Thực trạng mức độ định hướng trong không gian của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hệ thống bài tập đo nghiệm

Nội dung text: Thực trạng mức độ định hướng trong không gian của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi qua hệ thống bài tập đo nghiệm

1. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 34 năm 2012 ___ THỰC TRẠNG MỨC ĐỘ ĐỊNH HƯỚNG TRONG KHÔNG GIAN CỦA TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI QUA HỆ THỐNG BÀI TẬP ĐO NGHIỆM NGUYỄN THỊ HẰNG NGA* TÓM TẮT Bài báo đề cập về thực trạng mức độ định hướng trong không gian (ĐHTKG) của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở một số trường mầm non trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM). Kết quả khảo sát bước đầu cho thấy: Mức độ ĐHTKG của trẻ mẫu giáo (MG) 5-6 tuổi còn tương đối thấp chưa phát triển tương xứng với tiềm năng nhận thức không gian của trẻ trong giai đoạn này. Từ khóa: định hướng trong không gian, trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. ABSTRACT The status of levels of spatial orientation by 5-6 year old preschool children through the system of tests The article is about the status of levels of spatial orientation of 5-6 year old preschool children at some preschools in HCMC. The findings show that the level of spatial orientation by 5-6 years old preschool children is relatively low compared with the development of cognitive potential at this stage. Keywords: spatial orientation, 5-6 year old preschool children. 1. Đặt vấn đề 5-6 tuổi còn thấp so với tiềm năng của trẻ Việc hình thành sự định hướng trong giai đoạn này. trong không gian cho trẻ giữ vai trò đặc 2. Khái quát về quá trình điều tra biệt quan trọng ở trường mầm non (MN). thực trạng Bất kì hoạt động nào của trẻ ở trường 2.1. Mục đích điều tra MN cũng cần đến sự ĐHTKG. Sự Nhằm đánh giá thực trạng mức độ ĐHTKG được xem là một trong những hình thành sự ĐHTKG của trẻ 5-6 tuổi ở điều kiện cần thiết để hình thành sự nhận các trường MN trên địa bàn TPHCM hiện thức và phát triển nhân cách của trẻ. Vì nay. thế, việc phát triển khả năng ĐHTKG cho 2.2. Đối tượng điều tra trẻ ngay từ lứa tuổi MN là vô cùng cần Khảo sát được thực hiện với 168 trẻ thiết. Đặc biệt, đối với trẻ 5-6 tuổi, khả 5-6 tuổi của các trường mầm non ở nội năng ĐHTKG tốt sẽ giúp trẻ thích nghi thành và ngoại thành TPHCM, như: cao với việc học tập ở phổ thông. Tuy Trường Mầm non 12, quận Tân Bình; nhiên, do nhiều lí do khách quan và chủ Trường Mầm non Tuổi Thơ 7, Quận 3; quan, hiện nay mức độ ĐHTKG của trẻ Trường Mầm non Sơn Ca, Quận 9 và * Trường Mầm non Tân Phú, Quận 9. ThS, Trường Đại học Sư phạm TPHCM 48
2. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Hằng Nga ___ 2.3. Nội dung điều tra Mức độ 2: Xác định vị trí các đồ Điều tra mức độ ĐHTKG của trẻ 5- vật nằm ở vùng KG giao thoa giữa các 6 tuổi. trục của cơ thể trẻ, của người khác hoặc 2.4. Xây dựng bài khảo sát mức độ của vật bất kì lấy làm chuẩn. Nhiệm vụ ĐHTKG của trẻ 5-6 tuổi này nhằm mục đích đo mức độ phát triển i) Cơ sở xây dựng bài khảo sát đánh hành động tri giác đối chiếu với các giá mức độ ĐHTKG hướng KG chính của trẻ. Để xây dựng hệ thống bài khảo sát Mức độ 3: Xác định mối quan hệ đánh giá mức độ ĐHTKG của trẻ 5-6 KG của các vật so với nhau. Nhiệm vụ tuổi, chúng tôi dựa vào cơ sở lí luận sau: này nhằm mục đích đo mức độ tư duy - Khái niệm sự ĐHTKG KG của trẻ trong việc phân tích, so sánh, - Đặc điểm hình thành sự ĐHTKG tổng hợp khái quát hóa nhằm đánh giá của trẻ 5-6 tuổi mối quan hệ giữa các vật thể khác nhau - Cơ chế tâm lí của việc hình thành trong KG. sự ĐHTKG cho trẻ MN Bài khảo sát gồm hệ thống 4 bài tập - Nội dung chương trình hình thành với các nhiệm vụ khác nhau: sự ĐHTKG cho trẻ 5-6 tuổi. - Nhiệm vụ ĐHTKG ba chiều, có: ii) Nội dung bài khảo sát Bài 1: Yêu cầu trẻ ĐHTKG khi trẻ Để điều tra mức độ ĐHTKG của lấy mình làm chuẩn trẻ, chúng tôi thiết kế bài khảo sát gồm 4 Bài 2: Yêu cầu trẻ ĐHTKG khi trẻ bài tập với các nhiệm vụ ĐHTKG khác lấy người khác làm chuẩn nhau, như: ĐHTKG hai chiều, ĐHTKG Bài 3: Yêu cầu trẻ ĐHTKG khi trẻ ba chiều khi trẻ lấy mình làm chuẩn, khi lấy đối tượng bất kì làm chuẩn. trẻ lấy người khác làm chuẩn và khi trẻ - Nhiệm vụ ĐHTKG hai chiều, có: lấy vật bất kì làm chuẩn. Mỗi bài tập Bài 4: Yêu cầu trẻ định hướng trên được xây dựng bằng hệ thống các câu hỏi mặt phẳng. hoặc các yêu cầu từ đơn giản đến phức 2.5. Thang đánh giá mức độ hình tạp theo 3 mức độ như sau: thành sự ĐHTKG của trẻ Mức độ 1: Xác định vị trí của vật Mỗi bài tập có 8 câu, gồm: mức độ nằm trên trục hoặc tiếp giáp với các trục 1: có câu 1, 2, 3; mức độ 2: câu 4, 5, 6; (trục thẳng đứng, nằm ngang, chính diện) mức độ 3: câu 7, 8. Tổng số điểm của của cơ thể trẻ, của người khác hoặc của mỗi bài là 10 điểm. Trong đó, thang điểm đối tượng bất kì lấy làm chuẩn. Nhiệm vụ cụ thể cho từng câu thể hiện ở bảng 1 như này nhằm mục đích đo mức độ phát triển sau: hành động tri giác đồng nhất với các hướng KG chính của trẻ. 49
3. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 34 năm 2012 ___ Bảng 1. Thang điểm bài khảo sát mức độ ĐHTKG cho trẻ MG 5-6 tuổi Bài 4 Bài 1 Bài 2 Bài 3 Đo mức Đo mức độ Đo mức độ Đo mức độ độ định Số câu ĐHTKG ĐHTKG ĐHTKG hướng Bài tập trong Trẻ lấy Mức độ từng Trẻ lấy người khác Trẻ lấy Trên bài mình làm làm chuẩn vật bất kì mặt chuẩn Lần Lần làm chuẩn phẳng 1 2 Mực độ 1 Câu 1 0,5 0,25 0,25 0,5 0,5 Tri giác đồng nhất với Câu 2 0,5 0,25 0,25 0,5 0,5 các hướng KG chính Câu 3 1 0,5 0,5 1 1 (2 điểm) Mức độ 2 Câu 4 1 0,5 0,5 1 1 Tri giác đối chiều với Câu 5 1 0,5 0,5 1 1 các hướng KG chính Câu 6 2 1 1 2 2 (4 điểm) Mức độ 3 Câu 7 2 1 1 2 2 Tư duy KG (4 điểm) Câu 8 2 1 1 2 2 Tổng từng bài 10 10 10 10 Tổng điểm 4 bài 40 điểm Với thang điểm tổng là 40, mức độ 3. Kết quả điều tra thực trạng ĐHTKG của trẻ được đánh giá như sau: Tiến hành đo mức độ ĐHTKG của + Loại giỏi: Trẻ đạt số điểm từ 168 trẻ MG 5-6 tuổi bằng cách cho mỗi 36 đến 40 trẻ thực hiện độc lập bài khảo sát từ 20 + Loại khá: Trẻ đạt số điểm từ đến 25 phút. Sau khi kết thúc quá trình 28 đến dưới 36 khảo sát, dựa vào thang đánh giá đã trình + Loại trung bình: Trẻ đạt số bày ở bảng 1, kết quả được ghi nhận điểm từ 20 đến dưới 28 trong bảng 2 sau đây: + Loại yếu: Trẻ đạt dưới 20 điểm. Bảng 2. Thực trạng mức độ ĐHTKG của trẻ 5-6 tuổi Kết quả Số trẻ Trung Giỏi Khá Yếu X bình SL % SL % SL % SL % 168 24,4 4 4,16 50 29,76 78 46,42 33 19,64 50
4. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Hằng Nga ___ Bảng 2 cho thấy mức độ ĐHTKG tiến hành phân tích mức độ ĐHTKG qua của trẻ MG 5-6 tuổi tương đối thấp, chỉ ở kết quả thực hiện từng bài tập với các mức trung bình ( X = 24,4). Trong tổng nhiệm vụ khác nhau, như định hướng số 168 trẻ được khảo sát, 46,42% có mức trong không gian ba chiều (khi trẻ lấy độ ĐHTKG đạt loại TB, 19,64% đạt loại mình làm chuẩn, lấy người khác và đối yếu, chỉ có 4,16% có mức độ ĐHTKG tượng bất kì làm chuẩn), định hướng đạt loại giỏi và 29,76% trẻ có mức độ trong không gian hai chiều (hay định ĐHTKG đạt loại khá. hướng trên mặt phẳng) và qua mức độ Để đánh giá khách quan mức độ phát triển nhận thức KG của trẻ. Kết quả hình thành sự ĐHTKG của trẻ, chúng tôi này được khái quát ở bảng 3 như sau: Bảng 3. Mức độ ĐHTKG của trẻ MG 5-6 tuổi qua kết quả thực hiện từng bài tập và qua mức độ phát triển nhận thức không gian Mức độ 2 Mức độ 1 (Tri giác đối Mức độ 3 (Tri giác Mức độ chiếu với các (Tư duy Tổng đồng nhất Bài hướng chính KG) trong KG) trong KG) X X X X Bài 1 ĐHTKG khi trẻ lấy 2 3,68 0,64 6,32 mình làm chuẩn Bài 2 ĐHTKG khi trẻ lấy 1,7 3,25 0,64 5,59 người khác làm chuẩn Bài 3 ĐHTKG khi trẻ lấy 1,73 3,16 0,54 5,43 đối tượng bất kì làm chuẩn Bài 4 ĐHTKG khi trẻ lấy 1,9 3,68 1,48 7,06 đối tượng bất kì làm chuẩn Tổng 1,83 3,44 0,82 24,4 51
5. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 34 năm 2012 ___ Bảng 3 cho thấy: hướng phải - trái và hướng trên - dưới i) Mức độ ĐHTKG của trẻ qua kết nên trẻ dễ dàng xác định các hướng và vị quả thực hiện từng bài tập là chưa cao và trí trên nó hơn là ĐHTKG ba chiều với có sự chênh lệch rõ rệt giữa các bài. Cụ hệ quy chiếu phức tạp. thể: ở bài tập 1- Đánh giá mức độ - Mức độ ĐHTKG ba chiều của trẻ ĐHTKG khi trẻ lấy mình làm chuẩn có trong từng nội dung: khi trẻ lấy mình làm điểm trung bình (TB) là 6,32; ở bài tập 2 chuẩn (bài tập 1), lấy người khác làm - Đánh giá mức độ ĐHTKG khi trẻ lấy chuẩn (bài tập 2) và lấy vật bất kì làm người khác làm chuẩn có điểm TB là chuẩn (bài tập 3) cũng có sự chênh lệch 5,59; ở bài tập 3- Đánh giá mức độ đáng kể. Mức độ ĐHTKG khi trẻ lấy ĐHTKG khi trẻ lấy đối tượng bất kì làm người khác và đối tượng bất kì làm chuẩn chuẩn có điểm TB là 5,43 và ở bài tập 4- (điểm TB <6,0) thấp hơn so với mức độ Đánh giá mức độ định hướng trên mặt ĐHTKG khi trẻ lấy mình làm chuẩn phẳng có điểm TB là 7,06. Mặc dù điểm (điểm TB = 6,32). Khi thực hiện bài tập trung bình cộng (TBC) của trẻ khi thực khảo sát, đa số trẻ có thể dễ dàng cho biết hiện 4 bài khảo sát đạt mức TB vị trí của những vật ở xung quanh mình, ( X =24,4) nhưng điểm TB ở từng bài tập nhưng để trả lời vật ở đâu so với cô giáo, có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể như sau: so với bạn hoặc so với một vật nào đó là - Mức độ định hướng trong không điều khó khăn với trẻ. Trẻ phải mất nhiều gian hai chiều (Định hướng trên mặt thời gian để suy nghĩ và thực hiện nhiều phẳng ở bài tập 4) có điểm TB (7,06) cao hành động thực hành ở bên ngoài như hơn hẳn so với mức độ ĐHTKG ba chiều xoay người hoặc tiến gần đến đối tượng (bài tập 1 là 6,32, bài tập 2 là 5,59 và bài rồi mới trả lời chính xác vị trí của vật. Đa tập 3 là 5,43). Quá trình khảo sát cho số trẻ có thể nhận biết chính xác các thấy, đa số trẻ có thể giải quyết chính xác hướng: phía trên - phía dưới, phía trước - các nhiệm vụ định hướng trên mặt phẳng phía sau, nhưng khó phân biệt các hướng như: chỉ ra các thành phần của mặt phẳng phía phải - phía trái của bản thân và của (phần trên - phần dưới, phần phải - phần đối tượng khác. Một số trẻ có thể nhận ra trái, phần giữa mặt phẳng), chỉ ra từng vị các hướng “phía phải - phía trái”, nhưng trí cụ thể tương ứng với từng phần (bên phản ánh bằng lời không chính xác, hay trên - bên dưới, bên phải - bên trái) và nhầm lẫn từ “phía phải”, “phía trái” với nhận ra các vị trí giao thoa giữa 2 trục nhau. Cụ thể như khi cô giáo hỏi: “Hãy phải - trái và trên - dưới của mặt phẳng. cho cô biết cái ghế ở phía nào của cô?” Chỉ có số ít các cháu còn chưa phân biệt (Phía phải của cô). Cháu MQ, NN trả lời được góc trên bên phải với góc dưới bên sai rằng: “Ghế ở phía trái của cô”. Để phải của tờ giấy hoặc góc trên bên trái tờ kiểm tra xem cháu có nhầm lẫn với từ giấy với góc dưới bên trái tờ giấy. Điều “phải - trái” hay không, cô giáo yêu cầu này có thể giải thích rằng mặt phẳng là cháu đặt cái ô tô về phía phải của cô, sau KG hai chiều chỉ có hai hướng cơ bản: đó đặt quả bóng ở phía trái của cô. Kết 52
6. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Hằng Nga ___ quả là trẻ thực hiện chính xác nhiệm vụ đưa ra những nhiệm vụ nhằm yêu cầu trẻ này. xác định vị trí của vật khi nó nằm tiếp Như vậy, ở trẻ MG 5-6 tuổi, mức giáp với các trục chính. Kết quả là điểm độ ĐHTKG khi trẻ lấy mình làm chuẩn TBC của trẻ khá cao, đạt 1,83 so với tổng cao hơn mức độ ĐHTKG khi trẻ lấy điểm cho mức độ này là 2 và có 77,5% số người khác, đối tượng khác bất kì làm trẻ có điểm số tuyệt đối. Quan sát thấy đa chuẩn. Khi lấy mình làm chuẩn, dựa vào số trẻ không cần sử dụng các hành động hệ tọa độ cảm giác của bản thân trẻ dễ thực hành tiếp xúc trực tiếp bên ngoài mà dàng nhận ra hệ tọa độ với các hướng KG vẫn có thể nhận biết và phản ánh tương chính, để từ đó đánh giá vị trí KG của các đối chính xác vị trí của vật khi nó nằm đối tượng xung quanh một cách chính trên trục hoặc tiếp giáp với các trục thẳng xác. Việc chuyển hệ tọa độ cảm giác của đứng, trục chính diện và trục nằm ngang mình sang hệ tọa độ cảm giác của một của cơ thể trẻ hoặc của người khác. Chỉ người khác hoặc chuyển sang hệ tọa độ có một vài cháu như: AP, PT, HH còn phương hướng của vật bất kì là vô cùng cần phải thực hiện nhiều hành động như: khó khăn với trẻ. Việc này đòi hỏi trẻ chạm tay, nghiêng người hoặc tiến sát về phải có sự hình dung khi áp trục cơ thể phía có bạn hoặc có vật mới có thể nói của mình lên trục cơ thể của người khác. chính xác vị trí của những đối tượng này. Dựa vào sự tương thích giữa các bộ phận: Có thể thấy rằng, mức độ tri giác đồng mắt, đầu, chân tay, lưng bụng của cơ thể nhất với các hướng chính trong KG của trẻ ứng với cơ thể người khác mà trẻ có trẻ là tương đối tốt. thể nhận ra hệ tọa độ phương hướng của Ở mức độ 2: Đánh giá mức độ tri người khác và của vật bất kì. Trẻ gặp khó giác đối chiếu với các hướng chính trong khăn hơn khi phải xác định hệ tọa độ KG. Để đo mức độ này, bài khảo sát đưa phương hướng của một vật bất kì không ra 3 câu hỏi yêu cầu trẻ xác định vị trí có sự tương ứng với các bộ phận trên cơ của vật khi nó nằm ở vùng KG giao thoa. thể trẻ. Điều này lí giải vì sao mức độ Ở mức độ này, trẻ có điểm TBC là 3,44 ĐHTKG khi trẻ lấy mình làm chuẩn cao so với tổng điểm là 4 và có 64,5% đạt hơn so với khi trẻ lấy người khác làm điểm tuyệt đối. Đa số trẻ có thể xác định chuẩn và mức độ ĐHTKG khi trẻ lấy vị trí của vật khi nó nằm ở vùng KG giao người khác làm chuẩn cao hơn so với khi thoa giữa trục thẳng đứng và trục chính trẻ lấy vật bất kì làm chuẩn. diện nhưng chưa nhận biết chính xác vị ii) Nhận thức KG của trẻ phát triển trí của các vật khi nó nằm ở vùng KG ở mức độ thấp, chủ yếu ở khả năng tri giao thoa giữa trục nằm ngang và trục giác đồng nhất với các hướng không gian chính diện. Để giải quyết nhiệm vụ chính. Biểu hiện cụ thể như sau: ĐHTKG ở mức độ này, hầu như trẻ phải Ở mức độ 1: Đánh giá mức độ tri thực hiện nhiều hành động tiếp xúc trực giác đồng nhất với các hướng chính tiếp như tiến gần đến đối tượng, xoay đầu trong KG. Để đo mức độ này, chúng tôi hoặc chỉ tay về phía có vật hoặc dịch nó 53
7. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 34 năm 2012 ___ về một phía nào đó của đối tượng được 4% số trẻ đạt điểm tuyệt đối. Hầu hết trẻ lấy làm chuẩn mà chưa thể ước lượng chỉ nhận biết vị trí của các vật một cách bằng mắt, hình dung trong đầu sự đối rời rạc trong KG. Trẻ chưa nhận ra rằng chiếu, dịch chuyển vật theo các hướng chúng nằm trong một vùng KG rộng lớn chính trong KG. Vì thế, trẻ không thể và có sự thống nhất với nhau. Trẻ chưa đánh giá chính xác vị trí của vật nằm ở giải quyết được nhiệm vụ phản ánh mối các vùng KG giao thoa. Trẻ thấy khó quan hệ KG do khả năng tư duy KG của khăn khi định hướng vị trí của vật trong trẻ còn thấp. Trẻ chỉ có thể phát triển khả vùng KG rộng. Đa số trẻ chỉ chấp nhận năng tư duy KG, tìm ra mối quan hệ KG vật ở một vị trí KG gần nhất với các trục khi trẻ có thể thực hiện thuần thục hành chính của chuẩn mà không thừa nhận tính động ước lượng bằng mắt, hành động giao thoa về vị trí trong KG của vật. Ví dùng lời để nhận biết và đánh giá chính dụ: Đặt búp bê ở phía trước và gần về xác tính giao thoa vị trí trong KG của các phía bên phải của cô giáo. Hầu hết trẻ vật ở xung quanh. cho rằng búp bê nằm ở bên phải cô mà Nhìn chung, xét ở bình diện nhận không thừa nhận nó còn nằm ở phía trước thức bên trong, mức độ ĐHTKG của trẻ cô. Để tìm hiểu kĩ hơn nguyên nhân gây chỉ đạt ngưỡng hành động tri giác KG. ra tình trạng trẻ chưa thể đánh giá chính Mức độ tư duy KG của trẻ chưa phát xác vị trí của vật khi nó nằm ở cùng KG triển tương xứng với tiềm năng nhận thức giao thoa nhau, chúng tôi quan sát quá KG của trẻ trong giai đoạn này. trình GV tổ chức cho trẻ luyện tập 4. Kết luận ĐHTKG ở trường MN. Đa số GV thường Qua việc phân tích kết quả khảo sát đặt vật ở những vị trí rất đặc biệt, nằm mức độ ĐHTKG của trẻ 5-6 tuổi ở một trên hoặc tiếp giáp với các trục chính của số trường mầm non trên địa bàn TPHCM, chuẩn trong cự li gần. Vì thế trẻ chỉ được chúng tôi rút ra một số nhận xét sau: luyện tập nhận biết vị trí của vật khi nó - Mức độ ĐHTKG của trẻ 5-6 tuổi nằm trong vùng KG hẹp và nằm trên các còn thấp, chỉ đạt mức trung bình hướng tọa độ chính của trẻ, người khác - Mức độ ĐHTKG hai chiều cao hơn hoặc vật bất kì. Trẻ không được tạo cơ so với mức độ ĐHTKG ba chiều hội luyện tập hành động ước lượng bằng - Mức độ trẻ định hướng khi lấy mắt để đánh giá vị trí KG của những vật người khác và đối tượng bất kì làm chuẩn khi nó nằm trong vùng KG rộng hoặc còn thấp nằm ở những vùng KG giao thoa nhau. - Mức độ nhận thức KG của trẻ phát Vì vậy, mức độ tri giác đối chiếu với các triển chưa cao, chủ yếu hình thành ở mức hướng chính trong KG của trẻ còn chưa độ tri giác đồng nhất và tri giác đối chiếu cao. với các hướng chính trong KG. Khả năng Ở mức độ 3: Phản ánh mối quan hệ tư duy KG của trẻ chưa tốt, chưa được KG giữa các đối tượng, trẻ chỉ đạt điểm phát triển đúng với tiềm năng nhận thức TBC là 0,82 so với điểm tối đa là 4 và chỉ KG của trẻ ở giai đoạn này. Điều này dẫn 54
8. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Hằng Nga ___ đến tình trạng trẻ chưa đánh giá chính Vì vậy, nhà sư phạm cần thiết phải tìm ra xác vị trí của vật khi nó ở những vùng những biện pháp giáo dục tối ưu để cải KG giao thoa nhau và chưa thể nhận ra thiện quá trình hình thành sự ĐHTKG ở mối quan hệ KG giữa chúng. trường MN nhằm nâng cao mức độ Như vậy, mức độ ĐHTKG của trẻ ĐHTKG cho trẻ. 5-6 tuổi chưa đạt yêu cầu so với lứa tuổi. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Howard Gardner (1998), Cơ cấu trí khôn - Lí thuyết về nhiều dạng trí khôn, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 2. Trương Xuân Huệ (1997), Phương pháp hình thành các biểu tượng toán ban đầu của trẻ MG, Tài liệu lưu hành nội bộ, Trường Cao đẳng Sư phạm Mẫu giáo Trung ương 3. 3. J. Piaget (1998), Tâm lí học trí khôn, Nxb Giáo dục. 4. Lêusina A.M (1974), Phương pháp cho trẻ mẫu giáo làm quen với Toán, Nguyễn Thị Tuyết Nga dịch, Đinh Thị Nhung hiệu đính, tài liệu lưu hành nội bộ, Trường Cao đẳng Sư phạm Mẫu giáo Trung ương 3. 5. Đỗ Thị Minh Liên (2008), Phương pháp hình thành biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mầm non, Nxb Đại học Sư phạm. 6. Phan Trọng Ngọ (1996), J.Piaget - Nhà bác học về trẻ em và trẻ thơ, Kỉ yếu Hội thảo khoa học về nhà tâm lí học kiệt xuất J.Piage do Thành hội Tâm lí - Giáo dục học Việt Nam tổ chức tại TPHCM, ngày 27-12-1996. 7. Mc Gee, M. G. (1979), Human spatial abilities:Psychometric studies and environmental, genetic, hormonal, and neurological influences, Psychological Bulletin 86. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 17-12-2011; ngày chấp nhận đăng: 10-02-2012) 55