Sơ thảo lược sử công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam

Nội dung text: Sơ thảo lược sử công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam

1. S th o l c s công tác t t ng c a CS Vi t Nam
2. S th o l c s công tác t t ng c a CS Vi t Nam CHÚ D N C A NHÀ XU T B N Di s lãnh o c a ng C ng s n Vi t Nam quang vinh và Ch t ch H Chí Minh v i, 70 n m qua, công tác t t ng c a ng ã t c nh ng thành t u quan tr ng, góp ph n x ng áng vào s lãnh o c a ng - nhân t quy t nh hàng u t o n ên nh ng th ng l i c a s nghi p xây d ng và b o v T qu c. Nhân d p k ni m 70 n m Ngày truy ền th ống ngành t t ng c a ng (1-8-1930 - 1-8- 2000), Nhà xu t b n Chính tr qu c gia xu t b n cu n sách Sơ th ảo l ược s ử công tác t ư tưởng c ủa Đả ng C ộng s ản Vi ệt Nam 1930-2000 (D th o) do Ban T t ng - Vn hoá Trung ơ ng biên so n. Cu n sách trình bày m t cách có h th ng công tác t t ng c a ng qua chính sách th i k cách m ng t n m 1930 n nay; t p trung vào nh ng ho t ng ch y u c a các cơ quan tr c ti p làm công tác t t ng Trung ơ ng; ng th i c ng dành m t ph n quan tr ng gi i thi u ho t ng công tác t t ng c a các ngành, các oàn th , l c l ng v trang và c a m t s t nh, thành trong c n c. Tuy nhiên, do có m t s khó kh n, h n ch v th i gian, v công tác l u tr tài li u v à iu ki n biên t p nên cu n sách khó tránh kh i còn nh ng thi u sót. Ban T t ng - Vn hoá Trung ơ ng và Nhà xu t b n Chính tr qu c gia mong nh n c nh ng ý ki n xây dng c a b n c ti n t i hoàn thi n cu n Lịch s ử công tác t ư t ưởng v ăn hoá c ủa Đảng. Xin trân tr ng gi i thi u cu n sách v i b n c.
3. Tháng 6 n m 2000 NHÀ XU T B N CHÍNH TR QU C GIA LI NÓI U Nm nay, cùng v i toàn ng và toàn dân ta k ni m tr ng th nh ng ngày l l n c a t nc, toàn ngành công tác t t ng ph n kh i k ni m 70 n m Ngày truy n th ng ca ngành mình (1-8-1930 - 1-8-2000). Nhân d p này, góp ph n ôn l i và phát huy truy n th ng t t p 70 n m qua, ng vi ên toàn ngành n l c ph n u th c hi n th ng l i nhi m v công tác t t ng trong th i k mi, Ban T t ng - Vn hoá Trung ơ ng t ch c biên so n cu n Sơ th ảo l ược s ử công tác t ư t ưởng c ủa Đả ng C ộng s ản Vi ệt Nam 1930-2000 (D th o). Công tác t t ng g n li n v i quá trình 70 n m xây d ng và tr ng thành c a ng, v i cu c u tranh y gian kh , hy sinh c a nhân dân ta 70 n m qua d i s lãnh o c a ng v i bi t bao s ki n l ch s , v t m i phong ba bão táp, ánh th ng m i k th ù, giành th ng l i v vang cho s nghi p gi i phóng dân t c, xây d ng ch ngh a xã h i v à bo v T qu c. Vi t v công tác t t ng c a ng 70 n m qua, dù m i m c l ưc s c ng ã r t khó, song là vi c lúc này c n ph i làm. Vì n u lâu h ơn n a, thì s ng chí lão thành ã nhi u n m tr c ti p lãnh o công tác t t ng qua các th i k c a cách m ng n c ta, có nhi u hi u bi t và kinh nghi m tham gia th m nh, s không còn iu ki n tham gia. Và, suy cho cùng, m i vi c u có b c kh i u. B c kh i u ch c ch n còn nhi u thi u sót nh ng là c ơ s r t c n thi t cho các b c hoàn thi n ti p theo. Ban T t ng - Vn hoá Trung ơ ng coi cu n L c s này là m t b n d th o l y ý ki n r ng rãi, t o cơ s ti n t i biên so n L ch s công tác t t ng c a ng. Công tác t t ng bao g m nhi u ho t ng phong phú, a d ng, tác ng vào nhi u i
4. tng, trên nhi u a bàn và trong nhi u hoàn c nh khác nhau. Cán b , ng viên và nhân dân các dân t c, các c ơ quan nhà n c, các oàn th và l c l ng v trang v a là i tng c a công tác t t ng, v a là l c l ng làm công tác t t ng. Bn L c s m i ghi l i nh ng ho t ng ch y u c a l c l ng ch công - các c ơ quan tr c ti p làm công tác t ư t ưng. Mi binh ch ng (tuyên truy n, báo chí, giáo d c lý lu n chính tr , v n hoá, v n ngh ) và ho t ng công tác t t ng c a các ngành, các oàn th , các l c l ng v trang c n có t ng k t riêng. Nhân d p cho ra m t b n d th o này, Ban T t ng - Vn hoá Trung ơ ng chân thành cm ơn các ng chí lão thành và nhi u ng chí t ng tham gia lãnh o công tác t tng qua các th i k cách m ng r t nhi t tình góp ý ki n trong quá trình biên so n. Chân thành c m ơn Vi n Nghiên c u L ch s ng Trung ơ ng, C c L u tr V n ph òng Trung ơ ng ng và các c ơ quan có liên quan ã góp ý ki n và giúp chúng tôi trong vi c s u t m và th m nh các t li u. Chúng tôi r t mong ti p t c nh n c nhi u ý ki n óng góp t ng b c hoàn thi n cu n l ch s ca ngành. PH N TH NH T CÔNG TÁC T Ư T ƯNG C A NG C NG S N VI T NAM (1930 - 2000) CH ƯƠ NG I: CÔNG TÁC T Ư T ƯNG TRONG TH I K NG LÃNH O U TRANH GIÀNH CHÍNH QUY N (1930 - 1945)
5. I. S TRUY N BÁ CH NGH A MÁC - LÊNIN VÀO VI T NAM VÀ VI C THÀNH L P NG T khi qu c Pháp xâm l c n c ta n m 1858, nhân dân ta ã không ng ng u tranh bng nhi u hình th c, ti n hành nhi u cu c kh i ngh a, anh d ng ng lên ch ng xâm lc, giành c l p, t do nh ng ch a t c th ng l i do ch a tìm c ng i úng n. Gi a lúc phong trào yêu n c g p kh ng ho ng v con ng c u n c th ì Cách m ng Tháng M i Nga n ra, m u th i k quá t ch ngh a t b n lên ch ngh a xã h i trên ph m vi toàn th gi i. “Nh ánh m t tr i r ng ông xua tan bóng t i, cu c Cách mng Tháng M i ã chi u r i ánh sáng m i vào l ch s loài ng i” [1] . Cách mng Tháng M i ã c v m nh m phong trào cách m ng vô s n và phong trào gi i phóng c a các dân t c b áp b c. ng chí Nguy n Ái Qu c là ng i Vi t Nam u tiên c Cách m ng tháng M i th c tnh, i t ch ngh a yêu n c n v i ch ngh a Mác - Lênin. ng chí l à nhà cách mng u tiên n c ta v t qua ch ngh a yêu nc c a các s phu v à các nhà cách mng có xu h ng t s n ơ ng th i, m ng gi i quy t cu c kh ng ho ng l ch s , t ìm ra con ng c u n c. Nguy n Ái Qu c ra i tìm con ng c u n c t n m 1911, tr c ti p tham gia cu c sng lao ng và u tranh c a giai c p công nhân và nhân dân lao ng các n c t bn và thu c a. Tr i qua m i n m (1911- 1920) nghiên c u, h c t p, quan sát, v à tham gia u tranh, ng chí ã tìm ra chân lý cách m ng c a th i i là ch ngh a Mác - Lênin, th y c mu n gi i phóng dân t c mình không có con ng n ào khác là con ng cách m ng vô s n. Khi c S ơ th o l n th nh t nh ng lu n c ơ ng c a Lênin v vn dân t c và v n thu c a, ng chí ã th y c ph ơ ng h ng gi i quy t cho nh ng v n mà mình nung n u t lâu. ng chí ã th y rõ “ Mu n c u n ưc và gi i phóng dân t c, không có con ưng nào khác là con ưng cách m ng vôn s n” [2] , “Ch có ch ngh a C ng s n m i c u nhân lo i, em l i cho m i ng i không phân bi t ch ng lo i và ngu n g c s t do, bình ng, bác ái, oàn k t, m no trên qu t, vi c l àm cho
6. mi ng i và vì m i ng i, ni m vui, hoà bình, h nh phúc ” [3] , ng chí là m t trong nh ng ng ưi sáng l p ng C ng s n Pháp và là ng ưi c ng s n u tiên c a giai c p công nhân và nhân dân Vi t Nam. ng chí c ng là ng ưi Vi t Nam u tiên truy n bá ch ngh a Mác - Lênin vào trong n ưc và phác th o ra con ưng c u n ưc úng n cho nhân dân ta Nm 1921, Paris, ng chí tham gia sáng l p “H i liên hi p thu c a”, ra báo Ng ưi cùng kh bng ti ng Pháp tuyên truy n và tp h p l c l ng ch ng qu c trong các thu c a và tuyên truy n ch ngh a Mác - Lênin. C ng t n m 1921, ng chí b t tay vi t tác ph m Bn án ch th c dân Pháp, tác ph m có 12 ch ơ ng, mt s ch ơ ng ã ng trên báo Ng ưi cùng kh . Tác ph m c Hi u sách Lao ng (Librairie du travail) Pari xu t b n l n u tiên n m 1925. ó là b n cáo tr ng t cáo ch th c dân Pháp, v ch rõ t i ác x u xa và s l a b p c a b n th c dân các thu c a, mô t hình thù c a ch ngh a t b n: “Ch ngh a t b n là mt con a có m t cái v òi bám vào giai c p vô s n chính qu c và m t cái vòi khác bám vào giai c p vô s n thu c a. N u mu n gi t con v t y, ng i ta ph i ng th i c t c hai vòi” [4] . Bn án ch th c dân Pháp cng v ch rõ s c m nh to l n c a cách m ng gi i phóng dân t c, ch cho các dân t c thu c a con ng c a Cách m ng Tháng M i. i v i n c ta, ây là tác ph m có tính ch t lý lu n cách m ng u tiên c a Vi t Nam, xác nh ph ươ ng h ưng t ư t ưng m i cho phong trào cách m ng Vi t Nam, ph ươ ng h ưng i theo ch ngh a Mác - Lênin và Cách m ng Tháng M ưi, B n án ch th c dân Pháp và báo Ng ưi cùng kh ã góp ph n quan tr ng nâng cao giác ng cách m ng cho công nhân và nhân dân lao ng n c ta; giúp cho trí th c yêu n c n c ta h ng vào tìm hi u ch ngh a Mác - Lênin và Cách m ng Tháng M i, hình thành t t ng cách m ng vô sn c a phong trào yêu n c. Cu i n m 1924, ng chí Nguy n Ái Qu c n Qu ng Châu v i t cách là U viên B Ph ơ ng ông c a Qu c t C ng s n, ph trách C c Ph ơ ng Nam. ây, ng chí c ùng vi các nhà cách m ng Trung Qu c và m t s n c khác châu Á sáng l p ra “H i li ên hi p các dân t c b áp b c Á ông”, ng th i tìm cách truy n bá ch ngh a Mác - Lênin vào trong n c.
7. Tháng 6 -1925, ng chí thành l p Hi Vi t Nam Cách m ng Thanh niên gm nh ng thanh niên Vi t Nam yêu n c nhi t thành và c giác ng b c u v ch ngh a Mác - Lênin. Trong h i có t ch c trung kiên làm nòng c t là Cng s n oàn. Tng b H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ra tu n báo Thanh niên làm c ơ quan tuyên truy n c a H i. Trong th i gian t tháng 6-1925 n tháng 4-1927, báo do ng chí Nguy n Ái Qu c tr c ti p ph trách và ra c 88 s. S 1 ra ngày 21-6-1925. M i s in kho ng 100 b n Qu ng Châu r i chuy n v n c theo ng bí m t. C ơ s trong nc chép thêm thành nhi u b n khác l u hành. ây là t báo ti ng Vi t u ti ên do ng i Vi t Nam vi t ph c v s nghi p cách m ng c a ng i Vi t Nam, ánh d u s ra i c a báo chí cách m ng Vi t Nam. Nó c ng là t báo ti ng Vi t u ti ên a quan im c a ch ngh a Mác - Lênin truy n bá trong nh ng ng i yêu n c Vi t Nam. Ti p theo cu n Bn án ch th c dân Pháp và báo Ng ưi cùng kh , báo Thanh niên ã b c u gi i thi u m t th gi i quan m i, m t con ng cách m ng m i và m t m u ng i chi n s cách m ng m i. Trong nhi u s báo, b ng nhi u cách di n t d hi u, báo ã trình bày cách m ng Thanh niên, th ng xuyên t cáo t i ác và các th on l a b p c a th c dân Pháp v à tay sai bng các d n ch ng c th , kêu g i nhân dân ng d y t gi i phóng cho mình. Báo ã phê phán các t t ng gây tr ng i cho s nghi p gi i phóng dân t c nh : b áp b c bóc lt kh n kh nh ng ch bi t than thân, trách ph n, t i s tr i ho c ch i “minh quân” xu t hi n, coi th ng công nông, l i, ng i này ch i ng i khác, không bi t rng mình không giúp mình thì không ai giúp c mình, v.v Báo c ng nêu c t cách c a ng i cách m ng, tr c h t là c tính hy sinh v ì nhân dân, vì cách m ng. Cùng v i vi c tr c ti p ph trách báo Thanh niên , ng chí Nguy n Ái Qu c ã m c 10 l p hu n luy n cho h ơn 200 cán b , ào t o h thành nh ng ng i cách m ng Vi t Nam u tiên tuyên truy n ch ngh a Mác - Lênin vào trong n c, m t s sau ó c c
8. sang h c Tr ng i h c Ph ơ ng ông Liên Xô. Nh ng bài gi ng c a ng chí c in thành sách ưng cách m nh . ây là tác ph m vn d ng sáng t o h c thuy t Lênin và kinh nghi m Cách m ng Tháng M i v ào hoàn cnh c th c a cách m ng n c ta, v ch ra nh ng v n c ơ bn v lý lu n, chi n l c, sách l c và ph ơ ng pháp cách m ng Vi t Nam. ng chí ã ti p t c phát tri n lu n im sáng t o: nhân dân các n c thu c a có th ch ng ng lên em s c m ình mà gi i phóng cho mình. “ Mu n ng i ta giúp cho, thì tr c mình ph i t gúp l y m ình ã” [5] . ng chí d báo: cách m ng dân t c Vi t Nam thành công thì t sn Pháp y u i, t b n Pháp y u i thì công nông Pháp làm cách m ng giai c p c ng d ”[6] . Nh v y cách m ng n c ta c ng nh các n c thu c a, không hoàn toàn ph thu c v ào cách m ng vô s n chính qu c mà có th giành th ng l i tr c cách m ng chính qu c. ưng cách m nh ã có tác d ng to l n giáo d c và t ch c nh ng thanh ni ên cách mng chân chính, t p h p h vào i ng tiên phong c a giai c p vô s n làm nòng c t cho vi c ti n t i thành l p ng C ng s n. Tác ph m ưng cách m nh ã t n n t ng v lý lu n, chính tr , t t ng cho vi c thành l p ng c ng s n Vi t Nam n m 1930. T nh ng n m 1920 tr i, phong trào yêu n c phát tri n mnh. Sau các cu c u tranh òi th Phan B i Châu (1925), phong trào tang Phan Chu Trinh (1926), nhi u t ch c yêu n c ra i, nh Tâm Tâm Xã (1923 - 1925), Tân Vi t Cách m ng ng (1926 - 1930). Nh ng t ch c yêu n c ó có tác d ng nh t nh trong vi c truy n bá t t ng mi, giáo d c lòng yêu n c và t p h p qu n chúng thanh niên trí th c, ti u t s n, nh ng u ch a ph n ánh quan im chính tr c a giai c p vô s n. Th i k này còn có s ra i c a m t s t ch c i theo ng l i cách m ng t s n. Hi Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã u tranh ch ng l i ch ngh a c i l ơ ng tho hi p v i ch ngh a qu c ca nh ng i bi u cho t s n m i b n và i a ch nh quan im “L p hi n” c a B ùi Quang Chiêu, thuy t “tr c tr ” c a Ph m Qu nh yêu c u qu c Pháp ban b cho m t s quy n l i. ng th i ã u tranh ch ng l i ng l i dân t c h p hòi c a Vi t Nam Qu c dân ng ph nh n u tranh giai c p, ch tr ơ ng oàn k t t t c , ch ng qu c
9. nh ng không ch ng phong ki n. Vi c truy n bá ch ngh a Mác - Lênin và con ng c u nc úng n c a H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên lúc này c c k khó kh n do s àn áp tàn b o và nh ng th on tuyên truy n xuyên t c, vu cáo c a qu c Pháp. Chúng ã th ng tay k t t i “c ng s n làm lo n”, b t c ai r i m t t truy n ơn, c m t t báo cách m ng u b b t b , c m tù. Chúng nói x u Liên Xô, xuyên t c ch ngh a Mác - Lênin, vu cáo nh ng ng i c ng s n là “quá khích”, “phá ho i”, “tay sai M c t khoa” Giai c p công nhân Vi t Nam là s n ph m tr c ti p c a chính sách khai thác thu c a ca th c dân Pháp. C ng nh các t ng l p lao ng khác Vi t Nam, giai c p công nhân b ba t ng áp b c bóc l t: qu c, phong ki n và t s n. L p công nhân u tiên xu t hi n vào cu i th k XIX, n n m 1929 s l ng công nhân chuyên nghi p có kho ng 22 v n ng i (trong s ó m i có trên 5 v n công nhân k thu t). Tuy còn tr , s l ng ít (n m 1929 m i chi m 1,2% dân s ), trình v n hoá và k thu t còn th p, song ng ày càng phát tri n và i bi u cho l c l ng s n xu t tiên ti n nh t n c ta, nhi t t ình yêu nc và có tinh th n u tranh cao. t o iu ki n thu n l i truy n bá ch ngh a Mác - Lênin vào giai c p công nhân và t rèn luy n mình, H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ch tr ơ ng “vô s n hoá” , a h i viên vào các nhà máy, h m m , n in c ùng sng và lao ng v i công nhân. Vi c th c hi n ch tr ơ ng này ã góp ph n quan tr ng vào vi c nâng cao giác ng cách m ng cho giai c p công nhân t giác ng dân t c n giác ng giai c p, t t phát n t giác, vùng d y oàn k t u tranh, tr thành lc l ưng chính tr c l p. Nó c ng t o iu ki n cho nh ng thanh niên trí th c ti u t s n i t giác ng dân t c n giác ng giai c p, t tán thành ch ngh a c ng s n n th c s r èn luy n tr thành nh ng chi n s c ng s n. Nm 1929, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã phát tri n c ơ s m nh m trong c n c. H i rèn luy n c nhi u cán b cách m ng chân chính làm nòng c t cho vi c chu n b thành l p ng C ng s n. Giai c p công nhân c ng t nh ng H i ái H u, Hi T ơ ng t ti n lên t ch c các Công h i. T Công h i c thành l p Nh à máy Ba
10. Son (Sài Gòn) n m 1920, có thêm nh ng t ch c Công h i các Nh à máy chia, t ơ, xi mng (H i Phòng), Nhà máy in Yên Ph , s a ch a ôtô Avia, in IDEO (Hà N i), Nh à máy s i, d t (Nam nh), m than Hòn Gai, Nhà máy xe l a (Vinh) Có s lãnh o ca Công H i và H i Thanh niên, các cu c u tranh c a công nhân c t ch c t t hơn, không ch có yêu sách kinh t mà còn có òi h i v chính tr . Ngày 4-8-1925 n ra cu c bãi công c a 1.000 công nhân Ba Son. Các n m 1927, 1928, 1929 hàng ch c cu c bãi công c a công nhân di n ra nhi u nhà máy, n in, h m m . Trong các cu c b ãi công, kh u hi u u tranh chính tr k t h p ch t ch v i u tranh v kinh t và ã có s ph i h p gi a các xí nghi p v i nhau. Phong trào công nhân ã có tính c l p rõ r t. Nhi u cu c u tranh Hà N i, H i Phòng, Nam nh, m than Hòn Gai, Vinh, à Nng, Sài Gòn, n in cao su Phú Ri ng (Th D u M t) giành c th ng l i. Giai c p nông dân Vi t Nam chi m 90% dân s, b áp b c bóc l t n ng n b i tô t c, s u cao, thu n ng, phu phen t p d ch tri n miên, r t khao khát c l p t do và ru ng t, hng hái ch ng ch qu c, phong ki n. H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên có nh hng m nh trong nông dân, thúc y phong trào u tranh c a nông dân ng ày càng xích li g n v i phong trào u tranh c a công nhân, ng th i tranh th c t ng l p trí th c, ti u t s n. Ch ngh a Mác - Lênin, h t t ng tiên ti n c a giai c p công nhân ng ày càng có tác ng m nh m vào phong trào yêu n c và phong trào công nhân. Tr c xu th phát tri n c a cách m ng, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên không còn áp ng c òi h i khách quan “ph i có ng cách m nh, trong thì v n ng và t ch c dân chúng, ngoài thì liên l c v i dân t c b áp b c và vô s n giai c p m i n ơi” [7] . Ngày 17-6- 1929 nhóm tiên ti n trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên và Chi b C ng s n u tiên B c k h p tuyên b thành l p ng C ng s n ông D ươ ng . Tháng 8-1929 m t s cán b trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên Nam k ng ra thành l p An Nam Cng s n ng . Ngày 1-1-1930, m t s ng i tiên ti n trong Tân Vi t Cách m ng ng B c Trung k thành l p ông D ươ ng C ng s n Liên oàn . C ba t ch c ng u ra
11. thông báo, tuyên ngôn, hi u tri u qu n chúng, nói rõ m c ích, tôn ch c a mình, xu t bn các c ơ quan ngôn lu n nh Búa Li m, Bônseevích, C C ng s n, C ca ng Cng s n ông D ơ ng, ca chi b An Nam C ng s n ng Trung Qu c, C ca An Nam C ng s n ng Nam k . Công h i mi n B c do ông D ơ ng C ng s n ng lãnh o ra báo Lao ng. Mt s ng b a ph ơ ng c ng có báo nh khu m Qu ng Ninh có báo Ng ưi th m , H m m , H i Phòng có báo Sao , Nam nh có báo Ti n Phong , Phú Riêng có báo Gi i thoát . Các chi b c ng s n c t ch c v à phát tri n nhi u nhà máy, h m m , n in, ng ph , làng quê. C , truy n ơn, áp phích xu t hi n nhi u n ơi, k c trong các công s , tr i lính. Nhi u kh u hi u u tranh cho dân sinh, dân ch c ph bi n r ng rãi cùng v i các kh u hi u c ơ b n nh òi t ng ti n l ơ ng, ngày làm vi c 8 gi , b cúp ph t b t công, b thu thân, b thu ch , b b t phu, t do bãi công, t do h i h p, t do l p h i, l t ch ngh a qu c Pháp, l t Nam tri u và ch phong ki n, c l p dân t c hoàn toàn, chia ru ng t cho dân c ày, thành l p chính quy n công nông binh, b o v Cách m ng Liên Xô. Vi c th ng nh t các t ch c c ng s n ã tr thành m t yêu c u khách quan và c p bách ca phong trào cách m ng kh c ph c s chia r v t t ng, t ch c, th ng nh t s ch o trong c n c. ng chí Nguy n Ái Qu c ã ti n hành vi c chu n b h i ngh h p nh t và ã ch trì h i ngh t ngày 3 - 7-2-1930. Hi ngh ã nh t trí thành l p ng, l y tên là ng C ng s n Vi t Nam , thông qua Chánh c ươ ng v n t t c a ng, Sách l ưc v n t t c a ng, Ch ươ ng trình tóm t t c a ng, iu l v n t t c a ng C ng s n Vi t Nam và Li k êu gi nhân dân do ng chí Nguy n Ái Qu c d th o. H i ngh còn nh t trí thông qua iu l tóm t t c a các h i qu n chúng. Chánh c ươ ng v n t t c a ng vch rõ cách m ng Vi t Nam là “t s n dân quy n cách mng và th a cách m ng i t i xã h i c ng s n” [8] . Nhi m v c a cách m ng y l à ánh ch ngh a qu c Pháp và b n phong ki n, làm cho Vi t Nam hoàn toàn c lp, nhân dân c t do, t ch thu ru ng t c a qu c làm ca công v à chia cho nông
12. dân nghèo, qu c h u hoá xí nghi p c a qu c, m mang công nghi p và nông nghi p, b s u thu cho dân cày nghèo, thi hành lu t ngày làm tám gi , xây d ng chính ph công nông binh và t ch c ra quân i công nông. Sách l ưc v n t t và Ch ươ ng trình tóm t t ghi: ng là i tiên phong c a giai c p công nhân, ng ph i “thu ph c” [9] c i b ph n dân cày và ph i d a vào dân cày nghèo làm “th a cách m ng” [10] ánh i a ch và phong ki n. ng ph i “h t s c liên l c v i ti u t s n, trí th c, trung nông, Thanh niên, Tân Vi t v.v kéo h i v ào phe vô s n giai c p. Còn i v i b n phú nông, trung, ti u a ch và t b n An Nam m à ch a rõ m t ph n cách m ng thì ph i l i d ng, ít lâu m i làm cho h ng trung l p. B ph n nào ã ra m t ph n cách m ng (ng l p hi n v.v ) thì ph i ánh [11] . Trong khi nêu kh u hi u Vi t Nam c l p, ng ng th i ch tr ơ ng oàn k t v i các dân t c b áp b c và giai c p vô s n th gi i, nh t là giai c p vô s n Pháp. iu l v n ttquy nh: “Ai tin theo ch ngh a c ng s n, ch ơ ng trình ng và Qu c t C ng s n, hng hái u tranh và dám hy sinh ph c tùng m nh l nh ng và óng kinh phí, ch u ph n u trong m t b ph n ng th i c vào ng” [12] . iu l nêu rõ trách nhi m c a ng viên mà ba iu u tiên là “Tuyên truy n ch ngh a cng s n và c ng qu n chúng theo ng” [13] , “Tham gia m i s u tranh v chính tr và kinh t c a công nông” [14] , “Ph i th c hành cho c chánh sách và ngh quy t ca ng và Qu c t C ng s n” [15] , V dân ch , k lu t, iu l ghi: “b t c v n nào ng viên u ph i h t s c th o lu n và phát bi u ý ki n, khi a s ã ngh quy t thì t t c ng viên ph i ph c t ùng mà thi hành” [16] . Li kêu g i ca ng chí Nguy n Ái Qu c v ch rõ th gi i ã chia thành hai m t tr n: mt tr n cách m ng g m giai c p công nhân các n c và các dân t c b áp b c do Li ên Xô ng u và m t tr n c a ch ngh a qu c. Sau Chi n tranh th gi i l n th nh t,
13. qu c Pháp b thi t h i n ng n ang ra s c khai thác các tài nguyên ông D ơ ng, ráo ri t bóc l t, áp b c nhân dân ta, chu n b cu c chi n tranh qu c th hai. “S áp b c v à bóc l t vô nhân o c a qu c Pháp ã làm cho ng bào ta hi u r ng có cách m ng th ì sng, không có cách m ng thì ch t” [17] . qu c Pháp không th dùng kh ng b tr ng tiêu di t cách m ng. ng C ng s n Vi t Nam ã c thành l p. ó là ng c a giai cp công nhân lãnh o công cu c “gi i phóng cho toàn th anh ch em b áp b c, bóc lt” [18] , ánh qu c Pháp, phong ki n Vi t Nam và t s n ph n cách m ng, l àm cho Vi t Nam c l p, chia ru ng t các qu c và a ch ph n cách m ng cho dân ngh èo, em l i m i quy n t do cho nhân dân. Chánh c ơ ng v n t t, Sách l c v t t t, Ch ơ ng trình tóm t t, iu l v n t t, ã h p thành Cươ ng l nh u tiên c a ng th hi n s v n d ng sáng t o ch ngh a Mác - Lênin vào th c ti n cách m ng n c ta, v ch rõ m c ích, ng l c, ph ơ ng pháp cách mng và nh ng kh u hi u u tranh c ơ b n. ó là con ng c u n c úng n gi ơ ng cao ng n c c l p dân t c và ch ngh a xã h i, th hi n t t ng k t h p u tranh dân tc và u tranh giai c p, dân t c và qu c t , ch ngh a yêu n c chân chính và ch ngh a qu c t vô s n. S úng n c a C ơ ng l nh u tiên ã c quá trình th ng l i c a cách mng n c ta ch ng minh và kh ng nh. Nh ng lu n im c a ng chí Nguy n Ái Qu c v cách m ng thu c a, v ch ngh a dân t c trên quan im c a giai c p công nhân còn là s óng góp to l n vào s phát tri n ch ngh a Mác - Lênin và phong trào cách m ng th gi i. ng C ng s n Vi t Nam thành l p ánh d u “m t b c ngo t vô cùng quan tr ng trong lch s cách m ng Vi t Nam ta. Nó ch ng t r ng giai c p vô s n ta ã tr ng th ành và s c lãnh o cách m ng” [19] . ó là k t qu vi c chu n b y v các m t t t ng, chính tr , t ch c. Vi c chu n b ã ph i ti n hành trong cu c u tranh gay g t, quy t li t ch ng l i s kh ng b tàn b o, m máu c a ch ngh a qu c. V m t t t ng, ng chí Nguy n Ái Qu c là ng i c ng s n u tiên a ch ngh a Mác - Lênin vào Vi t Nam, v n d ng ch ngh a Mác - Lênin b c u xác l p n n t ng lý lu n, v ch ra
14. ph ơ ng h ng, ng l i c ơ b n c a cách m ng Vi t Nam, tr c ti p ti n h ành công tác tuyên truy n và hu n luy n cán b . Nh ng cán b u tiên c ng chí ào t o là nh ng trí th c c ng s n u tiên, ph n ông là h c sinh, giáo viên, công ch c ã ti p t c công tác tuyên truy n, hu n luy n lý lu n và ng l i, y lùi khuynh h ng c i l ơ ng và dân t c h p hòi c a các ng phái t s n và ti u t s n, k t h p v i vi c c ng chính tr h ng ngày a qu n chúng ra hành ng u tranh v i ch giành quy n dân sinh, dân ch . Nh ng ng chí y ã tr i qua muôn vàn hy sinh gian kh , hoà mình vào trong qu n chúng, “vô s n hoá”, th c s rèn luy n mình thành nh ng chi n s cách m ng vô sn, nh ng cán b tuyên hu n u tiên , y nhanh vi c k t h p ch ngh a Mác - Lênin v i phong trào công nhân và phong trào yêu n c hình thành ng C ng s n Vi t Nam . “Nhìn l i s hình thành và phát tri n t t ng H Chí Minh qua quá trình cách m ng Vi t Nam, chúng ta th y c m t h th ng quan im toàn di n, nh t quán và sâu s c v nh ng vn c ơ b n c a cách m ng Vi t Nam. ó là i t cách m ng dân t c dân ch ti n l ên ch ngh a xã h i, không qua giai on phát tri n ch t b n ch ngh a; c l p dân t c gn li n v i ch ngh a xã h i. ó là m t cu c cách m ng thu c a t gi i phóng dân t c n gi i phóng xã h i, gi i phóng con ng i ti n lên ch ngh a c ng s n Vi t Nam. ây là lu n im trung tâm c a t t ng H Chí Minh, là chi u sâu nh t trong t duy lý lu n ca Ng i. T t ng ó không nh ng có giá tr l n lao trong th k XX mà còn to sáng trong th k XXI” [20] . II. CAO TRÀO CÁCH M NG 1930 - 1931 VÀ XÔ VI T NGH T NH - U TRANH CH NG KH NG B , KHÔI PH C VÀ PHÁT TRI N PHONG TR ÀO CÁCH M NG (1932 - 1935) 1. Cao trò cách m ng 1930 - 1931 và Xô Vi t Ngh T nh Cu c kh ng ho ng kinh t c a ch ngh a t b n th gi i t n m 1929 n 1933 ã làm
15. cho i s ng nhân dân lao ng nc ta ngày càng kh n kh h ơn. Công nghi p ình n làm cho th thuy n th t nghi p hàng lo t. Nông nghi p l i g p thiên tai d n d p: h n, l t nh ng n m 1930 - 1931. Nông dân thi u ói kéo ra thành ph , h m m , n in nh ng cng thi u vi c làm. bù vào nh ng kho n thua l , b n th ng tr Pháp l i t ng c ng vơ vét bóc l t: t ng thu , phá giá ng b c ông D ơ ng, v.v Trong hoàn c nh y, phong trào cách m ng càng bùng n lên m nh m . Lo s tr c tình hình u tranh c a nhân dân ta, qu c Pháp ã t ng c ng kh ng b , b t b , c m tù hàng lo t nh ng chi n s cách m ng và nh ng ng i tham gia u tranh, càn quét, chém gi t, k c ném bom, tri t phá làng m c sau cu c kh i ngh a th t b c a Vi t Nam Qu c dân ng (tháng 2- 1930). Cng vào th i gian này, thi hành Ngh quy t H i ngh th ng nh t ng tháng 2-1930, các ng b a ph ơ ng ã th c hi n vi c quán tri t Chánh c ơ ng, iu l tóm t t c a ng, to ra ngu n sinh khí m i trong các chi b . V nhi m v tr c m t, ng ch tr ơ ng y mnh công tác tuyên truy n v vi c thành l p ng C ng s n Vi t Nam, lãnh o qu n chúng ti p t c u tranh òi c i thi n i s ng, òi dân ch , k t h p ch t ch v i tích c c ch ng kh ng b , b o v phong trào. Vi c ph bi n L i kêu g i c a ng chí Nguy n Ái Qu c c ti n hành r ng rãi. N i dung l i kêu g i r t súc tích nh ng d hi u, thi t tha, xúc ng, nh ng kh u hi u n êu ra ph n ánh nguy n v ng b c thi t c a qu n chúng lao ng, i nhanh vào lòng ng i. Trong th i gian này, khi ch ngh a t b n th gi i chìm ng p trong kh ng hong thì Liên Xô, n n kinh t v n phát tri n v i nh p cao, i s ng m i m t c a nhân dân c ci thi n. ng chí Nguy n Ái Qu c ã vi t cu n Nh t ký chìm t u ca ng i công cu c xây d ng ch ngh a xã h i và cu c s ng h nh phúc c a nhân dân Liên Xô, p tan lu n iu xuyên t c, vu cáo c a ch ngh a qu c. Cu n sách ã c nhi u ng b in ra v à phát hành làm tài li u tuyên truy n. N i dung cu n sách c ph bi n trong công nhân và các t ng l p lao ng làm cho h thêm h ng hái tham gia cách m ng.
16. Di s ch o c a các ng b , phong trào cách m ng ã d y lên m nh m . áng chú ý là cu c bãi công c a công nhân d t Nam nh, bi u tình, ình công c a công nhân m Mông D ơ ng, bãi công c a công nhân Xí nghi p B n Thu , Nh à máy Ba Son, công nhân n in Phú Ri ng, bi u tình c a nông dân Thái Bình, Hà Nam. Nh ng cu c u tranh trên u có th ng l i và có nh h ng l n a ph ơ ng. T cu i tháng 4-1930, trên c ơ s nh ng th ng l i ã thành c, ng y m nh vi c tuyên truy n v ngày Qu c t lao ng 1-5, c v qu n chúng m t u tranh m i nhân d p k ni m. M c dù ch ra l nh gi i nghiêm, vây ráp, nh ng c , truy n ơn, áp phích, bi u ng v n xu t hi n nhi u nơi, k c m t s vùng nông thôn. Các cu c bi u tình, tu n hành, bãi công, bãi th ã n ra liên ti p t cu i tháng 4 n h t tháng 5-1930 các xí nghi p công nghi p Hà N i, H i Phòng, Nam nh, Hòn Gai, Vinh, Sài Gòn, Ch L n và nhi u v ùng nông thôn: Nam nh, Thái Bình, Hà Nam, Ki n An, Qu ng Tr , Qu ng Ngãi, Gia nh, V nh Long, Sa éc, v.v Nhi u cu c bãi công, bi u tình b ch àn áp m máu, nh ng không y l ùi c khí th u tranh c a qu n chúng. Nhi u cu c mít tinh ã di n ra sôi n i nh : k ni m 1-5, truy iu các chi n s hy sinh, t cáo t i ác c a gi c, kiên quy t òi chúng th c hi n các yêu sách c a nhân dân. ch ã ph i có m t s nh ng b nh : tr t do cho mt s ng i b b t, gi m b t gi làm, h a b t cúp ph t, c i thi n iu ki n lao ng, hoãn thu cho nông dân. Sau t k ni m ngày 1-5 là t k ni m Ngày qu c t 1-8, Ngày u tranh ch ng chi n tranh qu c, Ban C ng và Tuyên truy n c a ng xu t b n tài li u Ngày Qu c t 1-8. Tài li u này gi i thích ngu n g c chi n tranh qu c, kêu g i ch ng chi n tranh, b o v hoà bình, b o v Liên bang Xôvi t, ng h phong trào gi i phóng dân t c. Tài li u c ng phân bi t ba lo i chi n tranh: chi n tranh qu c, chi n tranh qu c ch ng Liên bang Xôvi t, chi n tranh gi i phóng c a các dân t c b áp b c và thái i vi các lo i chi n tranh y; cu i cùng, tài li u nêu rõ nh ng kh u hi u u tranh nhân d p k ni m 1-8 ( ây là tài li u rõ Ban c ng và Tuyên truy n c a ng C ng s n Vi t Nam n hành s m nh t ã s u t m c). Trong th i gian này, ng còn chú ý y m nh công tác tuyên truy n trong binh lính, kêu g i h oàn k t v i nhân dân h ng ng cu c
17. u tranh trong Ngày ch ng chi n tranh qu c. Vi c này có nh h ng nh t nh t i binh lính; m t s n ơi binh lính ã không b n vào qu n chúng khi h b a i àn áp các cu c bi u tình trong d p này. T 1-8 n tháng 10-1930, hàng tr m cu c u tranh ca nhân dân n ra ngày càng quy t li t. Do s àn áp tàn b o c a b n th ng tr , t tháng 9 ph n l n các cu c bi u tình c a nhân dân có t ch c l c l ng t v c trang b giáo mác, g y b c, nhi u cu c ông t i hàng ngàn ng i, có cu c l n t i 2 v n ng i (ngày 1- 9 Thanh Ch ơ ng, Ngh An). Cu c u tranh c a nhân dân Ngh An, Hà T nh t ó phát tri n lên và hình thành cu c n i d y c a qu n chúng thành l p chính quy n Xôvi t. Chính quy n này ã c thành l p trên 300 thôn xã thu c Ngh An, Hà T nh l àm nhi m v chính quy n công nông u tiên n c ta. Công tác tuyên truy n trong nhân dân ã c ti n hành công khai, sâu r ng th c hi n các chính sách c a cách m ng: xoá n , gi m tô, chia l i công in cho nông dân, th tiêu m i th thu , ban b các quy n dân ch , x án b n ph n ng, bài tr h t c, t ch c h c v n hoá Nhi u lo i báo chí a ph ơ ng c xu t b n. X u Trung k có báo Ng ưi lao kh , Công nông binh, Ngh An có báo Ti n lên, các huy n c a t nh Ngh An nh Hng Nguyên có báo Sn nghi p, Thanh Ch ơ ng có báo Nhà quê, Qu nh L u có báo Tia sáng, Nam àn có báo Giác Ng .v.v Hàng lo t th ơ ca cách m ng c l u truy n. Sách báo, th ơ ca, tài li u cách m ng c ph bi n r ng rãi. Hàng êm nhân dân h i h p nghe cán b nói chuy n, c sách báo, i h c v n hoá. nhi u t nh khác, phong trào nông dân c ng phát tri n m nh. Nông dân Ti n H i (Thái Bình) bi u tình tri huy n ph i b tr n; nông dân c Ph (Qu ng Ngãi) làm ch huy n l, phá công ng, t s sách, nông dân Cao Lãnh (Nam B ) phá nhà a ch , h i t . Hà N i, ng b l p i tuyên truy n xung phong phân phát truy n ơn, t ch c nói chuy n ng h Xôvi t Ngh T nh. i phó v i tình hình, b n qu c và tay sai ã iên cu ng ph n công, liên ti p m các cu c hành quân àn áp và dùng nhi u th on chia r , l a b p. in hình cho s t àn bo là v ném bom xu ng cu c bi u tình c a nhân dân huy n H ng Nguyên ngày 12-9-
18. 1930. ng ã liên ti p ra thông báo, l i kêu g i, tuyên b b o v Xôvi t - Ngh T nh, ch ng kh ng b [21] , ch th cho c p u Trung k các công tác c n thi t và u n n n các sai l m[22] . Các tài li u trên t cáo t i ác c a b n qu c và tay sai, bi u d ơ ng nh ng th ng l i c a Xôvi t Ngh T nh. Tinh th n d ng c m hy sinh c a cán b , nhân dân, ý th c oàn k t c a công nông và binh lính, kêu g i toàn ng và nhân dân c n c ng h Xôvi t Ngh T nh. Các tài li u còn v ch k ho ch h ng d n công tác t t ng t ch c và u tranh ch ng kh ng b tr ng, b o v phong trào cách m ng và nh ng th ng l i ã giành c. Công tác tuyên truy n c c bi t coi tr ng: “Luôn luôn tuyên truy n, tuyên truy n n a, luôn luôn có nh ng cu c nói chuy n v à nh ng cu c nói chuy n n a c v , thúc y qu n chúng hy sinh cho s nghi p chung” [23] . “Dù trong tr ng h p th ng l i hay th t b i, iu quan tr ng là làm cho qu n chúng hi u rng ch c không thay i và không có m t hy v ng c i thi n và ti n b n ào trong nh ng iu ki n s ng hi n nay ” [24] . “In th t s ch s và rõ ràng các truy n ơn, phân phát truy n ơn v i s l ng nhi u sao cho có c nhi u ng i c và nhi u ng i bình lu n” [25] , “thu t ng tuyên truy n ph i c tuy t i a s qu n chúng hi u bi t” [26] , “c có ghi kh u hi u ph i c dng lên kh p n ơi” [27] , “các t nh và chi b ph i lp ra nh ng u ban cách m ng nghiên c u nh ng ph ơ ng th c tuyên truy n” [28] . Trong ch th G i c p u Trung k , Trung ơ ng th y trong n c ch a có th i c ơ kh i ngh a, các Xôvi t không th t n t i lâu dài nên ghi rõ: “ph i làm cách th nào mà duy trì kiên c nh h ng c a ng, c a Xôvi t trong qu n chúng n khi th t b i thì ý ngh a Xôvi t n sâu vào trong óc qu n chúng và l c l ng c a ng và nông h i v n duy trì” [29] . Do còn thi u kinh nghi m, cán b ph m ph i m t s sai l m nh h ng n s oàn k t ca các t ng l p nông thôn, l c l ng cán b và c ơ s b t n th t nhi u vì s àn áp c a ch nên phong trào t gi a n m 1931 ã xu ng d n.
19. Xôvi t Ngh T nh tuy không thành công nh ng ã ch ng t n ng l c cách m ng c a nhân dân Vi t Nam, c a m t ng C ng s n kiên c ng m i thành l p ch a c m t nm ã có nh h ng trong n c và trên th gi i. Qua cao trào 1930 - 1931 và Xôvi t Ngh T nh, tháng 4-1931 Ban Ch p hành Qu c t C ng s n ã ánh giá cao s lãnh o ca ng ta và ra quy t nh công nh n ng ta là m t b ph n c l p c a Qu c t Cng s n. Hội ngh ị Trung ươ ng l ần th ứ nh ất, th ứ hai và Lu ận c ươ ng chính tr ị c ủa Đả ng (tháng 10-1930 đến cu ối n ăm 1931) . Hi ngh l n th nh t Ban Ch p hành Trung ơ ng ng h p t ngày 14 n 30-10-1930 ti H ơ ng C ng. H i ngh th o lu n và thông qua Lu n c ươ ng chính tr do ng chí Tr n Phú kh i th o, thông qua Ngh quy t v tình hình hi n t i ông D ươ ng và nhi m v c n kíp c a ng, thông qua iu l ng và iu l c a các t ch c qu n chúng . H i ngh ã i tên ng thành ng C ng s n ông D ơ ng, c ra Ban Th ng v Trung ơ ng và c ng chí Tr n Phú làm T ng Bí th . Lu n c ươ ng chính tr phát tri n t t ng, ng l i ã nêu ra trong cu n ưng Cách m nh , trong chánh c ơ ng, sách l c v n t t, nêu rõ: cách m ng Vi t Nam là cách m ng t s n dân quy n, ti n lên ch ngh a xã h i b qua giai on phát tri n t b n ch ngh a. - Cách m ng Vi t Nam có hai nhi m v chi n l c ch ng qu c và ch ng phong ki n, hai nhi m v chi n l c ó có quan h ch t ch v i nhau. - Cách m ng Vi t Nam ph i l y công nông làm ng l c chính và do giai c p công nhân lãnh o. - Con ng giành th ng l i c a cách m ng Vi t Nam là con ng kh i ngh a v trang. Khi ch a có tình th cách m ng tr c ti p thì ng a ra kh u hi u òi quy n l i dân sinh, dân ch k t h p vi các kh u hi u chính tr giác ng qu n chúng.
20. - Nhân t quy t nh th ng l i c a cách m ng là ph i có m t ng C ng s n, i ti ên phong c a giai c p vô s n c trang b b ng lý lu n Mác - Lênin “có m t ng l i chánh tr úng, có k lu t, t p trung, m t thi t liên l c v i qu n chúng, và t ng tr i tranh u mà tr ng thành” [30] . V công tác t t ng, Ngh quy t Trung ơ ng ghi: “ ng ph i làm cho càng ngày càng ông qu n chúng bi t m c ích c a ng và ý ki n c a ng i v i các v c quan tr ng xy ra. Mu n c nh th thì ng ph i m r ng vi c tuyên truy n c ng ra (báo, sách, truy n ơn, di n thuy t, .v.v ) Li ph i bi t l i d ng các c ơ h i mà ho t ng công khai t ch c mít tinh, di n thuy t” [31] . iu l ng c ng ghi trong ba nhi m v c a chi b , có hai nhi m v tr c ti p li ên quan n công tác t t ng: - “Tuyên truy n và c ng c.s (c ng s n) m t cách có k ho ch, th c hành kh u hi u v à ngh quy t c a ng trong qu n chúng công nông cho h theo ng. - Tìm thêm và hu n luy n ng viên m i, phát tuyên truy n c a ng; hu n luy n ng viên và công nông v m t v n hoá và chính tr ”[32] . iu l c a ng c ng quy t nh l p B Tuyên truy n cùng v i B T chc, B Công nhân v n ng. Các ngh quy t Trung ơ ng v v n ng công nhân, nông dân c ng nêu c th n i dung và cách th c tuyên truy n công nhân, nông dân, ph n v à thanh niên công nhân, nông dân. Ngày 1-11-1930 ng ra l i kêu g i nhân d p k ni m Cách mng Tháng M i Nga (7- 11), t cáo âm m u chu n b chi n tranh qu c và bao vây, khiêu khích, l t Li ên Xô, kêu g i ch ng chi n tranh qu c, b o v Liên Xô. L i kêu g i còn t cáo t i ác c a
21. qu c Pháp i v i dân ta, nêu nh ng kh u hi u u tranh òi quy n l i dân sinh, dân ch , ch ng b t lính, bi u d ơ ng nh ng th ng l i c a phong trào và tinh th n cách m ng c a nhân dân, nêu nh ng kh u hi u u tranh ch ng ch kh ng b , noi g ơ ng cách m ng Nga, ng lên làm cách m ng ánh ch ngh a qu c: “Các b n c n ph i tuy ên truy n cho các anh ch em b bóc l t trong n c h ng h ng C ng s n, h ng lên làm cách m ng tiêu di t t n g c toàn b quân thù” [33] . Ngày 18-11-1930 Ban Th ng v Trung ơ ng ra Ch th v thành l p H i “Ph n ng minh”. Ch th này t rõ vi c m r ng m t tr n ch ng qu c trên c ơ s li ên minh công nông. “Giai c p vô s n lãnh o cu c cách m ng t s n dân quy n ông D ơ ng mà không t ch c c toàn dân l i thành m t l c l ng th t ông, th t kín thì cu c cách m ng c ng khó thành công” [34] , “H p th các t ng l p trí th c dân t c, t s n dân t c, h là t ng l p trên hay vào l p gi a c ng v y, và cho t i t t c nh ng ng i a ch , có u óc oán ghét qu c Pháp, mong mu n c l p qu c gia a t t c nh ng t ng l p và cá nhân ó vào trong hà ng ng ch ng qu c Pháp, c n kíp t ng ng viên toàn dân nh t t hành ng m t n ày hay m t khác, mà ch ng kh ng b tr ng và ng h cách m ng công nông” [35] . Ch th c ng h ng d n cách th c t ch c m t tr n ph n : thuy t ph c các t ng l p trên, chú tr ng s d ng các oàn th t ơ ng tr c a nhân dân (ph ng h i làm n, hi u h ) “l y qu n chúng t ch c qu n chúng, l y qu n chúng tuyên truy n qu n chúng. ư a d n c tin c a qu n chúng vào cách m ng. ưa lý lu n cách m ng giáo hoá qu n chúng d n d n” [36] . Trên th c t , ch th này ã b khuy t thi u sót c a Lu n c ơ ng chính tr và H i ngh Trung ơ ng l n th nh t ch a th y y v trí c a y u t dân t c trong cu c u tranh ch ng qu c, ch a phân bi t rõ t s n m i b n và t s n dân t c, không th y nh ng
22. mâu thu n nh t nh gi a m t s a ch v a và nh i v i b n qu c và tay sai. Dù ch ra s c àn áp, nhi u cu c u tranh c a nhân dân v n n ra liên ti p trong d p k ni m Cách m ng Tháng M i và k ni m Công xã Qu ng Châu (12-12) òi t ng l ơ ng, gim gi làm, gi m s u thu , ch ng kh ng b , ng h Xôvi t Ngh T nh. Nhi u cu c tuyên truy n cho cách m ng g n v i u tranh còn di n ra trong các nh à tù, toà án: hô kh u hi u, hát bài ca cách m ng, treo c , v.v. nh nhà lao H i Phòng, c treo ngay trên nóc lô c t ch; toà án hình trong tr i lính Ki n An, các chi n s cách m ng gi ơ ng c , hô kh u hi u làm r i lo n phiên toà [37] . i phó v i s kh ng b c a ch, các chi n s ã phát huy nhi u sáng ki n trong công tác tuyên truy n nh l y truy n ơn gói xôi bán b a n sáng cho th thuy n, k p truy n ơ n vào sách truy n, sách v h c sinh. T ch c hu n luy n ngay trên bãi bi n, cánh ng cho t ng ng i nh ang cùng lao ng. Cu i tháng 3-1931, H i ngh Trung ơ ng l n th hai t i Sài Gòn ki m im tình hình phong trào c n c, ánh giá vi c th c hi n Ngh quy t H i ngh l n th nh t c a Trung ơ ng ng, nh h ng công tác s p t i. H i ngh nêu nh ng th ng l i ã giành c, ng th i phê phán nh ng nh n th c sai v tính ch t ng có nh h ng nhi u n công tác t ch c, tuyên truy n v n ng và lãnh o qu n chúng u tranh nh : không chú tr ng k t n p công nhân vào ng, không a ng viên tiên ti n thu c thành ph n công nhân vào các c p lãnh o, l i làm vi c phân tán, bao bi n, c oán, m nh l nh, k lu t l ng l o, chú tr ng v n ng nông dân nhi u h ơn công nhân “xoay h t l c l ng và tâm t v nhà quê” [38] , “trong Nông h i v n còn nhi u ph n t không dính dáng chút gì v i dân cày” [39] . V lãnh o qu n chúng u tranh th ì có ý ki n cho r ng trong lúc kinh t kh ng ho ng, không nên u tranh, u tranh s th t b , có ch tr ơ ng tách r i t ch c và u tranh “ngh u tranh t ch c ã” [40] , ra kh u hi u u tranh không c n c vào nguy n v ng qu n chúng, c ng b c qu n chúng u tranh, c n tr qu n chúng khi c n t v ch ng l i s àn áp c a binh lính,.v.v H i ngh cho r ng ó là nh ng “d u tích tính ch t ti u t s n” [41] . Ngh quy t c a h i ngh dành m t ch ơ ng riêng v v n tuyên truy n c ng n êu rõ
23. công tác này có t m quan tr ng c bi t trong “lúc kinh t c a t b n ch ngh a toàn th gi i ơ ng b kh ng ho ng l n, trong lúc giai c p u tranh ngày càng k ch li t, iu ki n phát tri n c a phong trào c ng s n cách m ng ã chín ch n trong khi ng m i th ành lp trình lý lu n c a ng còn th p kém, n n t t ng còn ch a v ng b n, nhân tài làm vi c ng còn r t hi m” [42] . H i ngh ã phê phán nh ng khuy t im trong công tác tuyên truy n c ng và ra nh ng nhi m v chính trong th i gian t i: l p b máy tuyên truy n c ông Trung ơ ng và c p d i, tuyên truy n hu n luy n v ch ngh a Mác - Lênin, xây d ng t t ng vz bônsêvích, ch ng các xu h ng c ơ h i, ch ng ch ngh a qu c gia c i l ơ ng, m r ng công tác tuyên truy n c ng trong qu n chúng, ch ng các trò l a b p c a qu c, “ ào t o ra nhân tài th thuy n làm vi c cho ng” [43] . V cách th c hi n, ph i thi t th c, lý lu n g n li n v i th c ti n cách m ng, “ph i luôn hu n luy n cho ng viên và th thuy n theo i c ơ ng c a ch ngh a Mác - Lênin mà gi i quy t nh ng vi c x y ra trong s giai c p tranh u h ng ngày, và c n c vào nh ng s kinh nghi m u tranh mà phát tri n trình t t ng” [44] . “Cách c ng tuyên truy n ph i cho xác th c, ph i l y nh ng s áp b c hàng ngày c a qu n chúng mà gi i thích cho h hi u s c n ph i tranh u, l y nh ng s nhu y u thi t th c c a h mà làm cho h hi u nh ng kh u hi u chánh c a ng” [45] . Trong báo chí “ph i em nh ng v n chính tr ph thông, nh ng kh u hi u chánh tr mà liên k t v i s sinh ho t hàng ngày c a th thuy n trong sn nghi p” [46] , “ph i vi t v n bài cho thi t d hi u ng th i l i ph i chú ý làm cho nh ng ti ng m i thu c v chính tr và kinh t c mau ph thông ph i so n ra nh ng tài li u c ng tuyên truy n cho chi b và ng viên c n c vào ó mà làm vi c cho xác áng, so n ra các th sách v cho qu n chúng” [47] . Sau H i ngh l n th hai c a Trung ơ ng ng, ngày 20-5-1931 Trung ơ ng l i ra ch th phê phán và u n n n ch tr ơ ng “thanh ng” c a X u Trung k . Ch th nêu ra nh ng tiêu chu n c ơ b n c a ng viên và kh ng nh a s ng viên h t s c trung thành, t n ty hy sinh trong cu c u tranh quy t li t v i ch m c dù thành ph n xu t thân có khác
24. nhau, c ng có m t s ít u hàng, ph n b i không th tránh kh i, “không nh ng trong ng ta mà các ng trên th gi i u có” [48] . Ch th phân tích c im c a ng ta m t n c thu c a n a phong ki n, giai c p công nhân còn chi m m t t l r t th p trong nhân dân nh ng “ ã thành m t l c l ng giai c p giác ng nh t nh c a nó, m c d um i u tiên và còn y u t” [49] , “c ng v ào mt khí ch t ph n c a các dân t c ông D ơ ng do các phong trào ph n t tr c nung n u l i, hai l c l ng y h p l i xây d ng nên ng c ng s n ông D ơ ng” [50] . Ch th phê phán ch tr ơ ng “ thanh tr trí phú a hào, ào t n g c tr c t n r ” là “m t ý ngh m ơ h , m t ch th võ oán và là m t l i hành ng quàng xiên ” [51] . Ch th yêu c u kh c ph c thi u sót, t phê bình, nh n l i tr c qu n chúng, ng viên nh ng n ơi có sai l m. Vi c phân tích trên ây v c im c a ng, u n n n sai l m v à ch tr ơ ng thanh ng c a X u Trung k ch ng t Trung ơ ng ng ã b c u th y quy lu t xây d ng ng ta mà Ch t ch H Chí Minh ã t ng k t: “ch ngh a Mác - Lênin k t h p v i phong trào công nhân và phong trào yêu n c d n t i vi c th ành lp ng c ng s n ông D ươ ng” [52] . Cao trào cách m ng 1930 - 1931 và Xôvi t Ngh T nh ã kh ng nh n ng l c cách m ng ca ng ta, i tiên phong c a giai c p công nhân Vit Nam. Tuy m i thành l p, ng ã v ch ra c ng l i chính tr úng n, d a h n vào công nông, thu hút m i l c lng ti n b , yêu n c, ti n hành cu c u tranh vang d i ch ng qu c và phong ki n tay sai, t o ra m t phong trào cách m ng r ng l n cha t ng có n c ta, v t qua s kh ng b tàn b o c a quân thù phong trào ã phát tri n thành cu c t ng di n t p u ti ên ca cách m ng n c ta. Công tác t t ng ã luôn luôn c t lên v trí hàng u nh m giác ng chính tr cho ng viên và qu n chúng, tuyên truy n v ch ngh a Mác - Lênin, chuy n t t ng y êu nc c a nhân dân ta theo l p tr ng c a giai c p công nhân. Công tác t t ng th ng xuyên t cáo t i ác c a qu c và tay sai, ch ng l i các th on l a b p c a chúng,
25. ch ng ch ngh a qu c gia c i l ơ ng; ã g n ch t v i cu c u tranh hàng ngày c a qu n chúng òi quy n l i dân sinh, dân ch , k t h p các kh u hi u kinh t v i kh u hi u chính tr , thông qua u tranh mà nâng cao trình chính tr , rèn luy n ng viên và qu n chúng. i v i cán b , ng viên, công tác t t ng ã coi tr ng vi c giáo d c tính ch t giai c p c a ng, b i d ng lý lu n Mác - Lênin và ph m ch t o c cách m ng, phân rõ ranh gi i t t ng vô s n v i t t ng t s n, ti u t s n, gi v ng ng l i chính tr úng n, quan im t t ng vô s n, ch ng các nh h ng t t ng phi vô s n, ào t o mt i ng cán b kiên c ng, trung thành, t n t y v i cách m ng. Các Ngh quy t, Ch th c a Trung ơ ng trong th i gian này u ch ra ph ơ ng h ng, n i dung công tác tuyên truy n c ng, u n n n nh ng thi u sót, nh : n i dung còn “bông lông, m ơ h ”, thi u thi t th c, ch o thi u t ch c, k ho ch, không có báo riêng cho xí nghi p, thi u phóng viên công nông, .v.v 2. u tranh ch ng kh ng b , khôi ph c và phát tri n phong trào cách m ng (1932 - 1935) a. u tranh ch ng kh ng b , b o v ng, bi n nhà tù thành tr ưng h c Tr c cao trào cách m ng n m 1930-1931 và Xôvi t Ngh T nh, qu c Pháp d c s c àn áp cách m ng, a thêm quân vi n chinh sang, b t b , càn quét, tàn sát dã man. Toàn quy n Pátxkiê tuyên b : “Cu c chi n u ch ng c ng s n là m t cu c u tranh quy t li t nh t cho n khi c ng s n hoàn toàn b ti t di t m i thôi”. Theo tài li u c a Toàn quy n ông D ơ ng, t n m 1930 n 1933, chúng ã b t giam h ơn 24 v n ng i (s này ch c còn xa s th t nhi u). M t khác, chúng dùng nhi u th on m dân, l a b p, chia r nhân dân, cô l p cách m ng nh l p “ch ơ ng trình c i cách”, “h i ng hoà gi i lao t ù”, “tín dng bình dân”, khuy n khích khai hoang, l p “H i ng c i l ơ ng h ơ ng t c”, l i d ng tôn giáo ánh l c h ng và ru ng qu n chúng, khuy n khích v n hoá i tr y v à các t n n xã h i, nghi n hút, c b c, im[53] S kh ng b tàn b o c a ch ã gây cho cách m ng n c ta nhi u khó kh n và t n th t
26. ln. Các c ơ quan lãnh o c a ng t Trung ơ ng t i t nh u b phá v , h u h t cán b lãnh o b b t giam, m t s b gi t, c ơ s và oàn th qu n chúng nhi u vùng c ng b tan tác, nh ng qu c không th tiêu di t c t ch c ng và phong trào cách m ng. Các cán b , ng viên và nhi u h i viên các oàn th ã t thái kiên c ng, b t khuát tr c s tra t n c c hình, mua chu c, d d c a ch, gi v ng khí ti t cách m ng. Ngay khi ng tr c toà án ch, s p lên máy chém, nhi u ng chí ã nêu g ơ ng sáng c a ng i chi n s c ng s n. Tr n Phú nói th ng v i quan toà: “nh ng công vi c c a ng tôi, tôi ch nói v i ng tôi mà thôi”, khi s p m t ng chí còn d n các ng vi ên trong tù “hãy gi v ng chí khí chi n u”. Ngô Gia T c ng n i v i chúng “chính qu c Pháp cp n c chúng tôi, chính các ông m i gi t ng i, c p c a”. Lý T Tr ng i ra pháp tr ng v n hô kh u hi u o qu c Pháp, dõng d c hát Qu c t ca khi b c l ên máy chém. Trong các n m 1932 - 1933, nhi u cán b ng viên ã bi n vành móng ng a trong toà án ch thành di n àn t cáo ch. Nguy n c C nh b án t hình v n suy ngh vi t b n t ng k t công tác công v n cho ng. trong tù, các ng chí ã l p ra các chi b , lãnh o u tranh ch ng ch nh à tù dã man, tàn ác, gi v ng và c v tinh th n cách m ng. Các ng chí ã bi n nh à tù thành tr ng h c hu n luy n cán b ng viên v lý lu n, chính tr và v n hoá. trong th ù, mt s ng chí t nh ng tài li u ã c, t so n tóm t t r i chép l i, nh : Nh ng v n cơ b n c a cách m ng ông D ơ ng, L ch s tóm t t ba Qu c t M t s ng chí nh à tù Côn o nh gi c liên l c th ng xuyên v i t ch c bên ngoài nên nh n c c báo Luymanitê ca ng C ng s n Pháp và các tác ph m kinh in c a ch ngh a Mác - Lênin. Các ng chí ây ã l c d ch c nhi u tài li u, nh : Tuyên ngôn c a ng Cng s n, T ư b n, Làm gì, B nh u tr t khuynh, Nhà n ưc và cách m ng, Nguy ên lý ch ngh a Lênin,v.v Các ng chí còn ra báo chí trong tù: Côn o, có báo Ng ưi tù và t p chí Ý ki n chung do Nguy n V n C ph trách, Ho Lò Hà N i, có hai t báo uc ưa ưng (do Lê Du n làm ch bút) và t Con ưng chính (do Tr ng Chinh làm ch bút). nh à lao
27. Vinh còn có báo b ng mi ng nh lao tu n báo, Ti ng nhà pha , có ti u thuy t b ng mi ng Gi t máu h ng , có c k ch c di n trong tù. Cu c u tranh t t ng trong các nhà tù c ng di n ra trên nhi u m t ch ng l i các khuynh h ng t t ng dao ng, tho hi p, dân t c h p hòi tr c h t i v i các ng viên Qu c dân ng Ho Lò, Côn o, S ơn La. Qua cu c u tranh này quan im cách m ng c a ng ã thuy t ph c m t s cán b lãnh o c a Vi t Nam Qu c dân ng, a h vào hàng ng nh ng ng i cng s n, cô l p nh ng ng i ngoan c . b. Khôi ph c và phát tri n phong trào cách m ng khôi ph c và phát tri n phong trào cách m ng, ng ã công b b n Ch ươ ng tr ình hành ng c a ng C ng s n ông D ươ ng , phân tích tình hình, v ch ra ph ơ ng h ng ph n u m i, ti p ó là ch ơ ng trình hành ng c a Công h i, Nông h i v à oàn Thanh niên c ng s n. Bn ch ơ ng trình hành ng c a ng ánh giá cao nh ng th ng l i ã giành c, n êu rõ nh ng khó kh n, th t b ch là t m th i, bi u d ng nh ng g ơ ng u tranh anh d ng ca ng viên và qu n chúng. Ch ơ ng trình hành ng c ng kh ng nh ng l i cách mng dân t c, dân ch , ti n lên ch ngh a xã h i là úng n, phê phán ch ngh a c i lơ ng t s n tho hi p, u hàng ch ngh a qu c, nêu rõ ph ơ ng h ng l i d ng m i hoàn c nh, m i kh n ng, h p pháp, n a h p pháp và không h p pháp tuyên truy n vn ng khôi ph c h th ng ng và các t ch c qu n chúng, a ra nh ng y êu sách phù h p v i nguy n v ng c p thi t c a qu n chúng u tranh òi quy n l i dân sinh, dân ch . Vi c ph bi n, quán tri t b n ch ơ ng trình hành ng ã có tác d ng quan tr ng trong vi c n nh t t ng ng viên và qu n chúng, nâng cao lòng tin vào lý t ng và ti n cách m ng, y lùi t t ng bi quan, dao ng, v ch ra ph ơ ng h ng khôi ph c, phát tri n phong trào và u tranh trong tình hình cách m ng ang g p khó kh n.
28. Th c hi n ch ơ ng trình hành ng, các c ơ s ng và t ch c qu n chúng d n d n c khôi ph c, thu hút nh ng ng i ã tr i qua th thách trong phong trào 30-31. T n m 1932, m t s ng chí c a ra tù và m t s n c ngoài v ã b sung thêm cán b xây d ng l i các c ơ quan lãnh o. Trong iu ki n có nhi u khó kh n, ng ã l i d ng báo chí h p pháp tuyên truy n quan im t t ng c a ng và u tranh ch ng l i các quan im t t ng ph n ng, sai l m. Nm 1932, m t s ng chí c ng s n ho t ng h p pháp Sài Gòn ã vi t tr ên báo công khai phê phán thái ph n ng c a ng i c m u ng L p hi n c qu c Pháp cho làm i bi u Nam k h i ng thu c a t i Pari, v ch tr n th on m dân, l a b p ca b n th c dân. Trong nh ng n m 1933 - 1934 ng chí H i Tri u vi t m t s b ài phê phán quan im duy tâm ph n ng cho r ng “tinh th n sinh ra v t ch t”, dân ta “thua kém v v t ch t là b i thua kém v tinh th n” cho nên ph i “thành th t” mà khu t ph c, th c ch t là t t ng nô l , t ty. ng chí ã gi i thi u ch ngh a duy v t bi n ch ng v à ch ngh a duy v t l ch s , v ch rõ n c ta s d còn thua kém các n c ph ơ ng Tây là do b qu c kìm hãm v chính tr, kinh t , v n hoá. Nm 1935, m t cu c tranh lu n công khai n a l i n ra xung quanh v n quan im ngh thu t “Ngh thu t v ngh thu t hay ngh thu t v nhân sinh” . ây là l n u ti ên, các ng chí ta gi i thi u quan im mácxít v v n h c ngh thu t, nêu rõ v n h c ngh thu t không th ng ngoài cu c u tranh dân t c, u tranh giai c p mà ph i ph c v s nghi p cách m ng, ph c v nhân dân, ch ng l i quan im v n h c ngh thu t t s n. ng th i c ng phê phán t t ng thoát ly qu n chúng, thoát ly th c t , xa lìa cách m ng ca m t s trí th c ti u t s n và t s n dân t c khi phong trào cách m ng có khó kh n. Nh ng cu c tranh lu n trên ã giành c th ng l i cho quan im duy v t mácxít, b o v ng l i úng n c a ng, nâng cao tinh th n cán b, ng viên và qu n chúng, góp ph n khôi ph c phong trào.
29. Cùng v i vi c xây d ng l i c ơ s , phong trào u tranh c a công nhân, nông dân t n àm 1932 c ng d n d n phát tri n v a h p pháp, v a không h p pháp và ngày càng mang n i dung chính tr sâu s c. N i b t là cu c bãi công ng lo t c a 12 nhà máy xay Ch L n do ng lãnh o tháng 5-1934, u tranh c a nông dân các t nh mi n núi mi n B c ch ng b t phu, k ni m các ngày 1-5, 1-8 và Cách m ng Tháng M i (10- 1934). Nam b , ng l i d ng kh n ng h p pháp a ng i ra tranh c H i ng thành ph Sài Gòn và H i ng qu n h t Nam k n m 1933 và n m 1935. ng t ch c mít tinh, ra tuyên ngôn, phân phát truy n ơn tuyên truy n ch ơ ng trình chính tr , kinh t , xã h i, có tác d ng c v l n tinh th n cách m ng c a nhân dân thành ph . n n m 1934, h th ng t ch c c a ng ã c khôi ph c c B c, Trung, Nam v à Lào. X u B c k , Trung k , Ch p u Nam ông D ơ ng và Lào c thành l p. B c k có báo C c a X y, báo Dân nghèo c a ng b Thái Bình. Trung k có báo C c a X u , báo Ch t xi ng, Dân cày c a ng b Ngh T nh, Ti n lên c a Qu ng Tr . Nam K có t Lao kh c a Ch p u mi n Tây, Gi i phóng c a Ch p u mi n ông, t Vô s n và t p chí C ng s n c a Ch p u Nam ông D ơ ng, v.v. . Di s ch o c a Qu c t C ng s n, ng C ng s n Pháp và Qu c t ã giúp ng ta v nhi u m t, tích c c tuyên truy n ng h phong trào cách m ng ông D ơ ng, t ch c nhi u cu c bi u tình ch ng kh ng b tr ng c a b n th ng tr th c dân, m cu c vn ng òi toàn xá tù chính tr . ng C ng s n Pháp c lu t s sang bào ch a cho các chi n s C ng s n, c phái oàn iu tra sang ti p xúc v i nhân dân ông D ơ ng, t ìm hi u s àn áp, bóc l t c a b n th c dân và tình hình kh c c c a nhân dân lao ng, òi bn c m quy n thu c a toàn xá tù chính tr , gi i quy t nh ng yêu c u th c hi n dân ch và c i thi n i s ng c a nhân dân lao ng; nh ng vi c trên ã c v và ng vi ên các chi n s cách m ng và nhân dân ta trong lúc cách m ng g p khó kh n. u n m 1934, Ban lãnh o c a ng n c ngoài c thành l p do ng chí L ê Hng Phong ng u, trong th c t làm ch c n ng ch o vi c khôi ph c và phát tri n
30. phong trào, th ng nh t l c l ng trong c n c th c hi n ch ơ ng trình hành ng v à chu n b i h i toàn qu c. Ban lãnh o ph i ngo i ra t p chí “Bônsêvích” phát hành trong c n c nh m giáo d c nâng cao trình cán b ng viên, th ng nh t v t t ng, chính tr , t ch c trong ng. Trong th i gian này, t Bônsêvích ca Ban lãnh o h i ngo i và Tp chí C ng s n ca Ban Ch p y Nam Dông D ơ ng có tác d ng quan tr ng trong vi c lãnh o t t ng, h ng d n công tác cho các ng b và chu n b cho i hi toàn qu c. Tháng 6-1934, Ban lãnh o c a ng n c ngoài h p h i ngh v i các i bi u trong nc nh n nh tình hình, xác nh ch tr ơ ng v c ng c ng, khôi ph c v à phát tri n các oàn th cách m ng, chu n b i h i l n th nh t c a ng. Tháng 3- 1935, i h i l n th nh t c a ng h p t i Ma Cao, ra các nhi m v phát tri n và c ng c ng, thu ph c qu n chúng, m r ng M t tr n ph n , ch ng chi n tranh qu c, b o v Liên bang Xôvi t. i h i thông qua iu l c a ng và b u Ban Ch p hành Trung ơ ng m i. i h i l n th nh t c a ng có ý ngh a l ch s quan tr ng trong vi c khôi ph c l i h th ng t ch c c a ng t Trung ơ ng n a ph ơ ng, nâng cao ni m tin c a cán b , ng viên vào s lãnh o c a ng và s phát tri n c a phong trào cách m ng s p t i. Nhìn l i, qua s kh ng b tr ng tr n, tàn b o c a k ch, Vi t Nam Qu c dân ng ã b tan rã hoàn toàn v tinh th n và t ch c, còn ng ta tuy có b t n th t n ng n nh ng ch a bao gi r i lo n v t t ng và b phá v hoàn toàn v t ch c. Qua th thách, ng ta ã c tôi luy n h ơn, tích lu thêm ki n th c và kinh nghi m, quan h ng v i qu n chúng ngày càng b n ch t h ơn, phong trào cách m ng c khôi ph c t ơ ng i nhanh chóng. Trong th i gian này công tác t t ng ã c ti n hành k p th i, s c bén. Vi c ánh giá úng tình hình ã góp ph n quan tr ng n nh tình hình t t ng cán b , ng vi ên,
31. nâng cao lòng tin vào lý t ng và th ng l i c a cách m ng, y lùi các hi n t ng bi quan, dao ng. Vi c giáo d c khí ti t cách m ng tr c k thù, kiên c ng u tranh trong lao tù ã nêu g ơ ng sáng c a nh ng ng i c ng s n v tinh th n hy sinh, b t khu t vì l i ích cách m ng. trong tù, nh ng ng i c ng s n không nh ng u tranh b o v ng, gi m b t ch hà kh c c a nhà tù mà còn l i d ng c ơ h i trao i, t ng k t kinh nghi m công tác, hu n luy n v lý lu n, chính tr và v n hoá cho ng viên, ào t o hàng lo t cán b u tú cho ng. ng ã l i d ng m i kh n ng h p pháp, n a h p pháp, l i d ng báo chí công khai tuyên truy n v lý lu n Mác - Lênin, ng l i cách m ng, ánh b i các quan im ph n ng, tho hi p, u hàng ch ngh a qu c và t t ng thoát ly nhân dân, xa r i cách m ng. Nh v y, công tác t t ng ã góp ph n quan tr ng vào vi c khôi ph c và phát tri n phong trào, chuân b cho nh ng cu c u tranh r ng l n h ơn v sau. Các ng chí l ãnh o c a ng t Trung ơ ng n các c p ã tr c ti p ch o công tác tuyên truy n c ng, nhi u ng chí tr c ti p ph trách báo, vi t bài, biên so n tài li u tuyên truy n hu n luy n nh các ng chí: Ngô Gia T , Nguy n V n C , Lê Du n, Tr ng Chinh, H T ùng Mu, v.v. . III. THI K M T TR N DÂN CH 1. Đại h ội 7 Qu ốc t ế C ộng s ản, H ội ngh ị toàn qu ốc c ủa Đả ng và cu ộc v ận độ ng dân ch ủ Sau cu c kh ng ho ng kinh t th gi i 1929 - 1933, do tác ng c a quy lu t phát tri n không u c a ch ngh a t b n, nh ng mâu thu n v n có c a nó càng thêm sâu s c. B n qu c không th cai tr theo l i c b ng n n dân ch t s n và ch i ngh n a m à chuy n sang n n chuyên chính phát xít. Chuyên chính phát xít là nn chuy ên chính tàn bo, là s kh ng b , àn áp công khai c a nh ng ph n t ph n ng, hi u chi n nh t c a
32. t b n tài chính. Nó dùng m i th on x o quy t, tàn ác t ng c ng bóc l t nh n dân lao ng, ráo ri t chu n b chi n tranh chia l i th tr ng và ti n công Li ên bang Xôvi t. Ch ngh a phát xít ã hình thành nhi u n c t b n châu Âu và ch phát xít c thi t l p c, Ý, Nh t. Bn phát xít c, Ý, Nh t ã b t u gây chi n (Ý xâm l c Abitsini; c, ý giúp Phr ngcô gây n i chi n Tây Ban Nha, Nh t m r ng xâm l c Trung Qu c). Tr c s hình thành và phát tri n c a ch ngh a phát xít và nguy c ơ chi n tranh qu c, phong trào ch ng ch ngh a phát xít và chi n tranh ã lan r ng nhi u n ơi thu hút không nh ng công nhân và các t ng l p lao ng khác mà còn c m t b ph n giai c p t s n, tng l p trí th c. Tháng 7- 1935 , Qu c t C ng s n h p i h i l n th 7. i h i ã phân tích b n ch t ch ngh a phát xít, v ch rõ k thù nguy hi m nh t lúc này c a nhân dân th gi i là ch ngh a phát xít, không ph i là ch ngh a qu c nói chung, nhi m v tr c m t là u tranh ch ng ch ngh a phát xít và chi n tranh qu c giành dân ch và hoà bình mà ch a ph i là ánh ch ngh a t b n, ch ngh a qu c nói chung, i h i ch tr ơ ng xây dng M t tr n th ng nh t c a giai c p công nhân trên c ơ s ó thi t l p m t tr n nhân dân r ng rãi u tranh ch ng ch ngh a phát xít. ây là s chuy n h ng ch o chi n l c r t quan tr ng c a phong trào c ng s n. Ch tr ơ ng úng n này ã c th c hi n có k t qu nhi u n ơi. Tháng 5- 1936, M t tr n nhân dân Pháp ã giành th ng l i l n trong cu c t ng tuy n c và Chính ph c a M t tr n lên c m quy n. Chính ph này b t u th c hi n m t s c i cách theo ch ơ ng tr ình tranh c . ông D ơ ng, ng ta v t qua cu c kh ng b c a quân thù, c tôi luy n h ơn, phong trào cách m ng c ng ã c khôi ph c. V n t ra v i ng là v n d ng Ngh quy t c a Qu c t C ng s n vào hoàn c nh Vi t Nam, tranh th c ơ h i thu n l i do M t
33. tr n nhân dân Pháp mang l i, ch ng ra nh ng ch tr ơ ng thích h p cho cách m ng nc ta. Tháng 7- 1936, H i ngh toàn quc l n th nh t c a ng h p Th ng H i. H i ngh phân tích tình hình qu c t và trong n c, nêu rõ m c tiêu tr c m t và u tranh ch ng ch ph n ng thu c a, ch ng phát xít và chi n tranh qu c òi quy n dân ch , c i thi n dân sinh, b o v hòa bình. K thù ch y u tr c m t c a nhân dân ông D ơ ng là b n ph n ng thu c a và bè l tay sai. H i ngh quy t nh t m th i ch a nêu “kh u hi u ánh qu c Pháp v à giai cp a ch , giành c l p cho dân t c và ru ng t cho dân cày. Hi ngh quy t nh thành l p m t tr n r ng rãi lúc u g i là M t tr n nhân dân ph n ông D ơ ng (sau i là M t tr n dân ch g m các l c l ng cách m ng, các ng phái cách m ng qu c gia và c c i l ơ ng nh m th ng nh t u tranh cho dân ch , dân sinh v à hoà bình, ch ng b n ph n ng thu c a và tay sai. Hi ngh c ng quy t nh thay i các hình th c và ph ơ ng pháp u tranh t t ch c bí mt, u tranh b t h p pháp là chính sang t ch c và u tranh công khai h p pháp, n a hp pháp là chính phù h p v i vi c chuy n h ng v m c tiêu và nhi m v tr c m t. Riêng v xây d ng ng v n ph i “c ng c t ch c và công tác bí m t h ơn x a”. th c hi n b c u Ngh quy t h i ngh toàn qu c v chuy n h ng ch o chi n lc, sách l c, ngay t tháng 8-1936 n m th i c ơ Mt tr n nhân dân Pháp giành th ng li trong tuy n c , Qu c h i Pháp chu n b c m t phái oàn iu tra sang ông D ơ ng th c hi n m t s iu c i cách theo ch ơ ng trình c a M t tr n nhân dân, ng ã ch tr ơ ng m cu c v n ng i h i ông D ơ ng. N i dung cu c v n ng này là ng viên các t ng l p nhân dân nêu nguy n v ng, l p thành b n dân nguy n g i t i phái oàn iu tra nh m m c tiêu tr c m t là òi nhà c m quy n Pháp th c hi n nh ng c i cách, th c hành t do, dân ch , c i thi n i s ng cho nhân dân. ây là d p t t s d ng m i
34. kh n ng h p pháp th c t nh, tuyên truy n phát ng qu n chúng u tranh phù h p v i iu ki n lúc y. ng kêu g i các ng phái, các t ch c chính tr - xã h i bao g m các t ch c qu c gia và c i l ơ ng th ng nh t hành ng theo m t ch ơ ng trình chung, t ng bc hình thành M t tr n u tranh cho các quy n l i dân ch , dân sinh c a nhân dân ch ng b n ph n ng thu c a. Tháng 6- 1936, ng ã phát hành th công khai c a Trung ơ ng ng g i toàn ng, t ó n cu i n m ã xu t b n m t s tài li u h ng d n, gi i thích v vi c chuy n hng ch o chi n l c, sách l c và ch tr ơ ng v cu c v n ng ông D ơ ng i hi: - Mt tr n dân ch th ng nh t ph n (tháng 6- 1936) - ông D ơ ng i h i (tháng 9- 1936) - Chung quanh v n chính sách m i (tháng 10-1936) - K ni m 7 n m thành l p ng C ng s n ông D ơ ng (tháng 12- 1936). Các tài li u trên, nh t là cu n sách Chung quanh v n chính sách m i phân tích sâu s c chính sách m t tr n, m c tiêu, nhi m v và ph ơ ng pháp u tranh trong th i k m i, un n n nh ng nh n th c sai l m, u tranh v i nh ng lu n iu ph n ng c a b n Trtkít và các lo i tay sai khác c a ch ngh a qu c. Các tài li u trên v ch rõ: - "M t tr n nhân dân ph n là cu c liên h p h t các giai c p trong toàn dân t c b áp bc ng tranh u òi nh ng u quy n l i hàng ngày cho toàn dân, ch ng ch thu c a vô nhân o, d b iu ki n cho cu c v n ng dân t c gi i phóng c phát tri n” [54] ; “Nhi m v cu c cách m ng t s n dân quy n ông D ơ ng là ui qu c Pháp ra kh i x , t y s ch tàn tích phong ki n, ông D ơ ng hoàn toàn c l p Ch tr ơ ng y không bao gi di d ch, nh ng ch a ph i là nhi m v tr c ti p l p t c c a M t tr n
35. nhân dân ph n trong lúc hi n t i ông D ơ ng ” [55] - Chính sách M t tr n nhân dân ph n không ph i là “ch ngh a giai c p h p tác” [56] .ng trong hoàn c nh qu c c t ng thêm áp b c và bóc l t qu n chúng không có m t chút quy n t do dân ch nh m n nào làm khí c u tranh. Trong khi mà trình tranh u c a qu n chúng ch a t i trình cao, nh ng iu yêu c u c a qu n chúng có nhi u iu gi ng v i iu yêu c u c a t b n b n x , thì t i sao chúng ta không ly nh ng iu ó làm iu ki n hi u tri u t t c các giai c p, các ng phái trong m t dân t c b áp b c ra tranh u th c hi n nh ng iu yêu c u r t th p y?” [57] “Trong lúc làm M t tr n th ng nh t v i t b n b n x , ng không b o th thuy n ng tranh u ch ng t b n b n x , ng không bao gi b o nông dân ng tranh u ch ng a tô cao và n cao lãi" [58] . - Chính sách l p M t tr n nhân dân ph n không ph i là "Pháp - Vi t hu ". " ng tán thành hu v i vô s n và qu n chúng lao ng Pháp, ng h Chính ph t phái òi h i nhng yêu c u chính áng cho toàn dân ông D ơ ng, ph n i s hu v i b n i t b n Pháp, v i b n ph n ng tay chân Hítle, chúng làm ph n c nhân dân Pháp" [59] . - V công tác tuyên truy n v ng, c n chú ý làm rõ: “ ng ta c n ph i là ng c a dân chúng b áp b c, i ti n phong cho cu c dân t c gi i phóng, ch s r ng qu ng i qu n chúng nhân dân không nh n hi u ch ó, b n ch nhân li d ng kh u hi u tuy ên truy n ch t h p c a ng mà l a g t nông dân, ti u t s n thành th và các l p khác trong dân t c r ng: " ng C ng s n là ng c a giai c p th thuy n, ch bênh v c quy n l i cho s ít th thuy n" ng C ng s n ch bi t quy n l i lao ng thôi, không bi t quy n li c a “dân t c” [60] . S tuyên truy n c ng ph i hi n th c liên l c v i nh ng u nhu y u tr c ti p v à “quy n l i hàng ngày qu n chúng”, c a toàn dân t c m i thích h p” [61]
36. Vi c tuyên truy n v n ng ông D ơ ng i h i ã c ti n hành b ng nhi u hình th c linh ho t, phong phú g n ch t v i phong trào u tranh c a qu n chúng. i v i các t ch c qu c gia và c i l ơ ng, ng v a lôi kéo, h p tác, v a u tranh ch ng l i m t ti êu cc và m u tranh giành quy n lãnh o c a h . N m 1936, nhân d p k ni m ngày 1- 5, cùng v i vi c nêu các kh u hi u u tranh, ng kêu g i thành l p M t tr n th ng nh t. ng phát hành “Th ng c a Ban Ch p hành Trung ơ ng ng C ng s n ông Dơ ng g i Vi t Nam Qu c dân ng và g i t t c các nhóm và các t ch c cách m ng qu c gia, các nhóm ch ng qu c, các t ch c c i l ơ ng và ph n ng và các ph n t cách m ng bi t l p ông D ơ ng” [62] . V m t t ch c ng ch o l p ra các U ban hành ng ng viên giáo d c qu n chúng. Phong trào bàt u t Nam k r i lan r ng ra c n c. Các U ban hành ng t ch c mít tinh, h i h p qu n chúng công khai gi i thích, th o lu n v tình hình th i cu c v nguy c ơ phát xít và chi n tranh, v t ình hình áp bc bóc l t c a b n th ng tr thu c a, v quy n l i dân sinh, dân ch , v t ch c u tranh. ng s d ng các báo chí ti n b vi t bài, in truy n ơn c v cho i h i ông Dơ ng t o ra phong trào ngày càng sôi n i. Tr c tình hình trên, b n th ng tr thu c a không dám àn áp tr ng tr n nh tr c m à dùng nhi u th on x o quy t i phó. ng ã k p th i tuyên truy n v ch nh ng âm mu c a chúng và ch o qu n chúng u tranh làm th t b i nh ng âm m u y nh v ch tr n Ph m Huy L c (Vi n tr ng Vi n Dân bi u B c k ) tri u t p h i ngh “thân h ào” thành ph , t th o ra b n “nguy n v ng c a dân”, tên khâm s Trung k cho L ê Thanh Cnh (U viên th ng tr c Vi n Dân bi u Trung k ) ng ra hô hào i h i ông Dơ ng Hu kh ng ch phong trào. T gi a n m 1936, ng ã lãnh o phong tr ào u tranh c a các t ng l p nhân dân, giành nhi u th ng l i áng k trong iu ki n lúc y. Ch trong 6 tháng cu i n m, h ơn 300 cu c u tranh n ra liên ti p thành th v à nông thôn. L n nh t là cu c u tranh th ng l i c a h ơn 3 v n th m òi t ng l ơ ng H òn Gai, C m Ph , Uông Bí. Tr c s c m nh c a phong trào M t tr n nhân dân, gi i c m quy n Pháp thi hành m t s
37. ci cách ti n b thu c a. Vi c làm có ý ngh a chính tr l n nh t c a Chính ph Pháp là ra s c l nh ân xá chính tr ph m ông D ơ ng. B n th ng tr ông D ơ ng bu c ph i thi hành m t ph n s c l nh này. Hàng ngàn chính tr ph m ã c gi i thoát, b sung nhi u cán b cho phong tr ào cách mng. B tr ng thu c a Pháp c ng ra m t s ngh nh v ch lao ng bu c b n th ng tr ông D ơ ng ph i thi hành m t ph n, nh th i gian lao ng m t ngày c a công nhân, ch ngh ch nh t, ngh phép n m, ti n l ơ ng t i thi u, ch h c ngh . Tuy Chính ph Pháp và b n c m quy n ông D ơ ng ph i có m t s nh ng b nói trên nh ng Chính ph Pháp v b n ch t v n là Chính ph t s n nên ã ng tình v i b n th ng tr ông D ơ ng ra l nh c m i h i ông D ơ ng và gi i tán các U ban h ành ng. Mc d u ông D ơ ng i h i b c m nh ng phong trào qu n chúng ngày càng c ng th c t nh, giác ng qua u tranh nên v n ti p t c phát tri n. ng c ng có th êm hàng ngàn cán b tù ra và có thêm kinh nghi m trong cu c u tranh công khai h p pháp. Tháng 1- 1937 Giúytstanh Gô a c Chính ph Pháp c làm phái viên iu tra sang ông D ơ ng, B ơrêviê c c sang làm Toàn quy n m i. Nhân c ơ h i này ng ã ch tr ơ ng v n ng qu n chúng xu ng ng ón "nh ng i bi u c a M t tr n nhân dân Pháp", l y c ó tuyên truy n c ng cho ng l i c a ng, phát ng qu n chúng u tranh công khai, h p pháp òi quy n l i dân sinh, dân ch . Qu n chúng ã xu ng ng em theo các kh u hi u " ng h m t tr n nhân dân Pháp" ng th i nêu ra nh ng kh u hi u u tranh "t do dân ch ", "t do nghi p oàn", "t do báo chí", "t do i l i", “t ng l ơ ng, gi m gi làm”, "thi hành lu t lao ng", "gi m tô, gi m t c", “gi m thu ". Trong th i k này thái , l p tr ng c a ng i v i M t tr n nhân dân Pháp v à Chính
38. ph Lêông B ơlum có ý ngh a quan tr ng i v i cách m ng ông Dơ ng. V v n n ày, ng nhi u l n trình bày thái , l p tr ng c a mình, t p trung nh t trong b c th công khai c a Trung ơ ng áng g i các ng chí trong toàn ng (15-6- 1936), th ng g i Chính ph Pháp (tháng 10- 1936), tài li u "chung quanh v n chính sách m i" (tháng 10-1936), “v n Chính ph M t tr n nhân dân" (tháng 1-1937), thái c a ng i vi Chính ph Lêông B ơlum là ng h , nh ng không ph i tuy t i mà “ch là t ơ ng i và t m th i”. “Chính ph B ơlum ch a ph i là Chính ph kiên quy t ch ng phát xít và ph n ng, thi hành h t ch ơ ng trình c a M t tr n nhân dân" [63] . Vì v y chúng ta bênh v c, ng h Chính ph y khi h thi hành nh ng iu c i cách ti n b , khi h b phát xít t n công nh ng khi nó i trái v i quy n l i c a nhân dân thì ph i u tranh ch ng l i; "tính ch t ca Chính ph B ơlum là Chính ph t phái, v n c l p hay t tr , ng C ng s n ông D ơ ng không hy vng t i Chính ph B ơlum, mà trông vào s th ng nh t h ành ng c a nhân dân ông D ơ ng Không có t ch c v ng b n, không có hành ng th ng nh t thì không th òi c iu mà Chính ph t phái có th thi hành” [64] Bt ch p m i th on phá ho i ng n ch n c a b n c m quy n, nh ng cu c bi u tình bi u dơ ng l c l ng “ ón ti p” Gô a ã thu hút hàng v n ng i Hà N i. Sài Gòn, Th a Thiên Hu . Hà Ni, h ơn 3 v n ng i ã bi u tình tr c nhà ngh c a Gô a. S ài Gòn, hơn hai v n ng i bi u tình, trong ó kho ng n m ngàn ng i a v t qua hàng rào c nh sát l t vào c ng g p Gô a. 2. H i ngh Trung ng tháng 3-1937. Vi c phát tri n công tác báo chí, xu t b n, phát hành, tuyên truy n tuy n c và u tranh ngh tr ng Vi c chuy n h ng v ch o chi n l c, sách l c là m t b c ti n m i v t duy l ý lu n c l p, t ch , sáng t o c a ng. Tài li u “Chung quanh v n chi n sách m i
39. ca ng C ng s n ông D ơ ng" nêu rõ: "Nh ng ng i c ng s n ông D ơ ng hi u ch ngh a Mác - Lênin và th c hành ch ngh a Mác - Lênin theo iu ki n hi n th c ông D ơ ng” [65] . "Chi n sách m i c a ng là chi n sách theo iu ki n hi n th c x ông D ơ ng, theo kinh nghi m tranh u c a ng, h c kinh nghi m c a Qu c t C ng sn và kinh nghi m c a cu c v n ng c ng s n th gi i, không ph i l àm em kinh nghi m x này sang x khác m t cách nh máy” [66] . Tháng 3- 1937: Trung ơ ng ng h p h i ngh m r ng ki m im t ình hình, bàn nh ng ch tr ơ ng mi ch y u v các v n t ch c, tuyên truy n c ng, u tranh hp pháp, công tác M t tr n. Sau h i ngh , Trung ơ ng ã ra b n thông cáo ngày 20-3- 1937 cho toàn ng và xu t b n tài li u ch tr ươ ng t ch c m i c a ng . Các tài li u trên gi i thích nh ng ch tr ơ ng m i, nêu nh ng bi n pháp th c hi n. V t ch c, tài li u gi i thích: "Hoàn c nh m i, nhi m v m i b t bu c ng ta ph i có con ng chánh tr m i, con ng chánh tr m i l i b t bu c ph i có m t ng t ch c m i” [67] ; “Ph i l i d ng h t các hoàn c nh thu n ti n mà t ch c ra các oàn th công khai và bán công khai cho qu n chúng d tham gia, cho h có th gia nh p c M t tr n” [68] ; “ph i dùng nh ng cách t ch c ơn s ơ mà kéo nhi u l p dân chúng, h ơn là t ch c nh ng h i l y tên là cách m nh mà không có qu n chúng” [69] . Riêng v t ch c ng “v nguyên t c t ch c ng, chúng ta chú tr ng v ch t l ng hơn là s l ng, còn v t ch c qu n chúng thì chúng ta l i h t s c chú tr ng v s lng” [70] . M i m t ng viên ph i là m t ng i ch o, m t ng i ch u s m ng i ph bi n, tuyên truy n ch ngh a c ng s n. Vì l ó mà các ng chí ta ph i l a ch n các ng viên cho khôn khéo, cho c n th n, ng nh ng ph n t ph c t p vào ng. Mu n cho ng th ng nh t v các ph ơ ng di n lý t ng và th c hành, c g m nh ng chi n s h ng hái và trung thành thì chúng ta không nên g p ai là em vào ng, ch ng thà có ng viên ít mà t t h ơn là có ng viên nhi u mà b ng và ph c t p. V công tác tuyên truy n c ng, Trung ơ ng ch tr ơ ng phát tri n m nh m công tác
40. báo chí, xu t b n, phát hành, hu n luy n, ào t o cán b . Các bi n pháp là: phát tri n xu t bn sách báo công khai, ch n ng viên có trình vi t sách, vi t b ài trên báo công khai, mi chi b l p “bình dân th xã” mua sách báo công khai; khuy n khích qu n chúng mua và c sách báo. Các c p ng b tái b n nh ng tài li u tuyên truy n c a Trung ơ ng, l p ra Ban hu n luy n cho ng viên và qu n chúng ào t o cán b . V công tác M t tr n: trong tình hình b b n c m quy n ng n ch n, ch a có t do t ch c thì tên g i và hình th c M t tr n có th linh ho t. Tu theo iu ki n t ng n ơi có th l p M t tr n “t trên xu ng d i, hay t d i lên r i sau s th ng nh t lên trên”. Quan tr ng là ph i xây d ng c ơ s cho M t tr n, ngh a l à ph i tuyên truy n phát tri n r ng rãi các h i qu n chúng công khai, n a công khai r i c i bi u vào tham gia các U ban M t tr n. Ch tr ơ ng c a ng là l p M t tr n r ng r ãi bao g m không nh ng i a s nhân dân trong n c mà c nh ng ng i Pháp dân ch th ng nh t hành ng theo ch ơ ng trình chung. Tham gia các cu c tuy n c : cn l i d ng các k tuy n c mà tuyên truy n các ch tr ơ ng, kh u hi u c a ng. Ch n ng i c a ng và ng i c m tình ra ng c , li ên hi p hành ng v i các ng phái ti n b giành th ng l i trong các k tuy n c . i v i phong trào “th nh nguy n” : c n l i d ng m i hoàn c nh mà m r ng phong tr ào, chu n b th o ra nh ng b n “dân nguy n” làm tài li u tuyên truy n và huy ng u tranh òi nh ng c i cách dân sinh, dân ch . Vi c th c hi n Ngh quy t Trung ơ ng tháng 3- 1937 em l i nhi u k t qu t t. Vi c xu t bn sách báo công khai, phát hành sách báo ã phát tri n m nh m . M t s t báo công khai chính do ng lãnh o th i k này là: Nam k , báo ti ng Vi t có: Ph thông, Dân chúng, là c ơ quan c a Trung ơ ng ng, v danh ngh a công khai là c a lao ng v à dân chúng ông D ơ ng. Lao ng cơ quan c a x y Nam k , danh ngh a công khai l à cơ quan bênh v c quy n l i c n lao. Báo ti ng Pháp có Tiên phong (Avant garde), Nhân
41. dân (Le peuple) . Ng i ph trách các báo c a Trung ơ ng là ng chí Hà Huy T p. Trung k , báo ti ng Vi t có: Dân là c ơ quan c a x y Trung k do ng chí Phan ng L u ph trách, Nhành lúa do ng chí H i Tri u làm th ký tòa so n c ng do x y ch o. B c k , báo ti ng Vi t có Tin T c, i m i là c ơ quan c a x y B c k , Th gi i là c ơ quan c a oàn Thanh niên Dân ch . Báo ti ng Pháp có: Lao ng (Le travail), Tp h p (Rassemblement), Ti n lên (En avant), Ti ng nói c a chúng ta (Notre voix) do x y ch o. Các t báo trên do các ng chí Tr ng Chinh và Hoàng Qu c Vi t ph trách. Mc tiêu c a báo chí công khai lúc này là v ch tr n t i ác man r , s th i nát, ph n ng ca ch thu c a, tuyên truy n ng l i ch tr ơ ng c a ng, c v , ng viên qu n chúng u tranh òi quy n l i dân sinh, dân ch , ch ng b n ph n ng thuc a, c ng l à bn phát xít thu c a, ph bi n r ng rãi kinh nghi m u tranh. Mt s báo c phát hành hàng ngày khá r ng rãi nh t Tin t c và t Dân chúng t 5.000 n 15.000 s . Vi c ng h báo chí công khai c a ng c ng tr th ành phong trào qu n chúng, nhi u ng i ã quyên góp ti n ng h báo, giúp cho vi c phát h ành, tham gia u tranh òi t do báo chí, t do xu t b n. Ln u tiên lao ng Vi t Nam có ti ng nói c a mình trên báo chí công khai. “Báo c a chúng ta có hàng ngàn thông tin viên qu n chúng, ph n ánh r t thi t th c lên báo tin t c u tranh sôi n i c a chính mình, t rõ lên m t báo nh ng yêu sách e a m i cu c u tranh khi n b n c m quy n không th làm ng ơ c c v m i th ng l i dù nh , ph bi n nhùng kinh nghi m t ch c và u tranh ca qu n chúng y tính ch t sáng t o” [71] . nh h ng c a báo chí cách m ng tràn sang các báo khác, do v y mà n i dung nhi u t báo c ng có tin b lên. Nhi u nhà báo nói: "So báo chí sau n m 1936 v i báo chí tr c nm 1936 không ai có th ch i cãi c là gi ng báo chí c a ta có ti n b rõ r t” [72] Tháng 3- 1937, các ng chí c ng s n mi n Trung t ch c h i ngh báo chí Trung k có
42. i bi u báo chí mi n B c và mi n Nam tham d . Tháng 6- 1937, các ng chí mi n Bc t ch c h i ngh báo chí B c k có i bi u báo chí mi n Trung, mi n Nam và m t s nhà báo Pháp tham d . Các h i ngh trên t cáo ch báo chí phát xít ông Dơ ng, ra ch ơ ng trình hành ng òi t do nghi p oàn, b o m quy n t do cá nhân c a ng i làm báo. Nh ng vi c trên ã th c t nh và lôi cu n nhi u nhà báo t ham gia phong trào ti n b , tranh th s ng h c a m t s nhà báo Pháp và c v thúc y th êm phong trào u tranh c a qu n chúng. i phó v i nh h ng ngày càng r ng rãi c a báo chí công khai c a ng, b n th ng tr ã ra l nh óng c a báo, b t giam ng i làm báo, khám xét, t ch thu tài s n c a báo, nhà in, truy nã nh ng ng i làm báo, ng i c và l u gi sách báo ti n b . M c d ù chúng dùng m i th on àn áp tr ng tr n báo chí công khai v n phát tri n, t này b cm, t khác l i xu t b n. Cùng v i vi c xu t b n báo chí. ng ta còn xu t b n nhi u lo i sách ph thông tuy ên truy n v ch ngh a Mác - Lênin, v vi c xây d ng ch ngh a xã h i Liên Xô, v cách mng Trung Qu c. Có nh ng cu n sách có giá tr c c gi ánh giá cao nh : Ch ngh a Các Mác ca ng chí H i Tri u gi i thi u v ch ngh a Mác; Vn dân cày ca ng chí Tr ng Chinh và Võ Nguyên Giáp (ký tên Qua Ninh và Vân ình) v ch t i ác ca qu c phong ki n i v i nông dân, xác nh v trí c a nông dân trong cách m ng và con ng gi i phóng nông dân; Trtkít và ph n cách m ng ca ng chí H à Huy Tp (ký tên Thanh H ơ ng) v ch rõ ch ngh a T rtkít là công c c a ch ngh a phát xít; Ba n m Nga Xôvi t c a ng chí Tr n ình Long là t p phóng s , h i ký v Li ên Xô và thành qu Cách m ng Tháng M i. ng m ra nh ng hi u sách phát h ành sách báo nhi u a ph ơ ng. Sách báo c a ng l u hành r ng rãi, có nh h ng c n ngôn ng , v n ch ơ ng Vi t Nam “chính t khi có phong trào, ngôn ng c a ta gi u ra, v n u tranh, v n chính tr bây gi s c l m" [73] . Cng trong th i gian này, nhi u tác ph m v n ngh hi n th c phê phán ra i nh T t èn c a Ngô T t T , B c ng cùng c a Nguy n Công Hoan. Toà so n báo v à các
43. hi u sách còn là n ơi các t ng l p nhân dân n liên h h i ý ki n v cách u tranh bênh v c quy n l i c a mình, là n ơi liên h gi a ng v i các t ch c chính tr - xã h i khác. ó c ng là u m i liên l c gi a b ph n h p pháp và không h p pháp c a ng, có khi là n ơi móc n i liên l c gi a các ng b v i Trung ơ ng, gi a ng v i cán b ho t ng n c ngoài, v i các ng anh em và Qu c t C ng s n. Sách báo c a ta tuy ra nhi u nh ng c gi là ng i lao ng cùng kh còn r t ít vì i a s h không bi t ch . Do ó các ng chí lãnh o B c K v n ng c Nguy n V n T l p ra H i truy n bá qu c ng , giúp cho ng i lao ng nghèo bi t c, bi t vi t, có th c sách báo cách m ng. Các l p h c này nhi u n ơi còn là l p chính tr ph thông cho qu n chúng. - V vi c tham gia tuy n c vào các Vi n dân bi u, H i ng thành ph , H i ng qu n ht, m c ích c a ng c ng là l i d ng c ơ h i có th tuyên truy n giác ng qu n chúng, u tranh bênh v c quy n l i c a h . Nh làm t t công tác tuyên truy n c ng, có ch tr ơ ng úng, phù h p v i quy n l i, nguy n v ng c a dân, có sách l c m m d o tranh th r ng rãi, l i d ng mâu thu n trong n i b b n th ng tr nên ng ta giành nhi u th ng l i trong vi c a ng i c a ng và ng i có c m tình v i ng, i bi u cho nhân dân lao ng vào các t ch c nói trên. Các h i qu n chúng c ng phát tri n m nh m . Các h i ái h u c a công nhân, th th công c xây d ng kh p các ngành, các a ph ơ ng, các xí nghi p. nông thôn có h i hi u, h i h , h i c y, h i g t. Trong thanh niên có h i c sách báo, h i th thao, ca k ch v.v. . Hàng tri u qu n chúng c t p h p vào t ch c, c tuyên truy n giáo d c b ng nhi u cách nên ã t o ra c ơ s hình thành trên th c t M t tr n th ng nh t. Nhi u h ình th c liên hi p hành ng v i các nhóm, các t ch c ã hình thành ch ng ph n ng thu c a. Phong trào u tranh c a công nhân các thành ph r t sôi n i. Nhi u cu c bãi công l n Nhà máy d t Nam nh, x ng Ba Son (Sài Gòn), m Vàng Danh, l n nh t là cu c b ãi công c a công nhân ng s t trên c tuy n Nam ông D ơ ng tháng 7- 1937.
44. nông thôn c ng có hàng tr m cu c bi u tình c a nông dân òi gi m s u thu , ch ng s nh ng l m, c hi p c a b n c ng hào. 3. H i ngh Trung ng tháng 8-1937 và tháng 3-1938, vi c hình thành M t tr n dân ch và tác ph m Tự ch ỉ trích Hi ngh Trung ơ ng tháng 8- 1937 và tháng 3- 1938 ki m im tình hình các m t, kh ng nh thành công trong h ơn m t n m qua, nh : ã khôi ph c h th ng t ch c ng, phong trào u tranh c a các t ng l p nhân dân phát tri n, nh h ng c a ng ng ày càng m r ng, h u h t các cu c bãi công c a công nhân, bãi th c a ti u th ơ ng, u tranh c a nông dân u do các t ch c ng ch o, vi c liên hi p hành ng v i các t ch c chính tr xã h i ch ng b n ph n ng thu c a ã có k t qu b c u, v.v. . Trung ơ ng c ng ch ra các khuy t im, sai l m trên các m t eông tác ch y u l à phê phán khuynh h ng cô c, h p hòi trong công tác tuyên truy n, t ch c và u tranh vi c tho hi p v i b n T rtkít c a m t s ng chí Nam k . V công tác tuy n truy n, c ng, Trung ơ ng phê phán cách tuyên truy n, c ng c òn ít chú ý n tâm lý, nguy n v ng và trình qu n chúng và hoàn c nh t ng n ơi, lúc nào cng c ng bi u tình, bãi công, cp chính quy n. Trong báo chí n i dung bài v nhi u khi ch a thi t th c, thiên v lý thuy t, khi c p t i nguy n v ng, quy n l i c a nhân dân m i chú ý t i công nông, ch a chú ý t i các t ng l p ti u t s n và t s n dân t c, báo chí ch a tr thành c ơ quan ngôn lu n c a toàn th nhân dân. Trung ơ ng nêu rõ ý ngh a quan tr ng c a vi c thành l p M t tr n dân ch “V n l p Mt tr n dân ch th ng nh t là m t nhi m v trung tâm c a ng trong giai on hi n ti” [74] ; “C n a h t toàn l c c a ng, dùng h t ph ơ ng pháp” [75] thành lp c Mt tr n dân ch . V công tác tuyên truy n, c ng, c n t ch c h p lý vi c xu t b n sách báo công khai, xu t b n m t t báo công khai có tính ch t toàn x ông D ơ ng, có nh h ng toàn x ,
45. có th thông tin nhanh i phó k p th i v i th i cu c. Các sách lý thuy t, các lu n cơ ng chính tr , truy n ơn c a ng ph i dùng l i l khôn khéo có th in công khai. Sách báo c a ng ph i bi n thành nh ng tài li u c ng tuyên truy n ch ng nh ng cho qu n chúng lao ng mà c cho toàn th nhân dân. ng th i v n c n có báo, tài li u bí mt gi i thích nh ng v n mà sách báo công khai không c p c. V hu n luy n, ph i có nhi u b n ch ơ ng trình th ng nh t cho thích h p v i trình khác nhau c a ng viên, có tài li u hu n luy n cho c p d i, gi ng d y thi t th c ph c v cho vi c th c hi n các nhi m v c a ng. Trong n m 1938 có nhi u t tuyên truy n c ng l n g n v i làn sóng u tranh m nh m c a nhân dân. N i b t là trong d p k ni m 1-5, l n u tiên ngày Qu c t lao ng c t ch c công khai ông D ơ ng. Hà N i ng thông qua b ph n báo chí công khai (nhóm Tin h c) v n ng chi nhánh ng Xã h i Pháp ng ra xin phép t ch c k ni m. n ngày 1-5, h ơn 2 v n 5 ngàn ng i t các a im t p trung kéo v khu u Xo d mít tinh (nay là a im Cung v n hoá h u ngh ). ây th c s là cu c bi u dơ ng l c l ng c a nhân dân, c a các oàn th qu n chúng. M i ng i hàng ng ch nh t i qua các ng ph hô vang các kh u hi u cách m ng. Tr c l ài cu c mít tinh có treo các kh u hi u l n: " ng h m t tr n bình dân Pháp”, " i t i M t tr n dân ch ông Dơ ng"; “t do nghi p oàn”; "ch ng n n th t nghi p"; "ch ng n n sinh ho t t "; "t do dân ch "; " i t i ph thông u phi u"; "ch ng phát xít và chi n tranh". . . 12 lá c ln c a các oàn th qu n chúng c gi ơ ng cao. Khi mít tinh khai m c, sau bài Qu c ca Pháp, qu n chúng theo s ch o hát vang bài Qu c t ca. Sau ó các i bi u l ên phát bi u ý ki n, không ch có i bi u ng Xã h i Pháp mà còn c i bi u c a ng C ng sn ông D ơ ng, i bi u các t ng l p công nhân, nông dân, trí th c, ph n , ti u th ơ ng nhi u a ph ơ ng khác c ng t ch c ngày k ni m công khai, Sài Gòn, cu c mít tinh c ng thu hút hàng ngàn ng i, Hà N i, l n u tiên, c t ch c ngày 1-5 hp pháp. Ngày ó th t là l n, và i v i ông D ơ ng có th nói là v i. Vi c t ch c k ni m ngày Qu c t lao ng là m t thành công l n c a ng trong vi c
46. huy ng, t ch c và lãnh o qu n chúng, liên hi p hành ng v i chi nhánh ng X ã hi Pháp, t o thêm th công khai, h p pháp làm cho ch dù c m t c c ng kh ng ng n cm c. Ti p theo là k ni m ngày Cách m ng Pháp 14-7, ng s d ng kh n ng h p pháp t ch c mít tinh, h i h p m t s thành ph , s d ng sách báo công khai tuyên truy n cho th ng l i c a M t trn nhân dân Pháp, ch tr ơ ng l p M t tr n dân ch ông D ơ ng a kh u hi u u tranh cho t do, c ơm áo, hoà bình, ch ng phát xít và chi n tranh. Công tác tuyên truy n c ng c ng c ti n hành sôi n i góp ph n giành thàng l i trong cu c tranh c vào Vin dân bi u B c k (15 ng i do M t tr n dân ch a ra ã th ng c ), th ng l i c trong H i ng kinh t - lý tài ông D ơ ng (2 i bi u do M t tr n a ra ã th ng c ). Công tác tuyên truy n c ng c ng góp ph n tích c c v ào th ng l i bác b d án t ng thu l n th nh t Trung k tháng 9-1938 b ng nhi u h ình th c: h i h p l y ch ký vào các b n nguy n v ng, phát ngôn Vi n dân bi u, phân phát truy n ơn, bi u tình, ph n ánh tin t c, bình lu n trên báo chí, k t h p 3 m t u tranh: u tranh c a qu n chúng bên ngoài, u tranh trên báo chí và u tranh trong Vi n dân bi u. Ngày 22-7-1938, ng xu t b n Sài Gòn t Dân chúng là c ơ quan ngôn lu n c a Trung ơ ng, không xin phép b n c m quy n. Vi c này ã c nhân dân ng tình ng h mnh m bu c ch ph i lùi b c, ngày 30-8 chúng bu c ph i công nh n th c hi n lu t t do báo chí Nam k . Tr c nguy c ơ b n phát xít ráo ri t chu n b chi n tranh th gi i, tr c ti p ông D ơ ng là b n phát xít Nh t ang chu n b xâm chi m, H i ngh Trung ơ ng tháng 3-1938 cng có Ngh quy t riêng v v n phòng th ông D ơ ng. Ch tr ơ ng c a ng là nâng cao c nh giác cho nhân dân ch ng âm m u xâm l c c a phát xít Nh t và âm m u u hàng tho hi p c a b n th c dân ph n ng Pháp, òi b n