›
›

Bài giảng Kiểm toán 1 - Nguyễn Văn Thịnh

pdf 203 trang hapham 2780
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Kiểm toán 1 - Nguyễn Văn Thịnh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_kiem_toan_1_nguyen_van_thinh.pdf

Nội dung text: Bài giảng Kiểm toán 1 - Nguyễn Văn Thịnh

  1. KIỂM TOÁN (Phần 1) GV: Th.S Nguyễn Văn Thịnh Email: thinhfetp@gmail.com Bài giảng được xây dựng trên cơ sở có kế thừa Bài giảng của T.S Trần Phước , Trưởng khoa Kế toán – Kiểm toán, ĐH Công nghiệp TPHCM
  2. GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC Mục đích: Trang bị kiến thức cơ bản về Kiểm toán và tìm hiểu khái quát thực tiễn hoạt động của kiểm toán. Thời lượng: 45 tiết Tiểu luận: Thảo luận tình huống BBT và Viết bài luận. Đánh giá học viên: Theo quy chế học vụ Trường đại học Công nghiệp TPHCM 2
  3. GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC Tài liệu tham khảo: • Giáo trình Kiểm toán (Phần 1) – T.S Trần Phước và các tác giả. • Luật kiểm toán độc lập và các văn bản pháp luật trong lĩnh vực kiểm toán • Giáo trình Kiểm toán cơ bản của các trường đại học. 3
  4. Nội dung 1 Tổng quan về Kiểm toán Thi GK 2 Các khái niệm cơ bản trong KT Thi 3 Phương pháp Kiểm toán CK 4 Quy trình kiểm toán 4
  5. Chương 1: TỔNG QUAN VỀ KIỂM TOÁN
  6. Nội dung 1.1 Khái niệm kiểm toán 1.2 Đối tượng của kiểm toán 1.3 Các loại kiểm toán 1.4 Doanh nghiệp kiểm toán 1.5 Chuẩn mực kiểm toán và đạo đức nghề nghiệp 6
  7. 1.1 Khái niệm kiểm toán • Theo định nghĩa của Liên đoàn Kế toán quốc tế (IFAC): • “Kiểm toán là việc các kiểm toán viên độc lập kiểm tra và trình bày ý kiến của mình về BCTC” 7
  8. 1.1 Khái niệm kiểm toán • Theo tiến sĩ Rober N. Anthor (Đại học Harvard): “Kiểm toán là việc xem xét, kiểm tra các ghi chép kế toán bởi các Kiểm toán viên công cộng được thừa nhận độc lập và ở bên ngoài tổ chức kiểm tra. 8
  9. 1.1 Khái niệm kiểm toán • “Kiểm toán là quá trình các chuyên gia độc lập thu thập và đánh giá các bằng chứng về các thông tin có thể định lượng được của một đơn vị cụ thể, nhằm mục đích xác nhận và báo cáo về mức độ phù hợp giữa các thông tin này với các chuẩn mực đã được thiết lập” (Theo tác giả Alvin A.Aen và James K.Loebbecker) • 9
  10. 1.1 Khái niệm kiểm toán Thoâng tin caàn kieåm tra Caùc KTV: Thu thaäp & Baùo Ñuû naêng löïc Ñaùnh giaù Söï phuø hôïp caùo Ñộäc lậäp Baèng chöùng Kiểm toaùn Caùc tieâu chuaån ñöôïc thieát laäp 10
  11. 1.1 Khái niệm kiểm toán Kiểm toán viên là ai ? Tại sao cần phải có kiểm toán? 11
  12. 1.2 Đối tượng kiểm toán • * Đối tượng của kiểm toán là các thông tin: – Có thể định lượng – Có thể kiểm tra được – Tuân thủ các chuẩn mực kế toán, kiểm toán 12
  13. 1.2 Đối tượng kiểm toán • Một số đối tượng kiểm toán cụ thể: - Đối tượng kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước: BCTC, Báo cáo quyết toán vốn đầu tư, - Đối tượng kiểm toán của Kiểm toán độc lập: BCTC, Báo cáo quyết toán, - Đối tượng kiểm toán của Kiểm toán nội bộ: BCTC, BC Thu/Chi, Dây chuyền sản xuất, 13
  14. 1.3. Công việc của kiểm toán viên 1. Lập kế hoạch kiểm toán 2. Xây dựng chương trình kiểm toán 3. Thu thập thông tin bằng các phương pháp kiểm toán 4. Ghi chép 5. Lập báo cáo 14
  15. 1.4 Phân loại kiểm toán Kiểm toán BCTC Kiểm toán độc lập Kiểm toán tuân thủ Kiểm toán Nhà nước Kiểm toán hoạt động Kiểm toán nội bộ Kiểm PHÂN LOẠI THEO toán PHÂN LOẠI THEO MỤC ĐÍCH CHỦ THỂ 15
  16. 1.3.1. Phân loại theo mục đích Kiểm toán BCTC: Là việc kiểm tra và xác nhận về tính trung thực và hợp lý của các tài liệu, số liệu kế toán và BCTC của đơn vị kế toán phục vụ đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin trên BCTC của đơn vị. 16
  17. 1.3.1. Phân loại theo mục đích  Kiểm toán tuân thủ: Là việc kiểm tra và đánh giá xem đơn vị được kiểm toán có tuân thủ pháp luật và các quy định (do các cơ quan có thẩm quyền và đơn vị đã quy định) hay không để kết luận về sự chấp hành pháp luật và các quy định của đơn vị. 17
  18. 1.3.1. Phân loại theo mục đích  Kiểm toán hoạt động: Là việc kiểm tra và đánh giá tính hữu hiệu và tính hiệu quả trong hoạt động của một bộ phận hay toàn bộ một tổ chức, một đơn vị. - Tính hữu hiệu là mức độ hoàn thành các nhiệm vụ hay mục tiêu đã đề ra. - Tính hiệu quả là việc đạt được kết quả cao nhất với chi phí bỏ ra thấp nhất. 18
  19. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể  Kiểm toán độc lập: - Là công việc kiểm toán được thực hiện bởi các KTV chuyên nghiệp, độc lập làm việc trong các doanh nghiệp kiểm toán. - Là loại hình dịch vụ 19
  20. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể  Kiểm toán Nhà nước: - Được thực hiện bởi các KTV làm việc trong cơ quan Kiểm toán Nhà nước, là tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp thuộc bộ máy hành chính nhà nước - Là kiểm toán theo luật định và kiểm toán tính tuân thủ, chủ yếu phục vụ việc kiểm tra và giám sát của Nhà nước trong quản lý, sử dụng Ngân sách, tiền và tài sản của Nhà nước 20
  21. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể  Kiểm toán nội bộ: - Là công việc kiểm toán do các KTV của đơn vị tiến hành. - Chủ yếu đánh giá về việc thực hiện pháp luật và quy chế nội bộ; tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ và việc thực thi công tác kế toán, tài chính của đơn vị. 21
  22. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể Tiêu Kiểm toán Nhà Kiểm toán nội bộ Kiểm toán độc lập thức nước Thời Đầu tiên ở Mỹ năm Văn phòng Tổng Từ khi có nền kinh tế thị gian ra 1941, Pháp 1960, Việt Kiểm toán trưởng trường: Ở đâu có nền đời Nam 1997 . của Mỹ thành lập kinh tế thị trường ở đó năm 1921 có kiểm toán độc lập. Khái Là loại kiểm toán do Là công việc kiểm Là công việc kiểm toán do các niệm các Kiểm toán viên toán do các cơ quan Kiểm toán viên độc lập của nội bộ của đơn vị tiến quản lý của Nhà các Hãng, các công ty kiểm hành. Nước và cơ quan toán chuyên nghiệp thực hiện. Thực chất: kiểm tra, kiểm toán Nhà nước đánh giá tính hiệu tiến hành theo chức Là loại dịch vụ tư vấn được lực, hiệu quả của hệ năng quản lý Nhà pháp luật thừa nhận, bảo hộ, thống kế toán , nước. được quản lý chặt chẽ bởi HTKSNB, chất lượng hiệp hội chuyên ngành kiểm công việc. toán. 22
  23. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể Tiêu Kiểm toán Nhà Kiểm toán nội bộ Kiểm toán độc lập thức nước Chức Chủ yếu là kiểm toán Chủ yếu: kiểm toán Chủ yếu: kiểm toán BCTC. năng hoạt động. Ngoài ra, tuân thủ. Ngoài ra: Ngoài ra: kiểm toán tuân thủ, còn kiểm toán tuân thủ, kiểm toán BCTC, hoạt động, dịch vụ tư vấn về kiểm toán BC TC kiểm toán HĐ. thuế, kế toán, tài chính. Phạm Trong nội bộ từng đơn Thực hiện ở các đơn Thực hiện ở mọi đơn vị, mọi vi vị (chính, phụ thuộc) vị sử dụng vốn, kinh lĩnh vực, mọi thành phần kinh phí ngân sách Nhà tế. nước. KTV KTV nội bộ là người Là công chức Nhà Là KTV độc lập, hành nghề làm công ăn lương, nước, không nhất kiểm toán chuyên nghiệp. không nhất thiết phải thiết phải có chứng Phải qua thi quốc gia có có chứng chỉ hành chỉ hành nghề kiểm chứng chỉ hành nghề kiểm nghề kiểm toán. toán. toán. 23
  24. 1.3.2. Phân loại theo chủ thể Kiểm toán Kiểm toán Tiêu thức Kiểm toán nội bộ Nhà nước độc lập Tổ chức Thuộc cấp cao Là cơ quan Hình thành và hoạt nhất của đơn vị và chuyên môn động như một doanh độc lập với các bộ trong cơ cấu nghiệp với mục đích phận được kiểm quản lý của Nhà kinh doanh, có thu phí toán. nước. kiểm toán. Đặc trưng Thực hiện theo yêu Mang tính chất Thực hiện theo yêu cầu cơ bản cầu quản lý của cưỡng chế theo của khách hàng. chủ doanh nghiệp. luật định, theo Có tính chất bắt yêu cầu quản lý buộc đối với các Nhà Nước hoạt động, đơn vị trong nội bộ. 24
  25. 1.4. Doanh nghiệp kiểm toán và hiệp hội nghề nghiệp 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán • Các loại hình DN kiểm toán cho phép: – Công ty hợp danh – Công ty TNHH 2 TV trở lên: vốn pháp định 3 tỷ đồng, từ ngày 1/1/2015 là 5 tỷ đồng – Doanh nghiệp tư nhân – Chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam được kinh doanh dịch vụ kiểm toán. (Tham khảo Luật Kiểm toán độc lập và Nghị định Số: 17/2012/NĐ-CP) 25
  26. 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán • Các dịch vụ kiểm toán được quyền cung cấp: a) Kiểm toán báo cáo tài chính; b) Kiểm toán BCTC vì mục đích thuế và dịch vụ quyết toán thuế; c) Kiểm toán hoạt động; d) Kiểm toán tuân thủ; 26
  27. 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán đ) Kiểm toán nội bộ; e) Kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành (kể cả báo cáo tài chính hàng năm); g) Kiểm toán báo cáo quyết toán dự án; h) Kiểm toán thông tin tài chính; i) Kiểm tra thông tin tài chính trên cơ sở các thủ tục thỏa thuận trước. 27
  28. 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán • Các dịch vụ khác được cung cấp: a) Tư vấn tài chính; b) Tư vấn thuế; c) Tư vấn nguồn nhân lực; d) Tư vấn ứng dụng công nghệ thông tin; đ) Tư vấn quản lý; 28
  29. 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán e) Dịch vụ kế toán; g) Dịch vụ định giá tài sản; h) Dịch vụ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức tài chính, kế toán, kiểm toán; i) Các dịch vụ liên quan khác về tài chính, kế toán, thuế theo quy định của pháp luật; k) Dịch vụ soát xét báo cáo tài chính. 29
  30. 1.4.1 Doanh nghiệp kiểm toán • Điều kiện thành lập và hoạt động Chỉ được thành lập khi có ít nhất 5 KTV có CCHNKT, trong đó có tối thiểu 2 TV góp vốn. Giám đốc có kinh nghiệm 3 năm kề từ ngày cấp bằng. (Tham khảo Luật Kiểm toán độc lập và nghị định số: 17/2012/NĐ-CP) 30
  31. 1.4.2 Hiệp hội nghề nghiệp 1.4.2.1 Trên thế giới • Liên đoàn Kế toán Quốc tế (International Federation of Accountants – IFAC) được thành lập vào ngày 7/10/1977. • IFAC được điều hành bởi một Hội đồng với sự giúp việc của 7 Ủy ban: 31
  32. 7 Ủy ban của IFAC • Ủy ban thực hành kiểm toán quốc tế (International Auditing Practices Committee – IAPC) • Ủy ban Đạo đức nghề nghiệp • Ủy ban về Kế toán quản trị và tài chính • Ủy ban Lĩnh vực công • Ủy ban Công nghệ thông tin • Ủy ban đào tạo • Ủy ban Kết nạp thành viên 32
  33. 1.4.2.2 Tại các quốc gia • Hiệp hội kế toán viên Hoa Kỳ (American Accounting Association – AAA). • Học viện kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (American Institute of Certified Public Accountants – AICPA). • Học viện kế toán viên công chứng Canada (Canada Institute of Certified Accountants – CICA). • Học viện giám định viên kế toán Anh quốc và xứ Wales (Institute of Chartered Accountants in England and Wales – ICAEW) 33
  34. 1.4.2.3 Tại Việt Nam • 1994 đã thành lập Hội kế toán Việt Nam (nay là Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam – VAA) • 2005: Hội nghề nghiệp về kiểm toán ra đời với tên gọi là: Hội kiểm toán viên hành nghề của Việt Nam – viết tắt VACPA (Vietnam Association of Certifed Public Accountants). 34
  35. 1.5 Chuẩn mực kiểm toán và Đạo đức nghề nghiệp 1.5.1 Chuaån möïc kieåm toaùn Laø caùc nguyeân taéc cô baûn veà nghieäp vuï vaø veà vieäc xöû lyù caùc moái quan heä phaùt sinh trong quaù trình kieåm toaùn. Söï caàn thieát – Ñoái vôùi kieåm toaùn vieân – Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng keát quaû – Ñoái vôùi xaõ hoäi Chuaån möïc quoác gia/Chuaån möïc quoác teá 35
  36. Giới thiệu về chuẩn mực quốc tế  Do IAASB (tieàn thaân laø IAPC - moät uûy ban thuoäc IFAC)ban haønh.  IFAC laø toå chöùc phi chính phuû thaønh laäp naêm 1977. Söù meänh laø phaùt trieån vaø naâng cao ngheà nghieäp ñeå coù theå cung caáp dòch vuï chaát löôïng cao vaø oån ñònh vì lôïi ích xaõ hoäi. Hieän coù 163 thaønh vieân ôû 119 quoác gia. VAA laø thaønh vieân IFAC töø naêm 1998.  Hieän nay, IAASB ñaõ ban haønh ñöôïc khoaûng 40 ISA  Tìm hieåu taïi www.ifac.org 36
  37. Giới thiệu về chuẩn mực kiểm toán Việt nam  Baét ñaàu soaïn thaûo töø naêm 1997, ñeán nay ñaõ ban haønh ñöôïc 37 VSA.  Soaïn thaûo döïa treân caùc chuaån möïc quoác teá coù ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi Vieät Nam.  Ban haønh theo quyeát ñònh cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính  Coù keát caáu 2 phaàn (Quy ñònh chung vaø Noäi dung chuaån möïc), caùc ñoaïn in ñaäm coù tính chaát nguyeân taéc. 37
  38. 1.5.2 Đạo đức nghề nghiệp • Quyết định 87/2005/QĐ-BTC, 1/12/2005 • Khái niệm: Đạo đức nghề nghiệp là các nguyên tắc, tiêu chuẩn cho người hành nghề kế toán, kiểm toán nhằm đảm bảo đạt được những tiêu chuẩn cao nhất về trình độ chuyên môn, về mức độ hoạt động và đáp ứng được sự quan tâm ngày càng cao của công chúng. 38
  39. Yêu cầu: Bốn yêu cầu cơ bản sau: – Sự tín nhiệm: Nâng cao sự tín nhiệm của xã hội đối với hệ thống thông tin của kế toán và kiểm toán; – Tính chuyên nghiệp: Tạo lập sự công nhận của chủ doanh nghiệp, tổ chức, khách hàng và các bên liên quan về tính chuyên nghiệp của người làm kế toán và người làm kiểm toán, đặc biệt là người hành nghề kế toán và kiểm toán viên hành nghề; – Chất lượng dịch vụ: Đảm bảo chất lượng dịch vụ kế toán, kiểm toán đạt được các chuẩn mực cao nhất; – Sự tin cậy: Tạo ra sự tin cậy của người sử dụng dịch vụ kế toán, kiểm toán về khả năng chi phối của chuẩn mực đạo đức đối với việc cung cấp các dịch vụ đó. 39
  40. Nguyên tắc cơ bản: 7 nguyên tắc • (1) Độc lập (áp dụng chủ yếu cho kiểm toán viên hành nghề và người hành nghề kế toán); • (2) Chính trực; • (3) Khách quan; • (4) Năng lực chuyên môn và tính thận trọng; • (5) Tính bảo mật; • (6) Tư cách nghề nghiệp; • (7) Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn. 40
  41. • (1) Độc lập: Trong quá trình kiểm toán hoặc cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán viên hành nghề và người hành nghề kế toán phải thực sự không bị chi phối hoặc tác động bởi bất kỳ lợi ích vật chất hoặc tinh thần nào làm ảnh hưởng đến sự trung thực, khách quan và độc lập nghề nghiệp của mình. 41
  42. • (2) Chính trực: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải thẳng thắn, trung thực và có chính kiến rõ ràng. • (3) Khách quan: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải công bằng, tôn trọng sự thật và không được thành kiến, thiên vị. 42
  43. • (4) Năng lực chuyên môn và tính thận trọng: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải thực hiện công việc kiểm toán, kế toán với đầy đủ năng lực chuyên môn cần thiết, với sự thận trọng cao nhất và tinh thần làm việc chuyên cần. Kiểm toán viên có nhiệm vụ duy trì, cập nhật và nâng cao kiến thức trong hoạt động thực tiễn, trong môi trường pháp lý và các tiến bộ kỹ thuật để đáp ứng yêu cầu công việc. 43
  44. • (5) Tính bảo mật: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải bảo mật các thông tin có được trong quá trình kiểm toán; không được tiết lộ bất cứ một thông tin nào khi chưa được phép của người có thẩm quyền, trừ khi có nghĩa vụ phải công khai theo yêu cầu của pháp luật hoặc trong phạm vi quyền hạn nghề nghiệp của mình. 44
  45. • (6) Tư cách nghề nghiệp: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải trau dồi và bảo vệ uy tín nghề nghiệp, không được gây ra những hành vi làm giảm uy tín nghề nghiệp. • (7) Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn: Người làm kế toán và người làm kiểm toán phải thực hiện công việc kế toán, kiểm toán theo những kỹ thuật và chuẩn mực chuyên môn đã quy định trong chuẩn mực kế toán, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, quy định của Hội nghề nghiệp và các quy định pháp luật hiện hành. 45
  46. Các nguy cơ: 5 nguy cơ • Nguy cơ do tư lợi: Nguy cơ này có thể xảy ra do việc người làm kế toán và người làm kiểm toán hoặc thành viên trong quan hệ gia đình ruột thịt hay quan hệ gia đình trực tiếp của người làm kế toán và người làm kiểm toán có các lợi ích tài chính hay lợi ích khác; • Nguy cơ tự kiểm tra: Nguy cơ này có thể xảy ra khi người làm kế toán và người làm kiểm toán phải xem xét lại các đánh giá trước đây do mình chịu trách nhiệm; • Nguy cơ về sự bào chữa: Nguy cơ này có thể xảy ra khi người làm kế toán và người làm kiểm toán ủng hộ một quan điểm hay ý kiến tới mức độ mà tính khách quan có thể bị ảnh hưởng; 46
  47. • Nguy cơ từ sự quen thuộc: Nguy cơ này có thể xảy ra khi, do các mối quan hệ quen thuộc mà người làm kế toán và người làm kiểm toán trở nên quá đồng tình đối với lợi ích của những người khác; và • Nguy cơ bị đe dọa: Nguy cơ này có thể xảy ra khi người làm kế toán và người làm kiểm toán có thể bị ngăn cản không được hành động một cách khách quan do các đe dọa (các đe dọa này có thể là có thực hoặc do cảm nhận thấy). 47
  48. Biện pháp phòng vệ a) Các biện pháp bảo vệ do pháp luật và chuẩn mực quy định; b) Các biện pháp bảo vệ do môi trường làm việc tạo ra. 48
  49. a) Các biện pháp bảo vệ do pháp luật và chuẩn mực quy định: • Yêu cầu về học vấn, đào tạo và kinh nghiệm làm nghề kế toán và kiểm toán. • Các yêu cầu về cập nhật chuyên môn liên tục. • Các quy định về bộ máy quản lý điều hành doanh nghiệp. • Các chuẩn mực nghề nghiệp và quy định về thủ tục soát xét. • Các quy trình kiểm soát của Hội nghề nghiệp hay của cơ quan quản lý nhà nước và các biện pháp kỷ luật. • Kiểm soát từ bên ngoài do một bên thứ ba được ủy quyền hợp pháp đối với các báo cáo, tờ khai, thông báo hay thông tin do người làm kế toán và người làm kiểm toán lập. 49
  50. b) Các biện pháp bảo vệ do môi trường làm việc tạo ra: • Một số biện pháp bảo vệ có thể nâng cao khả năng phát hiện hay ngăn cản hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp: – Có hệ thống khiếu nại hữu hiệu, được quảng bá rộng rãi, được tổ chức sử dụng lao động, Hội nghề nghiệp kế toán hay cơ quan quản lý nhà nước thực hiện. Những hệ thống này tạo điều kiện cho các đồng nghiệp, chủ doanh nghiệp và công chúng chú ý đến các hành vi thiếu tính chuyên nghiệp hay vi phạm đạo đức nghề nghiệp. – Quy định rõ ràng trách nhiệm báo cáo các vi phạm về đạo đức nghề nghiệp. 50
  51. Company LOGO Chƣơng 2 CÁC KHÁI NIỆM TRONG KIỂM TOÁN
  52. NỘI DUNG CHƢƠNG 2 1. Bằng chứng kiểm toán 2. Hệ thống kiểm soát nội bộ 3. Trọng yếu 4. Rủi ro kiểm toán 5. Gian lận và Sai sót 6. Hoạt động liên tục 2
  53. Company LOGO 2.1 Bằng chứng kiểm toán
  54. 2.1.1 Khái niệm và Phân loại  Là thông tin, tài liệu chi tiết Taøi Baèng mà KTV thu Thöû nghieäm lieäu chöùng kieåm soaùt thập để làm cơ keá chöùng toaùn minh sở cho ý kiến Thöû nghieäm về BCTC cô baûn 4
  55. Các loại bằng chứng  Tài liệu kế toán . Chứng từ, sổ sách  Bằng chứng chứng minh . Bằng chứng vật chất . Bằng chứng xác nhận . Bằng chứng phân tích . Bằng chứng phỏng vấn . 5
  56. 2.1.2 Yêu cầu của bằng chứng 1. Thích hôïp • Ñoä tin caäy:  Daïng cuûa BC  Nguoàn goác BC  Hieåu bieát chuyeân moân veà BC  Söï keát hôïp caùc loaïi BC • Phuø hôïp vôùi cô sôû daãn lieäu 6
  57. 2.1.2 Yêu cầu của bằng chứng 2. Ñaày ñuû • Thôøi gian • Côõ maãu 7
  58. Số lƣợng bằng chứng cần thiết ? Côõ maãu Ruûi ro Troïng yeáu 8
  59. a. Kiểm tra Kiểm tra là việc xem xét chứng từ, sổ kế toán, báo cáo tài chính và các tài liệu có liên quan hoặc việc kiểm tra các tài sản hữu hình, rà soát đối chiếu giữa chúng với nhau, giữa sổ kế toán và thực tế, giữa quy định và thực hiện , Thông thường có hai loại kiểm tra: kiểm tra vật chất và kiểm tra chứng từ 9
  60. a.1. Kiểm tra vật chất  Kiểm tra vật chất là việc trực tiếp kiểm tra, tham gia kiểm kê tài sản thực tế về tiền mặt tồn quỹ, hàng tồn kho, tài sản cố định hữu hình, 10
  61. a.2. Kiểm tra tài liệu  Là việc xem xét, đối chiếu tài liệu, văn bản, sổ kế toán, báo cáo kế toán và các tài liệu có liên quan. 11
  62. b. Quan sát Quan sát là việc tận mắt chứng kiến các buớc công việc, các quá trình thực hiện công việc do người khác làm. Việc quan sát sẽ cho bằng chứng có độ tin cậy cao về phương pháp thực thi vào thời điểm quan sát nhưng có nhược điểm là không thể chắc chắn vào những thời điểm khác, chính vì vậy, phương pháp này thường được đi kèm với phương pháp kiểm tra khác 12
  63. c. Điều tra  Điều tra là việc là việc tìm kiếm thông tin từ những người bên trong hoặc bên ngoài đơn vị có những hiểu biết về những thông tin đó, như trao đổi với các cá nhân trong đơn vị, hoặc với người kiểm toán viên tiền nhiệm . 13
  64. d. Xác nhận Xác nhận là sự trả lời cho một yêu cầu cung cấp thông tin nhằm xác minh lại những thông tin đã có trong các tài liệu kế toán như kiểm toán viên yêu cầu đơn vị gửi thư cho khách hàng xác nhận trực tiếp đối với số dư các khoản phải thu của khách hàng 14
  65. e. Tính toán Tính toán là sự kiểm tra lại những phép tính số học của các thông tin do đơn vị cung cấp cũng như sổ kế toán của đơn vị như kiểm tra lại việc tính toán trên các hóa đơn, tính lại khấu hao hay tính toán lại các khoản dự phòng của đơn vị 15
  66. f. Thủ tục phân tích  Khái niệm  Các kỹ thuật và nguồn dữ liệu phân tích  Phạm vi áp dụng  Mức độ tin cậy 16
  67. f. Thủ tục phân tích  Khái niệm: . Thuật ngữ được dùng trong chuẩn mực là “Quy trình phân tích”. . Là việc phân tích các số liệu, thông tin, các tỷ suất quan trọng, qua đó tìm ra những xu hướng, biến động và tìm ra những mối quan hệ có mâu thuẫn với các thông tin liên quan khác hoặc có sự chênh lệch lớn so với giá trị đã dự kiến. 17
  68. f. Thủ tục phân tích  Kỹ thuật và nguồn dữ liệu: Caùc phöông phaùp phaân tích chuû yeáu i. Phaân tích xu höôùng (Trend Analysis) ii. Phaân tích tyû soá (Ratio Analysis) iii. Phaân tích döï baùo (Expectation Analysis) Caùc nguoàn döõ lieäu cho phaân tích i. Soá lieäu kyø naøy - kyø tröôùc ii. Soá lieäu thöïc teá - keá hoaïch iii. Soá lieäu ñôn vò - Bình quaân ngaønh iv. Soá lieäu taøi chính - Phi taøi chính 18
  69. 2.1.4 Cơ sở dẫn liệu (Management assertions)  Theo chuẩn mực kiểm toán 500: “Cơ sở dẫn liệu của BCTC là căn cứ của các khoản mục và thông tin trình bày trong BCTC do Giám đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị chịu trách nhiệm lập trên cơ sở các chuẩn mực và chế độ kế toán qui định phải được thể hiện rõ ràng hoặc có cơ sở đối với từng chỉ tiêu trong BCTC”  Cơ sở dẫn liệu của BCTC phải có các tiêu chuẩn sau: Hieän höõu Ñaùnh giaù Phaùt sinh Chính xaùc Quyeàn vaø nghóa vuï Trình baøy vaø coâng boá Ñaày ñuû 19
  70. 1. Hiện hữu Kieåm toaùn vieân phaûi - Kieåm keâ taøi saûn höõu chứng minh raèng caùc TAØI hình SAÛN VAØ NÔÏ PHAÛI TRAÛ - Xaùc nhaän taøi saûn do maø ñôn vò khai baùo treân ngöôøi khaùc quaûn lyù, söû baùo caùo taøi chính thì hieän duïng höõu trong thöïc teá - Kieåm tra giaù goác vaø lôïi ích töông lai cuûa taøi saûn voâ hình Phaùt hieän caùc taøi saûn hoaëc khoaûn phaûi traû - Xaùc nhaän nôï phaûi traû khoâng coù thöïc - Kieåm tra chöùng töø nôï phaûi traû 20
  71. 2. Phát sinh Kieåm toaùn vieân phaûi Kieåm tra chöùng töø chuùng minh raèng caùc goác cuûa caùc nghieäp NGHIEÄP VUÏ maø ñôn vò vuï phaùt sinh khai baùo treân baùo caùo taøi Kieåm tra giaùn tieáp chính thì phaùt sinh trong thoâng qua kieåm tra söï thöïc teá vaø thuoäc veà ñôn vò hieän höõu cuûa taøi saûn vaø nôï phaûi traû Phaùt hieän caùc nghieäp vuï khoâng coù thöïc hoaëc thuoäc veà ñôn vò 21
  72. 3. Quyền và Nghĩa vụ Kieåm toaùn vieân phaûi Kieåm tra chöùng töø veà chuùng minh raèng caùc quyeàn sôû höõu/kieåm TAØI SAÛN thì thuoäc soaùt cuûa ñôn vò ñoái vôùi quyeàn kieåm soaùt cuûa taøi saûn ñôn vò vaø caùc KHOAÛN Kieåm tra veà nghóa vuï PHAÛI TRAÛ laø nghóa vuï cuûa ñôn vò ñoái vôùi caùc cuûa ñôn vò khoaûn phaûi traû Phaùt hieän caùc taøi saûn hoaëc khoaûn phaûi traû khoâng thuoäc veà ñôn vò 22
  73. 4. Đầy đủ Kieåm toaùn vieân phaûi Tìm hieåu kieåm soaùt noäi chuùng minh raèng ñôn vò boä ñaõ khai baùo treân baùo Keát hôïp kieåm tra söï caùo taøi chính taát caû TAØI hieän höõu vaø phaùt sinh SAÛN, NÔÏ PHAÛI TRAÛ VAØ NGHIEÄP VUÏ Kieåm tra taøi khoaûn lieân quan Phaùt hieän caùc taøi saûn, Kieåm tra vieäc khoùa soå nôï phaûi traû hoaëc nghieäp Thuû tuïc phaân tích vuï chöa khai baùo 23
  74. 5. Ghi chép chính xác Kieåm toaùn vieân phaûi Yeâu caàu ñôn vò cung chuùng minh raèng ñôn vò caáp soá dö hoaëc phaùt ñaõ tính toaùn, coäng doàn sinh chi tieát chính xaùc vaø soá lieäu treân Ñoái chieáu vôùi soå chi baùo caùo khôùp ñuùng vôùi tieát Soå caùi vaø soå chi tieát Kieåm tra toång coäng vaø ñoái chieáu toång coäng Phaùt hieän söï khoâng vôùi soå caùi thoáng nhaát giöõa toång hôïp vaø chi tieát 24
  75. 6. Đánh giá Kieåm toaùn vieân phaûi Xem xeùt phöông phaùp chuùng minh raèng ñôn vò ñaùnh giaù maø ñôn vò söû ñaõ ñaùnh giaù TAØI SAÛN, duïng coù phuø hôïp chuaån NÔÏ PHAÛI TRAÛ VAØ möïc, cheá ñoä keá toaùn hieän NGHIEÄP VUÏ phuø hôïp haønh khoâng vôùi cheá ñoä, chuaån möïc Xem xeùt phöông phaùp keá toaùn hieän haønh ñaùnh giaù coù ñöôïc aùp duïng nhaát quaùn khoâng Phaùt hieän vieäc aùp duïng caùc phöông phaùp ñaùnh giaù khoâng phuø hôïp hoaëc khoâng nhaát quaùn 25
  76. 7. Trình bày và công bố Kieåm toaùn vieân phaûi chuùng Xem xeùt vaán ñeà trình minh raèng baùo caùo taøi baøy baùo caùo taøi chính ñöôïc trình baøy vaø chính: coâng boá phuø hôïp vôùi yeâu Phaân loaïi khoaûn muïc caàu cuûa cheá ñoä, chuaån Vieäc caán tröø soá lieäu möïc keá toaùn hieän haønh Xem xeùt caùc yeâu caàu veà coâng boá thoâng tin Phaùt hieän vieäc trình baøy boå sung treân baùo caùo khoâng phuø hôïp hoaëc caùc taøi chính coâng boá sai, thieáu 26
  77. 1.Hieän höõu Taát caû haøng toàn kho ñöôïc Chöùng kieán kieåm keâ haøng khai treân baùo caùo taøi chính thì toàn kho ñöôïc giöõ taïi ñôn vò hoaëc do Xaùc nhaän haøng göûi kho ngöôøi khaùc giöõ cho ñôn vò 2. Quyeàn & Ñôn vò laø chuû sôû höõu cuûa taát Kieåm tra coù haøng toàn kho nghóa vuï caû haøng toàn kho treân baùo ñaõ theá chaáp, haøng ngöôøi caùo taøi chính khaùc göûi kho 3. Phaùt sinh Khoâng aùp duïng Taát caû haøng toàn kho thuoäc Kieåm tra vieäc khoùa soå ñoái 4. Ñaày ñuû veà ñôn vò ñaõ ñöôïc khai vôùi nghieäp vuï mua haøng treân baùo caùo taøi chính Kieåm tra vieäc tính giaù haøng toàn kho 5&6. Ñaùnh Haøng toàn kho ñöôïc ghi phuø hôïp vôùi cheá ñoä keá toaùn hieän giaù & Chính cheùp theo giaù trò thích hôïp xaùc haønh vaø nhaát quaùn 7.Trình baøy Haøng toàn kho ñöôïc khai baùo, Kieåm tra vieäc phaân loaïi haøng toàn kho vaø coâng boá phaân loaïi vaø dieãn giaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa cheá ñoä Kieåm tra vieäc khai baùo veà phöông keá toaùn hieän haønh. phaùp tính giaù haøng toàn kho 27
  78. Chương 2 (tieáp) 2.2 HEÄ THOÁNG KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ 1
  79. 2.2.1. Khaùi nieäm kieåm soaùt noäi boä Kieåm soaùt noäi boä laø moät quaù trình do ban giaùm ñoác, nhaø quaûn lyù vaø caùc nhaân vieân cuûa ñôn vò chi phoái, ñöôïc thieát laäp ñeå cung caáp moät söï ñaûm baûo hôïp lyù nhaèm thöïc hieän ba muïc tieâu:  Caùc luaät leä vaø qui ñònh ñöôïc tuaân thuûø  Baùo caùo taøi chính ñaùng tin caäy  Moïi hoaït ñoäng trong ñôn vò ñeàu höõu hieäu vaø hieäu quaû. 2
  80. 2.2.2 CaÙc boä phaän hôïp thaønh Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä a. Moâi tröôøng kieåm soaùt b. Heä thoáng keá toaùn c. Thuû tuïc kieåm soaùt 3
  81. a. Moâi tröôøng kieåm soaùt Caùc nhaân toá phaûn aùnh saéc thaùi chung cuûa ñôn vò:  Nhaän thöùc, quan ñieåm vaø thaùi ñoä cuûa ngöôøi quaûn lyù lieân quan ñeán vaán ñeà kieåm soaùt  Trình ñoä, nhaän thöùc cuûa nhaân vieân veà KSNB Caùc nhaân toá  Trieát lyù quaûn lyù vaø phong caùch hoaït ñoäng  Cô caáu toå chöùc  Phöông phaùp uûy quyeàn  Khaû naêng ñoäi nguõ nhaân vieân  Chính saùch nguoàn nhaân löïc  Söï trung thöïc vaø caùc giaù trò ñaïo ñöùc  Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt 4
  82. b. Heä thoáng keá toaùn Heä thoáng keá toaùn laø caùc quy ñònh veà keá toaùn vaø caùc thuû tuïc keá toaùn maø ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn aùp duïng ñeå thöïc hieän ghi cheùp keá toaùn vaø laäp Baùo caùo taøi chính. 5
  83. Moät heä thoáng keá toaùn höõu hieäu phaûi ñaûm baûo caùc muïc tieâu: Tính coù thöïc (Validity): caùc nghieäp vuï kinh teá chæ ñöôïc ghi cheùp phaûi coù caên cöù phaùp lyù, phaûi thöïc söï xaûy ra; Söï pheâ chuaån (Authorization): moïi nghieäp vuï, hoaït ñoäng phaûi ñöôïc pheâ chuaån ñuùng ñaén, neáu moät nghieäp vuï khoâng ñöôïc pheâ chuaån, coù theå daãn ñeán nghieäp vuï löøa ñaûo, aûnh höôûng laõng phí hoaëc phaù hoaïi coâng ty; Tính ñaày ñuû (Completeness): khoâng ñöôïc boû, daáu bôùt ngoaøi soå saùch moïi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. 6
  84. c. Thuû tuïc kieåm soaùt Thuû tuïc kieåm soaùt laø caùc quy cheá vaø thuû tuïc do ban laõnh ñaïo ñôn vò thieát laäp vaø chæ ñaïo thöïc hieän trong ñôn vò nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu quaûn lyù cuï theå. 7
  85. Caùc thuû tuïc kieåm soaùt chuû yeáu: Laäp, kieåm tra, so saùnh vaø pheâ duyeät caùc soá lieäu, taøi lieäu lieân quan ñeán ñôn vò; Kieåm tra tính chính xaùc caùc soá lieäu tính toaùn; Kieåm tra chöông trình öùng duïng vaø moâi tröôøng tin hoïc; Kieåm tra soá lieäu giöõa soå keá toaùn toång hôïp vaø soå keá toaùn chi tieát; 8
  86. Caùc thuû tuïc kieåm soaùt chuû yeáu: Kieåm tra vaø pheâ duyeät caùc chöùng töø keá toaùn, taøi lieäu keá toaùn; Ñoái chieáu soá lieäu noäi boä vôùi beân ngoaøi; So saùnh, ñoái chieáu keát quaû kieåm keâ thöïc teá vôùi taøi lieäu treân sổ keá toaùn; Giôùi haïn vieäc tieáp caän tröïc tieáp vôùi taøi saûn, vaø taøi lieäu keá toaùn; Phaân tích, so saùnh soá lieäu thöïc teá vôùi döï toaùn, keá hoaïch; 9
  87. Vieäc xaây döïng caùc thuû tuïc kieåm soaùt theo caùc nguyeân taéc: Phaân chia traùch nhieäm theo nguyeân taéc baát kieâm nhieäm: nhaèm ngaên chaën caùc haønh vi laïm duïng quyeàn haïn Uyû quyeàn cho nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn pheâ chuaån caùc nghieäp vuï ñuùng ñaén Chöùng töø vaø soå keá toaùn phaûi ñaày ñuû ñeå cung caáp söï ñaûm baûo hôïp lyù laø taát caû caùc taøi saûn ñaõ được phản ánh đầy đủ vào BCTC 10
  88. Vieäc xaây döïng caùc thuû tuïc kieåm soaùt theo caùc nguyeân taéc: Kieåm soaùt vaät chaát ñoái vôùi taøi saûn vaø soå keá toaùn. Kieåm soaùt ñoäc laäp vieäc thöïc hieän Quy moâ cuûa doanh nghieäp vaø caùc quaù trình kieåm soaùt. 11
  89. 2.2.3 Trình töï nghieân cöùu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä: a. Tìm hieåu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ñeå laäp keá hoaïch kieåm toaùn. Tìm hieåu moâi tröôøng kieåm soaùt: caàn chuù yù thöïc chaát, noäi dung hôn hình thöùc Tìm hieåu veà heä thoáng keá toaùn: caùc loaïi nghieäp vuï chuû yeáu, nguoàn goác, toå chöùc boä maùy, quy trình keá toaùn. Tìm hieåu veà caùc thuû tuïc kieåm soaùt: tìm hieåu caùc quy cheá, thuû tuïc . Nhaèm ñaùnh giaù nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. 12
  90. b. Ñaùnh giaù sô boä ruûi ro kieåm soaùt Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt laø ñaùnh giaù söï höõu hieäu cuûa HTKSNB trong vieäc ngaên chaën vaø phaùt hieän caùc sai soùt. Yeâu caàu: Đaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt ôû möùc ñoä cô sôû daãn lieäu ñoái vôùi moãi soá dö taøi khoaûn hoaëc loaïi nghieäp vuï chuû yeáu. 13
  91. c. Thieát keá vaø thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt Ñieàu tra Kieåm tra taøi lieäu Quan saùt vieäc aùp duïng caùc thuû tuïc kieåm soaùt Thöïc hieän laïi caùc thuû tuïc kieåm soaùt. 14
  92. d. Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt vaø thay ñoåi nhöõng thöû nghieäm cô baûn ñaõ ñöôïc döï kieán. Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt döï treân nhöõng baèng chöùng thu thaäp ñöôïc. Xeùt nhöõng nguyeân nhaân sai phaïm ñeå bieát ñöôïc möùc ruûi ro kieåm soaùt thöïc teá coù gioáng nhö möùc ñaùnh giaù sô boä ban ñaàu hay khoâng, ñeå ñieàu chænh phaïm vi vaø thôøi gian caùc thöû nghieäm cô baûn döï kieán./. 15
  93. Chương 2 (tieáp) 2.3. TROÏNG YEÁU 1
  94. 2.3.1 Khaùi nieäm Troïng yeáu laø thuaät ngöõ duøng ñeå theå hieän taàm quan troïng cuûa một thoâng tin trong baùo caùo taøi chính.Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu nghóa laø neáu thieáu thoâng tin ñoù hay thoâng tin khoâng chính xaùc seõ aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. 2
  95. Vieäc xaùc ñònh tính troïng yeáu mang tính xeùt ñoaùn ngheà nghieäp (chuû yeáu laø kinh nghieäm cuûa kieåm toaùn vieân) vaø tính troïng yeáu ñöôïc xem xeùt treân caû 02 tieâu chuaån: ñònh löôïng (soá tieàn cuï theå) vaø ñònh tính (tính chaát cuûa thoâng tin). 3
  96. Ñònh löôïng: Kieåm toaùn vieân coù theå söû duïng moät con soá tuyeät ñoái ñeå ñaùnh giaù tính troïng yeáu, tuy nhieân vaán ñeà naøy caàn xem xeùt, vì 100.000 USD laø troïng yeáu ñoái vôùi nhöõng coâng ty coù quy moâ nhoû, nhöng ñoái vôùi caùc coâng ty coù quy moâ lôùn vôùiù soá voán haøng traêm trieäu USD thì laø moät con soá nhoû, khoâng quan troïng. 4
  97. Ñònh tính: Laø vieäc xem xeùt baûn chaát cuûa vaán ñeà, coù nhöõng tröôøng hôïp, tuy giaù trò thaáp do baûn chaát cuûa sai phaïm vaãn coù theå xem laø troïng yeáu. Moät soá tröôøng hôïp veà ñònh tính coù theå xem xeùt laø troïng yeáu: - Sai phaïm coù taùc ñoäng daây chuyeàn, aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán baùo caùo taøi chính: nhö caùc khoaûn chi baát hôïp phaùp, aûnh höôûng ñeán coâng nôï, taøi saûn, keát quaû kinh doanh. - Söï moâ taû khoâng chính xaùc veà chính saùch keá toaùn cuûa ñôn vò, laøm cho ngöôøi ñoïc hieåu sai veà baûn chaát cuûa caùc thoâng tin nhö thay ñoåi caùch tính khaáu hao nhöng khoâng khai baùo. 5
  98. 2.3.2 Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi nieäm troïng yeáu Böôùc 1: Uôùc löôïng sô boä veà tính troïng yeáu Böôùc 2: Phaân boå öôùc löôïng ban ñaàu veà tính troïng yeáu cho caùc boä phaän Böôùc 3: Uôùc tính sai soùt trong töøng boä phaän Böôùc 4: Öôùc tính sai soá keát hôïp Böôùc 5: So saùnh sai soá toång hôïp öôùc tính vôùi öôùc löôïng ban ñaàu veà tính troïng yeáu 6
  99. Chương 2 (tieáp) 2.4. RUÛI RO KIEÅM TOAÙN (VSA 400) Baát kyø cuoäc kieåm toaùn naøo cuõng coù nhöõng haïn cheá tieàm taøng do:  Kieåm toaùn vieân chæ laáy maãu kieåm tra, khoâng kieåm tra toøan boä;  Neáu kieåm tra toaøn boä cuõng khoâng chaéc chaén laø caùc khoaûn ñaõ kieåm tra laø trung thöïc, chính xaùc;  Thu thaäp baèng chöùng chæ coù tính thuyeát phuïc chöù khoâng nhaèm chöùng minh soá lieäu baùo caùo taøi chính laø tuyeät ñoái chính xaùc;  Caùc gian laän thöôøng khoù phaùt hieän hôn caùc sai soùt 1
  100. 2.4.1 Khaùi nieäm Ruûi ro kieåm toaùn laø ruûi ro do kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn ñöa ra yù kieán nhaän xeùt khoâng thích hôïp, khi baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn coøn coù nhöõng sai soùt troïng yeáu. Ruûi ro kieåm toaùn goàm 3 boä phaän:  Ruûi ro tieàm taøng  Ruûi ro kieåm soaùt  vaø Ruûi ro phaùt hieän. 2
  101. Ruûi ro tieàm taøng (Inherent Risk – IR) Ruûi ro tieàm taøng laø ruûi ro tieàm aån, voán coù do khaû naêng töøng khoaûn muïc, töøng nghieäp vuï trong baùo caùo taøi chính chöùa ñöïng sai soùt troïng yeáu khi tính rieâng leû hoaëc goäp laïi, maëc duø coù hay khoâng coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. 3
  102. Ruûi ro kieåm soaùt (Control Risk – CR) Ruûi ro kieåm soaùt “laø ruûi ro xaûy ra sai soùt troïng yeáu trong töøng nghieäp vuï, töøng khoaûn muïc trong baùo caùo taøi chính khi tính rieâng leû hay tính goäp laïi maø heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä khoâng ngaên ngöøa heát hoaëc khoâng phaùt hieän söûa chöõa kòp thôøi” 4
  103. Ruûi ro phaùt hieän (Detection Risk – DR) Ruûi ro phaùt hieän “laø ruûi ro maø kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn khoâng phaùt hieän ñöôïc caùc sai soùt, sai phaïm troïng yeáu, laøm aûnh höôûng ñeán baùo caùo taøi chính” 5
  104. Moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro Ruûi ro kieåm soaùt Cao Trung Thaáp bình Ruûi ro tieàm Cao Thaáp nhaát Thaáp Trung bình taøng Trung Thaáp Trung Cao bình bình Thaáp Trung bình Cao Cao nhaát 6
  105. Coâng thöùc AR = IR x CR x DR AR DR = IR x CR 7
  106. 2.5. Gian laän vaø sai soùt (Nguoàn: VSA 240) - Khaùi nieäm - Phaân bieät traùch nhieäm KTV - Giaùm ñoác - Coâng vieäc cuûa KTV Ñaùnh giaù ruûi ro Phaùt hieän Thuû tuïc khi coù daáu hieäu GL-SS Thoâng baùo veà GL-SS 1
  107. 2.5.1 Caùc Khaùi nieäm Gian laän Haønh vi coá yù cuûa BGÑ, Söûa ñoåi, giaû maïo chöùng HÑQT, nhaân vieân töø hoaëc caùc beân thöù ba Khoâng ghi cheùp caùc gaây ra nhöõng sai leäch nghieäp vuï phaùt sinh thoâng tin aûnh höôûng Ghi caùc nghieäp vuï ñeán baùo caùo taøi chính khoâng xaûy ra Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn Sai soùt Loãi khoâng coá yù aûnh Loãi veà soá hoïc, ghi cheùp höôûng baùo caùo taøi Hieåu sai caùc nghieäp vuï chính Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn 2
  108. 2.5.2 CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN KHAÛ NAÊNG COÙ GIAN LAÄN, SAI SOÙT Nhöõng vaán ñeà veà tính chính tröïc vaø naêng löïc cuûa Ban Giaùm ñoác Quyeàn löïc taäp trung vaøo tay moät ngöôøi hay moät nhoùm ngöôøi raát nhoû, khoâng coù söï hoaït ñoäng höõu hieäu. Baát löïc trong vieäc söûa chöõa nhöõng yeáu keùm quan troïng cuûa kieåm soaùt noäi boä
  109. 2.5.2 CAÙC NHAÂN TOÁ Caùc söùc eùp baát thöôøng beân trong hay töø beân ngoaøi ñôn vò. Ngaønh ngheà ñang gaëp khoù khaên. Thieáu voán kinh doanh vì loã hay phaùt trieån quaù nhanh. 4
  110. 2.5.2. CAÙC NHAÂN TOÁ Caùc nghieäp vuï vaø söï kieän khoâng bình thöôøng: Caùc nghieäp vuï baát thöôøng, ñaëc bieät laø gaàn thôøi ñieåm khoùa soå, coù theå aûnh höôûng ñaùng keå ñeán lôïi nhuaän. Caùc nghieäp vuï hay phöông phaùp xöû lyù keá toaùn phöùc taïp. Moät soá nhaân toá chæ lieân quan ñeán moâi tröôøng keá toaùn xöû lyù baèng maùy tính. Thí duï nhö: Khoâng laáy ñöôïc thoâng tin töø maùy tính 5
  111. 2.5.3 Traùch nhieäm KTV Giaùm ñoác Kieåm toaùn vieân Ngaên chaën vaø Xem xeùt coù GL_SS laøm aûnh Phaùt hieän GL-SS höôûng troïng yeáu BCTC Thieát laäp vaø duy trì heä Ñaùnh giaù ruûi ro thoáng KSNB Thieát laäp caùc thuû tuïc phaùt hieän GL-SS treân cô sôû ruûi ro ñaõ ñaùnh giaù Ñieàu chænh, boå sung thuû tuïc kieåm toaùn Thoâng baùo veà GL-SS Caùc phaûn öùng vaø caùc phaûn öùng
  112. Phaân ñònh traùch nhieäm • Giaùm ñoác ñôn vò chòu traùch nhieäm tröïc tieáp trong vieäc ngaên ngöøa, phaùt hieän vaø xöû lyù caùc gian laän vaø sai soùt trong ñôn vò thoâng qua vieäc xaây döïng vaø duy trì thöïc hieän thöôøng xuyeân heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä thích hôïp • Trong quaù trình kieåm toaùn, KTV vaø CTKT phaûi xem xeùt xem coù caùc sai phaïm do gian laän hoaëc sai soùt gaây ra laøm aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính khoâng? 7
  113. Ñaùnh giaù ruûi ro • Khi laäp keá hoaïch vaø khi thöïc hieän kieåm toaùn, KTV phaûi ñaùnh giaù ruûi ro veà nhöõng gian laän vaø sai soùt coù theå coù, laøm aûnh höôûng troïng yeáu ñeán BCTC vaø phaûi trao ñoåi vôùi Giaùm ñoác ñôn vò veà moïi gian laän hoaëc sai soùt quan troïng phaùt hieän ñöôïc. • Vieäc ñaùnh giaù ruûi ro ñöôïc tieán haønh treân cô sôû xem xeùt heä thoáng KSNB vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng coù GL-SS. 8
  114. Phaùt hieän • Treân cô sôû ñaùnh giaù ruûi ro, kieåm toaùn vieân phaûi thieát laäp caùc thuû tuïc kieåm toaùn thích hôïp nhaèm ñaûm baûo caùc GL-SS coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính ñeàu ñöôïc phaùt hieän. • KTV phaûi coù thaùi ñoä hoaøi nghi mang tính ngheà nghieäp trong quaù trình laäp keá hoaïch vaø thöïc hieän kieåm toaùn vaø phaûi luoân yù thöùc ñöôïc raèng coù theå toàn taïi nhöõng tình huoáng hoaëc söï kieän daãn ñeán nhöõng sai soùt troïng yeáu trong baùo caùo taøi chính. 9
  115. Khi coù daáu hieäu GL-SS Khoâng troïng yeáu Xem xeùt tính troïng yeáu Troïng yeáu Khoâng coøn nghi vaán Thöïc hieän thuû tuïc kieåm toaùn boå sung Nghi vaán Trao ñoåi vôùi GÑ vaø ñaùnh giaù aûnh höôûng ñeán BCTC vaø BCKT Kieåm toaùn Bình thöôøng Xem xeùt aûnh höôûng ñeán caùc khía caïnh khaùc cuûa cuoäc kieåm toaùn 10
  116. Thoâng baùo veà GL-SS • Cho Giaùm ñoác – Nghi vaán coù gian laän – Coù gian laän – Coù sai soùt troïng yeáu • Cho ngöôøi söû duïng BCKT • Cho cô quan chöùc naêng 11
  117. Chương 2 (tieáp) 2.6. HOAÏT ÑOÄNG LIEÂN TUÏC 1
  118. 2.6.1 Khaùi nieäm Hoaït ñoäng lieân tuïc laø doanh nghieäp “tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh bình thöôøng trong töông lai gaàn, nghóa laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình”. 2
  119. 2.6.2 Caùc daáu hieäu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng lieân tuïc a. Caùc daáu hieäu veà maët taøi chính Nôï phaûi traû lôùn hôn taøi saûn hoaëc nôï ngaén haïn lôùn hôn taøi saûn ngaén haïn; Nôï daøi haïn ñaõ ñeán haïn thanh toaùn maø khoâng coù khaû naêng chi traû hoaëc ñaûo nôï. Söû duïng quaù nhieàu nôï ngaén haïn taøi trôï cho taì saûn daøi haïn; Caùc tyû suaát taøi chính chuû yeáu ôû tình traïng xaáu; 3
  120. b. Caùc daáu hieäu veà hoaït ñoäng Thieáu caùn boä chuû choát laõnh ñaïo hoaït ñoäng, chöa boå sung kòp; Thieáu thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, ñaëc quyeàn, hoaëc caùc nguoàn cung caáp nguyeân vaät lieäu chuû yeáu; Khoù khaên hoaëc khan hieám nguoàn löïc lao ñoäng . 4
  121. c. Caùc daáu hieäu khaùc Khoâng ñuû voán phaùp ñònh hoaëc caùc yeâu caàu khaùc cuûa phaùp luaät; Heát haïn hoaït ñoäng theo giaáy pheùp; Nhöõng tai hoaï nghieâm troïng nhö thieân tai, hoûa hoaïn; Vöôùng vaøo nhöõng vuï kieän tranh chaáp keùo daøi, gaây thieät haïi lôùn veà taøi chính; Nhöõng thay ñoåi veà luaät phaùp, chính saùch cuûa nhaø nöôùc taïo ra nhöõng baát lôïi cho doanh nghieäp . 5
  122. Chương 3 PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN “Phöông phaùp kieåm toaùn laø caùc bieän phaùp, thuû tuïc ñöôïc söû duïng trong coâng taùc kieåm toaùn nhaèm thöïc hieän muïc ñích kieåm toaùn ñaõ ñaët ra” Muïc tieâu chöông 3: 3.1. PHÖÔNG PHAÙP KHOA HOÏC CHUNG 3.2 . CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN CÔ BAÛN 3.3 . KYÕ THUÏAÂT LAÁY MAÃU KIEÅM TOAÙN 1
  123. 3.1. PHÖÔNG PHAÙP KHOA HOÏC CHUNG Phöông phaùp khoa hoïc chung cuûa caùc nhaø khoa hoïc söû duïng trong nghieân cöùu coù theå khaùi quaùt thaønh caùc böôùc sau: 1. Choïn ñeà taøi ñieàu tra, nghieân cöùu; 2. Laäp giaû thuyeát ñeå kieåm tra; 2
  124. 3. Kieåm tra, phaân tích giaû thuyeát baèng caùch thu thaäp vaø ñaùnh giaù caùc chöùng cöù thích hôïp; 4. Chaáp nhaän hay khoâng chaáp nhaän giaû thuyeát treân cô sôû caùc chöùng cöù; 5. Laäp theâm vaø kieåm tra theâm caùc giaû thuyeát. 3
  125. * Quy trình kieåm toaùn, thoâng thöôøng ñöôïc tieán haønh theo trình töï nhö sau: 1. Nhaân vieân kieåm toaùn nhaän kieåm tra moät heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø quyeát ñònh caàn xem xeùt khoaûn muïc naøo; 2. Kieåm toaùn vieân ñöa caùc giaû thuyeát caàn kieåm tra; 3. Kieåm toaùn vieân thöû nghieäm, kieåm tra caùc giaû thuyeát baèng caùch tìm kieám caùc baèng chöùng vaø ñaùnh giaù noù; 4
  126. 4. Kieåm toaùn vieân ñöa ra yù kieán ñeå khaúng ñònh hay phuû nhaän giaû thuyeát veà vaán ñeà chuyeân moân ñaõ neâu leân trong baùo caùo taøi chính vaø soå keá toaùn; 5. Kieåm toaùn vieân phaûi ñöa ra yù kieán toång theå veà baùo caùo taøi chính döïa treân keát quaû kieåm tra nhöõng boä phaän, nhöõng khoaûn muïc rieâng bieät do caùc thaønh vieân trong toå kieåm toaùn ñaõ tieán haønh. 5
  127. 3.2. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN CÔ BAÛN Hai loaïi phöông phaùp kieåm toaùn: 1. Phöông phaùp thöû nghieäm cô baûn 2. Phöông phaùp thöû nghieäm kieåm soaùt Nhaèm thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn 6
  128. 3.2. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN CÔ BAÛN Thöû nghieäm kieåm soaùt Thöû nghieäm cô baûn Laø vieäc kieåm tra ñeå thu Laø vieäc kieåm tra ñeå thu thaäp baèng chöùng kieåm thaäp baèng chöùng kieåm toaùn toaùn veà söï thieát keá phuø lieân quan ñeán BCTC nhaèm hôïp & söï vaän haønh höõu phaùt hieän ra nhöõng sai leäch hieäu cuûa heä thoáng kieåm troïng yeáu laøm aûnh höôûng soaùt noäi boä. ñeán BCTC. 7
  129. 3.2.1 Phöông phaùp thöû nghieäm cô baûn Thöû nghieäm cô baûn Goàm hai thuû tuïc: Laø vieäc kieåm tra ñeå  Thuû tuïc phaân tích thu thaäp baèng chöùng ñaùnh giaù toång quaùt kieåm toaùn lieân quan (goïi taét laø thuû tuïc ñeán BCTC nhaèm phaùt phaân tích) hieän ra nhöõng sai leäch  Vaø Thuû tuïc kieåm tra troïng yeáu laøm aûnh chi tieát caùc nghieäp vuï höôûng ñeán BCTC. vaø soá dö 8
  130. 3.2.1.1 Thuû tuïc phaân tích ñaùnh giaù toång quaùt - VSA 520 Khaùi nieäm Thuaät ngöõ ñöôïc duøng trong chuaån möïc laø “Quy trình phaân tích”: Laø vieäc phaân tích caùc soá lieäu, thoâng tin, caùc tyû suaát quan troïng, qua ñoù tìm ra nhöõng xu höôùng, bieán ñoäng vaø tìm ra nhöõng moái quan heä coù maâu thuaãn vôùi caùc thoâng tin lieân quan khaùc hoaëc coù söï cheânh leäch lôùn so vôùi giaù trò ñaõ döï kieán. 9
  131. Kyõ thuaät vaø nguoàn döõ lieäu Caùc phöông phaùp phaân tích chuû yeáu Phaân tích xu höôùng (Trend Analysis) Phaân tích tyû soá (Ratio Analysis) Phaân tích döï baùo (Expectation Analysis) Caùc nguoàn döõ lieäu cho phaân tích Soá lieäu kyø naøy - kyø tröôùc Soá lieäu thöïc teá - keá hoaïch Soá lieäu ñôn vò - Bình quaân ngaønh Soá lieäu taøi chính - Phi taøi chính 10
  132. Phaân tích xu höôùng 500 400 300 Naêm 2001 200 Naêm 2002 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bieåu ñoà bieán ñoäng doanh thu qua caùc thaùng naêm 2002, so vôùi 2001. Nhaän xeùt? 11
  133. Phaân tích tyû soá Moät thí duï „ X laø moät coâng ty thöông maïi. Naêm nay, tyû leä laõi goäp cuûa ñôn vò suït giaûm töø 20% xuoáng coøn 14%. „ Döï ñoaùn caùc khaû naêng? „ Caùc thuû tuïc kieåm toaùn caàn thieát? 12
  134. Caùc tyû soá quan troïng Tyû soá nôï Heä soá thanh toaùn hieän haønh Soá voøng quay haøng toàn kho Soá voøng quay nôï phaûi thu ROS, ROA, ROE Moái quan heä giöõa caùc tyû soá 13
  135. Phaân tích döï baùo Trong naêm 2007, chi phí laõi vay phaûi traû theo soå saùch laø 390 trieäu ñoàng. Tình hình dö nô vay nhö sau (tyû ñoàng ) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Dö nôï 2 3 4 2 1 4 2 3 2 1 4 8 Laõi suaát 20% naêm. Haõy xem xeùt söï hôïp lyù cuûa chi phí laõi vay soå saùch. Dö nôï vay bình quaân : 36 tyû : 12 = 3 tyû Chi phí laõi vay hôïp lyù : 3 tyû x 20% = 600 trieäu Keát luaän : Chi phí laõi vay theo soå saùch laø 390 trieäu laø khoâng hôïp lyù, caàn kieåm tra chi tieát ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân. 14
  136. Tình huoáng 1 Sau khi phoûng vaán Ban giaùm ñoác, kieåm toaùn vieân bieát ñôn vò coù moät soá khoaûn vay öu ñaõi vôùi laõi suaát thaáp laø 10% naêm. Keát quaû tính toaùn laïi : Laõi suaát 20% : Dö nôï vay bình quaân 1 tyû, chi phí laõi vay öôùc tính laø 200 trieäu Laõi suaát 10% : Dö nôï vay bình quaân laø 2 tyû, chi phí laõi vay öôùc tính laø 200 trieäu Toång chi phí laõi vay öôùc tính laø 400 trieäu Keát luaän : Chi phí laõi vay 390 trieäu hôïp lyù Tình huoáng 2 Keát quaû kieåm tra cho thaáy moät soá khoaûn chi phí laõi vay cuûa Ngaân haøng X chöa ghi cheùp laø 195 trieäu . Sau khi ñieàu chænh sai soùt naøy, chi phí laõi vay ñaõ ñieàu chænh: 390 trieäu + 195 trieäu = 585 trieäu thì hôïp lyù. 15
  137. Thuû tuïc phaân tích (thí duï 2) Soá lieäu naêm tröôùc : Saûn phaåm Doanh thu A 20.000 B 28.000 Khaùc 2.000 Coäng 50.000 Doanh thu theo baùo caùo naêm nay : 63.200 Döõ lieäu töø boä phaän kinh doanh veà tình hình tieâu thuï naêm nay Saûn phaåm Giaù baùn Saûn löôïng A Taêng 20% Taêng 10% B Giaûm 3% Taêng 30% Khaùc Taêng töø 1% ñeán 7% Taêng töø 10% ñeán 15% 16
  138. Doanh thu öôùc tính naêm nay : Saûn phaåm A : Doanh thu naêm tröôùc : 20.000 Taêng leân do saûn löôïng : ( 20.000 x 10% ) 2.000 Taêng leân do giaù baùn : ( 22.000 x 20% ) 4.400 Doanh thu öôùc tính naêm nay : 26.400 Saûn phaåm B : Doanh thu naêm tröôùc : 28.000 Taêng leân do saûn löôïng :(28.000 x 30%) 8.400 Giaûm do giaù baùn : ( 36.400 x3%) (1.092) Doanh thu öôùc tính naêm nay : 35.308 Saûn phaåm khaùc : Doanh thu naêm tröôùc : 2.000 Taêng do saûn löôïng : ( 2.000 x 12,5%) 250 Taêng do giaù baùn : ( 2.250 x 4%) 90 Doanh thu öôùc tính naêm nay : 2.340 Toång doanh thu öôùc tính naêm nay : 64.048 Doanh thu theo baùo caùo naêm nay : 63.200 Cheänh leäch : 848 17
  139. Phaïm vi aùp duïng thuû tuïc phaân tích . PHAÛI aùp duïng trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch . COÙ THEÅ aùp duïng trong giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn . PHAÛI aùp duïng trong giai ñoaïn soaùt xeùt toång theå BCTC 18
  140. Phaân tích trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch Muïc ñích + Tìm hieåu tình hình kinh doanh + Phaùt hieän nhöõng khu vöïc coù ruûi ro + Löu yù veà tính hoaït ñoäng lieân tuïc 19
  141. a. Phaân tích trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch Trình töï + Laäp Baûng so saùnh + Tính tyû soá + Xem xeùt caùc quan heä baát thöôøng: _ So saùnh vaø ghi nhaän caùc bieán ñoäng tuyeät ñoái lôùn _ So saùnh vaø ghi nhaän caùc xu höôùng bieán ñoäng baát thöôøng _ So saùnh vaø ghi nhaän quan heä baát thöôøng giöõa caùc tyû soá 20
  142. b. Phaân tích giai ñoaïn thöïc hieän Muïc ñích Trong giai ñoaïn naøy, quy trình phaân tích ñöôïc söû duïng nhö moät thöû nghieäm cô baûn nhaèm giaûm ruûi ro phaùt hieän. Caùc yeáu toá Ñaëc ñieåm cuûa ñôn vò vaø möùc ñoä chi tieát cuûa phaûi xem xeùt thoâng tin Khaû naêng saün coù; Ñoä tin caäy; Tính thích ñaùng cuûa caùc thoâng tin Nguoàn goác thoâng tin Khaû naêng so saùnh cuûa thoâng tin Nhöõng hieåu bieát coù ñöôïc töø cuoäc kieåm toaùn 21 tröôùc
  143. c. Phaân tích giai ñoaïn hoaøn thaønh kieåm toaùn Phaân tích ñaùnh giaù toång quaùt vaøo cuoái hoaëc gaàn cuoái cuoäc kieåm toaùn: - Seõ cuûng coá cho caùc keát luaän ñaõ hình thaønh trong khi kieåm tra töøng yeáu toá rieâng bieät cuûa caùc thoâng tin taøi chính. - Giuùp kieåm toaùn vieân ñi ñeán moät keát luaän toång quaùt veà tính hôïp lyù cuûa caùc thoâng tin taøi chính 22
  144. Möùùc tin caäy (Lôïi ích) cuûa thuû tuïc phaân tích - Tính troïng yeáu cuûa caùc taøi khoaûn. - Caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc coù cuøng muïc tieâu kieåm toaùn. - Ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng & ruûi ro kieåm soaùt. - Ñoä chính xaùc coù theå döï kieán cuûa quy trình. 23
  145. 3.2.1.2 Thuû tuïc kieåm tra chi tieát caùc nghieäp vuï vaø caùc soá dö taøi khoaûn: Kieåm toaùn soá dö ñaàu naêm Kieåm tra chi tieát Kieåm toaùn soá dö cuoái naêm 24
  146. a. KIEÅM TOAÙN SOÁ DÖ ÑAÀU NAÊM Nhöõng vaán ñeà . Soá dö ñaàu naêm khi kieåm toaùn . Soá dö khoùa soå kyø tröôùc naêm ñaàu tieân . Chính saùch keá toaùn Aûnh höôûng cuûa • Baûng caân ñoái keá toaùn soá dö ñaàu naêm • Caùc khoaûn muïc ngaén haïn • Caùc khoaûn muïc daøi haïn • Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh Thuû tuïc kieåm toaùn • Tuøy theo tröôøng hôïp 25
  147. a. KIEÅM TOAÙN SOÁ DÖ ÑAÀU NAÊM Keát luaän  Khoâng thu thaäp ñöôïc baèng vaø baùo caùo chöùng kieåm toaùn  Soá dö ñaàu kyø sai leäch aûnh höôûng troïng yeáu ñeán kyø naøy maø khoâng coù söï ñieàu chænh thích hôïp.  Baùo caùo kieåm toaùn kyø tröôùc khoâng phaûi laø baùo caùo chaáp nhaän toaøn phaàn 26
  148. a. KIEÅM TOAÙN SOÁ DÖ ÑAÀU NAÊM BCTC kyø tröôùc coù ñöôïc kieåm toaùn khoâng ? Coù Khoâng Khoâng KTV tieàn nhieäm coù naêng löïc vaø ñoäc laäp khoâng? Coù Hoà sô kieåm toaùn coù ñuû Khoâng Kieåm tra soá dö ñaàu chöùùng minh khoâng? kyø Coù Chaáp nhaän soá dö ñaàu kyø Khoaûn Khoaûn muïc muïc ngaén daøi haïn haïn 27
  149. b. KIEÅM TRA CHI TIEÁT Laø kieåm tra vaø ghi cheùp töøng loaïi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Phöông phaùp naøy thích hôïp ñeå kieåm tra caùc doanh nghieäp coù quy moâ nhoû, caùc loaïi nghieäp vuï coù tính chaát khoâng phöùc taïp, hoaëc nhöõng boä phaän, nhöõng khoaûn muïc “nhaïy caûm” trong kinh doanh. 28
  150. c. KIEÅM TOAÙN SOÁ DÖ CUOÁI NAÊM Nhöõng vaán ñeà . Soá dö khoùa soå kyø naøy khi kieåm toaùn . Chính saùch keá toaùn Aûnh höôûng cuûa . Baûng caân ñoái keá toaùn soá dö cuoái naêm .Caùc khoaûn muïc ngaén haïn .Caùc khoaûn muïc daøi haïn . Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh Thuû tuïc kieåm toaùn . Tuøy theo tröôøng hôïp 29
  151. c. KIEÅM TOAÙN SOÁ DÖ CUOÁI NAÊM  Khoâng thu thaäp ñöôïc baèng Keát luaän chöùng vaø baùo caùo kieåm toaùn  Soá dö cuoái kyø sai leäch aûnh höôûng troïng yeáu ñeán BCTC maø khoâng coù söï ñieàu chænh thích hôïp.  YÙ kieán Baùo caùo kieåm toaùn kyø naøy 30
  152. Nhöõng toàn taïi cuûa K.tra chi tieát vaø Soá dö - Phöông phaùp kieåm tra chi tieát töøng loaïi hoaït ñoäng, töøng nghieäp vuï vaø soá dö trôû neân khoâng thöïc teá khi quy moâ hoaït ñoäng vaø khoái löôïng giao dòch ngaøy caøng taêng leân. - Bôûi vaäy, kieåm toaùn hieän ñaïi thöôøng ít kieåm tra chi tieát toaøn boä caùc nghieäp vuï vaø caùc soá dö taøi khoaûn. - Khi kieåm tra chi tieát, kieåm toaùn vieân coù theå laáy maãu kieåm toaùn. 31
  153. 3.2.2 Phöông phaùp thöû nghieäm kieåm soaùt: K/n: Thöû nghieäm „ Muïc ñích: ñeå kieåm soaùt thu thaäp caùc Laø vieäc kieåm tra ñeå baèng chöùng veà thu thaäp baèng tính thích hôïp chöùng kieåm toaùn veà vaø hieäu quaû söï thieát keá phuø hôïp cuûa heä thoáng & söï vaän haønh höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi kieåm soaùt noäi boä. boä 32
  154. * Thuû tuïc: Caâu hoûi: Lieäu coâng vieäc kieåm toaùn coù theå döïa vaøo heä thoáng kieåm soaùt cuûa doanh nghieäp ñöôïc hay khoâng? Traû lôøi: KTV xem xeùt möùc ñoä thoûa maõn veà kieåm soaùt trong töøng tröôøng hôïp cuï theå: Neáu RRKS (CR) khi laäp keá hoaïch kieåm toaùn ñöôïc ñaùnh giaù laø cao, thì möùc thoûa maõn veà kieåm soaùt thaáp vaø KTV khoâng theå tin töôûng vaø khoâng theå döïa vaøo heä thoáng kieåm soaùt noäi boä doanh nghieäp. Neáu CR ñöôïc ñaùnh giaù laø thaáp, thì möùc thoûa maõn veà kieåm soaùt coøn tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä ñaùnh giaù thöïc teá hieäu quaû cuûa heä thoáng kieåm soaùt trong quaù trình kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân. 33
  155. * Döïa möùc ñoä thoûa maõn veà kieåm soaùt, KTV coù theå aùp duïng caùc phương phaùp sau: (1) Phöông phaùp caäp nhaät cho caùc heä thoáng (hay coøn goïi laø P.phaùp ñieàu tra heä thoáng): Kieåm tra chi tieát moät loaït caùc nghieäp vuï cuøng loaïi ghi cheùp töø ñaàu ñeán cuoái ñeå xem xeùt, ñaùnh giaù caùc böôùc kieåm soaùt aùp duïng trong heä thoáng ñieàu haønh noäi boä. 34
  156. (2) Caùc thöû nghieäm chi tieát ñoái vôùi kieåm soaùt Neáu möùc ñoä CR ñöôïc ñaùnh giaù laø khoâng cao ôû möùc toái ña hoaëc kieåm toaùn vieân xeùt thaáy coù theå giaûm ñöôïc ruûi ro kieåm soaùt ñaõ ñaùnh giaù sô boä khi laäp keá hoaïch xuoáng moät möùc thaáp hôn, kieåm toaùn vieân seõ tieán haønh caùc thöû nghieäm chi tieát veà kieåm soaùt caàn thieát ñeå coù ñöôïc nhöõng baèng chöùng veà söï höõu hieäu töông öùng cuûa kieåm soaùt noäi boä. 35
  157. Neáu möùc CR ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc cao vaø xeùt thaáy khoâng coù khaû naêng giaûm ñöôïc trong thöïc teá, kieåm toaùn vieân seõ khoâng thöïc hieän caùc thöû nghieäm chi tieát veà kieåm soaùt maø phaûi tieán haønh ngay caùc thöû nghieäm cô baûn ôû möùc ñoä phuø hôïp. 36
  158. 3.3 PHÖÔNG PHAÙP LAÁY MAÃU KIEÅM TOAÙN 3.3.1 Khaùi nieäm: Laáy maãu kieåm toaùn (goïi taét laø laáy maãu): Laø aùp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn treân soá phaàn töû ít hôn 100% toång soá phaàn töû cuûa moät soá dö taøi khoaûn hay moät loaïi nghieäp vuï, sao cho moïi phaàn töû ñeàu coù cô hoäi ñeå ñöôïc choïn. 37
  159. 3.3.2. Phöông phaùp laáy maãu (Quy trình) Thieát keá maãu Ñaùnh giaù keát quaû Döï ñoaùn sai soùt Xaùc ñònh côõ toång theå maãu Löïa choïn Thöïc hieän Xem xeùt phaàn töû cuûa thuû tuïc sai soùt maãu kieåm toaùn 38
  160. Thí duï Laáy maãu trong thöû nghieäm kieåm soaùt Trong kyø coù 10.000 hoùa ñôn. Kieåm toaùn vieân muoán ñaùnh giaù söï chính xaùc cuûa vieäc tính tieàn treân hoùa ñôn neân choïn moät maãu 200 hoùa ñôn ñeå kieåm tra. Vieäc tính tieàn treân hoùa ñôn ñöôïc coi laø ñaït yeâu caàu neáu coù tyû leä sai phaïm laø 1,5%. Keát quaû kieåm tra maãu cho thaáy coù 2 hoùa ñôn tính tieàn sai. Tyû leä sai phaïm cuûa maãu laø 1%. Tyû leä sai phaïm cuûa toång theå döï ñoaùn laø 1%±1%. Keát luaän: Vieäc tính tieàn treân hoùa ñôn khoâng ñaït yeâu caàu vì tyû leä sai phaïm toái ña cuûa toång theå (2% ) ñaõ vöôït khoûi tyû leä sai phaïm39cho pheùp (1,5%)
  161. Thí duï Laáy maãu trong thöû nghieäm cô baûn Cuoái kyø coù 10.000 khoaûn phaûi thu trò giaù 200 trieäu. Kieåm toaùn vieân muoán ñaùnh giaù söï chính xaùc cuûa soá dö nôï phaûi thu neân choïn moät maãu 200 khoaûn ñeå göûi thö xaùc nhaän. Soá dö nôï phaûi thu ñöôïc chaáp nhaän neáu soá tieàn sai phaïm cuûa toaøn boä caùc khoaûn phaûi thu khoâng vöôït quaù 10 trieäu ñoàng. Keát quaû kieåm tra maãu cho thaáy soá tieàn sai phaïm cuûa maãu laø 140.000 ñoàng. Nhö vaäy, bình quaân moät phaàn töû maãu sai leäch 700 ñoàng. Sai soùt döï kieán cuûa toång theå laø 7 trieäu ± 1trieäu ñoàng. Keát luaän: Khoaûn muïc nôï phaûi thu coù theå chaáp nhaän ñöôïc vì sai soùt döï kieán (8 trieäu ) khoâng vöôït khoûi sai soá tieàn sai soùt cho pheùp (10 trieäu ) 40
  162. Thieát keá maãu Xaùc ñònh sai phaïm  Sai soùt naøo ñöôïc xem laø sai phaïm trong thöû nghieäm? Xaùc ñònh toång theå  Phaûi phuø hôïp vôùi muïc tieâu kieåm toaùn  Phaûi ñaày ñuû  Vaán ñeà phaân nhoùm toång theå 41
  163. Thí duï veà phaân nhoùm ñoái vôùi nôï phaûi thu Thaønh phaàn cuûa Phöông phaùp Nhoùm Loaïi yeâu caàu xaùc nhaän nhoùm kieåm tra 1 Caùc khoaûn töø Xaùc nhaän Yeâu caàu göûi thö traû lôøi 100 trieäu trôû leân 100% trong moïi tröôøng hôïp 2 Caùc khoaûn töø 10 Choïn maãu Yeâu caàu göûi thö traû lôøi trieäu ñeán 100 xaùc nhaän trong moïi tröôøng hôïp trieäu 30% 3 Caùc khoaûn nhoû Choïn maãu Chæ yeâu caàu traû lôøi neáu hôn 10 trieäu xaùc nhaän 5% khoâng ñoàng yù vôùi thoâng tin ñeà nghò xaùc nhaän 42
  164. Xaùc ñònh côõ maãu Thöû nghieäm kieåm soaùt  Möùc ñoä tin caäy döï ñònh döïa vaøo TTKS  Tyû leä sai phaïm chaáp nhaän ñöôïc  Tyû leä sai phaïm döï kieán  Möùc ruûi ro laáy maãu chaáp nhaän ñöôïc (RR veà tin caäy cao vaøo KSNB) 43
  165. Löïa choïn phaàn töû cuûa maãu Baûng soá ngaãu nhieân Chöông trình choïn soá ngaãu nhieân Löïa choïn heä thoáng Löïa choïn baát kyø 44
  166. Coät Doøng (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 1000 37039 97547 64673 31546 99314 66854 97855 99965 1001 25145 84834 23009 51584 66754 77785 52357 25532 1002 98433 54725 18864 65866 76918 78825 58210 76835 1003 97965 68548 81545 82933 93545 85959 63282 61454 1004 78049 67830 14624 17563 25697 07734 48243 94318 1005 50203 25658 91478 08509 23308 48130 65047 77873 1006 40059 67825 18934 64998 49807 71126 77818 56893 1007 84350 67241 54031 34535 04093 35062 58163 14205 1008 30954 51637 91500 48722 69088 60029 60873 37423 1009 86723 36464 98305 08009 00666 29255 18514 49158 1010 50188 22554 86160 92250 14021 65859 16237 72296 1011 50014 00463 13906 35936 71761 95755 87002 71667 1012 66023 21428 14742 94874 23308 58533 26507 11208 1013 04458 61862 63119 09541 01715 87901 91260 03079 1014 57510 36314 30452 09712 37714 95482 30507 68475 1015 43373 58939 98548 28288 60341 52174 11879 18115 1016 61500 12763 64433 02268 57905 72347 49498 21871 45
  167. Xem xeùt sai soùt  Sai soùt hay gian laän?  AÛnh höôûng ñeán baùo caùo taøi chính (caùc nghieäp vuï cuøng loaïi, cuøng lónh vöïc, cuøng ngöôøi chòu traùch nhieäm)  Coù phaûi laø sai soùt caù bieät khoâng? 46
  168. Döï ñoaùn sai soùt toång theå Trong thöû nghieäm kieåm soaùt, SS cuûa toång theå = SS maãu (+Ɛ) Trong thöû nghieäm cô baûn, SS cuûa toång theå = {[(SS maãu ‟ R) x α] + Ɛ} + R Ɛ laø sai soá do côõ maãu „ R laø sai soùt caù bieät α laø ñoä phoùng ñaïi töø maãu leân toång theå 47
  169. Ñaùnh giaù keát quaû Xem xeùt keát quaû so vôùi döï kieán ban ñaàu:  Neáu thaáp hôn, chaáp nhaän.  Neáu cao hôn ñieàu chænh ñaùnh giaù ban ñaàu (thöû nghieäm kieåm soaùt) hoaëc yeâu caàu ñieàu chænh sai soùt/thay ñoåi keá hoaïch kieåm toaùn (thöû nghieäm cô baûn) 48
  170. Chöông 4 QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN 4.1 Laäp keá hoaïch kieåm toaùn 4.2 Thöïc hieän kieåm toaùn 4.3 Hoaøn thaønh kieåm toaùn
  171. 4.1 Laäp keá hoaïch kieåm toaùn - Toång quan Ñaùnh giaù ruûi ro vaø KSNB VSA 400, 401 Hieåu bieát Laäp keá hoaïch Troïng yeáu khaùch haøng VSA 300 VSA 320 VSA 310 Thu thaäp baèng chöùng VSA 500 2
  172. Trình töï laäp keá hoaïch Hieåu bieát veà hoaït ñoäng VSA 310 Keá hoaïch cuûa ñôn vò chieán löôïc Hieåu bieát veà KSNB Ñaùnh giaù ruûi ro vaø möùc VSA 320 troïng yeáu VSA 400 Keá hoaïch Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc toång theå Phoái hôïp, chæ ñaïo, giaùm saùt Caùc vaán ñeà khaùc Chöông trình Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuï theå cuûa caùc kieåm toaùn thuû tuïc kieåm toaùn 3
  173. Hieåu bieát veà tình hình kinh doanh Caùc noäi dung phaûi hieåu bieát Coù theå phaân tích ñöôïc yù nghóa cuûa Hieåu bieát chung veà neàn kinh teá caùc hieåu bieát cuï theå Moâi tröôøng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng Caùc nhaân toá noäi taïi cuûa ñôn vò Söû duïng caùc hieåu bieát Cho caùc coâng vieäc Coù theå neâu khaùi quaùt nhöng ñaày ñuû veà caùc Cho caùc xeùt ñoaùn cuï theå phöông phaùp vaø caùc nguoàn thoâng tin Caùc phöông phaùp tìm hieåu 4
  174. Thöïc traïng neàn kinh teá Laõi suaát vaø khaû naêng taøi chính Hieåu bieát chung Möùc laïm phaùt vaø giaù trò tieàn teä veà neàn kinh teá Caùc chính saùch cuûa Chính phuû Tyû giaù ngoaïi teä vaø kieåm soaùt ngoaïi hoái Caùc yeâu caàu veà moâi tröôøng Thò tröôøng vaø caïnh tranh Moâi Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng (chu kyø, thôøi vuï ) Söï thay ñoåi coâng ngheä tröôøng vaø Ruûi ro kinh doanh lónh vöïc Nhöõng ñieàu kieän baát lôïi hoaït ñoäng Caùc tyû soá quan troïng vaø soá lieäu thoáng keâ Chuaån möïc cheá ñoä keá toaùn Quy ñònh phaùp luaät Nguoàn cung caáp vaø giaù caû. Caùc ñaëc ñieåm veà sôû höõu vaø quaûn lyù Caùc nhaân Tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò toá noäi taïi Khaû naêng taøi chính cuûa ñôn vò Moâi tröôøng laäp baùo caùo Yeáu toá luaät phaùp
  175. Troïng yeáu trong kieåm toaùn - Khaùi nieäm - YÙù nghóa troïng yeáu trong kieåm toaùn baùo caùo taøi chính Xaùc ñònh noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi thuû tuïc kieåm toaùn Ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc sai soùt - Trình töï vaø phöông phaùp ñaùnh giaù möùc troïng yeáu - Quan heä giöõa möùc troïng yeáu, ruûi ro vaø baèng chöùng - Quan heä giöõa möùc troïng yeáu vôùi yù kieán cuûa KTV 6
  176. Möùc troïng yeáu vaø yù kieán KTV So saùnh SSCÑC vôùi MTY SSCÑC ,=,# MTY Khoâng coù sai soùt Trong moät vaøi troïng yeáu trong khoaûn muïc coù sai khoaûn muïc soùt troïng yeáu Boå sung thuû tuïc/yeâu caàu Giaùm ñoác ñieàu chænh Chaáp nhaän toaøn Chaáp nhaän töøng Khoâng chaáp nhaän phaàn phaàn, daïng ngoaïi tröø 7
  177. Ñaùnh giaù ruûi ro vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Ruûi ro kieåm toaùn Ruûi ro Ruûi ro Ruûi ro tieàm taøng kieåm soaùt phaùt hieän Tính "nhaïy caûm" Heä thoáng keá toaùn vaø Caùc thuû tuïc kieåm cuûa khoaûn muïc kieåm soaùt noäi boä toaùn cô baûn 8
  178. 4.2 Thöïc hieän kieåm toaùn 1
  179. Caùc loaïi thöû nghieäm kieåm toaùn Thöû nghieäm kieåm soaùt Thöû nghieäm cô baûn Laø vieäc kieåm tra ñeå thu Laø vieäc kieåm tra ñeå thu thaäp baèng chöùng kieåm thaäp baèng chöùng kieåm toaùn toaùn veà söï thieát keá phuø lieân quan ñeán BCTC nhaèm hôïp & söï vaän haønh höõu phaùt hieän ra nhöõng sai leäch hieäu cuûa heä thoáng kieåm troïng yeáu laøm aûnh höôûng soaùt noäi boä. ñeán BCTC. Xem laïi Chöông 3, Muïc 3.2, 3.3 PP Kieåm toaùn 2
  180. 4.3 Hoaøn thaønh kieåm toaùn 4.3.1 Baùo caùo kieåm toaùn
  181. 4.3.1.1 Khaùi nieäm • Baùo caùo kieåm toaùn laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa moät cuoäc kieåm toaùn ñoäc laäp, laø loaïi baùo caùo baèng vaên baûn do kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn laäp vaø coâng boá ñeå neâu roõ yù kieán chính thöùc cuûa mình veà Baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn 2
  182. 4.3.1.1 Khaùi nieäm Báo cáo kiểm toán được sử dụng để: a) Cổ đông, nhà đầu tư, bên tham gia liên doanh, liên kết, khách hàng và tổ chức, cá nhân khác có quyền lợi trực tiếp hoặc liên quan đến đơn vị được kiểm toán xử lý các quan hệ về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên có liên quan; b) Cơ quan nhà nước quản lý, điều hành theo chức năng, nhiệm vụ được giao; c) Đơn vị được kiểm toán phát hiện, xử lý và ngăn ngừa kịp thời sai sót, yếu kém trong hoạt động của đơn vị. 3
  183. - Caùc chuaån möïc lieân quan VSA 700 Laøm roõ traùch nhieäm ñoái Xöû lyù moái quan heä vôùi khaùch haøng vôùi khaùch haøng VSA 210 Laøm roõ traùch nhieäm vôùi ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính Muïc tieâu cuûa kieåm toaùn Ñöa ra yù kieán veà baùo baùo caùo taøi chính caùo taøi chính VSA 200 4
  184. 4.3.1.2 Caùc yeáu toá cuûa Baùo caùo kieåm toaùn Teân vaø ñòa chæ CTKT Soá hieäu BCKT • Ñoái töôïng kieåm toaùn Tieâu ñeà BCKT • Traùch nhieäm ngöôøi quaûn lyù vaø Ngöôøi nhaän BCKT kieåm toaùn vieân Ñoaïn môû ñaàu •Chuaån möïc kieåm toaùn •Baûo ñaûm hôïp lyù •Coâng vieäc vaø thuû tuïc ñaõ thöïc hieän Kieåm tra treân cô sôû choïn maãu Phaïm vi vaø Ñaùnh giaù vieäc tuaân thuû caên cöù thöïc hieän Ñaùnh giaù caùc öôùc tình vaø xeùt ñoaùn Ñaùnh giaù vieäc trình baøy toaøn boä •Cô sôû hôïp lyù YÙù kieán cuûa kieåm toaùn vieân Ñòa ñieåm vaø thôøi gian laäp BCKT Chöõ kyù vaø ñoùng daáu 5
  185. 4.3.1.3 Caùc loaïi yù kieán NM/ GT Tröôùc/sau -Chaáp nhaän toaøn phaàn •Khoâng coù nhaán maïnh Khoâng •Coù ñoaïn nhaán maïnh Nhaán maïnh S - Chaáp nhaän töøng phaàn •Tuøy thuoäc vaøo Giaûi thích T/S •Ngoaïi tröø Giaûi thích T - Töø choái nhaän xeùt Giaûi thích T - Khoâng chaáp nhaän Giaûi thích T 6
  186. Chaáp nhaän toaøn phaàn khoâng coù ñoaïn nhaán maïnh • Baùo caùo Taøi chính khoâng coù sai leäch troïng yeáu • Baùo caùo taøi chính coù sai leäch troïng yeáu nhöng ñaõ ñieàu chænh • Caùc thay ñoåi chính saùch keá toaùn ñaõ ñöôïc khai baùo ñaày ñuû. 7
  187. Chaáp nhaän toaøn phaàn khoâng coù ñoaïn nhaán maïnh "Theo yù kieán cuûa chuùng toâi, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu tình hình taøi chính cuûa coâng ty ABC taïi ngaøy 31/12/X, cuõng nhö keát quaû kinh doanh vaø caùc luoàng löu chuyeån tieàn teä trong naêm taøi chính keát thuùc taïi ngaøy 31/12/X, phuø hôïp vôùi chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam hieän haønh vaø caùc quy ñònh phaùp lyù coù lieân quan./. 8
  188. Chaáp nhaän toaøn phaàn coù ñoaïn nhaán maïnh • Khi muoán löu yù ngöôøi ñoïc BCTC veà moät vaán ñeà khoâng aûnh höôûng ñeán yù kieán cuûa KTV: – Thoâng tin ñính keøm vôùi BCTC khoâng nhaát quaùn vôùi BCTC – Giaû thieát tính hoaït ñoäng lieân tuïc coù theå bò vi phaïm 9
  189. Chaáp nhaän toaøn phaàn coù ñoaïn nhaán maïnh "Theo yù kieán cuûa chuùng toâi, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu phuø hôïp vôùi chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam hieän haønh vaø caùc quy ñònh phaùp lyù coù lieân quan. ÔÛ ñaây chuùng toâi khoâng phuû nhaän yù kieán chaáp nhaän toaøn phaàn nhö treân, maø chæ muoán löu yù ngöôøi ñoïc baùo caùo taøi chính ñeán ñieåm X trong phaàn thuyeát minh baùo caùo taøi chính: khoaûn loã thuaàn cuûa ñôn vò laø ZZZ trong naêm taøi chính keát thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 20X0 vaø taïi ngaøy naøy, khoaûn nôï ngaén haïn cuûa ñôn vò vöôït quaù toång taøi saûn laø ZZZ. Nhöõng ñieàu kieän naøy, cuøng vôùi nhöõng vaán ñeà khaùc ñöôïc neâu trong ñieåm X trong phaàn thuyeát minh, chæ ra söï toàn taïi cuûa yeáu toá khoâng chaéc chaén troïng yeáu coù theå gaây ra söï nghi ngôø ñaùng keå veà khaû naêng hoaït ñoäng lieân tuïc cuûa ñôn vò". 10
  190. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng tuøy thuoäc vaøo • Khi toàn taïi moät tình huoáng chöa roõ raøng, phuï thuoäc vaøo moät söï kieän trong töông lai naèm ngoaøi khaû naêng kieåm soaùt cuûa KTV vaø ñôn vò. 11
  191. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng tuøy thuoäc vaøo "Theo yù kieán cuûa chuùng toâi, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu . phuø hôïp vôùi chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam hieän haønh vaø caùc quy ñònh phaùp lyù coù lieân quan, tuøy thuoäc vaøo: - Khoaûn doanh thu XX VNÑ ñöôïc chaáp nhaän; - Khoaûn chi XY VNÑ ñöôïc Hoäi ñoàng quaûn trò thoâng qua. 12
  192. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng ngoaïi tröø do giôùi haïn phaïm vi kieåm toaùn • Giôùi haïn phaïm vi kieåm toaùn khi kieåm toaùn vieân khoâng thöïc hieän ñöôïc caùc thuû tuïc kieåm toaùn caàn thieát maø khoâng coù thuû tuïc thay theá phuø hôïp. • Vaán ñeà giôùi haïn phaïm vi chöa aûnh höôûng ñeán tôûng theå cuûa BCTC. 13
  193. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng ngoaïi tröø do giôùi haïn phaïm vi kieåm toaùn Chuùng toâi ñaõ khoâng theå tham gia kieåm keâ haøng toàn kho vaøo ngaøy 31/12/X, vì taïi thôøi ñieåm ñoù chuùng toâi chöa ñöôïc boå nhieäm laøm kieåm toaùn. Vôùi nhöõng taøi lieäu hieän coù ôû ñôn vò, chuùng toâi cuõng khoâng theå kieåm tra ñöôïc tính ñuùng ñaén cuûa soá löôïng haøng toàn kho taïi thôøi ñieåm treân baèng caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc. Theo yù kieán chuùng toâi, ngoaïi tröø nhöõng aûnh höôûng ñeán baùo caùo taøi chính vì lyù do neâu treân, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu phuø hôïp vôùi chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam hieän haønh vaø caùc quy ñònh phaùp lyù coù lieân quan. 14
  194. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng ngoaïi tröø do khoâng nhaát trí vôùi giaùm ñoác • Khi khoâng nhaát trí vôùi Giaùm ñoác daãn ñeán caùc sai leäch troïng yeáu treân BCTC • Tuy nhieân, sai leäch chöa aûnh höôûng ñeán toång theå BCTC 15
  195. Chaáp nhaän töøng phaàn, daïng ngoaïi tröø do khoâng nhaát trí vôùi giaùm ñoác " Nhö ñaõ neâu trong phaàn thuyeát minh X cuûa baùo caùo taøi chính, ñôn vò ñaõ khoâng tính khaáu hao TSCÑ, trong khi TSCÑ naøy ñaõ thöïc söï ñöôïc söû duïng treân 6 thaùng, vôùi möùc khaáu hao ñaùng leõ phaûi tính laø XXX VNÑ. Do vaäy, chi phí kinh doanh ñaõ bò thieáu vaø giaù trò thuaàn cuûa TSCÑ ñaõ cao hôn thöïc teá vôùi giaù trò töông ñöông XXX VNÑ, laøm cho laõi taêng giaû taïo XXX VNÑ. Theo yù kieán cuûa chuùng toâi, ngoaïi tröø aûnh höôûng (neáu coù) ñeán baùo caùo taøi chính cuûa söï kieän treân, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu " 16
  196. Töø choái nhaän xeùt • Giôùi haïn veà phaïm vi kieåm toaùn ñaõ aûnh höôûng ñeán toång theå, khieán cho KTV khoâng ñuû baèng chöùng ñöa ra yù kieán veà BCTC nhö laø moät toång theå. Chaáp nhaän Troïng yeáu nhöng Töøng phaàn chöa aûnh höôûng Giôùi haïn ñeán toång theå Ngoaïi tröø phaïm vi kieåm toaùn Töø choái Khoâng ñuû baèng chöùng keát luaän veà Nhaän xeùt BCTC 17
  197. Töø choái nhaän xeùt Do nhöõng haïn cheá töø phía ñôn vò maø chuùng toâi ñaõ khoâng theå kieåm tra ñöôïc toaøn boä doanh thu, cuõng khoâng nhaän ñöôïc ñuû caùc baûn xaùc nhaän nôï phaûi thu töø khaùch haøng, vaø vì tính troïng yeáu cuûa caùc söï kieän naøy, chuùng toâi khoâng theå ñöa ra yù kieán cuûa mình veà baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò. 18
  198. Khoâng chaáp nhaän • Khi khoâng nhaát trí vôùi Giaùm ñoác maø vaán ñeà naøy ñaõ aûnh höôûng ñeán toång theå BCTC, khieán cho BCTC khoâng coøn trung thöïc vaø hôïp lyù nöõa. Chaáp nhaän Troïng yeáu nhöng Töøng phaàn chöa aûnh höôûng Khoâng nhaát ñeán toång theå Ngoaïi tröø trí vôùi Giaùm ñoác Khoâng Baùo caùo taøi chính khoâng coøn trung Chaáp nhaän thöïc vaø hôïp lyù 19
  199. Khoâng chaáp nhaän Trong baùo caùo taøi chính, giaù trò TSCÑ laø XXX VNÑ; khoaûn vay coâng ty B laø XY VNÑ ñaõ khoâng phaûn aùnh trong soå keá toaùn vaø khoâng coù chöùng töø keá toaùn xaùc minh Theo yù kieán cuûa chuùng toâi, vì aûnh höôûng troïng yeáu cuûa nhöõng vaán ñeà noùi treân, baùo caùo taøi chính ñaõ phaûn aùnh khoâng trung thöïc vaø khoâng hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu tình hình taøi chính cuûa coâng ty ABC taïi ngaøy 31/12/X, cuõng nhö keát quaû kinh doanh vaø caùc luoàng löu chuyeån tieàn teä trong naêm taøi chính keát thuùc taïi ngaøy 31/12/X, khoâng phuø hôïp vôùi chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam hieän haønh vaø caùc quy ñònh phaùp lyù coù lieân quan. 20
  200. 4.3.2 Hoà sô kieåm toaùn Khaùi nieäm Taøi lieäu do KTV laäp, thu thaäp, phaân loaïi, söû duïng vaø löu giöõ döôùi moïi hình thöùc löu tröõ theo phaùp luaät. Yeâu caàu KTV phaûi laäp vaø löu tröõ HSKT ñuû ñeå laøm cô sôû cho yù kieán cuûa mình vaø chöùng minh cuoäc kieåm toaùn tuaân thuû caùc chuaån möïc kieåm toaùn 21
  201. Hoà sô kieåm toaùn Muïc ñích/ Löu tröõ baèng chöùng vaø laøm cô sôû cho YÙ nghóa vieäc ñöa ra yù kieán Giuùp quaù trình laäp keá hoaïch vaø thöïc hieän kieåm toaùn Phuïc vuï vieäc kieåm tra, soaùt xeùt vaø ñaùnh giaù chaát löôïng coâng vieäc kieåm toaùn Giuùp xöû lyù caùc phaùt sinh sau cuoäc kieåm toaùn 22
  202. Hoà sô kieåm toaùn Noäi dung, Phaûi ñaày ñuû vaø chi tieát ñeå cung caáp hình thöùc moät söï hieåu bieát toång theå veà cuoäc kieåm toaùn, bao goàm caùc thoâng tin veà: Keá hoaïch kieåm toaùn Caùc thuû tuïc ñaõ tieán haønh Caùc baèng chöùng ñaõ ñaït ñöôïc Caùc keát luaän döïa treân caùc baèng chöùng 23
  203. Hoà sô kieåm toaùn Phaân loaïi Hoà sô kieåm toaùn chung Hoà sô kieåm toaùn naêm Baûo Löu tröõ an toaøn vaø baûo maät trong thôøi quaûn, löu gian caàn thieát (10 naêm theo NÑ129) tröõ Hoà sô kieåm toaùn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa coâng ty kieåm toaùn 24