Tài liệu PR - Public Relations

Nội dung text: Tài liệu PR - Public Relations

1. PR - PUBLIC RELATIONS PR lieân quan ñeán moïi toå chöùc duø laø kinh teá, chính trò hay xaõ hoäi. Noù luoân toàn taïi duø toå chöùc ñoù coù muoán hay khoâng (tröø phi toå chöùc naøy bò caùch ly khoûi xaõ hoäi!). PR lieân quan ñeán danh tieáng cuûa toå chöùc, nhöng khoâng ñôn giaûn chæ laø nhöõng hoaït ñoäng nhaèm taïo ra moät hình aûnh toát ñeïp veà toå chöùc. PR thöïc chaát laø söï giao tieáp giöõa toå chöùc vôùi taát caû moïi ngöôøi coù lieân quan nhaèm cung caáp caùi nhìn ñuùng ñaén veà toå chöùc, trong ñoù bao haøm muïc ñích thay ñoåi nhaän thöùc cuûa hoï. Ñaây laø moät ñieàu kieän cô baûn ñoái vôùi söï toàn taïi beàn vöõng cuûa baát kyø toå chöùc naøo. - Ñònh nghóa cuûa Institute of Public Relations: “PR laø noã löïc ñöôïc leân keá hoaïch vaø keùo daøi lieân tuïc nhaèm thieát laäp vaø duy trì söï tín nhieäm, söï hieåu bieát laãn nhau giöõa moät toå chöùc vaø coâng chuùng”. Ñònh nghóa naøy nhaán maïnh ñeán tính keá hoaïch vaø söï lieân tuïc. - Ñònh nghóa cuûa taùc giaû saùch Public Relations – Framework: “PR laø taát caû caùc hình thöùc giao tieáp ñöôïc leân keá hoaïch caû beân trong laãn beân ngoaøi toå chöùc, nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu cuï theå veà söï hieåu bieát laãn nhau”. Ñònh nghóa naøy nhaán maïnh ñeán söï giao tieáp vaø muïc tieâu cuï theå veà söï hieåu bieát laãn nhau, nhö vaäy coù theå ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä thaønh coâng cuûa keá hoaïch PR. - Ñònh nghóa taïi hoäi nghò PR hoïp taïi Mexico naêm 1978: “PR laø ngheä thuaät vaø KHXH, phaân tích nhöõng xu höôùng, döï ñoaùn nhöõng keát quaû, tö vaán cho caùc nhaø laõnh ñaïo toå chöùc, vaø thöïc hieän nhöõng chöông trình ñaõ ñöôïc laäp keá hoaïch ñeå phuïc vuï quyeàn lôïi cuûa toå chöùc vaø coâng chuùng”. Ñònh nghóa naøy nhaán maïnh vieäc aùp duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu khi xaây döïng keá hoaïch PR vaø noùi leân ñöôïc quyeàn lôïi cuûa coâng chuùng (PR khoâng ñôn thuaàn chæ laø quyeàn lôïi cuûa toå chöùc). Toùm laïi, PR laø söï giao tieáp giöõa moät toå chöùc vôùi coâng chuùng nhaèm cung caáp caùi nhìn ñuùng ñaén veà toå chöùc ñoù. Noù bao goàm caùc thuoäc tính sau: - Toàn taïi lieân tuïc baát chaáp toå chöùc ñoù coù muoán hay khoâng. - Tính keá hoaïch ñöôïc laäp treân cô sôû KHXH vaø ngheä thuaät. - Phuïc vuï lôïi ích cuûa toå chöùc laãn coâng chuùng. Quaù trình hình thaønh Töø xa xöa, caùc trieát gia vaø hoïc giaû toân giaùo ñaõ vieát saùch ñeå tuyeân truyeàn veà hoïc thuyeát vaø ñöùc tin cuûa mình, ñoù chính laø moät hình thöùc cuûa PR. Nhöõng ñaïo quaân thieän chieán cuûa Thaønh Caùt Tö Haõn khi ñi chinh phuïc nhöõng vuøng ñaát môùi; nhöõng ngöôøi Vikings doïc ngang vuøng bieån Baéc AÂu cuõng ñaõ trang phuïc cho mình nhöõng ñoàng phuïc rieâng, nhöõng hoa vaên ñaëc bieät treân taøu beø, vuõ khí cuûa mình nhö laø moät hình thöùc ñeå nhaän bieát, ñoù cuõng laø moät phaàn cuûa PR. Nhö vaäy coù theå noùi PR ñaõ coù moät lòch söû raát laâu ñôøi (duø raèng coøn raát sô khai vaø töï phaùt). Vaøo ñaàu theá kyû XX, Chính phuû Anh ñaõ toå chöùc haún moät ñoäi dieãn thuyeát ñeå ñi tuyeân truyeàn cho caùc chöông trình phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa mình, ñoù cuõng laø moät hình thöùc PR hieän ñaïi. Ñeán sau theá chieán thöù 2, Institute of Public Relations (Vieän Quan heä coâng chuùng, Anh) vaø Public Relations Society (Hoäi Quan heä coâng chuùng, Myõ) ñöôïc thaønh laäp. Töø ñoù, caùc lyù luaän PR ñöôïc hoaøn thieän. Caùc toå chöùc kinh doanh ngaøy nay cuõng ñaõ hình thaønh bieåu töôïng, trang bò ñoàng phuïc, huaán luyeän phong caùch giao tieáp cho nhaân vieân cuûa mình noù cuõng taïo neân vaên hoùa/nhaân daïng toå chöùc (corporate identity) hay thöông hieäu (brand), nhöõng khaùi nieäm coù moái lieân heä chaët cheõ vôùi PR. www.tinhvi.com - 1
2. Beân caïnh söï phaùt trieån cuûa PR hieän ñaïi laø söï phaùt trieån cuûa phöông tieän truyeàn thoâng, noù ñoàng thôøi ñem laïi söï thuaän lôïi/baát lôïi to lôùn vì tính phoå quaùt vaø nhanh choùng cuûa mình. Khi toå chöùc coù söï coá nghieâm troïng vaø bò caùc phöông tieän truyeàn thoâng tung ra, ta haàu nhö khoâng coù thôøi gian ñeå trình baøy nhöõng maët tích cöïc. PR phaûi giaûi thích söï vieäc vôùi ñuùng baûn chaát toát/xaáu cuûa noù. Phaân bieät söï khaùc nhau: * Quaûng caùo (Advertising): “Quaûng caùo trình baøy nhöõng thoâng ñieäp thuyeát phuïc vaø hôïp lyù nhaát cho nhöõng khaùch haøng töông lai, ñeå coù theå baùn saûn phaåm/dòch vuï ôû giaù thaáp nhaát coù theå”. Nhö vaäy, quaûng caùo chuù troïng ñeán vieäc trình baøy nhöõng thoâng ñieäp thuyeát phuïc ñeå ñaït muïc tieâu baùn saûn phaåm/dòch vuï. Noù khaùc vôùi PR chuù troïng vaøo vieäc cung caáp thoâng tin ñeå giaùo duïc vaø taïo söï hieåu bieát laãn nhau. Moät chöông trình quaûng caùo seõ coù nhieàu cô may thaønh coâng khi tröôùc vaø sau noù coù hoaït ñoäng PR nhaèm hoã trôï khaùch haøng veà maët thoâng tin lieân quan ñeán saûn phaåm/dòch vuï ñöôïc quaûng caùo. Hoaït ñoäng PR coù taàm bao quaùt hôn quaûng caùo khi noù lieân quan ñeán toaøn boä giao tieáp cuûa toå chöùc. Quaûng caùo thöôøng toán chi phí nhieàu hôn nhöng haàu heát chæ giôùi haïn trong saûn phaåm/dòch vuï. * Tieáp thò (Marketing): “Tieáp thò laø quaù trình quaûn lyù, coù nhieäm vuï xaùc ñònh, döï ñoaùn vaø ñaùp öùng nhu caàu khaùch haøng ñeå thu lôïi nhuaän”. Ñònh nghóa naøy nhaán maïnh khía caïnh quaûn lyù, cuõng coù nghóa laø vieäc baùn saûn phaåm/dòch vuï phaûi ñöôïc döïa theo moät keá hoaïch xaùc ñònh vaø phaûi ñaït muïc tieâu cuoái cuøng laø thu ñöôïc lôïi nhuaän. Tuy nhieân, thò tröôøng ngaøy nay ñoøi hoûi toå chöùc phaûi coù traùch nhieäm vôùi quyeàn lôïi ngöôøi tieâu duøng (moät muïc tieâu cuûa PR). Moät toå chöùc chæ chaêm baúm ñeán lôïi nhuaän rieâng mình vaø laøm gia taêng phí toån baát hôïp lyù cho khaùch haøng thì sôùm muoän cuõng bò maát loøng tin nôi coâng chuùng. * Tuyeân truyeàn (propaganda): “Tuyeân truyeàn laø caùch vaän ñoäng ñeå ñaït ñöôïc söï uûng hoä cho moät yù kieán, haønh vi, nieàm tin hay chính saùch”. Baûn chaát cuûa tuyeân truyeàn laø taäp trung taùc ñoäng vaøo tình caûm vaø lyù trí, neân tuyeân truyeàn vaø quaûng caùo thöôøng gioáng nhau ôû khuynh höôùng töï taùn döông. Trong khi ñoù, PR khoâng theå coù söï thieân leäch, taùn döông. Neáu nhö moät chieán dòch PR bò ñaùnh giaù raèng mang tính chaát “quaûng caùo, tuyeân truyeàn” thì xem nhö noù ñaõ thaát baïi hoaøn toaøn. Tuyeân truyeàn gioáng vôùi PR ôû choã ñeàu laø hình thöùc giao tieáp, nhöng ñeå thaønh coâng thì PR phaûi ñaùng tin caäy, coøn tuyeân truyeàn thì chæ caàn ñaït ñöôïc moät soá % naøo ñoù (soá coøn laïi coù theå coøn phaân vaân hay khoâng ñoàng tình) thì cuõng coi nhö ñaõ thaønh coâng. Trong caùc cô quan coâng quyeàn, tuyeân truyeàn vaø PR ñan xen nhau moät caùch chaët cheõ. Tuyeân truyeàn nhaèm muïc ñích giöõ vöõng quyeàn löïc, nhöng khi noù giuùp moïi ngöôøi hieåu vaø söû duïng caùc dòch vuï coâng moät caùch ñuùng ñaén thì laïi mang tính chaát PR. * Khuyeán maïi (Sales promotion): “Khuyeán maïi bao goàm caùc chieán löôïc ngaén haïn ñeå giôùi thieäu, hay laøm môùi (refresh) laïi saûn phaåm, hay ñeå taêng löôïng haøng baùn ra”. PR vaø khuyeán maõi coù cuøng ñieåm chung laø giuùp toå chöùc vaø ngöôøi tieâu duøng xích laïi gaàn nhau hôn, nhöng khaùc nhau hoaøn toaøn ôû muïc ñích hoaït ñoäng. * Nghieân cöùu thò tröôøng (Research): “Nghieân cöùu thò tröôøng laø moät phaàn cuûa KHXH, duøng caùc phöông phaùp khoa hoïc ñeå thu thaäp thoâng tin veà thò tröôøng saûn phaåm/dòch vuï”. Nghieân cöùu thò tröôøng laø moät coâng vieäc ñaëc thuø cuûa laõnh vöïc tieáp thò, vôùi ngöôøi laøm PR nghieân cöùu thò tröôøng seõ phuïc vuï cho coâng taùc leân keá hoaïch PR vaø ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän. www.tinhvi.com - 2
3. LAÄP KEÁ HOAÏCH CHO MOÄT CHÖÔNG TRÌNH PR Taïi sao phaûi laäp keá hoaïch cho moät chöông trình PR: PR laø moät coâng vieäc phöùc taïp vaø tình hình luoân dieãn bieán töøng ngaøy, khoâng coù keá hoaïch PR toát thì seõ luoân thuï ñoäng tröôùc coâng vieäc môùi vaø khoù loøng hoaøn thaønh caùc coâng vieäc cuõ. Noù gioáng nhö chaïy moät caùi xe maø khoâng bieát ñöôïc löôïng xaêng coøn trong bình vaø ñieåm ñeán ôû ñaâu, cuoái cuøng laø heát xaêng maø chaúng ñeán ñöôïc ñích. Moät hoaït ñoäng PR khoâng keá hoaïch seõ khoâng ñaït ñöôïc muïc ñích vaø chi phí ñoå ra khoâng mang laïi keát quaû naøo. Phaûi xaây döïng keá hoaïch PR nhaèm: - Xaây döïng muïc tieâu vaø taïo cô sôû ñeå ñaùnh giaù keát quaû sau naøy. - Döï toaùn ñöôïc chi phí taøi chính vaø nhaân löïc. - Hình dung ñöôïc tieán ñoä thöïc hieän vaø nhöõng nhieäm vuï troïng taâm caàn taäp trung ñaàu tö. Caùc böôùc xaây döïng keá hoaïch PR: a) Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình: Caàn phaûi hieåu roõ quan ñieåm cuûa coâng chuùng, hoï ñang hieåu ñuùng/sai nhöõng vaán ñeà gì. Ñieàu naøy caàn phaûi coù thoâng tin chuaån xaùc, coù theå baèng caùc thoáng keâ saün coù hay baèng cuoäc ñieàu tra môùi. Khoâng theå chuû quan giaû ñònh hoaëc ñaùnh giaù theo caûm tính. Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình sai seõ daãn ñeán söï laïc höôùng cuûa toaøn boä keá hoaïch. Hoaït ñoäng PR phaûi ñaït ñöôïc keát quaû chuyeån bieán thaùi ñoä coâng chuùng ñoái vôùi toå chöùc: töø tieâu cöïc, thôø ô vaø thieáu hieåu bieát trôû thaønh tích cöïc, quan taâm vaø coù kieán thöùc. Neân nhôù PR khoâng phaûi khieán coâng chuùng ñaùnh giaù toát veà toå chöùc, maø quan troïng laø giuùp coâng chuùng hieåu ñuùng veà toå chöùc. Khi ñaõ hieåu ñuùng vaø ñöôïc chaáp nhaän thì seõ deã daøng thu ñöôïc caûm tình vaø söï tin caäy. Nhö vaäy baûn thaân toå chöùc cuõng phaûi yù thöùc ñöôïc taïi sao mình toàn taïi vaø mình toàn taïi vì caùi gì. b) Xaùc ñònh muïc tieâu: Danh saùch caùc muïc tieâu coù theå daøi, phöùc taïp vaø thöôøng ñoøi hoûi nguoàn tieàm löïc PR maïnh (maø thöôøng ñieàu naøy thì khoâng theå). Do ñoù phaûi xaùc ñònh thöù töï öu tieân vaø tieán ñoä cho vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù. Coâng vieäc PR neáu khoâng ñöôïc ñònh höôùng toát vaø giöõ vöõng tieán ñoä thì seõ deã daøng ñi cheänh muïc tieâu vaø cuoái cuøng laø khoâng ñeán ñích ñöôïc. Caùc muïc tieâu ñeà ra phaûi bao haøm caû giôùi haïn thôøi gian: sau bao laâu thì seõ phaán ñaáu ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù. Moät soá muïc tieâu thöôøng gaëp cuûa moät chieán dòch PR: - Ñeå thay ñoåi hình aûnh toå chöùc vì baûn thaân toå chöùc ñaõ coù nhöõng söï ñoåi môùi veà toå chöùc hoaït ñoäng, veà laõnh vöïc kinh doanh, veà ñaëc ñieåm vaên hoùa toå chöùc. - Ñeå giôùi thieäu caùc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc, theå hieän nhöõng thaønh töïu cuûa toå chöùc maø nhieàu ngöôøi chöa ñöôïc bieát ñeán. - Ñeå höôùng daãn, giaùo duïc kieán thöùc cho ngöôøi tieâu duøng, nhaø phaân phoái - Ñeå ñöôïc coâng chuùng, chính trò gia bieát vaø uûng hoä moät hoaït ñoäng naøo ñoù cuûa toå chöùc (duø laø hoaït ñoäng xaõ hoäi hay hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh). - Ñeå khoâi phuïc loøng tin coâng chuùng sau moät bieán coá. c) Xaây döïng keá hoaïch: Xaùc ñònh nhoùm coâng chuùng caàn taùc ñoäng goàm nhöõng thaønh phaàn naøo. Tham voïng gaây ñöôïc aûnh höôûng ñeán taát caû moïi ngöôøi cuøng luùc thöôøng khoâng ñaït ñöôïc hieäu quaû mong muoán. Caøng taäp www.tinhvi.com - 3
4. trung vaøo nhoùm coâng chuùng cuï theå thì chieán dòch PR seõ caøng coù hieäu quaû hôn. Sau ñoù, phaûi löïa choïn phöông tieän ñeå dieãn ñaït, truyeàn thoâng: baùo ñaøi, taøi lieäu in aán, baêng ñóa, trieån laõm, taøi trôï cho caùc saùch chuyeân ngaønh, göûi thö, ñoái thoaïi tröïc tieáp, taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng theå thao vaên ngheä. Xaùc ñònh thoâng ñieäp muoán chuyeån taûi laø gì, caøng ngaén goïn deã nhôù caøng toát. Cuõng khoâng nhaát thieát phaûi noùi thaúng ra, maø noù coù theå bieåu hieän treân caùc vaên baûn vaø hình thöùc trình baøy khaùc. Hình thöùc vaø vaên hoùa toå chöùc cuõng laø moät keânh ñeå gaây taùc ñoäng toát. Caùc giôùi haïn ñeå thöïc hieän moät chöông trình PR: ñoù laø caùc giôùi haïn veà nhaân löïc, thôøi gian vaø ngaân saùch. Coá gaéng thöïc hieän keá hoaïch PR maø khoâng tính ñeán 3 giôùi haïn naøy thöôøng khoâng thu ñöôïc keát quaû mong muoán, keát cuïc laø ñaàu tö bò laõng phí. • Giôùi haïn veà nhaân löïc: moãi toå chöùc ñeàu coù moät nguoàn löïc rieâng vaø khoâng theå thöïc hieän caùc keá hoaïch quaù taàm cuûa mình ñöôïc. • Giôùi haïn veà thôøi gian: thôøi gian luoân laø coù giôùi haïn cho baát kyø keá hoaïch naøo. Nhöng löu yù raèng vôùi nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaøo taïo toát hôn seõ ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian thöïc hieän. • Giôùi haïn veà nguoàn ngaân saùch: keá hoaïch phaûi khaû thi vôùi ñieàu kieän ngaân saùch thöïc teá. Lyù töôûng nhaát laø coù nguoàn ngaân saùch töông öùng vôùi chi phí caàn thieát cuûa chieán dòch PR, baèng khoâng thì ta phaûi caét boû nhöõng hoaït ñoäng hay thu heïp muïc tieâu. Löu yù nhöõng haïn cheá vì ngaân saùch haïn heïp coù theå caûi thieän moät phaàn nhôø vieäc laäp keá hoaïch khoa hoïc vaø tieát kieäm. Luoân phaûi coù keá hoaïch döï phoøng. Moïi chöông trình ñeàu coù khaû naêng bò aûnh höôûng bôûi nhöõng bieán coá ñoät xuaát vaø luùc ñoù phaûi thay theá baèng keá hoaïch döï phoøng. d) Ñaùnh giaù, hoaøn thieän: PR goàm nhöõng hoaït ñoäng cuï theå neân hoaøn toaøn coù theå ño löôøng, ñaùnh giaù döïa theo nhöõng tieâu chí ñaõ xaùc ñònh tröôùc. Thöïc teá dieãn bieán cuõng luoân ñoøi hoûi söï naêng ñoäng vaø nhaïy beùn ñeå lieân tuïc hoaøn thieän phöông aùn. Haõy daønh thôøi gian ñeå ghi nhaän caùc thoâng tin phaûn hoài, caùc baøi baùo, taøi lieäu lieân quan töø ñoù coù nhöõng ñaùnh giaù chính xaùc nhaát. * Ñeà taøi thaûo luaän: “Chieán löôïc toát nhaát laø phaûi linh hoaït vaø thay ñoåi theo thôøi gian”. CAÙC NHOÙM COÂNG CHUÙNG Moät hoaït ñoäng PR thöôøng khoâng nhaém ñeán nhoùm coâng chuùng chung chung maø phaûi nhaém ñeán caùc nhoùm cuï theå. Caøng saøng loïc coâng chuùng thì caøng giaûm laõng phí vaø taêng hieäu quaû thaønh coâng. Vieäc xaùc laäp nhoùm coâng chuùng lieân quan ñeán moät chöông trình PR nhaèm: - Thieát laäp möùc ñoä öu tieân trong giôùi haïn (nhaân löïc, thôøi gian, ngaân saùch). - Löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp (hình thöùc, noäi dung vaø phöông tieän truyeàn thoâng). Caùc nhoùm coâng chuùng cô baûn: 1) Nhaân vieân (hoaëc nhaân vieân tieàm naêng): ñaây laø 1 trong 2 nhoùm coâng chuùng cô baûn nhaát, hoï coù theå khaùc bieät veà ñòa vò, toân giaùo, thu nhaäp nhöng phaûi ñònh höôùng ñeå cuøng phaán ñaáu vì lôïi ích chung cuûa toå chöùc. Ñoù chính laø vaán ñeà cô baûn nhaát cuûa moät toå chöùc quaûn lyù coù thaønh coâng hay khoâng. Noù ñoøi hoûi nhieàu chính saùch toát cuûa laõnh ñaïo veà toå chöùc, ñaõi ngoä, vaên hoùa tinh thaàn 2) Khaùch haøng: ñaây cuõng laø 1 trong 2 nhoùm coâng chuùng cô baûn nhaát. Hoï bao goàm caùc nhaø phaân phoái (ngöôøi baùn sæ leû, ñaïi lyù, moâi giôùi) vaø ngöôøi tieâu duøng. Hoï cuõng bao goàm moät tröôøng hôïp rieâng laø nhöõng ngöôøi mua saûn phaåm naøy ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm khaùc. www.tinhvi.com - 4
5. 3) Nhaø cung caáp ñaàu vaøo: laø caùc nhaø cung öùng dòch vuï hoaëc nguyeân lieäu cho toå chöùc. 4) Nhaø ñaàu tö, ngaân haøng: ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn, coâng chuùng coøn bao goàm caû ngöôøi mua chöùng khoaùn, caùc nhaø phaân tích ñaàu tö, coâng ty baûo hieåm 5) Caùc giôùi coù aûnh höôûng ñeán dö luaän: laø taát caû nhöõng ngöôøi maø yù kieán cuûa hoï coù theå aûnh höôûng toát/xaáu ñeán toå chöùc. Ñoù laø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, nhaø khoa hoïc, nhaø hoaït ñoäng xaõ hoäi Trong ñoù, giôùi baùo chí coù moät vò trí ñaëc bieät quan troïng, bôûi vì ñoù laø keânh truyeàn thoâng tröïc tieáp ñeán vôùi coâng chuùng vaø hoï coù quyeàn theå hieän quan ñieåm chuû quan cuûa mình leân maët baùo vaø coù xu höôùng tìm kieám nhöõng caâu chuyeän noùng cung caáp cho ñoäc giaû cuûa mình. 6) Caùc toå chöùc, ñoaøn theå, hieäp hoäi: hoï coù aûnh höôûng maïnh meõ ñeán ñôøi soáng chính trò, kinh teá vaø khoâng coù toå chöùc naøo coù theå xem nheï vai troø vaø aûnh höôûng cuûa hoï. 7) Coäng ñoàng laân caän: moãi toå chöùc khaùc nhau seõ coù moái quan taâm khaùc nhau ñoái vôùi coäng ñoàng laân caän cuûa mình (quan heä, an ninh, tieáng oàn, baõi ñaäu xe). Duy trì chính saùch “baø con xa khoâng baèng laùng gieàng gaàn” laø moät ñieàu khoân ngoan vaø neân laøm. Thu huùt söï uûng hoä cuûa caùc nhaân vaät noåi tieáng: - Nhöõng nhaân vaät noåi tieáng coù theå laøm taêng neùt ñoäc ñaùo cho toå chöùc. Ghi nhôù raèng caùc nhaân vaät noåi tieáng seõ bao haøm nhöõng thuaän lôïi vaø baát lôïi cho toå chöùc, do ñoù phaûi caân nhaéc, tìm hieåu ñoäng cô cuûa hoï vaø qua ñoù döï kieán ñöôïc nhöõng gì maø hoï seõ ñoùng goùp cho toå chöùc. - Nhöõng nhaân vaät noåi tieáng luoân coù saün nhieàu lôøi môøi hôïp taùc, do ñoù phaûi chuaån bò kyõ löôõng cho keá hoaïch tieáp caän moät caùch khoân kheùo, kieân trì. - Caùc hoaït ñoäng cuï theå cuûa nhaân vaät noåi tieáng ñoùng goùp cho toå chöùc: phaùt bieåu veà toå chöùc trong caùc söï kieäng, tham gia caùc söï kieän vôùi tö caùch ñaïi dieän cho toå chöùc veà moät laõnh vöïc cuï theå, chuïp hình aûnh vaø quay phim Thu huùt giôùi treû: Giôùi treû laø moät nhoùm coâng chuùng ñaëc bieät, ñoùng vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa nhieàu toå chöùc nhöng laïi khoù naém baét vaø cuõng deã thay ñoåi. Giôùi treû khoâng phaûi laø moät nhoùm coâng chuùng ñoàng nhaát, hoï coù nhieàu “gu” khaùc nhau, haõy toân troïng nhöõng phong caùch naøy vaø caùc chieán dòch PR phaûi thieát keá phuø hôïp vôùi moãi nhoùm treû (nhöng buø laïi hoï raát deã bò chi phoái bôûi baïn beø neân aûnh höôõng cuõng deã lan roäng). Tuoåi taùc cuõng laø moät vaán ñeà ñaùng quan taâm: cheânh leäch 3-5 tuoåi cuõng daãn ñeán nhöõng ñaëc ñieåm khaùc bieät raát roõ raøng. Giôùi treû luoân phaûn öùng tích cöïc vôùi nhöõng chieán dòch PR haáp daãn vaø soâi ñoäng. Haõy söû duïng ngoân ngöõ gaàn guõi vôùi caùc nhoùm treû, moät ngoân ngöõ khoâng phuø hôïp (cao hôn hay thaáp hôn) coù theå bò coi laø thuyeát giaùo hay taàm thöôøng. Haõy xem xeùt vieäc keát hôïp vôùi moät nhaân vaät noåi tieáng ñöôïc giôùi treû ngöôõng moä ñeå taïo aán töôïng cho thoâng ñieäp cuûa toå chöùc. Haõy xem xeùt vieäc keát hôïp vôùi ñòa ñieåm toå chöùc caùc leã hoäi daønh cho giôùi treû (aâm nhaïc, theå thao ). Sinh vieân laø moät phaân khuùc quan troïng cuûa giôùi treû, moät thoâng ñieäp saùng taïo seõ deã thaâm nhaäp ñöôïc vaøo ñoái töôïng naøy. Chieán dòch PR daønh cho sinh vieân caàn phaûi ñoäc ñaùo vaø coù trí tueä, noù caàn nhieàu ñieåm nhaán gaây ngaïc nhieân nhieàu hôn laø daønh cho giôùi treû noùi chung. Sinh vieân coøn coù ñaëc ñieåm deã chaáp nhaän hình thöùc phaùt tôø rôi hoaëc phaùt quaø taëng. www.tinhvi.com - 5
6. MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA LAÕNH ÑAÏO VAØ NHAÂN VIEÂN Xaây döïng moái quan heä hôïp lyù giöõa laõnh ñaïo vaø nhaân vieân coù vai troø quan troïng, noù goùp phaàn giaûm thieåu nhöõng nguy cô do khoâng hieåu bieát laãn nhau: maâu thuaãn, ñình coâng, maát ñoaøn keát Caùc phöông phaùp giao tieáp: tieáp xuùc tröïc tieáp, dieãn ñaøn noäi boä, taïp chí noäi boä, baûng thoâng baùo, baêng hình, heä thoáng phaùt thanh, ñöôøng ñaây ñieän thoaïi, hoäp thö goùp yù, caùc buoåi hoäi hoïp thaûo luaän, coâng ñoaøn, caùc chuyeán tham quan du lòch, caâu laïc boä vaø caùc hoaït ñoäng giaûi trí Nhieàu toå chöùc aùp duïng chính saùch goùp yù thaúng thaén ñeå taïo ñieàu kieän cho nhaân vieân ñöôïc noùi leân heát caùc suy nghó cuûa mình. Trong moät toå chöùc cuõng khoâng neân aùp duïng hình thöùc chia caét theo chöùc naêng nhieäm vuï, khi caùc phoøng ban coù söï hieåu bieát veà coâng vieäc cuûa nhau thì seõ taïo moät baàu khoâng khí thaân thieän vaø gaàn guõi hôn. Noäi dung giao tieáp: - Giaûi thích chính saùch vaø caùch thöùc quaûn lyù cuûa toå chöùc: nhaân vieân neân ñöôïc bieát veà hoaït ñoäng cuûa toå chöùc, trieån voïng phaùt trieån cuûa toå chöùc vaø thaêng tieán cuûa nhaân vieân; caùc cheá ñoä chính saùch veà khen thöôûng kyû luaät, phuùc lôïi, ñaõi ngoä - Giaûi thích baûn baùo caùo haøng naêm: haõy xem xeùt ñeán taâm lyù nhaân vieân thöôøng muoán tìm hieåu veâ tình hình taøi chính vaø phaùt trieån cuûa toå chöùc trong thôøi gian qua. - Tính thoáng nhaát: khi coù söï tieáp quaûn thaønh vieân môùi, hoaëc ñôn giaûn chæ laø söï khaùc bieät giöõa caùc nhoùm nhaân vieân khaùc nhau. Giöõa caùc nhoùm nhaân vieân naøy coù theå coù nhöõng chuaån möïc maâu thuaãn nhau. Vì theá toå chöùc caàn thieát laäp nhöõng tieâu chuaån thoáng nhaát cô baûn nhaát. - Coâng ngheä môùi: cuøng vôùi söï phaùt trieån vuõ baõo cuûa coâng ngheä laø söï ñoøi hoûi cao hôn ñoái vôùi nhaân vieân, caàn phaûi thieát laäp nhöõng cô cheá ñeå hoï hieåu vaø laøm quen vôùi caùc coâng ngheä môùi. - An toaøn lao ñoäng: nhieàu nguy hieåm coù theå ñöôïc ngaên ngöøa baèng chính saùch giaùo duïc, nhaéc nhôû lieân tuïc veà ATLÑ. Thoâng tin noäi boä: Nhöõng toå chöùc maø nhaân vieân phaûi lieân tuïc di chuyeån hoaëc laøm vieäc ôû nhöõng ñòa ñieåm khaùc nhau, taïp chí noäi boä hay nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng khaùc raát ñöôïc hoan ngheânh. Moät soá toå chöùc vaãn duy trì vieäc göûi thoâng tin cho nhöõng nhaân vieân veà höu. Caùc thoâng tin maø nhaân vieân quan taâm laø: ƒ Caáu truùc toå chöùc nhaân söï, giuùp nhaân vieân bieát phaïm vi traùch nhieäm cuûa caùc laõnh ñaïo. ƒ Thoâng tin veà nhöõng quy ñònh, noäi quy môùi coù aûnh höôûng ñeán nhaân vieân. PHOØNG PR NOÄI BOÄ Khi moät toå chöùc chuù troïng nhieàu ñeán coâng taùc PR, thì vieäc thaønh laäp moät phoøng PR noäi boä laø caàn thieát. Toå chöùc lôùn coù theå söû duïng caû 2 phöông aùn: thaønh laäp phoøng PR noäi boä vaø thueâ tö vaán PR beân ngoaøi trong moät soá tình huoáng cuï theå. Coù theå noùi PR noäi boä laø moät boä phaän caàu noái, keát dính giöõa caùc phoøng ban trong moät toå chöùc. PR noäi boä phaûi lieân heä chaët cheõ vôùi caùc boä phaän khaùc. Caøng hieåu roõ veà toå chöùc thì PR noäi boä caøng laøm toát vai troø cuûa mình. www.tinhvi.com - 6
7. Quy moâ cuûa PR noäi boä phuï thuoäc vaøo quy moâ cuûa toå chöùc vaø möùc ñoä chuù troïng cuûa ban laõnh ñaïo toå chöùc ñoái vôùi coâng taùc naøy. Quy moâ cuûa PR cuûa moãi toå chöùc laø khaùc nhau, moät coâng ty saûn xuaát thì chi phí cuûa quaûng caùo nhieàu hôn PR, nhöng moät coâng ty tö vaán thì möùc ñaàu tö cho PR laïi troäi hôn so vôùi quaûng caùo. Cô caáu nhaân söï cuûa PR noäi boä bao goàm: - Moät tröôûng phoøng. - Moät thö kyù. - Caùc trôï lyù chuyeân moân: baùo chí, thieát keá Muïc tieâu cao nhaát cuûa PR noäi boä laø thuùc ñaåy moái quan heä trong toå chöùc trôû neân toát ñeïp hôn, taêng cöôøng loøng töï haøo veà toå chöùc vaø tinh thaàn laøm vieäc haêng say, coáng hieán. Moïi ngöôøi seõ laøm vieäc toát hôn khi hoï hieåu vaø ñoàng caûm vôùi toå chöùc veà muïc ñích hoaït ñoäng. Do ñoù, PR phaûi ñöôïc baét nguoàn töø caáp laõnh ñaïo vaø hoaït ñoäng PR chính laø moät trong nhöõng kyõ naêng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Nhieàu toå chöùc söû duïng giaùm ñoác kinh doanh, tieáp thò kieâm nhieäm PR. Hoaëc ôû nhöõng toå chöùc tình nguyeän, hoaït ñoäng PR ñöôïc tieán haønh tröïc tieáp bôûi laõnh ñaïo hoaëc thö kyù cuûa toå chöùc ñoù. Tröôûng phoøng PR: - Chöùc naêng: • Thieát laäp cô cheá thoâng tin cho coâng chuùng vaø duy trì moät hình aûnh ñuùng ñaén veà moïi hoaït ñoäng cuûa toå chöùc (toân chæ, chính saùch, saûn phaåm, dòch vuï, nhaân söï ). • Theo doõi caùc yù kieán beân ngoaøi toå chöùc vaø caùc dieãn bieán beân trong toå chöùc ñeå toång hôïp baùo caùo laõnh ñaïo. • Tö vaán cho laõnh ñaïo caùc vaán ñeà veà vaên hoùa/nhaân daïng cuûa toå chöùc (corporate identity): kyû luaät laøm vieäc, phong caùch öùng xöû, hình thöùc giao teá - Traùch nhieäm: • Xaùc ñònh caùc muïc tieâu cho hoaït ñoäng PR. • Xaây döïng keá hoaïch toå chöùc, chi phí vaø thôøi gian thöïc hieän. • Ñaùnh giaù tính khaû thi treân cô sôû tieàm naêng veà ngaân saùch, nhaân löïc vaø trang thieát bò saün coù. Naém chaéc tieán ñoä thöïc hieän ñeå coù nhöõng ñieàu chænh caàn thieát. - Söï lieân keát: • Phaûi taïo ñöôïc moái quan heä chaët cheõ giöõa moïi boä phaän trong toå chöùc, taïo ñöôïc uy tín vaø coù thaåm quyeàn laáy ñöôïc thoâng tin caàn thieát ôû caùc boä phaän khaùc vaøo baát kyø luùc naøo. • Phaûi taïo ñöôïc moái quan heä toát vôùi caùc nguoàn thoâng tin beân ngoaøi, ñaëc bieät laø vôùi baùo chí. Coù khaû naêng toå chöùc vaø toång dôït cho caùc hoaït ñoäng quaûng baù cuûa toå chöùc. • Ban laõnh ñaïo toå chöùc cuõng phaûi coù cô cheá thoâng tin nhanh choùng cho Tröôûng phoøng PR. Caùc coâng ty thaønh coâng veà PR thöôøng laáy thaønh vieân trong ban laõnh ñaïo kieâm nhieäm PR. Caùc hoaït ñoäng cuûa Phoøng PR noäi boä: - Toå chöùc caùc buoåi hoïp baùo, vieát vaø phaân phaùt caùc thoâng caùo baùo chí, cung caáp hình aûnh vaø tö lieäu caàn thieát. - Toå chöùc caùc buoåi ñoùn tieáp vaø caùc chuyeán tham quan (khaùch ñeán, hoaëc toå chöùc ñi tham quan). - Quaûn lyù caùc chöông trình taøi trôï PR, toå chöùc caùc söï kieän, boá trí caùc buoåi phoûng vaán laõnh ñaïo toå chöùc tröôùc baùo ñaøi. - Huaán luyeän nhaân vieân, giaùm saùt caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán hình aûnh toå chöùc. www.tinhvi.com - 7
8. - Bieân taäp vaø xuaát baûn caùc taøi lieäu noäi boä (daønh cho nhaân vieân), caùc taøi lieäu ñoái ngoaïi (daønh cho ngöôøi söû duïng, nhaø phaân phoái, khaùch haøng ). Noù bao goàm caùc taøi lieäu mang tính giaùo duïc, caùc baùo caùo thöôøng nieân, caùc baûn tin, aùp phích, tôø rôi - Thöïc hieän vaø duy trì caùc hình thöùc theå hieän vaên hoùa/nhaân daïng cuûa toå chöùc (corporate identity): logo, maøu saéc, kieåu chöõ, trang phuïc, phöông tieän vaän chuyeån - Tham döï caùc cuoäc hoïp noäi boä vaø caùc hoäi nghò ñoái ngoaïi. - Thöïc hieän caùc cuoäc ñieàu tra, thaêm doø yù kieán. Thu thaäp töø nhieàu nguoàn thoâng tin khaùc ñeå phaân tích vaø ñaùnh giaù. - Löu tröõ caùc tö lieäu, hình aûnh veà toå chöùc vaø lòch söû hoaït ñoäng. - Quan heä vôùi caùc ñoái taùc, quan chöùc Caùc kyõ naêng ñoái vôùi moät chuyeân vieân PR: - Khaû naêng giao tieáp. - Khaû naêng truyeàn ñaït. - Khaû naêng toå chöùc. - Khaû naêng saùng taïo, phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin. PR môû roäng: Moïi nhaân vieân (duø laø laùi xe, baùn haøng, thö kyù, baûo veä ) trong nhöõng hoaøn caûnh cuï theå ñeàu laø ngöôøi tham gia vaøo hoaït ñoäng PR cuûa toå chöùc chöù khoâng phaûi chæ rieâng phoøng PR. Nhö vaäy caàn phaûi coù chính saùch giaùo duïc toát ñeå caùc nhaân vieân ñeàu coù khaû naêng theå hieän hình aûnh toå chöùc döôùi moät hình aûnh thoáng nhaát vaø nhaát quaùn. Nguyeân taéc khi laøm vieäc vôùi coâng ty tö vaán PR: Ñeå traùnh laõng phí veà chi phí vaø thôøi gian khi quyeát ñònh söû duïng dòch vuï tö vaán PR, caàn phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau: - Chæ khôûi ñaàu khi baûn thaân ñaõ saün saøng: khoâng thueâ coâng ty tö vaán PR khi mình chöa roõ raøng muoán thueâ hoï ñeå laøm nhöõng coâng vieäc gì. - Choïn löïa coâng ty coù naêng löïc thaät söï: ñeå loaïi tröø tröôøng hôïp coâng ty tö vaán PR thoåi phoàng thaønh tích cuûa hoï, caàn phaûi coù söï chöùng minh (theå hieän moät phaàn qua danh saùch khaùch haøng cuûa hoï vaø nhöõng coâng vieäc maø hoï ñaõ laøm ñöôïc). - Xem xeùt chuyeân moân cuûa nhoùm thöïc hieän: ñeå loaïi tröø tröôøng hôïp ngöôøi giao dòch ban ñaàu laø chuyeân vieân caáp cao cuûa coâng ty tö vaán PR, nhöng ngöôøi thöïc hieän laïi coù chuyeân moân thaáp hôn. Caàn phaûi trao ñoåi vôùi nhöõng ngöôøi seõ thöïc hieän döï aùn. - Hôïp taùc toát: neân xem coâng ty tö vaán PR laø nhöõng ñoái taùc tin caäy, toå chöùc ñi thueâ phaûi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoï coù theå thu thaäp ñöôïc thoâng tin caàn thieát vaø hoã trôï hoï thöïc hieän. Löu yù raèng chi phí cho vieäc thueâ tö vaán PR thöôøng ñöôïc tính theo thôøi gian vaø khoái löôïng tö vaán. Noù cuõng phuï thuoäc vaøo chaát löôïng vaø khaû naêng cuûa ngöôøi tö vaán (thöôøng khoâng theo caùch chi phí troïn goùi nhö moät vaên phoøng dòch vuï quaûng caùo). www.tinhvi.com - 8
9. DÖÏ THAÛO NGAÂN SAÙCH Khi laäp döï thaûo ngaân saùch hoaït ñoäng chi tieát cho töøng khoái löôïng coâng vieäc, ta coù theå döï kieán chi tieâu vaø khoáng cheá vieäc chi quaù möùc. Sau ñoù, caên cöù keát quaû thöïc teá ñeå ño löôøng, ñaùnh giaù keát quaû, cuõng nhö xem xeùt ngaân saùch ñaõ ñöôïc phaân boå vaø söû duïng hôïp lyù chöa. Caùc haïng muïc chi phí cho phoøng PR noäi boä: a. Löông. b. Baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, taøi saûn thieát bò, xe coä c. Thueá, tieàn thueâ maët baèng, ñieän, nöôùc, dòch vuï vieãn thoâng. d. Khaáu hao thieát bò, xe coä. e. Vaên phoøng phaåm. f. Ñoà duøng tieáp khaùch vaø caùc chi phí ngoaïi giao. g. Thieát keá, in aán vaø phaùt haønh taøi lieäu, taïp chí, baêng ñóa, phim aûnh h. Taøi trôï, hoïc boång, chi phí cho caùc buoåi leã, hoäi thaûo (bao goàm nhieàu khoaûn muïc con). i. Caùc chi phí vaän haønh (phöông tieän, xe coä), di chuyeån, khaùch saïn, coâng taùc phí j. Döï phoøng 10%. Döïa vaøo caùc chi phí cuï theå treân, coù theå ñaùnh giaù ñöôïc chi phí cho coâng taùc PR coù ñöôïc quaûn lyù coù hieäu quaû khoâng. Hôn nöõa, vieäc döï thaûo ngaân saùch coøn cho thaáy thöïc löïc cuûa toå chöùc coù theå laøm ñöôïc nhöõng gì, ví duï neáu khoâng coù ngöôøi coù khaû naêng bieân taäp taøi lieäu thì vieäc thueâ dòch vuï beân ngoaøi seõ hieäu quaû hôn. Ban laõnh ñaïo toå chöùc cuõng neân hieåu khoâng phaûi phoøng PR noäi boä phaûi laøm taát caû moïi chuyeän, ñieàu naøy seõ daãn ñeán quaù taûi vaø khoâng hoaøn thaønh toát moïi vieäc. Ñoâi khi vaãn phaûi thueâ tö vaán PR beân ngoaøi ñeå thöïc hieän (chi phí cho traû coâng cho tö vaán PR cao hôn traû löông cho PR noäi boä, nhöng khoâng phaûi toán chi phí ñeå duy trì hoaït ñoäng vaø mua saém trang thieát bò). ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ - Ñònh löôïng: keát quaû theå hieän ñöôïc treân nhöõng con soá cuï theå (% taêng tröôûng, soá löôïng ñôn ñaët haøng, tyû leä thò phaàn ). - Ñònh tính: nhieàu hoaït ñoäng PR thuoäc tröôøng hôïp naøy. Keát quaû thu ñöôïc laø nhöõng khaùi nieäm khoâng ñong ñeám ñöôïc nhöng giaù trò thì coù theå caûm nhaän ñöôïc moät caùch roõ raøng vaø thuyeát phuïc. Moät soá phöông phaùp ñaùnh giaù: - Soá löôïng vaø chaát löôïng yù kieán phaûn hoài: sau caùc hoaït ñoäng PR, thoâng thöôøng toå chöùc seõ tieáp nhaän moät soá löôïng yù kieán phaûn hoài. Xem xeùt soá löôïng vaø chaát löôïng yù kieán naøy coù theå cho thaáy hình aûnh roõ raøng hôn veà hieäu quaû cuûa chieán dòch. - Thôøi löôïng, soá löôïng vaø chaát löôïng: caùc thoâng tin ñöa treân baùo ñaøi khoâng chæ phuï thuoäc vaøo thôøi löôïng ñöa tin maø coøn phuï thuoäc vaøo soá löôïng khaùn giaû theo doõi. Chaát löôïng thoâng tin coøn ñaùnh giaù söï quan taâm theo doõi cuûa khaùn giaû vaø hoï hieåu coù ñuùng khoâng. Caùc nguoàn ñöa tin cuõng coù “thang ñieåm” khaùc nhau (baùo ñaøi “lôùn” coù thang ñieåm cao hôn baùo ñaøi “nhoû”). www.tinhvi.com - 9
10. - Thaêm doø: thoâng qua caùc phieáu ñieàu tra, phoûng vaán ñeå so saùnh keát quaû phaûn öùng hoaëc kieán thöùc cuûa coâng chuùng tröôùc vaø sau hoaït ñoäng PR. Neáu söï gia taêng nhaän thöùc laø khoâng ñaùng keå thì phaûi xem xeùt ñaùnh giaù laïi chöông trình PR (Ngaân saùch khoâng ñuû? Nhaân löïc khoâng thöïc hieän toát nhieäm vuï? Hoaëc do nguyeân nhaân khaùch quan naøo khaùc? ) - Phaân tích keát quaû thoáng keâ: doanh soá baùn haøng, hôïp ñoàng tieâu thuï, thaäm chí caû soá löôïng ñôn xin vieäc cuõng laø nhöõng phong vuõ bieåu cho möùc ñoä uy tín cuûa doanh nghieäp. Baèng phaân tích treân, caùc hoaït ñoäng PR coù theå kieåm tra, ñaùnh giaù ñöôïc moät caùch khoa hoïc, tröïc quan. Neáu khoâng thì noù seõ trôû thaønh hoaït ñoäng “muø” vaø chæ döïa treân nhöõng hy voïng chuû quan. HÔÏP TAÙC VÔÙI GIÔÙI TRUYEÀN THOÂNG Taïo moät danh saùch ñeå lieân heä vôùi giôùi truyeàn thoâng laø vieäc caàn thieát. Vieäc tìm kieám treân maïng hay goïi ñieän thoaïi tröïc tieáp ñeán toøa soaïn cuõng laø moät phöông phaùp hay. Moät caùch khaùc laø döïa vaøo moái quan heä saün coù vôùi caùc nhaø baùo ñeå taïo theâm moái quan heä môùi vôùi caùc nhaø baùo khaùc, hoï voán raát quen thuoäc nhau vaø nhaïy beùn trong vieäc tìm ñoái taùc. Haõy tìm kieám nhöõng nhaø baùo chuyeân vieát veà laõnh vöïc maø toå chöùc ñang thöïc hieän. Lieân heä vôùi hoï vaø tìm hieåu hoï thích lieân laïc baèng hình thöùc naøo (tröïc tieáp, ñieän thoaïi, email ). Môøi nhaø baùo ñeán tham döï caùc söï kieän cuûa toå chöùc maø laõnh vöïc vieát baøi cuûa hoï coù theå söû duïng. Nhöng ñöøng nghó raèng hoï phaûi ñaêng baøi, moãi tôø baùo ñeàu coù toân chæ rieâng vaø baûn thaân moãi phoùng vieân cuõng ñeàu phaûi caïnh tranh laãn nhau ñeå coù baøi ñöôïc ñaêng treân baùo. Thoâng caùo baùo chí (Press release): Nhöõng ñieàu kieän caàn coù ñeå 1 thoâng caùo baùo chí haáp daãn: - Phaûi laø caâu chuyeän ñaùng ñeå ñöa tin: ñaây laø ñieàu coát loõi, khoâng coù caâu chuyeän nhö vaäy thì toaøn boä baûn thoâng caùo baùo chí naøy seõ voâ nghóa. ÔÛ ñaây cuõng caàn xem xeùt ñeán xu höôùng ñaêng baøi cuûa Ban bieân taäp. - Haõy hoïc caùch suy nghó cuûa moät bieân taäp vieân: haõy ñi guoác trong buïng bieân taäp vieân ñeå ñöa cho hoï nhöõng thoâng tin maø hoï mong ñôïi. - Tính thôøi söï: haõy toùm löôïc chuû ñeà ñeå taïo ra moät vaán ñeà bao phuû ngoaøi taàm toå chöùc. Maãu: (TEÂN TOÅ CHÖÙC) Ngaøy thaùng naêm THOÂNG CAÙO BAÙO CHÍ (TIEÂU ÑEÀ VEÀ NOÄI DUNG CUÛA THOÂNG CAÙO) Moät ñoaïn vaên toùm löôïc ñeå coù theå trôû thaønh tin ngaén. Caùc tieâu ñeà phuï vaø noäi dung: caùc thoâng tin chi tieát, trích daãn lôøi noùi caù nhaân lieân quan, giaûi thích taàm quan troïng cuûa söï kieän hoaëc môû ra höôùng môùi cho baûn thoâng caùo. Kyù teân, ñoùng daáu Ñòa chæ chi tieát ñeå lieân heä vôùi ñaïi dieän toå chöùc (soá ñieän thoaïi, website). Coù theå keøm theo taøi lieäu boå sung khaùc. Thöïc hieän buoåi phoûng vaán vôùi giôùi truyeàn thoâng: - Neáu ñöôïc phoûng vaán tröïc tieáp qua ñieän thoaïi, neân heïn toái thieåu vaøi phuùt ñeå coù söï chuaån bò. www.tinhvi.com - 10
11. - Laøm vieäc tröôùc vôùi phoùng vieân: chuû ñeà phoûng vaán, nhöõng ngöôøi naøo khaùc cuõng ñöôïc phoûng vaán veà ñeà taøi naøy. Moät vaán ñeà quan troïng laø caàn phaûi tìm hieåu veà chöông trình ñang thöïc hieän (coù theå baèng caùch ñoïc hay xem caùc chöông trình tröôùc ñoù). - Nguyeân taéc 3C khi traû lôøi phoûng vaán: • Confidence (töï tin): phaûi töï tin veà kieán thöùc cuûa mình, neáu traû lôøi moät laõnh vöïc khoâng chaéc chaén laém thì toát nhaát laø haõy töø choái. • Clarity (roõ raøng): neân coù nhöõng minh hoïa vaø ví duï haáp daãn. • Control (kieåm soaùt): khoâng bò cuoán theo nhöõng caûm xuùc ngoaøi chuû ñích ban ñaàu, bí quyeát ñeå coù thaùi ñoä kieåm soaùt toát vaãn laø söï chuaån bò chu ñaùo tröôùc buoåi phoûng vaán. VAÄN ÑOÄNG HAØNH LANG Maëc duø ñaây khoâng ñöôïc nhaéc tôùi nhö laø moät bieän phaùp “chính thoáng” nhöng noù vaãn luoân laø phöông caùch hieäu quaû ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra. Khi thöïc hieän vaän ñoäng haønh lang ñeå taùc ñoäng leân caùc caù nhaân coù traùch nhieäm hay taïo dö luaän coâng chuùng, luoân giôùi haïn nhöõng vieäc ñang laøm phaûi naèm trong khuoân khoå phaùp luaät vaøo ñaïo lyù. Caùc kyõ naêng vaän ñoäng haønh lang: - Caùc quan chöùc khoâng chaéc laø chuyeân vieân cuûa laõnh vöïc hoï quaûn lyù. Nhö vaäy caàn xem xeùt vieäc taùc ñoäng leân caùc caáp döôùi (phoøng ban, chuyeân vieân thuoäc laõnh vöïc lieân quan), hoï seõ neâu vaán ñeà naøy ra vaøo moät thôøi ñieåm phuø hôïp. - Khi tieáp caän, luoân ghi nhôù thaùi ñoä tích cöïc vôùi chính saùch hieän haønh thay vì chæ trích. Caùch tieáp caän cuõng caàn phaûi phuø hôïp vôùi phong caùch laøm vieäc ñòa phöông. - Maáu choát laø tìm ra ñöôïc moái quan taâm vaø nhu caàu cuûa ñoái taùc. Leân keá hoaïch vaän ñoäng phuø hôïp, vieäc vaän ñoäng khoâng thích hôïp seõ phaûn taùc duïng vaø theå hieän söï non keùm veà chính trò. - Xem xeùt vieäc lieân keát vôùi caùc toå chöùc khaùc coù cuøng muïc tieâu vaän ñoäng. - Xem xeùt vieäc thu huùt caùc quan chöùc coù troïng traùch uûng hoä muïc tieâu cuûa toå chöùc, thoâng qua caùc nguoàn (baùo chí, ñoái taùc ) ñeå tìm hieåu quan ñieåm cuûa quan chöùc naøy vaø ñeà ra nhöõng chính saùch tieáp caän thích hôïp. Söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng: - Baùo chí laø moät phöông tieän quan troïng ñeå truyeàn ñaït caùc thoâng tin chính trò, thôøi söï. Vôùi caùc tôø baùo lôùn, hoï coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán vieäc taïo ra aùp löïc hoaëc thu huùt ñöôïc söï quan taâm. - Söû duïng phöông tieän baùo chí ñeå göûi thoâng ñieäp cuûa toå chöùc. - Haõy taïo aán töôïng vaø moái quan heä toát vôùi baùo chí ñeå hoï seõ thöôøng xuyeân hoûi yù kieán cuûa toå chöùc moãi khi coù söï vieäc lieân quan. - Khi treân baùo chí ñaêng taûi moät chính saùch môùi, neáu coù theå haõy coá gaéng phaûn hoài sôùm nhaát quan ñieåm cuûa toå chöùc. Ngöôøi coù yù kieán sôùm nhaát thöôøng thu huùt ñöôïc söï chuù yù cuûa coâng luaän vaø cuûa caùc chính trò gia. - Neáu coù moái quan heä toát, baùo chí cuõng coù theå seõ ñaêng taûi quan ñieåm cuûa toå chöùc (khi toå chöùc laø ngöôøi muoán ñöa ra chính saùch môùi). www.tinhvi.com - 11
12. TAØI TRÔÏ Taøi trôï laø hoã trôï taøi chính cho nhöõng söï kieän, ñeà taøi, toå chöùc hoaëc caù nhaân tieâu bieåu naøo ñoù. Taøi trôï baét nguoàn töø vieäc giôùi quyù toäc xöa kia baûo trôï cho caùc nhaïc só, hoïa só taøi danh. Ngaøy nay, taøi trôï phuïc vuï cho 3 muïc ñích khaùc nhau: - Taøi trôï vì muïc ñích quaûng caùo: khi keøm theo thoâng ñieäp quaûng caùo saûn phaåm/dòch vuï. - Taøi trôï vì muïc ñích tieáp thò: khi nhaèm thu huùt söï chuù yù vaø taïo söï tin töôûng tröôùc coâng chuùng baèng vieäc giôùi thieäu teân tuoåi vaø thöông hieäu nhaø taøi trôï. - Taøi trôï vì muïc ñích PR: töông töï nhö hình thöùc baûo trôï xöa kia. Ñoù laø hình thöùc taøi trôï cho caùc chöông trình mang tính giaùo duïc, trieån laõm, hoïc boång, giaûi thöôûng KHKT Quyeàn lôïi nhaø taøi trôï thöôøng laø ñöôïc thoâng tin ñeå coâng chuùng hieåu veà nhaø taøi trôï (thoâng qua baøi vieát, baøi giôùi thieäu). Duø taøi trôï nhaèm muïc ñích gì ñi nöõa thì cuõng neân nhôù ñeán ñaëc ñieåm taâm lyù cuûa ngöôøi ñöôïc nhaän taøi trôï thöôøng khoâng muoán nhaø taøi trôï cho mình laø moät teân tuoåi voâ danh. Lyù do cuûa vieäc taøi trôï: - Ñeå taêng cöôøng vieäc ñöa teân tuoåi toå chöùc leân caùc phöông tieän truyeàn thoâng. - Ñeå hoã trôï chính saùch tieáp thò, thu huùt söï quan taâm cuûa khaùch haøng tieàm naêng vaø gaén lieàn moät moái quan taâm naøo ñoù vôùi toå chöùc (ví duï Pepsi gaén lieàn vôùi hình aûnh naêng ñoäng vaø treû trung). - Ñeå theå hieän moät traùch nhieäm vôùi xaõ hoäi: quaûng baù kieán thöùc, hoã trôï caùc tröôøng hoïc, nhaø haùt, leã hoäi, Nhö vaäy coù nhieàu lyù do ñeå taøi trôï, nhöng thoâng thöôøng coù yeáu toá PR trong ñoù neáu khoâng muoán noùi ñoù laø lyù do chính. Giaù trò cuûa caùc hoaït ñoäng taøi trôï laø taêng cöôøng söï hieåu bieát, quen thuoäc vôùi coâng chuùng vaø qua ñoù taïo söï thöøa nhaän töø phía khaùch haøng (hieän taïi laãn tieàm naêng). Caùc laõnh vöïc taøi trôï: - Theå thao: coù theå noùi ñaây laø laõnh vöïc nhaän ñöôïc nhieàu söï taøi trôï nhaát. - Nhöõng söï kieän vaên hoùa, vaên ngheä, thôøi trang, caùc chöông trình ñöôïc quaàn chuùng yeâu thích. - Caùc aán baûn: veà KHKT, nieân giaùm, baûn ñoà, lòch bieåu - Caùc cuoäc trieån laõm, hoäi chôï. - Giaùo duïc: caùc giaûi thöôûng hoaëc hoïc boång. - Caùc hoäi töø thieän, teân tuoåi nhaø taøi trôï seõ ñöôïc thoâng baùo hoaëc ghi nhaän trong taøi lieäu phaùt ra. - Caùc giaûi thöôûng chuyeân nghieäp: veà baùo chí, tin hoïc, kinh teá - Caùc leã hoäi ñòa phöông: giuùp taêng cöôøng moái quan heä vôùi coäng ñoàng vaø giôùi chöùc ñòa phöông. Laäp keá hoaïch taøi trôï: - Xaùc ñònh muïc tieâu roõ raøng. - Choïn laõnh vöïc phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñeà ra. - Döï truø toång chi phí (hoaït ñoäng taøi trôï thöôøng keùo theo nhieàu chi phí khaùc chöù khoâng chæ rieâng giaûi thöôûng). www.tinhvi.com - 12
13. - Öôùc ñònh keát quaû thu ñöôïc so vôùi muïc tieâu vaø chi phí boû ra. Nhieàu chöông trình dieãn ra quaù ngaén hoaëc khoâng taïo ñöôïc tieáng vang tröôùc coâng chuùng thöôøng keùm hieäu quaû PR. Tuy nhieân, neân nhôù coù nhöõng lôïi ích phi kinh teá, chaúng haïn nhö taïo ra ñöôïc moái quan heä toát ñeïp vôùi ñoái taùc hoaëc naâng cao vò theá vaø uy tín cuûa toå chöùc. TOÅ CHÖÙC SÖÏ KIEÄN Khi chöùc söï kieän phaûi caên cöù theo taùc duïng cuûa noù ñoái vôùi toå chöùc vaø coâng chuùng ñeå quyeát ñònh quy moâ, hình thöùc nhö theá naøo cho phuø hôïp. Coù theå chia thaønh 3 loaïi nhö sau: - Söï kieän thuaàn tuùy noäi boä: Noù chæ coù taùc ñoäng ñeán nhaân vieân cuûa toå chöùc vaø moät soá löôïng ít oûi caùc ñoái taùc beân ngoaøi. Möùc chi phí boû ra coù theå raát nhoû, nhöng caàn laøm ñeå taêng cöôøng moái quan heä giöõa caùc nhaân vieân, giaùo duïc loøng töï haøo veà toå chöùc vaø cuûng coá vaên hoùa toå chöùc. - Söï kieän noäi boä coù aûnh höôûng beân ngoaøi: duø chæ laø söï kieän noäi boä, nhöng mang daáu aán ñaëc bieät ñeán möùc laõnh ñaïo toå chöùc quyeát ñònh phaûi taïo moät tieáng vang nhaân söï kieän ñoù (ví duï ngaøy khai tröông toå chöùc, ngaøy khaùnh thaønh moät chi nhaùnh quan troïng ). Möùc ñaàu tö coù theå lôùn nhöng tieáng vang vôùi coâng chuùng thöôøng khoâng nhieàu, caùc cô quan baùo chí chæ ñöa döôùi daïng 1 tin ngaén. Tuy nhieân, giaù trò cuûa noù laø moät söï khaúng ñònh danh tieáng cuûa toå chöùc vaø taïo aán töôïng toát vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc, caùc toå chöùc ñoaøn theå vaø toå chöùc khaùc coù lieân quan. Moái quan heä töø caùc söï kieän naøy coù theå laø baøn ñaïp ñeå hình thaønh caùc moái quan heä thuaän lôïi khaùc. - Söï kieän ñoái ngoaïi: ñoù coù theå laø moät buoåi giao löu vôùi coâng chuùng; caùc hoäi thi, saân chôi, hoäi thaûo, trieån laõm Ñaây môùi thaät söï laø caùc hoaït ñoäng mang tính chaát söï kieän vì noù taùc ñoäng tröïc tieáp leân caùc ñoái töôïng coâng chuùng maø toå chöùc hieän ñang quan taâm. Caùc böôùc toå chöùc söï kieän ñoái ngoaïi: 1) Lieân danh vôùi caùc toå chöùc lieân quan: moät toå chöùc coù theå töï mình ñöùng ra toå chöùc söï kieän, nhöng ôû quy moâ lôùn phaûi tranh thuû danh nghóa vaø phoái hôïp vôùi caùc cô quan coù thaåm quyeàn ñeå taêng uy tín cho söï kieän. Ñoù coù theå laø caùc cô quan nhaø nöôùc vôùi danh nghóa ñoàng toå chöùc, caùc ñòa phöông vôùi danh nghóa ñaêng cai, caùc tôø baùo vôùi danh nghóa baûo trôï thoâng tin 2) Thaønh laäp Ban toå chöùc, xaây döïng keá hoaïch vaø döï truø kinh phí. 3) Huy ñoäng kinh phí: moät söï kieän lôùn coù theå caàn phaûi coù söï goùp söùc töø moät soá toå chöùc khaùc coù quyeàn lôïi lieân quan. Caùi giaù phaûi traû laø khoâng theå chuû ñoäng trong taát caû moïi chuyeän. 4) Hoaøn thieän kòch baûn ngaøy toå chöùc söï kieän, lieân heä vaø laøm vieäc vôùi caùc ñoái taùc lieân quan (saân khaáu, ngheä só, trang trí ). Söï tham gia cuûa caùc tôø baùo hoaëc ñaøi truyeàn hình laø moät yeáu toá gaàn nhö baét buoäc ñeå söï kieän coù theå taïo ñöôïc tieáng vang hay khoâng. 5) Hoïp baùo, xuùc tieán tuyeân truyeàn cho söï kieän. 6) Giaùm saùt, hoaøn thieän caùc khaâu toå chöùc. 7) Chaïy thöû chöông trình. 8) Tieáp taân, ñoùn tieáp caùc quan khaùch vaø ñaïi bieåu. 9) Chính thöùc chaïy chöông trình, xöû lyù caùc yeáu toá phaùt sinh. 10) Keát thuùc chöông trình, xöû lyù caùc haäu quaû coøn laïi. www.tinhvi.com - 13
14. Caùc böôùc ñaøm phaùn tieáp nhaän moät CLB theå thao chuyeân nghieäp: Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá keùo theo söï phaùt trieån cuûa ngaønh theå thao (do ñöôïc ñaàu tö nhieàu hôn). Töø ñoù daãn tôùi nhöõng thaønh tích cao vaø thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa coâng chuùng. Chính vì vaäy, ngaøy nay tieáp quaûn moät CLB theå thao ñaõ trôû thaønh moät hoaït ñoäng PR hieäu quaû: 1) Moãi CLB thöôøng coù söï gaén keát vôùi nieàm töï haøo veà chính trò, truyeàn thoáng cuûa moät ñòa phöông, ngaønh naøo ñoù. Vaán ñeà then choát laø phaûi tìm hieåu ñöôïc thoâng tin caáp chuû quaûn cuûa CLB coù saün saøng chuyeån giao hay khoâng, neáu khoâng ñeà nghò chuyeån giao cuûa toå chöùc seõ trôû thaønh “lôøi ñeà nghò khieám nhaõ”. 2) Lieân heä vôùi caáp coù thaåm quyeàn chuyeån giao CLB ñeå tìm hieåu vaø xaây döïng loøng tin. 3) Baøn baïc vôùi caùc caáp chuyeân moân veà caùc ñieàu khoaûn chuyeån giao. Böôùc ñaàu chuaån bò caùc quy cheá noäi boä ñeå quaûn lyù CLB. 4) Toå chöùc leã kyù thoûa thuaän chuyeån giao (hoaëc hôïp ñoàng traùch nhieäm). 5) Tieáp tuïc hoaøn thieän boä khung phaùp lyù vaø caùc quy cheá noäi boä ñeå quaûn lyù CLB. Ñaëc bieät laø cô caáu boä maùy nhaân söï. 6) ÔÛ ñaây coù theå caàn phaûi coù vaên baûn chaáp thuaän cuûa caùc caáp cao hôn ôû caû 2 beân. 7) Toå chöùc leã baøn giao. Baûn thaân buoåi leã naøy cuõng chính laø moät söï kieän ñoái ngoaïi. Vaø khi tieán haønh ñeán böôùc naøy thì khoâng theå “trôû lui” ñöôïc nöõa. 8) Tieán haønh quaûn lyù, ñieàu haønh theo cô cheá môùi. XÖÛ LYÙ KHUÛNG HOAÛNG Khuûng hoaûng laø baát kyø tình huoáng naøo coù theå gaây aûnh höôûng ñeán danh tieáng, uy tín vaø ñe doïa tôùi söï phaùt trieån oån ñònh cuûa toå chöùc. Thoâng thöôøng, khuûng hoaûng dieãn ra döôùi söï quan taâm theo doõi cuûa giôùi truyeàn thoáng. Khi coù khuûng hoaûng, chaéc chaén laø toå chöùc phaûi chòu thieät haïi, nhöng neáu ñöôïc xöû lyù ñuùng caùch thì thieät haïi naøy seõ ñöôïc giaûm tôùi möùc toái thieåu. Thaäm chí sau khuûng hoaûng laïi laø moät cô hoäi ñeå taïo döïng moät quaù trình phaùt trieån môùi. Moät nguyeân taéc caàn ghi nhôù laø khi xaûy ra khuûng hoaûng, caàn phaûi noùi sôùm vaø noùi ñuùng söï thaät. Nguyeân taéc naøy coù theå ñuïng chaïm ñeán caùc coá vaán luaät phaùp cho toå chöùc. Caùc luaät sö coù nhieäm vuï giaûm thieät haïi phaùp lyù ñeán möùc toái thieåu, neân thöôøng coù khuynh höôùng daáu bôùt nhöõng gì baát lôïi neáu noù chöa ñöôïc ai “khui” ra. Khi coù khuûng hoaûng, 2 vò trí caàn phaûi ñöa ra kòp thôøi nhöõng phöông aùn xöû lyù ngay laäp töùc, chính laø Toång Giaùm ñoác vaø Tröôûng phoøng PR. Caàn phaûi laäp ngay moät nhoùm xöû lyù tình huoáng bao goàm caùc laõnh ñaïo chuû choát coù lieân quan ñeå soaïn thaûo keá hoaïch öùng phoù vaø choïn löïa phaùt ngoân vieân chính thöùc. Cuõng coù theå caàn phaûi coù moät ngöôøi öùng tröïc ñieän thoaïi, nhaéc nhôû caùc nhaân vieân khoâng ñöôïc phaùt bieåu linh tinh, phoùng vieân coù khuynh höôùng muoán phoûng vaán nhöõng ngöôøi thöøa haønh coù lieân quan tröïc tieáp. Toát nhaát neân höôùng daãn ñeå hoï khoâng phoûng vaán “nhaàm” nhöõng ngöôøi khoâng ñuû thaåm quyeàn. Haõy chuaån bò moät nôi ñeå laøm ñòa ñieåm hoïp baùo. Khoâng nhaát thieát phaûi choïn ngay chính nôi xaûy ra söï coá, vì giôùi truyeàn thoâng coù theå hieåu sai vaán ñeà töø lôøi phaùt bieåu cuûa nhöõng ngöôøi ñang bò www.tinhvi.com - 14
15. kích ñoäng bôûi söï coá. Nhöng cuõng khoâng toå chöùc hoïp baùo ôû quaù xa nôi xaûy ra söï coá, bôûi vì seõ gaây trôû ngaïi trong vieäc truyeàn thoâng cuûa baùo chí. Toát nhaát laø toå chöùc hoïp baùo ôû gaàn nôi xaûy ra vuï vieäc. Nhoùm xöû lyù khuûng hoaûng caàn phaûi taäp dôït tröôùc caùc caâu hoûi khoù vaø coù caùch traû lôøi thoáng nhaát giöõa taát caû thaønh vieân. Toát nhaát laø phaûi luyeän tröôùc moãi cuoäc hoïp baùo, lieân tuïc döï ñoaùn vaø thöïc haønh traû lôøi nhöõng caâu hoûi môùi tieáp noái theo sau. Coá gaéng hoaøn chænh moät thoâng caùo baùo chí keøm theo nhöõng taäp taøi lieäu minh hoïa ñeå göûi cho caùc baùo ñaøi. Nhöõng kyõø naêng khi phaùt ngoân xöû lyù khuûng hoaûng: - Phaùt ngoân vieân phaûi bình tónh tröôùc oáng kính vaø coù moät phong caùch töï tin, chaân thaønh vaø thieän chí vôùi caû nhöõng caâu hoûi gaây haán. - Haõy traû lôøi suùc tích vaø coù troïng taâm, traùnh vieäc bieän minh röôøm raø. - Nhöõng caâu phaùt ngoân ñaàu tieân vaø cuoái cuøng thöôøng ñöôïc ghi nhôù hôn caû. Cuõng neân löu yù moïi söï thay ñoåi trong chính saùch “ñoái xöû” vôùi giôùi baùo chí ñeàu bò hoï nhìn nhaän döôùi goùc nhìn tieâu cöïc vaø taïo caûm giaùc bò che ñaäy, giaáu dieám. - Khoâng neân töï ñoäng “khai baùo” thoâng tin tröôùc khi ñöôïc hoûi, tröø tröôøng hôïp ñoù laø thoâng tin caàn phaûi chuû ñoäng ñöa ra ñeå chuyeån taûi quan ñieåm chính thöùc cuûa toå chöùc. - Nhöõng phaùt ngoân lieân quan ñeán kyõ thuaät caàn phaûi coù söï boå sung kieán thöùc thoûa ñaùng töø chuyeân vieân kyõ thuaät. Neân nhôù nhöõng thoâng tin keøm theo soá lieäu khoa hoïc luoân coù söùc thuyeát phuïc raát cao. Caùc nguoàn cung caáp thoâng tin cuõng phaûi ñöôïc taäp hôïp moät caùch roõ raøng vaø töø nhöõng nguoàn ñaùng tin caäy. - Tröôøng hôïp coù nhöõng caâu hoûi chöa theå xaùc minh ngay, hoaëc tröôøng hôïp 1 phoùng vieân lieân tieáp ñaët nhieàu caâu hoûi thì coù theå heïn gaëp nhau ngay sau buoåi hoïp baùo ñeå tieáp tuïc laøm roõ. Vôùi nhöõng caâu hoûi khoù qua ñieän thoaïi, caâu traû lôøi “Chuùng toâi ñang xaùc minh söï vieäc, xin heïn ñeán cuoäc hoïp baùo chieàu nay” cuõng laø caùch hoaõn binh chaáp nhaän ñöôïc. Tuy nhieân neân nhôù raèng neáu khoâng theå giaûi thích ñöôïc ngay laäp töùc, coù nghóa laø ñaõ ñeå maát cô hoäi laøm chuû khuûng hoaûng. - Moät vaán ñeà “nhoû” caàn löu yù laø baøi phaùt bieåu phaûi in chöõ lôùn ñeå deã ñoïc vaø chöøa leà nhieàu ñeå tieän ghi chuù. Ngoaøi ra cuõng caàn phaûi ñaùnh daáu nhöõng vaán ñeà troïng taâm. www.tinhvi.com - 15