Giáo trình Thanh toán quốc tế - Chương 4: Các phương thức thanh toán quốc tế

Nội dung text: Giáo trình Thanh toán quốc tế - Chương 4: Các phương thức thanh toán quốc tế

1. Chương 4 Các phương thức thanh toán quốc tế (11 tiết) Mục tiêu của chương Giới thiệu những chứng từ quan trọng trong bộ chứng từ thanh toán quốc tế. Cung cấp những khái niệm và qui trình thực hiện các phương thức thanh toán quốc tế bao gồm phương thức chuyển tiền, phương thức ghi sổ, phương thức nhờ thu và phương thức tín dụng chứng từ, trong đó đặc biệt nhấn mạnh ph ương thức tín dụng chứng từ. Giới thiệu một cách khái quát các văn pháp lý liên quan đ ến các phương thức này mà chủ yếu là UCP 500 (Qui tắc và thực hành thống nhất tín dụng chứng từ, bản số 500). Thực hành một số bài tập và tình huống ứng dụng. 4.1. Một số lưu ý khi lựa chọn phương thức thanh toán quốc tế Cũng như các phương tiện thanh toán quốc tế, việc sử dụng ph ương thức thanh toán quốc tế này hay một phương thức thanh toán khác phụ thuộc vào các yếu tố. Thứ nhất, cần xác định mức độ thường xuyên hay không thường xuyên của các mối quan hệ thương mại. Thứ hai, cần xác định sự tín nhiệm lẫn nhau cao hay thấp. Thứ ba, quy mô c ủa hợp đồng thương mại hoặc dịch vụ lớn hay nhỏ. Thứ tư, khả năng hàng hóa của người bán và khả năng tài chính của người mua như thế nào. Thứ năm, cần xem xét thận trọng t ình hình chính trị, kinh tế, xã hội của mỗi nước tham gia trong hợp đồng, bởi điều n ày sẽ ảnh hưởng đến mức độ an to àn trong thanh toán. Các bên đối tác cần cân nhắc để chọn phương thức thanh toán cho thích hợp trong mỗi hợp đồng thương mại. Trong thanh toán quốc tế các chứng từ đóng vai trò rất quan trọng, do vậy chúng ta sẽ xem xét các loại chứng từ trong thanh toán quốc tế, sau đó sẽ tìm hiểu về các phương thức thanh toán quốc tế. 4.2. Chứng từ trong thanh toán quốc tế Trong mọi phương thức thanh toán đều phải sử dụng đến những chứng từ nhất định, chúng ta gọi chung là những chứng từ hoạt động ngoại thương. Đó là các loại giấy tờ được phát hành liên quan đến các nghiệp vụ hàng hóa. Các ngân hàng sẽ xử lý các chứng từ này khi thanh toán tùy thuộc vào từng phương thức thanh toán khác nhau. Dưới đây chúng ta sẽ lần lượt mô tả những chứng từ quan trọng thường gặp nhất trong hoạt động thương mại. 4.2.1. Hóa đơn (invoice) Nói đến hoá đơn trong thanh toán quốc tế người ta thường nói đến hai loại hoá đ ơn, đó là hoá đơn chính thức hay còn gọi là hoá đơn thương mại, và hoá đơn tạm. Hóa đơn thương mại (commercial invoice): Hóa đơn thương mại gồm tất cả các chi tiết về nghiệp vụ hàng hóa, nó có giá trị thanh toán và thường bao gồm các yếu tố sau: (1) Tên và địa chỉ người mua (2) Tên, địa chỉ và chữ ký có thẩm quyền của người bán (3) Nhãn hiệu chính xác của hàng hóa cùng số lượng (4) Điều kiện giao hàng và thanh toán (5) Cách đóng gói, số lượng trong mỗi đơn vị đóng gói và mã hiệu của chúng (6) Những ghi chú khác (phê chuẩn lãnh sự, ghi chú của phòng thương mại) 84
2. Hóa đơn tạm (provisional invoice): Đó là m ột loại hóa đơn tạm thời và thường được phát hành trước khi ký kết hợp đồng thương mại cũng như trước khi giao hàng hóa và thường đóng vai trò như là một tài liệu ghi nhớ khi thương lượng mua bán hoặc dùng để làm thủ tục xin giấy phép nhập khẩu, nếu cần. Trong những trường hợp này, trên hóa đơn tạm luôn phải ghi một mệnh đề "không d ùng cho mục đích thuế quan". đối với một số h àng hóa nhất định, hóa đơn này được coi như một loại chứng từ có giá trị thanh toán. 4.2.2. Các loại giấy tờ gửi hàng Các loại giấy tờ gửi hàng thường bao gồm các loại chứng từ gửi hàng tượng trưng cho hàng hóa. Vận đơn đường biển: là giấy tờ gửi hàng bằng đường biển thể hiện việc xác nhận hàng hóa được chuyên chở đã xuống tàu, đồng thời đảm bảo với người sở hữu vận đơn về việc chuyên chở và giao hàng, nó đại diện cho hàng hóa, do vậy nó là một giấy tờ có giá truyền thống. Vận đơn có thể được phát hành nhiều bản chính, khi một bản chính đ ược xuất trình thì những bản chính còn lại mất tính hiệu lực. Người ta có thể sao vận đơn thành các bản sao, nhưng chúng không có giá trị thanh toán. Vận đơn đường sông: Vận đơn đường sông chỉ sử dụng trong vận tải đường sông, nhưng hiện nay rất ít dùng trong thương mại quốc tế. Phiếu chứng nhận nhập kho có thể chuyển nhượng: loại phiếu này chứng nhận hàng hóa đã nhập kho, nó chỉ được phát hành bởi các hãng kho hàng đủ tư cách nghề nghiệp. 4.2.3. Các giấy tờ chỉ chứng nhận việc gửi hàng Chứng từ vận tải li ên hiệp: ngày nay ngành kinh t ế vận tải đã phát triển một loại kỹ thuật mới đó là vận tải liên hợp với nhiều hình thức vận tải khác nhau như đường sông, đường biển, đường sắt, đường hàng không, do vậy đòi hỏi tất nhiên phải có bộ chứng từ vận tải liên hợp bao gồm tất cả các hình thức vận tải. Ví dụ như một vận đơn vận tải hỗn hợp (combined transport B/L) hay một vận đơn suốt (through B/L). Vận đơn đường sắt có bản phụ: là chứng từ bốc hàng trong giao thông đường sắt được người gửi phát hành làm nhiều bản, bản chính sẽ đi kèm hàng hóa, bản phụ có đóng dâú của cơ quan đường sắt do người gửi hàng giữ để chứng minh là anh ta đã gửi hàng theo điều kiện thỏa thuận. Khi nào người gửi hàng còn giữ bản phụ và hàng hóa chưa giao cho người nhận thì người gửi hàng còn có quyền quyết định đối với số hàng hóa này. Vận đơn hàng không: là chứng từ vận tải hàng không được phát hành làm 3 b ản, trong đó hãng vận chuyển giữ bản thứ nhất, bản thứ hai đi cùng với hàng hóa và bản thứ ba để xác nhận hàng đã được tiếp nhận và gửi đi. Nếu người chuyển hàng gửi bản thứ ba đi thì anh ta mất quyền quyết định đối với hàng hóa. Khi anh ta còn giữ chứng từ này cũng như hàng hóa chưa được giao cho người nhận thì anh ta còn quyền quyết định đối với lô hàng. Tuy nhiên trong thực tế điều này hầu như không xảy ra vì thời gian vận chuyển quá ngắn. Ng ược lại, để nhận hàng, người nhận hàng không cần một bản vận đơn nào. Giấy chứng nhận hàng của hãng vận tải (FCR - For warder's Certificate of Receipt ho ặc Frowarding Agent's Certificate of Receipt): là một loại chứng từ được sử dụng trong vận tải hàng hóa bằng đường bộ. Giấy chứng nhận này xác nhận rằng hàng hóa vận chuyển đã được tiếp nhận. Với nội dung của chứng từ này người bán chứng minh với người mua việc gửi hàng không hủy ngang của mình. Giấy gửi hàng bưu đi ện (post-office receipt): giấy này có đóng dấu của b ưu điện cũng là bằng chứng cho việc gửi hàng. Ngược lại với các chứng từ kể trên, giấy này chỉ phát hành một bản, nó không bao gồm các số liệu về hàng hóa và không đóng vai trò gì trong trao đổi hàng hóa quốc tế. 85
3. Giấy biên nhận của thuyền trưởng (master's receipt): Chứng từ này là bằng chứng xác nhận hàng hóa đã được gửi xuống tàu trong vận tải đường biển. Lệnh giao hàng (dilivery order): Khi hàng hóa được giao cho nhiều người nhận hàng nhưng hàng được chuyên chở trên cùng một con tàu và trong cùng một vận đơn thì người được ủy quyền tại nước tiếp nhận hàng đầu tiên sẽ được ủy nhiệm để cung cấp tiếp h àng cho những người nhận hàng cuối cùng. Anh ta sẽ nhận được bản chính vận đơn và phát hành các lệnh giao hàng cho phép những người nhận hàng đơn lẻ tiếp nhận phần hàng hóa của mình tại người được ủy nhiệm khi xuất trình lệnh trên. 4.2.4. Các chứng từ khác Ngoài các chứng từ nêu trên, trong bộ chứng từ thanh toán còn bao gồm các loại chứng từ khác nhưng chúng đóng vai trò rất quan trọng. Giấy chứng nhận bảo hiểm (insurance certificate): là bằng chứng về quyền được bảo hiểm về vận tải mà phạm vi của nó bao gồm các loại giấy tờ đ ơn lẻ. Nếu giấy này được phát hành như một giấy tờ có giá theo lệnh thì việc chuyển tiếp chỉ được thực hiện bằng hình thức chuyển nhượng. Các giấy tờ bảo hiểm được phát hành làm nhiều bản, nhưng trong trường hợp thiệt hại thì việc bồi thường chỉ được thực hiện trên cơ sở bản chính, các bản còn lại sẽ mất hiệu lực. Giấy chứng nhận xuất xứ (certificate of origine C/O): Chứng từ này xác nhận hàng hóa đó xuất xứ từ nước nào như nơi sản xuất, khai thác Chứng từ này đặc biệt quan trọng đối với các cơ quan chức năng của nước nhập khẩu để kiểm tra việc tuân thủ những qui định. Giấy chứng nhận kiểm nghiệm (inspection certificate): Chứng từ này là bằng chứng về sự kiểm nghiệm đã được thực hiện thông qua một b ên thứ ba - cơ quan trung gian. Kết quả kiểm nghiệm được nêu trong giấy chứng nhận này. Giấy chứng nhận kiểm dịch (certificate of health): chứng từ này đi cùng với việc vận chuyển các động vật tươi sống, thực vật, thực phẩm. Nó c hứng nhận về tình trạng miễn dịch của các loại hàng hóa này. Giấy chứng nhận trọng lượng (certificate of weight): chứng từ này thường do một cơ quan trung gian phát hành để xác nhận trọng lượng của hàng hóa mà người xuất khẩu gửi đi. Giấy chứng nhận phân tích (analyse certificate): chứng nhận này thường đi kèm trong việc cung cấp hàng hóa và nguyên liệu thô hoặc các sản phẩm hóa chất hay sản phẩm nông nghiệp, nó thể hiện kết quả phân tích các thành phần của hàng hóa. Giấy chứng nhận phẩm chất (quality certificate): chứng từ xác nhận tính hoàn hảo và phẩm chất của hàng hóa đúng với thỏa thuận trong hợp đồng mua bán. Bảng kê chi tiết đóng gói (packing list): là chứng từ kê danh mục từng kiện hàng và nội dung bên trong của nó. Chứng từ này được phát hành khi người bán gửi hàng thông qua bộ phận giao hàng của mình hoặc nhân viên bưu điện. Giấy chứng nhận kiểm tra hàng hóa của tổ chức trung gian (clean report of finding): ngày nay loại chứng từ này được sử dụng phổ biến để chống lại sự lừa đảo một cách hiệu quả do tổ chức Société Général de Surveillance (SGS), có trụ sở chính tại Geneve phát hành. 4.3. Các phương thức thanh toán quốc tế Trong phần này chúng tôi sẽ giới thiệu bốn phương thức chủ yếu trong thanh toán quốc tế bao gồm phương thức chuyển tiền, phương thức ghi sổ hay mở tài khoản, phương thức nhờ thu bao gồm nhờ thu tr ơn và nhờ thu kèm chứng từ và phương thức tín dụng chứng từ. 86
4. 4.3.1. Phương thức chuyển tiền (Remittance) Định nghĩa: Phương thức chuyển tiền là phương thức mà trong đó khách hàng - người trả tiền - yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số tiền nhất định cho một người khác - người hưởng lợi, ở một địa điểm nhất định bằng phương tiện chuyển tiền do khách yêu cầu. Các bên tham gia trong phương thức chuyển tiền Người trả tiền - người mua, người mắc nợ - hoặc người chuyển tiền - người đầu tư, kiều bào chuyển tiền về nước, người chuyển kinh phí ra nước ngoài - là người yêu cầu ngân hàng chuyển tiền ra nước ngoài. Người hưởng lợi - người bán, chủ nợ, ng ười tiếp nhận vốn đầu tư - hoặc là người nào đó do người chuyển tiền chỉ định. Ngân hàng chuyển tiền là ngân hàng ở nước người chuyển tiền. Ngân hàng đại lý của ngân hàng chuyển tiền là ngân hàng ở nước người hưởng lợi. Trình tự thực hiện nghiệp vụ (3) Ngân hàng Ngân hàng chuyển tiền đại lý (2) (4) Người Người chuyển tiền hưởng lợi (1) Hình 4.1. Trình tự nghiệp vụ thanh toán chuyển tiền (1) Giao dịch thương mại (2) Người chuyển tiền viết đơn yêu cầu chuyển tiền (bằng thư hoặc điện) cùng Ủíy nhiệm chi (nếu có tài khoản mở tại Ngân hàng) (3) Ngân hàng nhận chuyển tiền ra lệnh cho ngân h àng đại lý của nó ở n ước ngoài chuyển tiền cho người hưởng lợi (4) Ngân hàng đại lý chuyển tiền cho người hưởng lợi Các nghiệp vụ ngân hàng chuyển tiền Đối với ngân hàng có hai nghiệp vụ chuyển tiền đi và chuyển tiền đến. Khi chuyển tiền đi, nghiệp vụ ngân hàng diễn ra theo 4 b ước: (1) tiếp nhận hồ sơ xin chuyển tiền; (2) Kiểm tra hồ sơ chuyển tiền đi; (3) Lập điện chuyển tiền và (4) Hạch toán - Lưu hồ sơ. (Hình 4.2.) 87
5. Tiếp nhận hồ sơ xin chuyển tiền Kiểm tra hồ sơ chuyển tiền đi Lchuyập điệnển chuyểntiền đi tiền Hạch toán - Lưu hồ sơ Hình 4.2. Trình tự Khi chuyển tiền đến, ngân hàng thực hiện thanh toán theo ba bước: (1) Tiếp nhận lệnh chuyển tiền; (2) Thanh toán cho người hưởng lợi và (3) Lưu hồ sơ. (Hình 4.3.) Tiếp nhận lệnh chuyển tiền Thanh toán cho người hưởng lợi Lưu hồ sơ Hình 4.3. Trình tự chuyển tiền đến Các yêu cầu về chuyển tiền Muốn chuyển tiền ra nước ngoài phải có giấy phép của Bộ chủ quản và hoặc Bộ Tài chính. Chuyển tiền thanh toán trong ngoại thương phải có các giấy tờ sau đây: (1) Hợp đồng mua bán ngoại thương (2) Bộ chứng từ gửi hàng của người xuất khẩu gửi đến (3) Giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu (4) Ủy nhiệm chi ngoại tệ và phí chuyển tiền Người chuyển tiền cần viết đ ơn chuyển tiền gửi đến VCB hoặc một ngân h àng thương mại được phép thanh toán quốc tế, trong đơn cần ghi đủ: (1) Tên địa chỉ của người hưởng lợi, số tài khoản nếu người hưởng lợi yêu cầu (2) Số ngoại tệ xin chuyển cần ghi rõ bằng số và bằng chữ, loại ngoại tệ (3) Lý do chuyển tiền (4) Những yêu cầu khác (5) Ký tên, đóng dấu Trường hợp chuyển tiền cá nhân, theo qui định Quản lý ngoại hối của Ngân h àng Nhà nước Việt Nam các khoản ngoại tệ muốn chuyển ra nước ngoài đều phải có nguồn gốc từ 88
6. nước ngoài đưa vào và khi muốn chuyển ra thì chỉ trong phạm vi số tiền đó mà thôi. Nếu khách hàng muốn chuyển tiền cho nhu cầu các nhân như học tập, công tác v.v. phải có sự đồng ý của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và hồ sơ chuyển tiền phải bao gồm (1) đơn xin chuyển tiền; (2) bảng thông báo chi phí học tập hoặc viện phí từ phía nước ngoài; (3) giấy phép xuất ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước và các chứng từ khác có liên quan. Kiểm tra hồ sơ chuyển tiền Thông thường Ngân hàng kiểm tra các nội dung sau: (1) Tên và số tài khảon của người chuyển tiền (2) Tên và số tài khảon của người thụ hưởng (3) Số tiền xin chuyển (4) Phí dịch vụ ngân hàng phải xác định rõ ai sẽ chịu chi phí này, người chuyển tiền hay người hưởng lợi (5) Người ra lệnh chuyển tiền phải là chủ tài khoản có đăng ký chữ ký và con dấu tại ngân hàng (6) Kiểm tra phương thức thanh toán ghi trong hợp đồng mua bán (7) Kiểm tra sự thống nhất của số tiền ghi trên hợp đồng, trên tờ khai hải quan, trên hoá đơn và trên đơn xin chuyển tiền (8) Kiểm tra bộ chứng từ. Hình thức chuyển tiền Chuyển tiền có thể thực hiện dưới hai hình thức: chuyển bằng thư (Mail transfer - M/T) và chuyển tiền bằng điện (Telegraphic transfer - T/T). Theo hình thức thứ nhất, ngân hàng thực hiện chuyển tiền bằng cách gửi th ư cho ngân hàng đại lý ở nước ngoài trả tiền cho người hưởng lợi. Theo hình thức này, chi phí chuyển tiền thấp, nhưng tốc độ chậm, do vậy dễ bị ảnh hưởng nếu có biến động nhiều về tỷ giá. Chuyển tiền bằng điện tức là ngân hàng thực hiện việc chuyển tiền bằng cách ra lệnh bằng điện cho ngân hàng đại lý của mình ở nước ngoài trả tiền cho người hưởng lợi. Theo cách này, chi phí chuyển tiền cao hơn nhưng nhanh chóng hơn, do vậy ít bị ảnh hưởng của biến động tỷ giá. Thông thường, phương thức chuyển tiền được thực hiện sau khi giao hàng, trên thực tế người ta có thể thực hiện chuyển tiền trước khi giao hàng trong trường hợp người mua ứng trước một phần tiền hàng cho người bán. Khoản tiền này thực chất là một khoản tín dụng do người mua cấp cho người bán, hay cũng có thể coi là một khoản tiền đặt cọc để tạo sự yên tâm cho bên bán giao hàng đồng thời ràng buộc người mua phải nhận hàng. Trong tình huống này, hai bên cần ghi rõ trong hợp đồng mua bán. Người ta cũng có thể vận dụng hình thứuc chuyển tiền trả chậm một khoảng thời gian sau khi giao hàng mà thực chất đây là một hình thức mua bán chịu. Ngược lại với tình huống trên, trong tình huống này chính là người bán cấp tín dụng cho người mua Nhận xét Phương thức chuyển tiền thủ tục đ ơn giản, nhanh chóng, tiện lợi. Ngân hàng chỉ đóng vai trò trung gian thanh toán, việc trả tiền nhanh hay chậm hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng và thiện chí người chuyển tiền hay người trả tiền, nếu trong quan hệ thương mại thì đó chính là người mua, người nhập khẩu. Do vậy phương thức này không đảm bảo quyền lợi cho người xuất khẩu, tức là người hưởng lợi, tốc độ thanh toán thường chậm. Trường hợp áp dụng Do phương thức chuyển tiền mức độ an toàn trong thanh toán thấp, nó chỉ nên sử dụng cho các mối quan hệ giữa các đối tác tin cậy lẫn nhau hoặc quy mô thanh toán nhỏ. Nó 89
7. thường được áp dụng cho các trường hợp chuyển vốn đầu tư, chuyển tiền tư nhân, chuyển tiền chính phủ, chuyển lợi nhuận ra nước ngoài hoặc cho các nghiệp vụ thanh toán phi mậu dịch khác. Tronhg quan hệ thanh toán mậu dịch, không nên sử dụng trong thanh toán hàng xuất khẩu mà chỉ nên sử dụng trng thanh toán hàng nhập khẩu. Thông thường, phương thức chuyển tiền được thực hiện sau khi giao hàng, trên thực tế người ta có thể thực hiện chuyển tiền trước khi giao hàng trong trường hợp người mua ứng trước một phần tiền hàng cho người bán. Khoản tiền này thực chất là một khoản tín dụng do người mua cấp cho người bán, hay cũng có thể coi là một khoản tiền đặt cọc để tạo sự yên tâm cho bên bán giao hàng đồng thời ràng buộc người mua phải nhận hàng. Trong tình huống này, hai bên cần ghi rõ trong hợp đồng mua bán. Người ta cũng có thể vận dụng hình thứuc chuyển tiền trả chậm một khoảng thời gian sau khi giao hàng mà thực chất đây là một hình thức mua bán chịu. Ngược lại với tình huống trên, trong tình huống này chính là người bán cấp tín dụng cho người mua, nó có lợi cho người mua. 4.3.2. Phương thức ghi sổ (Open Account) Định nghĩa Người bán mở một tài khoản hoặc một quyển sổ để ghi nợ người mua sau khi người bán đã hoàn thành giao hàng hay dịch vụ, đến từng định kỳ có thể là tháng, quý hoặc năm người mua trả tiền cho người bán. Đặc điểm của phương thức này thể hiện đây là phương thức thanh toán không có sự tham gia của các ngân hàng với chức năng là người mở tài khoản, bên người bán chỉ mở tài khoản đơn biên, không mở tài khoản song biên. Nếu người mua mở tài khoản để ghi, tài khoản ấy chỉ là tài khoản theo dõi, không có giá trị thanh toán giữa hai bên. Trình tự thực hiện nghiệp vụ Ngân hàng (3) Ngân hàng bên Bán bên Mua (3) (3) (2) Người Bán Người Mua (1) Hình 4.4. Trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán ghi sổ (1) Người bán giao h àng hoặc dịch vụ cùng với gửi chứng từ hàng hóa cho người mua (2) Báo nợ trực tiếp giữa người bán và người mua (3) Người mua dùng phương thức chuyển tiền để trả tiền khi đến định kỳ thanh toán Những điều cần chú ý khi áp dụng phương thức ghi sổ Với những đặc điểm của phương thức ghi sổ nêu trên, khi sử dụng phương thức này cần lưu ý những điểm sau đây: Thứ nhất, phải quy định thống nhất đồng tiền ghi trên tài khoản. Thứ hai, căn cứ ghi nợ của người bán thường là hóa đơn giao hàng. Thứ ba, căn cứ nhận nợ của người mua hoặc là dựa vào trị giá hóa đơn giao hàng hoặc là dựa vào kết quả nhận hàng ở nơi nhận hàng. Thứ tư, phương thức chuyển tiền hoặc là bằng thư hoặc là bằng điện cần phải thỏa thuận thống nhất giữa hai bên. 90
8. Thứ năm, giá hàng trong phương thức ghi sổ này thường cao hơn giá hàng bán tiền ngay, chênh lệch này là tiền lãi phát sinh ra của số tiền ghi sổ trong khoảng thời gian bằng định kỳ thanh toán theo mức lãi suất được người mua chấp nhận. Thứ sáu, định kỳ thanh toán có hai cách quy định hoặc l à quy định X ngày kể từ ngày giao hàng đối với từng chuyến hàng, hoặc là quy định theo mốc thời gian của niên lịch. Ví dụ: 60 ngày kể từ ngày ký phát hóa đơn thương mại hoặc là từ ngày ghi trên vận đơn giao hàng, hoặc là cuối mỗi quý thanh toán một lần. Thứ bảy, việc chuyển tiền thanh toán chậm của ng ười mua được giải quyết thế nào, có phạt chậm trả không, mức phạt bao nhiêu, tính từ lúc nào? Thứ tám, nếu phát sinh sự khác nhau giữa số tiền ghi nợ của người bán và số tiền nhận nợ của người mua thì giải quyết thế nào? Nhận xét Trong phương thức ghi sổ, thực chất là người bán cho người mua vay số tiền trả chậm, tuy nhiên ở đây người bán có tính lãi trên số tiền trả chậm này. Như vậy, hàng hoá sau khi đã giao cho người mua thì người bán mới chỉ nhận được một phần số tiền hàng, do vậy mặc dù có tính lãi trên số tiền trả chậm thì rủi ro đối với người bán là vẫn cao. Đối với người mua thì có thể giải quyết được vấn đề thiếu vốn tức thời, nhưng họ lại phải chịu g iá cao hơn do phải trả lãi trên số tiền sẽ trả định kỳ. Trường hợp áp dụng Với đặc điểm của ph ương thức ghi sổ, nó sẽ phù hợp trong trường hợp nhà nhập khẩu khan hiếm ngoại tệ, khi đó họ chấp nhận trả giá cao hơn, đổi lại họ sẽ mua được hàng hoá. Nó cũng phù hợp trong các mối quan hệ mua bán hàng đổi hàng hoặc hàng bán giao làm nhiều lần. Phương thức này chỉ áp dụng giữa các bên có quan hệ mua bán thường xuyên và tin cậy lẫn nhau, giữa nội bộ các công ty với nhau, giữa công ty mẹ và công ty con. Nó cũng có thể được áp dụng trong các thanh toán phi mậu dịch. 4.3.3. Phương thức nhờ thu (Collection of Payment) Định nghĩa Phương thức nhờ thu l à một phương thức thanh toán trong đó ng ười bán hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng một dịch vụ cho khách hàng ủy thác cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền ở người mua trên cơ sở hối phiếu của người bán lập ra. Các bên tham gia phương thức nhờ thu Người bán tức là người hưởng lợi (Principal) Ngân hàng bên bán là ngân hàng nhận sự ủy thác của người bán (Remitting Bank) Ngân hàng đại lý của ngân hàng bên bán là ngân hàng ở nước người mua (Collecting Bank and/or Presenting Bank) Người mua tức là người trả tiền (Drawee) Các loại nhờ thu Trên thực tế, có hai loại nhờ thu là nhờ thu trơn và nhờ thu kèm chứng từ. Nhờ thu phiếu trơn (Clean Collection) là phương thức trong đó người bán ủy thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra, còn chứng từ thì gửi thẳng cho người mua không qua ngân hàng Trình tự tiến hành nghiệp vụ của nhờ thu phiếu trơn phải trải qua các bước sau đây (Hình 4.5.): 91
9. Ngân hàng phục vụ (2) Ngân hàng phục vụ bên Bán bên Mua (4) (1) (4) (4) (3) N gư ời Bán Gửi hàng và Người Mua chứng từ Hình 4.5. Trình tự nghiệp vụ nhờ thu trơn (1) Người bán sau khi gửi hàng và chứng từ gửi hàng cho người mua, lập một hối phiếu đòi tiền người mua và ủy thác cho ngân hàng của mình đòi tiền hộ bằng chỉ thị nhờ thu (2) Ngân hàng phục vụ bên bán gửi chỉ thị nhờ thu kèm hối phiếu cho ngân hàng đại lý của mình ở nước người mua nhờ thu itền, còn gọi là Ngân hàng phục vụ bên mua (3) Ngân hàng đại lý yêu cầu người mua trả tiền hối phiếu nếu trả tiền ngay hoặc chấp nhận trả tiền hối phiếu nếu mua chịu (4) Ngân hàng đại lý chuyển tiền thu đ ược cho người bán, nếu chỉ l à chấp nhận hối phiếu thì ngân hàng giữ hối phiếu hoặc chuyển lại cho người bán Nhận xét và trường hợp áp dụng Phương thức nhờ thu phiếu trơn không được áp dụng nhiều trong thanh toán về mậu dịch, vì nó không đảm bảo quyền lợi cho người bán do việc nhận hàng của người mua hoàn toàn tách rời khỏi khâu thanh toán, ng ười mua có thể nhận h àng và không trả tiền hoặc chậm trả tiền. Đối với người mua áp dụng phương thức này cũng có điều bất lợi vì nếu hối phiếu đến sớm hơn chứng từ, người mua phải trả tiền ngay trong khi không biết việc gi ao hàng của người bán có đúng hợp đồng hay không. Nhờ thu kèm chứng từ (Documnetary Collection) Phương thức nhờ thu kèm chứng từ là phương thức trong đó người bán ủy thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua không những căn cứ v ào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ gửi hàng kèm theo với điều kiện là nếu người mua trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới trao bộ chứng từ gửi hàng cho người mua để nhận hàng. Trình tự tiến hành nghiệp vụ nhờ thu kèm chứng từ cũng giống như nhờ thu phiếu trơn, chỉ khác ở khâu (1) là lập một bộ chứng từ nhờ ngân h àng thu hộ tiền. Bộ chứng từ gồm có hối phiếu và các chứng từ gửi hàng kèm theo, ở khâu (3) l à ngân hàng đại lý chỉ trao cho người mua nếu như người mua trả itền hoặc chấp nhận trả tiền hối p hiếu. Trong nhờ thu k èm chứng từ, người ủy thác cho ngân hàng ngoài việc thu hộ tiền c òn nhờ ngân hàng khống chế chứng từ gửi hàng đối với người mua, nhờ đó quyền lợi của người bán được đảm bảo hơn. Đây là sự khác nhau cơ bản giữa nhờ thu kèm chứng từ và nhờ thu phiếu trơn. (Hình 4.6) Nhận xét và trường hợp áp dụng Trong nhờ thu kèm chứng từ, người ủy thác cho ngân h àng ngoài việc thu hộ tiền c òn nhờ ngân hàng khống chế chứng từ gửi h àng đối với người mua, nhờ đó quyền lợi của ng ười bán được đảm bảo hơn. Đây là sự khác nhau cơ bản giữa nhờ thu kèm chứng từ và nhờ thu phiếu trơn. Tuy vậy, nhờ thu kèm chứng từ có một số mặt yếu. Người bán thông qua ngân hàng mới khống chế được quyền định đoạt hàng hóa của người mua chứ chưa khống chế được việc trả tiền của người mua. Người mua có thể kéo dài việc trả tiền bằng cách chưa nhận chứng từ hoặc có thể không trả tiền cũng đ ược khi tình hình thị trường bất lợi với họ. Việc trả 92
10. tiền thường quá chậm chạp từ lúc giao hàng đến lúc nhận được tiền có thể kéo dài vài tháng hoặc nửa năm. Trong phương thức này ngân hàng chỉ đóng vai trò là người trung gian thu tiền hộ còn không có trách nhiệm về việc trả tiền của người mua. (2) Ngân hàng phục vụ Ngân hàng phục vụ bên Bán (4) bên Mua (1) (4) (4) (3) Người Bán Gửi hàng Người Mua Hình 4.6. Trình tự nghiệp vụ nhờ thu kèm chứng từ Qui trình nghiệp vụ ngân hàng trong phương thức nhờ thu Trên thực tế thanh toán quốc tế, trong hai phương thức nhờ thu trơn và nhờ thu kèm chứng từ thì các nhà xuất nhập khẩu sử dụng ph ương thức nhờ thu kèm chứng từ nhiều hơn. Trong phương thức này ngân hàng đóng vai trò là người chuyển chứng từ thông qua ngân hàng đại lý của mình ở nước người nhập khẩu thu hộ tiền cho nhà xuất khẩu. Qui trình nghiệp vụ của ngân hàng trong trường hợp này thể hiện trong hình 4.7 dưới đây. Tiếp nhận hồ sơ Kiểm tra đối chiếu Hoàn thiện hồ sơ gửi nhờ thu Gửi chứng từ - xử lý thông tin Thông báo khách hàng: Thanh toán hoặc chấp nhận TT Lưu trữ hồ sơ Hình 4.7. Trình tự nghiệp vụ ngân hàng trong phương thức nhờ thu kèm chứng từ 93
11. Những vấn đề sử dụng phương thức nhờ thu Thứ nhất, văn bản pháp lý quốc tế thông dụng của nhờ thu là Quy tắc thống nhất về nhờ thu số 522 của Phòng Thương mại Quốc tế, bản sửa đổi năm 1995 (Uniform Rules for the collection, 1995 Revision N0 522, ICC). Muốn sử dụng quy tắc này, hai bên mua bán phải thống nhất quy định trong hợp đồng. Người bán phải lập một chỉ thị nhờ thu gửi đến ngân hàng đại diện của m ình nhờ thu hộ tiền. Trong chỉ thị nhờ thu người bán phải đề ra những điều kiện nhờ thu và được ngân hàng chấp nhận. Đây là chứng từ pháp lý cụ thể điều chỉnh quan hệ giữa người bán và ngân hàng phục vụ bên bán. Thứ hai, nội dung chỉ thị nhờ thu thường bao gồm: Điều kiện trả tiền là D/A hay D/P. Theo điều kiện D/P (Documentary Against Payment), người mua phải trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới trao bộ chứng từ gửi hàng cho họ. Theo điều kiện D/A (Documentary Against Acceptance), hành động trả tiền được thay bằng hành động chấp nhận trả tiền. Tr ường hợp này dùng cho vi ệc bán chịu h àng ngắn ngày của người bán cho người mua. Thứ ba, chi phí nhờ thu ai chịu? Về chi phí nhờ thu có thể quy định như sau: Người bán chịu chi phí và lệ phí ngân hàng nhận ủy thác, ng ười mua chịu chi phí cho ngân hàng đại lý, nếu không quy định thì ngân hàng thu hộ phải gánh chịu. Trong trường hợp bị từ chối thanh toán hợp lý, có khi người bán chịu luôn cả chi phí và lệ phí của ngân hàng đại lý. Trong trường hợp nhờ thu bằng điện (Telegraphic Transfer), ng ười bán phải chịu thêm chi phí điện tín. Thứ tư, trong trường hợp hàng đến trước chứng từ, người mua có thể yêu cầu ngân hàng cấp giấy đảm bảo với hãng tàu để nhận hàng. Muốn nhận được giấy bảo đảm của ngân hàng, người mua phải trao cho ngân h àng giấy cam kết đối tịch (Counter Indemnity). Thuyền trưởng chỉ giao hàng cho người mua, nếu trên giấy bảo đảm của ngân hàng (Letter Indemnity) có hai chữ ký, một của ngân hàng, một của người mua. Thứ năm, trong trường hợp người mua từ chối thanh toán và không nhận hàng thì cách giải quyết về lô hàng đó như th ế nào? ÊTrong trường hợp này, đầu tiên là phải ủy thác ngay cho cơ quan nào đó hay cho ngân hàng đại lý lưu kho lô hàng bị từ chối thanh toán. Nếu ủy thác chậm, chủ tàu có thể lưu lô hàng đó vào kho của hãng tàu, nếu chở bằng Liner. Kinh nghiệm cho thấy, hàng được lưu kho ở hệ thống công cộng ở Hồng Kông và Singapore chịu chi phí thấp hơn nhiều so với tàu biển. Cách giải quyết lô hàng này có thể là giảm giá hàng bán cho người mua, nếu như hàng bị từ chối có chất lượng thấp hơn chất lượng đã ký trong hợp đồng, giao nhận hàng chậm nên không phục vụ kịp thời cho thời vụ ti êu thụ v.v., hoặc có thể nhờ ngân hàng bán cho người khác, hoặc chuyển hàng về nước người bán, nếu là hàng quý, hoặc là có thể bán đấu giá công khai. Đây là một phương thức bán hàng đặc biệt, giao hàng cho người mua nào trả giá cao nhất, sau khi đã trực tiếp xem hàng hóa. Chỉ áp dụng bán đấu giá đối với những mặt hàng cồng kềnh, có giá trị thấp, chi phí vận chuyển, lưu kho, lưu bãi cao. Quy tắc thống nhất về nhờ thu số 522 của Phòng Thương mại Quốc tế, bản sửa đổi năm 1995, có hiệu lực ngày 1 tháng 1 năm 1996 (Uniform Rules for the collection, 1995 Revision N0 522, ICC) Đây là văn bản mang tính chất pháp lý m à khi sử dụng phương thức nhờ thu cần phải tìm hiểu. Văn bản này bao gồm 26 điều, 7 phần, trong đó: A. Các điều khoản và quy định chung (điều 1 - 3) B. Hình thức và cơ cấu nhờ thu (điều 4) C. Hình thức xuất trình chứng từ (điều 5 – 8) D. Nghĩa vụ và trách nhiệm (điều 9 – 15) E. Thanh toán (điều 16 – 19) 94
12. F. Tiền lãi, lệ phí và các chi phí (điều 20 – 21) G. Các điều khoản khác (điều 22 – 26) 4.3.4. Phương thức tín dụng chứng từ (Documentary Credit) Khái niệm Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thỏa thuận, trong đó một ngân h àng - ngân hàng mở thư tín dụng - theo yêu cầu của khách hàng - người yêu cầu mở thư tín dụng - sẽ trả một số tiền nhất định cho một người khác - người hưởng lợi số tiền của thư tín dụng - hoặc chấp nhận hối phiếu d o người này ký phát trong ph ạm vi số tiền đó khi ng ười này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng. Các bên tham gia trong phương thức tín dụng chứng từ Người xin mở th ư tín dụng là người mua, người nhập khẩu hàng hóa hoặc người mua ủy thác cho một người khác Ngân hàng mở thư tín dụng là ngân hàng đại diện cho người nhập khẩu, nó cấp tín dụng cho người nhập khẩu Người hưởng lợi thư tín dụng là người bán, người xuất khẩu hay bất cứ người nào khác mà người hưởng lợi chỉ định Ngân hàng thông báo thư tín dụng là ngân hàng ở nước người hưởng lợi. Ngoài 4 đối tượng trên, trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ còn có thể xuất hiện thêm hai ngân hàng, đó là ngân hàng xác nh ận nếu là loại thư tín dụng xác nhận và ngân hàng thanh toán nếu ngân hàng mở thư tín dụng không trực tiếp thanh toán m à chỉ định một ngân hàng khác thanh toán tiền cho nhà xuất khẩu. Trình tự tiến hành nghiệp vụ phương thức tín dụng chứng từ (2) Ngân hàng m ở L/C (5) Ngân hàng thông báo L/C (6) (8) (7) (1) (6) (5) (3) (4) Người nhập khẩu Người xuất khẩu Hình 4.7. Trình tự nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ, Ngân hàng mở L/C đồng thời là ngân hàng thanh toán (1) Người nhập khẩu làm đơn xin mở thư tín dụng gửi đến ngân hàng của mình yêu cầu mở một thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng (2) Căn cứ vào đơn xin mở thư tín dụng, ngân hàng mở thư tín dụng sẽ lập một th ư tín dụng và thông qua ngân hàng đại lý của mình ở nước người xuất khẩu thông báo việc mở thư tín dụng và chuyển thư tín dụng đến người xuất khẩu (3) Khi nhận được thông báo này, ngân hàng thông báo sẽ thông báo cho người xuất khẩu toàn bộ nội dung thông báo về việc mở thư tín dụng đó, khi nhận đ ược bản gốc thư tín dụng thì chuyển ngay cho người xuất khẩu (4) Người xuất khẩu nếu chấp nhận thư tín dụng thì tiến hành giao hàng, nếu không đề nghị ngân hàng mở L/C sửa đổi, bổ sung thư tín dụng cho phù hợp với hợp đồng 95
13. (5) Sau khi giao hàng, người xuất khẩu lập bộ chứng từ theo yêu cầu của thư tín dụng xuất trình thông qua ngân hàng thông báo cho ngân hàng mở thư tín dụng xin thanh toán (6) Ngân hàng mở thư tín dụng kiểm tra bộ chứng t ừ, nếu thấy ph ù hợp với thư tín dụng thì tiến hành trả tiền cho người xuất khẩu. Nếu thấy không phù hợp, ngân hàng từ chối thanh toán và gửi trả lại toàn bộ chứng từ cho người xuất khẩu (7) Ngân hàng mở thư tín dụng đòi tiền người nhập khẩu và chuyển bộ chứng từ cho người nhập khẩu sau khi nhận được tiền hoặc chấp nhận thanh toán (8) Người nhập khẩu kiểm tra chứng từ, nếu thấy ph ù hợp với thư tín dụng thì hoàn trả tiền lại cho ngân hàng mở thư tín dụng, nếu không thì có quyền từ chối trả tiền Dưới đây trình bày chi tiết hơn về qui trình nghiệp vụ của hai ngân hàng không thể thiếu liên quan trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, đó l à ngân hàng mở L/C và ngân hàng thông báo L/C. (Hình 4.8 và 4.9.) Trước hết, đối với ngân hàng mở L/C, căn cứ vào đơn xin mở L/C của người nhập khẩu để phát hành L/C và tìm cách thông báo L/C đó cùng với việc gửi bản gốc L/C cho người xuất khẩu. Thông th ường việc thông báo và gửi L/C phải thông qua một ngân h àng đại lý của nó ở nước người xuất khẩu. Cũng có thể ngân hàng này gửi thẳng bản gốc L/C cho người xuất khẩu. Nếu có yêu cầu sửa đổi, bổ sung của người xin mở L/C của người xuất khẩu đối với L/C, ngân hàng tiến hành sưae đổi, bổ sung khi có văn bản chính thức của khách hàng gửi đến. Ngân hàng có trách nhi ệm kiểm tra chứng từ của người xuất khẩu gửi đến, nếu chứng từ phù hợp với những điều quy định trong L/C và không mâu thuẫn lẫn nhau thì trả tiền cho người xuất khẩu và đòi tiền người nhập khẩu, ngược lại thì từ chối thanh toán. Khi kiểm tra chứng từ của người xuất khẩu gửi đến, ngân hàng chỉ chịu trách nhiệm kiểm tra “bề ngoài” của chứng từ có phù hợp với L/C hay không chứ không chịu trách nhiệm về kiểm tra tính chất pháp lý và tính chính xác của chứng từ v.v Mọi sự tranh chấp về tính chất “bên trong” của chứng từ là do người nhập khẩu và xuất khẩu tự giải quyết. Ngân hàng được miễn trách nhiệm trong trường hợp ngân hàng rơi vào đúng các bất khả kháng như chiến tranh, đình công, nổi lọan, lụt lội, động đất v.v Nếu L/C hết hạn giữa lúc đó, ngân hàng cũng không chịu trách nhiệm thanh toán những bộ chứng từ gửi đến vào dịp đó, trừ khi đã có những quy định dự phòng. Mọi hậu quả sinh ra do lỗi của mình, ngân hàng mở L/C phải chịu trách nhiệm. Ngân hàng được hưởng một khoản thủ tục phí mở L/C thông thường từ 0,125% đến 0,5% trị giá của L/C. Đối với ngân hàng thông báo. Ngân hàng thông báo là ngân hàng đại lý của ngân hàng mở L/C ở nước người xuất khẩu. Quyền lợi và nghĩa vụ chủ yếu của ngân hàng thông báo như sau: Khi nhận được điện thông báo L/C của ngân hàng mở L/C, ngân hàng này sẽ chuyển toàn bộ nội dung L/C đã nhận cho người xuất khẩu dưới hình thức văn bản. Ngân hàng thông báo chỉ chịu trách nhiệm chuyển nguyên văn bức điện đó chứ không chịu trách nhiệm phải dịch, diễn giải các từ chuyên môn ra ti ếng địa phương. Nếu ngân hàng thông báo sai những nội dung điện đã nhận được thì ngân hàng phải chịu trách nhiệm. Vì vậy trong cuối bức thư báo L/C bao giờ cũng có câu ”Xin lưu ý, chúng tôi không chịu trách nhiệm về bất cứ một sự lỗi lầm hay thiếu sót trong chuyển và dịch bức điện này”. Khi nhận được bộ chứng từ của người xuất khẩu gửi đến, ngân hàng phải chuyển ngay và nguyên vẹn bộ chứng từ đó cho ngân hàng mở L/C. Ngân hàng không chịu trách nhiệm về những hậu quả phát sinh do sự chậm trễ và/hoặc mất mát chứng từ trên đường đi đến ngân hàng mở L/C, miễn là chứng minh rằng mính đã chuyển nguyên vẹn và đúng hạn bộ chứng từ đó qua bưu điện. 96
14. Tiếp nhận đơn của Đánh giá khả năng Xác định mức ký khách hàng khách hàng quỹ Thanh toán hoặc Tiếp nhận & kiểm Phát hành L/C chỉ thị thanh toán tra BCT Bất hợp lệ Trả lại BCT Đòi tiền nhà nhập Ghi Nợ TK nhà Hoàn trả ngân hàng khẩu nhập khẩu thông báo/TT Hình 4.8. Qui trình nghiệp vụ ngân hàng mở L/C trong phương thức tín dụng chứng từ Tiếp nhận L/C Thông báo L/C đến Tiếp nhận & kiểm Kiểm tra L/C nhà xuất khẩu tra BCT Bất hợp lệ Hợp lệ Trả lại BCT cho nhà Chuyển BCT đến xuất khẩu NH mở L/C Thanh toán Hình 4.9. Qui trình nghiệp vụ ngân hàng thông báo L/C trong phương thức tín dụng chứng từ Ngoài hai ngân hàng mở L/C và ngân hàng thông báo L/C, còn có thể có ngân hàng xác nhận và ngân hàng trả tiền. Ngân hàng trả tiền là ngân hàng mở L/C và có thể là một ngân hàng khác do ngân hàng mở L/C ủy nhiệm. Nếu địa điểm trả tiền quy định tại n ước người xuất khẩu thì ngân hàng trả tiền là ngân hàng thông báo. Trách nhiệm của ngân hàng trả tiền giống như ngân hàng mở L/C khi nhận được bộ chứng từ do người xuất khẩu gửi đến. Ngân hàng xác nhận là ngân hàng đứng ra xác nhận cho ngân hàng mở L/C theo yêu cầu của nó. Ngân hàng xác nhận thường là một ngân hàng lớn có uy tín trên thị trường tín dụng và tài chính quốc tế. Ngân hàng mở L/C phải yêu cầu một ngân hàng khác xác nhận cho mình sẽ làm giảm uy tín của ngân h àng mở L/C. Muốn xác nhận, ngân h àng mở L/C phải trả thủ tục phí rất cao và đôi khi còn phải đặt trước nữa, thậm trí mức đặt trước có thể bằng 100% trị giá của thư tín dụng. Thư tín dụng (Letter of Credit - L/C): Thư tín dụng thương mại là một công cụ quan trọng của phương thức tín dụng chứng từ. Theo Trầm Thị Xuân Hương (2006), thư tín dụng là một bức thư (thực chất là một văn bản)do ngân hàng l ập theo yêu cầu của nhà nhập khẩu 97
15. cam kết trả tiền cho nhà xuất khẩu với điều kiện nh à xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ thanh toán phù hợp với điều khoản và điều kiện đã ghi trng thư tín dụng. Thư tín dụng hay L/C là một văn bản pháp lý quan trọng, là công cụ cốt lõi của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ. Nó bao gồm những nội dung chủ yếu sau: (1) Số hiệu, địa điểm v à ngày mở L/C, loại thư tín dụng. Về số hiệu, tất cả các th ư tín dụng đều phải có số hiệu ri êng của nó để có thể trao đổi thư từ, điện tín có liên quan đến việc thực hiện thư tín dụng. Có thư tín dụng ghi ngay đầu dòng bên phải câu “Đề nghị ghi tín dụng số trên các thư từ giao dịch”. Số hiệu của th ư tín dụng còn được dùng để ghi vào các chứng từ có liên quan. Địa điểm mở L/C là nơi mà ngân hàng mở L/C viết cam kết trả tiền cho người xuất khẩu. Địa điểm này có ý nghĩa trong việc chọn luật áp dụng khi xảy ra tranh chấp nếu có xung đột pháp luật về L/C đó. Ngày mở L/C là ngày bắt đầu phát sinh cam kết của ngân h àng mở L/C với người xuất khẩu, là ngày bắt đầu tính thời hạn hiệu lực của L/C và cuối cùng là căn cứ để người xuất khẩu kiểm tra xem người nhập khẩu thực hiện việc mở L/C có đúng hạn như đã quy định trong hợp đồng không. Ví dụ: Một thư tín dụng mở ngày 1/1/1998, trong nội dung của thư tín dụng có câu “We open our irrevocable credit in favour of yourselves by order of Mutsumi Tranding Co Ltd Tokyo for not exceeding the amount of 35,000USD expiring in Hanoi for negociation on 31st January 1998”, tức là “Chúng tôi m ở tín dụng không thể hủy ngang cho quý ngài theo lệnh của Công ty Thương mại hữu hạn Mutsumi Tokyo một số tiền không quá 35,000USD có giá trị đến ngày 31/1/1998 tại Hà Nội” Như vậy, thời hạn hiệu lực của thư tín dụng này tính từ ngày mở, tức là từ ngày 1/1/1997 đến ngày hết hạn là 31/1/1998 là 30 ngày. Có thư tín dụng quy định thời hạn hiệu lực của nó ngay trong những dòng đầu tiên của nội dung L/C, có thư tín dụng lại nêu ở cuối cùng trong phần ngân hàng cam kết trả tiền. Loại thư tín dụng phải được chỉ rõ trong yêu cầu mở thư tín dụng do người nhập khẩu gửi đến ngân hàng mở L/C. (2) Tên, địa chỉ của những người có liên quan đến phương thức tín dụng chứng từ. Những người có liên quan đến phương thức tín dụng chứng từ nói chung có hai loại, đó là các thương nhân và các ngân hàng. Các thương nhân chỉ bao gồm những người nhập khẩu, tức là người yêu cầu mở L/C; người xuất khẩu là người hưởng lợi L/C. Các ngân hàng tham gia trong phương th ức tín dụng chứng từ gồm có ngân hàng mở L/C, ngân hàng thông báo, ngân hàng trả tiền, ngân hàng xác nhận v.v Ngân hàng mở L/C là ngân hàng thường được hai bên mua bán thỏa thuận lựa chọn và quy định trong hợp đồng, nếu chưa có sự quy định trước, người nhập khẩu có quyền lựa chọn. (3) Số tiền của thư tín dụng. Số tiền của thư tín dụng vừa được ghi bằng số, vừa đ ược ghi bằng chữ và thống nhất với nhau. Không thể chấp nhận một thư tín dụng có số tiền ghi bằng số và bằng chữ mâu thuẫn nhau. Tên của đơn vị tiền tệ phải r õ ràng, vì cùng một tên gọi là đôla nhưng trên thế giới có nhiều loại đôla khác nhau. Không nên ghi số tiền dưới dạng một số tuyệt đối. Cách ghi số tiền tốt nhất là ghi một số giới hạn mà người xuất khẩu có thể đạt được dù là giao hàng có tính chất là nguyên cái hay là rời. Ví dụ như ghi “ một số tiền không quá X USD ” (For a sum or sums not exeeding a total of X USD ) Theo bản “Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ” thì những từ “khoảng chừng”, “độ khoảng” hoặc những từ ngữ tương tự được dùng để chỉ mức độ số tiền của thư tín dụng được hiểu là cho phép xê dịch hơn kém không được quá 10% của tổng số tiền đó. 98
16. Ngoài ra, bản quy tắc còn quy định “trừ khi thư tín dụng quy định số lượng hàng giao không được hơn kém, còn thì sẽ được phép có một khoản dung sai trong phạm vi hơn kém 5%, miễn là tổng số tiền chi trả luôn luôn không được vượt quá số tiền của thư tín dụng. Không được áp dụng dung sai này khi thư tín d ụng quy định số l ượng bằng đơn vị bao, kiện đã được nói rõ hoặc tính bằng đơn vị chiếc”. (4) Thời hạn hiệu lực, thời hạn trả tiền và thời hạn giao hàng ghi trong thư tín dụng. Thời hạn hiệu lực của thư tín dụng là thời hạn mà ngân hàng mở L/C cam kết trả tiền cho người xuất khẩu, nếu người xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ trong thời hạn đó và phù hợp với những điều quy định trong L/C. Thời hạn hiệu lực của L/C bắt đầu tính từ ngày mở L/C đến ngày hết hiệu lực L/C. Ở một số nước quy định là nếu thời hạn hiệu lực của L/C dưới 3 tháng thì phí thông báo L/C chỉ phải chịu 0,1%, nếu trên 3 tháng đến 6 tháng thì là 0,2%. Vì vậy cần xác định thời hạn hiệu lực của L/C hợp lý để có thể vừa tránh đọng vốn cho người nhập khẩu vừa không gây khó khăn cho việc xuất trình chứng từ của người xuất khẩu. Việc xác định này cần đảm bảo ngày giao hàng phải nằm trong thời hạn hiệu lực của L/C và không được trùng với ngày hết hạn hiệu lực của L/C, ngày mở L/C phải trước ngày giao hàng một thời gian hợp lý, không được trùng với ngày giao hàng. Nó được tính tối thiểu bằng tổng số của số ngày cần để thông báo mở L/C, số ngày lưu L/C ở ngân hàng thông báo, số ngày chuẩn bị hàng để giao cho người nhập khẩu. Nếu h àng xuất khẩu là mặt hàng phức tạp phải điều động từ xa ra cảng và phải tái chế biến lại được khi giao, nếu thời điểm giao hàng vào mùa ẩm ướt thì số ngày chuẩn bị hàng phải nhiều, ngược lại nếu hàng xuất khẩu là sản phẩm công nghiệp thì không cần thiết đòi hỏi số ngày chuẩn bị quá lớn, ngày hết hạn hiệu lực L/C phải sau ngày giao hàng một thời gian hợp lý. Nó bao gồm số ngày chuyển chứng từ từ nơi giao hàng đến cơ quan của người xuất khẩu, số ngày lập bộ chứng từ, số ngày vận chuyển chứng từ đến ngân hàng mở L/C (hay ngân hàng trả tiền), số ngày lưu giữ chứng từ tại ngân hàng thông báo và 7 ngày làm việc để ngân hàng thể hiện ý chí chấp nhận hay từ chối trả tiền. Thời hạn trả tiền của L/C là thời hạn trả tiền ngay hay trả tiền về sau. Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào quy định của hợp đồng. Nếu việc đòi tiền bằng hối phiếu thì thời hạn trả tiền được quy định ở yêu cầu ký phát hối phiếu. Thời hạn trả tiền có thể nằm trong thời hạn hiệu lực của L/C nếu như trả tiền ngay hoặc có thể nằm ngoài thời hạn hiệu lực của L/C nếu như trả tiền có kỳ hạn. Nhưng điều quan trọng là những hối phiếu có kỳ hạn phải được xuất tình để chấp nhận trong thời hạn hiệu lực của L/C. Thời hạn giao hàng được ghi trong L/C và do hợp đồng mua bán quy định. Nó có quan hệ chặt chẽ với thời hạn hiệu lực của L/C. (5) Những nội dung về hàng hóa như tên, số lượng, trọng lượng, giá cả, quy cách phẩm chất, bao bì, ký mã hiệu v.v cũng được ghi vào tư tín dụng. (6) Những nội dung về vận tải, giao nhận hàng hóa như điều kiện cơ sở giao hàng (FOB, CIF, CFR), nơi gửi và nơi giao hàng, cách vận chuyển và cách giao hàng v.v cũng được ghi vào thư tín dụng (7) Những chứng từ mà người xuất khẩu phải xuất tr ình là một nội dung then chốt của thư tín dụng bởi vì bộ chứng từ quy định trong thư tín dụng là một bằng chứng của người xuất khẩu chứng minh rằng m ình đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng và làm đúng những điều quy định của thư tín dụng, do vậy ngân hàng mở L/C phải dựa vào đó để tiến hành trả tiền cho người xuất khẩu, nếu bộ chứng từ phù hợp với những điều quy định trong thư tín dụng. Ngân hàng mở L/C thường yêu cầu người xuất khẩu thỏa mãn những yêu cầu về các loại chứng từ mà người xuất khẩu phải xuất trình, số lượng các chứng từ này nhiều hay ít phụ thuộc vào yêu cầu của người nhập khẩu, mà các yêu cầu đó thường được thỏa thuận trong hợp đồng và yêu cầu về việc ký phát từng loại chứng từ đó như thế nào. (8) Những điều khoản khác. Nếu có những điều khoản đặc biệt nào khác cần ghi rõ trong thư tín dụng. 99
17. (9) Sự cam kết trả tiền của ngân hàng mở L/C Sự cam kết của ngân hàng là nội dung quan trọng của thư tín dụng và nó ràng buộc trách nhiệm của ngân hàng mở L/C. Dưới đây trích một số mẫu L/C: (Đinh Xuân Trình. 1996.) Mẫu L/C của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam: “We hereby engage with the drawers, endorsers and bona fide holders of draft(s) drawn and preented in accordance with the terms of this Credit that the draft(s) shall be duly honored on presentation” Chúng tôi cam kết với những người ký phát, ký hậu và những người chân thực cầm hối phiếu đã được ký phát và được xuất trình phù hợp với những điều kiện của tín dụng này rằng các hối phiếu đó sẽ được trả tiền khi xuất trình. Mẫu L/C của Mitsui Bank Ltd như sau: “We engage with the drawers, endorsers and bona fide holders of drafts drawn under and in compliance with the terms of this credit that the same shall be duly honored on due presentation and delivery of documents to the drawee”. Chúng tôi cam kết với những người ký phát, ký hậu và chân thực cầm hối phiếu đã được ký phát theo và phù h ợp với những điều kiện của tín dụng n ày rằng các hối phiếu đó sẽ được trả tiền khi xuất trình đúng hạn và giao các chứng từ cho người trả tiền. Qua hai mẫu cam kết trên của ngân hàng mở L/C chúng ta nhận thấy đây là sự cam kết thực sự, là sự cam kết có điều kiện v à là sự cam kết dự ph òng (bảo lưu) tức là ngân hàng chỉ cam kết tôn trọng các hối phiếu xuất trình đúng hạn và phù hợp với điều kiện của L/C, còn việc có trả tiền hay không còn phụ thuộc vào việc xem xét bộ chứng từ thanh toán có phù hợp với L/C hay không và không được mâu thuẫn với nhau. (10) Chữ ký của ngân hàng mở thư tín dụng Chữ ký là nội dung cuối cùng cử thư tín dụng mà nếu thiếu nó thư tín dụng sẽ hoàn toàn không có giá tr ị. L/C thực chất l à một khế ước dân sự, do vậy người ký nó cũng phải là người có đầy đủ năng lực hành vi, năng lực pháp lý để tham gia và thực hiện quan hệ dân luật. Nếu mở L/C bằng thư, chữ ký trên ấn chỉ L/C phải đúng với chữ ký đã được thông báo cho nhau giữa hai ngân hàng mở L/C và ngân hàng thông báo L/C trong thỏa thuận đại lý giữa hai ngân hàng đó. Nếu mở L/C bằng điện, thay vì chữ ký nói trên bằng TEST. Dưới đây là một L/C của Ngân hàng Mitsui mở cho Minexport Vietnam hưởng theo yêu cầu của người nhập khẩu Daiichi Trading Co. qua Vietcombank: (Đinh Xuân Trình. 1996.) 100
18. THE MITSUI BANK LIMITED Foreign Exchange Department TOKYO Date 2nd April 2000 Irrevocable credit N0 46379/58/11009 (This Credit has been advised through Bank for Foreign Trade of Vietnam, Hanoi) Dear Sirs, We hereby open our Irrevocable Credit in your favour for account of Daiichi Trading Co, Ltd Japan for a sum or sums not exceeding total of Stg 100,000 (say Pound Sterling one hundred thousand) valid until May, 31st 2000. Available by your drafts at sight drawn on ourselves in duplicate for 100% invoice value accompanied by the following documents: Commercial invoice duly signed in 3 copies indicating import licence No 1370/MS and 4572/Mt. Full set of clean on board ocean Bill of Lading made out to order of shipper and blank endorsed, marked “Freight collect” notify “Daiichi Trading Co. Ltd, Tokyo Japan” Charter party Bills of Lading are acceptable State Bills of Lading are acceptable Insurrance to be covered by buyer Other documents: Certificate of analysis in 3 copies Certificate of weight in 3 copies Ship master’s receipt attesting that 2 extra copies of invoice have been forwarded to accountee by the carrying vessel. Evidencing shipment from Campha or Hongay to Japan port of about 2.000 metric tons of Hongay anthracite coal in bulk (specification and unit price are as per attached sheet FOB trimmed Campha or Hongay. Partial shipments are permitted Trashipment is not permitted, shipment must be effected of later than April, 30 1998. All drafts drawn hereunder must be marked “drawn under the Mitsui Bank Ltd. Foreign Exchange Department Tokyo, irrevocable credit No 46379/58/11009 dated April 2nd 2000”. We engage with the drawers, endorsers and bona fide holders of drafts drawn under and in compliance with the terms of credit that the same shall be duly honored on due presentation and delivery of documents to the drawee. Yours very truly, For the Mitsui Bank Ltd. Foreign Exchange Department Pro. Manager (Signed) 101
19. NGÂN HÀNG HỮU HẠN MITSUI Vụ Ngoại hối TOKYO Ngày 2 tháng 4 năm 2000 Thư tín dụng không thể hủy bỏ số 46379/58/11009 (Thư tín dụng này đã thông báo qua Ngân hàng Ngoại thương Hà Nội) Các ngài kính mến, Theo đây, chúng tôi m ở một tín dụng không thể hủy bỏ cho quý ng ài hưởng thuộc t ài khoản của Công ty thương mại hữu hạn Daiichi Nhật Bản một số tiền không qúa tổng số là 100,000 bảng Anh (đọc một trăm ngh ìn bảng Anh) có giá trị đến ngày 31/5/2000, thanh toán bằng hối phiếu trả tiền ngay của quý ngài ký phát cho chúng tôi, lập thành hai bản bằng 100% trị giá hóa đơn kèm theo những chứng từ sau đây: Hóa đơn thương mại đã ký làm 3 bản ghi rõ giấy phép nhập khẩu số 1370/MS và 4572/MT. Một bộ vận đơn đường biển hoàn hảo, đã xếp hàng lên tàu, làm theo lệnh của người gửi hàng, ký hậu để trống, ghi chú “c ước phí trả sau” v à thông báo cho “Công ty thương m ại hữu hạn Daiichi, Tokyo Nhật Bản” Vận đơn theo hợp đồng thuê tàu cũng nhận Vận đơn đến chậm cũng nhận Bảo hiểm do người mua chịu Các chứng từ khác: Giấy chứng nhận kiểm nghiệm 3 bản Giấy chứng nhận trọng lượng 3 bản Giấy chứng nhận của thuyền trưởng chứng nhận rằng hai bản hóa đơn thêm đã được gửi theo tàu cho người nhận hàng. Chứng minh rằng khoảng 2.000 tấn than anthracite không bao b ì đã được bốc từ Cẩm Phả hoặc Hòn Gai (quy cách và đơn giá như đã ghi trong giấy tờ gửi kèm theo). Được phép giao từìng phần, không được phép chuyển tải, phải giao hàng chậm nhất là ngày 30/4/2000. Mọi hối phiếu ký phát ở đây phải ghi chữ “ký phát cho ngân h àng hữu hạn Mitsui, Vụ Ngoại hối, Tokyo, theo thư tín dụng không thể hủy bỏ số 46379/58/11009 mở ngày 2/4/2000”. Chúng tôi cam kết với người ký phát, ký hậu v à chân thực cầm hối phiếu đ ã được ký phát và phù hợp với điều kiện của thư tín dụng này rằng các hối phiếu đó sẽ được tôn trọng khi xuất trình đúng hạn và chuyển giao các chứng từ cho người trả tiền. Chào tin tưởng. Ngân hàng hữu hạn Mitsui Vụ Ngoại hối Phó Giám đốc (Đã ký) 102
20. Các loại thư tín dụng thương mại Trong thanh toán quốc tế thường thấy các loại thư tín dụng thương mại sau: Thư tín dụng không thể hủy bỏ (Irrevocable Letter of Credit): Là loại thư tín dụng sau khi đã mở ra thì ngân hàng mở L/C không đ ược sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ trong thời hạn hiệu lực của nó, trừ khi có sự thỏa thuận khác của các b ên tham gia thư tín dụng. Đây là loại thư tín dụng được áp dụng rộng rãi nhất trong thanh toán quốc tế và là loại L/C cơ bản nhất. Thư tín dụng không thể hủy bỏ có xác nhận (Confirmed Irrevocable L/C): Là loại thư tín dụng không thể hủy bỏ đ ược một ngân hàng khác xác nhận đảm bảo trả tiền theo yêu cầu của ngân hàng mở L/C. Do có hai ngân hàng đứng ra cam kết trả tiền cho người xuất khẩu nên đây là loại đảm bảo nhất cho người xuất khẩu. Thư tín dụng không thể hủy bỏ, miễn truy đòi (Irrevocable without recourse L/C): Là loại L/C mà sau khi người xuất khẩu đã được trả tiền thì ngân hàng mở L/C không còn quyền đòi lại tiền người xuất khẩu trong bất cứ trường hợp nào. Khi sử dụng loại này, người xuất khẩu phải ghi câu “miễn truy đòi người ký phát” lên hối phiếu và trong L/C. Loại này cũng được sử dụng rộng rãi trong thanh toán quốc tế. Thư tín dụng chuyển nhượng (Transferable L/C): Là thư tín dụng không thể hủy bỏ trong đó quy định quyền của người hưởng lợi thứ nhất có thể yêu cầu ngân hàng mở L/C chuyển nhượng toàn bộ hay một phần số tiền của L/C cho một hay nhiều người khác. L/C chuyển nhượng chỉ được chuyển nhượng một lần. Chi phí chuyển nhượng thường do người hưởng lợi đầu tiên chịu. Thư tín dụng tuần hoàn (Revolving L/C): Là loại L/C không thể hủy bỏ sau khi sử dụng xong hoặc đã hết thời hạn hiệu lực thì nó lại tự động có giá trị nh ư cũ và cứ như vậy nó tuần hoàn cho đến khi nào tổng giá trị hợp đồng được thực hiện. Thư tín dụng tuần hoàn cần ghi rõ ngày hết hiệu lực cuối c ùng và số lần tuần hoàn và giá trị tối thiểu của mỗi lần đó. Nếu việc tuần hoàn căn cứ vào thời hạn hiệu lực trong mỗi lần tuần hoàn thì phải ghi rõ có cho phép số được của L/C trước cộng dồn vào những L/C kế tiếp hay không, nếu cho phép thì gọi nó là tuần hoàn tích lũy (Cumulative Revolving L/C). Thư tín dụng giáp lưng (Back to back L/C): Sau khi nhận được L/C do người nhập khẩu mở cho m ình hưởng, người xuất khẩu dùng L/C này để thế chấp mở một L/C khác cho người hưởng lợi khác với nội dung gần giống như L/C ban đầu, L/C mở sau gọi là L/C giáp lưng. Nói chung, L/C gốc và L/C giáp lưng giống nhau, nhưng xét riêng chúng có những điểm cần phải phân biệt về số chứng từ của L/C giáp l ưng nhiều hơn L/C gốc, kim ngạch L/C giáp lưng phải nhỏ hơn L/C gốc, khoản chênh lệch này do người trung gian hưởng dùng để trả chi phí mở L/C giáp lưng và phần hoa hồng của họ, thời hạn giao hàng của L/C giáp lưng phải sớm hơn L/C gốc. Nghiệp vụ thư tín dụng giáp lưng rất phức tạp, nó đ òi hỏi phải có sự kết hợp khéo léo và chính xác các điều kiện của L/C gốc và L/C giáp lưng, nhất là các vấn đề có liên quan đến vận đơn và các chứng từ hàng hóa khác. Thư tín dụng đối ứng (Reciprocal L/C): Là loại thư tín dụng chỉ bắt đầu có hiệu lực khi thư tín dụng kia đối ứng với nó đã mở ra. Loại này thường được dùng trong phương thức mua bán hàng đổi hàng. Thư tín dụng dự phòng (Stand - by L/C): Để đảm bảo quyền lợi cho người nhập khẩu, ngân hàng của người xuất khẩu sẽ phát hành một L/C trong đó cam kết với người nhập khẩu sẽ thanh toán lại cho họ trong trường hợp người xuất khẩu không hoàn thành nghĩa vụ giao hàng theo L/C đã đề ra. L/C như thế gọi là L/C dự phòng. Nó được áp dụng phổ biến ở Mỹ trong quan hệ một bên là người đặt hàng và một bên là người sản xuất (người bán). Các khoản tín dụng mà người đặt hàng cấp cho người sản xuất như tiền đặt cọc, tiền ứng trước, chi phí mở L/C chiếm tỷ trọng 10 - 15% trị giá của đơn đặt hàng. Việc bảo đảm hoàn lại số tiền đó 103
21. cho người đặt hàng khi người sản xuất không ho àn thành nghĩa vụ giao hàng có ý nghĩa quan trọng. Thư tín dụng thanh toán dần dần (Deferred payment L/C): Là loại thư tín dụng không thể hủy bỏ, trong đó ngân hàng mở L/C hay ngân hàng xác nhận L/C cam kết với người hưởng lợi sẽ thanh toán dần dần toàn bộ số tiền của L/C trong những thời hạn quy định rõ trong L/C đo. Đây là một loại L/C trả chậm từng phần. Những vấn đề cần lưu ý khi sử dụng phương thức tín dụng chứng từ Thứ nhất là, văn bản pháp lý quốc tế thông dụng của tín dụng chứng từ là Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ, bản số 500, bản sửa đổi năm 1993” của Phòng Thương mại quốc tế (Uniform Customs and Pratice for Documentary Credits ICC, 1993 Revision, No 500). Từ đây chúng ta gọi tắt là bản Quy tắc 500. Bản Quy tắc 500 này mang tính chất pháp lý tùy ý, có nghĩa là khi áp dụng nó các b ên đương sự phải thỏa thuận ghi vào L/C đồng thời có thể thỏa thuận khác, miễn là có dẫn chiếu. Bản Quy tắc này bao gồm 49 điều, chia thành 7 phần : (Nguyễn Trọng Thuỷ. 2003) A. Những qui định chung và định nghĩa (điều 1-5) B. Hình thức và thông báo thư tín dụng (điều 6-12) C. Nghĩa vụ và trách nhiệm (điều 13-19) D. Các chứng từ (điều 20-38) E. Các điều qui định khác (điều 39-47) F. Tín dụng chuyển nhượng (điều 48) G. Chuyển nhượng tiền thu được (điều 49) Cần lưu ý rằng tín dụng chứng từ là một giao dịch của ngân hàng theo yêu cầu của khách hàng nhằm thực hiện công đoạn cuối c ùng của hàng loạt giao dịch thương mại quốc tế giữa hai bên mua và bán, đáp ứng yêu cầu của cả hai phía: người bán giao hàng và được trả tiền, người mua trả tiền và được nhận hàng. Ngân hàng là người bảo đảm thanh toán, trở thành nhịp cầu nối đáng tin cậy của nền mậu dịch các n ước. Tầm quan trọng của giao dịch tín dụng chứng từ đòi hỏi phải có hành lang pháp lý để các ngân hàng thực hiện. Bản Quy tắc 500 thể hiện đầy đủ thông lệ và tập quán quốc tế và được các ngân hàng thương mại trên toàn thế giới chấp nhận và áp dụng. Nhưng tín dụng chứng từ còn là các giao d ịch phát sinh trong nước, do vậy nó luôn được chi phối bởi Luật pháp quốc gia. Như vậy, giao dịch tín dụng chứng từ được tiến hành trên hành lang pháp lý q uốc tế và quốc gia. Quy tắc 500 l à tập quán quốc tế áp dụng trên phạm vi toàn cầu, còn luật pháp quốc gia chỉ áp dụng trong phạm vi của một nước. Theo Nguyễn Trọng Thuỷ (2003), ở n ước ta, tất cả các ngân hàng thương mại và các đơn vị kinh doanh ngoại thương đã thống nhất sử dụng bản Quy tắc 500 như một văn bản pháp lý điều chỉnh các loại thư tín dụng được áp dụng trong thanh toán quốc tế giữa Việt Nam và các nước ngoài. Về lý thuyết, việc vận dụng thông lệ quốc tế tại n ước ta gần như tuyệt đối mà không bị bất cứ sự điều chỉnh nào. Đây là nét đặc thù của Việt Nam. Đối với các quốc gia khác, họ đều có các văn bản Luật hoặc Văn bản dưới luật qui định về giao dịch tín dụng chứng từ trên cơ sở thông lệ quốc tế có tính đến đặc th ù của quốc gia, tập quán của nước họ. Các văn bản như vậy là rất cần thiết nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam, tuy nhiên ở nước ta còn chưa có. Thứ hai là, tính độc lập tương đối của thư tín dụng. Giao dịch tín dụng chứng từ độc lập với các giao dịch khác. Tr ên quan điểm của ngân hàng, thư tín dụng độc lập với hợp đồng giữa người mở và người hưởng mặc dù thư tín dụng cụ thể hoá nghĩa vụ và quyền lợi của hai bên: bên mua và bên bán, trong đó bên mua yêu cầu ngân hàng đảm bảo thanh toán cho b ên 104
22. bán, bên bán phải giao hàng đúng qui định theo hợp đồng, đúng thời hạn, thiết lập chứng từ hoàn chỉnh và hợp lệ, thông báo cho người mua và các điều kiện khác đã thoả thuận. Tính độc lập của thư tín dụng được thể hiện ở điều 4 trong bản Quy tắc 500 nh ư sau: "Trong nghiệp vụ tín dụng chứng từ, tất cả các b ên liên quan ch ỉ giao dịch bằng chứng từ mà không giao d ịch bằng hàng hoá, các dịch vụ và/hoặc các công việc khác mà chứng từ đó có thể liên quan". Tuy nhiên trên phương diện tổng thể tính độc lập của th ư tín dụng chỉ là tương đối, bởi vì đối với người mua và người bán, thư tín dụng phải là những giao dịch li ên quan chặt chẽ với các giao dịch của hợp đồng thương mại, mặc dù trong quan hệ với ngân hàng họ phải thừa nhận hai loại giao dịch là tách biệt. Thứ ba là, lưu ý về yêu cầu xin mở thư tín dụng nhập khẩu: Ngưòi nhập khẩu Việt Nam muốn mở thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng trước hết phải viết yêu cầu mở thư tín dụng gửi đến Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam hoặc ngân hàng Thương mại nào đó được quyền thanh toán quốc tế. Viết giấy xin mở thư tín dụng nhập khẩu để gửi đến Ngân hàng là một khâu quan trọng của phương thức tín dụng chứng từ, bởi v ì chỉ trên cơ sở của giấy này, ngân hàng mới có căn cứ để mở thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng và sau đó, người xuất khẩu mới giao hàng. Giấy xin mở thư tín dụng nhập khẩu sau khi đã được ngân hàng đồng ý mở thì trở thành một khế ước dân sự giữa người nhập khẩu và ngân hàng, còn đối với người xuất khẩu nước ngoài, họ chỉ biết tới L/C mà ngân hàng Việt Nam mở cho họ hưởng mà thôi. Cơ sở pháp lý và nội dung để lập giấy xin mở thư tín dụng là hợp đồng mua bán ký kết giữa người nhập khẩu và người xuất khẩu. Viết giấy xin mở thư tín dụng theo mẫu in sẵn của Ngân hàng Việt Nam và theo thủ tục hiện hành của ngân hàng quy định. Hồ sơ mà người nhập khẩu phải gửi đến ngân hàng mở thư tín d ụng ở Việt Nam bao gồm: (1) Yêu cầu mở thư tín dụng nhập khẩu, 2 bản (2) 2 ủy nhiệm chi, một để trả thủ tục phí mở L/C, một để ký quỹ mở L/C. (3) Hợp đồng thương mại (bản sao) (4) Giấy phép nhập khẩu hoặc quota đối với những hàng hoá quản lý bằng hạn ngạch (5) Quyết định bổ nhiệm giám đốc và kế toán trưởng (bản sao) (6) Giấy phép kinh doanh (bản sao) (7) Báo cáo tài chính của đơn vị xin mở thư tín dụng (8) Số dư tài khoản ngoại tệ tại ngân hàng mở L/C tối thiểu 500USD hoặc ngoại tệ tưong đương. (9) Một số chứng từ khác có liên quan (tuỳ theo từng ngân hàng yêu cầu khác nhau) 105
23. Mẫu yêu cầu mở thư tín dụng của Ngân hàng ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) YÊU CẦU MỞ THƯ TÍN DỤNG (APPLICATION FOR DOCUMENTARY CREDIT) Kính gửi: Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank ) (Dành cho Ngân hàng Ngày: Số: ) Với mọi trách nhiệm thuộc về m ình, chúng tôi đề Applicant: (Full name and nghị ngân hàng mở Thư tín dụng theo loại sau: address) ï Irrevocable ï Revocable ï Transferable ï Confirmed với nội dung dưới đây qua ngân hàng đại lý: Terms of shipment: ï FOB ï C and F ï CIF ï Beneficiary (Full name and address) Currency, amount in figure and words: Date and place of expiry: Available by beneficiary's draft(s) drawn on Vietcombank at days sight/after B/L date for percent invoice value accompanied by the following documents: ï Signed commercial invoice in copies ï Full ( / ) set of Clean "Shipped on boad "Ocean Bill of Lading made out to order of blank endorsed marked "Freight Prepaid/Collect" and "Notify the accountee" ï Clean Airwaybill consigned to showing flight number, flight date and number of credit and marked "Freight Prepaid/Collect" and notify ï Certificate of origin issued by in copies ï Detailed packing list in copies ï Test/Inspection certificate issued by in copies ï Certificate of quality/quantity issued by in copies ï Insurance policy or Certificate in assignable form and endorsed in blank for 110% invoice value covering showing claim payable at in invoice currency ï Copy of cable advising accountee of particulars of shippment ï DHL receipt showing that one set of no-negotiable form documents plus have been sent to the applicat within days after B/L date ï Other documents and conditions (specify): 106
24. Brief description of goods: Shipment from: Shipment to: Latest date of shipment: Partial shipment Transhipment ï Allowed ï Not allowed ï Allowed ï Not allowed Special conditions: + Documents to be presented within days after the date of insurance the transport document(s) but within the validity of the credit. + All bank charges outside Vietnam are for account of beneficiary/ourselves + This L/C is subject to the Uniform Customs and Pratice for Documentary Credit 2000 revision No 500 published by ICC Chỉ thị cho Ngân hàng mở L/C: ï Ủy quyền ghi nợ tài khoản của chúng tôi số tại quý Ngân hàng để ký quỹ % trị giá L/C ï Trả tiền nước ngoài theo cam kết của chúng tôi đính kèm. Chúng tôi chấp thuận quý Ngân hàng được ghi Nợ những chi phí (Thủ tục phí, điện phí, bưu phí) liên quan đến L/C trên. ï L/C này sử dụng vốn vay nước ngoài thuộc hiệp định vay nợ số ngày Thư tín dụng này được mở theo Hợp đồng thương mại số ngày đã được Bộ Thương Mại chấp thuận số ngày Khi cần liên hệ với Ông/Bà Điện thoại số , ngày tháng năm 200 Kế toán trưởng Tổng Giám đốc Thư tín dụng có thể mở bằng điện hay bằng thư. Nếu mở bằng th ư thì khi nhận được điện báo, ngân hàng thông báo ở nước người xuất khẩu phải xác nhận bằng văn bản và bản gốc L/C sẽ chuyển cho người xuất khẩu qua ngân hàng thông báo bằng máy bay. Nếu mở bằng điện, ngân hàng mở L/C sẽ chuyển bản telex hoặc fax L/C gốc cho người hưởng lợi, không cần thông báo L/C nữa. L/C mở qua ngân hàng nào thì người nhập khẩu phải ghi rõ ràng, cụ thể và theo sự thỏa thuận trong hợp đồng mua bán, nếu ch ưa có sự thỏa thuận trước thì chỗ này trong giấy xin mở L/C bỏ trống để Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam lựa chọn trong số ngân hàng đại lý của họ. Căn cứ vào quy định của hợp đồng mà xác định loại L/C và xóa bỏ những chữ không cần thiết. Ghi rõ tên, địa chỉ đầy đủ và địa chỉ điện tín của người hưởng lợi thư tín dụng. Số tiền của thư tín dụng cần phải ghi rõ loại ngoại tệ, bằng số và bằng chữ. Thanh toán bằng hối phiếu trả tiền ngay thì xóa chỗ bỏ trống giữa chữ “at sight”, còn thanh toán 107
25. bằng hối phiếu X ngày thì điền chữ và số vào chỗ trống đó, ví dụ “at ninety (90) days after ” Chứng từ thanh toán mỗi loại tối thiểu là 3 bản, nếu cần nhiều hơn thì ghi vào Yêu cầu mở L/C để ngân hàng đưa vào điều kiện mở L/C. Về các loại chứng từ cần chú ý mấy điểm sau đây: Vận đơn ghi “Freight to collect” đối với giá FOB, ghi “Freight prepaid” áp dụng với giá CFR hoặc CIF. Các vận đơn phải làm theo lệnh của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và phải thông báo cho người nhập khẩu ở nước ta. Hóa đơn thương mại nếu cần là hóa đơn chi tiết thì phải điền thêm chữ DETAILED trước chữ commercial. Bảo hiểm đ ơn chỉ cần khi mua theo giá CIF, nếu mua theo giá FOB và CFR thì xóa đi. Cần ghi rõ điều kiện bảo hiểm nào, bao nhiêu % trị giá hóa đơn, thanh toán bằng loại tiền nào v.v Giấy chứng nhận kiểm nghiệm do ai cấp, xí nghiệp sản xuất, người xuất khẩu hay cơ quan kiểm nghiệm, giám định của Nhà nước hoặc tư nhân v.v tùy theo sự thỏa thuận trong hợp đồng. Giấy chứng nhận xuất xứ thông thường do Phòng Thương mại của nước người xuất khẩu cấp hoặc có thể do người xuất khẩu tự cấp, nhưng ít thông dụng. Bảng kê chi tiết đóng gói bao bì thường là do người xuất khẩu hay người sản xuất tự cấp, tất nhiên cũng phải quy định trong hợp đồng. Những nội dung về hàng hóa như tên hàng, trọng lượng, quy cách phẩm chất, ký mã hiệu, giá đơn vị đều phải được ghi vào Yêu cầu mở L/C. Cách vận tải, giao nhận, nơi giao hàng, nơi bốc hàng v.v trong hợp đồng quy định như thế nào thì ghi vào Yêu cầu mở L/C như thế. Hợp đồng mua bán làm cơ sở để mở thư tín dụng cần ghi rõ số hiệu, ngày ký hợp đồng và hai bên ký kết. Các điều kiện khác là những điều kiện mà người nhập khẩu đề ra đối với người xuất khẩu và yêu cầu thực hiện. Các điều kiện này thường không có nêu ở trên hoặc là để cụ thể hóa những điều kiện nêu ở trên. Chữ ký của giám đốc các đơn vị kinh doanh nhập khẩu và kế toán trưởng. Sửa đổi L/C Việc sửa đổi thư tín dụng có thể xuất phát từ phía người xuất khẩu hoặc ngân hàng mở L/C, nhưng nội dung sửa đổi chỉ có giá trị thực hiện nếu thỏa mãn những yêu cầu sau: (1) Sửa đổi bổ sung L/C trong thời hạn hiệu lực của L/C (2) Các nội dung giao dịch có liên quan đến nội dung sửa đổi hay bổ sung L/C phải được tiến hành bằng văn bản như điện báo, thư từ, điện tín, telex v.v (3) Tất cả các giao dịch có liên quan đến nội dung sửa đổi hay bổ sung L/C có th ể tiến hành trực tiếp giữa hai người xuất khẩu và nhập khẩu, nhưng kết quả cuối cùng phải có sự xác nhận của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Ngân hàng mở L/C). Kiểm tra thư tín dụng Kiểm tra thư tín dụng là một khâu quan trọng đối với ng ười xuất khẩu trong việc thực hiện phương thức tín dụng chứng từ, vì nếu không phát hiện được sự không phù hợp giữa L/C và hợp đồng mà người xuất khẩu chấp nhận và tiến hành giao hàng theo hợp đồng thì người xuất khẩu không đòi tiền được, ngược lại, nếu không giao hàng theo yêu cầu của thư tín dụng thì lại vi phạm hợp đồng. Chấp nhận L/C là sự thừa nhận cam kết của ngân hàng mở L/C về nghĩa vụ trả tiền của họ cho người xuất khẩu, đồng thời cũng là chấp nhận nghĩa vụ của người xuất khẩu về việc hoàn thành nghĩa vụ giao hàng và lập bộ chứng từ thanh toán được quy định trong thư tín 108
26. dụng, do vậy người xuất khẩu phải có thái độ cần mẫn, tỉ mỉ, thận trọng trong khi kiểm tra thư tín dụng của người nước ngoài gửi đến. Khi kiểm tra thư tín dụng cần chú ý mấy điểm sau: (1) Cơ sở để kiểm tra L/C: Là hợp đồng mua bán đã ký kết giữa hai bên. Thư tín dụng phải phù hợp với hợp đồng và không được mâu thuẫn với những nội dung cơ bản của hợp đồng. Người kiểm tra L/C phải là cán bộ nghiệp vụ kinh doanh xuất khẩu, thấu hiểu hợp đồng mà mình đang chuẩn bị thực hiện. Trong tr ường hợp kiểm tra L/C của một hợp đồng bổ sung thì không những phải căn cứ vào hợp đồng này mà còn phải dựa vào hợp đồng gốc nữa, vì hợp đồng bổ sung chỉ ký những điều khoản cụ thể mà hợp đồng gốc chưa đề cập đến. (2) Phải coi bản Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng của chứng từ , bản số 500, là cơ sở pháp lý quốc tế để điều chỉnh thư tín dụng của bên này mở cho bên kia hưởng. (3) Các nội dung của L/C phải rõ ràng, không mơ hồ, tối nghĩa và không được mâu thuẫn nhau. Người mở L/C không thể đề ra những yêu cầu quá cao khiến cho người xuất khẩu không thể thực hiện được. Khi phát hiện thấy nội dung của thư tín dụng không phù hợp với hợp đồng hoặc trái với luật lệ và tập quán mà hai nước đang áp dụng hoặc không có khả năng thực hiện, các công ty kinh doanh xuất khẩu đề nghị sửa đổi hoặc bổ sung thư tín dụng đó. Những nội dung L/C cần kiểm tra kỹ bao gồm: (1) Số tiền của th ư tín dụng: Cần kiểm tra loại tiền có đúng quy định trong hợp đồng hay không, loại tiền cần nói rõ tên của đơn vị tiền tệ và nước có loại tiền tệ đó. Chỉ rõ tính chất của đồng tiền đó, có sử dụng dung sai đối với số tiền của L/C hay không? (2) Ngày và địa điểm hết hạn hiệu lực của th ư tín dụng: cần kiểm tra ngày hết hạn của L/C trong mối quan hệ với ngày giao hàng, ngày hoá đơn. Địa điểm hết hạn hiệu lực của thư tín dụng có ý nghĩa quan trọng. Người bán thường muốn địa điểm này tại nước mình, vì họ có thể hoàn toàn chủ động trong việc xuất trình chứng từ thanh toán. Ng ược lại người mua cũng mong muốn địa điểm này ở nước mình vì họ không phải trả tiền sớm hơn. (3) Loại thư tín dụng: Thư tín dụng được áp dụng phổ biến nhất là loại không huỷ nganh (irrevocable) vì chúng ta là người bán nên chọn loại này cùng với điều kiện miễn truy đòi và nếu được xác nhận thì càng tốt. Khi sử dụng L/C xác nhận, ta cần quy định rõ chi phí xác nhận do người mua chịu. (4) Thời hạn giao hàng: Thời hạn giao hàng là một nội dung quan trọng của thư tín dụng. Cách ghi thời hạn giao hàng có thể như sau: "Ngày giao hàng chậm nhất hay sớm nhất " hoặc "trong vòng ”, hoặc "khoảng " hoặc một ngày cụ thể. (5) Cách giao hàng: Có nhiều cách giao hàng khác nhau mà người mua có thể cụ thể hóa trong thư tín dụng. Ví dụ cho phép giao từng phần, giao từng phần nhưng quy định giới hạn trọng lượng của mỗi chuyến, giới hạn số chuyến hoặcgiao từng phần, mỗi lần số lượng như nhau. (5) Cách vận tải: Trong thư tín dụng có cho phép chuyển tải hay không. Bộ chứng từ thương mại Trong bộ chứng từ thanh toán quốc tế có thể có nhiều loại chứng từ khác nhau , nhưng một số chứng từ thường có bao gồm Hối phiếu - Bill of Exchange, Hóa đơn - Invoice, Vận tải đơn - Bill of Loading, Đơn bảo hiểm - Insurance Policy. Khi đơn vị kinh doanh Việt Nam ta là người xuất khẩu, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam đóng vai trò là ngân hàng thông báo, vì vậy người xuất khẩu nước ta xuất trình chứng từ cho Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam Đơn vị kinh doanh xuất khẩu phải xuất trình bộ chứng từ thanh toán phù hợp với yêu cầu của L/C thì ngân hàng mở L/C mới trả tiền, ngược lại ngân hàng sẽ từ chối thanh toán Một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với yêu cầu của L/C thì phải đạt 3 yêu cầu sau: 109
27. (1) Các chứng từ phải phù hợp với luật lệ, tập quán mà hai nước ký kết hợp đồng đang áp dụng (2) Nội dung và hình thức của các chứng từ thanh toán phải được lập theo đúng yêu cầu đề ra trong L/C, không được tự ý làm trái các quy đ ịnh đó. Nếu làm trái ngân hàng sẽ từ chối thanh toán. (3) Những nội dung và các số liệu liên quan giữa các chứng từ không đ ược mâu thuẫn nhau, nếu có mâu thuẫn làm cho người ta không xác định một cách rõ ràng, thống nhất những nội dung thuộc về tên hàng, số lượng, trọng lượng, giá cả, tổng giá trị, tên người hưởng lợi v.v thì các chứng từ đó sẽ bị ngân hàng từ chối thanh toán vì họ cho rằng bộ chứng từ mâu thuẫn nhau. Như chúng ta đã biết, ngân hàng chỉ giao dịch bằng chứng từ và kiểm tra trên bề mặt chứng từ mà thôi. Có những điều mà người hưởng lợi nghĩ là rất đơn giản và cảm thấy hoàn toàn hợp lý, nhưng khi ngân hàng kiểm tra bộ chứng từ thì hành động trên quan điểm của ngân hàng chứ không phải theo cách hiểu thông thường của một người nào đó. Ví d ụ, người xuất khẩu xuất trình vận đơn có ghi câu " cảng giao hàng: cảng Sài Gòn, cảng dỡ hàng: Cảng Rotterdam " trong khi thư tín dụng lại qui định " gửi từ một cảng ở Việt Nam đến cảng Rotterdam ". Đối với người xuất trình thì họ hiểu cảng S ài Gòn đương nhiên là ở Việt Nam, nhưng đối với ngân hàng trên thế giới họ đâu có biết hết cảng của tất cả các quốc gia, hoặc cảng Sài Gòn là thuộc Việt Nam mà họ chỉ căn cứ vào chứng từ do người chuyên chở cấp mà thôi. Trong trường hợp trên đây, ngân hàng từ chối thanh toán vì vận đơn không đáp ứng đúng theo yêu cầu của thư tín dụng về cảng giao hàng. Nếu trong tình huống trên đây, trong vận đơn ghi là "cảng giao hàng: Cảng Sài Gòn, Việt Nam " thì khi đó vận đơn lại hợp lệ. Những sai sót/bất hợp lệ khi kiểm tra bộ chứng từ Khi kiểm tra bộ chứng từ, nếu phát hiện sai sót, t ùy theo mức độ trầm trọng m à Ngân hàng Ngoại thương cùng đơn vị kinh doanh xuất khẩu bàn biện pháp khắc phục. Thường nguyên nhân của bất hợp lệ có rất nhiều: hiệu lực th ư tín dụng, giao hàng, chi tiết hàng hoá, qui cách, phẩm chất hàng hoá v.v. Các bất hợp lệ có thể là các sai sót nhỏ có thể sửa chữa được, cũng có thể là những sai sót nặng, không thể sửa chữa được và ngân hàng buộc phải từ chối thanh toán. Tuỳ v ào từng tình huống cụ thể mà có sự nhìn nhận vấn đề một cáhc khách quan, chính xác, lôgic và phải tính đến giá trị thựuc tế của nó, không thể máy móc cứng nhắc một cách tuyệt đối theo từng từ, từng chữ. Dưới đây chúng ta đưa ra một tình huống cụ thể. (Nguyễn Trọng Thuỷ. 2003) Trong bộ chứng từ xuất trình có các sai sót sau đây: - Hoá đơn ghi sai mã của bưu điện: 0256, số đúng là 2056. - Vận đơn hàng không ghi họ cua rphía được thông báo là CHAI, trong khi họ đúng là CHAN - Vận đơn ghi sai địa chỉ người hưởng: Industial Parl, tên đúng là Industrial Park. Phòng Thương mại quốc tế đã phân tích và kết luận như sau: Đối với lỗi thứ nhất, không thể coi đây là một bất hợp lệ, bởi vì nó chỉ là mã bưu điện, được sử dụng trng Bưu điện, không ảnh hưởng đến bất cứ b ên nào trong thư tín d ụng. Nó chỉ là con số trong địa chỉ của người phát hành hoá đơn, nó hoàn toàn không quan tọng. Đối với lỗi thứ hai, họ của người được thông báo sai. Đây là một bất hợp lệ vì điều này có thể dẫn đến hậu quả là một người nào đó trùng tên và ngẫu nhiên lại mang họ là CHAI, dẫn đến trục trặc trong giao dịch. Đối với lỗi thứ ba, lỗi này không quan tọng và không ảnh hưởng đến các bên và không liên quan đến giao dịch, vì ai cũng hiểu đây là lỗi do đánh máy sai, do vậy đây không thể coi là một bất hợp lệ. 110
28. Nhận xét và trường hợp áp dụng Các chi phí trong phương thức tín dụng chứng từ là rất cao so với các phương thức thanh toán khác. Thông thường có các loại chi phí như phí mở L/C, phí sửa đổi L/C, phí thực hiện L/C, phí thanh toán L/C, phí thông báo L/C. Tuy nhiên đây cũng là phương thức thanh toán an toàn nhất trong bốn phương thức trình bày trong chương này. Người bán nếu hoàn thành nghĩa vụ giao hàng và lập được bộ chứng từ thanh toán phù hợp với yêu cầu của thư tín dụng thì ngân hàng sẽ đảm bảo thanh toán tiền hàng cho người bán. Việc người bán giao hàng đúng theo yêu cầu của thư tín dụng cũng chính là người bán đã thực hiện đúng các điều khoản của hợp đồng thương mại, do vậy quyền lợi của người mua cũng được đảm bảo vì họ sẽ nhận được hàng đúng theo yêu cầu của thư tín dụng, cũng chính là theo yêu cầu của hợp đồng thương mại, bởi lẽ thư tín dụng được xác lập dựa trên các điều khoản của hợp đồng thương mại đã ký giữa hai bên. Phương thức tín dụng chứng từ n ên sử dụng trong các trường hợp mà bên mua và bên bán chưa có sự tin cậy lẫn nhau hoặc là những giao dịch với quy mô thanh toán lớn. 4.4. Thảo luận nhóm Chủ đề 1: Tình huống về các phương thức thanh toán quốc tế Chủ đề 2: UCP 500 4.5. Tóm tắt chương 4 Trong chương 4 tác giả trình bày về các loại chứng từ chủ yếu sử dụng trong thanh toán quốc tế như hoá đơn, vận đơn, bảo hiểm đơn, bảng kê chi tiết đống gói, v.v. Sau đó tác giả trình bày về 4 phương thức thanh toán thường được các doanh nghiệp sử dụng trong các nghiệp vụ thanh toán quốc tế bao gồm ph ương thức chuyển tiền, phương thức ghi sổ, phương thức nhờ thu và phương thức tín dụng chứng từ. Mỗi phương thức đều trình bày về khái niệm, các bên tham gia, trình t ự thực hiện nghiệp vụ, nhận xét về tính rủi ro/an to àn và trường hợp nên áp dụng. Phương thức tín dụng chứng từ được đặc biệt nhấn mạnh vì đây là phương thức được sử dụng rộng rãi nhất trong thanh toán quốc tế hiện nay. Điều chỉnh phương thức tín dụng chứng từ là văn bản UCP 500 do Phòng Thương mại quốc tế ban h ành năm 1993. Văn bản này được giới thiệu một cách khái quát và là chủ đề thảo luận nhóm. Một số b ài tập thực hành và tình huống về các phương thức thanh toán được thực hiện tại lớp. 4.6. Bài tập chương 4 Bài tập 4.1 Trên cơ sở hợp đồng nhập khẩu dưới đây, anh/chị hãy viết đơn xin mở tín dụng khoản nhập khẩu theo quy định của Ngân hàng ngoại thương Việt Nam. Hợp đồng số D89/037 Một bên là: Tổng công ty xuất nhập khẩu máy Hà Nội Địa chỉ: Số 8, Tràng Thi, Hà Nội, Việt Nam Điện tín: Machinoimport Hanoi Dưới đây gọi tắt là bên Mua Và một bên là: Hãng Berry Đại chỉ: 92, Phố Volte Pollet Paris 111
29. Điện tín: Berrymine Dưới đây gọi tắt là bên Bán Hai bên đã thỏa thuận mua và bán hàng hóa theo những điều kiện dưới đây: Điều 1: Tên hàng Máy kéo chạy Diesel kiểu 3728 Berry. Điều 2: Quy cách Máy kéo chạy Diesel kiểu 3728 Berry phải là nguyên phẩm hoàn toàn mới sản xuất tại Pháp của Hãng Berry. Điều 3: Số lượng 100 máy. Điều 4: Giá cả Theo điều kiện CFR Hải phòng Incoterms 2000. Điêù 5: Tổng trị giá 180,000EUR (Một trăm tám mươi ngàn euro chẵn) Điều 6: Bao bì Hòm gỗ phải thích hợp với vận chuyển bằng đường biển, mới, chắc chẵn, có nẹp gỗ ngoài và có đai sắt rộng tương ứng với trọng lượng mỗi kiện hàng, hòm phải có trọng lượng dễ khuân vác bằng tay. Trong hòm phải được lót hai lần giấy dầu chống ẩm. Mỗi th ùng phải được bôi mỡ bảo vệ chống rỉ, xây xát, ăn mòn, biến chất. Điều 7: Ký mã hiêụ MACHINOIMPORT HAIPHONG D.60,737 C,89 F.89M-2758 Ở mỗi hòm, ngoài ký mã hi ệu còn phải ghi chú số thứ tự kiện hàng, trọng lượng tịnh, cả bì, cảng đến để dễ dàng trong việc nhận hàng. Điều 8: Ngày giao hàng Chậm nhất là ngày 30 tháng 3 năm 2001 Điều 9: Cảng bốc hàng Dunkerque (Pháp), cảng dỡ hàng: Hải Phòng (Việt Nam) Điều 10: Điều kiện giao hàng a. Cấm chuyển tải b. Vận đơn đường biển phải ghi "cước phí trả trước" theo lệnh của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Hà Nội. c. Giao hàng một lần, đúng hạn. Nếu giao hàng chậm từ ngày thứ 10 trở đi, ng ười bán phải bồi thường cho người mua 0,1% tổng giá trị hợp đồng trong mỗi ngày; giao chậm quá 30 ngày kể từ ngày giao hàng, nếu người bán không giao được thì người mua có quyền hủy bỏ hợp đồng và người bán bị phạt 10% tổng trị giá hợp đồng. 112
30. Điều 11: Thanh toán Chậm nhất là đến ngày 20 tháng 2 năm 2001 người mua phải mở một thư tín dụng không thể hủy bỏ cho người bán hưởng tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Chi nhánh Hà Nội qua Ngân hàng Thương mại Bắc Âu, Paris bằng 100% tổng trị giá hợp đồng, trả ngay theo những chứng từ sau đây: Hóa đơn thương mại đã ký 3 bản Một bộ đầy đủ vận đơn đường biển hoàn hảo, có ghi "cước phí trả trước" Bản kê khai hàng hóa chi tiết 3 bản Giấy chứng nhận phẩm chất do nhà sản xuất cấp, 3 bản Điều 12: Bất khả kháng Nếu do bất khả kháng mà hai bên không thể thực hiện được toàn bộ những điều khoản của hợp đồng này thì hai bên được miễn trách nhiệm về nghĩa vụ của mình. Nếu trường hợp bất khả kháng có tính chất tạm thời th ì hợp đồng vẫn có đầy đủ hiệu lực kể từ trường hợp bất khả kháng chấm dứt. Thời gian thi hành hợp đồng sẽ được gia hạn tương ứng với thời gian của trường hợp bất khả kháng tạm thời. Khi có trường hợp bất khả kháng xảy ra, các bên phải thông báo cho nhau bằng phương tiện nhanh nhất. Điều 13: Trọng tài Mọi tranh chấp nếu không giải quyết được bằng thương lượng giữa hai bên sẽ đưa ra trọng tài. Nếu bên mua là bị cáo thì sẽ xử tại Hà Nội, nếu bên bán là bị cáo thì sẽ xử tại Paris. Mỗi bên sẽ chỉ định một trọng tài. Nếu hai trọng tài ấy không đi đến thỏa thuận thì họ phải chỉ định một trọng tài thứ ba. Ba trọng tài hợp thành Hội đồng trọng tài. Quyết định của Hội đồng trọng tài theo nguyên t ắc biểu quyết đa số v à mang tính ch ất bắt buộc thi hành. Mọi phí tổn trọng tài sẽ do bên thua kiện chịu, nếu trong tài không xử khác. Hợp đồng này làm bằng tiếng Anh gồm 4 bản có giá trị như nhau. Mỗi bên giữ hai bản. Paris, ngày 27 tháng 12 năm 2000 Bên mua Bên bán (Đã ký) (Đã ký) Bài tập 4.2 Trên cơ sở hợp đồng dưới đây, là người bán anh/chị hãy kiểm tra L/C của người mua đ ã mở và đưa ra những ý kiến nhận xét của mình. Hợp đồng bán số 10 NS/NK/2000 Hợp đồng này làm hôm nay do và giữa hai bên: - Tổng công ty xuất nhập khẩu công nghiệp thực phẩm Việt Nam. Dưới đây gọi là bên bán - Và MEIWA TRADING Co. LTD, Tokyo, dư ới đây gọi là bên mua, theo đó bên bán đ ồng ý bán và bên mua đồng ý mua hàng hóa dưới đây theo những điều kiện như sau: Điều 1: Tên hàng Sắn lát bóc vỏ Điều 2: Số lượng 3000MT ± 5% tùy theo quyền lựa chọn của người thuê tàu. Điều 3: Quy cách phẩm chất Sắn bóc vỏ do phương pháp thái miếng khi sắn củ còn tươi và phơi khô tạo ra. - Độ ẩm: 14,5 tối đa 113
31. - Axit Hydroxitric: 0,005/100 tối đa - Bột: 70% tối thiểu Điều 4: Giá cả USD 140/MT FOB cảng Hải Phòng. Tổng giá USD 420,000 (bốn trăm hai mươi ngàn đôla Mỹ chẵn) Điều 5: Bao bì Bao cói hoặc bao gai (có thể cũ, không rách) từ 40 đến 50kg tịnh. Điều 6: Thời hạn giao hàng Không chậm quá ngày 15 tháng 3 năm 2000 Điều 7: Cách giao hàng a) 10 ngày là muộn nhất trước ngày giao hàng, bên mua phải điện cho b ên bán biết tên tàu, quốc tịch, trọng tải tàu và thời gian tàu đến cảng Hải Phòng. Không quá 3 ngày sau khi nhận được điện của bên mua, bên bán phải xác nhận bằng điện cho bên mua nếu đồng ý. b) Xếp hàng: 600 MT/WWDSEX, IEU c) Tiền phạt chậm bốc hàng (600USD mỗi ngày) và tiền thưởng bốc nhanh (300USD mỗi ngày) dành cho bên bán ho ặc gánh chịu, bên mua và bên bán sẽ thanh toán với nhau bằng hối phiếu nhờ thu kèm chứng từ qua ngân hàng mở L/C và ngân hàng thông báo chậm nhất là 15 ngày sau khi nhìn thấy hối phiếu. d) Sau khi giao hàng xong, bên bán phải điện cho bên mua biết trọng lượng tịnh và trọng lượng bì của hàng hóa và giờ tàu rời cảng Hải Phòng để bên mua mua bảo hiểm cho hàng hóa. Điều 8: Thanh toán 20 ngày là muộn nhất trước ngày giao hàng bên mua phải mở cho Tổng công ty xuất nhập khẩu công nghiệp thực phẩm Việt Nam hưởng một thư tín dụng không thể hủy bỏ, miễn truy đòi 100% tổng trị giá của hợp đồng tại ngân hàng DAIICHI BANK LTD., TOKYO, trả ngay. Ngân hàng sẽ trả tiền cho bên bán khi nhận được những chứng từ sau đây: - Hối phiếu trả ngay bằng 100% trị giá hóa đơn - Hóa đơn thương mại đã ký, 4 bản. - Một bộ vận đơn đường biển đầy đủ. - Giấy chứng nhận phẩm chất do Tổng công ty Kiểm nghiệm và Giám định Việt Nam cấp, 4 bản - Giấy chứng nhận xuất xứ do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cấp, 4 bản. Điều 9: Bất khả kháng Trong trường hợp bất khả kháng xảy ra, hai bên sẽ không bị ràng buộc bởi những điều kiện qui định trong hợp đồng này. Bên nào gặp bất khả kháng thì phải báo ngay bằng phương tiện nhanh nhất cho bên kia biết. Điều 10: Trọng tài Các tranh chấp không thể tự thương lượng giải quyết với nhau được thì sẽ đưa ra trọng tài để giải quyết. Mỗi bên chỉ định một trọng tài. Nếu hai trọng tài ấy không đi đến thỏa thuận thì họ phải chỉ định trọng tài thứ ba. Quyết định của Ban trọng tài này sẽ lấy bằng đa số phiếu. Nếu bên bán là bị cáo thì tranh chấp sẽ được giải quyết tại Hà Nội, nếu bên mua là bị cáo thì tranh chấp sẽ được giải quyết tại Tokyo. Làm tại Hà Nội bằng tiếng Anh, 4 bản có giá trị như nhau, mỗi bên giữ hai bản. Hà Nội, ngày 20 tháng 1 năm 2000 Bên bán Bên mua (Đã ký) (Đã ký) 114
32. Thư tín dụng không hủy bỏ số 09/IM/2000 Tokyo, ngày 20 tháng 2 năm 2000 DAIICHI BANK LTD, TOKYO, JAPAN Gửi: Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Hà Nội Dưới đây chúng tôi xin mở một thư tín dụng không thể hủy bỏ số 09/IM/2000 cho Tổng công ty Xuất nhập khẩu Công nghiệp thực phẩm, Hà Nội hưởng theo yêu cầu của MEIWA TRADING Co. LTD, Nhật Bản một số tiền l à 420,000 USD (đôla M ỹ, bốn trăm hai mươi ngàn chẵn). Ngày hết hạn thư tín dụng là 20 tháng 3 năm 2000 tại Tokyo. Thanh toán bằng hối phiếu trả tiền ngay, lập th ành hai bản bằng 100% trị giá hóa đ ơn ký phát đòi tiền người xin mở thư tín dụng này kèm theo những chứng từ sau đây: Hóa đơn thương mại được ký làm 4 bản, ghi số giấy phép nhập khẩu số 09/IM2000- GP. 2/3 bộ vận đơn đường biển hoàn hảo đã xếp hàng lên tàu, ký hậu để trắng, theo lệnh của ngân hàng mở thư tín dụng, ghi chú " cước phí trả sau" gửi theo bộ chứng từ thanh toán. 1/3 bộ vận đơn đường biển nói trên sẽ trao trực tiếp cho Ông Kingiô-giô mang hộ chiếu số 43207/XK do bộ Ngoại giao Nhật Bản cấp ngày 20/12/1999 tại Tokyo trong vòng 6 ngày làm việc, kể từ ngày giao hàng. Vận đơn đường biển theo hợp đồng thuê tàu cũng nhận Vận đơn đến chậm cũng chấp nhận Bảo hiểm do bên mua chịu Và những chứng từ khác: + Giấy chứng nhận phẩm chất 4 bản do Tổng công ty Kiểm nghiệm và Giám định nước CHXHCN Việt Nam cấp. - Chứng minh: Bốc hàng từ cảng Hải Phòng đến Nhật Bản 3000 MT sắn lát bóc vỏ FOB INCOTERMS 1990 cảng Hải Phòng, mỗi bao có trọng lượng tịnh từ 40kg đến/hoặc 50kg. Không được phép giao từng phần Không được phép chuyển tải Ngày bốc hàng là 15/03/2000 Các điều kiện khác: - Tất cả các chi phí ngân hàng ngoài Tokyo là do phía người hưởng lợi thư tín dụng này phải chịu - Chúng tôi có thể trả tiền T/T ngay sau khi đồng ý trả tiền chứng từ của b ên bán xuất trình tại Tokyo, nhưng chi phí chuyển tiền do bên hưởng lợi thư tín dụng này chịu - Việc trả tiền bộ chứng từ của người bán có thể được tiến hành tại chi nhánh ngân hàng chúng tôi tại Hồng Kông. - Chúng tôi cam kết trả tiền cho những người hưởng lợi thư tín dụng này với điều kiện rằng bộ chứng từ phải được xuất trình trong vòng 5 ngày làm việc kể từ sau ngày giao hàng và sau khi được sự đồng ý trả tiền của người xin mở thư tín dụng này. Chào tin tưởng DAIICHI, LTD TOKYO - JAPAN Giám đốc (Đã ký) 115
33. Bài tập 4.3 Anh/chi hãy kiểm tra bộ chứng từ được xuất trình dưới đây và chỉ ra những bất hợp lệ. Tại sao đó lại là những bất hợp lệ? (Nguyễn Ninh Kiều. 1995. Trang 156-161) Name of Issuing Bank: Irrevocable Number Banko Binko Documentary Credit 1234 Panam, Republic of Panama Place and date of Issue: Panama, May 29, 1994 Expiry date and Place for Presentation of Documents: Expiry date: June 17, 1994 Place for Presentation: Hong Kong Applicant: Reference No: Beneficiary: Asian International Bank and Trust Co. Hong Electronic Distributor Associates Kong 217 Des Voeux Road, Central Hong Kong Amount: Approximately USD 110,000 (US dollars one hundred and ten thounsand only Partial shipment allowed not allowed Credit available with Nominated Bank: freely negotiable Transhipment allowed not allowed by payment at sight by dellered payment at Insurance covered by buyers by acceptance of drafts at by negociation Shipment as defined in UCP 500, article 46 Against documents detailed herein From Port of Hong Kong and Beneficiary's draft(s) drawn on: For transportation to Puerto Armuelles, Panama Banko Binko Not later than June 9, 1994 Panama, Republic of Panama Signed commercial invoice Certificate of origin Full set of clean ``on board`` ocean bills of lading consigned to Transitorios Panama. Covering: Televisions, VCRs, Video Recorders and spare parts of Japanese origin and 10,000 VHS cassettes of Chinese origin as per purchase order 1741-X, CFR Puerto Armuelles, Panams, INCOTERMS 2000 Draft to be marked ``Drawn under Banko Binko, Panama Documentary Credit 1234 issued on May 29, 2001 Name and signature of the issueing Bank Banko Binko, Panama, Rep. of Panama DRAFT USD122,500 Hong Kong, June 18, 1994 Pay to the order of Electronic Distributing Associates One hundred twenty-two thounsand five hundred US dollars For value Received and charge same to account of To: (Signature) Banko Binko Electronic Distributing Associates Panama 116
34. ELECTRONIC DISTRIBUTING ASSOCIATES June 17, 1994 Sold to: Importadora Electronica S.A. Terms: Documentary Credit Panama, Rep. of Panama Invoice No: 741 Contract No 1741 Package Description Price (USD) 1 container Televisions, VCRs, Video 100,000 Recorders VHS cassettes 5,500 FOB Factory 105,500 Handling 150 Freight 16,850 Total C & F Panama 122,500 In words: US dollars one hundred twenty - two thounsand five hundred only (Signature) Electronic Distributing Associates Hong Kong Consolidators Inc., as agents 117
35. For multimodal transport or port to port shipment Consigner: No HK 764187 Original Electronic Distributing Associates Hong Kong Consolidators, Inc., as agents CERTIFICATE OF ORIGIN Consignee: Country of Origin: Banko Binko JAPAN Panama, Rep. of Panama Transport details: Ocean MV Altamares The undersigned authority certifies that the goods described above originate in the country shown above. PANAMANIAN-HONGKONG CHAMBER OF COMMERCE Place and date of issue, name and signature of competent authority June 9, 1994, Hong Kong (Signature) Panamanian-Hong Kong Chamber of Commerce 118
36. For multimodal transport or port to port shipment Shipper: Voyage No No Electronic Distributing Associates 59E 7 Hong Kong Consolidators, Inc., as agents Shipper`s reference: EDA-PA 4576 Consignee: Carrier: LHK Lines Transitarios Panama Notify address (carrier nor responsible for Place of receipt (Applicable only when failure to notify: document used for MULTIMODAL Importadoré Electronicos S.A. transport): 147, Avenida San Jose Panama, Rep. of Panama Place of delivery (Applicable only when document used for MULTIMODAL transport): Ocean Vessel: Port of loading: M/V Altamares Hong Kong Port of discharge: Puerto Armuelles Panama Number & type of Gross weight (kg) Measurements package, description of goods 1 container TVs, VCRs, Spare Parts and Cassettes ON BOARD June 9, 1994 ABOVE PARTICULARS AS SHIPPERS DECLARED BY Total No of Shipper declared containers/Packages value received by the USD 122,500 carriers: 1 Mouvement: Freight and charge Collect Collect Freight payable at: Place and date of USD 16,800 issue: Number of origin Hong Kong - June 9, issue 1994 1 Signature XYZ Company as agents 119
37. 4.7. Câu hỏi ôn tập chương 4 1. Cho biết cần lưu ý những gì khi lựa chọn phương thức thanh toán quốc tế? 2. Kể tên các loại chứng từ chủ yếu trong thanh toán quốc tế. 3. Trình bày khái niệm phương thức chuyển tiền, các b ên tham gia trong phương th ức này và trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán chuyển tiền. 4. Cho một tình huống thanh toán theo phương thức chuyển tiền. Nêu nhận xét về phương thức thanh toán này trên góc độ là người chuyển tiền và người hưởng lợi 5. Trình bày khái niệm phương thức ghi sổ, các b ên tham gia trong phương th ức này và trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán theo phương thức ghi sổ. 6. Cho một tình huống thanh toán theo phương thức ghi sổ. Nêu nhận xét về phương thức này trên góc độ là người nhập khẩu và người xuất khẩu. 7. Trình bày khái niệm phương thức nhờ thu trơn, các bên tham gia trong phương thức này và trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán theo phương thức nhờ thu trơn. 8. Cho một tình huống thanh toán theo phương thức nhờ thu trơn. Nêu nhận xét về phương thức này trên góc độ là người nhập khẩu và người xuất khẩu. 9. Trình bày khái niệm phương thức nhờ thu kèm chứng từ, các bên tham gia trong phương thức này và trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán theo phương thức nhờ thu kèm chứng từ. 10. Cho một tình huống thanh toán theo phương thức nhờ thu kèm chứng từ. Nêu nhận xét về phương thức này trên góc độ là người nhập khẩu và người xuất khẩu. Trình bày khái niệm phương thức tín dụng chứng từ, các b ên tham gia trong phương thức này và trình tự thực hiện nghiệp vụ thanh toán theo phương thức nhờ tín dụng chứng từ. 11. Cho một tình huống thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ. Nêu nhận xét về phương thức này trên góc độ là người nhập khẩu và người xuất khẩu. 12. Trình bày những nội dung cơ bản của bản Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ, bản số 500 do Phòng Thương mại quốc tế ban hành năm 1993 (Bản UCP 500 của ICC). 4.8. Tài liệu đọc thêm (dành cho sinh viên) Phụ lục 4.1: UCP 500 4.9. Tài liệu tham khảo chương 4 1. Trầm Thị Xuân Hương. 2006. Thanh toán quốc tế. NXB Thống kê, TP. Hồ Chí Minh. 2. Nguyễn Ninh Kiều. 1995. Những tình huống đặc biệt trong thanh toán quốc tế. NXB Thống kê. 3. Nguyễn Trọng Thuỷ. 2003. Toàn tập UCP 500. Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ. The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits. NXB Thống kê. 4. Đinh Xuân Trình. 1996. Giáo trình Thanh toán quốc tế trong ngoại thương. NXB Giáo dục, Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. 120
38. Phụ lục chương 4 Phụ lục 4.1 Quy tắc & Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ bản số 500, của Phòng Thươngmại Quốc tế Hiệu lực kể từ ngày 01/01/1994 The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits - UCP 500, ICC A. QUY ĐỊNH CHUNG VÀ ĐỊNH NGHĨA Điều 1: Áp dụng quy tắc và thực hành thống nhất: Quy tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ, Ph òng Thương mại Quốc tế ấn phẩm số 500, sẽ áp dụng cho tất cả các tín dụng chứng từ (trong chừng mực mà chúng có thể được áp dụng, bao gồm cả các tín dụng dự phòng khi chúng được ghi kết hợp trong nội dung của tín dụng. Chúng ràng buộc tất cả các b ên tham gia trừ phi có qu y định rõ ràng khác trong tín dụng. Điều 2: Ý nghĩa của tín dụng: Nhằm phục vụ các mục đích của những điều khoản này, những thuật ngữ "Tín dụng chứng từ" và "Thư tín dụng dự phòng" (sau đây được gọi tắt là "Tín dụng", có nghĩa là bất cứ sự dàn xếp nào, dù cho được gọi hoặc mô tả như thế nào, theo đó một ngân hàng (Ngân hàng phát hành) hành động theo yêu cầu và chỉ thị của một khách hàng (người yêu cầu mở Tín dụng) hoặc trên danh nghĩa của chính mình. i.Phải tiến hành thanh toán cho hoặc theo lệnh của một bên thứ ba (Người thụ hưởng), hoặc phải chấp nhận và thanh toán Hối phiếu do người thụ hưởng ký phát hoặc ii. Ủy nhiệm cho ngân hàng khác tiến hnàh việc trả tiền như vậy, hoặc chấp nhận và trả tiền Hối phiếu như vậy, hoặc iii. Cho phép m ột ngân hàng khác chiết kháu, trên chứng từ đã d' quy định, miễn là các điều khoản và điều kiện của tín dụng phải được tuân theo. Nhằm mục đích thực hiện những điều khoản này, các chi nhánh của một ngân hàng ở các nước khác sẽ được xem như là một ngân hàng khác. Điều 3: Các tín dụng dựa trên các hợp đồng a. Các tín dụng, đủ bản chất của chúng, là những giao dịch riêng biệt với các hợp đồng bán hàng hoặc các hợp đồng khác, mà những hợp đồng này có thể dùng làm cơ sở và các ngân hàng không hề liên quan đến hoặc không bị r àng buộc bởi các hợp đồng như vậy, cho dù có bất kỳ điều dẫn chiếu n ào liên quan đến các hợp đồng như vậy được ghi vào trong tín dụng. Do đó, sự cam kết của ngân hàng về việc trả tiền, chấp nhận và thanh toán các hối phiếu hoặc chiết khấu chứng từ v à/hoặc hoàn thành bất kỳ nghĩa vụ nào khác theo thư tín dụng, không tùy thuộc vào yêu sách hoặc biện bạch của ng ười yêu cầu mở tín dụng xuất phát từ những mối liên hệ với ngân hàng phát hành hoặc người thụ hưởng. b. Trong bất kỳ trường hợp nào, một người thụ hưởng không được lợi dụng những quan hệ hợp đồng đang có giữa các ngân hàng hoặc giữa người yêu cầu mở Tín dụng với ngân hàng phát hành. 121
39. Điều 4: Chứng từ đối với hàng hóa/dịch vụ/các công việc khác: Trong các nghiệp vụ Tín dụng, tất cả các b ên liên hệ cho giao dịch c ăn cứ trên chứng từ chứ không căn cứ vào hàng hóa, các dịch vụ và/hoặc công việc khác mà các chứng từ có thể liên quan đến. Điều 5: Chỉ thị về việc phát hành/tu chỉnh các Tín dụng a. Những chỉ thị về việc phát hành Tín dụng, bản thân Tín dụng đó, những chỉ thị tu chỉnh Tín dụng và bản thân những tu chỉnh đó phải đầy đủ và chính xác. Để đề phòng mọi sự lẫn lộn và hiểu lầm, các ngân hàng phải ngăn cản bất kỳ mọi khuynh hướng nào sau đây: 1. Đưa quá nhiều chi tiết vào Bản Tín dụng hoặc bất kỳ bản tu chỉnh nào 2. Đưa ra các chỉ thị phát hnàh, thông báo ho ặc xác nhận một Tín dụng bằng cách dẫn chiếu một Tín dụng đã phát hành trước đó (Tín dụng tương tự) mà Tín dụng trước này đã có các tu chỉnh đã được chấp nhận, và/hoặc các tu chỉnh không được chấp nhận. b. Tất cả các chỉ thị đối với việc phát hành một Tín dụng và bản thân Tín dụng, khi có thể áp dụng được, tất cả các chỉ thị cho một bản tu chỉnh và bản thân tu chỉnh đó phải nêu một cách chính xác các chứng từ phải được xuất trình để việc trả tiền, chấp nhận hoặc chiết khấu được thực hiện. B. HÌNH THỨC VÀ THÔNG BÁO TÍN DỤNG Điều 6: Các tín dụng khả hủy và bất khả hủy: a. Các tín dụng có thể thuộc loại: i. khả hủy hoặc ii. bất khả hủy b. Vì vậy tín dụng nên ghi rõ là khả hủy hay bất khả hủy. c. Trong trường hợp không có ghi rõ như vậy thì tín dụng sẽ được xem là bất khả hủy. Điều 7: Trách nhiệm của ngân hàng thông báo: a. Một tín dụng có thể được thông báo cho ng ười thụ hưởng thông qua một ngân hàng khác (ngân hàng thông báo) mà không có cam k ết gì về phái Ngân hàng thông báo này, nh ưng ngân hàng đó, nếu quyết định thông báo tín dụng, phải kiểm tra cẩn thận về tính xác thực bề ngoài của tín dụng mà ngân hàng đó thông báo. Nếu ngân hàng đó quyết định không thông báo tín dụng, thì phải báo ngay cho Ngân hàng phát hành không được chậm trễ. b. Nếu Ngân hàng thông báo không thể kiểm tra được sự xác thực bề ngoài như vậy, ngtb đó phải báo lại không được chậm trễ cho ngân hàng mà từ đó những chỉ thị xem như đã nhận được, rằng ngân hàng thông báo không thể kiểm được sự xác thực của tín dụng và tuy nhiên nếu ngân hàng quyết định sẽ thông báo tín dụng đó thì phải báo cho người thụ hưởng biết ràng ngân hàng không thể kiểm được sự xác thwục của tín dụng đó. Điều 8: Sự hủy bỏ một tín dụng: a. Một tín dụng khả hủy có thể được tu chỉnh hoặc hủy bỏ bởi ngân hàng phát hành vào bất kỳ lúc nào và không cần báo trước cho người thụ hưởng. b. Tuy nhiên ngân hàng phát hành phải: 122
40. i. Bồi hoàn lại cho một ngân hàng khác mà tại đó một tín dụng thư khả hủy đã được thực hiện bằng cách trả tiền ngay, bằng chấp nhận hoặc chiết khấu - đối với bất kỳ sự trả tiền, chấp nhận hoặc thương lượng nào đã được thực hiện bởi ngân hàng đó - trước khi nhận được thông báo tu chỉnh hoặc hủy bỏ, trên cơ sở các chứng từ mà thể hiện trên bề mặt là phù hợp với các điều khoản và điều kiện của tín dụng. ii. Bồi hoàn lại cho một ngân hàng khác mà tại đó một tín dụng khả hủy đã được thực hiện bằng cách trả tiền sau, nếu một ngân hàng như vậy trước khi nhận được thông báo tu chỉnh hoặc/hủy bỏ, đã nhận được các chứng từ mà thể hiện trên bề mặt phù hợp với các điều khoản và điều kiện của tín dụng. Điều 9: Trách nhiệm của các ngân hàng phát hành và xác nhận: a. Một tín dụng bất khả huỷ là một cam kết chắc chắn của ngân h àng phát hành một khi các chứng từ quy định được xuất trình cho ngân hàng được chỉ định hoặc ngân hàng phát hành và các điều khoản và điều kiện của tín dụng được thực hiện đúng: i. Nếu tín dụng quy định trả tiền ngay - thì phải trả ngay ii. Nếu tín dụng quy định việc trả tiền sau - thì phải trả vào ngày đáo hạn được xác định theo các quy định của tín dụng. iii. Nếu tín dụng quy định việc chấp nhận: - Bởi ngân hàng phát hành - thì chấp nhận Hối phiếu do ng ười thụ hưởng ký phát cho ngân hàng phát hành và đến hạn phải trả, hoặc - Bởi một ngân hàng khác được chỉ định thanh toán - thì chấp nhận và trả tiền khi đến hạn phải trả các hối phiếu được ký phát bởi người thụ hưởng cho ngân hàng phát hành trong trường hợp ngân hàng được chỉ định thanh toán hối phiếu quy định tỏng tín dụng thư không chấp nhận các hối phiếu đã ký phát cho họ, hoặc thanh toán các hối phiế u đã được chấp nhận nhưng không được trả tiền bởi ngân hàng được chỉ định thanh toán hối phiếu như vậy khi đến hạn; iv. Nếu tín dụng quy định việc chiết khấu - thì thanh toán mi ễn truy đòi những người ký phát và/hoặc người cầm phiếu trung thực, các hối phiếu do người thụ hưởng ký phát và / hoặc các chứng từ được xuất trình theo tín dụng. Một tín dụng sẽ không cho phép phát hành các hối phiếu ký phát cho người yêu cầu mở tín dụng. Tuy nhiên nếu tín dụng đòi hỏi các hối phiếu ký phát cho người yêu cầu mở tín dụng các ngân hàng sẽ xem các hối phiếu như vậy là các chứng từ bổ sung. b. Một sự xác nhận của tín dụng bất khả hủy bởi một ngân hàng khác (ngân hàng xác nhận) dựa trên sự ủy quyền hoặc yêu cầu của ngân hàng phát hành, tạo nên sự cam kết chắc chắn về phía ngân hàng phát hành, với điều kiện là các chứng từ quy định được xuất trình cho ngân hàng xác nhận hoặc bất kỳ ngân hàng được chỉ định nào khác và các điều koản và điều kiện của tín dụng phải được tuân theo. i. Nếu tín dụng quy định trả tiền ngay thì trả tiền ngay; ii. Nếu tín dụng quy định trả tiền sau th ì phải trả tiền vào ngày đúng hạn quy định trong tín dụng; iii. Nếu tín dụng quy định phải chấp nhận: - Bởi ngân hàng xác nhận thì phải chấp nhận trả tiền hối phiếu do ng ười hưởng lợi ký phát đòi tiền ngân hàng xác nhận và phải trả tiền khi hối phiếu đó đến hạn, hoặc - Bởi ngân hàng trả tiền khác thì chấp nhận và trả tiền các hối phiếu đến hạn do người' hưởng lợi ký phát đòi tiền ngân hàng xác nhận, trong trường hợp ngân hàng quy định trong tín dụng từ chối chấp nhận hối phiếu đòi tiền nó hoặc phải trả tiền hối phiếu mà nó đã chấp nhận nhưng không trả tiền khi hối phiếu đến hạn trả tiền. 123