñònh vöôït thaåm quyeàn, laïm duïng chöùc quyeàn gaây thieät haïi cho doanh nghieäp vaø cho Nhaø nöôùc thì phaûi chòu traùch nhieäm vaø boài thöôøng vaät chaát veà thieät haïi gaây ra theo quy ñònh cuûa Phaùp luaät. - Caùc thaønh vieân chuyeân traùch cuûa HÑQT ñöôïc höôûng löông vaø tieàn thöôûng. Caùc thaønh vieân kieâm nhieäm cuûa HÑQT ñöôïc höôûng phuï caáp traùch nhieäm vaø tieàn thöôûng. 70*.- A.2. Toång giaùm ñoác / Giaùm ñoác -laø ñaïi dieän phaùp nhaân cuûa doanh nghieäp, chòu traùch nhieäm tröôùc HÑQT, tröôùc ngöôøi ra quyeát ñònh boå nhieäm vaø tröôùc phaùp luaät veà vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp -laø ngöôøi coù quyeàn ñieàu haønh cao nhaát trong doanh nghieäp. -Caùc Phoù Toång Giaùm ñoác / Phoù Giaùm ñoác giuùp Toång Giaùm ñoác hoaëc Giaùm ñoác ñieàu haønh doanh nghieäp theo phaân coâng vaø uûy quyeàn cuûa Toång Giaùm ñoác – Giaùm ñoác vaø chòu traùch nhieäm tröôùc nhöõng ngöôøi naøy. Nhieäm vuï – quyeàn haïn cuûa Toång Giaùm ñoác / Giaùm ñoác laø: - Cuøng vôùi chuû tòch HÑQT kyù nhaän voán, ñaát ñai, taøi nguyeân vaø caùc nguoàn löïc khaùc ñeå quaûn lyù, söû duïng theo muïc tieâu, nhieäm vuï Nhaø nöôùc giao; giao caùc nguoàn löïc ñaõ nhaän cho caùc ñôn vò thaønh vieân; - Söû duïng, baûo toaøn vaø phaùt trieån voán theo phöông aùn ñöôïc HÑQT pheâ duyeät; - Quyeát ñònh giaù mua, giaù baùn saûn phaåm, dòch vuï; - Quyeát ñònh boå nhieäm, mieãn nhieäm, khen thöôûng, kyû luaät caùc Phoù Toång Giaùm ñoác – Phoù Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng caùc ñôn vò thaønh vieân - Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån, keá hoaïch daøi haïn vaø haøng naêm, döï aùn ñaàu tö, phöông aùn lieân doanh, ñeà aùn toå chöùc quaûn lyù doanh nghieäp, quy hoaïch ñaøo taïo lao ñoäng - Toå chöùc ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, baùo caùo keát quaû kinh doanh tröôùc HÑQT vaø cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc; Nguyeãn Vaên Thu
  43. Luaät kinh doanh - 42 - - Coù quyeàn baûo löu yù kieán neáu yù kieán Toång Giaùm ñoác / Giaùm ñoác khaùc vôùi nghò quyeát, quyeát ñònh cuûa HÑQT vaø kieán nghò vôùi cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn xöû lyù. 71*.- A.3. Ban kieåm soaùt: Ban Kieåm Soaùt do HÑQT thaønh laäp ñeå giuùp HÑQT kieåm tra, giaùm saùt vieäc ñieàu haønh cuûa Toång Giaùm ñoác, Giaùm ñoác, boä maùy doanh nghieäp vaø caùc ñôn vò thaønh vieân trong hoaït ñoäng taøi chính, chaáp haønh ñieàu leä doanh nghieäp, nghò quyeát, quyeát ñònh cuûa HÑQT, chaáp haønh phaùp luaät. - Ban Kieåm Soaùt thöïc hieän nhieäm vuï do HÑQT giao, baùo caùo vaø chòu traùch nhieäm tröôùc HÑQT. 72*.- A.4. Boä maùy giuùp vieäc: - Keá toaùn tröôûng giuùp Toång Giaùm ñoác / Giaùm ñoác chæ ñaïo, toå chöùc thöïc hieän coâng taùc keá toaùn – thoáng keâ cuûa doanh nghieäp. - Vaên phoøng vaø caùc phoøng – ban chuyeân moân nghieäp vuï coù chöùc naêng tham möu, giuùp vieäc HÑQT, Toång Giaùm ñoác / Giaùm ñoác trong quaûn lyù, ñieàu haønh coâng vieäc. B. DNNN KHOÂNG COÙ HÑQT 73*.- Trong Doanh nghieäp Nhaø nöôùc khoâng coù HÑQT, thì Giaùm ñoác do ngöôøi quyeát ñònh thaønh laäp doanh nghieäp boå nhieäm, mieãn nhieäm, khen thöôûng, kyû luaät. Giaùm ñoác coù quyeàn ñieàu haønh cao nhaát trong doanh nghieäp. Giaùm ñoác laø ñaïi dieän phaùp nhaân cuûa doanh nghieäp, chòu traùch nhieäm tröôùc ngöôøi boå nhieäm vaø tröôùc phaùp luaät veà vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Phoù GÑ, Keá toaùn tröôûng, vaên phoøng vaø caùc phoøng ban chuyeân moân coù chöùc naêng, nhieäm vuï gioáng DNNN coù HÑQT. IV- THAØNH LAÄP – GIAÛI THEÅ – PHAÙ SAÛN DNNN 74*.- Tröôùc ñaây, vieäc thaønh laäp DNNN khoâng ñöôïc quy ñònh chaët cheõ, coù raát nhieàu DNNN ra ñôøi laøm aên thua loã trong khi DNNN phaàn lôùn taäp trung vaøo nhöõng ngaønh & lónh vöïc then choát, ñoøi hoûi hoaït ñoäng coù hieäu quaû ñeå thuùc ñaåy caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån. Luaät Doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñaõ quy ñònh thuû tuïc thaønh laäp caùc DNNN moät caùch chaët cheõ hôn. 75*.- A.1. Hoà sô thaønh laäp. - Thuû tröôûng cô quan saùng laäp DNNN laø ngöôøi ñeà nghò vaø laøm caùc thuû tuïc ñeà nghò thaønh laäp DNNN gôûi cô quan coù thaåm quyeàn. Hoà sô goàm: 1. Tôø trình ñeà nghò thaønh laäp doanh nghieäp. Nguyeãn Vaên Thu