Tài liệu Kỹ năng tìm việc làm - Huỳnh Phú Thịnh

Nội dung text: Tài liệu Kỹ năng tìm việc làm - Huỳnh Phú Thịnh

1. TRNG  I HC AN GIANG D ÁN P.H.E K NNG TÌM VIC LÀM (Tài li"u ph&c v& chuyên ,- rèn luy"n k1 n2ng s5ng cho sinh viên thi"t thòi tr9:ng HAG) Biên so n: Th.S. Hunh Phú Thnh Tháng 01/ 2007 1
2. M&c l&c Ch9 nghi"p 14 1.7. Xác )nh ngh> nghi"p phù hAp vBi b n 15 1.8. B n c(n chuDn b gì tr8Bc khi )i tìm vi"c? 17 1.9. Rèn luy"n các phDm chIt t o nên thành công 17 Ch9 ti>n l8Lng 55 5.2. Ph; cIp và các kho-n phúc lAi khác 57 5.3. Các lAi ích tinh th(n 57 Ch9<ng 6: ChuOn bP cho công vi"c m]i 58 Ph& l&c 61 Tài li"u tham kh^o 75 2
3. Ch9<ng 0 uá trình Q tìm vi"c 3
4. Quá trình tìm vi"c làm thông th9:ng Khi mu$n )i tìm vi"c làm, nhi>u b n c-m thIy b$i r$i, không bit ph-i b\t )(u t] )âu vì không hình dung ra )8Ac các công vi"c mình c(n làm. Mt cách khái quát, quá trình tìm vi"c cSa mt ng89i có thP )8Ac di`n t- nh8 trong hình 1: T+ )ánh giá Xác )nh m;c tiêu b-n thân ngh> nghi"p Ch8Lng 1 Xác )nh ngh> nghi"p yêu thích Tìm thông tin v> Ch8Lng 2 cL hi vi"c làm ChuDn b b hR sL d+ tuyPn Ch8Lng 3 Np b hR sL d+ tuyPn D+ thi vit chuyên môn (nu có) D+ phXng vIn Ch8Lng 4 tuyPn d;ng dàm phán )i>u ki"n làm vi"c Ch8Lng 5 Ký hAp )Rng và b\t )(u làm vi"c Ch8Lng 6 Hình 1: Quá trình tìm vic làm thông thng 4
5. Gi^i thích: • d(u tiên, b n c(n t+ )ánh giá trình ) chuyên môn và các phDm chIt cá nhân )P có thP xác )nh )8Ac các )iPm m nh, )iPm yu cSa mình, t] )ó ch=n )8Ac ngh> nghi"p phù hAp. Các ni dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 1. • Khi )ã xác )nh )8Ac ngh> nghi"p yêu thích, b n c(n tìm kim các cL hi vi"c làm phù hAp vBi sN thích ngh> nghi"p cSa b n. Ni dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 2. • Gi9 )ây, b n )ã xác )nh c; thP công ty/t3 chTc mà b n mu$n d+ tuyPn nên b n c(n chuDn b mt b hR sL )P t+ giBi thi"u mình vBi nhà tuyPn d;ng. Ch8Lng 3 sg cung cIp cho b n nh1ng l9i khuyên c(n thit )P có thP chuDn b )8Ac mt b hR sL d+ tuyPn t$t. • h các công ty lBn, khi c(n tuyPn các v trí )òi hXi trình ) chuyên môn cao, sau khi )ã l=c bBt các hR sL không ) t yêu c(u và tr8Bc khi phXng vIn, h= yêu c(u các Tng viên d+ mt vòng thi vit v> chuyên môn )P ch=n )8Ac nh1ng ng89i có chuyên môn xuIt s\c nhIt. Trong bài thi, công ty có thP hXi v> các vIn )> lý thuyt cL b-n cSa ngành h=c, hoic kin thTc v> ngành kinh doanh mà doanh nghi"p )ang ho t )ng, hoic thVm chí v> các ho t )ng cSa doanh nghi"p mà Tng viên )ang d+ tuyPn. Vòng này g(n gi$ng nh8 mt bài thi h=c k trong tr89ng ) i h=c nên sg không )8Ac )> cVp nhi>u N )ây. • Các b n sg ph-i tham d+ t] mt )n ba vòng phXng vIn: phXng vIn sàng l=c, phXng vIn ch=n ng89i và phXng vIn xác nhVn. Khi )8Ac m9i )i d+ phXng vIn, nghka là b n có cL hi rIt t$t )P thP hi"n rlng mình phù hAp vBi công ty và có thP )óng góp )áng kP cho s+ phát triPn cSa công ty. dP làm )8Ac )i>u này, b n c(n có s+ chuDn b chu )áo. Ch8Lng 4 sg giúp các b n bit )8Ac c(n chuDn b nh1ng gì và tr- l9i các câu hXi nh8 th nào trong các cuc phXng vIn tuyPn d;ng. • Nu b n )8Ac m9i d+ vòng phXng vIn xác nhVn, có )n 99% kh- n*ng b n sg )8Ac công ty tuyPn d;ng, vIn )> là b n và công ty có thXa thuVn )8Ac l8Lng b3ng, phúc lAi và các )i>u ki"n làm vi"c hay không. Ch8Lng 5 cung cIp cho các b n mt vài l9i khuyên h1u ích trong quá trình th8Lng l8Ang vBi công ty. • Bây gi9, b n và công ty )ã th$ng nhIt tIt c- các )i>u ki"n vBi nhau. Công ty sg gUi th8 m9i nhVn vi"c cho b n. Tr8Bc khi ký hAp )Rng làm vi"c chính thTc, b n c(n cân nh\c thêm mt s$ vIn )> )P ch\c rlng b n th+c s+ mu$n làm vi"c cho công ty. Ni dung này )8Ac trình bày N ch8Lng 6. 5
6. Ch9<ng 1 ánh giá n2ng lDc & m&c tiêu ngh- nghi"p cEa bHn  1.1. ThK nào là mLt vi"c làm t5t? 1.2. THi sao ccn ,ánh giá n2ng lDc b^n thân? 1.3. BHn có nhgng n2ng lDc gì nYi trLi? 1.4. BHn thuLc nhóm con ng9:i nào? 1.5. BHn thuLc loHi cá tính nào? 1.6. Xác ,Pnh m&c tiêu và ki vjng ngh- nghi"p 1.7. Xác ,Pnh ngh- nghi"p phù hXp v]i bHn 1.8. BHn ccn chuOn bP gì tr9]c khi ,i tìm vi"c? 1.9. Rèn luy"n các phOm chTt tHo nên thành công 6
7. 1.1. ThK nào là mLt vi"c làm t5t? M;c tiêu cSa b n khi )i tìm vi"c làm là gì? Dk nhiên câu tr- l9i sg là “có )8Ac mt vi"c làm t$t”. Câu hXi tip theo sg là “Th nào là vi"c làm t$t?”. Mqi ng89i có thP sg có mt câu tr- l9i riêng, nh8ng t+u trung l i, h(u ht )>u )Rng ý rlng: Mt vi"c làm t$t là công vi"c: • Phù hAp vBi n*ng l+c cá nhân cSa b n; • Phù hAp vBi m;c tiêu phát triPn ngh> nghi"p cSa b n; • Có thu nhVp )S trang tr-i cuc s$ng cSa b-n thân- gia )ình và v> lâu dài có d8 )P tích lty; • Có thP giúp b n th+c hi"n )8Ac 8Bc mL, hoài bão cSa mình. Trong )ó, 2 ý )(u tiên là quan tr=ng nhIt, vì nu công vi"c không phù hAp vBi n*ng l+c hay m;c tiêu phát triPn ngh> nghi"p cSa b n thì b n sg không thP phát huy t$t n*ng l+c sN tr89ng ctng nh8 không th+c hi"n )8Ac 8Bc mL, hoài bão cSa mình, do )ó sBm mun gì b n ctng sg tìm mt công vi"c khác phù hAp hLn. Trong các ph(n tip theo, ta sg tìm hiPu cách )ánh giá n*ng l+c b-n thân và cách xác )nh m;c tiêu ngh> nghi"p hAp lý. 1.2. THi sao ccn ,ánh giá n2ng lDc b^n thân? Tr8Bc tiên, ph-i thIy rlng nu t+ )ánh giá n*ng l+c cSa b-n thân quá thIp, b n sg không dám nhVn nh1ng cL hi mang tính thU thách, t] )ó h n ch kh- n*ng phát triPn ngh> nghi"p cSa b-n thân. Ng8Ac l i, nu quá -o t8Nng v> n*ng l+c cSa mình, b n ctng sg d` rLi vào tr89ng hAp “xây lâu )ài trên cát”, chu tìm kim nh1ng cL hi v8At quá kh- n*ng )P rRi thIt b i ning n>. Vi"c )ánh giá )úng n*ng l+c cSa b-n thân sg giúp b n có thP )it ra m;c tiêu ngh> nghi"p thích hAp, t] )ó phát huy )8Ac các n*ng l+c, sN tr89ng cSa b-n thân, )Rng th9i tránh )8Ac các thIt b i )áng tic. Bên c nh )ó, mt cuc tuyPn d;ng ctng gi$ng nh8 mt cuc mua bán: t3 chTc tuyPn d;ng là bên mua, b n- trong vai trò cSa ng89i bán- c(n bán )8Ac mt lo i hàng hóa ht sTc )ic bi"t, )ó chính là b-n thân b n. Công vi"c này không h> )Ln gi-n, vì trên th tr89ng lao )ng ngày nay có rIt nhi>u Tng viên )i tìm vi"c. dP )8Ac tuyPn d;ng, b n c(n ph-i v8At qua rIt nhi>u )$i thS, vì các t3 chTc tuyPn d;ng chu mu$n tuyPn các Tng viên xuIt s\c nhIt. Trong h(u ht các cuc phXng vIn tuyPn d;ng, ng89i ta th89ng hXi “B n giXi hLn ng89i khác N )iPm nào?” hoic “B n có nh1ng kh- n*ng gì )ic bi"t khin chúng tôi nên tuyPn b n mà không ph-i là ng89i khác?”. Nu b n không t+ )ánh giá n*ng l+c b-n thân tr8Bc thì rIt khó có thP tr- l9i t$t các câu hXi )ó, và nh8 vVy nghka là b n )ã )ánh mIt cL hi vô cùng quý giá )P t+ giBi thi"u mình vBi nhà tuyPn d;ng. Tóm l i, )P có )8Ac vi"c làm nh8 mong mu$n, b n ph-i hiPu rõ chính b-n thân mình và c$ g\ng thP hi"n )8Ac 8u )iPm v8At tri so vBi ng89i khác, làm cho t3 chTc tuyPn d;ng thIy rlng b n là ng89i t$t nhIt. 1.3. BHn có nhgng n2ng lDc gì nYi trLi? 7
8. V> cL b-n, n*ng l+c cá nhân cSa mt ng89i có thP chia thành 2 nhóm: 1.3.1. CÁC PHmM CHnT CÁ NHÂN Bao gRm các kh- n*ng mang tính bDm sinh cSa mt ng89i. Các phDm chIt mà các nhà tuyPn d;ng )ánh giá cao gRm: • Trung thc: luôn tôn tr=ng s+ thVt trong bIt cT hoàn c-nh nào. • Thng thn: dtng c-m )Iu tranh )P ) t )8Ac s+ hoàn thi"n. • Tinh thn trách nhim: nq l+c ht mình )P hoàn thành nhi"m v; )8Ac giao, kP c- khi gip hoàn c-nh bIt lAi. • Say mê v!i công vic: luôn làm vi"c vBi tIt c- s+ say mê, thích thú. • T tin: luôn tin t8Nng vào n*ng l+c cSa b-n thân. • T tr"ng: tôn tr=ng nhân cách cSa b-n thân, không làm nh1ng vi"c khin ng89i khác )ánh giá thIp nhân phDm cSa mình. • Có hoài bão, ý chí v+n lên: bit )it m;c tiêu phIn )Iu ngày mt cao hLn, t$t )wp hLn và luôn nq l+c )P ) t )8Ac m;c tiêu )ó. • Ch,u -ng áp lc: có sTc khXe và ý chí dxo dai, có thP )Tng v1ng tr8Bc các áp l+c và thU thách trong công vi"c. • Cu th,, ham h"c h/i: tôn tr=ng ý kin cSa ng89i khác và có ý thTc h=c hXi t] nh1ng ng89i xung quanh. • Khiêm t1n: )ánh giá )úng n*ng l+c b-n thân và tôn tr=ng n*ng l+c cSa ng89i khác; không thP hi"n “ta )ây là ng89i giXi”. 1.3.2. CÁC K NNG Bao gRm: các ky n*ng chung và các ky n*ng chuyên bi"t. • Các k1 n2ng chung Bao gRm 3 nhóm: ky n*ng cL b-n, ky n*ng t8 duy và ky n*ng s$ng trong cng )Rng.
   K1 n2ng c ng89i khác nói; tr- l9i chính xác nh1ng gì ng89i khác hXi. Ky n*ng l\ng nghe giúp ta: thu )8Ac nhi>u thông tin b3 ích; h=c hXi )8Ac nhi>u )i>u hay; hiPu )8Ac ng89i khác; t o )8Ac c-m tình vBi m=i ng89i; và giúp n-y sinh các ý t8Nng sáng t o. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Nghe mt phóng s+ hay mt câu chuy"n trên )ài phát thanh hoic truy>n hình, sau )ó kP l i tóm t\t ni dung chính. (2) Mt b n )=c mt mDu chuy"n/mt tin tTc trên báo rRi )it mt s$ câu hXi có liên quan cho ng89i b n )óng vai trò ng89i nghe. (3) Nghe qua mt bài gi-ng N bV8c ) i h=c rRi trình bày tóm t\t l i các ni dung chính.
9. - Nói (thuy6t trình/trình bày v8n -9): ThP hi"n N: mTc ) rõ ràng, d` hiPu khi nói; ch=n l+a ngôn ng1, ng1 )i"u và cU chu phù hAp vBi ng89i nghe và tình hu$ng; bit )it câu hXi khi c(n thit. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) d=c to mt bài báo, mt mDu chuy"n hàng ngày; (2) KP mt câu chuy"n hay nói v> mt )> tài mà b n 8a thích (3) Ghi âm l i bài nói chuy"n cSa mình )P rút kinh nghi"m; (4) Th+c tVp )óng kch hay thuyt trình mqi khi có cL hi. - :"c ThP hi"n N kh- n*ng xác )nh nh1ng thông tin c(n thit/quan tr=ng trong các bài vit (sách, báo, t p chí, bài báo cáo ), )ánh giá mTc ) chính xác cSa các báo cáo và dùng máy tính )P tìm thông tin. M=i công vi"c )>u )òi hXi kh- n*ng này. Hàng ngày, mqi ng89i ph-i )=c th8 t], hR sL, b-ng th$ng kê, biPu )R, báo cáo )P lIy thông tin cho công vi"c. Yêu c(u )it ra là ph-i lIy thông tin nhanh và chính xác. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Theo dõi mt tin mà b n quan tâm trên tivi và báo; so sánh cách )8a tin cSa tivi và báo: cách )8a tin có gi$ng nhau? (2) Tìm thông tin: tìm ch8Lng trình tivi 8a thích, xem giá c3 phiu. - Vi6t ThP hi"n N kh- n*ng di`n ) t ý t8Nng mt cách tr=n vwn, chính xác v> v*n ph m và chính t- trong các bTc th8, công v*n, bài vit, báo cáo và N kh- n*ng dùng máy tính )P trao )3i thông tin. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Vit v> mt cu$n sách/b phim mà b n thích nhIt. (2) Vit mt )o n v*n giBi thi"u mt kh- n*ng )ic bi"t nhIt cSa b n (3) Vit 1 )o n v*n t- 1 b n trong lBp (không ghi tên). Các b n khác )oán - Tính xemtoán ai là ng89i )8Ac t-. SU d;ng các phép toán, hàm s$ và gi-i các ph8Lng trình/bIt ph8Lng trình thông d;ng; tính toán xác suIt và th$ng kê; dùng biPu )R, )R th; nhVp, truy cVp và sU d;ng các cL sN d1 li"u. Ky n*ng tính toán c(n thit cho m=i công vi"c, ví d;: tính ti>n khách hàng, tính chi phí )P quyt )nh giá bán, tính toán mTc lãi suIt hAp lý )P gUi tit ki"m hoic )i vay ngân hàng 9
10. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Tính toán chi tiêu trong 1 tu(n cSa b n; (2) So sánh mTc giá bán hàng tr- góp và mTc giá bán hàng tr- ngay
    K1 n2ng t9 duy - T duy sáng t>o ThP hi"n N kh- n*ng liên kt các ý và thông tin theo nh1ng cách mBi; tìm ra các gi-i pháp mBi l , )c )áo )P gi-i quyt các vIn )> bIt k. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Trong vòng 5 phút, hãy suy nghk v> mt ý t8Nng mBi l nào )ó và gi-i thích cách thTc triPn khai ý t8Nng Iy. (2) Hãy “phát minh” ra mt s-n phDm/dch v; ch8a t]ng có và c$ g\ng thuyt ph;c các b n cSa b n ch=n mua s-n phDm/dch v; )ó. - Gi@i quy6t v8n -9 ThP hi"n N kh- n*ng nhVn ra vIn )>; xác )nh chính xác các nguyên nhân gây ra vIn )>; tìm ra và th+c thi các gi-i pháp t$i 8u )P gi-i quyt vIn )>. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Quan sát ho t )ng cSa Tr89ng d i h=c nLi b n )ang h=c và tìm ra mt vIn )> c(n gi-i quyt. Hãy )> ra gi-i pháp cho vIn )> )ó. (2) Mt nhà sách lBn g(n )ây trN nên  Dm, doanh thu s;t gi-m. VIn )> cSa h= có thP là gì? B n hãy )> ngh mt s$ gi-i pháp giúp chS nhà sách c-i thi"n tình hình? - Ra quy6t -,nh ThP hi"n N kh- n*ng xác )nh m;c tiêu; v ch ra tIt c- con )89ng )i )n m;c tiêu; l+a ch=n )8Ac con )89ng t$i 8u; và lên k ho ch )P th+c thi. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) B n )nh )i du lch trong dp L` s\p )n. Hãy xác )nh m;c tiêu cSa mình và ch=n mt )a )iPm )i thích hAp. (2) Ghi nhVt ký v> tIt c- nh1ng quyt )nh mà b n )ã th+c hi"n trong ngày hôm nay và suy nghk cSa b n v> nh1ng quyt )nh )ó. Tr- l9i các câu hXi sau: các quyt )nh )ó dn )n kt qu- gì? B n )ã có s+ l+a ch=n t$t nhIt ch8a? Làm th nào )P b n có )8Ac s+ l+a ch=n t$t hLn trong t8Lng lai? 10
11. 
    K1 n2ng s5ng trong cLng ,Qng - Giao ti6p ThP hi"n N kh- n*ng trao )3i thông tin và thit lVp m$i quan h" vBi nh1ng ng89i khác trong cng )Rng và xã hi. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Làm quen và trò chuy"n vBi mt b n mBi, sau )ó kP l i k€ ni"m )áng nhB nhIt cSa b n Iy. (2) Hãy làm quen vBi mt ng89i )ang làm công vi"c mà b n yêu thích và d+ )nh làm trong t8Lng lai. Trò chuy"n v> công vi"c cSa anh/ch Iy. - Th+ng lCng ThP hi"n N kh- n*ng xác )nh m;c tiêu chung gi1a các bên trong khi tham gia )àm phán vBi nhau; thP hi"n )8Ac ý kin cSa mình và hiPu )8Ac ý kin cSa )$i ph8Lng; ch=n )8Ac gi-i pháp t$i 8u )P ) t )8Ac lAi ích cho tIt c- các bên tham gia )àm phán. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) NhB l i mt mâu thun trong gia )ình/lBp/nhóm b n bè cSa b n mà b n c-m thIy mình gi-i quyt ch8a 3n thXa. Vit l i nh1ng gì )ã x-y ra và gi-i thích t i sao s+ vi"c ch8a )8Ac gi-i quyt t$t )wp. Nu có thP “quay ng8Ac th9i gian”, b n sg làm gì khi gip mâu thun )ó? (2) Hãy t8Nng t8Ang tình hu$ng: s\p )n )At C\m Tr i nhân ngày thành lVp doàn, b n (bí th8 Chi doàn) và lBp tr8Nng là 2 ng89i chu trách nhi"m chính )P giúp các b n trong lBp chuDn b cho ho t )ng này. Tuy nhiên, b n l i bVn vi"c gia )ình. Hãy th8Lng l8Ang )P b n lBp tr8Nng vui lòng ph; trách công vi"c mt mình. - Lãnh ->o ThP hi"n N kh- n*ng khuyn khích, )ng viên ng89i khác làm vi"c )P hoàn thành m;c tiêu chung cSa tVp thP. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) B n hãy xung phong làm làm nhóm tr8Nng mt nhóm môn h=c và t3 chTc ho t )ng cSa các b n trong nhóm )P hoàn thành t$t nhIt các bài tVp/tiPu luVn mà nhóm )8Ac giao. (2) dTng ra t3 chTc mt cuc )i chLi cho các b n trong nhóm hoic trong lBp (có phân công công vi"c cho các b n trong nhóm/lBp). - Ho>ch -,nh ThP hi"n N kh- n*ng lên k ho ch th+c hi"n cho mt ho t )ng nào )ó cSa b-n thân hay cSa tVp thP. K ho ch )> ra ph-i mang tính kh- thi cao, phù hAp vBi các )i>u ki"n ràng buc và c; thP )n mTc có thP hiPu và làm )8Ac. 11
12. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Lên k ho ch t3 chTc mt chuyn )i chLi cho các b n trong nhóm hoic trong lBp. (2) Lên k ho ch t3 chTc mt gi-i thi )Iu thP thao giao h1u trong sinh viên (các lBp tham gia góp ti>n t3 chTc và gi-i th8Nng). - HCp tác/làm vic nhóm ThP hi"n N kh- n*ng cùng làm vi"c vBi nh1ng ng89i khác trong cùng mt tVp thP ()ic bi"t là nh1ng ng89i có cá tính khác bi"t/)$i lVp vBi b n) )P hoàn thành m;c tiêu chung cSa tVp thP; gi-i quyt nh1ng khác bi"t/xung )t vì lAi ích cSa tVp thP; mang l i không khí )oàn kt, thân thi"n trong tVp thP. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) Cùng các b n trong nhóm th+c hi"n các công vi"c chuDn b cho bài thuyt trình tr8Bc lBp cSa nhóm. (2) B n và 4 ng89i b n thân d+ )nh mN 1 quán café dành cho sinh viên. Hãy ph$i hAp vBi các b n )P th+c hi"n d+ )nh này. - Thích nghi v!i s thay -Ei ThP hi"n N kh- n*ng t+ thay )3i b-n thân )P phù hAp vBi s+ thay )3i cSa môi tr89ng bên ngoài. Bài tpp phát triUn k1 n2ng: (1) (Tip theo  tài m quán café) Gi9 )ây, có 2 ng89i b n cSa b n thay )3i ý )nh, mu$n mN phòng game online cho sinh viên, trong khi b n và 2 ng89i b n còn l i vn mu$n mN quán café. B n gi-i quyt tình hu$ng này nh8 th nào? (2) Làm quen vBi mt ng89i b n có thành ph(n dân tc khác mình hoic không cùng quê h8Lng vBi b n. Tìm hiPu v> nh1ng phong t;c, tVp quán, l` hi và thTc *n )ic tr8ng cSa vùng )It/dân tc )ó. • Các k1 n2ng chuyên bi"t Mqi ngh> nghi"p )òi hXi nh1ng ky n*ng riêng bi"t và mu$n thành công b n nhIt thit ph-i giXi các ky n*ng )ó. Ví d;: nu là mt doanh nhân, b n c(n có các ky n*ng: truy>n ) t vIn )> rõ ràng, d` hiPu; )ng viên ng89i khác; lVp k ho ch )P ) t )8Ac m;c tiêu; th8Lng l8Ang vBi )$i tác Hãy tD ,ánh giá xem bHn ,ã có nhgng phOm chTt nào và ch9a có nhgng phOm chTt nào? Có Ch9a 1
    ánh chéo (X) vào ô thích hp Các Trung th+c phOm chTt Thng th\n Tinh th(n trách nhi"m Say mê vBi công vi"c T+ tin 12
13. T+ tr=ng Có hoài bão, ý chí v8Ln lên Chu )+ng áp l+c C(u th, ham h=c hXi Khiêm t$n Nghe Nói K1 n2ng d=c c t9 duy Ra quyt )nh Giao tip Th8Lng l8Ang K1 n2ng Lãnh ) o s5ng trong Ho ch )nh cLng ,Qng HAp tác/làm vi"c nhóm Thích nghi vBi s+ thay )3i 1.3.3. TRÌNH s HC VnN Mt cách d` dàng, b n có thP bit trình ) h=c vIn cSa mình, vì nó )8Ac thP hi"n qua )iPm s$ trung bình cSa b n trong b-ng )iPm. B n ctng có thP so sánh )iPm s$ cSa mình vBi các b n cùng lBp hoic cùng khóa )P bit mình )ang )Tng N )âu. Tuy nhiên, c(n chú ý )n nh1ng )iPm chuyên ngành hLn là toàn b )iPm s$, vì )iPm toàn b có chTa nh1ng h=c ph(n không liên quan )n chuyên môn cSa b n. Qua so sánh các )iPm chuyên ngành, b n có thP nhVn ra )âu là nh1ng môn th m nh cSa mình. Ngoài ra, có thP có mt s$ môn tuy )iPm s$ cSa b n không cao nh8ng b n l i yêu thích chúng. Sau này, khi l+a ch=n ngh> nghi"p, b n nên 8u tiên ch=n nh1ng ngh> mà mình h=c t$t hoic yêu thích, )i>u này sg giúp b n d` dàng phát huy )8Ac kh- n*ng cSa mình hLn. 1.4. BHn thuLc loHi cá tính nào? Cá tính có -nh h8Nng lBn )n hi"u qu- làm vi"c cSa mqi ng89i. Có 4 lo i cá tính: 1.4.1. CÁ TÍNH SÔI NwI u ,iUm: sTc m nh tinh th(n dRi dào; làm vi"c nhi"t tình, dtng c-m và háo th\ng; có kh- n*ng tác )ng, thúc )Dy m=i ng89i tin lên. Nh9Xc ,iUm: khi c n ki"t sTc l+c, h= sg mIt lòng tin vBi chính n*ng l+c cSa mình và tinh th(n b suy s;p. 1.4.2. CÁ TÍNH LINH HO T 13
14. u ,iUm: giXi giao tip, linh ho t trong công vi"c, d` thích nghi vBi s+ thay )3i, d` v8At qua các rào c-n, d` hòa nhVp vào môi tr89ng mBi. Nh9Xc ,iUm: kém kiên )nh; khi s+ nghi"p không thuVn lAi hay gip thU thách lBn thì mIt ph8Lng h8Bng. 1.4.3. CÁ TÍNH TRyM TzNH u ,iUm: tr(m tknh, thVn tr=ng, kiên )nh, giXi t+ k>m ch b-n thân, luôn nghiêm chunh chIp hành các luVt l" và quy )nh. Nh9Xc ,iUm: kém linh )ng, )ôi khi quá cTng nh\c; có thP bX lƒ th9i cL; gip khó kh*n khi môi tr89ng thay )3i nhanh và nhi>u. 1.4.4. CÁ TÍNH A C{M u ,iUm: nh y c-m, hiPu rõ tâm t8, tình c-m ng89i khác. Nh9Xc ,iUm: r;t rè, )a s(u, )a c-m; thiu quyt )oán, hay do d+ tr8Bc m=i vi"c; hoang mang khi gip khó kh*n, nguy hiPm. 1 1.5. BHn thuLc nhóm con ng9:i nào? Theo nhà tâm lý h=c John Holland, có 6 kiPu con ng89i cL b-n: (1) th+c t; (2) thích quan h" xã hi; (3) thích )i>u tra, nghiên cTu; (4) có tinh th(n khNi nghi"p; (5) ngh" sk; (6) tuân theo các quy 8Bc xã hi. Xác )nh b n thuc nhóm ng89i nào sg giúp b n ch=n )8Ac mt ngh> thích hAp, vì có mt s$ ngh> tX ra )ic bi"t phù hAp vBi mt nhóm ng89i nhIt )nh. Xác ,Pnh kiUu nhóm ng9:i cEa bHn Nhgng câu nói d9]i ,ây mô t^ bHn chính xác ,Kn m|c nào? Cho i m t! 1 n 5 theo quy %&c sau: iUm 2 1 2 3 4 5 ` Hoàn toàn Hoàn toàn không úng v&i tôi úng v&i tôi Tôi thích làm nh1ng vi"c có thP nhìn ng\m, );ng ch m các )R vVt, ThDc tK )ng vVt, d;ng c; hay máy móc Tôi có thP làm t$t nh1ng vi"c vBi )R vVt, )ng vVt hay máy móc Tôi tránh các ho t )ng nh8 gi-ng d y, cung cIp l9i khuyên hay thông tin cho ng89i khác Tôi không giXi trong vi"c gi-ng d y, t8 vIn hay ch1a tr 1 Lawrence K. Jones. Nh1ng ky n*ng ngh> nghi"p b8Bc vào th k€ 21. NXB Tp.HCM. 2000. Trang 45-48 14
15. Ti>n và quy>n l+c quan tr=ng )$i vBi tôi Tôi thIy mình th+c t, thng th\n và b8Bng bunh TYng cLng Tôi thích các ho t )ng có thP giúp cho ng89i khác nh8 gi-ng d y, cIp cTu, cung cIp l9i khuyên hay thông tin Tôi không thích làm vi"c N nLi chu có )ng vVt, d;ng c;, máy móc Tôi có nhi>u kh- n*ng trong vi"c gi-ng d y, t8 vIn, ch1a tr hay Thích thông tin quan h" Tôi không có nhi>u kh- n*ng trong vi"c sU d;ng d;ng c;, máy móc xã hLi hay làm vi"c vBi )ng vVt Các vIn )> xã hi là quan tr=ng )$i vBi tôi Tôi thIy mình thân thi"n, có trách nhi"m và hay giúp )ƒ TYng cLng Tôi thích nh1ng ho t )ng liên quan )n s+ quan sát, t8 duy, nghiên cTu chính xác )P gi-i quyt các vIn )> khoa h=c và toán h=c Tôi không có khuynh h8Bng lãnh ) o, buôn bán hay thuyt ph;c Thích ng89i khác ,i-u tra, Tôi không có kh- n*ng trong vi"c t3 chTc và thuyt ph;c ng89i khác nghiên mà có kh- n*ng gi-i quyt các vIn )> toán, khoa h=c và xã hi c|u B3 sung kin thTc mBi v> cuc s$ng là quan tr=ng vBi tôi Tôi thIy mình có óc phân tích, bình luVn và s+ thông minh TYng cLng Tôi thích lãnh ) o, buôn bán hay thuyt ph;c ng89i khác kim ti>n hay )áp Tng nh1ng m;c tiêu cSa mt t3 chTc Có tinh Tôi có kh- n*ng lãnh ) o và thuyt ph;c m=i ng89i thcn Tôi không có nhi>u kh- n*ng v> toán và khoa h=c kh~i Thành công trong vi"c qu-n lý và buôn bán là quan tr=ng )$i vBi tôi nghi"p Tôi thIy mình n*ng )ng, giàu tham v=ng và thích quan h" xã hi TYng cLng Tôi thích các ho t )ng cho phép tôi bày tX ý t8Nng và c-m xúc mt cách sáng t o nh8 ngh" thuVt, kch, my ngh", múa, nh c và v*n thL Tôi th89ng tránh nh1ng ho t )ng mang tính lip l i hay )òi hXi tính k€ luVt cao Tôi có kh- n*ng sáng t o ngh" thuVt mà tôi sU d;ng trong các lknh Ngh" s v+c nh8 kch, nh c và ngh" thuVt Tôi không có nhi>u kh- n*ng trong công vi"c th8 ký và k toán Ngh" thuVt sáng t o là quan tr=ng )$i vBi tôi Tôi thIy mình có kh- n*ng biPu c-m, )c )áo và )c lVp TYng cLng Tuân Tôi thích làm vi"c vBi các con s$ hay máy móc theo trVt t+ c$ )nh 15
16. theo các Tôi không thích nh1ng ho t )ng mL hR, không có cIu trúc c$ )nh quy 9]c Tôi có kh- n*ng kinh doanh, th8 ký, tính toán. Tôi có thP sU d;ng xã hLi chúng )P vit báo cáo, làm vi"c vBi con s$ mt cách trVt t+, h" th$ng Tôi không có nhi>u kh- n*ng sáng t o ngh" thuVt Tôi )ánh giá cao s+ thành công trong kinh doanh Tôi thIy mình tVn tâm, cDn thVn và có trVt t+ TYng cLng KiPu nhóm ng89i nào mà b n có nhi>u )iPm nhIt? 3 Có 2 lo i )iPm cao ngang nhau không? Nu có, )=c l i ph(n mô t- )ic )iPm các kiPu nhóm ng89i và quyt )nh kiPu nào “gi$ng” b n hLn. 1.6. Xác ,Pnh m&c tiêu và ki vjng ngh- nghi"p dP xác )nh m;c tiêu và k v=ng ngh> nghi"p cSa mình, b n hãy tr- l9i các câu hXi sau: • Nh1ng lo i công vi"c nào rIt hIp dn b n? • Nh1ng lo i công vi"c nào hoàn toàn không hIp dn b n? • Trong các )At th+c tVp, tìm hiPu th+c t )ã tham d+ tr8Bc )ây, công vi"c hay ho t )ng nào b n thích nhIt? di>u này có gAi ra mt s+ l+a ch=n ngh> nghi"p nào không? • B n ng8ƒng m hay mu$n )8Ac thành công gi$ng ai? • Gia )ình, b n bè và nh1ng ng89i thân khác )ánh giá b n phù hAp vBi ngh> nào? H= có nhìn nhVn ra sao v> triPn v=ng thành công cSa b n trong ngh> nghi"p? • †Bc mL ngh> nghi"p cSa b n là gì? • Theo b n, b n c(n làm gì )P hoàn thành )8Ac 8Bc mL ngh> nghi"p cSa mình? Nhìn vào câu tr- l9i cho các câu hXi trên và tìm ra chS )> nào lip )i lip l i. Ví d;: trong )At th+c tVp tr8Bc )ây, b n rIt thích thú khi nói chuy"n kinh doanh vBi giám )$c cSa công ty; các bài vit, phóng s+ v> khNi s+ kinh doanh và cách thành công trong kinh doanh ctng th89ng thu hút s+ chú ý cSa b n; ng89i thân thì )ánh giá rlng b n có )(u óc nhanh nh y, rIt có n*ng khiu kinh doanh; b n ctng th89ng 8Bc mL sg trN thành mt Bill Gates cSa Vi"t Nam TIt c- nh1ng d1 ki"n trên cho thIy b n thích làm trong lknh v+c kinh doanh và m;c tiêu cSa b n là trN thành mt giám )$c thành ) t. 1.7. Xác ,Pnh ngh- nghi"p phù hXp v]i bHn Khi )ã xác )nh )8Ac b n thuc kiPu cá tính và kiPu con ng89i nào, b n sg xác )nh )8Ac mt s$ lo i ngh> nghi"p phù hAp vBi b n. B-ng bên d8Bi trình bày mt s$ ngh> phù hAp vBi các kiPu con ng89i2: 2 di>u chunh t] Lawrence K. Jones. Nh1ng ky n*ng ngh> nghi"p b8Bc vào th k€ 21. NXB Tp.HCM. 2000. Trang 50-62 16
17. KiUu con Ngh- phù hXp ng9:i B-o )-m an toàn & th+c thi pháp luVt Ví d;: c-nh sát, thám tU, nhân viên b-o v" Qu-n lý ky thuVt - Chuyên viên ky thuVt - Nhân viên ky thuVt Ví d;: giám )$c nhà máy, giám )$c ky thuVt, qu-n )$c, t3 tr8Nng; ky s8 nông nghi"p/)i"n tU, ky thuVt viên ph(n m>m/)R h=a; thA )i"n/sUa ô tô ThDc tK Qu-n lý chIt l8Ang Ví d;: nhân viên KCS, kiPm tra máy, nhân viên )-m b-o chIt l8Ang (QA) di>u khiPn thit b, ph8Lng ti"n giao thông Ví d;: tài x, ng89i lái xe Si, ng89i lái máy cày, phi công, thuy>n tr8Nng KiPm soát nguyên vVt li"u, hàng hóa Ví d;: nhân viên giao nhVn, nhân viên phòng thí nghi"m, thS kho Dch v; xã hi Ví d;: nhà tâm lý h=c/ho t )ng xã hi, t8 vIn ngh> nghi"p, hi"u tr8Nng Ch*m sóc sTc khXe, vVt lý tr li"u, huIn luy"n )ic bi"t Thích Ví d;: tâm lý tr li"u, vVt lý tr li"u, giáo viên m(m non quan h" Giáo d;c và dch v; th8 vi"n xã hLi Ví d;: thS th8, giáo viên ph3 thông, giáo viên d y ngh> ThP thao Ví d;: huyn luy"n viên, vVn )ng viên chuyên nghi"p, tr=ng tài Khoa h=c t+ nhiên Ví d;: nhà thiên v*n, nhà toán/lý/hóa h=c, giáo viên khoa h=c t+ nhiên Khoa h=c )9i s$ng Thích Ví d;: nhà sinh h=c, nhà nghiên cTu th+c phDm, giáo viên khoa h=c )9i s$ng ,i-u tra, Khoa h=c xã hi nghiên Ví d;: nhà tâm lý, nhà kinh t, nhà xã hi h=c c|u Y khoa - Phòng thí nghi"m Ví d;: chuyên gia gây mê/dinh d8ƒng/thí nghi"m, bác sk, nha sk, d8Ac sk Toán - Th$ng kê Ví d;: chuyên viên th$ng kê, lVp trình viên tin h=c, nhà phân tích tài chính Bán hàng Ví d;: ng89i thu mua, nhân viên bán hàng, môi giBi, ) i lý Tip tân, dch v; khách hàng, dch v; làm )wp Ví d;: tip viên nhà hàng, ông b(u dch v; gi-i trí, chuyên viên trang )iPm LuVt Có tinh Ví d;: LuVt s8, thDm phán, trA lý pháp luVt thcn kh~i nghi"p Qu-n tr kinh doanh Ví d;: giám )$c, chS tch hi )Rng qu-n tr, chS cL sN s-n xuIt- kinh doanh Tài chính Ví d;: chuyên viên tài chính, chuyên viên chTng khoán, nhân viên tín d;ng Truy>n thông- qu-ng cáo Ví d;: phóng viên, biên tVp viên, giám )$c qu-ng cáo, nhân viên PR Ngh" s Ngh" thuVt, v*n ch8Lng 17
18. Ví d;: ng89i vit qu-ng cáo, bình luVn viên, nhà biên tVp, nhà v*n My thuVt Ví d;: kin trúc s8, thit k th9i trang, )R h=a, nhip -nh gia Múa- Nh c- kch Ví d;: di`n viên, vt s8, ng89i mu; nh c sk, gi-ng viên âm nh c, ca sk; phát thanh viên, ) o di`n Tuân Hành chính- XU lý hR sL theo các Ví d;: th8 ký, chuyên viên hR sL, ng89i )8a th8 quy 9]c Tài chính- k toán chi tit xã hLi Ví d;: k toán, thS quy, nhân viên thu, kiPm toán viên, giám )nh b-o hiPm 1.8. BHn ccn chuOn bP gì tr9]c khi ,i tìm vi"c? Tóm l i, tr8Bc khi )i tìm vi"c, b n ph-i xác )nh mt công vi"c phù hAp thông qua các b8Bc sau: 18
19. T+ )ánh giá n*ng l+c: T+ )ánh giá - PhDm chIt b n thuc kiPu - Ky n*ng - H=c vIn cá tính nào Công vi"c phù hXp Xác )nh m;c tiêu T+ )ánh giá phát triPn ngh> nghi"p b n thuc kiPu cSa b n nhóm ng89i nào Hình 2: Các b!c xác -,nh mHt công vic phù hCp 1.9. Rèn luy"n các phOm chTt tHo nên thành công Hãy phSng vTn nhgng ng9:i ,ang làm công vi"c mà bHn dD ,Pnh làm xem nhgng phOm chTt nào ,ã góp phcn làm nên sD thành công trong công vi"c cEa hj. Công vi"c mà b n yêu thích là gì? B n có quen bit ai làm ngh> )ó không? Nu không thì ai có thP giBi thi"u vBi b n? 4 B n liên h" vBi ng89i c(n phXng vIn nh8 th nào? B n sg phXng vIn nh8 th nào? da )iPm phXng vIn N )âu? Cuc phXng vIn kéo dài bao lâu? Ni dung phXng vIn là gì? Trong s5 các phOm chTt ,ó, bHn còn thiKu phOm chTt nào? BHn 5 có thU có ,9Xc nhgng phOm chTt không? Lên kK hoHch tpp luy"n c& thU ,U ,Ht ,9Xc nhgng phOm chTt 6 thành công quan trjng mà bHn còn thiKu. Ai có thU giúp bHn? 19
20. Ch9<ng 2 ìm kiKm T c< hLi vi"c làm 2.1. C< hLi vi"c làm xuTt hi"n ~ ,âu? 2.2. Nên làm gì khi không tìm ,9Xc thông tin tuyUn d&ng phù hXp? 20
21. 2.1. C các cL hi vi"c làm. Càng có nhi>u thông tin vi"c làm, b n càng có cL hi l+a ch=n )8Ac nh1ng vi"c làm phù hAp nhIt vBi n*ng l+c, sN thích và m;c tiêu ngh> nghi"p cSa b n. VVy, vIn )> cSa b n là ph-i bit cách tìm thông tin vi"c làm. Có rIt nhi>u nguRn cung cIp thông tin tuyPn d;ng, nh8ng v> cL b-n thì ta có thP chia thành 2 lo i: • NguQn thông tin tuyUn d&ng chính th|c Bao gRm các nguRn sau:
    Qu^ng cáo tuyUn d&ng trên các ph9 n thông ) i chúng nh8 báo, t p chí, truy>n hình, truy>n thanh hay các bandrole ch*ng kh\p ph$ ph89ng, b n d` dàng tìm thIy rIt nhi>u thông tin tuyPn d;ng. Trong s$ )ó, báo là ph8Lng ti"n cung cIp nhi>u thông tin tuyPn d;ng nhIt, k )n là truy>n hình. Báo & tHp chí: các báo phát hành toàn qu/c nh8 Thanh Niên hay Tu3i Trx )>u có m;c “Vi"c làm” (nlm trong ph(n Qu-ng cáo) cung cIp rIt nhi>u cL hi vi"c làm mqi ngày. Do các báo này )8Ac phát hành toàn qu$c nên b n có thP tìm )8Ac nhi>u cL hi vi"c làm hIp dn N nhi>u vùng mi>n khác nhau trong n8Bc, tuy nhiên mTc ) c nh tranh )P có )8Ac vi"c làm ctng rIt cao. Ví d;, trên m;c Vi"c làm cSa báo Tu3i Trx ngày 16/1/2007, ta có thP d` dàng tìm thIy các mDu qu-ng cáo tuyPn nhân viên cSa các công ty Getz pharma, Diamond plaza, Mekong trading, Prudential, FPT, Ngân hàng d(u t8 & Phát triPn Vi"t Nam- chi nhánh Tân Bình (TP.HCM), công ty QMC Ngoài ra, các báo 0a ph%1ng (nh8 báo An Giang) ctng )*ng nhi>u thông tin tuyPn d;ng cSa các doanh nghi"p t i )a ph8Lng. CL hi vi"c làm tìm thIy N )ây có mTc ) c nh tranh thIp hLn, nh8ng mTc ) hIp dn ctng có thP kém hLn so vBi các cL hi vi"c làm trên báo toàn qu$c. ài truy-n hình: Bên c nh báo, b n ctng có thP tìm thIy thông tin tuyPn d;ng trên các m;c Qu-ng cáo cSa các )ài truy>n hình )a ph8Lng. VBi )ài truy>n hình An Giang, thông tin tuyPn d;ng )8Ac phát vào lúc 12h00 và 18h45 hàng ngày, sau ph(n Tin th9i s+.
    Thông báo tuyUn d&ng tHi tr& s~ các tY ch|c Mt s$ t3 chTc, )ic bi"t là các doanh nghi"p v]a- nhX và h kinh doanh, th89ng ít sU d;ng hình thTc qu-ng cáo )P tuyPn lao )ng vì chi phí cao. Thay vì vVy, h= sg dán thông báo tuyPn d;ng trong v*n phòng hoic N tr8Bc cUa doanh nghi"p.
    Các trung tâm dPch v& vi"c làm (Các tên g=i khác: trung tâm xúc tin vi"c làm, trung tâm giBi thi"u vi"c làm) 21
22. Các trung tâm dch v; vi"c làm và các công ty t8 vIn nguRn nhân l+c là nh1ng trung gian gi1a ng89i lao )ng và các t3 chTc c(n tuyPn nhân viên. Các dch v; chính mà trung tâm dch v; vi"c làm cung cIp là: - Cung cIp thông tin v> th tr89ng lao )ng cho các t3 chTc c(n tuyPn nhân viên, ng89i lao )ng và cL quan qu-n lý nhà n8Bc v> lao )ng- vi"c làm. - T8 vIn cho ng89i lao )ng và ng89i sU d;ng lao )ng v> chính sách lao )ng và vi"c làm; h8Bng nghi"p, )ào t o và d y ngh>. - GiBi thi"u ng89i lao )ng )n nh1ng nLi )ang c(n ng89i làm vi"c; - GiBi thi"u ng89i lao )ng )n h=c ngh> N nLi phù hAp; - Cung cIp lao )ng cho ng89i sU d;ng lao )ng. Mt s$ trung tâm tính phí dch v; )$i vBi ng89i lao )ng, mt s$ khác thì không. Tuy nhiên, các trung tâm dch v; vi"c làm th89ng chu giBi thi"u ng89i lao )ng tBi các t3 chTc )ang c(n tuyPn nhân viên, khâu tuyPn d;ng sg do t3 chTc tuyPn d;ng t+ làm.
    Các công ty t9 vTn nguQn nhân lDc Các công ty t8 vIn nguRn nhân l+c chS yu là công ty n8Bc ngoài, có quy mô lBn, dch v; )a d ng. H= cung Tng tIt c- các dch v; mà trung tâm dch v; vi"c làm cung cIp, ngoài ra còn có các dch v; sau: - Thay mit nhà tuyPn d;ng )-m trách khâu tuyPn d;ng, t] vi"c phXng vIn, )ánh giá )n khâu ch=n l+a nhân viên. - PhXng vIn và ch=n l+a các Tng viên có kh- n*ng )P )8a vào “quy d+ tr1”, khi có t3 chTc nào c(n tuyPn nhân viên thì giBi thi"u ng89i lao )ng )n. Các công ty này th89ng có trình ) chuyên môn cao, ho t )ng chuyên nghi"p nên kt qu- tuyPn d;ng cSa h= )8Ac các công ty )ánh giá cao. Nhi>u công ty khi c(n tuyPn ng89i thì nh9 các công ty này giBi thi"u ng89i và thu nhVn ngay mà không c(n tuyPn l i (tr] các v trí cIp cao).
    Các Tr9:ng Hi hjc Mt s$ doanh nghi"p ctng có xu h8Bng nh9 các )Ln v tr+c thuc cSa các Tr89ng d i h=c thông báo tuyPn d;ng dùm. Các )Ln v th89ng )8Ac Sy thác làm vi"c này là: phòng công tác sinh viên, doàn thanh niên cSa Tr89ng, trung tâm hq trA sinh viên hoic trung tâm giBi thi"u vi"c làm sinh viên (nu có), các khoa chuyên môn ()ic bi"t là khoa Kinh t- Qu-n tr kinh doanh).
    Website cEa các tY ch|c Bao gRm: - Website cEa các doanh nghi"p: trên website cSa các doanh nghi"p lBn th89ng có các m;c nh8 “cL hi vi"c làm” hoic “tuyPn d;ng” )P cung cIp thông tin v> nhu c(u tuyPn d;ng nhân s+ cSa doanh nghi"p. 22
23. - Website cEa các công ty t9 vTn nguQn nhân lDc: h(u ht các công ty t8 vIn nguRn nhân l+c )>u có website ph;c v; cho vi"c tuyPn d;ng tr+c tuyn. Các website này cung cIp nhi>u cL hi vi"c làm. Vi"c làm )8Ac s\p xp vào các nhóm ngành ngh> )P b n d` tìm. Công c; l=c tích hAp s‹n trên website sg giúp b n nhanh chóng tìm )8Ac các công vi"c )úng sN thích. Ngoài ra, khi vào trang web cSa h=, b n còn có thP np hR sL tr+c tuyn, v]a nhanh chóng, v]a hi"u qu- mà chi phí l i thIp ()a ph(n các dch v; vi"c làm tr+c tuyn )>u mi`n phí )$i vBi ng89i tìm vi"c). Trong t8Lng lai, )ây sg là hình thTc tìm vi"c ph3 bin nhIt. S‚ d&ng công c& tìm kiKm: ngày nay, ngày càng có nhi>u t3 chTc )8a các thông tin tuyPn d;ng lên m ng internet nên s$ l8Ang thông tin s‹n có là rIt nhi>u. dP khai thác nguRn thông tin này mt cách hi"u qu-, b n c(n bit sU d;ng các công c; tìm kim thông d;ng nh8 Google.com, Yahoo.com, Dogpile.com Cách sU d;ng nh8 sau: - Vào trang chS blng cách gõ mt trong 3 )a chu: www.google.com, www.yahoo.com hoic www.dogpile.com. - Trang chS xuIt hi"n kèm theo hp tìm kim. Gõ thông tin c(n tìm vào hp. Ví d;: b n c(n tìm tIt c- nh1ng công ty N TP.HCM )ang c(n tuyPn nhân viên kinh doanh làm vi"c N Bình D8Lng. Thông tin nhVp vào hp tìm kim có thP là: “công ty”+“TP.HCM”+“tuyPn nhân viên kinh doanh”+“làm vi"c N Bình D8Lng”. - Gõ enter, trang kt qu- tìm kim sg xuIt hi"n, bao gRm rIt nhi>u kt qu- )áp Tng )úng yêu c(u tìm kim. - NhIp l(n l8At vào các )89ng dn xuIt hi"n trên trang kt qu- tìm kim )P xem thông tin. • NguQn thông tin tuyUn d&ng không chính th|c
    Thông tin tƒ bHn bè Thông tin ngày nay rIt nhi>u, mqi cá nhân không thP nào bit ht. Vì vVy, có thP có nh1ng thông tin tuyPn d;ng mà b n bè cSa b n bit song b n l i không bit. Hãy chú ý tBi nh1ng ng89i b n )ang làm vi"c bán th9i gian, vì h= có thP là nguRn thông tin vi"c làm rIt h1u ích cho b n, nhIt là trong tr89ng hAp công ty cSa h= )ang làm có nhu c(u tuyPn thêm ng89i.
    Thông tin tƒ bà con, ng9:i thân Mqi ng89i th89ng có m$i quan h" quen bit vBi nhi>u doanh nghi"p. Vì vVy, nhi>u ng89i thân sg cho b n )8Ac nhi>u thông tin vi"c làm h1u ích. dây là cách tìm thông tin vi"c làm rIt hi"u qu- mà nhi>u b n trx hi"n )ang áp d;ng.
    Thông tin tƒ các cDu sinh viên cEa tr9:ng Hàng n*m, các tr89ng d i h=c th89ng t3 chTc các bu3i giao l8u vBi c+u sinh viên. Trong các bu3i giao l8u )ó, hãy c$ g\ng làm quen và tìm hiPu triPn v=ng vi"c làm N )Ln v mà các b n c+u sinh viên )ang công tác. Thông qua m$i quan 23
24. h" này, b n còn có thP hXi )8Ac rIt nhi>u thông tin b3 ích )P hiPu rõ v> công ty, t o thuVn lAi cho quá trình phXng vIn tuyPn d;ng sau này.
    Thông tin tƒ các buYi giao l9u ngh- nghi"p Các tr89ng d i h=c, )ic bi"t là các tr89ng Kinh t- QTKD, th89ng t3 chTc các bu3i giao l8u ngh> nghi"p vBi )$i t8Ang khách m9i là giám )$c hoic nhà qu-n lý cSa doanh nghi"p. Trong các bu3i giao l8u này, b n sg )8Ac nghe nhi>u thông tin h1u ích v> các yêu c(u ngh> nghi"p (ky n*ng, kin thTc chuyên môn ) ctng nh8 bit )8Ac nhu c(u tuyPn d;ng cSa các công ty. Ví d;: trong bu3i giao l8u v> công tác marketing trong doanh nghi"p, b n nghe ) i di"n công ty thSy s-n N nói rlng: công ty )ang xây d+ng mt nhà máy ch bin thSy s-n mBi có công suIt lBn và nhà máy sg )i vào ho t )ng trong vòng 6 tháng n1a. Thông tin này gAi ý vBi b n rlng trong vòng 2-3 tháng n1a công ty này sg tuyPn thêm rIt nhi>u nhân viên thuc nhi>u chuyên ngành (k toán, kinh doanh, marketing, public relation, ngo i th8Lng, ch bin thSy s-n, cL khí, )i"n, )i"n l nh ) )P làm vi"c trong nhà máy mBi. 2.2. Nên làm gì khi không tìm ,9Xc thông tin tuyUn d&ng phù hXp? Trong tr89ng hAp không tìm )8Ac mt cL hi vi"c làm nào phù hAp, b n có thP t+ t o cL hi cho mình nh8 sau: • NLp hQ s phòng nhân s+ (hoic phòng t3 chTc) cSa các công ty m;c tiêu. Mic dù các công ty này không có thông báo tuyPn d;ng, nh8ng )i>u )ó có nghka là h= ch8a có nhu c(u tuyPn d;ng N hi"n t i chT không ph-i là không có nhu c(u tuyPn d;ng! Trong t8Lng lai, khi c(n tuyPn ng89i, h= sg mang hR sL cSa b n ra xem xét. diPm c(n l8u ý là: nên ch=n các công ty )ang phát triPn hoic s\p b8Bc vào giai )o n c-i t3 l i, vì ch\c ch\n h= sg c(n ng89i trong t8Lng lai g(n. Nu gUi hR sL cho các công ty khác, có thP b n sg ph-i ch9 )Ai lâu. Sau khi gUi hR sL cho các công ty, thunh tho-ng b n nên )i"n tho i cho h= )P bit thông tin và t o cho h= In t8Ang rlng b n th+c s+ mu$n làm vi"c cho h=. • Xin làm vi"c không l9<ng ~ các công ty 24
25. Theo tác gi- dq Thanh N*m3, thay vì np hR sL cho các công ty mà b n thích dù h= ch8a có nhu c(u tuyPn d;ng, b n có thP tr+c tip )n xin gip giám )$c và xin làm vi"c không nhVn l8Lng )P h=c hXi kinh nghi"m. Sau mt th9i gian làm vi"c, khi b n )ã chTng tX )8Ac kh- n*ng cSa mình, giám )$c th89ng sg )> ngh b n ký hAp )Rng làm vi"c chính thTc. Th9i gian ban )(u chính là th9i gian thU vi"c cSa b n. K sách này có thP áp d;ng rIt h1u hi"u )$i vBi các doanh nghi"p nhX cSa t8 nhân, nLi b n có thP d` dàng gip giám )$c )P trình bày nguy"n v=ng “làm vi"c không l8Lng” cSa mình, ctng nh8 d` dàng chTng tX kh- n*ng cSa mình vBi giám )$c do quá trình tip xúc tr+c tip hàng ngày trong công vi"c. Trong th+c t, có nhi>u b n sinh viên ngành y- mt ngành có mTc ) c nh tranh vi"c làm N các thành ph$ lBn rIt gay g\t- )ã áp d;ng rIt thành công k sách này. Trong tr89ng hAp sau mt th9i gian (kho-ng 1 tháng) mà giám )$c không )8a ra l9i )> ngh làm vi"c và ctng không mu$n m9i b n làm vi"c khi b n chS )ng )> ngh, b n ctng không thi"t h i gì. Vì sao? Rõ ràng là thông qua vi"c làm vi"c không l8Lng, b n ctng )ã thu )8Ac mt s$ kinh nghi"m làm vi"c quý báu )P “làm giàu” cho b hR sL xin vi"c cSa b n, làm cL sN cho vi"c xin vi"c N nh1ng nLi khác. 3 dq Thanh N*m. Ngh" thuVt xâm nhVp th tr89ng lao )ng. NXB Trx. Tp.HCM, 2000. Trang 29 25
26. Ch9<ng 3 huOn bP C hQ s< xin vi"c 3.1. Các công ty tìm kiKm gì ~ bL hQ s< xin vi"c cEa |ng viên? 3.2. ChuOn bP và g‚i bL hQ s< xin vi"c 3.3. Ngh" thupt viKt ,<n xin vi"c 3.4. Ngh" thupt viKt lý lPch cá nhân 26
27. 3.1. Các công ty tìm kiKm gì ~ bL hQ s u công ty không yêu c(u Tng viên ph-i công chTng các giIy t9 cSa mình, do vVy chu np giIy t9 có công chTng khi )8Ac yêu c(u. • Th8 giBi thi"u cSa công ty ct/Ng89i tham kh-o thông tin • Nh1ng blng chTng v> thành tích )ã qua (b-ng )iPm, giIy khen ) • GiIy chTng nhVn sTc khXe (nu có yêu c4u) • B-n sao ChTng minh nhân dân và/hoic H khDu (nu có yêu c4u) • Hình thx 2x3, 3x4 hoic 4x6 (nu có yêu c4u) Khi photo, b n nên sU d;ng kh3 giIy A4 cho tIt c- các lo i giIy t9. B hR sL có kh3 giIy blng nhau t o c-m giác trVt t+, ng*n n\p nên d` gây )8Ac c-m tình )$i vBi công ty. S\p xp theo thT t+ nh8 trên cho thIy t(m quan tr=ng gi-m d(n cSa các lo i giIy t9 trong b hR sL: )Ln xin vi"c và sL yu lý lch là hai lo i quan tr=ng nhIt; k tip là blng cIp chuyên môn và th8 giBi thi"u. Cách s\p xp )ó giúp nhà tuyPn d;ng nhanh chóng n\m )8Ac các thông tin quan tr=ng nhIt v> b n. L8u ý: không nên dùng kim )P bIm các lo i giIy t9 trên l i vBi nhau. Sau khi s\p xp theo thT t+, tIt c- các lo i giIy t9 c(n )8Ac cho vào mt bao )+ng hR sL lch s+. Bao )+ng hR sL có thP mua lo i bán s‹n N các nhà sách, hoic b n t+ làm, nh8ng v> kích cƒ nó ít nhIt ph-i )S chTa “tr=n vwn” nh1ng trang giIy A4 )P nguyên kh3. Không nên gVp các lo i giIy t9 trong b hR sL l i, vì có thP làm giIy t9 nhàu nát, gây mIt thi"n c-m. B n nên ghi )(y )S tên, )a chu ng89i gUi, ng89i nhVn và v trí và/hoic mã s$ d+ tuyPn lên mit tr8Bc bao )+ng hR sL. Nu b n gUi hR sL qua )89ng fax, hãy gUi thêm mt b qua )89ng b8u )i"n. 27
28. Trong tr89ng hAp b n np hR sL tr+c tuyn hoic qua e-mail, b n hãy quét (scan) các giIy t9 trên thành tVp tin, rRi gUi d ng tVp tin )ính kèm. ThT t+ )ính kèm tVp tin ctng theo thT t+ )ã nêu N trên. Nu gUi qua e-mail, )]ng bao gi9 quên )it mt tiêu )> phù hAp kèm vài l9i ng\n g=n. H(u ht các công ty sg không xem các th8 )P tr$ng tiêu )>, vì chúng th89ng là th8 rác (spam) hoic có chTa virus máy tính. Ctng nên l8u ý tránh vit nh(m tên công ty, nghka là mu$n gUi cho công ty B nh8ng l i )> “Kính gUi công ty A”. Tuy"t )$i không gUi chuyPn tip th8 (forward) )n công ty B mt e-mail )ã gUi công ty A vì e- mail qua mqi l(n forward l i bin thành mt tVp tin )ính kèm, ng89i nhVn mu$n )=c )8Ac ph-i nhIp chut nhi>u l(n, rIt phi>n phTc. Ngoài ra, vi"c này còn gây khó chu cho công ty nhVn mail, vì h= có c-m giác mình chu là s+ l+a ch=n sau cùng cSa b n trên hành trình tìm vi"c. 3.3. Ngh" thupt viKt , mình )P thuyt ph;c công ty xem tip b-n sL yu lý lch cSa b n. Hi"n nay, mt s$ công ty yêu c(u Tng viên vit tay )Ln xin vi"c )P )ánh giá cá tính thông qua ch1 vit. Tuy nhiên, )a s$ các công ty cho phép Tng viên )8Ac )ánh máy th8 xin vi"c, vì h= nhVn thIy rlng nu yêu c(u vit tay thì rIt nhi>u Tng viên l i nh9 ng89i khác có nét ch1 )wp vit! Dù vit tay hay )ánh máy, )Ln xin vi"c cSa b n ctng ph-i )-m b-o hai yêu c(u: • V- v2n phong C(n nhB rlng, cách hành v*n vit )Ln/th8 trong ting Vi"t, ting Anh, ting Hoa )>u khác nhau. Do vVy, khi vit )Ln xin vi"c blng lo i ngôn ng1 nào thì ph-i b-o )-m )úng cách hành v*n cSa ngôn ng1 )ó. Nói chung, v> v*n phong, )Ln xin vi"c ph-i b-o )-m các yu t$ sau:
    B$ c;c hAp lý;
    Vit câu )Ln gi-n, rõ ràng, d` hiPu;
    V*n phong ng\n g=n, không lip l i, không dùng kiPu vit “bóng bDy”;
    Dùng t] ng1 thông d;ng, không dùng t] )a ph8Lng hay v*n nói;
    Trình bày s ch, )wp m\t;
    Không có lqi chính t- và lqi ng1 pháp. • V- nLi dung dLn xin vi"c ph-i chTa )(y )S 4 ni dung chính: 28
29. 
    VP trí dD tuyUn: nêu rõ công vi"c hoic v trí d+ tuyPn nào mà b n quan tâm và gi-i thích làm th nào b n bit )8Ac thông tin tuyPn d;ng cSa công ty? (xem l7i các ngu8n thông tin tuy n d:ng  ch%1ng 2)
    SD phù hXp v]i công vi"c: b n c(n chTng minh rlng mình phù hAp vBi công vi"c d+ tuyPn. Các thông tin v> trình ) chuyên môn, kinh nghi"m, phDm chIt cá nhân và m;c tiêu ngh> nghi"p cSa b n )8Ac trình bày chi tit N sL yu lý lch nên N )ây b n không lip l i, mà nhi"m v; cSa b n là ph-i chTng tX rlng nh1ng yu t$ )ó hoàn toàn phù hAp vBi yêu c(u cSa công vi"c mà b n d+ tuyPn. Trong s$ các yu t$ trên, sN thích, s+ nhi"t tình vBi công vi"c d+ tuyPn và m;c tiêu ngh> nghi"p cSa b n- nu phù hAp vBi v trí d+ tuyPn- sg gây In t8Ang t$t cho công ty, vì chúng chTng tX )8Ac ti>m n*ng phát triPn cSa b n trong lknh v+c chuyên môn mà b n d+ tuyPn.
    Kh^ n2ng ,óng góp cho công ty: c(n thP hi"n mong mu$n )óng góp cho s+ phát triPn cSa công ty. Hãy vit chân thành, tránh dùng l9i lg sáo rqng, “)ao to búa lBn” hay “hô khDu hi"u” vì sg làm công ty nghi ng9 s+ trung th+c cSa b n.
    Mong mu5n ,9Xc “,i tiKp”: b n ph-i cám Ln ) i di"n công ty )ã dành th9i gian )=c th8 cSa b n và thP hi"n mong mu$n )8Ac tham gia vòng thi chuyên môn và/hoic vòng phXng vIn tuyPn d;ng. 3.3.2. VI…T TH XIN VIC THEO M†U CÓ S‹N Hi"n nay, mt s$ công ty yêu c(u Tng viên ph-i vit th8 xin vi"c theo mu chung do h= quy )nh. Theo )ó, ng89i xin vi"c chu c(n )i>n vào nh1ng kho-ng tr$ng cho s‹n mt cách nhanh chóng và thuVn ti"n. Ni dung cSa mu th8 xin vi"c chung ctng không khác l\m so vBi các ni dung )ã trình bày N trên. VBi lo i th8 xin vi"c này, b n vn có cL hi t o phong cách riêng và gây In t8Ang vBi nhà tuyPn d;ng thông qua các l8u ý sau: (1) B n nên xin cho mình hai b-n, mt b-n dùng )P “vit nháp”, nghka là b n có thP t+ do bôi xóa )P có )8Ac câu tr- l9i 8ng ý nhIt. Sau khi hoàn tIt, b n vit l i ph(n tr- l9i sang b-n thT hai )P gNi Tng tuyPn. Nh8 th, th8 xin vi"c cSa b n v]a )-m b-o )8Ac mit thông tin ln thDm my khi )n tay nhà tuyPn d;ng. (2) B n c(n )=c cDn thVn mt l8At tIt c- ni dung thông tin yêu c(u trong mu th8 xin vi"c, chú ý nh1ng chi tit nhX nhIt có thP mang )n cho b n nh1ng lAi th, ví d; nh8 )]ng bX qua ph(n thông tin b3 sung và sN thích nu có. (3) Tr- l9i thông tin mqi câu chính xác vBi câu hXi cSa nhà tuyPn d;ng; vit ng\n g=n, không nên dài dòng hay lip )i lip l i nhi>u l(n. (4) Sau khi hoàn chunh th8 xin vi"c, tr8Bc khi gUi )i, b n hãy kiPm tra lqi chính t- nhi>u l(n và gi1 l i cho mình mt b-n photo. Nó sg rIt có ích cho bu3i phXng vIn, vì trong bu3i phXng vIn công ty th89ng hXi kiPm tra hoic hXi sâu thêm v> mt s$ thông tin b n )ã cung cIp trong )Ln xin vi"c và sL yu lý lch. 3.3.3. MsT SŒ LI KHUYÊN KHI VI…T TH XIN VIC dP th8 xin vi"c cSa b n ) t hi"u qu- cao nhIt, b n hãy th+c hi"n 6 l9i khuyên sau4: 4 di>u chunh t] Di=n Dàn Doanh Nghi?p ( 29
30. • Ghi rõ tên ng9:i nhpn dLn xin vi"c t$t nhIt nên gUi cho cá nhân, tr] tr89ng hAp công ty quy )nh là gUi v> “Phòng Nhân s+” hoic “Phòng T3 chTc”. Nu )8Ac thì nên gUi cho ng89i có toàn quy>n quyt )inh tuyPn d;ng. B n ctng d]ng bao gi9 vit thông tin ng89i nhVn mt cách chung chung nh8 “Giám )$c nhân s+”. Nu không bit tên cSa ng89i sg nhVn hR s8, hãy g=i )i"n tho i )n hXi công ty. Nu công ty không cung cIp, hãy thU các cách khác nh8 làm quen vBi các nhân viên hay tìm kim trên webiste công ty. Vi"c nêu rõ h= tên trên th8 sg t*ng thêm tính trang tr=ng và làm cho ng89i khác không xem )ây là bTc th8 rác. • Tpp trung vào vTn ,- chính Th8 xin vi"c không bao gi9 )8Ac quá mt trang, v- l i do ph-i )ính kèm các thông tin nh8 )a cSa b n và )a chu công ty nên kho-ng tr$ng còn l i không nhi>u. dây là nguyên nhân buc b n ph-i gi-i thích lý do vit th8 ngay lVp tTc. Nu b n )ang ph-n hRi cho mt mDu )*ng tuyPn trên báo, hãy )> cVp )n mDu qu-ng cáo và v trí np )Ln trong dòng )(u tiên hay thT 2. Trong tr89ng hAp )8Ac mt cá nhân giBi thi"u, b n ctng c(n nêu rõ )i>u này. • BLc lL sD hiUu biKt v- công ty Cách )P gây chú ý vBi nhà tuyPn d;ng là chTng tX s+ chuDn b cSa b n. Tr8Bc khi b\t tay vào công vi"c vit th8, hãy tìm hiPu v> công ty thông qua các tin tTc và s+ ki"n g(n )ây nh8 tình hình tài chính, kh- n*ng phát triPn, các thành công Sau )ó, )em nh1ng kin thTc này vào lá th8. Ví d;, b n có thP mN )(u blng cách )> cVp )n mt câu chuy"n g(n )ây mà b n )=c )8Ac v> thành công cSa công ty khi mN rng ra th tr89ng toàn qu$c và thP hi"n ý nguy"n vVn d;ng các kinh nghi"m cSa b n )P giúp nâng cao hLn v th cSa công ty. • áp |ng ,úng yêu ccu cEa nhà tuyUn d&ng B n nên )> cVp trong th8 nh1ng )i>u mà công ty )ang tìm kim N các Tng viên. di>u này có nghka là b n ph-i chú ý )n mDu )*ng tuyn và mô t- công vi"c. Nu công ty cho bit h= )ang tìm kim Tng viên có kinh nghi"m qu-n nguRn v$n, hãy ch\c ch\n là kinh nghi"m cSa b n )8Ac trình bày mt cách c; thP nhIt, ví d;: “Tôi )ã có kinh nghi"m qu-n tr nguRn v$n tr giá 5 t€ )Rng và liên t;c hoàn thành các m;c tiêu tài chính )8Ac )> ra”. Hãy sU d;ng th8 xin vi"c )P chu rõ s+ phù hAp cSa b n vBi yêu c(u công vi"c. Cách t$t nhIt )P th+c hi"n )i>u này là làm cho ng89i )=c )i )n cùng mt kt luVn nh8 b n mt cách d` dàng. • H|a hn s‘ thDc hi"n Hãy kt thúc th8 blng l9i hTa sg liên h" vBi công ty và cam kt sg hành )ng )P chTng tX cho l9i nói. Thay vì kt thúc blng câu nói: “Tôi mong )8Ac nhVn tin tTc cSa 30
31. Ông/Bà”, hãy dùng mt cách khác chS )ng hLn: “Tôi sg liên l c vBi Ông/Bà vào tu(n tBi )P s\p xp th9i gian thuVn ti"n nhIt cho cuc gip mit cSa chúng ta”. • jc lHi nhi-u lcn Nhi>u b n chán vi"c )=c l i th8 xin vi"c cSa mình vì cho rlng )ã )=c nó quá nhi>u l(n. Tuy nhiên, vi"c )=c )i )=c l i nhi>u l(n là )i>u c(n làm nhlm b-o )-m không có bIt k lqi )ánh máy, chính t- hay ng1 pháp nào. dây là các lqi mà nhà tuyPn d;ng không thích nh8ng nhi>u b n trx l i hay m\c ph-i. Nu b n c-m thIy quá m"t mXi khi ph-i chunh sUa liên l;c, hãy nh9 b n bè hay gia )ình )=c và chunh sUa dùm. 3.4. Ngh" thupt viKt lý lPch cá nhân 3.4.1. TyM QUAN TRNG C’A LÝ L”CH CÁ NHÂN Lý lch cá nhân (Curriculum vitae- CV hay Resumé) là mt b-n mô t- súc tích kinh nghi"m làm vi"c và quá trình h=c tVp cSa b n. Nó là lo i giIy t9 quan tr=ng nhIt trong b hR sL xin vi"c và là ph8Lng ti"n )P giúp b n có )8Ac mt cuc hwn phXng vIn. Các doanh nghi"p th89ng nhVn )8Ac rIt nhi>u lý lch nên h= không thP dành nhi>u th9i gian )P )=c t]ng lý lch. Thay vì vVy, h= sg )=c l8Bt thVt nhanh (2-3 phút/lý lch) )P ch=n ra nh1ng lý lch In t8Ang nhIt, nh1ng lý lch còn l i sg b g t sang mt bên. Do vVy, mu$n v8At qua vòng sL tuyPn hR sL, b n ph-i dành nhi>u th9i gian g=t dta )P cho ra mt b-n lý lch t$t nhIt có thP. Ý nghka quan tr=ng nhIt cSa lý lch là nó ph-i thP hi"n )8Ac rõ ràng các m;c tiêu ngh> nghi"p ctng nh8 các ky n*ng và kin thTc có )8Ac t] kinh nghi"m làm vi"c tr8Bc )ó. 3.4.2. CÁC KI•U LÝ L”CH Ng89i ta chia lý lch ra thành 2 nhóm chính: • Lý lPch kiUu M1 (Resumé): cô )=ng, tVp trung vào các thành t+u )ã ) t )8Ac, dài không quá 1 trang. • Lý lPch kiUu qu5c tK (Curriculum vitae-CV): th89ng cung cIp nhi>u thông tin hLn resumé, nhIt là thông tin v> các công vi"c )ã t]ng làm, có thP dài kho-ng 2 trang. C- hai nhóm lý lch này )>u )8Ac chIp nhVn rng rãi. C*n cT theo cách vit lý lch, ng89i ta chia thành 4 kiPu lý lch5: • Lý lPch kiUu “k1 n2ng”: thích hAp cho nh1ng ng89i có )8Ac kinh nghi"m quý báu thông qua các công vi"c ctng nh8 các khóa )ào t o nghi"p v;. Th89ng các kinh nghi"m này không có liên quan vBi nhau. KiPu này phù hAp vBi sinh viên mBi ra tr89ng, vì nó tVp trung vào kh- n*ng hLn là các công vi"c )ã làm qua. • Lý lPch kiUu “trình tD th:i gian”: kiPu lý lch này thích hAp vBi nh1ng ng89i có kinh nghi"m làm vi"c g(n nh8 liên t;c (nu có ng\t quãng thì th9i gian không lBn l\m) và các công vi"c )ã làm trong quá khT có liên quan tr+c tip )n công vi"c 5 Vi"n giáo d;c qu$c t. H%&ng nghi?p Vi?t Nam. NXB V*n hóa – Thông tin. 2001. Trang 35, 37. 31
32. mu$n d+ tuyPn. Nó b\t )(u blng công vi"c g(n )ây nhIt và tip t;c )i ng8Ac th9i gian v> các công vi"c tr8Bc )ó. • Lý lPch kiUu “ch|c n2ng”: lý lch kiPu “chTc n*ng”- cùng vBi lý lch kiPu “hình t8Ang”- ít ph3 bin hLn hai kiPu lý lch trên. KiPu lý lch này giúp làm n3i bVt kinh nghi"m làm vi"c tr8Bc )ó, cho thIy b n )áp Tng )8Ac yêu c(u công vi"c )ang xin. • Lý lPch kiUu “hình t9Xng”: th89ng )8Ac nh1ng ng89i tìm vi"c trong lknh v+c ngh" thuVt nh8 thit k, t o hình, vit qu-ng cáo sU d;ng. VBi kiPu này, ta dùng các kiPu ch1 ngh" thuVt, hình vg, màu s\c và cách b$ trí )c )áo )P thP hi"n kh- n*ng sáng t o cá nhân. Mqi v trí Tng tuyPn c(n mt cách trình bày riêng )P li"t kê kinh nghi"m chuyên môn, h=c tVp và các ho t )ng khác. Vì vVy, vi"c l+a ch=n kiPu lý lch nào ph; thuc vào kinh nghi"m làm vi"c ctng nh8 yêu c(u ngh> nghi"p mà b n mu$n d+ tuyPn. 3.4.3. BŒ C˜C C’A MsT B{N LÝ L”CH Dù b n ch=n kiPu lý lch nào trong s$ các kiPu lý lch phía trên, b-n lý lch cSa b n ctng ph-i chTa các ni dung sau: (1) Thông tin liên h" C(n ghi: h= tên )(y )S, )a chu, s$ )i"n tho i, e-mail. Là ng89i Vi"t Nam, ngay c- khi khi lý lch blng ting Anh, b n nên ghi h= tên theo )úng thT t+ Vi"t Nam; vi"c )-o ng8Ac tên tr8Bc h= sau có khi làm ng89i )=c b$i r$i. S$ )i"n tho i nên ghi rõ là s$ nhà riêng, cL quan, di )ng, có ph-i nh9 nh\n không. (2) M&c tiêu ngh- nghi"p B n nên ghi m;c tiêu ngh> nghi"p c; thP )P t3 chTc tuyPn d;ng thIy )8Ac )nh h8Bng phát triPn cSa b n. M;c tiêu nên bao gRm nh1ng thành công ng\n h n ctng nh8 vi`n c-nh lâu dài mà b n mu$n ) t )8Ac trong ngh> nghi"p. C(n tránh vit chung chung nh8 “mu$n phát triPn kh- n*ng b-n thân trong mt tVp )oàn n8Bc ngoài n3i ting”. KiPu vit này v]a nghe có vx tâng b$c công ty, v]a cho thIy b n không hiPu gì v> ngành ngh> kinh doanh cSa công ty. Ph-i nêu rõ ràng và n3i bVt công vi"c b n thích, phù hAp kh- n*ng, kP c- môi tr89ng làm vi"c mà b n yêu c(u. Khi xin vào làm vi"c t i mt công ty hi"n ) i thì )ây là ph(n *n )iPm vì chúng ta dám yêu c(u, )òi hXi và hoàn toàn t+ tin khi )> ngh công vi"c cho chính mình. (3) TiUu s‚ v- trình ,L hjc vTn và quá trình ,ào tHo Nêu rõ niên khóa, tên tr89ng, chuyên ngành nu có và blng cIp ) t )8Ac. Nu b n có blng cU nhân trN lên thì không c(n ph-i nêu tên tr89ng cIp I, cIp II. NhB )> cVp c- các khóa )ào t o nghi"p v; )ã tham gia- th89ng nh1ng khóa )ào t o là nLi cung cIp nh1ng ky n*ng rIt th+c ti`n và h1u ích. Nu trong quá trình )i h=c, b n t]ng ) t nh1ng gi-i th8Nng hay h=c b3ng quan tr=ng thì nhB )> cVp )(y )S. (4) Kinh nghi"m làm vi"c 32
33. Nhgng nLi dung ccn ,- cpp: ngày tháng b\t )(u, kt thúc công vi"c )ã làm; tên công ty, ngành ngh> ho t )ng, mô t- ng\n g=n công vi"c cSa b n, thành t+u ) t )8Ac (nu có); mTc l8Lng khNi )iPm và lúc nghu; lý do b n nghu vi"c N công ty ct. V]i các bHn có nhi-u kinh nghi"m làm vi"c, m;c này th+c s+ là chq )P b n “ghi )iPm”- chTng tX 8u )iPm v8At tri cSa mình so vBi các Tng viên khác. Tuy nhiên, c(n tránh làm cho công ty d+ tuyPn )ánh giá rlng b n )ã thay )3i công vi"c quá nhi>u l(n. Quá nhi>u trong tr89ng hAp này ch8a ch\c )ã hay, vì nó có thP cho thIy b n là mt ng89i thiu lVp tr89ng, kém kiên )nh, không có m;c tiêu ngh> nghi"p rõ ràng. Vì vVy, b n chu nên kP có ch=n l=c nh1ng chq làm mBi nhIt, hoic nh1ng nLi nào b n )ã làm vi"c vBi thành tích t$t nhIt trong th9i gian dài nhIt vBi tính chIt công vi"c liên quan nhi>u nhIt )n lo i vi"c b n )ang d+ tuyPn. Ng8Ac l i, v]i ,a s5 sinh viên m]i t5t nghi"p, kinh nghi"m làm vi"c th+c s+ là mt rào c-n quá lBn. Tuy nhiên, b n khoan vi thIt v=ng. Dù ch8a làm vi"c toàn th9i gian thì trong th9i gian )i h=c ch\c ch\n b n ctng có )8Ac mt s$ kinh nghi"m thông qua các ho t )ng sau )ây: ho t )ng ngo i khóa, th+c tVp t$t nghi"p, tham gia d+ án- )> tài nghiên cTu (vBi th(y cô), làm vi"c bán th9i gian, ph; giúp gia )ình vi"c s-n xuIt- kinh doanh Nh1ng kinh nghi"m )ó cho thIy b n là ng89i n*ng )ng, có ý chí v8Ln lên và có ti>m n*ng phát triPn trong t8Lng lai. RIt nhi>u công ty tuy ghi yêu c(u tuyPn d;ng là “t$i thiPu 2 n*m kinh nghi"m”, song trong th+c t h= vn tuyPn nh1ng Tng viên ch8a t]ng làm vi"c toàn th9i gian, mi`n là Tng viên )ó có kinh nghi"m làm vi"c ng\n h n và có n*ng l+c phù hAp. (5) Các k1 n2ng dây là ni dung b3 sung cho ph(n h=c vIn và kinh nghi"m làm vi"c. Nu ph(n h=c vIn và kinh nghi"m nh\c )n nh1ng gì b n )ã làm qua, thì ph(n kin thTc/ky n*ng sg nhIn m nh nh1ng gì b n )ã git hái )8Ac và có thP áp d;ng cho công vi"c s\p tBi. Các ky n*ng ctng có thP có )8Ac t] các ho t )ng ngo i khóa nh8 công tác doàn, công tác xã hi B n có thP nêu nh1ng ph(n th8Nng, thành t+u )ã ) t )8Ac t] khi còn )i h=c )n khi )i làm vi"c, thông qua )ó cho thIy nh1ng ky n*ng mà b n )ã có )8Ac. Hoic b n ctng có thP li"t kê nh1ng kin thTc, ky n*ng mình thông th o, hoic nêu mt s$ ky n*ng c(n thit rRi t+ )ánh giá theo thang )iPm 1 5 (5- rIt t$t, 4- t$t, 3- khá, 2- trung bình, 1- c(n c-i thi"n thêm). (6) Ng9:i gi]i thi"u, tham kh^o Vì t3 chTc tuyPn d;ng ch8a bit rõ b n nên h= không thP kiPm chTng nh1ng gì b n t+ kê khai v> trình ) h=c vIn, kinh nghi"m làm vi"c và các thành t+u cSa b n. dP làm t*ng ni>m tin cho h=, b n nên nh9 2-3 ng89i hiPu rõ v> quá trình làm vi"c và/hoic h=c tVp cSa b n )Tng ra “làm chTng” cho b n và nhVn xét v> b n khi nhà tuyPn d;ng mu$n thDm tra thông tin. Nu )8Ac, b n nên nh9 nh1ng ng89i này vit th8 giBi thi"u và gUi kèm th8 trong b hR sL xin vi"c. C(n l8u ý: ng89i giBi thi"u càng có uy tín thì hR sL cSa b n càng )8Ac )ánh giá cao. Vì vVy, b n nên c$ g\ng nh9 th(y cô ct N tr89ng d i h=c xác nhVn v> thành tích h=c tVp và nh9 ng89i qu-n lý N công ty ct xác nhVn thành tích làm vi"c. 33
34. (*) Hình (kích th8Bc kho-ng 3x4 cm): )8Ac dán góc trên bên trái hoic bên ph-i b-n lý lch (nu công ty tuy n d:ng có yêu c4u). 3.4.4. MsT SŒ LI KHUYÊN • CÓ šC MsT LÝ L”CH TŒT6 Nhgng ,i-u nên làm: • C$ g\ng làm n3i bVt các 8u th cSa mình; • Nên li"t kê quá trình h=c tVp và kinh nghi"m làm vi"c theo trình t+ th9i gian ng8Ac dòng, b\t )(u vBi nh1ng công vi"c g(n )ây nhIt, vì ng89i ta quan tâm )n nh1ng thông tin hi"n t i hLn; • Nên thay các câu )(y )S blng các c;m t] )P lý lch súc tích và )i tr+c tip vào vIn )>. B\t )(u c;m t] blng các t] chu hành )ng nh8: thúc )Dy, hq trA, phân tích, xây d+ng, ho ch )nh, )i>u ph$i • SU d;ng các chi tit, con s$ và )ic tính )P làm cho kinh nghi"m làm vi"c tr8Bc )ây trN nên sinh )ng. • C$ g\ng trình bày rõ ràng, m ch l c. SU d;ng v]a ph-i kiPu trình bày in nghiêng, in )Vm, g ch d8Bi và cƒ ch1 lBn )P làm n3i bVt các ý quan tr=ng. Nên dùng các kiPu ch1 chân ph8Lng nh8 Times New Roman, Arial; vi"c dùng các kiPu ch1 “bay b8Bm” th89ng khin ng89i )=c khó chu. • Np )Ln xin vi"c và lý lch blng b-n in chIt l8Ang cao, không nên photo. • d=c l i nhi>u l(n )P phát hi"n và sUa lqi chính t-, ng1 pháp và )ánh máy. • Nu vit lý lch blng ngo i ng1, nên nh9 mt ng89i giXi ngo i ng1 kiPm tra l i lqi chính t-, ng1 pháp và )ánh máy dùm b n. 6 Chunh sUa t] Vi"n giáo d;c qu$c t. H%&ng nghi?p Vi?t Nam. NXB V*n hóa – Thông tin. 2001. Trang 37-39 34
35. Nhgng ,i-u nên tránh • L c )>: kP lP quá dài dòng, lan man, không tVp trung mô t- các công vi"c chính và phù hAp vBi nh1ng gì nhà tuyPn d;ng mong )Ai cho chTc danh c(n tuyPn; • Chu kP v> công vi"c )ã làm mà không mô t- )8Ac nh1ng kin thTc/ky n*ng mà b n )ã có )8Ac. • Nói xIu v> công ty ct hoic lãnh ) o ct trong lý lch cSa mình; • d8a thông tin v> gia )ình vào lý lch (tr] khi d+ tuyPn vào mt t3 chTc nhà n8Bc). da s$ các t3 chTc t8 nhân không quan tâm các thông tin này, nu có h= sg ghi rõ. • C89ng )i"u, phóng ) i nh1ng vi"c b n )ã làm tr8Bc )ây. Ch\c ch\n nhà tuyPn d;ng có )S trình ) và kinh nghi"m )P kiPm tra s+ trung th+c cSa b n trong cuc phXng vIn sau này. Nu h= phát hi"n b n không trung th+c thì không bao gi9 b n )8Ac tuyPn! • Dùng nhi>u hLn 2 kiPu ch1 hoic dùng cƒ ch1 nhX hLn 12. • dP sót lqi chính t-, ng1 pháp và )ánh máy trong lý lch gUi )i. • SU d;ng mu lý lch ct: các )> m;c nh8 “m;c tiêu ngh> nghi"p”, “kinh nghi"m làm vi"c” và “ky n*ng” ch\c ch\n ph-i thay )3i theo th9i gian. Vì vVy, nu b n sU d;ng mu lý lch ct, rIt có kh- n*ng nó không còn ph-n ánh )8Ac thông tin v> b n. • Không )> cVp ngày, tháng: mt s$ nhân viên )ã chuyPn )3i rIt nhi>u công ty và không mu$n nhà tuyPn d;ng t8Lng lai có In t8Ang xIu v> mình, vì th h= chu li"t kê tên công ty mà không )> cVp ngày tháng c; thP. di>u này hoàn toàn sai l(m! Vi"c bX tr$ng ngày tháng trong lý lch ch\c ch\n sg khin nhà tuyPn d;ng )P ý )n nhi>u hLn và th\c m\c v> công vi"c b n )ã làm trong th9i gian g(n )ây. L:i khuyên khi bHn viKt lý lPch trên mHng Khi vit lý lch trên m ng, ta c(n chú ý thêm mt s$ vIn )>: • S‚ d&ng nhi-u danh tƒ: N trên ta nói, khi vit lý lch trên giIy t9 thông th89ng ta nên dùng )ng t] hành )ng )P gây In t8Ang vBi ng89i tuyPn d;ng, nh8ng lý lch trên m ng )8Ac quét bNi ph(n m>m tìm kim (nh8 Google, Yahoo) )P tìm nh1ng t] miêu t- tên công vi"c, ky n*ng, kinh nghi"m, trình ) h=c vIn Nh1ng t] này chS yu là danh t]. • S‚ d&ng nhi-u thupt ngg thông d&ng. Các ph(n m>m tìm kim th89ng xp h ng lý lch theo s$ l8Ang t] then ch$t trong lý lch )ó. Ví d; nh8 mt công ty c(n tuyPn nhân viên v*n phòng yêu c(u thành th o Microsoft Word, Excel, Powerpoint, ting Anh trình ) C. Các lý lch xin vi"c sg )8Ac s\p xp theo s$ l8Ang các t] then ch$t trên. 35
36. Ch9<ng 4 hSng vTn P tuyUn d&ng 4.1. ChuOn bP cho cuLc phSng vTn 4.2. Các vòng phSng vTn 4.3. Các hình th|c phSng vTn 4.4. Ngh" thupt tr^ l:i phSng vTn 36
37. 4.1. ChuOn bP cho cuLc phSng vTn Khi b n nhVn )8Ac th8 m9i phXng vIn, nghka là b n )ã thành công b8Bc )(u vì )ã v8At qua vòng kiPm tra hR sL. M;c tiêu cSa cuc phXng vIn là )P t3 chTc tuyPn d;ng gip b n, tìm hiPu sâu hLn v> tính cách, trình ) chuyên môn, phDm chIt cá nhân, các 8u và nh8Ac )iPm cSa b n và xác )nh xem b n có phù hAp vBi v*n hóa công ty hay không. dLn xin vi"c và lý lch cSa b n )ã cho nhà tuyPn d;ng hình -nh chung v> kh- n*ng cSa b n. Gi9 )ây h= sg kiPm tra xem b n có )úng là ng89i thVt s+ phù hAp vBi v trí mà h= )ang mu$n tuyPn không. H(u ht nh1ng ng89i t]ng d+ phXng vIn )>u )ánh giá rlng, nó rIt c*ng cng và th+c s+ là mt thU thách khó kh*n )$i vBi bIt k ai. T i sao vVy? Vì cuc phXng vIn là mt ho t )ng )8Ac lVp trình s‹n, mà ng89i lVp trình và n\m quy>n )i>u khiPn là công ty tuyPn d;ng. B n ph-i tuân theo luVt chLi do ng89i khác )it ra và )n khi b8Bc vào cuc phXng vIn kt thúc b n mBi bit ht nh1ng luVt l" )ó. Nh8 vVy, khó kh*n cSa cuc phXng vIn chS yu là vì nó chTa nhi>u Dn s$. dP thành công trong cuc phXng vIn, b n ph-i chuyPn t] th b )ng sang th chS )ng, blng cách gi-m thiPu các Dn s$, tTc là bit càng nhi>u càng t$t nh1ng gì liên quan )n cuc phXng vIn. dP làm )8Ac )i>u này, b n ph-i chuDn b chu )áo các vIn )> sau: • HiPu rõ công ty tuyPn d;ng; • HiPu rõ công vi"c d+ tuyPn; • T+ )ánh giá b-n thân trên quan )iPm cSa công ty tuyPn d;ng; • D+ )oán tr8Bc nh1ng câu sg )8Ac hXi; • Bit nh1ng gì b n c(n hXi; • Luy"n tVp thVt nhi>u; • Bit cách chuDn b ngo i hình cho bu3i phXng vIn 4.1.1. HI•U RÕ CÔNG TY TUY•N D˜NG Trong bu3i phXng vIn, các công ty )>u hXi câu hXi ) i lo i nh8 “B7n bit gì v công ty chúng tôi?” hoic “Hãy cho bit t7i sao b7n thích làm vi?c cho công ty chúng tôi?”. Nu b n tr- l9i “Tôi không bit!” thì ch\c ch\n b n sg là mt trong nh1ng ng89i )(u tiên b lo i. VVy làm th nào )P có )8Ac thông tin v> công ty? B n hãy tìm thông tin t] các nguRn sau: • Kn th9 vi"n: N )ây có nh1ng cu$n danh b doanh nghi"p và các t p chí, trong )ó có mt s$ thông tin cL b-n v> doanh nghi"p và các bài vit v> ho t )ng cSa doanh nghi"p. • Tìm các ,- tài nghiên c|u, các chuyên ,-, khóa lupn t5t nghi"p viKt v- công ty. Các tài li"u lo i này s‹n có trong th8 vi"n tr89ng ) i h=c. Mt s$ tr89ng ) i h=c còn )8a chúng lên m ng )P b n )=c ti"n tham kh-o. dây là nguRn tài li"u d` tìm mà l i chTa rIt nhi>u thông tin có giá tr vì )8Ac th+c hi"n công phu. 37
38. • Truy cpp mHng internet )P tìm các bài vit v> công ty. So vBi vi"c tìm t p chí trong th8 vi"n thì ph8Lng pháp này nhanh hLn và cho kt qu- thVm chí còn t$t hLn. • Vào trang chE cEa công ty. Trong tr89ng hAp công ty có quy mô nhX, chu ho t )ng N )a ph8Lng, b n sg không thP tìm thIy thông tin cSa công ty trên m ng. Khi )ó, b n nên ,Kn trDc tiKp công ty )P xin các In phDm t+ giBi thi"u cSa công ty. Trên trang chS và các In phDm th89ng có các thông tin nh8: s-n phDm chính, th tr89ng chính, t(m nhìn chin l8Ac, m;c tiêu phát triPn, trit lý kinh doanh và khái quát tình hình kinh doanh cSa công ty trong n*m v]a qua. • Kn Hi"p hLi doanh nghi"p: )ây là nLi có khá nhi>u thông tin v> ho t )ng cSa công ty ctng nh8 tình hình phát triPn cSa ngành kinh doanh mà công ty )ang ho t )ng. • Nói chuy"n v]i nhgng ng9:i am hiUu v- công ty: bao gRm các nhân viên cSa công ty, nhà cung cIp, ) i lý cSa công ty. Thông qua vi"c nói chuy"n vBi ng89i quen làm N công ty, b n còn có thP bit )8Ac thông tin v> cách thTc phXng vIn mà công ty th89ng áp d;ng, ng89i sg phXng vIn b n 4.1.2. HI•U RÕ CÔNG VIC D TUY•N dP hiPu rõ công vi"c d+ tuyPn, b n có thP làm theo nh1ng cách sau: • Nói chuy"n v]i ng9:i quen ,ang làm ~ công ty: nhân viên cSa công ty sg bit ph(n nào v> công vi"c b n s\p )-m nhVn, các chính sách )ãi ng mà b n có thP )8Ac h8Nng, môi tr89ng làm vi"c cSa công ty, nh1ng gì mà công ty mong )Ai N b n. • Nói chuy"n v]i nhgng ng9:i ,ang làm công vi"c t9 nghi"p và cách gi-i quyt, mTc l8Lng và các ch ) mà h= nhVn )8Ac. Vi"c hiPu rõ công vi"c d+ tuyPn sg giúp b n: • Tr- l9i các câu hXi phXng vIn trôi ch-y và có hiPu bit hLn; • Có )8Ac s+ t+ tin c(n thit )P tham gia chS )ng vào cuc phXng vIn; • Có thP )àm phán vBi công ty )P có )8Ac ch ) l8Lng b3ng, các ch ) )ãi ng và )i>u ki"n làm vi"c phù hAp vBi n*ng l+c cSa b n. 4.1.3. T ÁNH GIÁ B N TRÊN QUAN I•M CÔNG TY TUY•N D˜NG Tr8Bc khi )i xin vi"c, b n )ã mt l(n t+ )ánh giá mình, nh8ng )ó là khi b n )Tng trên quan )iPm cSa ng89i )i xin vi"c. Theo quan )iPm marketing, ta ph-i bán cái khách hàng c(n chT không ph-i bán cái ta có. Vì vVy, gi9 )ây, khi )ã hiPu rõ công ty và công vi"c, b n hãy )Tng trên quan )iPm cSa nhà tuyPn d;ng )P t+ )ánh giá mTc ) phù hAp cSa b n vBi công vi"c t8Lng lai. dTng v> phía nhà tuyPn d;ng, h= )ánh giá các Tng viên theo 3 c*n cT sau: 38
39. PhDm chIt cá nhân N2ng lDc |ng viên Kin thTc Ky n*ng chuyên ngh> môn nghi"p Hình 3: Các tiêu chí -ánh giá nKng lc Lng viên Trong 3 yu t$ trên, yêu c(u v> kin thTc chuyên môn và ky n*ng ngh> nghi"p )8Lng nhiên là c(n thit, song )P quyt )nh tuyPn ng89i hay không ng89i ta l i c*n cT vào các phDm chIt cá nhân cSa b n. ThU hình dung, công ty Z mu$n tuyPn mt k toán tr8Nng. •ng viên A có blng t$t nghi"p ) i h=c lo i giXi, có chTng chu k toán tr8Nng và có 5 n*m kinh nghi"m làm k toán tr8Nng N mt công ty TNHH. M=i )i>u ki"n v> kin thTc và ky n*ng xem ra )>u tuy"t v9i, tr] mt )i>u: cô A )ã b công ty tr8Bc )ó sa th-i vì t+ ý sUa s3 sách, chTng t], gây thi"t h i cho công ty. Nu là giám )$c công ty Z, b n có tuyPn cô A hay không? Ch\c ch\n là không rRi! Kin thTc chuyên môn và ky n*ng ngh> nghi"p là các yu t$ t8Lng )$i rõ ràng, vì nó thP hi"n qua thành tích h=c tVp và làm vi"c cSa b n. Duy chu có phDm chIt cá nhân là yu t$ khó )ánh giá hLn c-. Chính vì vVy, trong cuc phXng vIn, các công ty th89ng dành s+ quan tâm và c$ g\ng )it nhi>u câu hXi hóc búa )P hiPu rõ các phDm chIt cá nhân cSa b n. Câu hXi xuIt hi"n N )ây là: các công ty )ánh giá cao nh1ng phDm chIt nào? Theo công ty t8 vIn qu$c t Watson Wyatt, các công ty )ánh giá cao nh1ng phDm chIt sau7: • S‹n sàng chia sx thông tin và ý t8Nng; • G\n bó vBi nhóm làm vi"c; • Thích Tng vBi s+ thay )3i; • Có kh- n*ng làm vi"c d8Bi áp l+c; • Có ý thTc v> quy>n sN h1u công vi"c và ý t8Nng; • S‹n sàng chIp nhVn rSi ro )ã l89ng tr8Bc và dám chIp nhVn hVu qu-; • Kinh nghi"m là vi"c )a v*n hóa và/hoic kh- n*ng nói nhi>u ngôn ng1; • Kh- n*ng giao tip rõ ràng và trung th+c vBi )Rng nghi"p, lãnh ) o và khách hàng; • Am hiPu v> chin l8Ac kinh doanh; • Có quyt tâm tip t;c h=c hXi và phát triPn ky n*ng; 7 Vi"n giáo d;c qu$c t. H%&ng nghi?p Vi?t Nam. NXB V*n hóa – Thông tin. 2001. Trang 51 39
40. Bây gi9, b n hãy phán )oán xem nh1ng phDm chIt cá nhân nào mà công ty b n d+ tuyPn )ánh giá cao. Sau )ó, hãy t+ )ánh giá b n )ã có nh1ng phDm chIt nào và tìm dn chTng thích hAp )P minh h=a. Trong cuc phXng vIn s\p tBi, hãy c$ g\ng làm n3i bVt nh1ng phDm chIt )ó. di>u )ó sg giúp b n ghi )iPm vBi nhà tuyPn d;ng trong cuc phXng vIn. 4.1.4. D OÁN NHœNG CÂU MÀ NHÀ TUY•N D˜NG CÓ TH• HI B n nên c$ g\ng phán )oán các câu hXi mà nhà tuyPn d;ng có thP hXi trong cuc phXng vIn, sau )ó dành th9i gian suy nghk và chuDn b câu tr- l9i thVt chu )áo. di>u này rõ ràng là t$t hLn nhi>u so vBi khi b n b8Bc vào cuc phXng vIn, nghe câu hXi t8Lng t+ rRi ph-i suy nghk chBp nhoáng và )8a ra câu tr- l9i ngay. B n có thP tham kh-o các câu hXi N )> m;c 4.4 cSa tài li"u này. 4.1.5. LUYN TžP THžT NHIŸU Vi"c d+ )oán câu hXi và chuDn b tr8Bc câu tr- l9i là t$t, tuy nhiên nu không luy"n tVp tr- l9i tr8Bc thì khi “lâm trVn” th+c t có thP b n vn sg gip khó kh*n. Hãy luy"n tVp cùng vBi mt ng89i b n hoic mt ng89i thân trong gia )ình, nh9 h= góp ý cho câu tr- l9i cSa b n. B n ctng c(n tVp luy"n ph(n t+ giBi thi"u mình cho thVt nhu(n nhuy`n, vì )ó bao gi9 ctng là ph(n mN )(u cSa mt cuc phXng vIn. Ngoài ra, b n ctng ph-i luy"n tVp cách phát âm, )Tng nói tr8Bc g8Lng )P )i>u chunh nh1ng cU chu, )i"u b “khó coi”. 4.1.6. BI…T šC NHœNG GÌ B N CyN HI Trong quá trình phXng vIn, thay vì chu ngRi th; )ng tr- l9i các câu hXi cSa nhà tuyPn d;ng, b n nên tranh thS hXi l i nh1ng vIn )> mình ch8a rõ v> công ty và công vi"c. di>u này giúp b n hiPu rõ hLn v> công ty và công vi"c, t] )ó b n có thP quyt )nh có làm cho công ty hay không (khi )8Ac tuyPn) và )àm phán )i>u ki"n làm vi"c. dP có thP hXi )8Ac trong khi phXng vIn, b n c(n chuDn b tr8Bc các câu hXi N nhà. Hãy lên danh sách nh1ng )i>u c(n hXi và mang nó theo khi b n )i phXng vIn. Hành )ng nhX này là mt thS thuVt giúp t o In t8Ang v> s+ chuyên nghi"p và s+ nhi"t tình cSa b n nLi nhà tuyPn d;ng. Mt s$ câu hXi thích hAp mà b n có thP sU d;ng là: • Xin hãy nói )ôi chút v> v*n hóa t3 chTc và phong cách qu-n lý N công ty. • Trit lý kinh doanh cSa công ty là gì? • K ho ch phát triPn cSa công ty trong 5 n*m tBi là gì? • di>u gì làm cho mt nhân viên thành công N công ty này? 4.1.7. CHUmN B” NGO I HÌNH CHO BUwI PHNG VnN Ng89i ta cho rlng cách *n mic cSa mt ng89i ph-n -nh trình ) h=c vIn và tính cách cSa anh/cô ta. Trong các cuc phXng vIn, ngo i hình t o ra In t8Ang ban )(u )$i vBi ng89i tuyPn d;ng nên nó gi1 vai trò rIt quan tr=ng. Nu In t8Ang ban )(u không t$t thì ch\c ch\n b n sg gip bIt lAi khi phXng vIn. Vì vVy, )P có thP t o ra In t8Ang t$t )wp nLi ng89i 40
41. phXng vIn, b n c(n ch*m chút cho ngo i hình cSa mình tr8Bc khi b8Bc vào cuc phXng vIn. Sau )ây là mt s$ l9i khuyên dành cho b n: • nn t9Xng bên ngoài Tr8Bc nhà tuyPn d;ng, b n c(n thP hi"n mt hình -nh g=n gàng, s ch sg và có khiu thDm my. Các l9i khuyên b3 ích là:
    Tóc: nên g=n gàng. Nam hBt ng\n, n1 nu )P tóc dài thì buc hoic kwp g=n gàng ra phía sau.
    Râu: nên c o s ch sg, nu )P râu thì ph-i c\t, tua cDn thVn.
    Móng tay: c\t ng\n sát và )>u. Nam tuy"t )$i không )P móng tay dài. B n n1 nên tránh dùng các màu sLn móng tay quá chói m\t. • n m c ,5i v]i bHn nam
    Qucn: nên mic qu(n v-i hoic qu(n kaki, không mic qu(n Jeans hoic các lo i qu(n )i chLi khác. V-i qu(n nên ch=n màu sVm hoic sáng, nh8ng không ch=n các màu lòe lowt. Qu(n c(n )8Ac c\t may theo kiPu lch s+.
    Áo: chu nên mic áo sL mi, không mic các lo i khác. Nu mic qu(n màu nh t thì áo màu sVm, nu qu(n màu sVm thì áo màu nh t. Không mic áo sL mi không c3, hoic có trang trí l m\t.
    Cà vHt: dùng màu nhã, kh3 v]a ph-i. Không dùng lo i có màu quá t$i, có hoa v*n màu mè hoic lVp d. Nên th\t cà v t khi )i phXng vIn, dù cho b n c-m thIy không quen vBi vi"c này, vì nó t o cho b n hình -nh nghiêm túc.
    Giày: dùng kiPu giày tây bình th89ng, màu )en hoic nâu, không dùng giày thP thao hoic dép. Giày )8Ac )ánh bóng cDn thVn, buc dây g=n gàng.
    Dây nPt (th¡t l9ng): nên ch=n cùng tông màu vBi màu giày. Không dùng các lo i )(u dây nt “h(m h$”, ch m tr3 c(u k.
    V]: chú ý ch=n màu phù hAp vBi màu giày và màu qu(n.
    Qng hQ: nên dùng lo i c3 )iPn.
    Q trang s|c: Không nên )eo, tr] khi )ó là nhn c8Bi.
    C p da: màu nâu, )en hoic )X bordeaux. Không dùng cip quá to so vBi vóc dáng cSa b n. • n m c ,5i v]i bHn ng
    Qucn áo: không nên mic áo dài, vì lo i áo này may bó, có thP làm b n c-m thIy ngt ng t khi ngRi phXng vIn lâu trong tâm tr ng c*ng thng. Có thP ch=n váy dài, veston công sN hoic )R kiPu. Nên ch=n các tông màu hAp vBi màu da cSa b n. Qu(n áo may kiPu hAp th9i trang nh8ng gi-n d và lch s+. Tuy"t )$i không *n mic hN hang.
    Giày: không mang giày thP thao, giày d vt, giày biPu di`n th9i trang và ctng không mang giày có ) quá cao.
    V]: nên ch=n màu vB g(n gi$ng vBi màu da t+ nhiên (“vB da ng89i”). 41
42. 
    Q trang s|c: chu )eo mt s$ ít món làm tôn thêm vx )wp cSa b n. Không nên )eo quá nhi>u, vì d` làm ng89i ta nghk rlng b n )ang “khoe cSa”.
    C p da/túi xách: b n dùng cip da hoic túi xách )>u )8Ac. Có thP ch=n màu sVm (nâu, )en, )X bordeaux) hoic màu sáng (tr\ng, xám, xanh nh t) nh8ng không dùng màu quá sic sƒ. 4.1.8. CÁC KHÂU CHUmN B” KHÁC B n )ã chuDn b m=i thT quan tr=ng cho cuc phXng vIn, tuy nhiên có nh1ng thT “vit vãnh” ctng có thP -nh h8Nng xIu tBi kt qu- phXng vIn cSa b n. Sau )ây là mt vài l9i khuyên b3 sung mà b n c(n l8u ý )P tránh các tình hu$ng )ó: • Nu phXng vIn N nLi xa l , b n hãy dành th9i gian )i thU t] nLi N (khách s n chng h n) )n )a )iPm phXng vIn )P 8Bc l8Ang chính xác th9i gian di chuyPn ctng nh8 bit )8Ac các khó kh*n có thP gip trên )89ng )i (ví d;: kwt xe). • Nên )n sBm kho-ng 20-30 phút tr8Bc gi9 phXng vIn )P 3n )nh tinh th(n và ctng )P tránh tình hu$ng kwt xe x-y ra bIt ng9 làm b n )n tr`. H(u ht các công ty sg lo i các Tng viên )n tr`. • Luôn mang theo )i"n tho i di )ng, danh thip và s$ )i"n tho i cSa ng89i (hoic công ty) sg phXng vIn b n. Trong tr89ng hAp b n không tBi )úng gi9 )8Ac vì gip tình hu$ng bIt ng9 thì hãy báo ngay cho ng89i chu trách nhi"m phXng vIn cSa công ty. • Mang theo ít ti>n )P phòng khi ph-i tr- ti>n gUi xe hay các l" phí bIt ng9 khác. • Giit Si qu(n áo, cà v t; )ánh giày cDn thVn tr8Bc ngày phXng vIn. • KiPm tra x*ng, nhBt cSa xe g\n máy )P tránh tr89ng hAp ht x*ng gi1a )89ng. • Các vVt d;ng mà b n c(n mang theo khi b n )i phXng vIn:
    Mt b-n sao b hR sL )ã np, quan tr=ng nhIt là )Ln xin vi"c và lý lch;
    Mt cu$n s3 và mt cây vit;
    Danh thip cSa b n (nu có);
    Danh sách nh1ng vIn )> mà b n c(n hXi công ty;
    Tên và s$ )i"n tho i cSa ng89i sg phXng vIn b n;
    Mt tIm b-n )R (nu phXng vIn N nLi xa l )$i vBi b n);
    di"n tho i di )ng còn ti>n trong tài kho-n;
    Nh1ng giIy t9 khác mà b n thIy rlng c(n thit cho cuc phXng vIn. • Vào bu3i t$i tr8Bc ngày phXng vIn, hãy )it tIt c- nh1ng thT c(n dùng cho ngày )i phXng vIn N nLi d` thIy. KiPm tra cDn thVn )P không sót thT gì. • Không nhVu hay thTc khuya vào bu3i t$i tr8Bc ngày phXng vIn. Hãy )i ngS sBm )P có tr ng thái tinh th(n và thP l+c tho-i mái, t] )ó )(u óc mBi minh mn. 4.2. Các vòng phSng vTn 42
43. d$i vBi các công ty lBn, quá trình phXng vIn th89ng tr-i qua 3 vòng: 4.2.1. VÒNG PHNG VnN SÀNG LC Sau khi qua vòng hR sL, có thP vn còn rIt nhi>u Tng viên. Vì vVy, công ty sg tin hành vòng phXng vIn )(u tiên )P lo i ra các Tng viên không )S trình ) hoic các ky n*ng ngh> nghi"p cL b-n cho công vi"c. V> cách thTc, vòng phXng vIn này có thP th+c hi"n bIt ng9 qua )i"n tho i, hoic ctng có thP gip mit tr+c tip có hwn tr8Bc. L:i khuyên: • Nu chuyên gia tuyPn d;ng g=i )n bIt ng9 khi b n ch8a s‹n sàng tr- l9i, hãy hwn l i khi khác. T$t nhIt là hwn th9i gian )P b n chS )ng g=i l i. di>u này v]a tránh bIt lAi cho b n, v]a chTng tX s+ chuyên nghi"p cSa b n trong công vi"c. • Nên gi1 thái ) nghiêm chunh trong khi tr- l9i (cho c- các vòng phXng vIn sau n1a); • Vòng phXng vIn này tVp trung vào trình ) chuyên môn và các ky n*ng ngh> nghi"p chT không ph-i các phDm chIt cá nhân. Vì vVy, hãy tVp trung vào các )iPm m nh v> chuyên môn và ky n*ng. • Trong cuc phXng vIn, c(n bc l sN thích và nhi"t tình cSa b n )$i vBi công vi"c; • NhB hXi tên và chTc v; ng89i phXng vIn mình (th89ng là ng89i cSa phòng nhân s+). Sau )ó, nên vit th8 c-m Ln ng89i phXng vIn. • Nên hXi thông tin v> vòng phXng vIn tip theo. 4.2.2. VÒNG PHNG VnN CHN NGI M;c )ích cSa vòng phXng vIn này là ch=n )8Ac các Tng viên th+c s+ phù hAp vBi công ty và v trí c(n tuyPn. L:i khuyên: • Vòng phXng vIn này th89ng )8Ac th+c hi"n bNi thS tr8Nng t8Lng lai cSa b n, vì vVy c(n tr- l9i thVn tr=ng. • Ông/bà ta th89ng hXi chuyên sâu v> trình ) chuyên môn và các ky n*ng ngh> nghi"p cSa b n. Hãy gi-i thích thêm mà không lip l i nh1ng gì )ã vit trong )Ln xin vi"c và lý lch cá nhân. C(n làm n3i bVt nh1ng 8u )iPm v> chuyên môn cSa b n và chTng tX chúng t8Lng thích vBi )òi hXi cSa công vi"c d+ tuyPn. Ngoài ra, b n ctng c(n thP hi"n )8Ac khát v=ng ngh> nghi"p và s+ nhi"t tình vBi công vi"c d+ tuyPn. • Tuy nhiên, phDm chIt cá nhân cSa b n mBi là thông tin )8Ac khai thác nhi>u nhIt N vòng này. Ng89i phXng vIn có thP t o ra b(u không khí thân mVt blng cách trò chuy"n “ngoài l>” )P b n bc l ra các )iPm yu ctng nh8 tính cách thVt cSa mình. Vì vVy, hãy tunh táo, )]ng sa vào “cái by thân mVt” cSa h=. • Sau khi kt thúc cuc phXng vIn, hãy vit th8 c-m Ln ng89i phXng vIn, dù b n có )8Ac vào vòng tip theo hay không. 4.2.3. VÒNG PHNG VnN XÁC NHžN 43
44. dn vòng này, 99% b n sg )8Ac tuyPn. Gi9 )ây, giám )$c sg tr+c tip nói chuy"n vBi b n )P kiPm tra l i kt qu- phXng vIn. Trong h(u ht tr89ng hAp, )ây chu là b8Bc thS t;c nên ít khi lo i thêm Tng viên. L:i khuyên: • Giám )$c sg không kiPm tra chuyên môn cSa b n n1a, vì yu t$ này )ã )8Ac kiPm tra hai l(n rRi. Thay vì vVy, ông/bà ta sg trò chuy"n v> m;c tiêu ngh> nghi"p, v> )ng cL làm vi"c và các vIn )> khác liên quan )n phDm chIt cá nhân cSa b n. B n không nên kéo dài th9i gian phXng vIn, vì càng )P lâu b n càng có nguy cL bc l )iPm yu. • Chú ý bc l s+ nhi"t tình vBi công vi"c và mong mu$n )óng góp cSa b n vào s+ phát triPn cSa công ty. • T8Lng t+ nh8 hai vòng tr8Bc, sau khi kt thúc cuc phXng vIn, hãy vit th8 c-m Ln ng89i phXng vIn. 4.3. Các hình th|c phSng vTn Có nhi>u hình thTc phXng vIn và th89ng là b n sg không bit mình sg ph-i )$i phó vBi hình thTc nào cho )n khi b n )n nLi phXng vIn. di>u quan tr=ng là ph-i hiPu nh1ng hình thTc phXng vIn này và bit cách chuDn b thích hAp. 4.3.1. PHNG VnN QUA IN THO I Vì nh1ng h n ch v> th9i gian, nh1ng cuc phXng vIn qua )i"n tho i ngày càng trN nên ph3 bin. dó là cách )iPn hình )P có )8Ac mt )ánh giá sL b v> trình ) cSa Tng viên. Thunh tho-ng nh1ng cuc phXng vIn qua )i"n tho i )8Ac s\p xp tr8Bc; mt s$ phXng vIn mà không báo tr8Bc. Nu th9i gian không ti"n cho b n; b n có thP cho ng89i g=i bit và s\p xp mt cuc hwn vào lúc khác. 44
45. L:i khuyên: • Không tr- l9i phXng vIn khi )ang N nLi có nhi>u ting Rn. Hãy tìm mt nLi yên tknh hoic hwn l i l(n sau. • Luôn c(m tIt c- nh1ng tài li"u tìm vi"c ()Ln xin vi"c, sL yu lý lch, b-ng )iPm ) trên tay trong khi tr- l9i phXng vIn, vì có thP b n sg ph-i gi-i thích mt s$ thông tin trong )ó. • Vào )(u cuc phXng vIn, hãy chú ý l\ng nghe tên và chTc v; cSa ng89i phXng vIn. Nu ch8a nghe rõ ngay l(n )(u, hãy lch s+ hXi l i. Sau )ó, b n nên g=i tên ng89i phXng vIn trong su$t cuc phXng vIn. • B n nên tr- l9i ng\n g=n và tVp trung. d]ng quên cho ng89i phXng vIn )8Ac c\t ngang nu nh8 ng89i Iy có mu$n hXi thêm hoic mu$n thay )3i chS )>. • Hãy hXi nh1ng câu liên quan )n công vi"c, công ty, quá trình tuyPn d;ng • NhB vit th8 cám Ln ng89i phXng vIn sau cuc nói chuy"n. 4.3.2. PHNG VnN THEO NHÓM T i Vi"t Nam, chu có vài công ty sU d;ng hình thTc phXng vIn theo nhóm. Hình thTc này hi"u qu- vì có nhi>u ng89i phXng vIn b n cùng mt lúc thay vì phXng vIn riêng vBi t]ng ng89i. L:i khuyên: • Tr8Bc tiên, b n c(n gi1 bình tknh. Nhi>u ng89i phXng vIn b n cùng lúc không có nghka là b n sg gip nhi>u r\c r$i hLn. • Thông th89ng có mt ng89i chính )i>u khiPn cuc phXng vIn. Ng89i này có thP là giám )$c tr+c tip cSa b n hoic là ng89i ra quyt )nh, vì vVy hãy )ic bi"t chú ý )n ông/bà ta. • Tr- l9i tIt c- các câu hXi vBi s+ nghiêm túc nh8 nhau, vì ch8a ch\c ng89i )iPu khiPn cuc phXng vIn là ng89i có quy>n quyt )nh cao nhIt N )ó. • Tr- l9i ng\n g=n, dTt )iPm các câu hXi, vì có nhi>u ng89i hXi nên các câu hXi sg )8Ac )it ra nhanh, b n không nên tr- l9i dài dòng )P tránh ln ln hay bX sót câu. • NhB nói vBi tIt c- nh1ng ng89i trong nhóm, thay vì chu vBi ng89i )it câu hXi cho b n. Tuy nhiên, hãy tVp trung s+ chú ý vào ng89i )it câu hXi cho b n. • C(n nhB tên nh1ng ng89i tham gia phXng vIn. Khi cuc phXng vIn kt thúc, b n nên cám Ln c- nhóm và vit th8 c-m Ln cho tIt c- h=. 4.3.3. PHNG VnN CNG TH¤NG Mt cuc phXng vIn c*ng thng )8Ac thit k )P )it Tng viên d8Bi sTc ép cao ) )P )ánh giá ph-n Tng cSa h=. Ví d;: ng89i phXng vIn có thP )t ngt giVn d1 vBi b n; )8a ra l9i nhVn xét mang tính chu trích, chê bai nhlm vào b n; hoic )it ra mt chS )> gây tranh cãi và tranh cãi tóe lUa vBi b n. L:i khuyên: 45
46. • Hãy gi1 bình tknh, )]ng nóng vi ctng )]ng ho-ng sA. Hãy nhB rlng )ây chu là mt trò chLi và ng89i phXng vIn )ang c$ tình kích )ng b n, chT s+ th+c chng có chuy"n gì nghiêm tr=ng. • Hãy chTng tX b-n lknh cSa mình khi )$i mit vBi tình hu$ng khó kh*n. Trong th+c t làm vi"c, nhi>u khi b n ctng ph-i )$i mit vBi nh1ng tình hu$ng nh8 vVy. • Gi1 thái ) t+ tin, cho dù ph-i tranh luVn vBi ng89i phXng vIn. • Nu b n hiPu rõ ph8Lng pháp phXng vIn này và không thích vi"c ng89i phXng vIn dùng nó thì ctng gi1 thái ) bình th89ng, )]ng bc l c-m nghk cSa b n trong cuc phXng vIn. Nu sau này b n không thích làm vi"c N công ty này thì thP hi"n thái ) sau ctng )8Ac. 4.3.4. PHNG VnN TRONG BœA N Công ty sg m9i b n dùng )iPm tâm, b1a tr8a hay b1a t$i, thông qua )ó sg phXng vIn b n. Lo i phXng vIn này chu dành cho mt s$ ít Tng viên có triPn v=ng nhIt cho các v trí rIt quan tr=ng trong công ty. Tuy nhiên, các công ty th89ng che dIu m;c )ích thVt s+ cSa bu3i *n, mà chu )> cVp )n chuy"n m9i b n )i *n. L:i khuyên: • Luôn nhB: chu có ng89i phXng vIn )i *n, còn b n )i phXng vIn. Vì vVy, c(n thVn tr=ng trong chuy"n *n u$ng, không nên c8 xU quá t+ nhiên; • Không g=i các món )\t ti>n nhIt trong th+c )Ln; nu )8Ac yêu c(u, hãy ch=n nh1ng món thông d;ng, s ch sg và g=n nhw, không g=i món *n chu theo sN thích cSa b n. • Không g=i r8Au m nh, nu không b n sg ph-i tìm cách t] ch$i không u$ng nhi>u )ê không b say, t] )ó mIt kh- n*ng kiPm soát ngôn ng1. • Không hút thu$c. • Không g=i ng89i ph;c v; )n phàn nàn v> các món *n; nu ng89i phXng vIn làm nh8 vVy thì ctng )]ng quan tâm; • Tôn tr=ng các nghi l` xã giao; • Hãy )P ng89i phXng vIn tr- ti>n. • Trong bTc th8 c-m Ln sau bu3i phXng vIn, nhB )> cVp )n ni dung phXng vIn chT không ph-i )n các món *n. 46
47. 4.3.5. PHNG VnN HÀNH VI Ng89i phXng vIn mu$n bit nh1ng nq l+c tr8Bc )ây cSa b n có thP d+ )oán cho công vi"c t8Lng lai nh8 th nào. B n sg )8Ac hXi v> vi"c làm th nào b n gi-i quyt nh1ng tình hu$ng tr8Bc )ây. Nhi>u ng89i sai l(m vì không cung cIp )S chi tit và ví d;. L:i khuyên: Hãy ch\c ch\n rlng b n )> cVp )n nh1ng chi tit sau: • Tình hu5ng: gi-i thích chi tit vIn )> (r\c r$i cSa công ty) • Hành ,Lng: b n )ã gi-i quyt khó kh*n nh8 th nào • K1 n2ng: b n )ã dùng nh1ng ky n*ng gì )P gi-i quyt khó kh*n • KKt qu^: kt qu- b n ) t )8Ac là gì. 4.3.6. PHNG VnN TÌNH HUŒNG Trong mt s$ tr89ng hAp, có kh- n*ng b n sg )$i mit vBi hình thTc phXng vIn tình hu$ng. Nó giúp ng89i phXng vIn phân tích ky n*ng suy nghk có tính phê bình cSa b n. Ví d;, câu hXi có thP là “Có bao nhiêu chic xe mô tô N thành ph$ HR Chí Minh?” hoic “Có bao nhiêu cây x*ng d=c )89ng )i t] Long Xuyên )n thành ph$ HR Chí Minh?”. dây là d ng câu hXi mà các tVp )oàn )a qu$c gia và công ty t8 vIn th89ng sU d;ng )P tìm ra các nhân tài. L:i khuyên: • Hãy sáng t o. Sg không có câu tr- l9i nào )úng tuy"t )$i nên )]ng sA sai. Ng89i phXng vIn thích l\ng nghe nh1ng gi- )nh hAp lý và quá trình b n suy luVn )P có )8Ac câu tr- l9i. Vì vVy, )i>u quan tr=ng là b n hãy tr- l9i theo cách riêng cSa mình. 4.4. Ngh" thupt tr^ l:i phSng vTn Các công vi"c chuDn b cho bu3i phXng vIn )ã hoàn tIt, b n hãy t+ tin b8Bc vào cuc phXng vIn. 4.4.1. B¥T yU CUsC PHNG VnN Cuc phXng vIn b\t )(u ngay t] khi b n b8Bc chân vào tòa nhà nLi phXng vIn. Dù b n ch8a gip mit ng89i phXng vIn, có thP anh/ch ta )ang quan sát b n t] xa thông qua mt tIm kính 2 chi>u. Trong khi ch9 )n gi9 phXng vIn, b n hãy: • TX ra tho-i mái, t+ tin, có thP trò chuy"n v> nh1ng vIn )> “vô th8Nng vô ph t” vBi nh1ng ng89i xung quanh. Không bao gi9 )> cVp tBi các chS )> chính tr, tôn giáo và s\c tc; không )8a ra nhVn )nh gì v> công ty và nhân viên công ty; • Mum c89i vBi m=i ng89i khi h= nhìn b n • dP tránh buRn chán, b n có thP lIy hR sL xin vi"c ra xem l i, hoic )em theo mt t9 báo )P )=c; 47
48. Khi gip ng89i phXng vIn: • Chào hSi: nhB )Tng lên chào, nh8ng )P anh/ch ta chS )ng trong vi"c b\t tay. Cái b\t tay cSa b n có l+c v]a ph-i )P t o c-m giác thân thi"n, không )8Ac quá chit (thP hi"n s+ vR vVp) hoic quá lXng (thP hi"n s+ h9i hAt, kém t+ tin). Không b\t blng c- hai tay. • NgQi: khoan ngRi xu$ng cho )n khi )8Ac chu chq và m9i ngRi. Nu ng89i phXng vIn quên, có thP hXi “Tôi có th ng8i  âu %c 7?”. • N9]c u5ng: chIp nhVn ly cà phê nu )8Ac m9i; không )òi hXi thT n8Bc u$ng khác nu không nghe kP tên; cT u$ng t+ nhiên )P cho thIy s+ t+ tin và tho-i mái cSa b n; • C p: )P lên sàn nhà, d+a vào gh ngRi cSa b n; không )P cip lên bàn; • Không nhVn xét, )ánh giá gì v> công ty và nhân viên công ty, )ic bi"t là v> ng89i phXng vIn. Nu b n khen ng89i phXng vIn (v> cách *n mic chng h n), ch8a ch\c )i>u )ó )ã t$t, vì nó có thP làm ng89i ta nghk rlng b n là ng89i hay xu nnh. Ng8Ac l i, nu lƒ mi"ng chê bai thì xem nh8 cuc phXng vIn cSa b n )ã kt thúc sBm; • dP ng89i phXng vIn dn tBi phòng phXng vIn, không t+ )i tr8Bc dù b n có bit chq. 4.4.2. TRONG CUsC PHNG VnN T9 thK cEa bHn khi tr^ l:i phSng vTn • T9 thK ngQi: ngRi thng l8ng N gi1a gh, tX ra tho-i mái; không t+a ng+c vào bàn, hoic t+a l8ng vào gh ngRi, vì trông b n có vx thiu sinh l+c; • Tay: )P th- lXng trên )ùi hoic trên bàn; không khoanh tay, b\t chéo hai n\m tay tr8Bc ng+c hay ch$ng tay lên bàn; không mân mê các )R vVt ctng nh8 bIm cây vit; • Chân: t$t nhIt th- lXng và gi1 yên, )ùi d=c theo gh ngRi; không ngRi )ong )8a chân; không nhp, gõ chân xu$ng n>n nhà; có thP b\t chéo chân, nh8ng không nên l m d;ng; • M¡t: h8Bng t(m nhìn v> phía ng89i phXng vIn, c$ g\ng giao l8u blng m\t song không nên nhìn chlm chlm; Nhgng ,i-u nên làm khi tr^ l:i phSng vTn • Nu gip câu hXi khó, hãy xin thêm th9i gian suy nghk, )]ng hIp tIp tr- l9i kxo lâm vào tình tr ng b$i r$i; • Hãy hXi l i hoic nh9 ng89i phXng vIn gi-i thích thêm nu nghe không rõ hoic ch8a hiPu rõ câu hXi; • Nu nói sai, hãy nhanh chóng xin lqi. Tuy nhiên, nên h n ch s$ l(n xin lqi, vì nói nhi>u t] này cho thIy b n không t+ tin; • dit câu hXi vào th9i )iPm thích hAp )P t o ra không khí )$i tho i, thP hi"n s+ chS )ng cSa b n; • C$ g\ng phán )oán ph-n Tng cSa ng89i phXng vIn v> các câu tr- l9i cSa b n )P có s+ )i>u chunh thích hAp; 48
49. • Có thP ghi chú nh1ng d1 ki"n )ã nghe, nh8ng )]ng quá tVp trung vào vi"c này, vì sg làm mIt )i s+ giao l8u blng m\t vBi ng89i phXng vIn; • Thunh tho-ng nN n; c89i nhw )P t o c-m giác thân thi"n; • BiPu l s+ tVp trung khi ng89i phXng vIn nói blng cách nhìn thng, ch*m chú, mum c89i, gVt )(u hay nói nh1ng câu khng )nh ng\n g=n nh8 “tôi hiPu”. • Ng¡n gjn và tpp trung: tr- l9i ng\n g=n, )úng tr=ng tâm câu hXi, tránh )i l c )>. di>u này sg gây khó chu cho ng89i nghe; • TS thái ,L tích cDc: khi ng89i phXng vIn mu$n bit nh1ng khía c nh tiêu c+c trong tính cách cSa b n, h= sg )it nh1ng câu hXi khó nh8 “
    i m yu l&n nhIt cJa b7n là gì?”, “ThIt b7i áng nh& nhIt cJa b7n là gì?” hay “T7i sao b7n nghK vi?c  công ty cL?”. Hãy nhB: m;c tiêu cSa các câu hXi này là tìm ra nh1ng )iPm yu cSa b n. Do )ó, chin l8Ac tr- l9i là hãy nêu nh1ng )iPm tích c+c trong các vIn )> tiêu c+c. • Dùng ví d& ,U ch|ng minh: hãy nhB, nói suông thì ai ctng nói )8Ac, nh8ng )P làm thành công thì chu có mt s$ ít ng89i làm )8Ac. Vì vVy, nu b n chu nói suông v> nh1ng thành công cSa mình thì chng thuyt ph;c )8Ac ai, thay vì vVy hãy )8a ra nh1ng dn chTng xác th+c )P chTng minh cho l9i nói cSa b n; • Luôn bám vào nhu ccu cEa công ty, không dDa vào cái bHn có: có thP b n giXi nhi>u lknh v+c, nh8ng nu nh1ng lknh v+c )ó không )8Ac công ty )ánh giá cao hoic không liên quan gì tBi kh- n*ng thành công trong công vi"c sau này cSa b n thì )i>u )ó ctng blng th]a. Ví d;: b n có kh- n*ng n\m b\t suy nghk ng89i khác rIt t$t, )i>u )ó chng có ý nghka gì nu b n d+ tuyPn vào v trí “chuyên viên nghiên cTu và phát triPn”, vì b n làm vi"c chS yu vBi máy móc chT không ph-i con ng89i. Tuy nhiên, )iPm m nh )ó l i rIt )áng giá nu b n d+ tuyPn vào v trí “nhân viên ch*m sóc khách hàng”. Vì vVy, trong cuc phXng vIn, b n nên phán )oán nh1ng tính cách và ky n*ng chuyên môn )8Ac công ty )ánh giá cao và/hoic )óng góp vào s+ thành công trong công vi"c sau này cSa b n. Sau )ó, hãy c$ g\ng chTng minh rlng b n có nh1ng tính cách và ky n*ng chuyên môn )ó. • T5i ,a hóa ,iUm mHnh: khi )ã xác )nh )8Ac nh1ng nh1ng )iPm m nh v> tính cách và ky n*ng chuyên môn cSa b n phù hAp vBi nh1ng gì công ty )ang tìm kim, b n hãy tVp trung làm n3i bVt nh1ng )iPm m nh )ó. Nu trong cuc phXng vIn, ng89i phXng vIn không )> cVp )n mt vài )iPm m nh d ng nh8 vVy thì b n hãy khéo léo gAi chuy"n, )it câu hXi dn d\t )P )i )n các )iPm m nh )ó; • Dùng câu hSi ,U tr^ l:i câu hSi: )ôi khi, không nhIt thit tr- l9i ngay câu hXi mà b n có thP tr- l9i blng cách )it mt câu hXi )P làm rõ vIn )>; )i>u )ó cho thIy b n có )(u óc ph-n bi"n s\c s-o và s+ t+ tin; 49
50. Nhgng ,i-u nên tránh khi tr^ l:i phSng vTn • Không sU d;ng )i"n tho i và )Rng hR báo gi9 trong su$t cuc phXng vIn; • Không ng\t l9i ng89i phXng vIn. Hành vi này cho thIy s+ thiu tôn tr=ng ng89i nói, cho thIy b n là ng89i nóng vi; • Không c$ tình lIn l8Bt ng89i phXng vIn; c$ g\ng t o th chS )ng )P hai bên thành )$i tác cSa nhau không có nghka là b n ph-i giành quy>n )i>u khiPn vBi ng89i phXng vIn; • Không lý s+ hay tranh cãi tay )ôi vBi ng89i phXng vIn, ngay c- khi h= vô tình hay c$ ý m\c sai l(m. Chu ra sai l(m cSa anh/ch ta lúc )ó không có lAi gì cho b n; • Không )P nhi>u giIy t9 không c(n thit trong chic cip mang theo, chu )em )i nh1ng giIy t9 liên quan tr+c tip )n cuc phXng vIn; b n sg rIt khó kh*n khi c(n tìm mt lo i giIy t9 gi1a mt )$ng giIy ln xn; • Không t+ tin, )ánh giá thIp b-n thân; • Không t+ cao, tX ra “ta )ây hLn ng89i” và công ty nhIt )nh ph-i tuyPn mình nu mu$n tRn t i! Thái ) này sg gây khó chu cho bIt cT ai nói chuy"n vBi b n, nên ng89i ta sg nhanh chóng bX qua b n; • Khi )àm phán v> l8Lng b3ng, )]ng làm cho ng89i phXng vIn có c-m giác b n chu nghk )n ti>n; • Không hXi nh1ng câu cho thIy s+ thiu t+ tin nh8 “Theo anh/ch0, tri n vOng cJa tôi th nào?”; • Không nhìn )Rng hR )eo tay hoic )Rng hR treo t89ng. K1 thupt hSi lHi ng9:i phSng vTn Cuc phXng vIn là mt quá trình giao l8u thông tin 2 chi>u: công ty mu$n thu thVp thông tin v> b n; ng8Ac l i, b n ctng c(n thu thVp thông tin v> công ty và công vi"c t8Lng lai. Do vVy, trong su$t quá trình phXng vIn, b n c(n bit cách )it nh1ng câu hXi thông minh vBi ng89i phXng vIn. Sau )ây là mt s$ l9i khuyên cho b n: • ChuDn b tr8Bc danh sách các câu hXi N nhà và mang theo khi )i phXng vIn; • Dùng cách di`n ) t nh8 thP b n là nhân viên cSa công ty chT không ph-i ng89i ngoài. Ví d;, )P hXi v> các yêu c(u cSa công vi"c t8Lng lai, thay vì hXi “Nhi"m v; cSa nhân viên kinh doanh cSa công ty là gì?”, b n nên hXi “Các công vi"c chính cSa tôi là gì?”. • Không )it câu hXi biPu l s+ thiu nhi"t tình vBi công vi"c, ví d; nh8 “Tôi có phPi làm ngoài giQ hay không?”. C(n nhB rlng, công vi"c nào ctng có lúc )òi hXi b n ph-i hy sinh mt chút lAi ích cá nhân, nên )]ng quá b*n kho*n vì chuy"n )ó. • Nên dùng nh1ng câu hXi )P cho thIy b n chú tâm vào nh1ng gì ng89i phXng vIn nói. Ví d;: ng89i phXng vIn v]a nói v> nh1ng thành công cSa công ty trong vi"c )8a s-n phDm cá tra ch bin xâm nhVp th tr89ng ni )a, b n có thP hXi “Th8a ông, vVy công ty có )nh )8a s-n phDm cá tra ch bin xâm nhVp th tr89ng My không?”. 50
51. • Các lknh v+c mà b n nên )it câu hXi là: ho t )ng cSa công ty và ngành kinh doanh; các )Rng nghi"p; công vi"c t8Lng lai. Các câu hSi th9:ng g p trong các cuLc phSng vTn Trong cuc phXng vIn, ng89i phXng vIn có thP hXi rIt nhi>u câu hXi, nh8ng t+u trung l i ta có thP chia các câu hXi thành các nhóm chính: • Các câu hSi tYng quát dây là nhóm câu hXi mN )(u cuc phXng vIn, giúp ng89i phXng vIn có cái nhìn khái quát v> Tng viên và )nh h8Bng nh1ng vIn )> mà ng89i phXng vIn nên hXi N ph(n tip theo. Các câu hXi thông d;ng là:
    Hãy tR gi&i thi?u v b7n;
    Hãy cho chúng tôi bit mTt chút v b7n; B n hãy c$ g\ng t+ giBi thi"u )(y )S các )iPm chính v> mình trong vòng 1-2 phút (lý t8Nng nhIt là kho-ng 1 phút). Mu$n th+c hi"n t$t yêu c(u này, b n c(n chuDn b và tVp luy"n tr8Bc N nhà. Các ni dung nên trình bày là: - Thông tin cá nhân: h= tên, n*m sinh, trình ) h=c vIn; - Trình ,L hjc vTn: chu nói v> blng cIp cao nhIt; nên kP thêm các chTng chu ngh> nghi"p; - M&c tiêu ngh- nghi"p: )$i vBi sinh viên mBi t$t nghi"p, )ây là ph(n quan tr=ng. B n c(n thP hi"n m$i quan h" logic gi1a trình ) h=c vIn và m;c tiêu ngh> nghi"p, sau )ó )> cVp )n kinh nghi"m làm vi"c bán th9i gian (ph(n tip theo) nh8 là ví d; chTng minh cho m$i liên h" )ó. - Kinh nghi"m làm vi"c: )$i vBi sinh viên mBi t$t nghi"p, c(n chú tr=ng )> cVp nh1ng vi"c làm bán th9i gian )ã t]ng làm )P bù )\p ph(n thiu h;t kinh nghi"m làm vi"c; - Các phcn th9~ng, thành tDu và k1 n2ng: chu c(n nêu mt vài ph(n th8Nng và thành t+u quan tr=ng nhIt, qua )ó nêu )8Ac các ky n*ng cSa b n. Các thông tin này nên )8Ac trích t] b-n lý lch cá nhân mà b n )ã np công ty )P t o ra s+ nhIt quán. Tuy nhiên, b-n lý lch bao gRm nhi>u ni dung, N )ây b n chu c(n trình bày nh1ng ni dung quan tr=ng nhIt. • Các câu hSi v- công vi"c và sD phù hXp giga |ng viên v]i công vi"c h )ây, ng89i phXng vIn mu$n bit nh1ng )iPm m nh, )iPm yu ctng nh8 s+ phù hAp gi1a Tng viên vBi công vi"c. Các câu hXi thông d;ng là:
    T7i sao chúng tôi nên tuy n anh/ch0?
    NhUng %u i m cJa anh/ch0 so v&i ng%Qi khác là gì?
    Vu i m l&n nhIt cJa anh/ch0 là gì?
    NhUng nh%c i m cJa anh/ch0 là gì? 51
52. 
    Nh%c i m l&n nhIt cJa anh/ch0 là gì?
    Công vi?c này có i m nào làm anh/ch0 hWng thú?
    Theo anh/ch0, nhUng i m gì làm nên sR thành công trong công vi?c này? Hãy nhB l i nguyên t\c “luôn bám vào nhu c(u cSa công ty” và “t$i )a hóa )iPm m nh” )ã )8Ac trình bày N trên. dây chính là lúc b n bc l tIt c- nh1ng 8u )iPm cSa mình và chTng minh rlng mình là ng89i th+c s+ phù hAp vBi công vi"c d+ tuyPn và vBi công ty. d]ng quên dùng các ví d; )P chTng minh, làm t*ng sTc thuyt ph;c cho l9i nói cSa mình. • Các câu hSi v- sD nhi"t tình và quan tâm ,Kn công vi"c dD tuyUn Các câu hXi thông d;ng nhIt là
    T7i sao anh/ch0 mu/n làm vi?c cho công ty chúng tôi?
    So v&i các công ty khác, chúng tôi có i m gì làm anh/ch0 thích thú? B n )]ng tr- l9i các câu hXi này mt cách chung chung, vì sg làm cho ng89i phXng vIn nghk rlng b n không nhi"t tình và th+c s+ quan tâm )n công vi"c d+ tuyPn. B n nên trình bày ý kin c; thP blng cách so sánh công ty vBi mt vài công ty v> các vIn )>: t(m nhìn, chin l8Ac kinh doanh, trit lý, chính sách nhân s+, môi tr89ng làm vi"c c nh tranh • Các câu hSi v- tham vjng và m&c tiêu thDc ti¦n Các công ty th89ng quan ni"m: nu nhân viên không có tham v=ng thì sg chng làm )8Ac gì c-, v> lâu dài sg t o ra s+ trì tr" trong t3 chTc; ng8Ac l i, nu tham v=ng quá lBn thì có thP dn tBi thIt b i ning n> và gây nên s+ xáo trn trong t3 chTc. C- 2 chi>u h8Bng )>u không t$t. Vì vVy, các công ty sg )it mt s$ câu hXi )P kiPm tra s+ hAp lý cSa tham v=ng cSa b n )$i vBi b-n thân b n và vBi công ty:
    V&c m1/hoài bão cJa anh/ch0 là gì?
    M:c tiêu dài h7n cJa anh/ch0 là gì?
    Anh/ch0 s[ làm gì vào thQi i m 5 n\m sau?
    Anh/ch0 s[ g]n bó v&i chúng tôi bao lâu? Khi tuyPn nhân viên, công ty nào ctng mu$n tuyPn )8Ac ng89i )áp Tng )8Ac yêu c(u công vi"c tr8Bc m\t, có ti>m n*ng phát triPn trong t8Lng lai, )Rng th9i sg g\n bó lâu dài vBi công ty. Do vVy, b n c(n thP hi"n )8Ac tham v=ng, nh8ng ctng ph-i cho thIy s+ trung thành vBi công ty. L8u ý: - d]ng )> cVp tr+c tip )n yu t$ ti>n b c; thay vì vVy, hãy tr- l9i c*n cT vào m;c tiêu ngh> nghi"p cSa b n và m;c tiêu phát triPn cSa công ty; - d]ng bc l )i>u gì làm sp t8Lng lai cSa b n nghk rlng b n sg giành lIy v trí cSa anh/ch ta. • Các câu hSi v- k1 n2ng phân tích và gi^i quyKt vTn ,- Các câu hXi th89ng gip là: 52
53. 
    Hãy k v mTt khó kh\n mà anh/ch0 ã g^p và nêu cách anh/ch0 ã dùng  v%t qua nó;
    VIn  khó kh\n nhIt mà anh/ch0 t!ng g^p là gì? Anh/ch0 ã v%t qua nó nh% th nào?
    
    iu gì là khó ch0u nhIt trong công vi?c g4n ây nhIt cJa anh/ch0? dây là các câu hXi khó nên b n c(n chuDn b tr8Bc câu tr- l9i. • Các câu hSi v- tính cách/phOm chTt cá nhân Các câu hXi sau )8Ac dùng )P kiPm tra s+ t nh và kh- n*ng gây ra xung )t ti>m tàng cSa b n:
    Anh/ch0 có bao giQ g^p r]c r/i v&i sp ho^c 8ng nghi?p cL ch%a? Hãy nêu cách giPi quyt cJa anh/ch0?
    Hãy nói mTt chút v ng%Qi t8i t? nhIt mà b7n t!ng g^p.
    B7n cPm thIy khó làm vi?c v&i lo7i ng%Qi nào?
    T7i sao b7n l7i rQi b` công vi?c cL? dây là nh1ng câu )8Ac hXi th89ng xuyên nhIt trong nh1ng bu3i phXng vIn. Chúng ctng )8Ac xp vào lo i khó tr- l9i nhIt, dn )n kt qu- là ng89i )8Ac phXng vIn sg b lo i nu )8a ra l9i gi-i thích không khéo. Cách t$t nhIt là ph-i thP hi"n quan )iPm tích c+c v> công vi"c ct, không than phi>n gì v> công ty, sp, )Rng nghi"p hay công vi"c ct. Nu b n nói xIu công ty ct, ng89i ta sg suy )oán rlng )n mt lúc nào )ó b n sg quay sang nói xIu công ty hi"n t i! B n nên h8Bng câu tr- l9i vào các thách thTc ngh> nghi"p hoic mong mu$n phát triPn ngh> nghi"p cSa b n. Câu hXi )P kiPm tra mTc ) n*ng )ng cSa b n:
    B7n thích làm ng%Qi lãnh 7o hay nhân viên? VBi câu này, b n )]ng nên khng )nh mt chi>u. Nu b n thích làm lãnh ) o trong khi công ty có nhi>u ng89i có kinh nghi"m nhi>u hLn b n thì sg x-y ra mt cuc chin quy>n l+c. Nu tr- l9i “thích làm nhân viên”, trong khi công ty còn thiu lãnh ) o thì chính b n )ã t+ t8Bc )i cL hi th*ng tin cSa mình. T$t nhIt là tr- l9i “n8Bc )ôi”, vì công ty c(n c- hai lo i ng89i này. Câu hXi )P tìm hiPu tính cách cSa b n:
    Hãy nói v các tính cách nai bbt nhIt cJa b7n? Hãy nhB chu nói v> các tính cách c(n thit cho công vi"c t8Lng lai cSa b n. Mqi )Tc tính, b n nên )8a ra ví d; )P minh h=a. • Các câu hSi v- tinh thcn ,Qng ,Li và kh^ n2ng làm vi"c tpp thU Tinh th(n làm vi"c tVp thP là yu t$ then ch$t quyt )nh s+ thành công cSa mqi nhân viên ctng nh8 c- t3 chTc. Vì vVy, )ây là )Tc tính không thP thiu )$i vBi m=i nhân viên hi"n nay. dP kiPm tra tinh th(n làm vi"c tVp thP, ng89i phXng vIn th89ng hXi:
    Nu mTt nhà quPn lý ngang cIp v&i b7n không hoàn thành nhi?m v:, gây Pnh h%ng xIu n công ty, b7n s[ làm gì? 53