Thực trạng khả năng khái quát hóa của trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) trong hoạt động làm quen với toán ở trường Mầm non An Bình, Thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai

Nội dung text: Thực trạng khả năng khái quát hóa của trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) trong hoạt động làm quen với toán ở trường Mầm non An Bình, Thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai

1. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Đỗ Thị Minh Nguyệt ___ THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG KHÁI QUÁT HÓA CỦA TRẺ MẪU GIÁO LỚN (5-6 TUỔI) TRONG HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VỚI TOÁN Ở TRƯỜNG MẦM NON AN BÌNH, THÀNH PHỐ BIÊN HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI ĐỖ THỊ MINH NGUYỆT* TÓM TẮT Bài báo trình bày kết quả khảo sát thực trạng khả năng khái quát hóa (KQH) của trẻ mẫu giáo lớn (MGL) (5-6 tuổi) trong hoạt động làm quen với Toán (LQVT) ở Trường Mầm non An Bình, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, gồm những nội dung sau: thực trạng mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động làm quen với Toán, nguyên nhân của thực trạng và một số kiến nghị. Kết quả khảo sát cho thấy khả năng KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) còn thấp. Từ khóa: khả năng khái quát hóa, hoạt động làm quen với Toán, trẻ mẫu giáo lớn (5- 6 tuổi). ABSTRACT The reality of the generalization ability of preschool children (5-6 year-old) in activities to familiarize themselves with mathematics in An Binh kindergarten, Bien Hoa City, Dong Nai province The report presents some survey results on the reality of the generalization ability of preschool children (5-6 year-old) in activities to familiarize themselves with mathematics in An Binh Kindergarten, Bien Hoa city, Dong Nai province. The contents of the report include the reality of the generalization level of preschool children (5-6 year-old) in activities to familiarize themselves with mathematics, the causes and some suggestions to enhance this ability in preschool children. The results show that the generalization ability of preschool children (5-6 year-old) is still low. Keywords: reality, generalization, generalization ability, activities to familiarize themselves with mathematics, preschool children (5-6 year-old). 1. Đặt vấn đề trong hoạt động LQVT tại nhiều trường Phát triển khả năng KQH cho trẻ mầm non (MN) ở thành phố Biên Hòa, MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT là tỉnh Đồng Nai còn nhiều bất cập, vì vậy một trong các nhiệm vụ quan trọng nhằm cần có những nghiên cứu về thực trạng chuẩn bị tốt về mặt trí tuệ cho trẻ vào học khả năng KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) lớp 1. Thực tiễn hiện nay, việc phát triển trong hoạt động LQVT để có những biện khả năng KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) pháp phù hợp nhằm phát triển trí tuệ cho * ThS, Trường Đại học Đồng Nai 153
2. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ trẻ. Trong nghiên cứu này, chúng tôi chỉ của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt khảo sát thực trạng khả năng KQH của động LQVT trẻ MGL (5-6 tuổi) ở Trường Mầm non - Tiêu chí 1. Trẻ đã thực hiện được An Bình, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng hành động phân nhóm, phân loại dựa Nai. theo dấu hiệu chung giống nhau nào đó Khái quát hóa là thao tác trí tuệ mà hay chưa? người ta dùng nó để hợp nhất nhiều đối - Tiêu chí 2. Trẻ thực hiện được hành tượng khác nhau thành một nhóm hay động phân nhóm, phân loại dựa theo dấu một loại dựa trên cơ sở chúng có thuộc hiệu chung nào đó và giải thích hành tính chung giống nhau. động phân nhóm, phân loại đó. Khả năng khái quát hóa là tiềm - Tiêu chí 3.- Trẻ thực hiện được năng của cá nhân giúp cho người đó biết hành động phân nhóm sự vật theo dấu dùng hành động trí óc để hợp nhất nhiều hiệu chung giống nhau, giải thích được đối tượng khác nhau thành một nhóm hay hành động phân nhóm, phân loại của một loại dựa trên cơ sở chúng có những mình và dùng được từ khái quát để gọi thuộc tính chung giống nhau. tên nhóm. Khả năng KQH của trẻ MGL (5-6 Dựa vào các tiêu chí này, chúng tôi tuổi) trong hoạt động LQVT là tiềm năng đánh giá thực trạng khả năng KQH của của cá nhân mỗi trẻ giúp cho trẻ đó thực trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động hiện thành công hành động hợp nhất LQVT theo 4 mức độ sau: nhiều đối tượng khác nhau thành một Các mức độ của khả năng KQH nhóm hay một loại dựa trên dấu hiệu cuả trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt chung nào đó ở mức độ khác nhau. động LQVT 2. Thực trạng khả năng KQH của - Mức độ 1 (Mức độ yếu): Trẻ chưa trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động thực hiện hành động phân nhóm các sự làm quen với Toán ở Trường Mầm vật theo dấu hiệu chung nào đó, chưa biết non An Bình, thành phố Biên Hòa, tỉnh giải thích hành động phân nhóm của Đồng Nai mình, chưa biết dùng từ khái quát để gọi 2.1. Khách thể khảo sát, tiêu chí đánh tên chung cho nhóm. giá, công cụ đánh giá - Mức độ 2 (Mức độ trung bình): Trẻ Khách thể khảo sát: 120 trẻ MGL biết thực hiện hành động phân nhóm các (5-6 tuổi) ở Trường Mầm non An Bình, sự vật theo dấu hiệu chung nào đó nhưng thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. chưa giải thích được hành động phân Để đánh giá thực trạng khả năng nhóm, phân loại của mình, chưa biết sử KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) ở Trường dụng đúng từ khái quát để gọi tên chung MN An Bình, thành phố Biên Hòa, tỉnh cho nhóm. Đồng Nai, chúng tôi dựa trên các tiêu chí - Mức độ 3 (Mức độ khá): Trẻ thực sau: hiện được hành động phân nhóm, phân Tiêu chí đánh giá khả năng KQH loại theo dấu hiệu chung nào đó, giải 154
3. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Đỗ Thị Minh Nguyệt ___ thích được hành động phân nhóm các sự 24 điểm. Chúng tôi chia các mức như vật của mình, nhưng chưa biết sử dụng sau: Mức 1 (từ 0 – 6 điểm), mức 2 (từ 7 – đúng từ khái quát để gọi tên chung cho 12 điểm), mức 3 (từ 13 – 18 điểm), mức nhóm. 4 (từ 19 – 24 điểm). - Mức độ 4 (Mức độ tốt): Trẻ thực Nhóm 2 (gồm: bài 4, bài 5, bài 6): hiện được hành động phân nhóm, phân Những bài đo nghiệm yêu cầu KQH theo loại sự vật theo dấu hiệu chung nào đó, dấu hiệu bên trong, bản chất hơn. Mỗi bài giải thích được hành động phân nhóm, tập có 3 câu hỏi nhỏ, câu 1 (2 điểm), câu phân loại của mình, biết sử dụng từ mang 2 (6 điểm), câu 3 (8 điểm). Tổng điểm tính khái quát để đặt tên chung cho cho mỗi bài tập là 16 điểm, tổng số điểm nhóm. ở 3 bài nhóm 2 là 48 điểm. Lấy tổng Công cụ đánh giá: Chúng tôi thiết điểm chia cho cho 4 mức, sẽ được điểm kế hệ thống 6 bài tập đo nghiệm làm cho từng mức. công cụ đánh giá, 6 bài này được chia Như vậy, tổng số điểm ở 2 nhóm (6 thành 2 nhóm: bài đo nghiệm) là 72 điểm. Lấy tổng Nhóm 1 (gồm: bài 1, bài 2, bài 3): điểm này chia cho 4 mức, chúng tôi có Những bài đo nghiệm yêu cầu KQH theo được khoảng điểm cho từng mức tính dấu hiệu bên ngoài. Mỗi bài có 3 câu hỏi trên 6 bài tập đo. nhỏ, cách tính điểm cho từng câu như 2.2. Kết quả khảo sát sau: Câu 1 (1 điểm), câu 2 (3 điểm), câu 2.2.1. Thực trạng mức độ KQH của trẻ 3 (4 điểm). Tổng điểm cho mỗi bài tập là MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT 8 điểm, tổng số điểm 3 bài ở nhóm 1 là theo các bài đo nghiệm ở nhóm 1 (bài 1, bài 2, bài 3) (xem bảng 1 và biểu đồ 1) Bảng 1. Mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo các bài đo nghiệm ở nhóm 1 MỨC 1 MỨC 2 MỨC 3 MỨC 4 (0-6 điểm) (7-12 điểm) (13-18 điểm) (19-24 điểm) SL % SL % SL % SL % 23 19,17 25 20,83 57 47,50 15 12,50 Biểu đồ 1. Mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo 3 bài đo nhóm 1 155
4. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ Bảng 1 và biểu đồ 1 cho thấy: Số mức yếu nhất, vẫn còn 23 trẻ (19,17%) lượng trẻ tập trung ở mức 3 nhiều hơn so chưa thực hiện được hành động phân với các mức còn lại; mức 4 có số lượng nhóm sự vật theo dấu hiệu chung nào đó, trẻ ít hơn so với các mức 1, mức 2 và trẻ phân nhóm sự vật một cách ngẫu mức 3; mức 1 và mức 2 có số lượng trẻ nhiên theo cảm tính của mình. Mức 4 tương đương nhau. Mức 3 (mức khá) có (mức độ tốt), chỉ có 15 trẻ (12,5%) thực 47,50% trẻ đã thực hiện hành động thực hiện được bài tập. Kết quả trên phản ánh hành phân nhóm các sự vật theo dấu hiệu đa số trẻ đã thực hiện được hành động chung nào đó, biết giải thích hành động phân nhóm, phân loại theo dấu hiệu phân nhóm các sự vật của mình nhưng chung ở bên ngoài nào đó và biết giải chưa biết sử dụng đúng từ khái quát để thích hành động phân nhóm, phân loại sự gọi tên chung cho nhóm. Mức 2 có 25 vật. Rất ít trẻ biết dùng từ mang tính khái trẻ, chiếm 20,83%, ở mức này trẻ chỉ mới quát để đặt tên chung cho nhóm đã khái dừng ở mức độ biết phân nhóm sự vật quát. theo dấu hiệu chung nào đó nhưng chưa 2.2.2. Thực trạng mức độ KQH của trẻ biết giải thích hành động phân nhóm sự MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT vật của mình, chưa biết dùng từ khái quát theo các bài đo nghiệm ở nhóm 2 (bài 4, để gọi tên chung cho nhóm. Mức 1 là bài 5, bài 6) (xem bảng 2 và biểu đồ 2) Bảng 2. Mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo các bài đo nghiệm ở nhóm 2 MỨC 1 MỨC 2 MỨC 3 MỨC 4 (0-12 điểm) (13-24 điểm) (25-36 điểm) (37-48 điểm) SL % SL % SL % SL % 98 81,67 18 15 4 3,33 0 0 Biểu đồ 2. So sánh mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo 2 nhóm bài đo 156
5. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Đỗ Thị Minh Nguyệt ___ Bảng 2 và biểu đồ 2 cho thấy kết trẻ chưa thực hiện được hành động KQH quả mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) theo dấu hiệu chung bên trong (bản chất trong hoạt động LQVT theo 3 bài đo ở hơn). Có ít trẻ thực hiện được hành động nhóm 2 thấp hơn hẳn so với nhóm 1, cụ phân nhóm, phân loại theo dấu hiệu thể: không có trẻ nào đạt mức 4 (mức chung (18 trẻ, 15%), rất ít trẻ biết giải tốt); mức 3 (mức khá) chỉ có 3,33%; mức thích hành động phân nhóm, phân loại 2 (mức trung bình) cũng chỉ có 15% trẻ của mình. thực hiện được bài tập. Đa số trẻ đang ở Nhóm 2 gồm những bài đo nghiệm mức 1 (chiếm 81,67%). Ở mức này, trẻ yêu cầu trẻ KQH theo dấu hiệu bên trong chưa biết thực hiện hành động phân (dấu hiệu bản chất hơn). Đây là bài tập nhóm các sự vật theo dấu hiệu chung khó hơn so với bài tập ở nhóm 1. Thực tế nào đó, chưa biết giải thích hành động khi tiến hành cho trẻ làm các bài tập ở phân nhóm, phân loại, chưa biết cách nhóm 2, chúng tôi thấy nhiều trẻ thực dùng từ khái quát để gọi tên chung cho hiện hành động KQH theo cảm tính, nhóm. KQH ngẫu nhiên (theo cách nói của các Dựa vào tổng số điểm của từng trẻ nhà tâm lí học). Ví dụ trẻ chọn bỏ đối và tổng điểm của 120 trẻ, chúng tôi tính tượng thừa ra nhưng đối tượng đó không được giá trị trung bình là 8,69 và độ lệch phải là đối tượng có đặc điểm khác với 3 chuẩn là 6,04 với điểm số của trẻ phân đối tượng còn lại. tán ở khoảng điểm từ 2,65 đến 14,73. 2.2.3. Thực trạng mức độ KQH của trẻ Như vậy, số lượng trẻ phân tán từ mức 1 MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT đến mức 2 nhưng tập trung ở mức 1 theo số liệu của toàn thang đo (xem bảng nhiều hơn. Kết quả này phản ánh hầu hết 3 và biểu đồ 3) Bảng 3. Mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo 6 bài đo MỨC 1 MỨC 2 MỨC 3 MỨC 4 (0-18 điểm) (19-36 điểm) (37-54 điểm) (55-72 điểm) SL % SL % SL % SL % 57 47,50 50 41,67 13 10,83 0 0 Biểu đồ 3. Mức độ KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT theo 6 bài đo 157
6. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ Thực trạng mức độ KQH của trẻ nhiều ở mức 1 và mức 2. MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT 2.2.4. Nguyên nhân dựa theo toàn bộ thang đo ở bảng 3 và Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực biểu đồ 3 cho thấy: trạng nêu trên, cụ thể như sau: - Trong tổng số 120 trẻ được khảo - Nguyên nhân thứ nhất (từ phía giáo sát, không có một trẻ nào có khả năng viên mầm non (GVMN)): KQH đạt điểm ở mức 4. Đây là mức độ + Khi dạy trẻ KQH, GVMN chủ yếu KQH cao nhất, ở mức độ này đòi hỏi trẻ chỉ quan tâm đến việc dạy trẻ biết tìm ra phải biết thực hiện hành động phân nhóm dấu hiệu chung giống nhau ở bên ngoài các sự vật theo dấu hiệu chung nào đó, để phân nhóm, phân loại các sự vật, hiện biết giải thích hành động phân nhóm, tượng, chưa quan tâm dạy trẻ KQH theo phân loại của mình, biết sử dụng từ khái dấu hiệu chung giống nhau bên trong bản quát để đặt tên chung cho nhóm. Tỉ lệ trẻ chất hơn. GVMN chưa chú trọng việc đạt mức 3 cũng chỉ có 10,83% (13 trẻ). yêu cầu trẻ dùng ngôn ngữ để giải thích Trong khi đó có đến 41,67% số trẻ ở mức tại sao trẻ lại xếp những đối tượng đó vào độ 2. Như vậy, có thể thấy rằng mức độ một nhóm, dùng từ khái quát để đặt tên KQH của trẻ thấp (thể hiện ở mức 2), trẻ chung cho nhóm sau khi trẻ đã phân chỉ biết thực hiện hành động thực hành nhóm sự vật theo dấu hiệu chung nào đó. phân nhóm các sự vật theo dấu hiệu + GVMN chưa có hiểu biết sâu sắc về chung nào đó nhưng chưa biết giải thích đặc điểm KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi), hành động phân nhóm, phân loại các sự vì vậy, khi tổ chức các hoạt động cho trẻ vật, chưa biết sử dụng đúng từ khái quát KQH thường đưa ra yêu cầu KQH thấp để gọi tên chung cho nhóm. hơn so với khả năng của trẻ. - Một tỉ lệ đáng quan tâm nữa là có - Nguyên nhân thứ hai: Trò chơi về đến 47,50% số trẻ đang ở mức độ 1, số KQH trong hoạt động LQVT còn chưa trẻ này khả năng KQH còn ở trình độ phong phú nên GVMN gặp khó khăn yếu, trẻ chưa biết thực hiện hành động trong việc phát triển khả năng KQH của thực hành phân nhóm các sự vật theo dấu trẻ trong hoạt động LQVT. Những trò hiệu chung, chưa biết giải thích hành chơi học tập mà GVMN thường sử dụng động phân nhóm của mình, chưa biết để phát triển khả năng KQH cho trẻ MGL dùng từ khái quát để gọi tên chung cho (5-6 tuổi) chủ yếu là những trò chơi lấy nhóm . từ tuyển tập các trò chơi. Những trò chơi Dựa vào kết quả thu được tính theo này có số lượng ít và nội dung đơn giản, điểm của trẻ chúng tôi tính được giá trị không phù hợp với đặc điểm KQH của trung bình là 20,66 và độ lệch chuẩn là lứa tuổi MGL, chủ yếu luyện tập cho trẻ 12,34. Với kết quả trên, điểm của trẻ KQH theo dấu hiệu chung giống nhau ở được phân tán từ 8,32 đến 33 điểm. Kết bên ngoài, chưa chú ý dạy trẻ KQH theo quả này cho thấy số lượng trẻ tập trung dấu hiệu chung giống nhau bên trong bản 158
7. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Đỗ Thị Minh Nguyệt ___ chất hơn. Các trò chơi trong tuyển tập các bên trong bản chất hơn) thể hiện ở việc trò chơi dành cho trẻ MGL chỉ chú ý dạy trẻ thực hiện bài tập ở nhóm 1 đạt điểm trẻ KQH hành động mà chưa chú ý đến mức 3 và mức 4 cao hơn hẳn so với khả năng KQH bằng ngôn ngữ, nghĩa là nhóm bài tập 2. Kết quả này phản ánh khi trò chơi chưa yêu cầu trẻ giải thích hành thực hiện những bài tập đòi hỏi KQH dựa động phân nhóm, phân loại và dùng từ vào dấu hiệu chung giống nhau ở bên khái quát để gọi tên chung cho nhóm. ngoài thì đa số trẻ đã biết dựa vào dấu - Nguyên nhân thứ ba: Trong chương hiệu chung giống nhau để phân nhóm, trình giáo dục mầm non, nội dung cho trẻ phân loại sự vật và biết giải thích hành LQVT cũng chưa quan tâm nhiều đến động phân nhóm, phân loại của mình. việc phát triển KQH cho trẻ MGL (5-6 Khi thực hiện bài tập đòi hỏi phải KQH tuổi), chưa đưa ra yêu cầu cụ thể về nội theo dấu hiệu chung giống nhau bản chất dung cần dạy KQH cho trẻ. Bộ chuẩn hơn thì đa số trẻ MGL (5-6 tuổi) gặp khó phát triển trẻ 5 tuổi có nội dung KQH còn khăn trong việc tìm ra dấu hiệu chung chung chung và thấp hơn khả năng KQH giống nhau để phân nhóm, phân loại sự của trẻ theo các nghiên cứu của các nhà vật, hiện tượng; trẻ gặp khó khăn trong tâm lí học. việc dùng ngôn ngữ để giải thích hành Những nguyên nhân nêu trên đã động phân nhóm, phân loại của mình. làm hạn chế khả năng KQH ở trẻ MGL 3.2. Một số kiến nghị (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT. - Đối với Vụ Mầm non, Bộ Giáo dục 3. Kết luận và kiến nghị và Đào tạo: 3.1. Kết luận + Cần kết hợp với các trường sư Kết quả khảo sát thực trạng mức độ phạm có khoa giáo dục mầm non để bồi KQH của trẻ MGL (5-6 tuổi) trong hoạt dưỡng chuyên môn về lí luận KQH và động LQVT qua 6 bài tập đo cho thấy đặc biệt là đặc điểm KQH của trẻ MGL khả năng KQH của trẻ còn ở mức thấp. (5-6 tuổi). Nhiều trẻ chỉ mới dừng ở khả năng biết + Cần bổ sung, chỉnh sửa và cụ thể tìm ra dấu hiệu chung nào đó và phân hóa chỉ số đánh giá khả năng KQH của nhóm, phân loại sự vật theo dấu hiệu trẻ MGL (5-6 tuổi) trong Bộ chuẩn phát chung đó. Đa số trẻ chưa biết dùng ngôn triển trẻ em 5 tuổi cho phù hợp. ngữ để giải thích vì sao lại xếp những vật - Đối với các trường sư phạm: Nên đó vào cùng nhóm và hầu hết các trẻ biên tập các trò chơi học tập nhằm phát chưa biết dùng từ khái quát để gọi tên triển khả năng KQH cho trẻ MGL (5-6 chung cho nhóm. tuổi) trong hoạt động LQVT, đặc biệt là Khả năng KQH của trẻ ở các bài những trò chơi học tập đòi hỏi phải giải tập nhóm 1 (KQH theo dấu hiệu chung quyết nhiệm vụ chơi KQH dựa vào dấu giống nhau bên ngoài) tốt hơn so với các hiệu chung giống nhau bên trong bản bài tập ở nhóm 2 (KQH theo dấu hiệu chất hơn và KQH bằng ngôn ngữ, nhằm 159
8. Tư liệu tham khảo Số 65 năm 2014 ___ giúp giáo viên có nguồn trò chơi phong dụng trò chơi học tập nhằm phát triển khả phú để tổ chức các hoạt động giáo dục năng KQH cho trẻ MGL (5-6 tuổi). Trên phát triển trí tuệ cho trẻ. cơ sở đó điều chỉnh nội dung kế hoạch - Đối với các trường mầm non: Ban giáo dục nhằm tăng cường trò chơi học giám hiệu cần thường xuyên kiểm tra kế tập phát triển khả năng KQH cho trẻ hoạch giáo dục của GVMN về việc sử MGL (5-6 tuổi) trong hoạt động LQVT. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi (ban hành kèm theo Thông tư số 23/2012/TT-BGD ĐT ngày 23-10-2010 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT). 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Chương trình giáo dục mầm non, Nxb Giáo dục Việt Nam. 3. Lê Thu Hương, Lê Thị Ánh Tuyết (đồng chủ biên) (2010), Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non mẫu giáo lớn (5-6 tuổi), Nxb Giáo dục Việt Nam. 4. Trần Thị Ngọc Trâm (2003), Thiết kế và sử dụng trò chơi học tập nhằm phát triển khả năng khái quát hóa của trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi), Luận án Tiến sĩ Giáo dục học, Viện Khoa học Giáo dục. 5. Vưgotxki L. X. (1997), Tuyển tập tâm lí học, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 6. Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên), Nguyễn Văn Lũy, Đinh Văn Vang (2010), Giáo trình Tâm lí học đại cương, Nxb Đại học Sư phạm. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 21-10-2013; ngày phản biện đánh giá: 23-10-2013; ngày chấp nhận đăng: 16-9-2014) 160