Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam

Nội dung text: Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam

1. HỆ THỐNG CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM - 1 -
2. HỆ THỐNG CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM CHUẨN MỰC SỐ 1000 KIỂM TOÁN BÁO CÁO QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ HOÀN THÀNH (Ban hành kèm theo Quyết định số 03/2005/QĐ-BTC ngày 18 tháng 01 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Tài chính) QUY ĐỊNH CHUNG 01. Mục đích của chuẩn mực này là quy định các nguyên tắc, thủ tục cơ bản và hướng dẫn thể thức áp dụng các nguyên tắc và thủ tục cơ bản đối với công ty kiểm toán và kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. - 2 -
3. 02. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải luôn nắm vững mục tiêu và nguyên tắc của kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, phải thực hiện quá trình kiểm toán theo đúng trình tự, nội dung các bước kiểm toán và đưa ra ý kiến về sự trung thực và hợp lý của Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành trên cơ sở các quy định của nhà nước, các chuẩn mực kiểm toán hiện hành và các nguyên tắc, thủ tục cơ bản quy định tại Chuẩn mực này. 03. Chuẩn mực này áp dụng cho kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành; Bao gồm: Kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án, công trình, hạng mục công trình xây dựng cơ bản hoàn thành và kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án quy hoạch hoàn thành và báo cáo quyết toán vốn đầu tư các dự án khác. - Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải tuân thủ những quy định của Chuẩn mực này trong quá trình thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành; - Đơn vị được kiểm toán (khách hàng) và các bên sử dụng kết quả kiểm toán phải có những hiểu biết cần thiết về mục tiêu và nguyên tắc cơ bản quy định tại chuẩn mực này trong quá trình phối hợp công việc với công ty kiểm toán và kiểm toán viên, cũng như khi xử lý các quan hệ liên quan đến thông tin đã được kiểm toán. Các thuật ngữ trong Chuẩn mực này được hiểu như sau: 04. Báo cáo quyết toán vốn đầu tư: Là hệ thống các báo cáo được lập theo chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán, quy chế quản lý đầu tư hiện hành và các quy định của pháp luật có liên quan phản ánh các thông tin kinh tế, tài chính và các thông tin quan trọng khác trong quá trình đầu tư và thực hiện dự án. 05. Chủ đầu tư: Là người sở hữu vốn hoặc là người được giao trách nhiệm trực tiếp quản lý và sử dụng vốn để đầu tư theo quy định của pháp luật. 06. Người có thẩm quyền phê duyệt quyết toán: Là người đại diện theo pháp luật của tổ chức, cơ quan nhà nước hoặc các doanh nghiệp được phép phê duyệt quyết toán vốn đầu tư theo quy định tại Quy chế quản lý đầu tư xây dựng hiện hành. 07.Hồ sơ Báo cáo quyết toán: Là toàn bộ các văn bản, giấy tờ, tài liệu có liên quan đến dự án đầu tư hoàn thành mà chủ đầu tư có trách nhiệm chuẩn bị để phục vụ cho việc quyết toán vốn đầu tư theo quy định hiện hành về quyết toán vốn đầu tư. 08. Vốn đầu tư được quyết toán: Là toàn bộ chi phí hợp pháp đã thực hiện trong quá trình đầu tư để đưa dự án vào sử dụng. Chi phí hợp pháp là các chi phí được thực hiện đúng với hồ sơ thiết kế - dự toán đã phê duyệt, đảm bảo đúng quy chuẩn, định mức, đơn giá, chế độ tài chính - kế toán, hợp đồng kinh tế đã ký kết và những quy định của nhà nước có liên quan, thường phải nhỏ hơn hoặc bằng tổng mức đầu tư được duyệt hoặc được điều chỉnh. - 3 -
4. 09. Kỹ thuật viên: Là các cá nhân có kỹ năng và kiến thức chuyên môn về kinh tế, kỹ thuật xây dựng có thể hỗ trợ công việc kiểm tra kỹ thuật dự án, công trình hoàn thành. NỘI DUNG CHUẨN MỰC Mục tiêu của kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành 10. Mục tiêu của kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành là giúp cho kiểm toán viên và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành có được lập trên cơ sở chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và quy định về quyết toán vốn đầu tư hiện hành, có tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan về quản lý đầu tư xây dựng và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình và kết quả đầu tư hay không? 11. Ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán làm tăng thêm sự tin cậy của Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành và là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền thẩm tra, phê duyệt quyết toán xem xét phê duyệt Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành 12. Các nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành gồm: - Tuân thủ pháp luật nhà nước; - Tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên; - Tuân thủ trên cơ sở vận dụng các chuẩn mực kiểm toán hiện hành và tuân thủ các quy định tại Chuẩn mực này. 13. Kiểm toán viên phải luôn coi trọng và chấp hành đúng pháp luật của nhà nước trong quá trình thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. 14. Kiểm toán viên phải tuân thủ các quy định của Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kiểm toán gồm các điểm chủ yếu sau: a. Độc lập; b. Chính trực; c. Khách quan; d. Năng lực chuyên môn và tính thận trọng; e. Tính bí mật; f. Tư cách nghề nghiệp; g. Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn. 15. Trong quá trình thực hiện kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, kiểm toán viên phải vận dụng các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, - 4 -
5. như: Chuẩn mực về hợp đồng kiểm toán; Hồ sơ kiểm toán; Lập kế hoạch kiểm toán; Hiểu biết về tình hình kinh doanh; Bằng chứng kiểm toán; Lấy mẫu kiểm toán; Sử dụng tư liệu của chuyên gia; Báo cáo kiểm toán và các chuẩn mực kiểm toán khác. Trách nhiệm đối với Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành và hồ sơ quyết toán vốn đầu tư 16. Giám đốc (người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán (Chủ đầu tư hoặc Ban quản lý dự án) chịu trách nhiệm lập, trình bày trung thực, hợp lý Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành theo đúng chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán, quy định hiện hành về quyết toán vốn đầu tư và các quy định pháp lý có liên quan. 17. Giám đốc (người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán có trách nhiệm chuẩn bị và cung cấp đầy đủ hồ sơ báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành theo quy định hiện hành, các tài liệu có liên quan khác kể cả các biên bản kiểm tra, thanh tra (nếu có) cho kiểm toán viên để thực hiện kiểm toán và chịu trách nhiệm về sự trung thực, chính xác, kịp thời đối với các hồ sơ, tài liệu đã cung cấp cho kiểm toán viên. Trường hợp đơn vị được kiểm toán chưa chuẩn bị đầy đủ hồ sơ Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thì được thuê kiểm toán viên cung cấp dịch vụ "Tư vấn hoàn thiện hồ sơ Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành" như một hợp đồng riêng, ngoại trừ các dự án thuộc nguồn vốn ngân sách. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán đã cung cấp dịch vụ tư vấn hoàn thiện hồ sơ Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thì không được tiếp tục cung cấp dịch vụ kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. 18. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán chịu trách nhiệm kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, hồ sơ quyết toán vốn đầu tư và trình bày ý kiến của mình về kết quả kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. 19. Việc kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành không làm giảm nhẹ trách nhiệm của giám đốc (người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán đối với báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Ký hợp đồng kiểm toán 20. Hợp đồng kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành phải được ký kết giữa công ty kiểm toán và chủ đầu tư bằng văn bản trước khi thực hiện kiểm toán. Đối với các dự án bắt buộc phải kiểm toán, hợp đồng kiểm toán có thể ký kết trước khi dự án hoàn thành. Hợp đồng kiểm toán phải xác định rõ nội dung công việc thuộc trách nhiệm của các bên, báo cáo kết quả, mức phí và phương thức thanh toán. Để ký kết và thực hiện hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 210 "Hợp đồng kiểm toán". (Mẫu Hợp đồng kiểm toán xem Phụ lục 01) - 5 -
6. Trình tự và phương pháp kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành 21. Khi thực hiện một cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải thực hiện các công việc kiểm toán theo trình tự gồm 3 bước sau: 1) Lập kế hoạch kiểm toán; 2) Thực hiện kiểm toán; 3) Kết thúc kiểm toán. Bước 1. Lập kế hoạch kiểm toán 22. Kế hoạch kiểm toán phải được lập cho các cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành của dự án thuộc nhóm A, B theo quy định hiện hành và phải thông báo cho đơn vị được kiểm toán biết để phối hợp thực hiện. Kế hoạch kiểm toán phải được lập một cách thích hợp nhằm đảm bảo bao quát hết các khía cạnh quan trọng của cuộc kiểm toán; phát hiện gian lận, rủi ro và những vấn đề tiềm ẩn để đảm bảo cuộc kiểm toán được hoàn thành đúng thời hạn. Kế hoạch kiểm toán trợ giúp kiểm toán viên phân công công việc cho trợ lý kiểm toán viên, kỹ thuật viên và phối hợp công việc với đơn vị được kiểm toán. Đối với các cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành của dự án thuộc nhóm C, công ty kiểm toán phải căn cứ vào các quy định từ đoạn 22 đến đoạn 29 của chuẩn mực này để lập kế hoạch kiểm toán phù hợp với quy mô và tính chất của dự án. 23. Phạm vi của kế hoạch kiểm toán sẽ thay đổi tuỳ theo qui mô của dự án, tính chất phức tạp của công việc kiểm toán, kinh nghiệm và hiểu biết của kiểm toán viên về dự án. 24. Khi lập kế hoạch kiểm toán, kiểm toán viên phải hiểu biết được về tình hình dự án để nhận biết được các sự kiện, nghiệp vụ và vấn đề có ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành và khả năng hoàn thành công việc theo kế hoạch nêu ra. 25. Kế hoạch kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành gồm 2 bộ phận: Kế hoạch kiểm toán tổng thể; Chương trình kiểm toán. Việc lập các kế hoạch kiểm toán trên phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 300 - Lập kế hoạch kiểm toán. (Các điểm chủ yếu quy định tại đoạn 26, 27, 28, 29 và 30) Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể 26. Kế hoạch kiểm toán tổng thể mô tả phạm vi và cách thức tiến hành cuộc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán tổng thể phải đầy đủ, chi tiết, làm cơ sở để lập chương trình kiểm toán. Hình thức và qui mô của kế hoạch kiểm toán tổng thể thay đổi tuỳ thuộc vào quy mô của dự án, tính chất phức tạp của công việc kiểm toán. - 6 -
7. 27. Những vấn đề chủ yếu mà kiểm toán viên phải xem xét và trình bày trong kế hoạch kiểm toán tổng thể gồm: Hiểu biết về tình hình dự án và tình hình đơn vị được kiểm toán: Hiểu biết chung về lĩnh vực quản lý đầu tư xây dựng và những thay đổi về chính sách quản lý đầu tư xây dựng trong giai đoạn thực hiện dự án có ảnh hưởng quan trọng đến dự án; Các đặc điểm cơ bản của dự án: Tính chất của dự án, thời gian khởi công, thời gian hoàn thành; tổng mức đầu tư và nguồn vốn đầu tư của dự án, số lượng các công trình, hạng mục công trình của dự án; số lượng các nhà thầu; hình thức lựa chọn các nhà thầu; những bổ sung thay đổi lớn của dự án trong quá trình đầu tư, hình thức quản lý dự án ; Tình hình hồ sơ báo cáo quyết toán của dự án: Đã hoàn thành, mức độ hoàn thành; Năng lực quản lý của chủ đầu tư (Ban quản lý). Hiểu biết về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ: Các chính sách kế toán mà đơn vị được kiểm toán áp dụng và những thay đổi trong các chính sách đó; Ảnh hưởng của các chính sách mới về kế toán; Hiểu biết của kiểm toán viên về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ và những điểm quan trọng mà kiểm toán viên dự kiến thực hiện trong thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm cơ bản. Để hiểu biết về tình hình dự án, về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán viên phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 310 "Hiểu biết về tình hình kinh doanh". Đánh giá rủi ro và mức độ trọng yếu Đánh giá rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát và xác định những vùng kiểm toán trọng yếu; Xác định mức trọng yếu cho từng mục tiêu kiểm toán; Khả năng có những sai sót trọng yếu theo kinh nghiệm của kiểm toán viên; Phương pháp kiểm toán đối với từng nội dung kiểm toán. Để đánh giá rủi ro và xác định mức độ trọng yếu, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 400 "Đánh giá rủi ro và kiểm soát nội bộ" và Chuẩn mực kiểm toán số 320 "Tính trọng yếu trong kiểm toán". Phối hợp, chỉ đạo, giám sát và kiểm tra Sự tham gia của các kỹ thuật viên và chuyên gia thuộc các lĩnh vực khác; Yêu cầu về nhân sự; - 7 -
8. Kế hoạch thời gian; Sự phối hợp, tham gia của khách hàng trong công việc kiểm toán. Các vấn đề khác Những vấn đề đặc biệt phải quan tâm, như sự hiện hữu của các bên có liên quan; Điều khoản của hợp đồng kiểm toán và những trách nhiệm pháp lý khác; Nội dung và thời hạn lập báo cáo kiểm toán hoặc những thông báo khác dự định gửi cho khách hàng. (Mẫu Kế hoạch kiểm toán xem Phụ lục 02) Lập chương trình kiểm toán 28. Chương trình kiểm toán xác định nội dung, lịch trình và phạm vi các thủ tục kiểm toán cần thiết để thực hiện kế hoạch kiểm toán tổng thể. 29. Khi xây dựng chương trình kiểm toán, kiểm toán viên phải xem xét các đánh giá về rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát, cũng như mức độ đảm bảo phải đạt được thông qua kiểm tra cơ bản. Kiểm toán viên cần xem xét: Thời gian thực hiện việc thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm cơ bản; Sự phối hợp của khách hàng, của trợ lý kiểm toán viên và các kỹ thuật viên. Chương trình kiểm toán của mỗi công ty kiểm toán do kiểm toán viên và công ty kiểm toán lập và thực hiện, có thể khác nhau và khác nhau cho từng cuộc kiểm toán nhưng phải đảm bảo mục tiêu kiểm toán, thực hiện đúng kế hoạch kiểm toán tổng thể và đảm bảo hiệu quả của cuộc kiểm toán. (Mẫu Chương trình kiểm toán xem Phụ lục 03) Thay đổi trong kế hoạch kiểm toán tổng thể và chương trình kiểm toán 30. Kế hoạch kiểm toán tổng thể và chương trình kiểm toán có thể sẽ được sửa đổi và bổ sung trong quá trình kiểm toán nếu có những thay đổi về tình huống và kết quả ngoài dự đoán của các thủ tục kiểm toán. Nội dung và nguyên nhân thay đổi của kế hoạch tổng thể và chương trình kiểm toán phải được ghi rõ trong hồ sơ kiểm toán. Bước 2. Thực hiện kiểm toán Giao nhận hồ sơ báo cáo quyết toán 31. Trước khi thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên phải yêu cầu đơn vị được kiểm toán cung cấp toàn bộ hồ sơ báo cáo quyết toán. Khi giao nhận hồ sơ báo cáo quyết toán, kiểm toán viên và đơn vị được kiểm toán phải lập Biên bản giao nhận hồ sơ để lưu vào hồ sơ kiểm toán sau này. Hồ sơ báo cáo quyết toán của dự án thực hiện theo quy định hiện hành, ví dụ gồm: Tờ trình đề nghị phê duyệt quyết toán; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư; Các văn bản pháp lý có liên quan đến dự án, công trình; - 8 -
9. Các hợp đồng kinh tế, các biên bản thanh lý hợp đồng giữa chủ đầu tư với các nhà thầu, các cá nhân, đơn vị tham gia thực hiện dự án; Các biên bản nghiệm thu giai đoạn, biên bản tổng nghiệm thu, bàn giao dự án hoàn thành đưa vào sử dụng; Toàn bộ các quyết toán khối lượng A-B, biên bản nghiệm thu khối lượng xây lắp hoàn thành các gói thầu trong dự án; Các hồ sơ tài liệu khác có liên quan đến dự án: Hồ sơ thiết kế, dự toán thiết kế, dự toán bổ sung, hồ sơ đấu thầu, hồ sơ hoàn công, nhật ký thi công 32. Đối với các dự án lớn (nhóm A, B ), trước khi thực hiện kiểm tra hồ sơ, tài liệu, số liệu quyết toán, kiểm toán viên có thể kiểm tra hiện trường, đo đạc, chụp ảnh hiện trạng hoặc phỏng vấn người sử dụng Sau khi kiểm tra hiện trường, kiểm toán viên phải lập biên bản hoặc báo cáo kết quả kiểm tra hiện trường để làm bằng chứng kiểm toán lưu trong hồ sơ kiểm toán dự án. Nội dung kiểm tra Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành 33. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên phải thực hiện kiểm tra Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành theo các nội dung, yêu cầu và hướng dẫn của Bộ Tài chính về Quy trình thẩm tra Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Các nội dung kiểm tra chủ yếu gồm: Kiểm tra hồ sơ pháp lý của dự án đầu tư. Kiểm tra, đối chiếu danh mục các văn bản quyết định đầu tư dự án và các văn bản pháp lý đã thực hiện trong quá trình đầu tư xây dựng dự án so với quy định của Nhà nước; Kiểm tra tính pháp lý của các văn bản liên quan đến dự án về: Trình tự lập và duyệt văn bản, nội dung văn bản, thẩm quyền phê duyệt văn bản; Kiểm tra tính pháp lý và việc thực hiện quy chế đấu thầu, hợp đồng kinh tế giữa chủ đầu tư ký với các nhà thầu tư vấn, xây dựng, cung cấp và lắp đặt thiết bị. Sau khi kiểm tra hồ sơ pháp lý của dự án đầu tư, kiểm toán viên phải đưa ra nhận xét về việc chấp hành các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng dự án. Kiểm tra nguồn vốn đầu tư. Kiểm tra, đối chiếu cơ cấu vốn và số vốn đầu tư thực hiện, đã thanh toán theo từng nguồn vốn qua từng năm so với số được duyệt; Kiểm tra sự phù hợp giữa thực tế sử dụng nguồn vốn đầu tư so với cơ cấu nguồn vốn đầu tư xác định trong quyết định đầu tư; Kiểm tra việc điều chỉnh tăng, giảm vốn đầu tư của dự án có chấp hành đúng chế độ và thẩm quyền quy định không. - 9 -
10. Sau khi kiểm tra các nguồn vốn đầu tư của dự án đầu tư, kiểm toán viên phải đưa ra nhận xét về việc cấp phát, thanh toán, cho vay và sử dụng các nguồn vốn của dự án. Kiểm tra chi phí đầu tư. Kiểm tra chi phí xây dựng công trình và chi phí lắp đặt thiết bị về các mặt: Giá trị khối lượng quyết toán so với dự toán được duyệt, biên bản nghiệm thu, bản vẽ hoàn công, biên bản phát sinh; Việc tuân thủ các quy định của Nhà nước trong việc áp dụng đơn giá, định mức, hệ số trượt giá, phụ phí (trong trường hợp chỉ định thầu), áp dụng đơn giá trúng thầu (trong trường hợp đấu thầu); Tuân thủ các quy định của Nhà nước trong việc lựa chọn nhà thầu (chỉ định thầu, hoặc đấu thầu); Việc sử dụng chủng loại vật liệu phù hợp với thiết kế, dự toán, hồ sơ mời thầu, hồ sơ trúng thầu; Kiểm tra chi phí thiết bị về các mặt: Giá trị, khối lượng thiết bị quyết toán phù hợp với hợp đồng mua sắm, hóa đơn, chứng từ, thực tế thi công; Các chi phí có liên quan như vận chuyển, bảo quản, bảo hiểm, bảo dưỡng có phù hợp với hợp đồng, hóa đơn, chứng từ và các quy định của Nhà nước; Tuân thủ các quy định trong việc lựa chọn nhà cung cấp (chỉ định thầu, hoặc đấu thầu); Kiểm tra chi phí khác về các mặt: Giá trị quyết toán chi phí khác phù hợp với dự toán được duyệt, phù hợp với chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành; Tuân thủ các quy định của Nhà nước trong việc lựa chọn nhà thầu (chỉ định thầu, hoặc đấu thầu). Kiểm tra chi phí đầu tư không tính vào giá trị tài sản bàn giao. Kiểm tra các khoản chi phí chủ đầu tư đề nghị không tính vào giá trị tài sản bàn giao theo chế độ hiện hành của nhà nước về các mặt: Nội dung chi phí, nguyên nhân và căn cứ đề nghị không tính vào giá trị tài sản bàn giao, thẩm quyền của cấp cho phép không tính vào giá trị tài sản bàn giao; Kiểm tra chi phí thiệt hại do nguyên nhân bất khả kháng được phép không tính vào giá trị tài sản bàn giao về các mặt: Nội dung và giá trị thiệt hại theo các biên bản xác nhận, mức độ bồi thường của công ty bảo hiểm để giảm chi phí (trong trường hợp dự án đã mua bảo hiểm); Kiểm tra chi phí thiệt hại được cấp có thẩm quyền quyết định huỷ bỏ, cho phép không tính vào giá trị bàn giao về các mặt: Nội dung, giá trị thiệt hại thực tế so với quyết định của cấp có thẩm quyền, thẩm quyền của cấp cho phép không tính vào giá trị tài sản bàn giao. Kiểm tra giá trị tài sản bàn giao. Kiểm tra danh mục và giá trị tài sản bàn giao, bao gồm cả tài sản cố định và tài sản lưu động, cho các đối tượng quản lý theo các biên bản bàn giao; Kiểm tra việc phân bổ các chi phí khác cho từng tài sản; Kiểm tra chi phí đầu tư hình thành tài sản cố định và tài sản lưu động; - 10 -
11. Kiểm tra việc quy đổi giá trị tài sản bàn giao về mặt bằng giá thời điểm bàn giao theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng trong trường hợp dự án phải quy đổi vốn đầu tư. Kiểm tra tình hình công nợ và vật tư, thiết bị tồn đọng. Kiểm tra tổng số vốn đã thanh toán cho từng nhà thầu theo từng hạng mục và khoản mục chi phí. Trên cơ sở đó xác định danh sách các khoản nợ còn phải thu, phải trả các nhà thầu; Kiểm tra số dư các khoản tiền mặt, tiền gửi, các khoản tiền thu được chưa nộp vào ngân sách Nhà nước; Kiểm tra xác định số lượng, giá trị vật tư thiết bị còn tồn đọng; Kiểm tra xác định số lượng, giá trị còn lại các tài sản của Ban quản lý dự án. Thu thập bằng chứng 34. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp, theo các phương pháp phù hợp, để làm cơ sở cho việc đưa ra ý kiến của mình về báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Việc thu thập và xử lý các bằng chứng của kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải vận dụng quy định tại Chuẩn mực kiểm toán số 500 "Bằng chứng kiểm toán"; Chuẩn mực kiểm toán số 530 "Lấy mẫu kiểm toán và các thủ tục lựa chọn khác"; Chuẩn mực kiểm toán số 250 "Xem xét tính tuân thủ pháp luật và các quy định". (Các điểm chủ yếu quy định ở đoạn 35, 36 và 37). 35. Bằng chứng kiểm toán là tất cả các số liệu, tài liệu, thông tin dưới dạng văn bản, hình ảnh, lời nói ghi được, do kiểm toán viên thu thập được từ nhiều nguồn khác nhau bên trong hoặc bên ngoài đơn vị, thông qua các thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm cơ bản. Kiểm toán viên có thể thu thập bằng chứng bằng các phương pháp: Kiểm tra, quan sát, điều tra, xác nhận, tính toán và quy trình phân tích. Trường hợp có sự mâu thuẫn giữa các bằng chứng thu được từ nhiều nguồn khác nhau, kiểm toán viên phải xác định những thủ tục kiểm tra bổ sung cần thiết để giải quyết mâu thuẫn đó và đưa ra kết luận chính thức. Khi không thu thập được đầy đủ các bằng chứng thích hợp cho một thông tin trọng yếu, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần. 36. Trong quá trình thu thập bằng chứng kiểm toán, kiểm toán viên phải sử dụng khả năng xét đoán nghề nghiệp để đánh giá rủi ro kiểm toán và thiết kế các thủ tục kiểm toán để đảm bảo rủi ro kiểm toán giảm xuống thấp đến mức có thể chấp nhận được. Khi thiết kế các thủ tục kiểm toán, kiểm toán viên phải xác định các phương pháp thích hợp để lựa chọn các phần tử kiểm tra trong tổng thể. Các phương pháp có thể được lựa chọn là: - 11 -
12. 1) Chọn toàn bộ (Kiểm tra 100%): Khi xác định dự án có nhiều rủi ro, có dấu hiệu kiện tụng, tranh chấp, dự án sai phạm nhiều thủ tục đầu tư, chất lượng công trình yếu kém hoặc do khách hàng yêu cầu; 2) Chọn phần tử đặc biệt: Khi xác định dự án ít rủi ro, thực hiện nghiêm túc thủ tục đầu tư, dư án có nhiều hạng mục tương tự nhau thì chỉ chọn các phần việc có giá trị lớn, các hạng mục nghi ngờ có rủi ro hoặc chọn bất kỳ; 3) Lấy mẫu thống kê hoặc phi thống kê được áp dụng cho các phần việc ít có khả năng sai sót hoặc phần việc tương tự nhau lặp đi lặp lại nhiều lần. Phương pháp này hiệu quả kinh tế cao nhưng cũng dễ bị rủi ro kiểm toán. 37. Đơn vị được kiểm toán có trách nhiệm tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật và các quy định trong đầu tư xây dựng dự án. Kiểm toán viên phải có thái độ thận trọng nghề nghiệp để phát hiện ra các hành vi không tuân thủ pháp luật và các quy định pháp luật dẫn đến sai sót làm ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Khi có dấu hiệu không tuân thủ pháp luật và các quy định, kiểm toán viên phải trao đổi với đơn vị được kiểm toán và các cơ quan chức năng có liên quan; phải thu thập đầy đủ bằng chứng thích hợp để khẳng định mức độ ảnh hưởng hay không ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Nếu kiểm toán viên phát hiện có những ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành nhưng không được đơn vị điều chỉnh thì kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần hoặc ý kiến không chấp nhận. 38. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên và công ty kiểm toán được sử dụng các kỹ thuật viên là người không phải của công ty kiểm toán như là các chuyên gia để thực hiện các nội dung công việc kiểm toán phù hợp khả năng chuyên môn của kỹ thuật viên. Trường hợp này, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 620 "Sử dụng tư liệu của chuyên gia" và Chuẩn mực kiểm toán số 220 "Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán". (Các điểm chủ yếu quy định ở đoạn 39 và 40). 39. Chất lượng một cuộc kiểm toán phụ thuộc vào chất lượng kiểm toán viên, quy trình giao việc và kiểm soát kết quả công việc, như sau: a) Kiểm toán viên, trợ lý và các kỹ thuật viên phải tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp, phải đảm bảo tính độc lập, chính trực, khách quan; Phải có năng lực chuyên môn phù hợp, kinh nghiệm thực tế và tính thận trọng, bí mật; Phải có tư cách nghề nghiệp và tuân thủ chuẩn mực chuyên môn; b) Kiểm toán viên phải được giao việc phù hợp với năng lực chuyên môn, phải được hướng dẫn đầy đủ và giám sát từng bước công việc theo đúng quy trình kiểm toán; - 12 -
13. c) Trong quá trình kiểm toán, khi thấy có việc vượt quá khả năng chuyên môn của mình thì kiểm toán viên phải tham khảo ý kiến của chuyên gia. Kiểm toán viên phải từ chối khi khách hàng có yêu cầu trái với pháp luật hoặc đạo đức nghề nghiệp kiểm toán. 40. Trường hợp kiểm toán các dự án đã có đoàn kiểm tra, thanh tra hoặc đơn từ tranh chấp thì kiểm toán viên phải đặc biệt chú ý đến ý kiến kết luận kiểm tra, thanh tra hoặc tranh chấp, chú ý đến kiến nghị của Chủ đầu tư (Ban quản lý) để thu thập bằng chứng kiểm toán phù hợp cho kết luận kiểm toán. Thu thập giải trình của Giám đốc đơn vị được kiểm toán 41. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải thu thập được các bằng chứng của Giám đốc (người đứng đầu) đơn vị kiểm toán thừa nhận trách nhiệm của mình trong việc lập, trình bày báo cáo quyết toán vốn đầu tư trung thực, hợp lý, phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành và trách nhiệm trong việc cung cấp đầy đủ hồ sơ quyết toán vốn đầu tư theo đúng quy định của pháp luật hiện hành cũng như giải trình của Ban Giám đốc liên quan đến số liệu quyết toán vốn đầu tư. Kiểm toán viên thu thập bằng chứng nói trên trong các biên bản họp của khách hàng liên quan đến vấn đề này hoặc yêu cầu Giám đốc cung cấp "Bản giải trình", hoặc bản "Báo cáo của Ban Giám đốc". Trường hợp này, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải vận dụng Chuẩn mực kiểm toán số 580 "Giải trình của Giám đốc". (Các điểm chủ yếu quy định ở đoạn 42, 43, 44 và 45). 42. Các vấn đề yêu cầu Giám đốc đơn vị giải trình bằng văn bản được giới hạn trong những vấn đề riêng lẻ hoặc tổng hợp có ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo quyết toán vốn đầu tư. Đối với những vấn đề xét thấy cần thiết, kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải thông báo đến Giám đốc đơn vị được kiểm toán biết rõ về tính trọng yếu của vấn đề cần phải giải trình. 43. Kiểm toán viên phải lưu vào hồ sơ kiểm toán các giải trình của Giám đốc hoặc người đại diện của đơn vị được kiểm toán dưới hình thức tóm tắt các lần trao đổi bằng lời hoặc các giải trình bằng văn bản để làm bằng chứng kiểm toán. 44. Nếu Giám đốc đơn vị được kiểm toán từ chối cung cấp các giải trình mà kiểm toán viên yêu cầu sẽ làm hạn chế phạm vi kiểm toán thì kiểm toán viên phải đưa ra "Ý kiến chấp nhận từng phần" hoặc "Ý kiến từ chối". Trong trường hợp này, kiểm toán viên phải đánh giá lại mức độ tin cậy của các giải trình khác của Giám đốc trong quá trình kiểm toán và xem xét mức độ ảnh hưởng của nó đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Bước 3. Kết thúc kiểm toán 45. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán, kiểm toán viên phải thực hiện các thủ tục sau: - 13 -
14. Phân tích, soát xét tổng thể kết quả cuộc kiểm toán; Lập báo cáo kiểm toán; Xử lý các công việc phát sinh sau khi phát hành báo cáo kiểm toán. Phân tích, soát xét tổng thể kết quả cuộc kiểm toán 46. Quy trình phân tích được thực hiện từ khi lập kế hoạch kiểm toán, quá trình kiểm tra báo cáo quyết toán, thu thập bằng chứng kiểm toán và tập trung hơn khi phân tích, soát xét tổng thể kết quả cuộc kiểm toán trước khi đưa ra kết luận kiểm toán. Việc thực hiện quy trình phân tích trong suốt quá trình kiểm toán phải vận dụng quy định tại Chuẩn mực kiểm toán số 520 "Quy trình phân tích". (Các điểm chủ yếu quy định ở đoạn 47, 48 và 49). 47. Quy trình phân tích, soát xét tổng thể kết quả cuộc kiểm toán giúp kiểm toán viên khẳng định được những kết luận có được trong suốt quá trình kiểm tra báo cáo quyết toán nhằm đưa ra kết luận về tính trung thực và hợp lý của Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Việc phân tích, soát xét tổng thể cũng nhằm chỉ ra những điểm cần phải kiểm tra bổ sung. 48. Trường hợp khi phân tích, soát xét tổng thể kết quả cuộc kiểm toán phát hiện những chênh lệch trọng yếu hoặc mối liên hệ mâu thuẫn thì kiểm toán viên phải thực hiện các thủ tục kiểm tra bổ sung để thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp cho kết luận kiểm toán. 49. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải soát xét và đánh giá những kết luận rút ra từ các bằng chứng kiểm toán thu thập được và sử dụng các kết luận này cho ý kiến của mình về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Trong ý kiến đánh giá của kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải xác định mức độ phù hợp của Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành, mức độ trung thực, hợp lý của số liệu quyết toán vốn đầu tư cũng như việc tuân thủ trình tự, thủ tục đầu tư theo quy định của pháp luật hiện hành của đơn vị trong quá trình đầu tư xây dựng dự án. Lập báo cáo kiểm toán 50. Báo cáo kiểm toán về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành gồm các nội dung cơ bản của một báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính theo Chuẩn mực kiểm toán số 700 "Báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính", gồm: a. Tên và địa chỉ công ty kiểm toán; b. Số hiệu báo cáo kiểm toán; c. Tiêu đề báo cáo kiểm toán; d. Người nhận báo cáo kiểm toán; e. Mở đầu của báo cáo kiểm toán: - 14 -
15. Nêu đối tượng của cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành; Nêu trách nhiệm của Giám đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán và trách nhiệm của kiểm toán viên và công ty kiểm toán; f. Phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán: Nêu chuẩn mực kiểm toán đã áp dụng để thực hiện cuộc kiểm toán; Nêu những công việc và thủ tục kiểm toán mà kiểm toán viên đã thực hiện; g. Ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành đã được kiểm toán. h. Địa điểm và thời gian lập báo cáo kiểm toán; i. Chữ ký, số hiệu chứng chỉ kiểm toán viên và đóng dấu. 51. Ngoài các yếu tố trên, báo cáo kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành còn bao gồm các nội dung đặc thù như sau: Căn cứ pháp lý và hồ sơ quyết toán vốn đầu tư; Kết quả kiểm toán có liên quan đến số liệu theo báo cáo quyết toán, số liệu kết quả kiểm toán vốn đầu tư; Các kiến nghị của kiểm toán viên đối với chủ đầu tư và các bên liên quan đến số liệu quyết toán vốn đầu tư. 52. Căn cứ pháp lý và hồ sơ quyết toán vốn đầu tư hoàn thành là các tài liệu mà kiểm toán viên được cung cấp và thu thập được để thực hiện kiểm tra theo các phương pháp kiểm toán thích hợp và rút ra kết luận về ý kiến của mình đối với Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Kết quả của cuộc kiểm toán và ý kiến của kiểm toán viên phụ thuộc vào các căn cứ pháp lý và hồ sơ quyết toán được cung cấp và thu thập được nên kiểm toán viên phải nêu rõ các căn cứ pháp lý và hồ sơ quyết toán trong phần "Phạm vi và căn cứ thực hiện kiểm toán" của báo cáo kiểm toán. Căn cứ pháp lý và hồ sơ quyết toán gồm: Các quy định hiện hành của pháp luật liên quan đến quản lý đầu tư và xây dựng; Các hồ sơ pháp lý có liên quan của dự án; Hồ sơ quyết toán vốn đầu tư theo quy định hiện hành của pháp luật. 53. Kết quả của cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành là cơ sở để người có thẩm quyền phê duyệt quyết toán xem xét, phê duyệt quyết toán vốn đầu tư. Kiểm toán viên phải nêu rõ số liệu quyết toán vốn đầu tư theo kết quả kiểm toán; Bao gồm các nội dung sau: Việc tuân thủ trình tự, thủ tục đầu tư trong quá trình đầu tư xây dựng dự án; Nguồn vốn đầu tư; - 15 -
16. Chi phí đầu tư xây dựng dự án; Chi phí đầu tư không tính vào giá trị tài sản bàn giao; Giá trị tài sản bàn giao cho đơn vị sử dụng; Công nợ, giá trị vật tư, thiết bị tồn đọng. 54. Kiểm toán viên phải nêu rõ số liệu quyết toán của đơn vị đưa ra trước khi kiểm toán (Báo cáo quyết toán), số liệu quyết toán sau khi điều chỉnh theo đề nghị của kiểm toán viên (Kết quả kiểm toán) trong báo cáo kiểm toán để làm cơ sở cho việc đưa ra ý kiến và kiến nghị của mình. 55. Trường hợp có sự chênh lệch giữa số liệu quyết toán của đơn vị đưa ra trước khi kiểm toán với số liệu quyết toán sau khi điều chỉnh theo đề nghị của kiểm toán viên thì kiểm toán viên phải lập bảng Phụ lục chi tiết chênh lệch và nguyên nhân chênh lệch kèm theo. 56. Trường hợp kiểm toán viên đưa ra số liệu cần điều chỉnh nhưng không được đơn vị chấp nhận hoặc chấp nhận nhưng không điều chỉnh số liệu báo cáo quyết toán vốn đầu tư sau khi kiểm toán thì kiểm toán viên cũng phải lập bảng Phụ lục kèm theo hoặc ghi rõ trong Báo cáo kiểm toán. 57. Việc đưa ra ý kiến trong báo cáo kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành phải tuân thủ Chuẩn mực kiểm toán số 700 "Báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính". (Các điểm chủ yếu quy định từ đoạn 58 đến đoạn 66). 58. Căn cứ vào tình hình và kết quả kiểm toán, kiểm toán viên và công ty kiểm toán đưa ra một trong các loại ý kiến trong báo cáo kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, như sau: Ý kiến chấp nhận toàn phần; Ý kiến chấp nhận từng phần; Ý kiến từ chối (hoặc ý kiến không thể đưa ra ý kiến); Ý kiến không chấp nhận (hoặc ý kiến trái ngược). Ý kiến chấp nhận toàn phần 59. Báo cáo kiểm toán đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần được trình bày trong trường hợp kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình quyết toán vốn đầu tư của dự án được kiểm toán, phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán Việt Nam hiện hành và các quy định pháp luật có liên quan. 60. Ý kiến chấp nhận toàn phần được áp dụng cho cả trường hợp Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành có những sai sót nhưng đã được kiểm toán viên phát hiện và đơn vị đã điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành sau khi điều chỉnh đã được kiểm toán viên chấp nhận. Trường hợp này thường dùng mẫu câu: "Theo ý kiến của chúng tôi, xét trên khía cạnh trọng yếu, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành - 16 -
17. sau khi đã điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên, với tổng mức đầu tư thực hiện là VNĐ đã phản ánh trung thực và hợp lý tình hình quyết toán vốn đầu tư của dự án tại thời điểm lập báo cáo quyết toán và phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành và quy định pháp lý có liên quan". 61. Ý kiến chấp nhận toàn phần không có nghĩa là báo cáo quyết toán vốn đầu tư được kiểm toán là hoàn toàn đúng, mà có thể có sai sót nhưng sai sót đó (nếu có) là không trọng yếu. (Xem Phụ lục 04) Ý kiến chấp nhận từng phần 62. Báo cáo kiểm toán đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần được trình bày trong trường hợp kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành chỉ phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình quyết toán vốn đầu tư của dự án, nếu không bị ảnh hưởng bởi yếu tố tuỳ thuộc (hoặc ngoại trừ) mà kiểm toán viên đã nêu ra trong báo cáo kiểm toán. Điều này cũng có nghĩa là nếu các yếu tố do kiểm toán viên nêu ra trong báo cáo kiểm toán có ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thì Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành đó đã không phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu. Yếu tố tuỳ thuộc là yếu tố trọng yếu nhưng không chắc chắn, như các vấn đề liên quan đến quyết định của cấp có thẩm quyền phê duyệt quyết toán vốn đầu tư đối với chi phí đầu tư của một công trình hay hạng mục công trình nào đó thuộc dự án. 63. Yếu tố tuỳ thuộc do kiểm toán viên nêu ra thường liên quan đến các sự kiện có thể xảy ra trong tương lai, nằm ngoài khả năng kiểm soát của đơn vị và kiểm toán viên hoặc là vấn đề chưa được quy định rõ ràng trong các chính sách liên quan của Nhà nước mà cách giải quyết là tuỳ thuộc ở thẩm quyền của người ra quyết định. Việc đưa ra yếu tố tuỳ thuộc cho phép kiểm toán viên hoàn thành trách nhiệm kiểm toán của mình nhưng cũng làm cho người đọc Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành phải lưu ý và tiếp tục theo dõi khi sự kiện có thể xảy ra hoặc người có thẩm quyền phê duyệt quyết toán phải tự quyết định xử lý. Ví dụ về báo cáo kiểm toán có yếu tố tuỳ thuộc: "Theo ý kiến của chúng tôi, xét trên các khía cạnh trọng yếu, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành sau khi đã điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên, với tổng mức đầu tư thực hiện là VNĐ đã phản ánh trung thực và hợp lý tình hình quyết toán vốn đầu tư của dự án tại ngày lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư, phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành và các quy định pháp lý có liên quan, tuỳ thuộc vào: Chi phí phát sinh của hạng mục A3 đang trong quá trình phê duyệt dự toán bổ sung được cơ quan có thẩm quyền chấp nhận là XY1 VNĐ; - 17 -
18. Chi phí thẩm tra phê duyệt quyết toán chưa phát sinh được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt chấp nhận khi phát sinh thực tế là XY2 VNĐ; Chi phí chạy thử thực tế phát sinh được cơ quan có thẩm quyền chấp nhận là XY3 VNĐ. 64. Ý kiến chấp nhận từng phần được đưa ra trong trường hợp kiểm toán viên cho rằng không thể đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần, và những phần không chấp nhận do không đồng ý với Giám đốc hay do công việc kiểm toán bị giới hạn, là quan trọng nhưng không liên quan tới một số lượng lớn các khoản mục tới mức có thể dẫn đến "Ý kiến từ chối" hoặc "Ý kiến không chấp nhận". Ý kiến chấp nhận từng phần còn được thể hiện bởi thuật ngữ "ngoại trừ" ảnh hưởng của các vấn đề không được chấp nhận, bằng mẫu câu: "ngoại trừ những ảnh hưởng (nếu có) của những vấn đề nêu trên, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu ". Ý kiến từ chối (hoặc ý kiến không thể đưa ra ý kiến) 65. Ý kiến từ chối (hoặc ý kiến không thể đưa ra ý kiến) được đưa ra trong trường hợp hậu quả của việc bị giới hạn phạm vi kiểm toán là quan trọng hoặc không được cung cấp đầy đủ hồ sơ quyết toán liên quan đến một số lượng lớn các khoản mục tới mức mà kiểm toán viên không thể thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp để có thể cho ý kiến về báo cáo quyết toán vốn đầu tư, bằng mẫu câu: "Theo ý kiến của chúng tôi, vì các lý do nêu trên, chúng tôi không thể đưa ra ý kiến về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành ". Ý kiến không chấp nhận (hoặc ý kiến trái ngược) 66. Ý kiến không chấp nhận (hoặc ý kiến trái ngược) được đưa ra trong trường hợp các vấn đề không thống nhất với Giám đốc là quan trọng hoặc liên quan đến một số lượng lớn các khoản mục đến mức mà kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng ý kiến chấp nhận từng phần là chưa đủ để thể hiện tính chất và mức độ sai sót trọng yếu của Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, bằng mẫu câu: "Theo ý kiến của chúng tôi, vì ảnh hưởng trọng yếu của những vấn đề nêu trên, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành là không trung thực và không hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu ". Mỗi khi kiểm toán viên đưa ra ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần (ý kiến chấp nhận từng phần, ý kiến từ chối, hoặc ý kiến không chấp nhận) thì phải mô tả rõ ràng trong báo cáo kiểm toán tất cả những lý do chủ yếu dẫn đến ý kiến đó và định lượng, nếu được, những ảnh hưởng đến Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Thông thường, các thông tin này được ghi trong một đoạn riêng nằm trước đoạn đưa ra ý kiến của kiểm toán viên. Xử lý các sự kiện phát sinh sau ngày phát hành báo cáo kiểm toán - 18 -
19. 67. Sau ngày công bố báo cáo kiểm toán kèm theo Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, nếu kiểm toán viên và công ty kiểm toán nhận thấy có sai sót trong kết quả kiểm toán hoặc có sự kiện phát sinh làm ảnh hưởng trọng yếu đến ý kiến kiểm toán đã công bố thì kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải áp dụng các biện pháp sau đây: a) Nếu đơn vị được kiểm toán chấp nhận sửa đổi lại Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thì kiểm toán viên phải công bố lại báo cáo kiểm toán mới dựa trên Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành đã sửa đổi và thông báo đến các bên đã nhận Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. b) Nếu đơn vị được kiểm toán không chấp nhận sửa đổi lại Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thì kiểm toán viên phải thực hiện ngay các biện pháp thông báo đến các bên đã và sẽ nhận Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, đồng thời thông báo cho đơn vị được kiểm toán biết. Hồ sơ kiểm toán 68. Kiểm toán viên phải thu thập và lưu trong hồ sơ kiểm toán mọi tài liệu, thông tin cần thiết liên quan đến cuộc kiểm toán đủ để làm cơ sở cho việc hình thành ý kiến kiểm toán của mình và chứng minh rằng cuộc kiểm toán đã được thực hiện theo đúng các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. Hồ sơ kiểm toán phải đầy đủ và chi tiết sao cho kiểm toán viên khác hoặc người có trách nhiệm kiểm tra, soát xét có thể hiểu được toàn bộ về cuộc kiểm toán. Việc lập và lưu giữ hồ sơ kiểm toán cho các cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành phải thực hiện theo Chuẩn mực kiểm toán số 230 - Hồ sơ kiểm toán. (Các điểm chủ yếu quy định từ đoạn 69 đến đoạn 77). 69. Kiểm toán viên phải ghi chép và lưu giữ trong hồ sơ kiểm toán của mình tất cả các tài liệu và thông tin liên quan đến: a. Kế hoạch kiểm toán; b. Việc thực hiện cuộc kiểm toán: Nội dung, chương trình và phạm vi của các thủ tục đã được thực hiện; c. Kết quả của các thủ tục kiểm toán đã thực hiện; d. Những kết luận mà kiểm toán viên rút ra từ những bằng chứng kiểm toán thu thập được. Hồ sơ kiểm toán phải ghi lại tất cả những suy luận của kiểm toán viên về những vấn đề cần xét đoán chuyên môn và các kết luận liên quan. Đối với những vấn đề khó xử lý về nguyên tắc hay khó xét đoán chuyên môn, ngoài việc đưa ra kết luận, kiểm toán viên còn phải lưu giữ những thông tin có thực, cần thiết đã thu thập được. Hồ sơ kiểm toán phải lưu giữ kết quả kiểm tra, soát xét chất lượng kiểm toán của từng cấp có thẩm quyền theo quy định của công ty kiểm toán. 70. Hồ sơ kiểm toán được lập theo mẫu biểu và quy trình kiểm toán do công ty kiểm toán quy định. Kiểm toán viên được phép sử dụng các mẫu biểu, giấy tờ làm việc, các bảng phân tích và các tài liệu khác của khách hàng, nhưng phải bảo đảm rằng các tài liệu đã được lập một cách đúng đắn. Trong từng - 19 -
20. trường hợp cụ thể, kiểm toán viên phải lưu trữ trong hồ sơ kiểm toán các tài liệu của khách hàng mà kiểm toán viên xét thấy cần thiết và quan trọng đối với ý kiến của mình về Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành của đơn vị. 71. Hồ sơ kiểm toán được lập và sắp xếp phù hợp với từng khách hàng và cho từng hợp đồng kiểm toán tuỳ theo điều kiện và yêu cầu của kiểm toán viên và công ty kiểm toán. Việc sử dụng các tài liệu theo mẫu quy định (bản câu hỏi, mẫu thư, cấu trúc hồ sơ mẫu ) giúp kiểm toán viên nâng cao hiệu quả trong việc lập và kiểm tra hồ sơ, tạo điều kiện cho việc phân công công việc và kiểm tra chất lượng kiểm toán. 72. Mỗi hồ sơ kiểm toán được lập và lưu trữ thành hai (2) loại: Hồ sơ kiểm toán chung; Hồ sơ kiểm toán chi tiết. 73. Hồ sơ kiểm toán chung, thường gồm: Tên và số hiệu hồ sơ; ngày, tháng lập và ngày, tháng lưu trữ; Các thông tin chung về dự án và đơn vị được kiểm toán: - Các ghi chép hoặc bản sao các tài liệu pháp lý, thỏa thuận và biên bản quan trọng như: Dự án; Quyết định đầu tư dự án; Quyết định phê duyệt thiết kế kỹ thuật, tổng dự toán; Quyết định phê duyệt kế hoạch đấu thầu; Biên bản họp Ban Giám đốc có liên quan đến dự án; - Các tài liệu về thuế: Các văn bản, chế độ thuế riêng cho dự án được cấp có thẩm quyền cho phép, các tài liệu về thực hiện nghĩa vụ thuế hàng năm; - Các tài liệu về nhân sự: Quyết định thành lập ban quản lý; Tên, địa chỉ, chức năng và phạm vi hoạt động, cơ cấu tổ chức của đơn vị được kiểm toán; Các quy định riêng của khách hàng về nhân sự; Quy định về quản lý và sử dụng quỹ lương; - Các quy chế nội bộ của đơn vị liên quan đến quá trình quản lý đầu tư: Quy trình kiểm tra và thanh toán khối lượng hoàn thành; - Các văn bản khác liên quan đến quá trình đầu tư dự án. Hợp đồng kiểm toán, phụ lục hợp đồng (nếu có), thanh lý hợp đồng kiểm toán; Các thông tin về người lập, người kiểm tra, soát xét hồ sơ kiểm toán: - Họ tên kiểm toán viên, trợ lý kiểm toán viên thực hiện kiểm toán và lập hồ sơ kiểm toán; - Họ tên người kiểm tra, soát xét, ngày tháng kiểm tra; - Họ tên người xét duyệt, ngày tháng xét duyệt. Kế hoạch kiểm toán: - Những bằng chứng về kế hoạch kiểm toán tổng thể, chương trình kiểm toán và những thay đổi của kế hoạch kiểm toán; - 20 -
21. - Những bằng chứng về thay đổi hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng; - Những bằng chứng và kết luận trong việc đánh giá rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát và những đánh giá khác; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư do khách hàng lập trước khi kiểm toán; Tổng hợp kết quả kiểm toán và báo cáo kiểm toán dự thảo, báo cáo kiểm toán chính thức; Bản giải trình của Giám đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán; Bản xác nhận do khách hàng hoặc người thứ ba gửi tới; Các tài liệu khác. 74. Hồ sơ kiểm toán chi tiết, thường gồm: Chương trình kiểm toán, các thủ tục kiểm toán đã thực hiện và kết quả thu được; Các tài liệu có liên quan đến các công trình, hạng mục công trình của dự án: Thiết kế bản vẽ thi công, dự toán chi tiết, hồ sơ mời thầu, biên bản nghiệm thu, bản vẽ hoàn công, quyết toán hạng mục; Các bản tính toán của kỹ thuật viên; Các biên bản làm việc chi tiết; Các tài liệu khác. 75. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải giữ bí mật và bảo đảm an toàn hồ sơ kiểm toán. Hồ sơ kiểm toán phải lưu trữ từ 10 năm trở lên để đáp ứng yêu cầu hành nghề và phù hợp với quy định chung của pháp luật về bảo quản, lưu trữ hồ sơ tài liệu kế toán do Nhà nước quy định và quy định riêng của tổ chức nghề nghiệp và của từng công ty kiểm toán. Hồ sơ kiểm toán được sắp xếp, lưu giữ một cách thuận lợi, khoa học theo một trật tự dễ tìm, dễ lấy, dễ tra cứu và được lưu giữ, quản lý tập trung tại nơi lưu giữ hồ sơ của công ty. Trường hợp công ty có các chi nhánh, hồ sơ kiểm toán được lưu tại nơi đóng dấu báo cáo kiểm toán. 76. Hồ sơ kiểm toán thuộc quyền sở hữu và là tài sản của công ty kiểm toán. Khách hàng hay bên thứ ba có quyền xem xét, sử dụng một phần hoặc toàn bộ tài liệu này khi được sự đồng ý của Giám đốc công ty kiểm toán hoặc theo quy định của nhà nước và tổ chức nghề nghiệp. Kiểm toán viên được phép cung cấp một phần hoặc toàn bộ tài liệu làm việc trong hồ sơ kiểm toán của mình cho khách hàng tuỳ theo từng trường hợp cụ thể do Giám đốc công ty kiểm toán quyết định. Trong mọi trường hợp, tài liệu làm việc của kiểm toán viên không thể thay thế chứng từ kế toán, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành của khách hàng. 77. Đối với các cuộc kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành thuộc dự án nhóm C, công ty kiểm toán phải căn cứ vào các quy định từ đoạn 68 đến đoạn 76 của chuẩn mực này để lập Hồ sơ kiểm toán cho phù hợp với quy mô của dự án. - 21 -
22. 78. Phụ lục gồm: Phụ lục 01 - Hợp đồng kiểm toán; Phụ lục 02 - Kế hoạch kiểm toán tổng thể; Phụ lục 03 - Chương trình kiểm toán; Phụ lục 04 - Báo cáo kiểm toán (trường hợp chấp nhận toàn phần). Phụ lục 01 MẪU HỢP ĐỒNG KIỂM TOÁN (Để hướng dẫn và tham khảo) CÔNG TY KIỂM TOÁN: CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Địa chỉ, điện thoại, fax, email: Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Số: /HĐKT , ngày tháng năm HỢP ĐỒNG KIỂM TOÁN V/v: Kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành Dự án của Căn cứ Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế và Nghị định số ngày của Chính phủ quy định chi tiết việc thi hành Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế; Căn cứ Nghị định số 105/2004/NĐ-CP ngày 30/3/2004 của Chính phủ về Kiểm toán độc lập; Căn cứ Nghị định số ngày của Chính phủ ban hành Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng; Thực hiện Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 210 về Hợp đồng kiểm toán; Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 1000 "Kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành"; Bên A: Công ty (Ban quản lý dự án) (Dưới đây gọi tắt là Bên A) Đại diện là Ông/Bà : Chức vụ :. - 22 -
23. Điện thoại :. Fax :. Địa chỉ :. Tài khoản số : tại Ngân hàng Bên B: Công ty Kiểm toán (Dưới đây gọi tắt là Bên B) Đại diện là Ông/Bà : Chức vụ :. Điện thoại :. Fax :. Địa chỉ :. Tài khoản số : tại Ngân hàng Sau khi thỏa thuận, hai bên nhất trí ký hợp đồng này gồm các điều khoản sau: Điều 1: Nội dung dịch vụ Bên B sẽ cung cấp cho Bên A dịch vụ kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành dự án của Điều 2: Luật định và chuẩn mực Dịch vụ trên được tiến hành theo đúng các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán và chuẩn mực kiểm toán độc lập hiện hành tại Việt Nam, phù hợp với các văn bản pháp luật của Nhà nước ban hành trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, theo tình hình thực tế của Bên A và theo những thỏa thuận được thống nhất bằng văn bản trong quá trình thực hiện. Kết quả dịch vụ đảm bảo khách quan, sát thực tế, bí mật số liệu. Các chuẩn mực này đòi hỏi Bên B phải lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán để đạt được sự đảm bảo hợp lý rằng báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành không còn chứa đựng những sai sót trọng yếu. Công việc kiểm toán bao gồm việc kiểm tra và thực hiện các thử nghiệm cơ bản các bằng chứng cho những khoản mục và những thông tin trong báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành. Do bản chất và những hạn chế vốn có của kiểm toán cũng như của hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ, có những rủi ro khó tránh khỏi, ngoài khả năng của kiểm toán viên và công ty kiểm toán trong việc phát hiện hết sai sót. Điều 3: Trách nhiệm và quyền hạn của các bên 3.1. Trách nhiệm của Bên A: - 23 -
24. Lưu giữ và quản lý chứng từ, sổ sách kế toán, tài liệu dự toán, bản vẽ thiết kế, báo cáo quyết toán và các hồ sơ, tài liệu có liên quan đến dự án theo đúng quy định của nhà nước; Bảo đảm cung cấp kịp thời cho Bên B toàn bộ hồ sơ, tài liệu cần thiết có liên quan đến cuộc kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư theo quy định hiện hành, bao gồm: Tờ trình đề nghị phê duyệt quyết toán vốn đầu tư; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư; Các văn bản pháp lý có liên quan; Các hợp đồng kinh tế và biên bản thanh lý hợp đồng; Các biên bản nghiệm thu giai đoạn, biên bản tổng nghiệm thu khối lượng xây lắp hoàn thành; Hồ sơ hoàn công, nhật ký thi công, hồ sơ đấu thầu, dự toán thiết kế và các hồ sơ, tài liệu khác có liên quan đến dự án và chịu trách nhiệm pháp lý đối với các hồ sơ tài liệu cung cấp cho kiểm toán; Cử cán bộ chuyên môn cùng tham gia với Bên B để thuyết minh, xác định chính xác các nội dung công việc khi có yêu cầu của Bên B; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành dùng để kiểm toán phải được Bên A ký và đóng dấu chính thức trước khi cung cấp cho Bên B. Việc lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành trung thực, hợp lý và công bố các thông tin khác là trách nhiệm của Bên A. Trách nhiệm này đòi hỏi hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ phải thích đáng, sự lựa chọn và áp dụng đúng đắn các chính sách kế toán và việc đảm bảo an toàn cho các tài sản của đơn vị; Bên B có thể yêu cầu Bên A xác nhận bằng văn bản sự đảm bảo về các thông tin và tài liệu liên quan đến cuộc kiểm toán đã cung cấp cho Bên B (Trong trường hợp cần thiết); Cử nhân viên của Bên A tham gia, phối hợp với Bên B và tạo điều kiện thuận lợi để Bên B có thể xem xét tất cả chứng từ, sổ kế toán và các thông tin khác cần thiết cho cuộc kiểm toán; Tạo điều kiện cho Bên B khảo sát, kiểm tra hiện trường khi có yêu cầu của Bên B; Thanh toán đầy đủ phí kiểm toán theo hợp đồng cho Bên B. 3.2. Trách nhiệm của Bên B: Bên B bảo đảm tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán hiện hành (như Điều 2); Xây dựng và thống nhất với Bên A nội dung, chương trình kiểm toán, thực hiện đúng chương trình kiểm toán theo nguyên tắc độc lập, khách quan, trung thực và bí mật số liệu; Thường xuyên trao đổi, bàn bạc với Bên A để giải quyết các vướng mắc trong quá trình kiểm toán, đáp ứng tiến độ và chất lượng công việc mà hai bên đã thống nhất; - 24 -
25. Nộp báo cáo kiểm toán cho Bên A đúng thời hạn quy định và chịu trách nhiệm về tính trung thực, khách quan, hợp lý của thông tin đưa ra trong Báo cáo kiểm toán; Điều 4: Báo cáo kiểm toán Sau khi hoàn thành cuộc kiểm toán, Bên B sẽ cung cấp cho Bên A: Báo cáo kiểm toán; Thư quản lý (nếu có) sẽ đề cập đến những điểm thiếu sót cần khắc phục và ý kiến đề xuất của kiểm toán viên và công ty kiểm toán nhằm cải tiến hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ; Báo cáo kiểm toán và Thư quản lý (nếu có) được lập gồm bộ chính thức; Bên A giữ bộ, Công ty kiểm toán giữ bộ. Điều 5: Phí dịch vụ và phương thức thanh toán Tổng số phí dịch vụ là: (Bằng chữ: ) Phương thức thanh toán (theo thỏa thuận). Phí này sẽ được thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản, bằng tiền đồng Việt Nam. Điều 6: Cam kết thực hiện và thời gian hoàn thành Hai bên cam kết thực hiện tất cảc các điều khoản đã ghi trong Hợp đồng. Trong quá trình thực hiện, nếu phát sinh vướng mắc, hai bên phải kịp thời thông báo cho nhau và trao đổi, tìm giải pháp thích hợp. Mọi thông tin phải được thông báo trực tiếp cho mỗi bên bằng văn bản theo địa chỉ đã ghi trên đây. Thời gian hoàn thành cuộc kiểm toán là ngày kể từ ngày Điều 7: Hiệu lực, ngôn ngữ và thời hạn hợp đồng Hợp đồng này được lập thành bản và có hiệu lực từ ngày có đủ chữ ký và đóng dấu. Mỗi bên giữ bản Tiếng Việt. Hợp đồng này có giá trị thực hiện cho đến khi thanh lý hợp đồng hoặc hai bên cùng nhất trí huỷ bỏ hợp đồng. BÊN B BÊN A CÔNG TY KIỂM TOÁN Giám đốc Giám đốc (Họ tên, chữ ký, đóng (Họ tên, chữ ký, đóng dấu) dấu) - 25 -
26. Phụ lục 02 MẪU KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TỔNG THỂ (Để hướng dẫn và tham khảo) CÔNG TY KIỂM TOÁN KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TỔNG THỂ Khách Người lập: Ngày hàng: Dự Người soát xét: Ngày án: 1. Thông tin về dự án và khách hàng: Tên khách hàng: Trụ sở chính: Điện thoại: Fax: Email: Mã số thuế: Giấy phép hoạt động (giấy phép đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh) Tên dự án: Tổng mức đầu tư: Xây lắp: Thiết bị: Khác: Nguồn vốn đầu tư: Ngân sách: Vay: Trong nước: Ngoài nước: Khác: Qui mô dự án: Địa điểm xây dựng: Thời gian khởi công: Thời gian hoàn thành: Các công trình, hạng mục công trình chủ yếu: - 26 -
27. Hình thức hợp đồng Tên công trình, Dự toán T Quyết Hợp HĐ điều hạng mục công được Chỉ định T toán đồng chỉnh trình duyệt thầu trọn gói giá Hạng mục A Hạng mục B Hình thức quản lý dự án: Các nhà thầu: Nhà thầu xây lắp: Nhà thầu cung cấp thiết bị: Nhà thầu tư vấn: Các thay đổi bổ sung lớn trong quá trình thực hiện dự án: Các sự kiện đặc biệt khác có ảnh hưởng đến dự án: Ngân hàng giao dịch /Cơ quan cấp phát vốn: Nhân sự chủ chốt của khách hàng có liên quan đến dự án: Họ và tên Chức vụ Bằng cấp Ghi chú Tóm tắt các quy chế kiểm soát nội bộ của khách hàng: Năng lực quản lý của Ban Giám đốc: 2. Hiểu biết về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ: Căn cứ vào kết quả phân tích, soát xét sơ bộ báo quyết toán vốn đầu tư và tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng để xem xét mức độ ảnh hưởng tới việc lập Báo cáo quyết toán vốn đầu tư trên các góc độ: + Chính sách kế toán khách hàng đang áp dụng và những thay đổi trong chính sách đó + Ảnh hưởng của các chính sách mới về kế toán và kiểm toán: + Đội ngũ nhân viên kế toán: + Đội ngũ nhân viên quản lý, kỹ thuật: + Yêu cầu về báo cáo: Kết luận và đánh giá về môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán, hệ thống kiểm soát nội bộ là đáng tin cậy và có hiệu quả: Cao Trung bình Thấp 3. Đánh giá rủi ro và xác định mức độ trọng yếu: - 27 -
28. Đánh giá rủi ro: + Đánh giá rủi ro tiềm tàng: Cao Trung bình Thấp + Đánh giá rủi ro kiểm soát: Cao Trung bình Thấp + Tóm tắt, đánh giá kết quả của hệ thống kiểm soát nội bộ: Xác định mức độ trọng yếu: Chỉ tiêu chủ yếu để xác định mức độ trọng yếu là: - Tổng mức đầu tư - Tổng dự toán - Chi phí xây lắp - Chi phí thiết bị - Chi phí khác Lý do lựa chọn mức độ trọng yếu: Xác định mức trọng yếu cho từng mục tiêu kiểm toán Khả năng có những sai sót trọng yếu theo kinh nghiệm của kiểm toán viên đối với dự án. Xác định các nghiệp vụ, các chi phí hoặc các công trình, hạng mục công trình phức tạp. - Phương pháp kiểm toán đối với các khoản mục: + Kiểm tra chọn mẫu + Kiểm tra các khoản mục chủ yếu + Kiểm tra toàn bộ 100% 4. Phối hợp chỉ đạo, giám sát, kiểm tra: Sự tham gia của chuyên gia tư vấn pháp luật và các chuyên gia thuộc lĩnh vực khác. Kế hoạch thời gian. Yêu cầu nhân sự: + Giám đốc (Phó Giám đốc) phụ trách + Trưởng phòng phụ trách + Trưởng nhóm kiểm toán + Trợ lý kiểm toán 1 + Trợ lý kiểm toán 2 - 28 -
29. 5. Các vấn đề khác: Những vấn đề đặc biệt phải quan tâm: Điều khoản của hợp đồng kiểm toán và những trách nhiệm pháp lý khác: Nội dung và thời hạn lập báo cáo kiểm toán hoặc những thông báo khác dự định gửi cho khách hàng: 6. Tổng hợp kế hoạch kiểm toán tổng thể: Th Khoản mục Rủi ro Rủi ro Mức Phương Thủ tục Tham ứ quan trọng tiềm kiểm trọng pháp kiểm chiếu tự tàng soát yếu kiểm toán toán 1 2 3 4 . Phân loại chung về khách hàng: Rất quan trọng Quan trọng Bình thường . Khác: Phụ lục 03 MẪU CHƯƠNG TRÌNH KIỂM TOÁN (Để hướng dẫn và tham khảo) CÔNG TY KIỂM TOÁN CHƯƠNG TRÌNH KIỂM TOÁN CHI PHÍ XÂY LẮP Khách hàng: Người lập: Ngày: Dự án: Người soát xét: Ngày: XÁC ĐỊNH CHI TIẾT RỦI RO Những rủi ro chi tiết dưới đây được xác định trong chương trình kiểm toán: - 29 -
30. ST Chi tiết Phương pháp Thủ tục Người thực Nhận xét/ T rủi ro kiểm toán kiểm toán hiện Tham chiếu (Những rủi ro này đã được xác định trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán) THỦ TỤC KIỂM TRA CHI TIẾT Chương trình này cần phải được sửa đổi, bổ sung thêm nếu theo đánh giá của nhóm kiểm toán là các thủ tục đưa ra trong chương trình chưa bao quát hết những sai sót tiềm tàng có liên quan hoặc không đủ thông tin hướng dẫn phục vụ cho kiểm tra tính trọng yếu đối với khoản mục chi phí này trong từng trường hợp cụ thể của từng cuộc kiểm toán. CÁC THỦ TỤC KIỂM TOÁN TỔNG HỢP 1. KIỂM TRA TỔNG HỢP CHI PHÍ XÂY LẮP 2. KIỂM TRA CHI TIẾT CHI PHÍ XÂY LẮP 3. Thủ tục kiểm toán chi tiết Người thực hiện Tham chiếu 1 Kiểm tra tổng hợp chi phí xây lắp A. Thu thập các bảng tổng hợp chi phí xây lắp qua các năm 1. Kiểm tra số tổng cộng 2. Đối chiếu số liệu tổng cộng với sổ cái hàng năm, với báo cáo quyết toán vốn B. Thực hiện các thủ tục phân tích đối với chi phí xây lắp 1. Xem xét sự tăng giảm chi phí xây lắp của các hạng mục so với tổng dự toán được duyệt 2. Đánh giá kết quả kiểm tra 2 kiểm tra chi tiết chi phí xây lắp A. Trên cơ sở phân tích chi phí xây lắp, kiểm tra và đối chiếu tới các bằng chứng sau: 1. Phiếu giá công trình 2. Chứng từ thanh toán, cấp phát của ngân hàng - 30 -
31. Thủ tục kiểm toán chi tiết Người thực hiện Tham chiếu 3. Tổng hợp khối lượng đã thanh toán cho các nhà thầu 4. Đánh giá kết quả kiểm tra và khẳng định rằng tất cả các chi phí xây lắp liên quan đến các hạng mục công trình đã được hạch toán đầy đủ B. Kiểm tra chi tiết quyết toán chi phí xây lắp các hạng mục công trình để đảm bảo rằng: 1. Khối lượng quyết toán đã phản ánh phù hợp với thực tế thi công và các quy định của nhà nước 2. Đơn giá quyết toán được áp dụng phù hợp với quy định của nhà nước và của dự án 3. Định mức quyết toán được áp dụng phù hợp với các quy định của nhà nước và của dự án 4. Các hệ số trượt giá, phụ phí, bù chênh lệch giá vật tư được áp dụng phù hợp với các quy định của nhà nước và của dự án 5. Đánh giá kết quả kiểm tra Phụ lục 04 MẪU BÁO CÁO KIỂM TOÁN CHẤP NHẬN TOÀN PHẦN CÔNG TY KIỂM TOÁN XYZ (Địa chỉ, điện thoại, fax, email ) Số: BÁO CÁO KIỂM TOÁN Về: Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành - 31 -
32. Dự án: của Ban quản lý dự án ABC Kính gửi: Ban quản lý dự án ABC Chúng tôi đã kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành dự án được lập ngày của Ban quản lý dự án ABC từ trang đến trang kèm theo. 1. Trách nhiệm của Ban quản lý dự án và trách nhiệm của kiểm toán viên Việc lập và trình bày Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành này thuộc trách nhiệm của Ban quản lý dự án ABC. Trách nhiệm của chúng tôi là đưa ra ý kiến về các báo cáo này căn cứ trên kết quả kiểm toán của chúng tôi. 2. Phạm vi, căn cứ của cuộc kiểm toán Căn cứ pháp lý (Nêu các văn bản pháp quy của nhà nước ban hành trong lĩnh vực quản lý đầu tư, xây dựng) Hồ sơ quyết toán dự án (Nêu rõ toàn bộ hồ sơ quyết toán dự án mà kiểm toán viên được cung cấp) Phạm vi kiểm toán Chúng tôi đã thực hiện công việc kiểm toán theo các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. Các chuẩn mực này yêu cầu công việc kiểm toán phải lập kế hoạch và thực hiện để có sự đảm bảo hợp lý rằng Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành không còn chứa đựng các sai sót trọng yếu. Trên cơ sở hồ sơ quyết toán vốn đầu tư hoàn thành do Ban quản lý dự án ABC cung cấp, chúng tôi đã tiến hành kiểm tra Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành dự án của Ban quản lý dự án ABC theo đúng hướng dẫn tại (Thông tư số 45/2003/TT-BTC ngày 15/5/2003 của Bộ Tài chính), bao gồm các nội dung sau: - Kiểm tra hồ sơ pháp lý của dự án đầu tư; - Kiểm tra nguồn vốn đầu tư; - Kiểm tra giá trị khối lượng xây lắp hoàn thành; - Kiểm tra giá trị khối lượng thiết bị hoàn thành; - Kiểm tra các khoản chi phí khác; - Kiểm tra chi phí đầu tư không tính vào giá trị tài sản; - Kiểm tra giá trị tài sản bàn giao đưa vào sử dụng; - Kiểm tra tình hình công nợ và vật tư, thiết bị tồn đọng. Để thực hiện các nội dung trên, chúng tôi đã tiến hành kiểm tra chứng từ, sổ sách kế toán liên quan đến dự án; Kiểm tra khối lượng quyết toán các gói thầu, quyết - 32 -
33. toán các chi phí khác, rà soát, đối chiếu với thiết kế, dự toán được duyệt, dự toán phát sinh, biên bản nghiệm thu, bản vẽ hoàn công; Kiểm tra việc áp dụng định mức XDCB của nhà nước, đơn giá XDCB địa phương, đơn giá dự toán được duyệt và các bước thử nghiệm khác mà chúng tôi thấy cần thiết trong từng trường hợp. 3. Kết quả kiểm tra Khái quát chung về dự án: Nêu khái quát chung về dự án Hồ sơ báo cáo quyết toán: (Đã đầy đủ chưa? thiếu tài liệu gì? Kiểm toán viên có tham gia hoàn thiện hồ sơ quyết toán không?) Tính pháp lý của quá trình đầu tư xây dựng dự án: Danh mục và nội dung các văn bản pháp lý: (Danh mục và nội dung các văn bản pháp lý liên quan đến quá trình đầu tư dự án có phù hợp hay không phù hợp với quy định hiện hành của nhà nước.) Tính pháp lý và việc thực hiện hợp đồng kinh tế: (Nêu rõ tính pháp lý và việc thực hiện các hợp đồng về đầu tư xây dựng dự án có phù hợp/ hay không phù hợp với quy định hiện hành của nhà nước) Nguồn vốn đầu tư xây dựng dự án: Nguồn vốn: Đơn vị tính: VNĐ Thực hiện Mức đầu tư Theo báo cáo Kết quả Chênh lệch (*) Nội dung quyết toán kiểm toán được duyệt 1 2 3 4 5 = 4 - 3 - Ngân sách - Vay - Nguồn vốn khác Cộng Nguyên nhân chênh lệch nguồn vốn (nếu có) Chi phí đầu tư thực hiện: Đơn vị tính: VNĐ S Thực hiện T Dự toán Theo báo Kết quả Chênh lệch (*) Nội dung T được duyệt cáo kiểm toán Quyết toán 1 2 3 4 5 6 = 5 - 4 Chi phí xây lắp Chi phí thiết bị - 33 -
34. Chi phí khác Chi phí dự phòng Cộng Chi phí đầu tư đề nghị duyệt bỏ không tính vào giá trị tài sản hình thành qua đầu tư: Đơn vị tính: VNĐ T Theo báo Kết quả Chênh lệch Ghi chú T Nội dung cáo kiểm toán (*) Quyết toán 1 2 3 4 5 = 4 - 3 6 1 Chi phí 2 Chi phí Cộng Giá trị tài sản bàn giao: Đơn vị tính: VNĐ T Theo báo Kết quả Chênh lệch Ghi chú T Nội dung cáo kiểm toán (*) Quyết toán 1 2 3 4 5 = 4 - 3 6 1 Tài sản cố định 2 Tài sản lưu động Cộng Các khoản nợ phải thu, phải trả: Đơn vị tính: VNĐ T Tên chủ nợ và Báo cáo Kết quả Chênh lệch Ghi chú T khách nợ Quyết toán kiểm toán (*) 1 2 3 4 5 = 4 - 3 6 I Nợ phải thu II Nợ phải trả Giá trị các vật tư thiết bị tồn đọng: - 34 -
35. Đơn vị tính: VNĐ TT Nội dung Theo báo Kết quả Chênh lệch Ghi chú cáo kiểm toán (*) Quyết toán 1 2 3 4 5 = 4 - 3 6 I Vật tư II Thiết bị (*) Nếu chênh lệch lớn thì có bảng phụ lục kèm theo và trình bày rõ nguyên nhân 4. Mô tả lý do: Nếu ý kiến kiểm toán (đoạn 5) là ý kiến chấp nhận từng phần, ý kiến từ chối hay ý kiến không chấp nhận (như quy định ở đoạn 62, 65, 66 Chuẩn mực này). 5. Ý kiến kiểm toán: Trên cơ sở các tài liệu được Ban quản lý ABC cung cấp, theo ý kiến chúng tôi, xét trên các khía cạnh trọng yếu, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành kèm theo của dự án với tổng mức đầu tư thực hiện là đã phản ánh trung thực và hợp lý tình hình quyết toán vốn đầu tư của dự án tại thời điểm lập báo cáo và phù hợp với chuẩn mực, chế độ kế toán hiện hành và các quy định pháp lý có liên quan. 6. Kiến nghị: Hà Nội, ngày tháng năm CÔNG TY KIỂM TOÁN - 35 -
36. XYZ Kiểm toán viên Giám đốc (Họ và tên, chữ ký) (Họ và tên, chữ ký, đóng dấu) Chứng chỉ Chứng chỉ KTV KTV * * * - 36 -