Luận văn Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn-Hà Nội

57 trang hapham 560

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn-Hà Nội", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

luan_van_tim_hieu_thuc_trang_giao_duc_the_chat_cho_tre_mau_g.pdf

Nội dung text: Luận văn Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn-Hà Nội

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA: GIÁO DỤC TIỂU HỌC NGUYỄN THỊ CHÚC TÌM HIỂU THỰC TRẠNG GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẦM NON KHU VỰC SÓC SƠN - HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Giáo dục học HÀ NỘI - 2010
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA: GIÁO DỤC TIỂU HỌC NGUYỄN THỊ CHÚC TÌM HIỂU THỰC TRẠNG GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẦM NON KHU VỰC SÓC SƠN - HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Giáo dục học Ngƣời hƣớng dẫn khoa học Thạc sĩ: Đỗ Xuân Đức HÀ NỘI - 2010
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo Th.s Đỗ Xuân Đức đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và các cô giáo trong 2 trường: Trường mầm non Mai Đình A và Trường mầm non Tiên Dược đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong việc cung cấp các số liệu về trường. Tôi xin cảm ơn các bạn trong đoàn thực tập của cả 2 trường mầm non cùng những người bạn thân thiết trong ký túc xá nhà 12 đã luôn ở bên động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. Đây là bước đầu tiên tôi làm quen với công tác nghiên cứu khoa học nên không tránh khỏi sự thiếu sót. Tôi mong sẽ nhận được sự góp ý của các thầy cô và toàn thể bạn đọc để khóa luận của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2010 Sinh viên Nguyễn Thị Chúc
LỜI CAM ĐOAN Đề tài: “Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn-Hà Nội” là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của thầy giáo Th.s Đỗ Xuân Đức không trùng với kết quả nghiên cứu nào khác. Các số liệu, kết quả thu thập được trong khóa luận là: Trung thực, rõ ràng, chính xác, chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. Nếu sai tôi xin chịu hoàn toàn mọi trách nhiệm. Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2010 Sinh viên Nguyễn Thị Chúc
MỤC LỤC PHẦN I: MỞ ĐẦU 1 I. Lý do chọn đề tài 1 II. Lịch sử nghiên cứu đề tài 3 III. Mục đích nghiên cứu đề tài 3 IV. Khách thể nghiên cứu của đề tài 3 V. Đối tượng nghiên cứu của đề tài 4 VI. Mức độ, phạm vi nghiên cứu 4 VII. Giả thuyết khoa học của đề tài 4 VIII. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 4 IX. Phương pháp nghiên cứu 4 X. Dự kiến nội dung công trình 5 XI. Kế hoạch triển khai 6 PHẦN II: NỘI DUNG 7 Chƣơng 1: Một số vấn đề về giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 7 1.1. Ý nghĩa 7 1.2. Nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 8 1.2.1. Bảo vệ tính mạng và tăng cường sức khoẻ, đảm bảo sự tăng trưởng hài hoà của trẻ 9 1.2.2. Rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo vận động cơ bản và những phẩm chất vận động 10 1.2.3. Giáo dục nếp sống có giờ giấc, có thói quen và các kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh 10 1.3. Nội dung và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 11 1.3.1. Giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh 11 1.3.2. Tổ chức cho trẻ ăn 13 1.3.3. Tổ chức cho trẻ ngủ 14 1.3.4. Sự phát triển vận động 16 1.3.5. Chế độ sinh hoạt của trẻ ở trường mẫu giáo 17 Chƣơng 2: Thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội 20 2.1. Thực trạng về cơ sở vật chất và không gian 21 2.2. Thực trạng về công tác quản lý và đội ngũ giáo viên 22 2.2.1. Thực trạng về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý và chỉ đạo trong các cơ sở giáo dục mầm non 22 2.2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên 24
2.2.2.1. Thực trạng về số lượng và trình độ của đội ngũ giáo viên 24 2.2.2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về vai trò của giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 25 2.3. Thực trạng thực hiện các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 25 2.4. Thực trạng thực hiện nội dung và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo trong các trường mầm non 27 2.4.1. Thực trạng giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ mẫu giáo 27 2.4.2. Thực trạng tổ chức chế độ sinh hoạt hàng ngày cho trẻ mẫu giáo 29 2.4.2.1. Thực trạng đảm bảo chế độ sinh hoạt hợp lý 29 2.4.2.2. Thực trạng tổ chức cho trẻ ăn 31 2.4.2.3. Thực trạng tổ chức cho trẻ ngủ 34 2.4.2.4. Thực trạng tổ chức cho trẻ vận động 36 2.5. Thực trạng về sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non 39 2.6. Thực trạng kết quả giáo dục thể chất của trẻ mẫu giáo 41 Chƣơng 3: Nguyên nhân và giải pháp 44 3.1. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 44 3.2. Giải pháp 45 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 47 1. Kết luận 47 2. Kiến nghị 49 TÀI LIỆU THAM KHẢO 51
PHẦN I: MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Một quốc gia hùng mạnh là một quốc gia có nền giáo dục phát triển. Vì vậy, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, đảm bảo xây dựng một thế hệ kế tiếp có đủ phẩm chất và năng lực phục vụ cho đất nước. Đại hội Đảng khoá IX đã xác định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người” [1]. Vì vậy, hiện nay giáo dục đã trở thành mối quan tâm của toàn xã hội. Đặc biệt, giáo dục mầm non có một vị trí rất quan trọng, là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc học đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chăm sóc - giáo dục trẻ em ngay từ những tháng năm đầu tiên của cuộc sống là một việc làm hết sức cần thiết và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong sự nghiệp chăm lo đào tạo và bồi dưỡng thế hệ trẻ trở thành những con người tương lai của đất nước. Việt Nam đang có một bước chuyển mình mạnh mẽ trên con đường đi đến xây dựng cuộc sống ấm no, văn minh và hạnh phúc. Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai, trẻ em sinh ra có quyền được chăm sóc và bảo vệ, được tồn tại, được chấp nhận trong gia đình và cộng đồng. Vì thế, giáo dục con người ở lứa tuổi mầm non vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ của mỗi con người đối với xã hội, đối với cộng đồng. Trẻ em là công dân của xã hội, là thế hệ tương lai của đất nước nên ngay từ thuở lọt lòng chúng ta cần chăm sóc giáo dục trẻ thật chu đáo. Đặc biệt, giáo dục thể chất cho trẻ càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi trong nghị quyết Trung ương 4 về những vấn đề cấp bách của sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ của nhân dân có ghi rõ: “Sức khoẻ là cái vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. 1
Giáo dục thể chất là một bộ phận quan trọng của giáo dục phát triển toàn diện, có mối quan hệ mật thiết với giáo dục đạo đức, thẩm mỹ và lao động. Hơn nữa, giáo dục thể chất cho trẻ mầm non càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi cơ thể trẻ đang phát triển mạnh mẽ, hệ thần kinh, cơ xương hình thành nhanh, bộ máy hô hấp đang hoàn thiện. Cơ thể trẻ còn non yếu dễ bị phát triển lệch lạc, mất cân đối nếu không được chăm sóc giáo dục đúng đắn thì có thể gây nên những thiếu sót trong sự phát triển cơ thể trẻ mà không thể khắc phục được. Nhận thức được điều đó, Đảng và Nhà nước ta trong những năm gần đây đã đặc biệt chú trọng tới công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, tình hình sức khoẻ còn nhiều vấn đề đáng lo ngại. Nhiều trẻ mắc bệnh còi xương, suy dinh dưỡng, các bệnh đường hô hấp, các bệnh đường ruột các điều kiện đảm bảo và chăm sóc sức khoẻ của trẻ còn nhiều thiếu thốn. Cơ sở vật chất ở các trường và gia đình còn quá chật hẹp, chưa đảm bảo vệ sinh môi trường cho trẻ sinh hoạt, học tập. Vì vậy, giáo dục thể chất cho trẻ em ở nước ta cần được tiến hành một cách mạnh mẽ toàn diện, cần được sự quan tâm ủng hộ của toàn xã hội, tạo điều kiện cho trẻ được phát triển tốt nhất. Vì thế, là một giáo viên mầm non tương lai, tôi rất quan tâm tới vấn đề giáo dục thể chất cho trẻ nên tôi chọn đề tài “Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội” nhằm phát hiện ra thực trạng giáo dục thể chất, tìm ra nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp cần thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mầm non. Nhưng do thời gian có hạn nên phạm vi nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội. 2
II. Lịch sử nghiên cứu đề tài – Những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng nuôi dưỡng trẻ trong các trường mẫu giáo quận Thanh Xuân - Hà Nội (Luận văn thạc sĩ Dương Thuý Quỳnh - 1999) – Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo bé nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục thể chất cho trẻ (Huỳnh Kim Vui, Đại học Sư phạm Hà Nội, 2005) – Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục thể chất cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề (Lục Thị Trung Hải, Đại học Sư phạm Hà Nội, 2005) – Một số biện pháp phát huy tính tích cực của trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong hoạt động chung có mục đích giáo dục thể chất (Lý Thị Anh, Đại học Sư phạm Hà Nội, 2005) Như vậy, có rất nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề thể chất nhưng chưa có ai nghiên cứu đề tài “Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội”. Vì vậy, tôi chọn đề tài này để nghiên cứu. III. Mục đích nghiên cứu đề tài Mục đích nhằm tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội đồng thời phát hiện ra nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non. IV. Khách thể nghiên cứu của đề tài Khách thể nghiên cứu của đề tài là vấn đề giáo dục thể chất cho trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo. 3
V. Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài Đối tượng nghiên cứu là thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non. VI. Mức độ, phạm vi nghiên cứu – Mức độ: Tìm hiểu thực trạng. – Phạm vi: Một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội. VII. Giả thuyết khoa học của đề tài Thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội chưa cao. Một trong những nguyên nhân đó là cơ sở vật chất của các trường còn hạn chế, trình độ giáo viên chưa cao, sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường còn chưa chặt chẽ. VIII. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài – Tìm hiểu cơ sở lý luận. – Thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trường mầm non. – Tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo. IX. Phƣơng pháp nghiên cứu – Phương pháp đọc sách. – Phương pháp quan sát. – Phương pháp điều tra. – Phương pháp thống kê toán học. 4
X. Dự kiến nội dung công trình PHẦN I: MỞ ĐẦU PHẦN II: NỘI DUNG Chương 1: Một số vấn đề về giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 1.1. Ý nghĩa 1.2. Nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 1.3. Nội dung và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Chương 2: Thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội 2.1. Thực trạng về cơ sở vật chất và không gian 2.2. Thực trạng về công tác quản lý và đội ngũ giáo viên 2.3. Thực trạng thực hiện các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 2.4. Thực trạng thực hiện nội dung và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo trong các trường mầm non 2.5. Thực trạng về sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non 2.6. Thực trạng kết quả giáo dục thể chất của trẻ mẫu giáo Chương 3: Nguyên nhân và giải pháp 3.1. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 3.2. Giải pháp PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 2. Kiến nghị 5
XI. Kế hoạch triển khai – Tháng 11/2009 - 12/2009: Nhận đề tài và hoàn thành đề cương – Tháng 12/2009 - 01/2010: Tìm hiểu cơ sở lý luận – Tháng 02/2010 - 4/2010: Tìm hiểu thực trạng – Tháng 4/2010 - 5/2010: Hoàn thành đề tài nghiên cứu 6
PHẦN II: NỘI DUNG Chƣơng 1: Một số vấn đề về giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo [3] 1.1. Ý nghĩa Sức khoẻ là cái vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để đảm bảo cho sự tăng trưởng của xã hội mai sau, việc phát triển nhân tố con người, nguồn lực con người phải tiến hành không ngừng ngay từ khi trẻ mới sinh, thậm chí ngay từ khi trẻ còn là bào thai trong bụng mẹ. Vì vậy, công tác chăm sóc - giáo dục trẻ đặc biệt là giáo dục thể chất có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của trẻ nói riêng và nguồn lực nói chung. Giáo dục thể chất là một bộ phận quan trọng của giáo dục phát triển toàn diện. Đó là quá trình tác động chủ yếu vào cơ thể trẻ thông qua việc rèn luyện cơ thể và hình thành phát triển các kỹ xảo vận động, tổ chức sinh hoạt và giữ gìn vệ sinh nhằm làm cho cơ thể phát triển hài hoà cân đối, sức khoẻ được tăng cường làm cơ sở cho sự phát triển toàn diện nhân cách. Không ai có thể phủ nhận vai trò của sức khoẻ đối với sự phát triển của mỗi con người. C.Mác cho rằng “việc kết hợp lao động sản xuất với trí dục và thể dục không những chỉ là một trong những phương tiện tăng thêm sản xuất xã hội mà còn là phương tiện duy nhất để đào tạo con người phát triển toàn diện” [2]. Nhận thức rõ được điều đó, Hồ Chí Minh đã kêu gọi toàn dân tập thể dục, bởi mỗi người dân khoẻ mạnh là làm cho cả nước hùng mạnh. Sức khoẻ là vốn quý giá nhất có ý nghĩa sống còn đối với con người, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi. Ở lứa tuổi này quá trình tăng trưởng của trẻ diễn ra rất nhanh chóng, nhưng cơ thể của trẻ lại quá non nớt, trẻ dễ chịu ảnh hưởng của những tác động bên ngoài, sức đề kháng của trẻ kém cho nên trẻ dễ mắc các loại bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy, trẻ chỉ có thể phát triển thể lực 7
tốt nếu như người lớn chú ý đến việc chăm sóc giữ gìn sức khoẻ, bảo vệ hệ thần kinh khoẻ mạnh cho trẻ. Khi đứa trẻ khoẻ mạnh, hiển nhiên sẽ có ảnh hưởng tốt đến sự phát triển chung của trẻ. Giáo dục thể chất có mối quan hệ mật thiết tới việc giáo dục đức, trí, thẩm mỹ và lao động cho trẻ. Bởi sự thành công của bất cứ hoạt động nào của trẻ đều phụ thuộc vào trạng thái sức khoẻ của nó. Nếu cơ thể khoẻ mạnh sẽ làm cho trẻ yêu đời hơn, tri giác cái đẹp sâu sắc, tinh tế hơn và trẻ có khả năng tạo ra cái đẹp trong mọi hoạt động và đời sống. Giáo dục thể chất còn có mối liên hệ chặt chẽ với giáo dục lao động. Thể dục giúp trẻ có sức khoẻ dẻo dai, vận động nhanh nhẹn, chính xác hơn, trẻ có cảm giác về nhịp điệu và sự định hướng không gian tốt hơn. Đảng và Nhà nước ta trong những năm gần đây đã đặc biệt chú trọng tới công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, tình hình sức khoẻ còn nhiều vấn đề đáng lo ngại. Nhiều trẻ mắc bệnh còi xương, suy dinh dưỡng, các bệnh đường hô hấp, các bệnh đường ruột các điều kiện đảm bảo và chăm sóc sức khoẻ của trẻ còn nhiều thiếu thốn. Cơ sở vật chất ở các trường và gia đình còn quá chật hẹp, chưa đảm bảo vệ sinh môi trường cho trẻ sinh hoạt, học tập. Vì vậy, giáo dục thể chất cho trẻ em ở nước ta cần được tiến hành một cách mạnh mẽ toàn diện, cần được sự quan tâm ủng hộ của toàn xã hội, tạo điều kiện cho trẻ được phát triển tốt nhất. 1.2. Nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Quyết định 55 của Bộ giáo dục quy định mục tiêu, kế hoạch đào tạo của Nhà trẻ - Mẫu giáo Hà Nội, 1990, trang 6 ghi rõ mục tiêu giáo dục mầm non là “ Hình thành ở trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách con người mới XHCN Việt Nam: – Khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, cơ thể phát triển hài hoà cân đối. 8
– Giàu lòng thương, biết quan tâm, nhường nhịn giúp đỡ những người gần gũi (bố, mẹ, bạn bè, cô giáo), thật thà, lễ phép, mạnh dạn, hồn nhiên. – Yêu thích cái đẹp, biết giữ gìn cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp ở xung quanh. – Thông minh, ham hiểu biết, thích tìm tòi khám phá, có một số kỹ năng sơ đẳng (quan sát, phân tích, tổng hợp, suy luận ) cần thiết để vào trường phổ thông, thích đi học”. Thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non là chuẩn bị tiền đề quan trọng đảm bảo những điều kiện cần thiết cho việc thực hiện các mục tiêu giáo dục sau. Để thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non thì giáo dục thể chất trong trường mẫu giáo cần thực hiện những nhiệm vụ sau: 1.2.1. Bảo vệ tính mạng và tăng cƣờng sức khoẻ, đảm bảo sự tăng trƣởng hài hoà của trẻ – Rèn luyện cơ thể, nâng cao tính miễn dịch đối với các loại bệnh trẻ thường mắc phải và đảm bảo sự tăng trưởng và phát triển đúng lúc và hoàn chỉnh của trẻ. Giúp trẻ có trạng thái hoạt động cân bằng, có trạng thái tâm lý vui tươi, ngăn ngừa sự mệt mỏi cho hệ thần kinh. – Cần đảm bảo chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt (ăn, ngủ, học tập, vận động) hợp lý, phù hợp với từng độ tuổi, từng đối tượng trẻ. Bên cạnh đó phải tích cực phòng bệnh cho trẻ, tiêm cho trẻ đúng đủ các loại vắc-xin theo quy định của bộ y tế. Cần làm tốt công tác vệ sinh môi trường, vệ sinh quần áo thân thể sạch sẽ, đảm bảo sự luân phiên hoạt động và nghỉ ngơi hợp lý, đảm bảo trạng thái cân bằng của hệ thần kinh, giúp cơ thể trẻ phát triển tốt. – Tổ chức cho trẻ vận động, rèn luyện sức khoẻ cho trẻ một cách hợp lý nhằm nâng cao sức khoẻ, sức đề kháng cho trẻ, giúp cơ thể phát triển một cách cân đối hoàn chỉnh, tăng cường khả năng vận động, sự định hướng trong 9
không gian và sự thích ứng của trẻ với sự thay đổi của thời tiết xung quanh, tăng cường khả năng miễn dịch cho trẻ. 1.2.2. Rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo vận động cơ bản và những phẩm chất vận động – Cùng với việc bảo vệ tính mạng và tăng cường sức khoẻ, đảm bảo sự tăng trưởng hài hoà của trẻ thì chúng ta cần hình thành, phát triển và hoàn thiện các kỹ năng, kỹ xảo vận động cơ bản như đi, chạy, nhảy, leo trèo, ném, trườn. Rèn luyện kỹ năng phối hợp cảm giác với vận động, phối hợp các vận động của các bộ phận cơ thể với nhau như đầu, thân mình, chân, tay; năng lực định hướng trong vận động như trái, phải, trước, sau để vận động của trẻ được nhanh nhạy, chính xác hơn. – Tiếp tục hoàn thiện các kỹ năng, kỹ xảo vận động đồng thời rèn luyện những phẩm chất vận động cho trẻ, dần hoàn thiện các động tác để các động tác trở nên nhanh nhạy, chính xác, linh hoạt, gọn gàng, dẻo dai, không còn những động tác thừa như nghoẹo cổ, thè lưỡi, xô người về phía trước hay phía sau khi không cần thiết. Trẻ biết thực hiện các bài tập vận động một cách hợp lý trong các điều kiện khác nhau và biết kết hợp các bài tập vận động đã học khác. 1.2.3. Giáo dục nếp sống có giờ giấc, có thói quen và các kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh – Thói quen thường để chỉ những hành động của cá nhân được diễn ra trong những điều kiện ổn định về thời gian, không gian và quan hệ xã hội nhất định. Thói quen có nội dung tâm lý ổn định và thường gắn với nhu cầu cá nhân. Khi đã trở thành thói quen, mọi hoạt động tâm lý trở nên ổn định, cân bằng và khó loại bỏ. – Giáo dục cho trẻ nếp sống có giờ giấc, rèn luyện thói quen ăn, ngủ, thức đúng giờ và dễ dàng thích nghi khi chuyển từ hoạt động này sang hoạt động 10
khác. Thói quen này giúp đưa trẻ vào nề nếp, thúc đẩy quá trình tiêu hoá, có khả năng làm việc cao hơn, tạo điều kiện cho sự phát triển thể chất diễn ra bình thường và sức khoẻ của trẻ được củng cố. – Rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với việc bảo vệ sức khoẻ và tăng cường thể lực. Bởi khi trẻ biết vệ sinh thân thể, vệ sinh ăn uống, vệ sinh quần áo và môi trường xung quanh sẽ tăng cường khả năng miễn dịch cho trẻ, giúp ngăn chặn những ảnh hưởng xấu từ môi trường xung quanh với trẻ. Tuy nhiên, khả năng nhận thức cũng như vận động của trẻ còn hạn chế nên chúng ta cần hình thành, rèn luyện những thói quen đó một cách tỉ mỉ, kiên trì trong thời gian dài để thói quen được củng cố, ổn định. 1.3. Nội dung và phƣơng pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 1.3.1. Giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh Giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh là một nội dung không thể thiếu được trong việc giáo dục thể chất và hình thành nhân cách cho trẻ. Trong cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày, trẻ cần đến nhiều loại thói quen khác nhau. Đối với trẻ mầm non, cần giáo dục trẻ các loại thói quen sau đây: Vệ sinh thân thể: Trẻ biết giữ gìn thân thể sạch sẽ, có thói quen đánh răng, rửa mặt, rửa tay, rửa chân, chải tóc gọn gàng, sạch sẽ. Trẻ không nghịch bẩn đất cát, cho đồ chơi hay bất cứ vật gì vào mồm, có thói quen rửa ráy, giữ gìn cơ thể sạch sẽ hàng ngày. Vệ sinh quần áo: Trẻ phải biết tại sao phải mặc quần áo sạch sẽ. Trẻ cần biết lúc nào nên mặc thêm hoặc cởi bớt quần áo, trẻ biết giữ gìn quần áo sạch sẽ, không quỳ gối, lê la làm bẩn quần áo. Vệ sinh ăn uống: Vệ sinh ăn uống không những nhằm đáp ứng nhu cầu sinh lý của cơ thể, mà còn có khía cạnh đạo đức, thẩm mỹ. Trẻ cần nắm được các quy định vệ sinh ăn uống như: 11
+ Trước khi ăn: Rửa mặt, rửa tay, ngồi đúng vị trí, mời mọi người xung quanh. + Vệ sinh trong khi ăn: Biết sử dụng các dụng cụ ăn uống, biết nhai và nuốt đồ ăn, không làm rơi vãi, đổ thức ăn. + Vệ sinh sau khi ăn: lau mồm, súc miệng, dọn dẹp dụng cụ ăn uống, bàn ghế vào nơi quy định. Vệ sinh môi trƣờng: Đi vệ sinh đúng nơi quy định, không vứt rác bừa bãi, không làm bẩn nhà, lớp học. Trẻ biết giúp đỡ người lớn một số công việc nhẹ nhàng: nhổ cỏ, nhặt lá trong trường, quét nhà Chúng ta cần giáo dục trẻ cả bốn kỹ xảo và thói quen trên, đồng thời cần tăng dần lên tính phức tạp mức độ yêu cầu, và tính độc lập khi thực hiện các thói quen đó theo độ tuổi. Để hình thành tốt kỹ xảo và thói quen văn hoá - vệ sinh cần phải: – Sắp xếp các thao tác nên hành động theo một thứ tự nhất định, hợp lý. – Lập kế hoạch thứ tự các hành động. – Ở giai đoạn đầu tiên phải lặp đi lặp lại các kỹ năng cách nhau không xa, cho trẻ thường xuyên được luyện tập với trình tự nhất định của hành động. – Người lớn phải là tấm gương mẫu mực về các thói quen văn hoá vệ sinh để cho trẻ noi theo. – Cần cho trẻ thấy được ý nghĩa và sự hợp lý của các thao tác và các hành động văn hoá vệ sinh để từ đó hình thành nhu cầu về thói quen văn hoá vệ sinh. – Phối hợp với gia đình để tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ được vận dụng, củng cố những kỹ năng đã học ở gia đình để những kỹ xảo và thói quen vệ sinh nhanh chóng được hình thành và bền bỉ hơn. 12
Do khả năng nhận thức của trẻ còn hạn chế, trẻ mau quên, dễ chán, chưa hiểu được hết ý nghĩa của thói quen vệ sinh ấy nên người lớn cần hướng dẫn tỉ mỉ, kiên trì và nhẹ nhàng với trẻ. 1.3.2. Tổ chức cho trẻ ăn Để giúp cơ thể trẻ phát triển tốt, đảm bảo phát triển bình thường của các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể, cần tổ chức chế độ ăn uống hợp lý cho trẻ. Khẩu phần ăn phải hợp lý, cân đối giữa các thành phần protit, gluxit, lipit, muối khoáng, vitamin Đồng thời, phải quan tâm đến cách chế biến các loại thực phẩm sao cho phù hợp với khả năng tiêu hoá của từng lứa tuổi cũng như từng trẻ. Vì vậy, trong trường mầm non, vấn đề chế biến thức ăn và vệ sinh an toàn thực phẩm của nhà bếp giữ một vị trí rất quan trọng, nó giúp cho trường mầm non thực hiện được một trong các chức năng của nó là chăm sóc trẻ nhỏ và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chức năng giáo dục và phòng bệnh cho trẻ. Tuy nhiên, ngoài việc đảm bảo cơ cấu thành phần bữa ăn phù hợp với lứa tuổi và khẩu vị của trẻ, việc tổ chức bữa ăn cho trẻ của các lớp cũng có ý nghĩa nhất định đối với tiêu hoá thức ăn của trẻ. Do vậy, cần phải thực hiện các yêu cầu sau đây khi tổ chức bữa ăn cho trẻ. Trƣớc khi ăn: + Chuẩn bị phòng ăn sạch sẽ, thoáng mát. Bàn ghế sắp xếp thuận tiện cho trẻ đứng lên, ngồi xuống. + Dụng cụ ăn uống đảm bảo sạch sẽ, kích thước phù hợp và được sắp xếp hợp lý. + Không cho trẻ vận động quá nhiều, ăn vặt trước khi ăn. Cho trẻ rửa tay, rửa mặt trước khi ăn. + Cho trẻ ăn vào những thời điểm nhất định trong ngày tạo phản xạ có điều kiện, kích thích cảm giác ngon miệng. 13
Trong khi ăn: + Cho trẻ ăn theo nhu cầu của cơ thể, cần tạo ra bầu không khí thoải mái, dễ chịu trong phòng ăn. + Cần rèn luyện cho trẻ ăn hết xuất ăn của mình và các kỹ xảo ăn có văn hoá. Không ăn vội vàng, nhai kỹ, không nói chuyện đùa nghịch khi ăn, cầm thìa, bát đĩa đúng động tác. + Khi trẻ ăn cần quan sát xem trẻ ăn có ngon không, trẻ có ăn hết xuất không, trẻ có biểu hiện gì khác thường không Tìm hiểu nguyên nhân và đề ra biện pháp khắc phục. Sau khi ăn: + Cho trẻ lau miệng, rửa tay, uống nước, súc miệng bằng nước muối. + Cho trẻ ngủ, nghỉ ngơi sau khi ăn. 1.3.3. Tổ chức cho trẻ ngủ Ngủ là nhu cầu sinh lý không thể thiếu được của cơ thể. Trẻ sơ sinh ngủ 20 giờ trong ngày, người lớn ngủ từ 7 đến 8 giờ. Trẻ càng lớn ngủ càng ít. Sự thức của trẻ có liên quan đến hoạt động tích cực - kích thích các tế bào thần kinh vỏ não, được hình thành chủ yếu do ảnh hưởng của các tác động từ bên ngoài vào vỏ đại não thông qua các cơ quan cảm giác. Trung ương thần kinh của trẻ hoạt động còn rất yếu và rất dễ bị mệt mỏi khi trẻ thức. Để có thể khội phục lại trạng thái bình thường của các tế bào thần kinh, việc tổ chức giấc ngủ tốt cho trẻ là rất cần thiết và có ý nghĩa lớn đối với việc bảo vệ sức khoẻ của trẻ. Phương pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ mầm non: Ngủ là một phản xạ có điều kiện, vì vậy cần cho trẻ ngủ đúng giờ tạo thói quen cho trẻ. Để tạo ra nhu cầu ngủ ở trẻ một cách đúng đắn thì chúng ta cần xây dựng một chế độ sinh hoạt hợp lý phù hợp với từng lứa tuổi đồng thời cần 14
tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ ngủ nhanh, ngủ sâu vào những giờ giấc đã định cho giấc ngủ. Muốn vậy, khi tổ chức cho trẻ ngủ chúng ta cần lưu ý những công việc sau: Trƣớc khi ngủ: + Vệ sinh phòng ngủ nhằm loại trừ tối đa những kích thích bên ngoài. Phòng ngủ sạch sẽ, yên tĩnh, có diện tích phù hợp, phòng ngủ cần thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Phòng ngủ đảm bảo lưu thông không khí tốt, hạn chế ánh sáng trong phòng ngủ. Các trang thiết bị trong phòng ngủ có kích thước phù hợp, sạch sẽ, an toàn với trẻ. + Không cho trẻ ăn quá no, vận động quá nhiều, uống các chất kích thích trước khi ngủ. + Cho trẻ vệ sinh cá nhân, mặc quần áo phù hợp với thời tiết. Trong khi ngủ: Giáo viên phải có mặt theo dõi quá trình ngủ của trẻ: tư thế, nhiệt độ, độ ẩm, không khí, ánh sáng, tiếng ồn và xử lý các trường hợp cần thiết khi xảy ra. Ví dụ: trẻ quấy khóc, đau bụng, trẻ bị sốt Trẻ có thể thay đổi các tư thế (ngửa, nghiêng ) vài lần trong một giấc ngủ. Khi trẻ ngủ, không được kéo chăn chùm kín đầu, không được nằm sấp úp mặt vào gối, không được nằm cả người lên gối. Sau khi ngủ: + Chỉ cho trẻ thức dậy khi đã ngủ đủ giấc. Cho trẻ dậy và đi vệ sinh cá nhân một cách trật tự, nề nếp, cho trẻ vận động nhẹ nhàng, ăn bữa phụ. + Do sự khác biệt cá nhân mà nên cho trẻ ngủ và thức dậy theo nhóm mà không nên làm đồng loạt. Tốt nhất là rèn luyện cho trẻ tự mình thức dậy trong vòng 30 - 45 phút. 15
1.3.4. Sự phát triển vận động Vận động là nhu cầu tự nhiên của cơ thể, đặc biệt là đối với cơ thể đang phát triển như trẻ mầm non. Vai trò vận động đối với cơ thể trẻ đã được các nhà khoa học khẳng định ngay từ thế kỷ XVIII: “Cơ thể không vận động cũng giống như nước trong ao tù”; “Nguyên nhân chậm phát triển của cơ thể hài nhi là do thiếu vận động” [7]. Ngày nay, khoa học đã chứng minh được rằng: phần lớn những trẻ ít vận động thì các vận động phức hợp và chức năng thần kinh thực vật thường kém phát triển; hoạt động hệ tuần hoàn và hệ hô hấp bị hạn chế, khả năng lao động chân tay giảm sút, trọng lượng cơ thể tăng nhanh. Ngoài ra, những trẻ “đói vận động” còn có các biểu hiện: giảm khả năng chịu đựng của cơ thể, hay mắc bệnh về đường hô hấp (qua các kết quả điều tra cho thấy, trẻ thiếu vận động có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp cao hơn trẻ bình thường 20%). Vận động có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể, ở mỗi một giai đoạn thì nhu cầu vận động của trẻ là khác nhau. Vì vậy, khi lập chương trình giáo dục thể chất nhằm phát triển vận động cần dựa trên những cơ sở sau: Các bài tập vận động phải phù hợp với từng độ tuổi làm sao gây được hứng thú với trẻ. – Các bài tập vận động có tác dụng chung đến toàn bộ cơ thể, kích thích được nhiều cơ bắp tham gia thúc đẩy sự hoạt động của toàn bộ các hệ cơ quan trong cơ thể. – Cùng với việc dạy trẻ dạy trẻ các bài tập vận động chúng ta cũng phải chú ý đến việc phát triển các kỹ năng, tố chất vận động. – Cần tăng cường ưu tiên các nhóm cơ bắp còn yếu về mặt sinh lý và giáo dục tư thế đúng cho trẻ, giúp trẻ có một thân hình cân đối, các động tác nhẹ nhàng, chính xác. 16
– Sự phát triển vận động được thực hiện thông qua nhiều hình thức phong phú phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ mẫu giáo như trò chơi vận động, thể dục buổi sáng, tiết học thể dục, dạo chơi, các trò chơi thể thao lao động. Trong đó, trò chơi vận động, trò chơi thể thao là các hình thức hoạt động hấp dẫn trẻ em và có tác dụng giáo dục nhiều tới các vận động cơ bản và sự phối hợp các vận động ấy. 1.3.5. Chế độ sinh hoạt của trẻ ở trƣờng mẫu giáo Chế độ sinh hoạt là sự luân phiên rõ ràng và hợp lý các dạng hoạt động và nghỉ ngơi của trẻ trong một ngày, nhằm thoả mãn đầy đủ nhu cầu về ăn, ngủ, vệ sinh cá nhân, hoạt động và nghỉ ngơi của trẻ theo lứa tuổi, đảm bảo trạng thái cân bằng của hệ thần kinh, giúp cơ thể phát triển tốt. Chế độ sinh hoạt là điều kiện quan trọng để giáo dục thể chất cho trẻ có kết quả. Khi chế độ sinh hoạt đã trở thành thói quen thì nó giúp trẻ phát triển tính độc lập tích cực, sáng tạo của trẻ, giúp trẻ có được những phẩm chất thói quen đạo đức, sinh hoạt có nề nếp theo trật tự thời gian. Chế độ sinh hoạt cần phải đảm bảo các yêu cầu sau: – Chế độ sinh hoạt ở trường mẫu giáo được xây dựng trên cơ sở những đặc điểm sinh lý, tâm lý của trẻ, trên cơ sở những nhiệm vụ giáo dục và điều kiện sinh hoạt quyết định. – Chế độ sinh hoạt phải thể hiện rõ các hoạt động trong ngày của trẻ, được sắp xếp theo trình tự nhất định, phù hợp với chức năng cơ thể, với môi trường sống. – Chế độ sinh hoạt cần đảm bảo thời gian cần thiết cho mỗi hoạt động trong ngày phù hợp với nhu cầu sinh lý và khả năng hoạt động của các độ tuổi. Ví dụ: trẻ từ 1-5 tháng ăn 6 bữa trong ngày; trẻ từ 5-12 tháng ăn 5 bữa trong ngày; trẻ từ 12-72 tháng ăn 4 bữa trong ngày. Thay vào đó khoảng thời 17
gian giữa các bữa ăn lại tăng lên theo lứa tuổi: từ 3.5 đến 4 giờ và 4.5 giờ một lần. – Chế độ sinh hoạt phải đảm bảo sự cân bằng giữa các hoạt động và nghỉ ngơi, giúp trẻ có thể tiến hành hoạt động dưới nhiều dạng khác nhau và tránh quá sức đối với trẻ. – Chế độ sinh hoạt phải được lặp đi lặp lại tránh xáo trộn nhiều để tạo thói quen, nề nếp cho trẻ. – Chế độ sinh hoạt phải được tổ chức một cách linh hoạt cho phù hợp đối với mọi trẻ; đồng thời chế độ sinh hoạt cần chú ý tới những đặc điểm riêng của từng trẻ: với những trẻ yếu, hệ thần kinh dễ bị kích thích thì cần tăng cường thời gian ngủ, nghỉ ngơi nhiều hơn các trẻ khác. Để đảm bảo chế độ sinh hoạt đúng ở trường mầm non cần phải chia trẻ thành các nhóm khác nhau theo lứa tuổi. Mỗi nhóm tuổi là một lớp và có chế độ sinh hoạt riêng, nhằm đảm bảo cho việc giáo dục trẻ diễn ra thuận lợi và dễ dàng, giúp cơ thể trẻ phát triển tốt. Các hoạt động diễn ra trong một ngày của trẻ là ăn ngủ, vui chơi, dạo chơi, học tập, lao động Các hoạt động này được phân định rõ ràng trong chế độ sinh hoạt theo trình tự và thời gian khác nhau theo lứa tuổi.Chế độ sinh hoạt của trẻ được chương trình chăm sóc giáo dục do Bộ giáo dục - đào tạo ban hành cụ thể như sau: 18
Thời gian TT Nội dung Bé Nhỡ Lớn 1 Đón trẻ, chơi tự do, thể dục sáng, điểm danh 1h15 1h15 1h 2 Các tiết học 30ph 1h 1h20p 3 Hoạt động ngoài giờ 50ph 30ph 30ph 4 Trò chơi sáng tạo 50ph 50ph 50ph 5 Vệ sinh ăn trưa 1h 50ph 40ph 6 Ngủ trưa 2h50ph 2h50ph 2h40ph Vệ sinh, vận động nhẹ, ăn quà chiều (ăn xế 7 50ph 40ph 30ph chiều) Sinh hoạt chiều (nêu gương bé ngoan chiều thứ 8 50ph 1h 1h10ph bảy) 9 Hoạt động tự chọn, vệ sinh trả trẻ 1h20ph 1h20ph 1h20ph Việc thực hiện chế độ sinh hoạt không cứng nhắc, khi áp dụng với mỗi em cần có sự linh hoạt thích đáng. Có thể xê dịch thời gian biểu ở mức độ cần thiết. Chẳng hạn, khi trẻ đang quá ham chơi và mệt mỏi, thì có thể kéo dài thời gian chút ít, nếu cần ngủ sớm hay dậy sớm khi có yêu cầu, một số trẻ suy dinh dưỡng cần ăn bữa bổ sung 19
Chƣơng 2: Thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội Trường mầm non Mai Đình A và trường mầm non Tiên Dược là hai trường mầm non đầu tiên được vinh dự đón nhận là trường chuẩn quốc gia ở khu vực Sóc Sơn - Hà Nội. Hai trường luôn đi đầu trong công tác thi đua dạy tốt, chăm sóc tốt của huyện và đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc, chất lượng giáo dục không ngừng được nâng cao. Trong các nội dung giáo dục thì giáo dục thể chất là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục mầm non và có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của trẻ nên được các trường đặc biệt quan tâm, lưu ý. Và để tìm hiểu rõ hơn về thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ trong các trường mầm non tôi đã sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu điều tra kết hợp với phương pháp quan sát quá trình nuôi dạy trẻ của giáo viên mầm non trong hai trường mầm non: Trường mầm non Mai Đình A và trường Trường mầm non Tiên Dược thuộc khu vực Sóc Sơn - Hà Nội. Đối tƣợng điều tra: Giáo viên chủ nhiệm các khối lớp mẫu giáo. Phạm vi điều tra: 2 trường mầm non thuộc khu vực Sóc Sơn - Hà Nội: Trường mầm non Mai Đình A. Trường mầm non Tiên Dược. Tổng số phiếu phát ra: 24 phiếu, trong đó Trường mầm non Mai Đình A là 12 phiếu và Trường mầm non Tiên Dược là 12 phiếu. Số phiếu thu về: 24 phiếu. Kết quả nhƣ sau: 20
2.1. Thực trạng về cơ sở vật chất và không gian Để điều tra thực trạng vấn đề này tôi sử dụng câu hỏi với nội dung như sau: Cơ sở vật chất là một yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến giáo dục thể chất, theo cô điều kiện cơ sở vật chất trong trường có đáp ứng được nhu cầu giáo dục thể chất cho trẻ không? A. Có B. Chưa đáp ứng đủ C. Không Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô hãy đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: Bảng 1: Thực trạng về cơ sở vật chất và không gian Ý kiến Tổng số phiếu A B C 21/24 3/24 24 0 (87.5%) (12.5%) Theo kết quả điều tra, khoảng 87.5% giáo viên cho rằng cơ sở vật chất của trường đáp ứng được nhu cầu giáo dục thể chất cho trẻ. 12.5% ý kiến còn lại cho rằng cơ sở vật chất của trường chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu giáo dục thể chất cho trẻ. Qua quan sát thực tế tôi thấy: Nhà trường đã xây dựng trường, lớp xanh, sạch đẹp, an toàn và thân thiện. Trường lớp thoáng mát, khang trang và sạch sẽ, đồ dùng đồ chơi phù hợp với lứa tuổi. Xung quanh trường trồng nhiều cây cảnh được chăm sóc thường xuyên, bố trí phù hợp, đẹp mắt và an toàn cho trẻ. Trường có đủ nguồn nước sạch đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho trẻ và cán bộ nhân viên trong trường. Nhà trường đã xây dựng được bếp ăn đảm bảo vệ 21
sinh, chất lượng an toàn thực phẩm luôn được đặt lên hàng đầu. Mỗi lớp học đều có nhà vệ sinh cho trẻ đảm bảo an toàn, sạch sẽ, các thiết bị vệ sinh phù hợp cho trẻ. Nhà trường có khuôn viên sạch sẽ, thoáng mát, có góc thiên nhiên rất thích hợp với những buổi đi dạo ngoài trời, những tiết học môi trường xung quanh cho trẻ đồng thời góp phần cung cấp nguồn rau sạch cho trẻ hàng ngày. Đặc biệt, trường mầm non Tiên Dược đã xây dựng được sân khấu ngoài trời phục vụ những buổi sinh hoạt, biểu diễn, hội hè cho trẻ và giáo viên. Mặc dù, cơ sở vật chất không gian của trường khá khang trang, sạch sẽ nhưng do số lượng trẻ đến trường khá đông nên vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ. Số lượng trẻ một lớp khoảng 50-60 trẻ nên việc chăm sóc giáo dục của giáo viên còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Mỗi lớp có từ 2-3 giáo viên nhưng nhiều lúc chưa thể hướng dẫn, chỉ bảo được từng trẻ. Do số lượng trẻ đông như vậy nên thường xuyên phải tách lớp thành 2 nhóm để thay phiên nhau học tập và vui chơi, nhà trường đã có sự đầu tư về trang thiết bị cơ sở vật chất song vẫn còn thiếu, trẻ vẫn phải dùng chung đồ dùng đồ chơi của nhau. Nhà trường vẫn chưa xây dựng được phòng tập thể dục, phòng âm nhạc riêng, các thiết bị phục vụ cho quá trình vui chơi của trẻ như nhà bóng, đu quay, cầu trượt còn ít. Những hạn chế này đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục thể chất của trẻ mầm non. 2.2. Thực trạng về công tác quản lý và đội ngũ giáo viên 2.2.1. Thực trạng về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý và chỉ đạo trong các cơ sở giáo dục mầm non Để điều tra thực trạng vấn đề này tôi sử dụng câu hỏi với nội dung như sau: Theo cô cán bộ quản lý đã làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra công tác quản lý, chỉ đạo công việc chăm sóc giáo dục trẻ trong các trường mầm non chưa? 22
A. Tốt B. Chưa tốt C. Không tốt Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô hãy đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: Bảng 2: Thực trạng về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý và chỉ đạo trong các cơ sở giáo dục mầm non Ý kiến Tổng số phiếu A B C 20/24 4/24 24 0 (83.3%) (16.7%) Theo kết quả trên cho thấy, khoảng 83.3% ý kiến cho rằng cán bộ quản lý đã làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý và chỉ đạo công việc chăm sóc giáo dục trẻ trong các trường mầm non. 16.7% ý kiến cho rằng cán bộ quản lý chưa làm tốt được công việc đó. Qua mấy tháng thực tập, tôi thấy rằng cán bộ quản lý đặc biệt là hiệu trưởng các trường đã rất chú trọng đến việc chỉ đạo, kiểm tra giáo viên, nhân viên thực hiện tốt công việc của mình. Cán bộ quản lý ở sở, phòng giáo dục đào tạo do hạn hẹp về thời gian nên chưa có điều kiện kiểm tra, giám sát, chỉ đạo các nhiệm vụ giáo dục mầm non tại các cơ sở giáo dục mầm non một cách thường xuyên, sát sao. Nhiều lúc kiểm tra còn chưa triệt để và đôi lúc còn mang tính hình thức. Trong quá trình chỉ đạo, kiểm tra vẫn còn gặp một số khó khăn, hạn chế như cơ sở vật chất và nguồn kinh phí đầu tư còn hạn hẹp; nhận thức cũng như trình độ của giáo viên vẫn còn một số những hạn chế nhất định nên chất lượng giáo dục mầm non chưa cao. Nhà trường đã và đang nỗ lực tìm ra những giải pháp hữu ích nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. 23
2.2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên 2.2.2.1. Thực trạng về số lượng và trình độ của đội ngũ giáo viên Qua bảng thống kê về đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên - nhân viên trong các trường tôi thu được kết quả như sau: Bảng 3: Thực trạng về số lượng và trình độ của đội ngũ giáo viên Trình độ Tên trường Số lượng giáo viên Đại học Cao đẳng Trung cấp MN Mai Đình 5/14 3/14 6/14 14 A (35.7%) (21.4%) (42.9%) 6/17 3/17 8/17 MN Tiên Dược 17 (35.3%) (17.6%) (47.1%) Qua bảng kết quả trên, tôi thấy 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn trở lên theo quy định của Nhà nước đối với giáo viên mầm non. Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ tuổi, năng động, hăng hái tham gia các phong trào dạy tốt, chăm sóc tốt mà ngành đưa ra. Đội ngũ giáo viên đoàn kết, thường xuyên trao đổi học tập kinh nghiệm giảng dạy, chăm sóc trẻ của nhau nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Số lượng giáo viên trình độ Đại học của trường mầm non Mai Đình A là 5 chiếm 35.7%, trường mầm non Tiên Dược là 6 chiếm 35.3%, tỷ lệ này ở cả 2 trường còn thấp và chủ yếu là Đại học tại chức. Tỷ lệ giáo viên trình độ Cao đẳng không cao, ở trường mầm non Mai Đình A chiếm 21.4% và trường mầm non Tiên Dược là 17.6%. Phần lớn giáo viên mầm non trong trường đều ở trình độ Trung cấp, tỷ lệ này chiếm trên 40% ở các trường. Để khắc phục hạn chế này, các trường luôn tạo điều kiện và khuyến khích giáo viên tự học tập và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tu dưỡng đạo đức nhà giáo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. 24
2.2.2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Để điều tra vấn đề này, tôi sử dụng câu hỏi: Bàn về sự cần thiết của giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non, có những ý kiến sau: A. Rất cần thiết B. Cần thiết C. Không cần thiết Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: Bảng 4: Thực trạng nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Ý kiến Tổng số phiếu A B C 22/24 2/24 24 0 (91.7%) (8.3%) Qua bảng kết quả trên, tôi thấy 100% giáo viên có nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo. Trong đó, 91.7% ý kiến cho rằng giáo dục thể chất cho trẻ là rất cần thiết. Nhận thức được điều đó nên các nhiệm vụ, nội dung giáo dục thể chất cho trẻ luôn được giáo viên thực hiện một cách khá đầy đủ, nghiêm túc. 2.3. Thực trạng thực hiện các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Để tìm hiểu thực trạng này, tôi đã sử dụng câu hỏi sau: Trong các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ thì nhiệm vụ nào là quan trọng nhất (1) và cô đã thực hiện được các nhiệm vụ nào (2)? 25
A. Bảo vệ tính mạng và tăng cường sức khoẻ, đảm bảo sự tăng trưởng hài hoà cho trẻ. B. Rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo vận động cơ bản và những phẩm chất vận động. C. Giáo dục nếp sống có giờ giấc, có thói quen và các kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh. Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng cho ý (1) và đánh dấu (+) cho ý (2). Bảng kết quả như sau: Bảng 5: Thực trạng thực hiện các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Ý kiến Tổng số phiếu Ý A B C (1) 24/24 (100%) 0 0 24 (2) 22/24 (91.7%) 12/24 (50%) 17/24 (70.8%) Từ bảng số liệu trên, tôi thấy tất cả các giáo viên đều đặt nhiệm vụ bảo vệ tính mạng và tăng cường sức khoẻ, đảm bảo sự tăng trưởng hài hoà cho trẻ lên hàng đầu, coi đó là nhiệm vụ quan trọng nhất trong công tác giáo dục thể chất cho trẻ mầm non. Nhận thức được tầm quan trọng của nó mà hơn 90% các giáo viên đã thực hiện được tốt nhiệm vụ này. Cùng với việc thực hiện nhiệm vụ thứ nhất thì hai nhiệm vụ còn lại cũng luôn được giáo viên quan tâm thực hiện nhưng kết quả còn chưa cao. Do khả năng nhận thức của trẻ có hạn nên trẻ chưa hiểu được hết ý nghĩa của các hoạt động hàng ngày cũng như những thói quen, nề nếp và những kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh. Vì vậy, giáo dục nếp sống có giờ giấc, có thói quen và các kỹ năng, kỹ xảo vệ sinh chỉ đạt 70.8%. Đặc biệt hệ cơ, xương của trẻ còn non yếu, khả năng vận động còn 26
hạn chế, thiếu độ chính xác, nhịp nhàng và ổn định vì thế mà giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong việc rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo vận động cơ bản và những phẩm chất vận động cho trẻ. Do vậy, kết quả các giáo viên thực hiện nhiệm vụ này còn thấp chỉ đạt 50%. 2.4. Thực trạng thực hiện nội dung và phƣơng pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo trong các trƣờng mầm non 2.4.1. Thực trạng giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ mẫu giáo Để tìm hiểu thực trạng này, tôi đã sử dụng những câu hỏi với nội dung sau: Câu 1: Giáo dục kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ gồm các nội dung sau: A. Vệ sinh thân thể B. Vệ sinh quần áo C. Vệ sinh ăn uống D. Vệ sinh môi trường Cô đã thực hiện được những nội dung giáo dục nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được: Bảng 6a: Thực trạng giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ mẫu giáo Số lượng Ý kiến phiếu A B C D 17/24 15/24 24/24 16/24 24 (70.8%) (62.5%) (100%) (66.7%) Theo bảng kết quả trên, tôi thấy các giáo viên đã chú ý thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ trong đó 27
việc tổ chức hướng dẫn trẻ vệ sinh ăn uống vẫn được chú trọng hơn cả (100%). Khoảng 70% giáo viên tổ chức, hướng dẫn trẻ vệ sinh thân thể và có hơn 60% giáo viên tổ chức hướng dẫn trẻ vệ sinh quần áo, giữ gìn môi trường sạch sẽ. Theo thực tế quan sát, tôi thấy hầu hết tất cả các trẻ đã hình thành được một số kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh cơ bản như: rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, ăn xong biết súc miệng, biết đi vệ sinh đúng nơi quy định, chơi xong biết cất đồ chơi, không vứt rác bừa bãi ra lớp học, không nghịch bẩn đất cát Bên cạnh những kết quả đạt được thì giáo dục kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ vẫn còn hạn chế. Nguyên nhân của thực trạng này là do số lượng trẻ còn đông (50-60 trẻ/lớp), trẻ hiếu động thích nô đùa chạy nhảy nên nhiều lúc giáo viên không thể hướng dẫn được toàn bộ các trẻ. Bên cạnh đó, nhận thức của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa ý thức được hết tầm quan trọng của các kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh ấy nên hầu hết ở độ tuổi mẫu giáo bé việc vệ sinh cho trẻ đều do giáo viên tự làm cho trẻ. Để hình thành kỹ năng, kỹ xảo và thói quen tốt cho trẻ đòi hỏi một quá trình lâu dài cùng với sự hướng dẫn tỉ mỉ, kiên trì, sự ân cần chỉ bảo của giáo viên thì mới đạt được kết quả cao. Câu 2: Cô đã thực hiện việc hình thành kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ ở mức độ nào? A. Thường xuyên B. Thỉnh thoảng C. Đôi khi Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được: Bảng 6b: Thực trạng giáo dục các kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ mẫu giáo 28
Ý kiến Số lượng phiếu A B C 24 17/24 (70.8%) 7/24 (29.2%) 0 Như vậy có khoảng 70% các giáo viên đã tổ chức thực hiện hướng dẫn trẻ hình thành các kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh một cách thường xuyên, liên tục. Có khoảng 30% số giáo viên còn lại thực hiện nội dung này còn chưa thường xuyên. Số giáo viên này hầu hết là các cô giáo chủ nhiệm lớp mẫu giáo bé vì các cô cho rằng khả năng nhận thức, vận động của trẻ còn non yếu nên nhiều khi giáo viên chưa tổ chức, hướng dẫn trẻ thường xuyên. Vì vậy, những kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh của trẻ còn hạn chế. Ví dụ: Một số trẻ còn xé vụn giấy ra sàn nhà, vứt đồ chơi quanh lớp, ăn uống còn rơi vãi nhiều, rửa tay còn làm ướt quần áo Các giáo viên cần quan tâm tổ chức hướng dẫn trẻ hơn nữa để hình thành những thói quen tốt cho trẻ. 2.4.2. Thực trạng tổ chức chế độ sinh hoạt hàng ngày cho trẻ mẫu giáo 2.4.2.1. Thực trạng đảm bảo chế độ sinh hoạt hợp lý Để điều tra thực trạng này, tôi sử dụng những câu hỏi với nội dung sau: Câu 1: Theo cô nhà trường đã đảm bảo việc xây dựng và thực hiện một chế độ sinh hoạt hợp lý cho trẻ chưa? A. Đảm bảo B. Chưa đảm bảo C. Không đảm bảo Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được: Bảng 7a: Thực trạng đảm bảo chế độ sinh hoạt hợp lý Ý kiến Số lượng phiếu A B C 29
24 21/24 (87.5%) 3/24 (12.5%) 0 Theo kết quả điều tra cho thấy, khoảng 87.5% ý kiến cho rằng chế độ sinh hoạt được xây dựng và thực hiện hoàn toàn phù hợp với trẻ. 12.5% số ý kiến còn lại cho rằng chế độ sinh hoạt của trẻ vẫn chưa được đảm bảo, khi tổ chức thực hiện vẫn còn một số sai sót, chưa đảm bảo. Theo thực tế quan sát, tôi thấy rằng nhà trường đã xây dựng một chế độ sinh hoạt hợp lý phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý, giáo dục và thực tiễn xã hội ở địa phương. Các hoạt động học tập, vui chơi, lao động, đi dạo, ăn ngủ, nghỉ ngơi của trẻ được tổ chức thực hiện một cách chu đáo và đầy đủ. Việc ăn uống của trẻ luôn được các giáo viên quan tâm chú ý. Thực đơn của trẻ được xây dựng phù hợp dựa trên cơ sở mức năng lượng cần thiết ở từng độ tuổi, đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cho trẻ. Vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm cũng luôn được đảm bảo. Ngoài ra, việc tổ chức giấc ngủ cho trẻ cũng được chuẩn bị khá chu đáo từ việc vệ sinh phòng ngủ đến việc quan sát theo dõi trẻ trong quá trình ngủ. Chế độ vận động của trẻ được thực hiện khá thường xuyên với nhiều hình thức khác nhau như: tập thể dục buổi sáng, tham quan, dạo chơi, các trò chơi vận động Tuy nhiên, giáo viên mỗi lớp thực hiện chế độ sinh hoạt cần có sự linh hoạt, phù hợp với mỗi lớp và từng cá nhân trẻ. Chẳng hạn, với những trẻ biếng ăn, trẻ ăn chậm giáo viên cho trẻ ngồi riêng một bàn và cho trẻ ăn trước các trẻ khác; những trẻ yếu thời gian ngủ có thể dài hơn một chút Mặc dù, các giáo viên đã thực hiện chế độ sinh hoạt của trẻ một cách khá nghiêm túc, đảm bảo giờ nào việc ấy nhưng khi thực hiện còn gặp một số khó khăn như giáo viên phải chia lớp làm hai nhóm, một nhóm học trước và một nhóm học sau; khi ăn nhiều trẻ còn làm rơi vãi thức ăn, chưa ăn hết suất; tổ chức cho trẻ vận động còn ít chưa hiệu quả Vì vậy, nhà trường cần khắc phục những khó khăn trên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ trong các trường mầm non. 30
Câu 2: Trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ có các nội dung sau: A. Tổ chức cho trẻ ăn B. Tổ chức cho trẻ ngủ C. Tổ chức cho trẻ chơi D. Tổ chức cho trẻ học tập E. Tổ chức cho trẻ thực hiện các bài tập thể dục Theo cô những nội dung nào có liên quan nhiều đến giáo dục thể chất cho trẻ, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được: Bảng 7b: Thực trạng đảm bảo chế độ sinh hoạt hợp lý Số lượng Ý kiến phiếu A B C D E 23/24 22/24 22/24 19/24 21/24 24 (95.8%) (91.7%) (91.7%) (79.2%) (87.5%) Từ bảng kết quả trên, tôi thấy hầu hết tất cả giáo viên đều đánh giá rất cao vai trò của tất cả các nội dung trong chế độ sinh hoạt hàng ngày đối với sự phát triển thể chất của trẻ mầm non. Trong đó, nội dung được đánh giá cao nhất là tổ chức cho trẻ ăn (95.8%), tiếp theo là tổ chức cho trẻ ngủ và vui chơi (91.7%), tiếp sau nữa là tổ chức cho trẻ thực hiện các bài tập thể dục (87.5%) và tổ chức hoạt động học tập cho trẻ (79.2%). Mỗi một hoạt động đều đóng một vai trò nhất định đối với việc phát triển thể chất của trẻ. Vì vậy, các hoạt động trong ngày của trẻ phải được sắp xếp theo trình tự nhất định, phù hợp với chức năng cơ thể và môi trường sống, tránh xáo trộn nhiều để tạo thói quen, nề nếp cho trẻ. 2.4.2.2. Thực trạng tổ chức cho trẻ ăn Để điều tra thực trạng này, tôi sử dụng những câu hỏi sau: 31
Câu 1: Theo cô nhà trường đã xây dựng và thực hiện được thực đơn phù hợp với trẻ chưa? A. Đảm bảo B. Chưa đảm bảo C. Không đảm bảo Cô đồng ý với ý kiến nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: Bảng 8a: Thực trạng tổ chức cho trẻ ăn Số lượng Ý kiến phiếu A B C 24 21/24 (87.5%) 3/24 (12.5%) 0 Dinh dưỡng có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển thể chất của trẻ. Vì vậy, vấn đề ăn uống của trẻ luôn được quan tâm, lưu ý. Khoảng 87.5% ý kiến cho rằng nhà trường đã xây dựng và thực hiện được một thực đơn phù hợp dựa trên cơ sở mức năng lượng cần thiết ở từng độ tuổi. Theo thực tế quan sát, tôi thấy rằng, thực đơn hàng ngày của trẻ được xây dựng theo hai mùa (mùa đông và mùa hè), thức ăn của trẻ đầy đủ chất dinh dưỡng, nguồn thực phẩm đa dạng và được chế biến thành các món rất đa dạng và phù hợp với trẻ, đảm bảo không phải lặp lại các món trong một tuần. Chẳng hạn, trong thực đơn mùa đông của trẻ: thứ hai trẻ ăn trứng đúc thịt đậu dán, canh cua nấu rau thì thứ ba trẻ ăn món cá (tôm), thịt sốt cà chua, canh cá nấu chua; thứ tư lại ăn thịt gà om nấm, canh xương hầm củ quả Các món ăn được chế biến đảm bảo vệ sinh, phù hợp với khả năng tiêu hoá của trẻ. Mỗi một ngày thức ăn đều được lưu lại các mẫu thức ăn để kiểm tra xem đã đảm bảo vệ sinh chưa. Tuy nhiên, đôi khi thực đơn của trẻ chưa được đảm bảo một cách tuyệt đối. Các món canh của trẻ chưa đúng với thực đơn. Hầu như, trẻ rất ít được ăn 32
rau xanh mà hầu hết là ăn canh bí đỏ, canh cà chua nấu thịt (tôm). Nhà trường cần đảm bảo thực theo đúng thực đơn của trẻ để trẻ ăn ngon miệng hơn, đầy đủ chất dinh dưỡng hơn. Câu 2: Trong khi tổ chức cho trẻ ăn cô đã thực hiện được những yêu cầu nào, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. A. Khẩu phần ăn hợp lý, trẻ ăn hết suất. B. Cho trẻ ăn đúng giờ, tạo tâm lý thoải mái trong phòng ăn. C. Đảm bảo vệ sinh trong ăn uống. D. Giáo dục hành vi và thói quen có văn hoá khi ăn. Kết quả thu được: Bảng 8b: Thực trạng tổ chức cho trẻ ăn Số lượng Ý kiến phiếu A B C D 24 20/24 (83.3%) 19/24 (79.2%) 22/24 (91.7%) 17/24 (70.8%) Nhận thức được tầm quan trọng của việc ăn uống nên các giáo viên đã chấp hành nghiêm túc những yêu cầu trong tổ chức cho trẻ ăn, hướng dẫn trẻ ăn uống hợp lý vệ sinh. Khoảng 91.7% giáo viên đảm bảo vệ sinh trong ăn uống cho trẻ, khoảng 80% giáo viên cho trẻ ăn đúng giờ, tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trong phòng ăn và động viên trẻ ăn hết suất của mình. Bên cạnh đó thì việc giáo dục hành vi và thói quen có văn hoá cho trẻ khi ăn cũng được quan tâm chú ý thực hiện (70.8%). Theo thực tế quan sát, tôi thấy rằng bữa ăn của trẻ được chuẩn bị và tổ chức chu đáo. Thực đơn của trẻ được xây dựng phù hợp với năng lượng cần thiết của trẻ theo từng độ tuổi. Từ khâu thu mua lương thực thực phẩm đều được lựa chọn, cân nhắc kỹ càng. Hơn nữa, nhà trường đã xây đựng được mô hình VC cung cấp rau sạch cho các cháu trong các bữa ăn của trẻ. Nhà bếp luôn đảm bảo sạch sẽ, nhà bếp xây dựng xa khu 33
vệ sinh, nơi đổ rác Các cô nuôi khoẻ mạnh, luôn đeo khẩu trang, tạp dề khi nấu nướng và được thăm khám sức khoẻ định kỳ để đề phòng lây lan dịch bệnh cho trẻ trong quá trình chế biến. Trước khi ăn, giáo viên chuẩn bị phòng ăn sạch sẽ, bàn ghế được sắp xếp thuận tiện cho việc đi lại, đứng lên ngồi xuống. Mỗi bàn đều có đĩa đựng thức ăn thừa, có khăn tay, khăn lau bàn riêng. Giáo viên nhắc nhở hướng dẫn trẻ rửa tay trước khi ăn và ngồi đúng vị trí của mình cho việc quan sát của giáo viên được thuận tiện hơn. Trẻ được giáo viên dạy mời cô giáo, các bạn trước khi ăn, biết ăn đúng suất ăn của mình. Một số trẻ nói chuyện được cô nhắc nhở, còn những trẻ ăn chậm thì thường được cô bón cơm cho để ăn kịp cùng các bạn khác. Sau khi ăn, trẻ biết lau tay, lau miệng, uống nước rồi chuyển sang hoạt động khác. Tuy vậy, do số lượng trẻ nhiều, khả năng tự phục vụ của trẻ còn kém nên giáo viên không thể quán xuyến được cả lớp. Một số trẻ yếu, chậm còn làm rơi vãi, đổ thức ăn xuống sàn nhà, có những trẻ còn nói chuyện, cười đùa thậm chí tranh giành thức ăn của bạn khác, một số trẻ biếng ăn nên mặc dù giáo viên động viên trẻ nhưng nhiều khi trẻ vẫn không ăn hết suất của mình Do vậy, nhà trường cần bổ sung thêm giáo viên để họ có điều kiện quan tâm chăm sóc trẻ hơn nữa trong bữa ăn. 2.4.2.3. Thực trạng tổ chức cho trẻ ngủ Để tìm hiểu thực trạng này, tôi sử dụng những câu hỏi sau: Cô đã thực hiện được yêu cầu nào trong việc tổ chức cho trẻ ngủ? A. Vệ sinh phòng ngủ B. Đúng giờ và đủ giấc C. Tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trước và sau khi ngủ D. Giáo viên luôn quan sát, theo dõi trẻ trong quá trình ngủ Cô đã thực hiện được những yêu cầu nào xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. 34
Kết quả thu được như sau: Bảng 9: Thực trạng tổ chức cho trẻ ngủ Số lượng Ý kiến phiếu A B C D 24 24/24 (100%) 22/24 (91.7%) 21/24 (87.5%) 23/24 (95.8%) Qua kết quả điều tra và thực tế quan sát, tôi thấy hầu hết các giáo viên đã rất quan tâm đến việc tổ chức giấc ngủ cho trẻ. 100% giáo viên đã vệ sinh phòng ngủ cho trẻ sạch sẽ, chuẩn bị chiếu, chăn gối cho trẻ phù hợp với điều kiện thời tiết. Chăn, chiếu, gối cho trẻ cũng thường xuyên được giặt giũ, phơi nắng đảm bảo vệ sinh. Trước khi ngủ, giáo viên nhắc nhở trẻ đi vệ sinh, cởi áo, giầy, dây buộc tóc. Phòng ngủ được thông thoáng, có rèm che cửa ngăn ánh sáng chói khiến trẻ khó ngủ. Việc cho trẻ ngủ đúng giờ và đủ giấc được thực hiện khá tốt (91.7%). Một số trẻ chưa được ngủ đủ giấc là do trẻ khó đi vào giấc ngủ, ở nhà trẻ không có thói quen ngủ trưa hay trẻ đã ngủ quá nhiều ở nhà hoặc một số trẻ yếu thường thấy khó chịu trong người ngủ không say giấc Để khắc phục tình trạng này giáo viên cũng đã tìm ra một số biện pháp giải quyết phù hợp như: Cho những trẻ khó ngủ, ngủ ít nằm riêng để tiện chăm sóc và tránh ảnh hưởng đến trẻ khác, đồng thời cô giáo cũng ra vỗ về và động viên trẻ đi vào giấc ngủ tốt hơn. Trẻ em thường hiếu động nên lúc đầu trẻ thường nói chuyện, đùa nghịch với nhau, khó đi vào giấc ngủ nên không phải lúc nào giáo viên cũng nhẹ nhàng với trẻ được mà nhiều lúc phải bắt trẻ ngủ thì trẻ mới ngủ. Cơ thể trẻ còn non nớt rất nhạy cảm với những tác động bên ngoài. Hơn nữa, khả năng tự phục vụ của trẻ còn kém nên trong giờ ngủ trưa giáo viên luôn có mặt trên lớp để quan sát, theo dõi trẻ trong quá trình ngủ để động viên, nhắc nhở 35
những trẻ chưa ngủ và đề phòng những trường hợp đáng tiếc xảy ra. Tuy nhiên, nhiều lúc giáo viên còn chưa nhắc nhở được từng trẻ ngủ nên một số trẻ còn nói chuyện, nghịch chăn chiếu do vậy nên ngủ chưa đủ giấc và ảnh hưởng đến các bạn khác. Vì vậy, giáo viên cần quan tâm, lưu ý đến trẻ hơn nữa để giấc ngủ của trẻ được đảm bảo hơn nữa. 2.4.2.4. Thực trạng tổ chức cho trẻ vận động Để điều tra thực trạng này tôi sử dụng những câu hỏi sau: Câu 1: Vận động là một nhu cầu không thể thiếu được đối với trẻ, cô đã sử dụng hình thức nào để tổ chức cho trẻ vận động, xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng? A. Trò chơi vận động B. Cho trẻ tập thể dục buổi sáng C. Tiết học thể dục D. Dạo chơi, tham quan, lao động Kết quả thu được như sau: Bảng 10a: Thực trạng tổ chức cho trẻ vận động Số lượng Ý kiến phiếu A B C D 24 21/24 (87.5%) 24/24 (100%) 22/24 (91.7%) 21/24 (87.5%) Qua bảng kết quả trên, tôi thấy giáo viên của các trường đã thường xuyên tổ chức cho trẻ vận động dưới nhiều hình thức khác nhau. 100% giáo viên tổ chức cho trẻ tập thể dục buổi sáng; 87.5% giáo viên tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi vận động, các buổi dạo chơi, tham quan, lao động ngoài trời; 91.7% giáo viên cho trẻ học các tiết học thể dục theo đúng nội dung chương trình đề ra. Mỗi một hình thức đều có những ưu nhược điểm riêng đối với 36
từng sự phát triển của trẻ. Vì vậy, giáo viên cần phối hợp, xem kẽ các hình thức vận động trên một cách hợp lý để củng cố, tăng cường sức khoẻ cho trẻ. Qua thực tế quan sát tại trường, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ tập thể dục buổi sáng được thực hiện một cách thường xuyên và đảm bảo. 100% trẻ được tập thể dục buổi sáng hàng ngày (trừ những ngày mưa hay rét đậm). Các tiết học thể dục, trò chơi vận động hay những buổi tham quan, dạo chơi ngoài trời cũng được giáo viên tổ chức cho trẻ thực hiện khá đầy đủ. Các trò chơi vận động được giáo viên lựa chọn phù hợp với từng độ tuổi, khả năng của từng lớp cũng như địa điểm diễn ra trò chơi. Đặc biệt, những trò chơi dân gian như mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt dê, cáo và thỏ luôn được giáo viên chú trọng hơn cả, trẻ cũng rất thích thú tham gia trò chơi. Thông thường vào mỗi buổi sáng, trẻ được cô giáo dẫn đi dạo chơi tham quan vườn trường, khám phá môi trường xung quanh, thời gian từ 20-40 phút tuỳ theo độ tuổi và hứng thú của trẻ. Tuy vậy, khi tổ chức các trò chơi, các buổi dạo chơi giáo viên chưa chuẩn bị kỹ càng, chu đáo nên trẻ chưa tích cực tham gia vào trò chơi, giáo viên chưa lồng ghép được nhiều nội dung tích hợp cho trẻ. Chẳng hạn, nhiều lúc cho trẻ đi dạo vườn trường trẻ chỉ được ngồi im một chỗ hoặc giáo viên cho trẻ khám phá môi trường xung quanh thì hệ thống câu hỏi, trò chơi chưa được chuẩn bị chu đáo nên trẻ dễ nhàm chán, hiệu quả buổi học chưa cao. Vì vậy, muốn đạt hiệu quả cao, cô giáo cần làm tốt công tác chuẩn bị cho các buổi đi dạo. Chuẩn bị về mặt tâm lý để gây hứng thú cho cuộc đi. Chuẩn bị cơ sở vật chất như quần áo, giầy dép, mũ nón, các phương tiện vui chơi ngoài trời. Đặc biệt, cần phải chuẩn bị về nội dung trong cả quá trình đi dạo để hoạt động của trẻ được liên tục, hấp dẫn và vừa sức với trẻ. Đồng thời, nhà trường cần đầu tư những thiết bị cần thiết. Sân chơi phải được thiết kế phù hợp với các yêu cầu sư phạm và vệ sinh, đáp ứng được các hoạt động đa dạng của trẻ trong giờ đi dạo, hoạt động ngoài trời. 37
Câu 2: Khi tổ chức cho trẻ vận động, cô đã thực hiện được các yêu cầu nào sau đây: A. Đảm bảo an toàn cho trẻ B. Lượng vận động và thời gian phù hợp với trẻ C. Hình thành kỹ năng và kỹ xảo vận động cho trẻ Cô đã thực hiện được yêu cầu nào xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: Bảng 10b: Thực trạng tổ chức cho trẻ vận động Số lượng Ý kiến phiếu A B C 24 24/24 (100%) 20/24 (83.3%) 12/24 (50%) Qua kết quả điều tra và thực tế quan sát tôi thấy rằng, khi tổ chức cho trẻ vận động vấn đề an toàn của trẻ luôn được đảm bảo tuyệt đối. Giáo viên luôn quan sát hướng dẫn trẻ trong quá trình chơi không để trẻ chạy ra ngoài sân trường, không để trẻ đánh nhau hay chơi những trò chơi nguy hiểm với trẻ. Lượng vận động và thời gian vận động cũng được giáo viên chú ý đến, giáo viên đã biết lựa chọn bài tập phù hợp, vừa sức với trẻ. Ví dụ: Đối với trẻ 4-5 tuổi giáo viên cho trẻ học bài, tung bóng bằng hai tay hoặc đi trong đường hẹp còn với trẻ 5-6 tuổi khả năng vận động của trẻ tốt hơn nên những bài tập cho trẻ cũng phức tạp hơn như bò, trườn theo đường zích zắc, nhảy khép và tách chân Tuy nhiên, thời gian vận động cho trẻ thường bị rút ngắn đi; những tiết học thể dục, những buổi dạo chơi thường bị cắt mất phần gợi mở gây hứng thú, giáo viên không chuẩn bị chu đáo nên chưa gây được hứng thú cho trẻ, trẻ chưa tích cực cho buổi tập. Đặc biệt, khi tổ chức vận động cho trẻ thì việc hình thành những kỹ năng, kỹ xảo vận động cho trẻ chưa được chú ý lắm (chỉ đạt 50%). Do số lượng trẻ đông nên giáo viên thường chia lớp thành hai 38
nhóm để tổ chức cho trẻ vận động được tốt hơn. Mỗi một giáo viên phải vừa quan sát, hướng dẫn và tổ chức vận động cho khoảng 20-30 trẻ nên hiệu quả buổi tập chưa cao. Giáo viên mới chỉ hướng dẫn trẻ tập luyện được những động tác, vận động cơ bản còn việc rèn luyện những kỹ năng, kỹ xảo vận động hầu như chưa được chú ý đến. Chỉ có một số trẻ khá giỏi thì những kỹ năng, kỹ xảo vận động mới được hình thành và củng cố. Tuy nhiên, những kỹ năng, kỹ xảo vận động ấy còn rất đơn giản, thô sơ, chưa bền vững và ổn định nếu không được rèn luyện, tập luyện thường xuyên thì rất dễ mất đi. Ví dụ: Kỹ năng bật nhảy kết hợp với vận động của các bộ phận cơ thể với nhau (đầu, chân, tay, mình) còn kém. Để nâng cao hiệu quả của buổi tập, giáo viên cần nêu cao ý thức của mình hơn nữa, đồng thời nhà trường cần đầu tư thêm cơ sở vật chất, bổ sung thêm đội ngũ giáo viên để giáo viên có nhiều điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ. 2.5. Thực trạng về sự phối hợp giữa gia đình, nhà trƣờng và địa phƣơng về công tác giáo dục mầm non Để tìm hiểu thực trạng này tôi sử dụng câu hỏi sau: Theo cô sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non của nhà trường đã tốt chưa? A. Tốt B. Chưa tốt C. Không tốt Cô đồng ý với ý kiến nào xin cô đánh dấu (X) vào đầu dòng. Kết quả thu được như sau: 39
Bảng 11: Thực trạng về sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non Số lượng Ý kiến phiếu A B C 24 19/24 (79.2%) 5/24 (20.8%) 0 Theo bảng kết quả trên cho thấy khoảng 80% ý kiến cho rằng việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non đã được thực hiện tốt. Khoảng 20% ý kiến còn lại cho rằng sự phối hợp giữa các lực lượng đó về công tác giáo dục mầm non vẫn chưa tốt lắm. Xã và địa phương đã quan tâm đến chất lượng giáo dục mầm non và cũng đã có sự đầu tư hỗ trợ kinh phí cho các trường mầm non; những ngày lễ hội của trường mầm non cán bộ xã đã đến dự và động viên cán bộ, giáo viên, nhân viên trong trường hoàn thành nhiệm vụ của mình tốt hơn nữa, khích lệ tinh thần làm việc của các anh chị em trong trường. Với phụ huynh, nhà trường thường xuyên trao đổi về tình hình sức khoẻ, học tập của trẻ đồng thời nhà trường cùng với xã, địa phương đã tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức chăm sóc giáo dục trẻ cho cha mẹ và cộng đồng. Nhà trường cũng đã huy động sự tham gia của các bậc phụ huynh, các tổ chức, cá nhân trong việc hỗ trợ khai thác học liệu, phương tiện giáo dục văn hoá truyền thông góp phần xây dựng trường lớp xanh, sạch, đẹp. Tuy vậy, sự phối hợp với xã, địa phương còn chưa hiệu quả, sự đầu tư kinh phí của xã, địa phương còn hạn hẹp. Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế vùng còn gặp nhiều khó khăn, chất lượng cuộc sống chưa cao nên nhận thức của các bậc phụ huynh về vai trò của giáo dục mầm non đối với sự phát triển của trẻ chưa đúng đắn. Ngoài ra, những kiến thức về chăm sóc giáo dục trẻ của các bậc phụ huynh cũng còn nhiều hạn chế; chất lượng cuộc sống chưa cao nên họ chưa có điều kiện chăm sóc con mình 40
một cách chu đáo và đầy đủ. Những hạn chế này cũng đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ. 2.6. Thực trạng kết quả giáo dục thể chất của trẻ mẫu giáo Bộ Giáo dục - Đào tạo đã đưa ra chỉ tiêu đánh giá sức khỏe của trẻ mẫu giáo như sau: * Trẻ 48 tháng: [8] – Cân nặng + Trẻ trai: 12.7 - 21.2 kg + Trẻ gái: 12.3 - 21.5 kg – Chiều cao + Trẻ trai: 94.9 - 111.7 cm + Trẻ gái: 94.1 - 111.3 cm * Trẻ 60 tháng: [9] – Cân nặng + Trẻ trai: 14.1 - 24.2 kg + Trẻ gái: 13.7 - 24.9 kg – Chiều cao + Trẻ trai: 100, 7 - 119.2 cm + Trẻ gái: 99.9 - 118.9 cm * Trẻ 72 tháng: [10] – Cân nặng + Trẻ trai: 15, 9 - 27, 1 kg + Trẻ gái: 15, 3 -27, 8 kg – Chiều cao + Trẻ trai: 106, 1 - 125, 8 cm + Trẻ gái: 104, 9 - 125, 4 cm 41
Căn cứ vào chỉ tiêu đánh giá sức khỏe trên mà các trường mầm non đã theo dõi sức khỏe của trẻ mẫu giáo trong trường như sau: Bảng 12: Bảng theo dõi sức khoẻ của trẻ mẫu giáo trong toàn trường (2009 - 2010) Cân nặng Chiều cao Tên Tháng, Tổng Suy Bình Béo Bình Thấp trường năm số trẻ dinh thường phì thường còi dưỡng 378 22 377 23 09/2009 400 0 (94.5%) (5.5%) (94.2%) (5.7%) Mầm non 380 17 378 19 Mai Đình 12/2009 397 0 (95.7%) (4.2%) (95.2%) (4.7%) A 387 11 380 18 02/2010 398 0 (97.2%) (2.7%) (95.4%) (4.5%) 436 22 434 24 09/2009 458 0 (95.1%) (4.9%) (94.8%) (5.2%) Mầm non 445 19 443 21 Tiên 12/2009 464 0 (95.9%) (4.1%) (95.4%) (4.6%) Dược 442 18 441 19 02/2010 460 0 (96%) (4%) (95.9%) (4.1%) Qua bảng theo dõi sức khoẻ của trẻ mẫu giáo trong toàn trường, tôi thấy rằng số trẻ đạt cân bình thường ở cả hai trường luôn đạt trên 94%. Số trẻ đạt cân bình thường hầu hết đều tăng dần lên trong suốt năm học chẳng hạn ở trường Mầm non Mai Đình A đầu năm học (09/2009) có 94.5% trẻ ở kênh bình thường thì đến tháng 12/2009 đã đạt 95.7% và đến tháng 02/2010 đã tăng lên 97.2% trẻ đạt kênh bình thường. Tỷ lệ trẻ béo phì ở cả hai trường đều 42
là 0%. Tuy nhiên, trẻ suy dinh dưỡng, trẻ thấp còi ở cả hai trường tương đối cao. Điều này cho thấy, bên cạnh những kết quả giáo dục thể chất mà trường đã đạt được thì vẫn còn tồn tại những hạn chế, yếu kém cần khắc phục. Nhà trường cần phải quan tâm đến nhiệm vụ, nội dung và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ hơn nữa để giảm tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng, tỷ lệ trẻ thấp còi xuống giúp trẻ được tăng trưởng và phát triển bình thường. Giáo viên mầm non cũng cần nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, vai trò của giáo dục thể chất cho trẻ, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao ý thức trách nhiệm của mình hơn nữa để đạt kết quả giáo dục cao hơn. Đồng thời, nhà trường cần tăng cường hơn nữa mối liên hệ với gia đình, địa phương và xã hội để mọi người có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của giáo dục mầm non, tranh thủ sự tham gia ủng hộ của toàn xã hội nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ. 43
Chƣơng 3: Nguyên nhân và giải pháp 3.1. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo Giáo dục thể chất cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của các trường mầm non. Vì vậy, mà nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ luôn được nhà trường quan tâm, lưu ý thực hiện nghiêm túc và đầy đủ. Nhờ đó, chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo không ngừng được nâng cao. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, nội dung giáo dục thể chất cho trẻ vẫn còn gặp những khó khăn, hạn chế nhất định. Qua tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ ở một số trường mầm non khu vực Sóc Sơn - Hà Nội cụ thể là trường Mầm non Mai Đình A và trường Mầm non Tiên Dược, tôi thấy nhà trường đã thực hiện tương đối tốt nhiệm vụ, nội dung giáo dục thể chất cho trẻ. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn một số hạn chế, yếu kém nhất định, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng, thấp còi còn cao. Theo tôi, nguyên nhân của thực trạng đó là do: – Cơ sở vật chất của trường khá khang trang nhưng vẫn chưa đáp ứng nhu cầu của trẻ. Các đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị phục vụ quá trình giáo dục thể chất còn thiếu. – Số lượng trẻ trong một lớp còn đông nên giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. – Trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của giáo viên chưa cao, nhận thức về vai trò, ý nghĩa của giáo dục thể chất đối với trẻ chưa đầy đủ. Nhiều lúc giáo viên chưa nêu cao được tinh thần trách nhiệm của mình trong công tác giảng dạy. – Phương pháp, cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ của giáo viên chưa hiệu quả, chưa phát huy được tính tích cực của trẻ trong giờ học và các hoạt động giáo dục thể chất. 44
– Đối với những trẻ yếu kém, chậm phát triển giáo viên cần quan tâm, lưu ý chỉ bảo trẻ hơn nữa, tạo điều kiện cho trẻ được phát triển tốt hơn. – Công tác tuyên truyền, sự phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường, địa phương về việc chăm sóc giáo dục mầm non chưa cao, chưa hiệu quả. Nhận thức của các bậc phụ huynh về vai trò của giáo dục thể chất cho trẻ nói riêng và giáo dục mầm non nói chung chưa đúng đắn. Những kiến thức về chăm sóc giáo dục trẻ của các bậc phụ huynh còn hạn chế. Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế vùng còn gặp nhiều khó khăn nên việc đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục mầm non, huy động mọi nguồn lực của xã hội cùng với ngân sách của nhà nước để chăm lo phát triển mầm non còn hạn hẹp. 3.2. Giải pháp Để góp phần khắc phục những hạn chế trên tôi đề xuất một số giải pháp sau: – Phòng giáo dục, xã phường, địa phương cần đầu tư thêm cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho quá trình giảng dạy của giáo viên và các hoạt động học tập, vui chơi của trẻ. – Chỉ đạo và tạo điều kiện cho các trường mầm non đảm bảo số trẻ trong nhóm lớp theo quy định, tránh tình trạng lớp chật chội và trẻ quá đông. – Tăng cường đội ngũ giáo viên, nhà trường tạo điều kiện về thời gian cũng như kinh phí để các cô theo học các lớp học đại học nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của mình. – Tăng cường công tác kiểm tra, tổ chức nhiều hình thức thi đua, động viên khen thưởng khuyến khích giáo viên, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ và tay nghề. – Tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc chăm sóc bảo vệ trẻ em, vai trò của giáo dục mầm non trong hệ 45
thống giáo dục quốc dân, nhằm tăng cường mối quan hệ chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. – Thường xuyên trao đổi về tình hình sức khỏe, học tập của cháu ở trường và ở nhà để gia đình, nhà trường nắm rõ hơn về tình hình sức khỏe của cháu. Thống nhất về nội dung, phương pháp giáo dục trẻ, bồi dưỡng phổ biến kiến thức chăm sóc giáo dục trẻ cho các bậc phụ huynh. 46
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Giáo dục thể chất là một bộ phận quan trọng của giáo dục phát triển toàn diện. Đặc biệt, giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi tốc độ tăng trưởng, phát triển của cơ thể đang diễn ra mạnh mẽ, trong khi sức đề kháng của trẻ còn non yếu, rất nhạy cảm với những tác động của môi trường bên ngoài. Nếu trẻ không được chăm sóc giáo dục một cách hợp lý có thể dẫn tới những thiếu sót, phát triển mất cân đối mà sau này không thể khắc phục được. Hơn nữa, nước ta một nước đang phát triển, điều kiện kinh tế xã hội còn gặp nhiều khó khăn nên tỷ lệ trẻ em bị mắc các bệnh còi xương, suy dinh dưỡng, các bệnh đường hô hấp và đường ruột còn cao. Do vậy, chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ còn chưa được bảo đảm. Đề tài: “Tìm hiểu thực trạng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo ở một số trƣờng mầm non khu vực Sóc Sơn-Hà Nội” đã tìm hiểu những vấn đề lý luận về giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo và điều tra thực trạng giáo dục thể chát cho trẻ mẫu giáo ở 2 trường: Trường mầm non Mai Đình A và Trường mầm non Tiên Dược khu vực Sóc Sơn - Hà Nội. Qua việc tìm hiểu thực trạng đó tôi thấy rằng: – Điều kiện cơ sở vật chất, không gian là một yếu tố không thể thiếu được trong quá trình giáo dục thể chất cho trẻ. Nhà trường đã trang bị cơ sở vật chất, thiết bị cần thiết phục vụ cho quá trình giảng dạy của giáo viên cũng như hoạt động của trẻ. Tuy nhiên, trang thiết bị của trường còn thiếu, chưa đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ. – Khoảng 83.3% giáo viên cho rằng cán bộ quản lý đã làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý, chỉ đạo việc chăm sóc giáo dục trẻ trong các trường mầm non. 47
– 100% giáo viên đạt trình độ chuẩn theo quy định của nhà nước đối với giáo viên mầm non. Điều này cho thấy rằng, tất cả các trường mầm non đã rất quan tâm đến khâu tuyển dụng giáo viên. Đồng thời, các giáo viên cũng đã không ngừng học tập nâng cao bồi dưỡng trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình. Đây là một yếu tố ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mầm non. – 100% giáo viên có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của giáo dục thể chất đối với trẻ mẫu giáo. – Hầu hết, các giáo viên đều nhận thức rõ các nhiệm vụ giáo dục thể chất cho trẻ nhưng chỉ có khoảng 50% giáo viên đã thực hiện đầy đủ cả 3 nhiệm vụ này. – Khoảng 95.8% giáo viên đã thực hiện đầy đủ tất cả các nội dung giáo dục thể chất cho trẻ như: tổ chức cho trẻ ăn, ngủ, vận động Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện các nội dung trên vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục. – Việc hình thành các kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh cho trẻ hầu hết được giáo viên tổ chức hướng dẫn trẻ thực hiện. Tuy nhiên, mức độ chưa thường xuyên nên những kỹ năng, kỹ xảo và thói quen vệ sinh mà trẻ có được còn ít, chưa bền vững đặc biệt là trẻ mẫu giáo bé. – Khoảng 87.5% giáo viên cho rằng, nhà trường đã đảm bảo xây dựng và thực hiện một chế độ sinh hoạt hợp lý cho trẻ. – Dinh dưỡng có ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ. Tuy vậy, chỉ có 87.5% giáo viên cho rằng nhà trường đã xây dựng và đảm bảo thực hiện một thực đơn phù hợp với trẻ. Trong quá trình tổ chức cho trẻ ăn, giáo viên cũng đã rất quan tâm đến việc cho trẻ ăn đầy đủ cả về số lượng, chất lượng cũng như việc đảm bảo vệ sinh trong ăn uống. Tuy vậy, một số trẻ còn 48
làm rơi vãi thức ăn trong khi ăn, ăn chưa hết suất, biếng ăn nên tỷ lệ trẻ bị còi xương, suy dinh dưỡng còn nhiều. – Trong khi tổ chức cho trẻ ngủ, hầu hết các giáo viên đã cho trẻ ngủ đúng giờ và đủ giấc. Giáo viên đã chuẩn bị phòng ngủ, chăn chiếu phù hợp với thời tiết. Tuy vậy, đối với một số trẻ khó ngủ hoặc không ngủ trưa một số giáo viên còn quát mắng trẻ, việc vệ sinh chăn, chiếu cho trẻ cần được đảm bảo hơn. – Việc tổ chức vận động cho trẻ được thực hiện khá thường xuyên dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, do thiếu cơ sở vật chất hoặc do giáo viên chưa chuẩn bị chu đáo nên trẻ chưa hứng thú, tích cực trong buổi học. – 79.2% giáo viên cho rằng sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương về công tác giáo dục mầm non đã được thực hiện tương đối tốt. Song điều kiện kinh tế vùng còn gặp nhiều khó khăn nên nhận thức của cũng như những kiến thức về chăm sóc giáo dục trẻ mầm non còn nhiều hạn chế. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ. – Qua bảng theo dõi sức khỏe của trẻ mẫu giáo ở cả 2 trường, tôi thấy số trẻ ở kênh bình thường luôn đạt 94% trở lên. Số trẻ đạt kênh bình thường hầu như đều tăng dần lên trong suốt năm học. Song bên cạnh đó, vẫn còn nhiều trẻ bị suy dinh dưỡng, trẻ thấp còi mong được gia đình, nhà trường và xã hội quan tâm hơn nữa. 2. Kiến nghị Để nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ thì cần có sự quan tâm hơn nữa của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội: – Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương cần quan tâm đầu tư hơn nữa cho giáo dục mầm non, xây dựng cơ sở hạ tầng, tăng kinh phí cho các hoạt động giáo dục. 49
– Cần có sự chỉ đạo, kiểm tra công tác giáo dục đồng bộ từ Bộ, Sở, Phòng và các trường mầm non. – Đảng và Nhà nước cần có chính sách, chế độ đãi ngộ đặc thù với giáo viên mầm non theo quy định của nhà nước. Biên chế cho giáo viên góp phần làm cho cuộc sống của các cô được đảm bảo hơn, các cô có thời gian chuyên tâm vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hơn. – Tạo điều kiện cho cán bộ, giáo viên, nhân viên có cơ hội tham gia học tập, bồi dưỡng kiến thức, năng lực để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của nình. – Cần phát huy những thuận lợi của khu vực nông thôn để vừa tiết kiệm, vừa nâng cao được chất lượng bữa ăn cho trẻ. Chú ý đến các loại thực phẩm sẵn có và rẻ tiền ở địa phương. – Tăng cường sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và điạ phương về công tác giáo dục mầm non: + Không ngừng đầu tư thêm cơ sở vật chất và tuyên truyền nâng cao nhận thức của các bậc phụ huynh và toàn xã hội về tầm quan trọng của giáo dục thể chất nói riêng và của giáo dục mầm non nói chung đối với sự phát triển của trẻ. + Bồi dưỡng kiến thức về chăm sóc giáo dục trẻ cho các bậc phụ huynh để trẻ được chăm sóc giáo dục trong điều kiện tốt hơn. 50
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đảng Cộng Sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb chính trị Quốc gia, tr.65. 2. Đào Thanh Âm (1995), Giáo dục mầm non tập I, Đại học sư phạm Hà Nội I, tr.129. 3. Đào Thanh Âm (1995), Giáo dục mầm non tập II, Đại học sư phạm Hà Nội II. 4. Hoàng Thị Bưởi (1995), Phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ mầm non, Cao đẳng sư phạm nhà trẻ mẫu giáo TW I. 5. Vũ Đào Hùng (1998), Phương pháp nghiên cứu khoa học thể dục thể thao, Nxb Giáo dục. 6. Đặng Hồng Phương (2008), Giáo trình lí luận và phương pháp giáo dục thể chất cho trẻ em lứa tuổi mầm non, Đại học sư phạm. 7. Hoàng Thị Phương (2005), Giáo trình vệ sinh trẻ em, Nxb Đại học sư phạm, tr.80. 8. Trần Thị Ngọc Trâm, Lê Thu Hương, Lê Thị Ánh Tuyết (2010), Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non Mẫu giáo bé, Nxb Giáo dục Việt Nam, tr.172. 9. Trần Thị Ngọc Trâm, Lê Thu Hương, Lê Thị Ánh Tuyết (2010), Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non Mẫu giáo nhỡ, Nxb Giáo dục Việt Nam, tr.191. 10. Trần Thị Ngọc Trâm, Lê Thu Hương, Lê Thị Ánh Tuyết (2010), Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non Mẫu giáo lớn, Nxb Giáo dục Việt Nam, tr.200. 51