Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi

1. “MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO Trẻ 24-36 THÁNG TUổi ” I. PHẦN MỞ ĐẦU Như Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý. Nghề dạy học là nghề sáng tạo nhất trong các nghề sáng tạo”. Tôi rất tự hào mình là một nhà giáo nhất lại là một giáo viên trong bậc học mầm non. Một bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục và là người đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách, nhận thức của trẻ sau này. Chính vì vậy, tôi nhận thức rằng nhiệm vụ của người giáo viên cho trẻ ở tuổi mầm non là rất quan trọng. 1. Lý do chon đề tài : Thể loại thơ trong bộ môn văn học là phương tiện hữu hiệu đẻ trẻ phát triển ngôn ngữ, cung cấp ngôn ngữ, cách diễn đạt lưu loát, biểu cảm, như dân gian thường nói : “ Trẻ lên 3 cả nhà tập nói ” ở độ tuổi nhà trẻ 24 - 36 tháng tuổi việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là rất quan trọng. Vì ở độ tuổi này trẻ rất thích giao tiếp với mọi người xung quanh nhưng khả năng diễn đạt chưa được tốt, mạch lạc, vốn biểu tượng về cuộc sống chưa được nhiều. Nguyên nhân của việc này là do trẻ chưa được tiếp xúc nhiều nên việc giáo viên phải là người gần gũi giúp trẻ tiếp xúc với tự nhiên, với người lớn qua việc giao tiếp, ngôn ngữ làm quen với đồ vật, giúp trẻ phát triển trí tuệ và thỏa mãn nhu cầu giao tiếp. Để đáp ứng được nhu cầu này trẻ phải tích cực học tập không những thế vai trò phát triển ngôn ngữ còn hết sức quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở độ tuổi này giúp cho con người thoải mái, vui tươi, qua việc trao đổi tâm sự tình cảm của mình, bộc lộ những cảm xúc của mình với người lớn với thế giới tự nhiện làm phong phú thêm tâm hồn và xác lập được mối quan hệ giữa con người với con người và con người với tự nhiên. Vì vậy việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở độ tuổi 24 đến 36 tháng tuổi có chức năng nhận thức trong giao tiếp thực tế. Qua phát triển ngôn ngữ giúp cho trẻ trao đổi gợi mở xung quanh các yếu tố nghệ thuật của con người qua những hành vi 1
2. giao tiếp, ứng xử giúp cho trẻ biết kính trên nhường dưới, biết cư xử với mọi người xung quanh. -Qua việc dạy trẻ phát triển ngôn ngữ giúp trẻ giáo dục và phát triển những phẩm chất đạo đức tốt đẹp và phát triển tư duy trí tuệ một cách hoàn thiện để trẻ có thể bày tỏ được những cảm xúc của mình với người xung quanh mình với những từ ngữ hay, trong sáng. Những từ ngữ đó là tiền đề cho sự hình thành nhân cách cho trẻ sau này, đồng thời qua đó trẻ mở rộng được hiểu biết của mình và phát triển trí tuệ chính xác hóa diễn đạt chính. Vai trò phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở trường mầm non nói chung và trẻ 24 đến 36 tháng tuổi nói riêng. Thông qua việc phát triển ngôn ngữ là một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết để phát triển tư duy và trí tuệ một cách hoàn thiện hơn, trẻ thể hiện ra được những vẻ đẹp trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, trong giao tiếp là nền móng vững chắc cho sự phát triển trí tuệ, óc sáng tạo sau này. 2. Mục đích nghiên cứu : -Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non là phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ,trình bày của trẻ lô gíc, có trình tự, có hình ảnh nội dung phong phú 3.Thơi gian địa điểm : - Thời gian nghiên cứu : Năm học 2013- 2014 -Xây dựng đề cương tháng 9/2013 -Hoàn thành đề tài 18 /03/2014 - Địa điểm nghiên cứu lớp nhà trẻ Phúc Đa, Trường mầm non Tân Việt 4. Đóng góp về mặt thực tiễn: Trường mầm non Tân Việt là trường thuộc địa bàn miền núi của huyện Đông Triều, trình độ nhận thức và phát triển của trẻ còn hạn chế, do phần lớn cha mẹ các cháu làm nông nghiệp ít có thời gian trò chuyện chăm sóc các cháu. Vì thế trình độ phát triển nhận thức của trẻ chưa đạt được so với chương trình chăm sóc giáo dục trẻ từ 24 - 36 tháng tuổi đề ra. 2
3. Cho nên để đạt được những kết quả như mong mốn người giáo viên dạy ở độ tuổi này phải hết sức kiên trì khéo léo. Cộng với sự dịu dàng của mỗi người mẹ, kỹ năng sư phạm của mỗi người giáo viên có thể giúp trẻ lĩnh hội được những kiến thức do chương trình đề ra, giúp trẻ sống hòa bình với môi trường tập thể . Ở lứa tuổi này, mọi nhận thức, hành động của trẻ đều được qua trực quan hành động. Vì vậy cần phải cho trẻ quan sát tiếp xúc với những nhân vật, mô hình, tranh ảnh Song ở địa phương tôi dạy hoàn cảnh xã hội của địa phương thuộc địa bàn miền núi nên còn gặp nhiều khó khăn, đồ dùng còn sơ sài. Do đó, để chuẩn bị cho tiết học đạt kết quả tốt tôi luôn tìm tòi nghiên cứu, tận dụng những nguyên liệu sẵn có của địa phương để làm đồ dùng tranh ảnh minh họa, đồ chơi đẹp có thẩm mỹ, có tính giáo dục cao để cho các cháu được tiếp xúc. Qua đó gây hứng thú cho trẻ khi học môn này 3
4. II: PHẦN NỘI DUNG : 1.Chương 1 : Tổng quan 1.1. Cơ sở lý luận: -Ngôn ngữ đóng vai trò hết sức quan trọng, ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp của con người. Chính vì vậy, phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 đến 36 tháng tuổi nói chung và rèn luyện khả năng diễn đạt mạch lạc, biểu cảm qua việc dạy trẻ là rất cần thiết và quan trọng. Ngôn ngữ phát triển thì trẻ mới thấy hết được vẻ đẹp đa dạng của cuộc sống và thế giới xung quanh, hơn thế nữa nó góp phần hoàn thiện ngôn ngữ cho trẻ tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động nhận thức sau này. 1.2 Cơ sở thực tiễn: - Ở trường mầm non Tân Việt rất quan tâm đến vấn đề phát trển ngôn ngữ để trẻ phát triển trí tuệ cho trẻ ở độ tuổi 24 đến 36 tháng tuổi là vấn đề hết sức cấp bách qua việc giao tiếp, cư xử hành động của những người xung quanh trẻ, giúp trẻ nhận biết một cách dễ dàng hơn. Bởi vì khi trẻ được thể hiện, tiếp xúc với người lớn qua đối thoại giúp trẻ mở rộng hiểu biết về ngôn ngữ giúp trẻ có khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc hơn. Trẻ đi sâu vào bản chất, tính cách của người lớn xung quanh, giúp trẻ nhận ra được mối quan hệ làm giàu thêm vốn hiểu biết cho trẻ, từ đó giúp trẻ cảm thụ được sự giàu có phong phú về thế giới xung quanh, lĩnh hội được tri thức văn học. Tất cả những điều đó đã tạo tiền đề cho sự phát triển trí tuệ để trẻ trở thành con người, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. - Qua việc sử dụng phương pháp phát triển ngôn ngữ giúp trẻ phát triển từ ngữ nhanh chóng, trẻ đạt hiệu quả cao trong quá trình chăm sóc và giáo dục. - Qua quá trình được học tập trong trường và quá trình công tác tôi nhận thấy trẻ ở độ tuổi 24 đến 36 tháng tuổi qua một số phương pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ còn nhiều hạn chế, một số cháu chưa mạnh dạn trước chỗ đông người, một số cháu còn nói ngọng nhiều. Vì thế trẻ chưa thể hiện được khả năng của mình chưa được trôi chảy. Trên cơ sở đó là người giáo viên mầm non tôi nhận 4
5. thấy rằng, việc cho trẻ làm quen với văn học qua việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở độ tuổi 24 đến 36 tháng tuổi là việc hết sức cần thiết. 2. Chương 2 : Nội dung vấn đề nghiên cứu: 2.1.Thực trạng : - Khảo sát ( Thống kê) Lớp được phân chia theo đúng độ tuổi quy định - Trẻ đi học chuyên cần - Đồ dùng phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về hình ảnh, mầu sắc hấp dẫn ( tranh ảnh, vật thật , ) - Luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu nhà trường. - Giáo viên nắm vững phương pháp dạy của bộ môn, được bồi dưỡng thường xuyên và tham gia học tập tại các lớp chuyên đề do sở, huyện tổ chức. - Giáo viên nhiệt tình, sáng tạo làm đồ dùng phục vụ cho việc cung cấp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ. - Trình độ của giáo viên đều trên chuẩn. - Trường mầm non Tân Việt là một trường có nhiều điểm lẻ nằm rải rác, không tập trung, lớp học do tôi chủ nhiệm có 3 độ tuổi 24- 36 tháng tuổi không đồng đều. Chủ yếu trẻ là con em nông thôn, trẻ đi học và bán trú tại trường là 100%, sự quan tâm của bố mẹ tới trẻ còn ít mà đặc biệt là phó mặc cho giáo viên chăm sóc trẻ. Các cháu ít được sự phối hợp chăm sóc giữa gia đình và nhà trường dẫn đến việc phát triển kỹ năng diễn đạt cho trẻ cũng bị hạn chế. - Qua khảo sát tôi có thể nắm rõ những mặt ưu điểm và hạn chế của trẻ. Bên cạnh đó khảo sát trẻ trên lớp khiến tôi và học sinh của mình có thể hiểu nhau hơn. Khảo sát đầu năm : Nội dung Số trẻ Đạt Chưa đạt Ngôn ngữ của 10 cháu 5 cháu 5 cháu trẻ 5
6. -Đánh giá( phân tích) : giáo viên phải nắm vững đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ nhà trẻ . -Muốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ, theo tôi điều đầu tiên chúng ta phải hiểu được phát triển ngôn ngữ cho trẻ là gì ? Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giúp trẻ nắm vững được nhiều từ, hiểu ý nghĩa của từ và biết sử dụng từ trong các tình huống giao tiếp. Để làm được như vây tôi phải dựa trên các cơ sở lý luận sau : - Đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ nhà trẻ : Ngôn ngữ của trẻ tăng nhanh . Số lượng từ chủ động của trẻ từ 500 - 600 từ. Trong ngôn ngữ của trẻ có tất cả các loại từ đơn, từ ghép . ở trẻ có cả từ ghép có 3 - 4 tiếng bên cạnh đó trẻ có nhu cầu giao tiếp với mọi người, trẻ thích tìm hiểu những điều mới lạ trong cuộc sống xung quanh, những từ các cháu được sử dụng hầu hết là những từ chỉ tên gọi, những gì gần gũi xung quanh mà hàng ngày trẻ tiếp xúc. Ngoài ra, trẻ cũng nói được một số từ chỉ hành động, chỉ những công việc của bản thân và mọi người xung quanh, chỉ hành động của những con vật mà trẻ biết . Ví dụ : Máy bay - Máy bay bay. Tầu hoả - Tầu hoả chạy Con cá - Con cá bơi Bố cháu - Bố cháu đi làm. Tôi nhận thấy ngôn ngữ của trẻ tuy phát triển nhưng còn hạn chế, bộ máy phát âm của trẻ đang hoàn thiện dần nên khi trẻ nói, trẻ hay nói chậm, hay kéo dài giọng, đôi khi còn ậm , ừ, ê , a , không mạch lạc. Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ , tôi thấy người giáo viên cần phải nắm vững đặc điểm ngôn ngữ của trẻ . Mặt khác cô giáo phải nói , rõ ràng, rành mạch . * Cơ sở tâm lý : Tư duy của trẻ ở lứa tuổi nhà trẻ là tư duy trực quan. Thời kỳ này, khả năng tri giác về các sự vật hiện tượng bắt đầu được hoàn thiện . Trẻ hay bắt 6
7. chước những cử chỉ, và lời nói của người khác, do vậy ngôn ngữ của cô giáo phải trong sáng và chính xác để trẻ nói theo. * Cơ sở giáo dục : Ngôn ngữ của trẻ chỉ được hình thành và phát triển qua giao tiếp với con người và sự vật hiện tượng xung quanh Để thực hiện điều đó phải thông qua nhiều phương tiện khác nhau như qua các giờ học, các trò chơi, dạo chơi ngoài trời và sinh hoạt hàng ngày, rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, tập cho trẻ biết nghe, hiểu và phát âm chính xác các âm của tiếng mẹ đẻ, hướng dẫn trẻ biết cách diễn đạt ý muốn của mình cho người khác hiểu. Vì vậy khi cho trẻ tiếp xúc với các sự vật hiện tượng thì phải cho trẻ biết gọi tên, đặc điểm của đối tượng, không những thế, giáo viên dạy trẻ biết nói câu đầy đủ, rõ nghĩa, dạy trẻ phát âm đúng các âm chuẩn của Tiếng việt, đảm bảo các nguyên tắc của giáo dục học tính khoa học, tính hệ thống, tính vừa sức, tính tiếp thu. - Dựa vào những cơ sở lý luận trên, đối chiếu với tình hình thực tế, tôi nhận thấy sự chênh lệch về ngôn ngữ của trẻ ở cùng một độ tuổi trong lớp là khá lớn.Qua quá trình tìm hiểu, tôi nhận thấy ngôn ngữ của trẻ không phụ thuộc vào điều kiện vật chất, kinh tế của gia đình mà trước hết liên quan rất nhiều đến thời gian trò chuyện với trẻ hay không ? Cô và cha mẹ có lắng nghe bé kể chuyện về sinh hoạt và bạn bè hay không ? Cô có thường xuyên kể chuyện cho bé nghe và hướng dẫn bé kể lại không ? Ngày nghỉ, bố mẹ có đưa con đi chơi công viên hay đi thăm họ hàng hay không ? Tất cả những điều đó không chỉ làm tăng số lượng ngôn ngữ của trẻ, sự hiểu biết nghĩa của từ, cách dùng từ của trẻ mà còn làm phong phú hiểu biết và xúc cảm của trẻ. -Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở lớp thông qua một số hoạt động sau : c. Qua giờ học : Phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở trường Mầm non là công tác giáo dục có kế hoạch, có mục đích, có tổ chức và phải mang tính hệ thống nhằm phát triển ngôn 7
8. ngữ cho trẻ như một phương tiện giao tiếp quan trọng vì thế chúng ta phải dạy cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, trên những tiết học cụ thể, trong đó phát triển ngôn ngữ, ngôn ngữ phải được đặt lên vị trí hàng đầu. * Thông qua giờ nhận biết tập nói : Đây là môn học quan trọng nhất đối với sự phát triển ngôn ngữ và cung cấp từ vựng cho trẻ . Trẻ lứa tuổi 24 -36 tháng tuổi đang bắt đầu học nói, bộ máy phát âm chưa hoàn chỉnh, vì vậy trẻ thường nói một từ, nói ngọng, nói lắp. Cho nên trong tiết học cô phải chuẩn bị đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cho trẻ Bên cạnh đó cô cũng phải chuẩn bị một hệ thống câu hỏi rõ ràng, ngắn ngọn, trong khi trẻ trả lời cô hướng dẫn trẻ nói đúng từ, đủ câu, không nói câu cụt lủn hoặc cộc lốc. Ví dụ : Trong bài Nhận biết quả dứa, quả cam, quả đu đủ”, cô muốn cung cấp từ “ mắt dứa ” cho trẻ. Cô phải chuẩn bị đầy đủ các loại quả thật, để trẻ sử dụng các giác quan : sờ, nhìn, nếm, ngửi, nhằm phát huy được tính tích cực của tư duy, rèn khả năng ghi nhớ có chủ đích, Để giúp trẻ hứng thú tập trung vào đối tượng quan sát, cô cần đưa ra một hệ thống câu hỏi : - Đây là quả gì ? ( Đây là quả dứa ạ ! ) - Qủa dứa có mầu gì ( Mầu vàng ) - Đây là cái gì của quả dứa ? ( Vỏ dứa ) - Vỏ dứa như thế nào ? ( Vỏ dứa có mắt ạ ! ) - Như vậy nhờ có sự giao tiếp giữa cô và trẻ đã giúp trẻ phát huy được tính tích cực của tư duy, rèn khả năng ghi nhớ, phát triển năng lực quan sát, phát triển các giác quan, kích thích lòng ham hiểu biết tìm tòi khám phá về những 8
9. điều bí ẩn của các sự vật xung quanh. Qua đó củng cố, mở rộng vốn hiểu biết, làm giầu ngôn ngữ cho trẻ. * Qua giờ thơ, truỵên. Trên tiết học khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ và còn hình thành phát triển ở trẻ kỹ năng nói mạch lạc mà muốn làm được như vậy trẻ phải có ngôn ngữ phong phú hay nói cách khác là trẻ cũng học thêm được các từ mới qua giờ học thơ, truyện . Khi tiếp xúc với bài thơ, câu chuyện là trẻ đã được tri giác các bức tranh có hình ảnh và từ ngữ mới tương ứng với nội dung bức tranh. Ví dụ 1 : Trẻ nghe câu truyện “ Bác gấu đen và hai chú thỏ ” Cô muốn cung cấp cho trẻ từ “ ướt lướt thướt” Cô có thể cho trẻ xem tranh, mô hình, và giải thích từ “ ướt lướt thướt” Bên cạnh đó cô cũng chuẩn bị một số hệ thống câu hỏi giúp trẻ nhớ được nội dung truyện và từ vừa học : Bác gấu đen trong câu truyện cô vừa kể đi đâu ? ( Đi chơi rừng) Khi gặp trời mưa, bác gấu đã bị làm sao ? ( Ướt lướt thướt ) Cô kể lần 1 -2 giúp trẻ hiểu tác phẩm và đặt tiếp hệ thống câu hỏi hướng vào việc hiểu biết các hành động của nhân vật để trẻ hiểu việc nào nên làm, việc nào không lên làm . Qua câu truyện, con yêu quý ai ? ( Bác gấu đen, bạn thỏ trắng ) ( Vì bạn thỏ trắng, và bác gấu đen là những người tốt bụng ) Ví dụ 2 : Qua bài thơ “ Cây bắp cải ” cô muốn cung cấp cho trẻ từ “ Sắp vòng quanh ” `Cô có thể cho trẻ quan sát vật thật. cho trẻ được xem , được sờ, các lá bắp cải sắp vòng quanh như thế nào ? Cô vừa giải thích vừa chỉ cho trẻ xem và cho trẻ cùng làm động tác mô phỏng các lá cải được xếp vòng quanh với nhau tạo thành cây bắp cải xanh. Bên cạnh đó cô cũng chuẩn bị một hệ thống câu hỏi Cô vừa đọc cho các con nghe bài thơ gì ? ( Cây bắp cải ) 9
10. Cây bắp cải trong bài thơ được tác giả miêu tả đẹp như thế nào ? ( Xanh man mát, ) Lá bắp cải trong bài thơ đựơc tác giả miêu tả như thế nào ? ( Sắp vòng quanh) Như vậy thơ truyện không những kích thích nhận thức có hình ảnh của trẻ mà còn dạy trẻ thể hiện và mô phỏng những động tác tương ứng với nhân vật trong bài thơ, câu truyện. Khi trẻ đã biết kể lại truyện cùng với cô điều đó chứng tỏ trẻ đã biết ghi nhớ cốt truyện và biết sử dụng ngôn ngữ nói là phương tiện, lĩnh hội kinh nghiệm tiếp thu kiến thức, biết sử dụng nhiều từ mới thể hiện sự tương ứng với nội dung câu truyện đó. * Qua giờ chơi Đây có thể coi là một trong những hình thức quan trọng nhất. Bởi giờ chơi có tác dụng rất lớn trong việc phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là tích cực hoá ngôn ngữ cho trẻ. Thời gian chơi của trẻ chiếm nhiều nhất trong thời gian trẻ ở nhà trẻ, là thời gian trẻ được chơi thoải mái nhất. Trong quá trình chơi trẻ được sử dụng các loại từ khác nhau, có điều kiện học và sử dụng các từ có nội dung rất khác nhau . Ví dụ : Trò chơi bế em Búp bê của bạn ăn chưa ? ( Rồi ạ ! ) Bạn đã cho búp bê ăn lúc nào vậy ? ( Vừa ăn xong) Điều đó cho thấy giờ chơi không chỉ dạy trẻ kỹ năng chơi mà còn dạy trẻ nghe, hiểu, giao tiếp cùng nhau Trong quá trình chơi, trẻ được thực hiện nhiều hành động khác nhau với đồ chơi như vậy trẻ phải sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp và phát triển lời nói cho trẻ. Ví dụ : Tài ơi! Con đang xếp gì đấy ? ( Con xếp đoàn tầu ) Con xếp đoàn tầu bằng những hình gì ? (Hình vuông, hình chữ nhật. hình tròn ạ ! ) 10
11. Như vậy trò chơi sáng tạo cũng góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trong quá trình chơi trẻ bắt buộc phải giao tiếp với nhau do vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển ngày một phong phú. Ví dụ : Trò chơi bế em, cô nhập vai làm mẹ cho búp bê bú, cho búp bê ăn, búp bê ngủ trẻ sẽ bắt trước những lời cô nói như : “ Con của mẹ ngoan quá ! ” Biết hát ru “ à ơi” cho em bé ngủ Ngoài trò chơi, phản ánh sinh hoạt, trong giờ chơi, cô tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi học tập nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trò chơi bắt chước tiếng kêu của các con vật : Cô nói Trẻ kêu Con mèo Meo meo Con vịt Cạp cạp Con chó Gâu gâu Trò chơi đoán đặc điểm của các con vật : Cô nói Trẻ nói Con gà mái Có hai chân Con chó Có bốn chân Trong quá trình chơi trẻ được thực hiện nhiều lần, nhiều hành động khác nhau, như vậy trẻ phải sử dụng ngôn ngữ để tìm tòi, khám phá cách chơi, luật chơi. Cô giáo có vai trò quan trọng thúc đẩy, kích thích trẻ sử dụng ngôn ngữ và phát triển lời nói mạch lạc, đúng ngữ pháp của trẻ. * Qua giờ âm nhạc . Các tiết học âm nhạc trẻ được tiếp xúc nhiều với nhiều đồ vật ( Trống, lắc, phách tre, và nhiều chất liệu ) trẻ được học những giai điệu vui tươi kết hợp với các loại hoạt động ( vận động ) theo bài hát một cách nhịp nhàng. Để làm được như vậy đó là nhờ sự hiểu biết, nhận thức, ngôn ngữ, kỹ năng nhất là sự giao 11
12. tiếp bằng ngôn ngữ của trẻ được tích luỹ và lĩnh hội, phát triển tính nghệ thuật, giúp trẻ yêu âm nhạc . Qua những giờ âm nhạc học hát, vận động theo nhạc, trẻ đã biết sử dụng ngôn ngữ có mục đích, biết dùng ngôn ngữ và động tác cơ bản để miêu tả những hình ảnh đẹp của bài hát. Ví dụ : Hát và vận động bài “ Con voi” Trẻ biết sử dụng động tác minh hoạ đơn giản như : Trông đằng xa kia có cái con chi to nghê : Trẻ dùng một ngón tay vẫy vẫy Sao trông giống như xe hơi : Hai tay tạo hình chữ nhật ở trước ngực. Lăn lăn bánh xe đi chơi : Hai tay quay vong tròn à thì ra con voi : Dùng tay chỉ kết hợp với vẫy nhẹ Vậy mà đuôi trên đầu: Dùng tay phải đặt giữa đỉnh đầu vẫy nhẹ. d . Qua giờ đón- trả trẻ . Cô phải tích cực trò chuyện cùng trẻ và yêu cầu trẻ trả lời các câu hỏi của cô rõ ràng. Trò chuyện với trẻ là hình thức đơn giản nhất để cung cấp ngôn ngữ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Bởi qua trò chuyện với trẻ, cô cung cấp, mở rộng “ ngôn ngữ” cho trẻ. Ví dụ : Bố con tên gì ? Bố con tên là Tuấn ạ ! Sáng nay ai đưa con đi học ? Mẹ con ạ ! Mẹ con đi bằng gì ? ( Xe đạp ) Xe đạp kêu như thế nào ? ( Kính koong ). Nhà con có những ai ? ( Ông , bà, bố, mẹ .) Như vậy khi trẻ mạnh dạn trò chuyện cùng với cô nghĩa là trẻ đã tự tin vào “ngôn ngữ vựng” của mình, ngôn ngữ của trẻ nhờ đó mà được mở rộng và phát triển hơn Bên cạnh đó cô cũng thường xuyên đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe, khuyến khích trẻ phát âm và yêu cầu trẻ trả lời một số câu hỏi đơn giản . Ví dụ : Khi cô đọc cho trẻ nghe câu chuyện “ Thỏ con không vâng lời” Cô có thể hỏi : 12
13. Cô vừa đọc cho các con nghe câu chuyện gì ? ( Thỏ con không vâng lời) Trong câu chuỵên cô vừa đọc có những ai ? ( thỏ con, thỏ mẹ, ) Khi không nhớ được đường về nhà thỏ con đã làm gì ?( Khóc hu hu hu ) e . Thông qua các hoạt động khác : Cung cấp ngôn ngữ cho trẻ thông qua chế độ sinh hoạt hàng ngày . Trong giờ ăn : Trẻ tiếp nhận được số lượng những từ ngữ mới góp phần làm giầu ngôn ngữ cho trẻ . Ví dụ : Cô giới thiệu món ăn, hỏi trẻ những chất dinh dưỡng có trong thức ăn. Cô mời cả lớp ăn cơm. Trẻ mời lại. “ Hôm nay lớp mình ăn cơm gà rang nấm, canh khoai tây nấu thịt. Tráng miệng bằng nước cam. Cô mời cả lớp ăn cơm!” Trong giờ ngủ : Cô hát những ca khúc thân thương để giúp trẻ những quy tắc trong giờ ngủ. Ví dụ : Cô hát bài “ Giờ đi ngủ” Khi lắng nghe cô hát thì trẻ nằm đúng tư thế , không nói chuỵên, không nằm sấp. Khi cho trẻ dạo chơi, thăm quan: Dạo chơi thăm quan là loại tiết học đặc biệt nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trong giờ dạo chơi, thăm quan, trẻ được trực tiếp quan sát các sự vật hiện tượng phong phú của cuộc sống. Mục đích của dạo chơi, thăm quan là mở rộng tầm hiểu biết cho trẻ, trên cơ sở đó cung cấp, củng cố một số lượng lớn ngôn ngữ cho trẻ. Để dạo chơi, thăm quan có hiệu quả, cô giáo cần phải chuẩn bị tốt nội dung cho trẻ quan sát, những từ, câu, cần dạy trẻ. Những câu hỏi yêu cầu trẻ trả lời, những phương pháp, biện pháp cần tích cực hoá ngôn ngữ của trẻ. Ví dụ : Cho trẻ quan sát con gà trống 13
14. Cô phải chọn được vị trí để con gà trống cho mọi trẻ đều quan sát được. Bên cạnh đó cô cũng cần chuẩn bị một số hệ thống câu hỏi như: Đây là con gì ? Các con nhìn thấy con gà trống đang làm gì đây ? Con gà trống đang ăn gì đấy? Con gà trống có dáng đi như thế nào đây ? Thường sau một thời gian đi tham quan về, cô tổ chức đàm thoại về nội dung thăm quan nhằm củng cố kiến thức thu được trong buổi thăm qua, củng cố và tích cực hoá ngôn ngữ cho trẻ. Bên cạnh đó cô luôn sửa sai câu nói của trẻ ở mọi lúc, mọi nơi để giúp trẻ có một nguồn “ ngôn ngữ ” phong phú, đa dạng g . Kết hợp với phụ huynh : Để ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt điều không thể thiếu được đó là nhờ sự đóng góp của gia đình. Cô giáo thường xuyên gặp gỡ nói chuyện về tình hình hoạt động của trẻ trong lớp qua đó phụ huynh nắm bắt được nội dung chương trình giáo dục hiện hành đồng thời hàng ngày cô cũng trao đổi cùng phu huynh về ý nghĩa của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Để phối hợp cùng giáo viên trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ thì phụ huynh hàng ngày dành thời gian thường xuyên trò chuyện cùng trẻ, cho trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với các sự vật hịên tượng xung quanh, lắng nghe và trả lời các câu hỏi của trẻ. Đối với những cháu mới học nói thì vai trò của phụ huynh trong việc phối hợp với cô giáo trong việc trò chuyện nhiều với trẻ là càng cần thiết bởi nó giúp trẻ được vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống của trẻ, trẻ được giao tiếp, được sửa phát âm, sửa ngọng. Có như vậy tiếng nói của trẻ mới tích cực trong sáng. 2.2. Các giải pháp: * Bồi dưỡng nâng cao nhận thức: 14
15. Đề tài này là tìm ra hình thức, phương pháp, kỹ năng và đúc rút những kinh nghiệm để khi giảng dạy thể loại thơ ca, truyện được tốt hơn. Giúp trẻ tiếp thu được tối đa những mục đích yêu cầu của bài học. Đó là mỗi bài thơ giúp trẻ hiểu nội dung được nhịp điệu, vần điệu của mỗi bài thơ. Qua mỗi bài thơ giáo dục tình yêu thương, biết vâng lời, yêu thiên nhiên, bảo vệ môi trường bằng những việc làm cụ thể. Việc bồi dưỡng nâng cao nhận thức của đề tài này, là tìm ra hình thức, phương pháp, kỹ năng và đúc rút những kinh nghiệm để khi giảng dạy thể loại thơ được tốt hơn. Giáo viên cần phải nâng cao trình độ công nghệ thông tin để áp dụng vào bài dạy thêm phong phú, giúp trẻ tiếp thu được tối đa những mục đích yêu cầu của bài học. Đó là mỗi bài thơ giúp trẻ hiểu nội dung được nhịp điệu, vần điệu của mỗi bài thơ. Qua mỗi bài thơ giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho trẻ. *Luyện kỹ năng thực hành: Để ngôn ngữ của trẻ mạch lạc cô cần nghi rõ tên bài, chon đề tài cho phù hợp với nhận thức của trẻ và kinh nghiệm của cụ, yêu cầu trẻ kể rõ ràng về ngôn ngữ, cô co thể cho trẻ kể theo giống dối , bằng tranh ảnh, hình thức kể theo đoạn, cô gợi ý cho trẻ kể tiếp, tổ chức nhiều hình thức khác nhau để luyện cho trẻ . * Tăng cường cơ sở vật chất: Cô tham mưu cùng ban giám hiệu và hội cha mẹ học sinh để vận động xã hội hóa khuyên góp về cơ sở vật chất ,để phuc vụ cho công tác giảng dạy. * Kiểm tra đánh giá: về khả năng diễn đạt của trẻ 24- 36 tháng tuổi qua việc đọc thơ và kể chuyện: Đọc kể diễn cảm là sự tái tạo lại tác phẩm một cách sáng tạo của người đọc hoặc người kể bằng giọng đọc, giọng kể diễn cảm và các yếu tố biểu cảm đã làm sống lại lời nói, hành động, tính cách của nhân vật. Vai trò của đọc kể dưới việc phát triển ngôn ngữ của trẻ: 15
16. Đọc kể diễn cảm là cách sử dụng lời nói và giọng kể có kèm theo cử chỉ, điệu bộ, nét mặt để truyền ý nghĩa tình cảm, tâm trạng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm và thái độ, tâm trạng của người đọc đến người nghe Giúp trẻ có hứng thu, rung cảm, có ấn tượng sâu sắc với thơ và truyện. Giúp trẻ làm quen với thơ, truyện để phát triển ngôn ngữ một cách thoải mái. * Phê phán, rút kinh nghiệm: Từ những kết quả trên tôi rút ra kinh nghiệm khi dạy trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua những bài thơ câu chuyện. Giáo viên cần nâng cao trình độ ngôn ngữ của chính bản thân mình, coi ngôn ngữ là phương tiện giáo dục chủ đạo. Giáo viên phải thật sự kiên trì nhẫn lại yêu trẻ như con của mình. Giáo viên phải sưu tầm tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi đẹp hớp dẫn đối với trẻ Phối hơp với hội cha mẹ học sinh để động viên giáo duc trẻ thưc hiện tốt yêu cầu cần đạt của giáo viên. * Biểu dương, tuyên truyền: - Biểu dương những tập thể ,cá nhân, đã ủng hộ cho lớp về cơ sở vật chất qua các buổi hop giao lưu với thôn đội. -Tuyên truyền dưới hình thức, bảng tuyên truyền đẹp, thay đổi nội dung và hình thức phù hợp với chủ đề. ví dụ :Chủ đề : Thế giới thực vật , tết và mùa xuân , bảng tuyên truyền có những hình ảnh về tết và mùa xuân, câu thơ, câu truyện, bài hát, đồng dao, ca dao . có tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh. - Tuyên truyền bằng truyền thanh, loa đài có nội dung theo chủ đề, những câu truyện hấp dẫn vào giờ đón , trả trẻ để các cháu và phụ huynh được nghe. - Tuyên truyền góc chơi đặc biệt góc học tập, thường thay đổi tranh ảnh để lôi cuốn trẻ., giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón và trả trẻ trao 16
17. đổi về trẻ trong khi kể chuyện đọc truyện trò truyện giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ một cách mạch lac. * Khuyến khích bằng cơ sở vật chất: - Khi vôn ngôn từ của trẻ đã phát triển dựa trên những kêt quả của cô đã thưc hiện, cô khuyến khích trẻ dưới mọi hình thức bạn nào nói đúng theo yêu cầu của cô , cô sẽ thưởng cho đồ chơi , cô thưởng theo tổ,cá nhân , cô khích lệ trẻ đẻ trẻ cảm thấy tự tin khi học bộ môn văn hoc. 2.3. Kết quả ( tiến hành vào cuối kỳ, cuối năm học) * Tiêu chí đánh giá: Dựa vào bốn tiêu chí tôi đã đánh giá trẻ, về thể chất trẻ đã trẻ đã phát triển tương đối đồng đều, về nhận thức trẻ đã có nề nếp chơi đoàn kết cùng các bạn trong lớp, trong nhóm chơi, về ngôn ngữ trẻ phát triển mạch lạc nói được nhũng câu có cụm tư dài, về phát triển tình cảm xã hội trẻ trẻ nhận biêt những màu sắc cơ bản, yêu cái đep, yêu quý bạn bè, và ngươi thân trong gia đình . * Kết quả sau khi đánh giá: Trải qua quá trình thực hiện bền bỉ, liên tục, trẻ lớp tôi đã có những chuyển biến rõ rệt , phần lớn số trẻ trong lớp đã có một số ngôn ngữ rất khá, các cháu nói năng mạch lạc, rõ ràng, biết cách diễn đạt ý muốn của mình, mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp, ngôn ngữ của trẻ đã phong phú hơn rất nhiều so với kết quả đầu năm tôi đã khảo sát. Cụ thể như sau : Nội dung Sô cháu Đạt Chưa đạt Ngôn ngữ của 10 cháu 9 cháu 2 cháu trẻ Bên cạnh đó ở lớp tôi có một số cháu đã sử dụng ngôn ngữ các cô cung cấp cũng rất hay và ngộ nghĩnh trong sinh hoạt hàng ngày. Trong giờ hoạt động ngoài trời, cho cho trẻ quan sát vườn hoa, nhiều cháu đã phát hiện ra bông hoa hồng nhung có cánh hoa “ sắp vòng quanh” . 17
18. Cách hiểu của các cháu tuy còn nhiều hạn chế nhưng cháu đã biết sử dụng từ “ Sắp vòng quanh” trong giờ văn học để ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày. Như vậy các cháu ở lớp tôi đã có những chuyển biến rõ rệt về phát triển ngôn ngữ. Điều rất mừng là sau một năm “ ngôn ngữ ” của các cháu càng ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng mà các cháu còn biết vận dụng những từ được học ở trên lớp vào trong sinh hoạt hàng ngày, và sử dụng chúng rất hiệu quả. Phụ huynh đa số hiểu về ý nghĩa của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ * So với cùng kỳ năm trước: Đối với trẻ : Năm học 2012-2013 học sinh của lớp tôi nhận thức chậm, vì các cháu chưa được tiếp xúc nhiều với môi trường tâp thể, vốn từ của trẻ còn hạn chế, vì đa phần các bâc phụ huynh co ý nghĩ không cho con mình đi hoc nhà trẻ, mẫu giáo sớm mà để con ở nhà , hay gửi con em mình vào nhóm trẻ gia đình ,để tiêt kiệm thời gian vì đa số học sinh lớp tôi là con em nông thôn. Năm học 2013-2014 được sự vận động của cô giáo chủ nhiệm và các ban ngành trong thôn đội tuyên truyền đến các bậc cha mẹ học sinh dưới nhiều hình thức, vì vậy phụ huynh đã nhận thức việc đưa con đến trường từ bé là việc làm đúng đắn , ngay từ đầu năm học phụ huynh đã nhiệt tình đưa con đến lớp, các cháu được tiêp xúc với cô giáo bạn bè trong lớp được học những bài hát ca dao,đồng dao những bài thơ câu truyên trong chương trình nên trẻ đã phát triển về ngôn ngữ môt cách rõ ràng , vốn ngôn từ của trẻ phong phú hơn , trẻ có cảm giác thoái mái tự tin khi đến trườn cùng cô giáo và các bạn. 2.4: Rút ra bài học kinh nghiệm: * Bài học chung: Vậy muốn có được kết quả trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua quá trình thực hiện tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau : 18
19. Giáo viên cần hiểu rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ với việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ, không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tự rèn luyện ngôn ngữ của mình để phát âm chuẩn tiếng việt. Để phát triển ngôn ngữ của trẻ một cách toàn diện thì cô giáo cần phải thực hiện ba nhiệm vụ : Làm giầu ngôn ngữ của trẻ qua việc hướng dẫn trẻ quan sát, đàm thoại, hướng dẫn trẻ vui chơi, kể chuyện và đọc chuyện cho trẻ nghe. Củng cố ngôn ngữ cho trẻ Tích cực hóa ngôn ngữ cho trẻ. * Bài học riêng : Giáo viên phải biết phối hợp chặt chẽ ba nội dung trên để góp phần tạo điều kiện cho trẻ lĩnh hội những điều mới lạ về thế giới xung quanh Giáo viên luôn tạo không khí vui tươi, thoải mái cho trẻ, động viên trẻ đi học đều, tạo điều kiện quan tâm đến những trẻ nhút nhát, giành thời gian gần gũi, trò chuyện với trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động tập thể giúp trẻ được giao tiếp nhiều hơn. Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường để giáo viên nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để từ đó có kế hoạch phát triển ngôn ngữ cho trẻ Tổ chức nhiều trò chơi sử dụng ngôn ngữ . Cô giáo tạo điều kiện cho trẻ nghe nhiều và nói chuyện nhiều với trẻ , luôn tìm cách thúc đẩy trẻ sử dụng ngôn ngữ một cách chủ động. Tích cực cho trẻ tiếp cận và làm quen với thiên nhiên để phát triển khả năng quan sát của trẻ, giúp trẻ củng cố và tư duy hoá các biểu tượng bằng ngôn từ. * Bài học thành công: Vận động 100% phụ huynh đóng góp tiền mua đồ dùng đồ chơi, khâu giống rối mua tranh ảnh , các loại hoa, cây cảnh, vật nuôi để xây dựng góc thiên nhiên phong phú, góc xây dựng, góc sách truyên, góc phân vai, góc tuyên 19
20. truyền, thông quan các tiết học, cô kết hợp với nội dung phát triển ngôn ngữ cho trẻ phù hợp với thực tế của lớp, cũng như của địa phương. Tóm lại, trong tất cả các hoạt động hàng ngày của trẻ ở trường cô phải tích cực trò chuyện với trẻ, hỏi trẻ để trẻ trả lời, nếu trẻ không trả lời được cô phải nhắc nhở trẻ, có như vậy ngôn ngữ của trẻ mới tăng, trẻ mới hiểu được nghĩa của từ, biết sử dụng từ trong tình huống giao tiếp với mọi người xung quanh. * Bài học chưa thành công: Cần vận động, tuyên truyền hơn nữa với cha mẹ học sinh hiểu thêm về tầm quan trọng của viêc phát triển ngôn ngữ đối với trẻ mầm non thông qua các môn học để phụ huynh yên tâm gửi con em mình tới trường , tới lớp . III. Phần kết luận và kiến nghị: 1. Có tác dụng đến đâu,ý nghĩa đối với công việc: Giáo dục mầm non là ngành học đặc biệt, có tác dụng quan trọng trong sự nghiệp đào tạo con người mới , là cơ sở hình thành và phát triển con người . Chính vì vậy là một giáo viên mầm non luôn cần có phẩm chất đạo đức , lối sống , tư tưởng , lập trường vững vàng . Luôn bồi dưỡng, chau dồi kiến thức , rèn luyện kỹ năng phát âm chuẩn cho trẻ vì kỹ năng này đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ , giúp trẻ có thêm nhiều vốn từ mới làm giàu cho kho tàng kiến thức của trẻ . Luyện cho trẻ nói rõ câu thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại thơ ca, bài vè câu đố, truyên kể là sự tổng hợp toàn bộ nội dung rèn luyện ngôn ngữ . Nói mạch lạc chứng tỏ ngôn ngữ của trẻ đã đạt yêu cầu về mặt biểu hiện âm thanh , từ diễn đạt , câu đúng ngôn từ , cũng như sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp .Đề tài nghiên cứu này sẽ làm cơ sở vững chắc cho việc học tập của trẻ những năm tiếp theo . Việc rèn cho trẻ nói rõ câu từ hiện nay là một vấn đề rất quan trọng , nên mỗi giáo viên không chỉ rèn cho trẻ tốt qua các tiết học mà bên cạnh đó phải rèn 20
21. luyện bản thân để có trình độ chuyên môn dạy tốt , mang tri thức thắp sáng thế hệ mầm non phấn đấu tất cả, vì trẻ thơ thân yêu. Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng trong việc phát triển ngôn ngữ của trẻ lứa tuổi nhà trẻ trong năm học vừa qua . - Tôi rất mong được sự góp ý của ban giám hiệu và chị em trong tổ để tôi ngày càng có nhiều kinh nghiệm dạy dỗ trẻ tốt hơn 2. Kiến nghị : Ban giám hiệu nhà trường cùng kết hợp với hội cha mẹ học sinh hơn nữa trong việc xã hội hóa giáo dục, tạo môi trường xanh sạch đẹp giúp con em mình có điều kiên học tập và trải nghiệm nhiều hơn. Để cho ngôn ngữ của trẻ 24- 36 tháng tuổi được phát triển hơn nữa , theo tôi cần phải được sự quan tâm của ngành giáo dục đào tạo về tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi việc phổ biến đến tập thể các giáo viên, những bài thơ, câu truyện, bài hát, trò chơi có những từ giầu hình ảnh, giầu âm thanh, trò chơi dân gian của địa phương. Tân Việt ngày 25 tháng 03 năm 2014 Người viết đề tài 21
22. IV : TÀI LIỆU THAM KHẢO- PHỤ LỤC: 1. Tạp chí giáo dục mầm non. 2. Đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi mầm non. 3. Chương trình chăm sóc, giáo dục mầm non. 4. Trò chơi, thơ truyện 24- 36 tháng tuổi 5. Đọc và kể chuyện vườn trẻ. 6. Tâm lý học lứa tuổi mần non 7. Tiếng việt và phương pháp phát triển lời nói. 8. Phương pháp kể sáng tạo truyện cổ tích 22
23. MỤC LỤC Tên đề tài : Một số phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi: I.Phần mở đầu 1.Lý do chon đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2. 3.Thời gian địa điểm: 4. Đóng góp mới về mặt thực tiễn: II: Phần nội dung 3 1.Chương trình 1: Tổng quan. 1.1: Cơ sở lý luân 1.2Cơ sở thực tiễn 2.Chương 2: Nội dung vấn đề nghiên cứu .4 2.1: Thực trạng 2.2: Các giải pháp: 14 2.3:Kếtquả: 17 2.4: Rút ra bài hoc kinh nhiệm (cuối năm học) 19 III. Phần kết luận, kiến nghị.20 1.Có tác dụng đến đâu,ý nghĩa đối với công việc 2.kiến nghị(cấp trường ,phòng , sở) 21 IV. Tài liệu tham khảo phụ lục 23 V. Nhận xét hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm: 23