Hiệu quả của cách tiếp cận sách khổ lớn (Big Book Approach) đối với sự phát triển ngôn ngữ viết của trẻ mầm non

Nội dung text: Hiệu quả của cách tiếp cận sách khổ lớn (Big Book Approach) đối với sự phát triển ngôn ngữ viết của trẻ mầm non

1. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ HIỆU QUẢ CỦA CÁCH TIẾP CẬN SÁCH KHỔ LỚN (BIG BOOK APPROACH) ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ VIẾT CỦA TRẺ MẦM NON TRẦN NGUYỄN NGUYÊN HÂN* TÓM TẮT Cách tiếp cận Sách khổ lớn được coi là phương pháp hướng dẫn kĩ năng tiền đọc, viết hiệu quả đối với trẻ mầm non. Vì thế, việc áp dụng cách tiếp cận Sách khổ lớn vào hoạt động giáo dục thực tế tại trường mầm non không những giúp trẻ có hứng thú với việc đọc, viết mà còn phát triển ở trẻ thói quen đọc sách và các kĩ năng cần thiết cho hoạt động học tập. Từ khóa: cách tiếp cận Sách khổ lớn, phát triển ngôn ngữ viết, trẻ mầm non. ABSTRACT The effect of Big Book approach on the development of preschool children’s written language Big Book approach is considered a very effective way of instructing children to read and write. Therefore, the application of Big Book approach into real educational activities in preschools in Vietnam not only helps raise children’s interest in reading and writing but also develops their reading habit and skills necessary for learning. Keywords: Big Book approach, developing written language, Preschool Children. 1. Đặt vấn đề nhiều nước trên thế giới như Anh, Mĩ, Trẻ ở độ tuổi mầm non chủ yếu sử Hàn Quốc , nhưng ở Việt Nam thì dụng ngôn ngữ nói để giao tiếp với mọi phương pháp này hầu như chưa được người xung quanh, nhưng không phải vì nhắc đến. Trong phạm vi bài viết này, thế mà chúng ta chỉ chú trọng đến việc cách tiếp cận Sách khổ lớn sẽ được chúng hoàn thiện ngôn ngữ nói mà quên đi việc tôi trình bày một cách cụ thể để người hình thành ngôn ngữ viết cho trẻ. Cũng đọc có thể nắm được nội dung, phương như ngôn ngữ nói, ngôn ngữ viết cũng là pháp và hiệu quả của cách tiếp cận Sách một phương tiện giao tiếp, đồng thời là khổ lớn đối với sự phát triển ngôn ngữ phương tiện để thể hiện cảm xúc, suy viết cho trẻ mầm non. nghĩ của cá nhân. Để phát triển toàn diện 2. Nội dung các kĩ năng ngôn ngữ của trẻ, các nhà 2.1. Định nghĩa cách tiếp cận Sách giáo dục luôn tìm tòi và đổi mới phương khổ lớn (Big Book Approach) pháp hướng dẫn. Được xem là một trong Sách khổ lớn được coi là ấn phẩm những phương pháp phát triển ngôn ngữ mà tất cả trẻ trong lớp có thể đọc cùng viết cho trẻ một cách hiệu quả, cách tiếp chung với nhau. Người đầu tiên khởi cận Sách khổ lớn đã được phổ biến ở xướng cách tiếp cận Sách khổ lớn (Big * NCS, Trường Đại học Dong-Eui, Khoa Giáo dục Mầm non, Busan, Hàn Quốc 145
2. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ Book) là Don Holdaway (1979). Theo Book Experience) hay cách tiếp cận Sách ông, cách tiếp cận Sách khổ lớn là một khổ lớn (Big Book Approach). [1] trong những phương pháp hướng dẫn đọc, Sách khổ lớn là sách có kích thước viết phù hợp với sự phát triển của trẻ. 18x20 inch (45x50cm) có chữ viết và Ông đã ứng dụng cách tiếp cận Sách khổ tranh ảnh nổi bật giúp trẻ có thể thấy rõ lớn trong việc xây dựng chương trình hình ảnh và dễ hiểu nội dung của sách. hướng dẫn kĩ năng tiền đọc của trẻ. Vì Chính kích thước và cấu trúc của sách thế, chương trình hướng dẫn kĩ năng tiền giúp trẻ phân biệt chính xác tranh ảnh và đọc của trẻ còn được gọi là hoạt động văn bản trong sách. (kinh nghiệm) đọc sách chung (Shared- 2.2. Nguồn gốc của cách tiếp cận Sách Nhà xuất bản Scott Foresman đã cho ra khổ lớn (Big Book Approach) đời cuốn sách khổ lớn có tựa đề Our Big Sách được sử dụng cho cách tiếp Book nằm trong ấn phẩm nhiều tập We cận này là sách có kích thước tranh ảnh, look and see. Họ hi vọng rằng với kích chữ viết khổ lớn và nội dung của sách thước lớn, cuốn sách này sẽ giúp trẻ nhìn giúp trẻ có thể hiểu, dự đoán dễ dàng nội rõ tranh và chữ trong sách, qua đó, giúp dung và cấu trúc của câu chuyện và hiểu trẻ không bị mỏi mắt khi đọc (Taylor, ý nghĩa của văn bản trong sách (Lee 1988; O Hye Ok, 2005). [8] Kyong Hwa, 1998). Thực tế sách khổ lớn Goodman (1986) cho rằng Sách dành cho trẻ em đã được xuất bản vào khổ lớn đóng vai trò quan trọng trong năm 1940 bởi Nhà xuất bản Houghton- việc hướng dẫn trẻ đọc, viết theo nhóm, Mifflin, Scott, Foresman and Company đồng thời là tài nguyên hoạt động phong của Hoa Kì vì họ nghĩ rằng sách lớn là ấn phú phù hợp với mục đích của hoạt động phẩm có hiệu quả trong việc thu hút sự hướng dẫn đọc, viết cho trẻ em [3]. Theo tập trung chú ý của trẻ. Đến năm 1950, Slaughter (1983), đọc Sách khổ lớn (Big 146
3. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ book) cho trẻ nghe là phương pháp chóng và làm giàu kinh nghiệm đọc cho hướng dẫn đọc, viết hiệu quả nhất. Clay trẻ. [5] (1989), Sulzby (1985) cũng cho rằng Hoạt động Sách khổ lớn trải qua 3 cách tiếp cận với Sách khổ lớn là phương giai đoạn: pháp hướng dẫn đọc viết có hiệu quả tích Giai đoạn thứ 1 - Phát hiện cực đối với trẻ, giúp trẻ hiểu khái niệm (discovery): Khi đọc sách cho trẻ nghe, về sách, biết phương pháp đọc sách, mối giáo viên khuyến khích trẻ đọc theo ở quan hệ giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ phần có nội dung được lặp lại nhằm tạo viết, cấu trúc của câu chuyện [2], [7] hứng thú đọc sách cho trẻ. 2.3. Hiệu quả của cách tiếp cận Sách Giai đoạn 2 - Khám phá khổ lớn (Big Book Approach) đối với sự (exploration): Trong quá trình đọc lại nội phát triển kĩ năng đọc, viết của trẻ dung sách, trẻ quan tâm đến chữ viết Coombs (1987) đã trình bày những trong sách và tham gia đọc một cách tích ưu điểm của sách khổ lớn trong việc cực. Thông qua đó, trẻ lĩnh hội ngôn ngữ hướng dẫn trẻ đọc, viết như sau: viết một cách tự do. - Sách lớn giúp trẻ tham gia tích cực Giai đoạn 3 - Tự đọc sách và thể vào hoạt động đọc theo nhóm. Hoạt hiện (independent experience/ động đọc bản chất là hoạt động bằng mắt, expression): Giáo viên khuyến khích trẻ vì thế, trẻ vừa nhìn chữ vừa nghe nội tự đọc sách. Hoạt động này làm tăng dung đọc. Thông qua quá trình đó, trẻ hứng thú của trẻ đối với sách và sự nhận tham gia tích cực vào hoạt động đọc thức về giá trị của bản thân. Ngoài ra, cùng với bạn. giáo viên cần khuyến khích trẻ thể hiện - Sách khổ lớn giúp trẻ hứng thú và suy nghĩ, cảm xúc bằng các hoạt động thể tập trung chú ý vào các loại ấn phẩm. Khi hiện như vẽ tranh, làm sách để tạo cơ trẻ đọc sách lớn, trẻ biết được đặc trưng hội cho trẻ hiểu nội dung câu chuyện và của ấn phẩm và tìm hiểu phương pháp sử hình thành thói quen sử dụng ngôn ngữ dụng. Ngoài ra, trẻ biết quan tâm đến ý viết trong cuộc sống. nghĩa và chức năng của ấn phẩm, tự tìm 2.4. Nội dung và phương pháp tổ chức ra các cách đọc khác nhau. hoạt động với Sách khổ lớn - Vì có kích thước lớn nên tất cả trẻ Ví dụ về nội dung và phương pháp trong lớp có thể nhìn tranh và chữ trong tổ chức hoạt động với Sách khổ lớn trong sách cùng với nhau. trường mầm non Hàn Quốc: - Sách khổ lớn giúp lôi kéo sự tò mò của trẻ, phát triển thẩm mĩ cho trẻ. [1] Lynch (1986) cũng cho rằng tự bản thân sách khổ lớn đã có sức hấp dẫn đối với trẻ, điều này giúp trẻ học đọc nhanh 147
4. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ Phương pháp Bố trí môi Thời gian sử dụng sách trường và Chủ Tiểu Thể sử dụng Tháng Tuần Chủ đề khổ lớn và chuẩn bị đồ đề chủ đề loại sách khổ hình thành dùng, phương lớn nhóm tiện 5 Bản 3 Bản Tôi thích Văn  Cô vừa chỉ - Photo bìa Thời gian thân thân sách học hư vào chữ khi sách và dán vào cho hoạt và gia tranh cấu đọc sách cho bảng động là 30 đình trẻ nghe (hoạt - Nhìn bìa sách phút và tiếp động nhóm và kể chuyện tục thực lớn) sáng tạo hiện ở hoạt  Cô đọc lại động vui nội dung sách chơi tự do cho trẻ nghe (hoạt động nhóm lớn)  Đọc sách theo nhóm nhỏ và trẻ tự đọc cho các bạn nghe (Hoạt động nhóm nhỏ)  Trẻ “viết” tên nhân vật trong truyện (hoạt động cá nhân) 4 Tôi và Bài hát, Thơ Từ  đến  - Cho trẻ nghe bạn bài thơ, tiến hành như băng ca nhạc, sách trên đọc thơ tranh  Trẻ vẽ tranh - Chơi trò chơi (hoạt động cá - Chơi nói tiếp nhân) lời 5 Gia Chúng ta Văn Từ  đến  - Gấp giấy và đình là gia học hư tiến hành như dán theo trình tự đình cấu trên mèo  Trẻ vẽ tranh (hoạt động cá nhân) 6 Thế 1 Động Chú voi Văn Từ  đến  - Trẻ vẽ tranh giới vật Wang học hư tiến hành như con voi và dán ở động hoang Baba cấu trên bảng vật dã  Trẻ “viết” thư cho Baba bằng cách vẽ 148
5. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ tranh hay dùng kí hiệu tương tự chữ viết (hoạt động cá nhân) 2 Động Cuộc Văn Từ  đến  - Photo bìa vật phiêu học hư tiến hành như trước và bìa sau nuôi lưu cấu trên của sách rồi dán không  Trẻ vẽ nơi lên bảng bao giờ mình muốn đi kết thúc (hoạt động cá của Baba nhân) 3 Động Chú Văn Từ  đến  - Chuẩn bị rối vật nhím học hư tiến hành như que dán hình trong Willow cấu trên nhân vật trong sở thú  Trẻ làm câu truyện sách (hoạt động cá nhân) 4 Động Con gấu Từ  đến  - Photo bìa vật tiến hành như sách rồi dán lên khác trên bảng  Trẻ làm - Chuẩn bị rối sách (hoạt động cá nhân) 7 Cơ thể 1 Sức Cá thu Sách Từ  đến  - Chuẩn bị rối và tâm khỏe hay tò khoa tiến hành như que dán hình hồn mò học trên nhân vật trong khỏe  Trẻ gấp truyện mạnh hình con cá, - Đi tham quan dán lên giấy và biển vẽ biển (hoạt động cá nhân) 2 Vệ Người Văn Từ  đến  - Chuẩn bị sinh học hư tiến hành như nhiều loại mặt cấu trên nạ ở góc sắm vai  Trẻ làm mặt - Cho trẻ nghe nạ (hoạt động điệu nhảy van cá nhân) Mùa 3 Sinh Sách lớn Đồng Từ  đến  - Cho trẻ nghe hè hoạt đồng dao dao tiến hành như đồng dao mùa hè Hàn trên - Cho trẻ ra Quốc  Trẻ chơi đọc sân chơi cát đồng dao (hoạt động cá nhân) Nguồn: [3] 149
6. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ 2.5. Quá trình hoạt động của cách tiếp cận với Sách khổ lớn Kế hoạch hoạt động theo cách tiếp cận với Sách khổ lớn kéo dài từ 3 đến 4 ngày, bao gồm 3 phần: mở đầu, tiến hành, đánh giá. Ở phần mở đầu, giáo viên có thể lần lượt thực hiện các bước sau: - Tìm hiểu sách: Cho trẻ quan sát mặt trước và mặt sau của cuốn sách. - Giới thiệu bìa sách: Cho trẻ quan sát tranh, tên tác giả, mã vạch của sách, đọc tựa đề của sách. - Giới thiệu trang lót của sách: Cho trẻ quan sát trang lót trước và trang lót sau của sách. - Dự đoán nội dung của sách: Cho trẻ xem tựa đề, các tranh ảnh và dự đoán nội dung của sách. - Đọc sách cho trẻ nghe: Cô chỉ vào từng chữ khi đọc sách cho trẻ nghe. Ở phần tiến hành, giáo viên cho trẻ đọc sách theo nhóm nhỏ, tự lấy sách để “đọc” một mình hay làm sách. - Giáo viên đọc lại sách cho trẻ nghe. Trong quá trình đọc, giáo viên khuyến khích trẻ tham gia đọc sách cùng với cô nhằm mục đích cung cấp kinh nghiệm đọc sách cho trẻ. - Giáo viên tổ chức cho trẻ đọc sách theo nhóm nhỏ ở góc thư viện trong hoạt động vui chơi tự do. - Giáo viên cho trẻ vẽ lại chi tiết hay nội dung mà trẻ nhớ nhất trong sách và làm thành một cuốn sách. Thời gian cho hoạt động tiến hành được thực hiện trong vòng 2 hoặc 3 ngày liên tiếp. Ở phần đánh giá, giáo viên cho trẻ trò chuyện, trao đổi cảm xúc, suy nghĩ, trình bày lại công việc đã làm, trưng bày sản phẩm hoạt động và sử dụng trong các góc khác. Ví dụ về kế hoạch hoạt động với Sách khổ lớn cho trẻ 5~6 tuổi như sau: Chủ đề Thế giới động vật sinh hoạt Tên sách Loài gấu Thời gian Tháng 6 tuần 4 (25/6~28/6) Hình Hình thức Hoạt động thành Quá trình thực hiện Thời gian Chuẩn bị hoạt nhóm động Mở đầu Nhóm 1. Tìm hiểu sách Hoạt 20~30 - Photo lớn - Cho trẻ xem trước và động phút trang bìa sau của sách phát (ngày đầu của sách và 2. Giới thiệu bìa sách triển tiên) dán lên - Cho trẻ quan sát tên ngôn bảng tác giả, tranh, mã vạch, ngữ - Đặt rối 150
7. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ đọc tên sách nhân vật 3. Giới thiệu trang lót gấu ở góc của sách sắm vai - Cho trẻ xem trang lót của sách 4. Dự đoán nội dung của sách - Cho trẻ xem tựa đề của sách, tranh, dự đoán nội dung của sách 5. Chỉ vào chữ và đọc sách khi trẻ nghe Tiến hành Nhóm 1. Đọc lại sách cho trẻ Hoạt 20~30 lớn nghe động phút - Giáo viên đọc lại sách phát (ngày đầu cho trẻ nghe, hỏi trẻ về triển tiên) nội dung câu chuyện ngôn ngữ Nhóm 2. Cho trẻ đọc sách Hoạt 20~30 nhỏ theo nhóm nhỏ và trẻ tự động phút đọc sách vui chơi (ngày thứ - 1 nhóm khoảng 4~5 tự do 2) trẻ cùng đọc sách - Trẻ tự đọc sách Hoạt 3. Làm sách Hoạt 30~40 động cá - Vẽ tranh về nội dung động phút nhân của sách, “viết” suy phát (ngày thứ nghĩ của mình và làm triển 4) sách ngôn ngữ Đánh giá Nhóm 1. Trò chuyện, trình Đánh 10~20 lớn bày suy nghĩ của mình giá phút 2. Trình bày công việc (ngày thứ đã làm 4) 3. Cho trẻ trưng bày sách lớn tự làm trong góc thư viện 4. Kết luận pháp hướng dẫn đọc, viết có hiệu quả đối Sách khổ lớn khác với sách thông với trẻ mầm non vì thông qua quá trình thường ở cấu trúc đặc biệt của nó, vì thế, hoạt động với Sách khổ lớn, trẻ sẽ dễ nảy phương pháp sử dụng Sách khổ lớn cũng sinh hứng thú với sách, chú ý đến tranh khác với các loại sách khác. Cách tiếp ảnh và chữ viết trong sách do hình thức cận Sách khổ lớn được coi là phương đặc biệt của sách. Hiện nay, các trường 151
8. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ mầm non ở Hàn Quốc đang chú trọng được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi khuyến khích ứng dụng nhiều cách tiếp trong trường mầm non ở Việt Nam vì đây cận mới trên thế giới trong công tác đổi là phương pháp hữu hiệu đối với việc mới hoạt động đọc, viết cho trẻ. Thiết hình thành năng lực tiền đọc, viết cho trẻ nghĩ, cách tiếp cận với Sách khổ lớn nên mầm non. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Anh 1. Coombs, M. (1978), “Modeling the reading process with enlarged test”, The Reading Teacher, 40, 422-426. 2. Clay, M. (1989), Forward, In D. S. Strickland & L. M. Morrow(eds.), Emerging literacy: Young children learn to read and write, Newark, DE.: International Reading Association, I-IV. 3. Goodman, Y. M. (1986), “Children coming to know literacy”, In W. Teale & Sulzby(Eds.), Emergent literacy: Writing and reading. Norwoods, NJ: Ablex Publishing Company, 1-14. 4. Holdaway, D. (1979), The Foundations of literacy Portsmouth, NH: Heinemann. 5. Lynch, P. (1986), Using Big Books and Predictable Books, New York: Scholastic Tab Publications. 6. Slaughter, J. P. (1983), “Big books for little kids: Another fad and approach for teaching beginning reading?”, The reading teacher, 36(8), 758-762. 7. Sulzby, E. (1985), “Writing and reading: Signs of oral and written language organization in the young children”, In W. Teale & Sulzby (Eds), Emergent literacy, Ablex Publishing cooperation, Norwood, Newjersey. 8. Taylor, M. G. (1988), A comparison Between Big Books and traditional-sized books in the kindergarten reading program, Unpublished doctoral dissertation, Montana State University. Tiếng Hàn 9. Lee Kyong Hwa (1998), Hiệu quả của Cách tiếp cận Sách lớn đối với quá trình học đọc, viết của trẻ mầm non, Luận văn Tiến sĩ, Trường Đại học Ewha, Hàn Quốc. 10. Lee Min Jong (2014), Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ mầm non, Nxb Knowledge Community. 11. O Hye Ok (2005), Nghiên cứu về hành động đọc, viết của trẻ mầm non hình thành qua hoạt động với sách khổ lớn, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Kyong Nam, Hàn Quốc. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 08-10-2014; ngày phản biện đánh giá: 09-12-2014; ngày chấp nhận đăng: 22-12-2014) 152