Bài giảng Bệnh dịch tả vịt

Nội dung text: Bài giảng Bệnh dịch tả vịt

1. Bệnh Dịch tả vịt (Duck plague, Duck virus enteritis, Pestis anatum)
2. Giới thiệu chung ◼ Bệnh DTV là một bệnh TN cấp tính lây lan nhanh do 1 loại VR gây nên ở vịt, ngan, ngỗng, thiên nga ◼ Đặc trưng của bệnh là thành mạch bị tổn thương, xuất huyết cơ quan, niêm mạc đường tiêu hóa bị phá hủy, bệnh tích ở các cơ quan lympho ◼ Bệnh gây thiệt hại đáng kể do tỷ lệ chết cao, giảm sản lượng trứng
3. Lịch sử và địa dư bệnh ◼ Năm 1923, Baudet báo cáo 1 vụ dịch cấp tính gây xuất huyết xảy ra trên đàn vịt nuôi tại Hà lan – Tuy không phân lập được mầm bệnh nhưng đã xác định nguyên nhân gây bệnh do 1 loại mầm bênh qua lọc gây nên – Sau đó, nhiều ổ dịch đã ghi nhận ở Hà lan – Lúc đầu người ta tưởng là bệnh do VR tương tự như Fowl plague (influenza) gây nên ▪ Sau này Bos bằng thực nghiệm chỉ gây bệnh được trên vịt, không gây bệnh thực nghiệm được cho gà, bồ câu, thỏ, chuột lang → KL : nguyên nhân gây bệnh không phải do VR cúm, mà do 1 loại VR khác gây bệnh ở vịt, gọi là “Duck plague” ◼ Bệnh xảy ra ở tất cả các nơi trên TG : Trung Quốc, Pháp, Bỉ, Ấn Độ, Thái Lan, Anh, Canada, Hungary, Úc, Việt nam ◼ VN : bệnh gây thiệt hại đáng kể
4. Căn bệnh ◼ Bệnh DTV do VR họ Herpesvirus, thuộc bộ Alpha herpesvirus gây nên – VR có cấu trúc nhân ADN – VR không gây ngưng kết hồng cầu cũng như không hấp phụ hồng cầu ◼ Hình thái : – VR có hình cầu, kích thước capsid từ 91 – 93 nm; nhân 61 nm, hạt virus 126 – 129 nm (hạt VR trưởng thành có thể có kích thước lớn hơn 156 – 384 nm) – VR có vỏ bọc lipid bên ngoài
5. Căn bệnh ◼ Trong cơ thể, VR nhân lên trước tiên ở niêm mạc ống tiêu hóa, đặc biệt ở thực quản; sau đó di chuyển đến túi Fabricius, tuyến ức, lách và gan – Các tế bào biểu mô và đại thực bào của các cơ quan là nơi VR nhân lên ◼ Tính chất nuôi cấy – VR nhân lên trên môi trường tế bào xơ phôi gà, tế bào thận hoặc gan phôi vịt; gây bệnh tích tế bào – VR nhân lên khi nuôi cấy trên màng nhung niệu phôi vịt 9 – 14 ngày tuổi – VR có thể thích nghi trên phôi gà sau 1 vài lần cấy trên phôi vịt
6. Căn bệnh ◼ Sức đề kháng – VR mẫm cảm với các chất tan mỡ như ete, cloroform – VR bị phá hủy 10´/56°C; 90 – 120´/50°C ▪ Nhiệt độ phòng 22°C/ 30 ngày ▪ pH 3 và 11, VR nhanh chóng bị bất hoạt
7. Truyền nhiễm học ◼ Loài vật mắc bệnh – Trong thiên nhiên, vịt, ngan, ngỗng, thiên nga mẫn cảm với bệnh – VR có thể nhân lên trên phôi gà và gà 2 tuần tuổi – Không thấy ghi nhận bệnh ở các loài động vật có vú – Một số loài thủy cầm khác cũng mắc bệnh – Con vật mắc bệnh ở mọi lứa tuổi, có thể từ 7 ngày → trưởng thành
8. Truyền nhiễm học ◼ Lây lan : – Lây trực tiếp do tiếp xúc với gia cầm bệnh – Lây gián tiếp qua đường tiêu hóa (thức ăn, nước uống), hoặc qua đường hô hấp – Bằng thực nghiệm, có thể gây bệnh qua đường miệng, nhỏ mũi, tiêm tĩnh mạch, tiêm xoang phúc mạc, tiêm dưới da hoặc qua hậu môn ▪ Đường dưới da yêu cầu 1 lượng VR nhỏ nhất để giết chết ĐVTN ▪ Đường miệng cần nhiều VR nhất – Qua động vật chân đốt, VR có thể truyền qua máu – Đường truyền dọc : phân lập được mầm bệnh từ trứng gia cầm bệnh và đã gây bệnh thực nghiệm
9. Truyền nhiễm học ◼ Mùa vụ – Bệnh thường xảy ra vào mùa hè – Thường xảy ra ghép với các bệnh THT gia cầm, viêm gan vịt do VR ◼ Chất chứa căn bệnh – Trong cơ thể : máu tim; gan, lách; dịch tiết – Ngoài môi trường : nơi chứa chất bài xuất, bài tiết như nền chuồng, sân chơi, bãi chăn thả
10. Triệu chứng ◼ Thời gian nung bệnh 3 – 7 ngày – Sau khi xuất hiện triệu chứng, con vật chết trong vòng 1 – 5 ngày ◼ Vịt chết nhanh, đột ngột, tỷ lệ chết rất cao (5 – 100%) – Vịt đẻ, tỷ lệ đẻ giảm (25 – 40%) – Vịt trống : sa dịch hoàn ◼ Các triệu chứng khác – Mí mắt sưng, dính, giảm ăn, khát nước, xù lông, chảy nước mũi – Vùng đầu, cổ sưng, mềm → sờ tay vào thấy giống như quả chuối chín
11. Triệu chứng ◼ Các triệu chứng khác – Vịt ỉa chảy nhiều, hậu môn bẩn, dính bết phân: phân loãng, màu trắng xanh, mùi thối khắm, có thể có máu và màng giả – Vịt bệnh không thể tự đứng, liệt cánh (xã, bai cánh, chân), suy kiệt và chết ▪ Nếu bắt buộc chuyển động, run cổ, đầu và toàn thân – Vịt 2 – 7 tuần thấy giảm ăn, mỏ màu xanh, viêm kết mạc, chảy nước mũi có nhiều dịch nhày, hậu môn dính máu – Tỷ lệ ốm dao động tùy thuộc vào tuổi, tính bịêt, độc lực VR
12. Bệnh tích ◼ Xác chết gầy ◼ Tổ chức liên kết dưới da thấm dịch và keo nhày, có xuất huyết ◼ Đầu, cổ vịt có hiện tượng viêm thủy thũng, tích dịch ◼ Khí, phế quản viêm, xuất huyết, tụ máu, thực quản lấm tấm xuất huyết ◼ Viêm ngoại tâm mạc, xoang bao tim tích nước, có thể có xuất huyết ngoại tâm mạc ◼ Phổi viêm, tụ máu
13. Bệnh tích ◼ Gan tụ máu ◼ Lách sưng, tụ máu hoặc xuất huyết ◼ Túi mật căng, sưng, dịch mật loãng ◼ Thận bị tụ máu nặng ◼ Ruột : nm ruột bị tụ máu nặng – Có điểm, vệt xuất huyết – Bệnh nặng thấy có nốt loét nhỏ, trên có phủ bựa màu trắng xám ◼ Dạ dày tuyến, dạ dày cơ xuất huyết ◼ Buồng trứng : căng, có khi xuất huyết – Có nhiều trứng non bị dị hình, vỡ ◼ Màng não, viêm, xuất huyết
14. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Vịt ỉa chảy nặng, phân xanh, phân trắng
15. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Vịt ỉa chảy nặng, phân xanh, phân trắng
16. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Xuất huyết tổ chức liên kết dưới da
17. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Xuất huyết tổ chức liên kết dưới da
18. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Tim xuất huyết
19. Bệnh Dịch tả vịt ◼ Dạ dày cơ loét
20. Chẩn đoán ◼ Chẩn đoán dựa vào DTH và TCBT – Chẩn đoán phân biệt : THT, VGV ◼ Chẩn đoán virus học – Bệnh phẩm : gan, óc, lách vịt nghi mắc bệnh ▪ Nghiền với nước SL thành HDBF ▪ Xử lý KS, ly tâm – Gây bệnh cho vịt hoặc phôi vịt ◼ Chẩn đoán HTH – Phản ứng trung hòa : chỉ số trung hòa > 1,75 (nếu VN index từ 0 – 1,5 →không kết luận con vật mắc bệnh) – ELISA ◼ PCR
21. Điều trị ◼ Không có thuốc điều trị đặc hiệu ◼ Khi đàn vịt bị bệnh, có thể can thiệp vacxin trực tiếp vào ổ dịch – Những vịt trong giai đoạn ủ bệnh hoặc đã bị bệnh →chết → tiêu diệt được nguồn bệnh
22. Phòng bệnh ◼ Vệ sinh phòng bệnh ◼ Vacxin phòng bệnh – Vacxin nhược độc DTV đông khô chế qua phôi vịt, pha tỷ lệ 1/200 ▪ Vịt con : tiêm 0,2 ml ▪ Vịt lớn : 0,5 ml ▪ Tiêm dưới da, MD 1 năm ▪ Nhược điểm : không khống chế được bệnh lây qua trứng – Vacxin nhược độc DTV chủng Jansen, chế qua phôi gà ▪ Tiêm cho vịt 1 – 2 tuần tuổi, vịt đẻ (tiêm lặp lại hàng năm) ▪ Tỷ lệ MD khoảng 70% ▪ Dùng can thiệp vào ổ dịch đạt hiệu quả cao