Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Bài 5: Tiền và lạm phát

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Bài 5: Tiền và lạm phát

1. TIEÀN VAØ LAÏM PHAÙT Baøi giaûng 5 10/1/2007 Truong Quang Hung 1 GIÔÙI THIEÄU Trong baøi giaûng naøy chuùng ta seõ . . . z Ñònh nghóa tieàn vaø caùc chöùc naêng cuûa tieàn. z Giaûi thích chöùc naêng cuûa ngaân haøng z Giaûi thích caùch ngaân haøng taïo ra tieàn vaø kieåm soaùt tieàn z Giaûi thích nguyeân nhaân cuûa laïm phaùt trong daøi haïn z Chæ ra taùc ñoäng cuûa laïm phaùt vaø giaûi thích tính trung laäp cuûa tieàn 10/1/2007 Truong Quang Hung 2
2. TIEÀN LAØ GÌ? 10/1/2007 Truong Quang Hung 3 CHÖÙC NAÊNG CUÛA TIEÀN z Trung gian trao ñoåi z Tieàn laø moät phöông tieän ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän ñeå trao ñoåi haøng hoaù vaø dòch vuï hoaëc ñeå traû nôï. z Neáu khoâng coù tieàn ngöôøi ta phaûi trao ñoåi haøng laáy haøng z Ño löôøng giaù trò z Tieàn laø thöôùc ño ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän ñeå ño löôøng giaù trò haøng hoaù vaø dòch vuï. z Ñieàu naøy giuùp ta so saùnh giaù trò vaø ra caùc quyeát 10/1/2007ñònh mua baùn haøng Truong hoaùQuang Hung 4
3. CHÖÙC NAÊNG CUÛA TIEÀN z Döïtröõgiaùtrò z Tieàn ruùt ra khoûi löu thoâng vaø ñöôïc söû duïng ñeå mua haøng hoùa trong töông lai.Tieàn giuùp chuyeån söùc mua töø hieän taïi sang töông lai z Phaân bieät giöõa tieàn, thu nhaäp vaø taøi saûn? z Taïi sao ngöôøi ta giöõ tieàn nhö moät loaïi taøi saûn? z Trong thôøi kyø laïm phaùt, tieàn coù thöïc hieän toát chöùc naêng naøy khoâng? 10/1/2007 Truong Quang Hung 5 CAÙC LOAÏI TIEÀN z Hoùa teä (Tieàn haøng hoùa) z Haøng hoùa nhö muoái, gia suùc, vaøng, baïc ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän laøm vaät ngang giaù trong trao ñoåi. z Tín teä (tieàn quy öôùc hay tieàn phaùp ñònh) z Tieàn giaáy hay tieàn ñuùc kim loaïi maø noù ñöôïc söû duïng ñeå trao ñoåi khoâng phaûi döïa vaøo giaù trò thöïc cuûa chuùng maø döïa vaøo giaù trò ñöôïc in treân chuùng. z Buùt teä z Tieàn ñöôïc taïo ra bôûi ngaân haøng vaø ñöôïc ghi cheùp trong soå saùch keá toùan ngaân haøng.
4. ÑO LÖÔØNG TIEÀN TRONG NEÀN KINH TEÁ M1 bao goàm tieàn maët löu haønh ngoøai ngaân haøng (C) vaø tieàn gôûi coù theå vieát seùc (tieàn gôûi khoâng kyø haïn) (D) Tieàn gôûi khoâng M1 = Tieàn maët + kyø haïn 10/1/2007 Truong Quang Hung 7 ÑO LÖÔØNG TIEÀN TRONG NEÀN KINH TEÁ M2 bao goàm M1 coäng vôùi tieàn tieát kieäm vaø tieàn gôûi kyø haïn M2 = M1 + Tieàn gôûi kyø haïn Söï phaân chia giöõa M1 vaø M2 döïa vaøo tính thanh khoaûn cuûa taøi saûn. Tính thanh khoaûn: tính deã daøng chuyeån ñoåi taøi saûn sang tieàn vôùi söï toån thaát giaù trò ít nhaát. 10/1/2007 Truong Quang Hung 8
5. NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 10/1/2007 Truong Quang Hung 9 TRUNG GIAN TAØI CHÍNH z Trung gian taøi chính laø moät toå chöùc coù chöùc naêng huy ñoäng tieát kieäm cho ñaàu tö. z Taïi sao toàn taïi trung gian taøi chính? z Chöùc naêng cuûa trung gian taøi chính z Chuyeån hoaù thôøi haïn baèng caùch vay ngaén haïn vaø cho vay daøi haïn z Toái thieåu hoaù chi phí vay z Toái thieåu hoaù chi phí saøng loïc vaø giaùm saùt z Chia xeû ruûi ro 10/1/2007 Truong Quang Hung 10
6. NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI Ngaân haøng thöông maïi laø moät trung gian taøi chính coù chöùc naêng huy ñoäng tieàn gôûi vaø söû duïng tieàn gôûi ñoù ñeå cho vay hoaëc ñeå ñaàu tö • Ngaân haøng thöông maïi kieám lôïi nhuaän baèng caùch naøo? 10/1/2007 Truong Quang Hung 11 BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI SAÛN z Baûng caân ñoái taøi saûn lieät keâ taøi saûn coù vaø taøi saûn nôï. z Taøi saûn coù Æ Söû duïng voán z Taøi saûn nôï Æ Nguoàn voán z Moái quan heä keá toaùn cô baûn Taøi saûn coù = Nô ï+ Taøi saûn roøng 10/1/2007 Truong Quang Hung 12
7. CAÁU TRUÙC BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI SAÛN Taøi saûn coù Taøi saûn nôï • Döï tröõ tieàn maët • Tieàn gôûi khoâng kyø haïn Cho vay Tieàn gôûi kyø haïn • Traùi phieáu chính phuû • Vay töø NHTW Taøi saûn roøng XXXX XXXX 10/1/2007 Truong Quang Hung 13 PHAÂN TÍCH BAÛNG CAÂN ÑOÁI Taøi saûn nôï Taøi saûn coù 100 Tieàn maët 100 Tieàn gôûi Cho vay 100 Taøi saûn roøng 100 200 200 Giaû söû caù nhaân gôûi 100 vaøo ngaân haøng, nhöõng gì seõ xaûy ra? Taøi saûn coù Taøi saûn nôï Tieàn maët 200 Tieàn gôûi 200 Cho vay 100 Taøi saûn roøng 100 300 300 10/1/2007 Truong Quang Hung 14
8. PHAÂN TÍCH BAÛNG CAÂN ÑOÁI Döï tröõ laø löôïng tieàn maët ñöôïc naém giöõ taïi ngaân haøng. Taøi saûn coù Taøi saûn nôï Döï tröõ 200 Tieàn gôûi 200 Cho vay 100 Taøi saûn roøng 100 300 300 • Giaû söû baïn ñöôïc thueâ laøm coá vaán cho ngaân haøng, baïn seõ ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng treân nhö theá naøo?. Ngaân haøng coù ñaït ñöôïc lôïi nhuaän toái ña khoâng? Taïi sao? 10/1/2007 Truong Quang Hung 15 PHAÂN TÍCH BAÛNG CAÂN ÑOÁI Vì döï tröõ cao khoâng mang laïi lôïi nhuaän toái ña, neân baïn cho vay heát soá döï tröõ. Taøi saûn coù Taøi saûn nôïï Cho vay 300 Tieàn gôûi 200 Taøi saûn roøng 100 300 300 • Giaû söû khaùch haøng vieát sec ruùt tieàn, nhöõng gì seõ xaûy ra? • Ngaân haøng seõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ruùt tieàn, vì khoâng coù tieàn maët taïi ngaân haøng. 10/1/2007 Truong Quang Hung 16
9. PHAÂN TÍCH BAÛNG CAÂN ÑOÁI z Coù söï ñaùnh ñoåi giöõa lôïi nhuaän vaø ruûi ro thanh khoaûn. z Ngaân haøng noå löïc trong vieäc söû duïng tieàn gôûi sao cho ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao nhöng traùnh ruûi ro thanh khoaûn. Thaát baïi cuûa caùc ngaân haøng trong thôøi kyø Ñaïi suy thoaùi laø baøi hoïc kinh nghieâm trong vieäc caân nhaéc giöõa lôïi nhuaän vaø ruûi ro thanh khoaûn. Chính phuû quyeát ñònh quaûn lyù ngaân haøng nhaèm baûo ñaûm yeâu caàu thanh khoaûn toái thieåu. 10/1/2007 Truong Quang Hung 17 DÖÏ TRÖÕ BAÉT BUOÄC z Tyû leä döï tröõ baét buoäc laø % toång tieàn gôûi khoâng kyø haïn maø ngaân haøng trung öông yeâu caàu ngaân haøng thöông maïi giöõ laïi. Döï tröõ = Döïtröõbaét Döï tröõ vöôït buoäc + möùc Döï tröõ baét = Tyû leä döï tröõ × Tieàn gôûi khoâng kyø buoäc baét buoäc haïn 10/1/2007 Truong Quang Hung 18
10. DÖÏ TRÖÕ BAÉT BUOÄC Giaû söû raèng NHTW quy ñònh tyû leä döï tröõ baét buoäc laø 10%? Tröôùc quy ñònh Taøi saûn Nô vaø taøi saûn roøngï: Döï tröõ 200 Tieàn gôûi 200 Cho vay 100 Taøi saûn roøng 100 300 300 Sau quy ñònh: tyû leä döï tröõ = 10% Taøi saûn Nô vaø taøi saûn roøngï Döï tröõ baét buoäc 20 Tieàn gôûi 200 Döï tröõ vöôït möùc 180 Taøi saûn roøng 100 Cho vay 100 300 300 10/1/2007 Truong Quang Hung 19 DÖÏ TRÖÕ BAÉT BUOÄC Sau quy ñònh: tyû leä döï tröõ =10% Taøi saûn Nô vaø taøi saûn roøngï Döï tröõ baét buoäc 20 Tieàn gôûi 200 Döï tröõ vöôït möùc 180 Taøi saûn roøng 100 Cho vay 100 300 300 • Baïn coù lôøi khuyeân gì ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng? -Coù neân chuyeån döï tröõ vöôït möùc vaøo taøi saûn sinh lôïi? Sau quy ñònh: tyû leä döï tröõ = 10% Taøi saûn Nôï vaø taøi saûn roøng: Döï tröõ baét buoäc 20 Tieàn gôûi 200 Cho vay 280 Taøi saûn roøng 100 10/1/2007300 Truong Quang Hung300 20
11. NGAÂN HAØNG TAÏO RA TIEÀN NHÖ THEÁ NAØO ? 10/1/2007 Truong Quang Hung 21 NGAÂN HAØNG COÙ TAÏO RA TIEÀN KHOÂNG? Giaû söû coù ngöôøi gôûi 100 trong taøi khoaûn. Nhöõng gì xaûõy ra? Tröôùc khi gôûi Taøi saûn Nô vaø taøi saûn roøngï Döï tröõ baét buoäc Tieàn gôûi 200 20Cho vay 280 Taøi saûn roøng 100 300 300 . Sau khi gôûi Taøi saûn Nô vaø taøi saûn roøngï Döï tröõ baét buoäc 30 Tieàn gôûi 300 Döï tröõ vöôït möùc 90 Taøi saûn roøng 100 Cho vay 280 400 400 10/1/2007 Truong Quang Hung 22
12. NGAÂN HAØNG COÙ TAÏO RA TIEÀN KHOÂNG? z Coù, bôûi vì noù taïo ra löôïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn Tieàn = Tieàn maët + Tieàn gôûi khoâng kyø haïn 10/1/2007 Truong Quang Hung 23 KHAÛ NAÊNG TAÏO RA TIEÀN Döï tröõ Cho vay Tieàn gôûi Tieàn gôûi $100,000 Döï tröõ Cho vay $10,000 $90,000 $10,000 $90,000 $100,000 Tieàn gôûi $90,000 ReserveDöï tröõ ChoLoan vay $18,750$9,000 $81,000$56,250 $19,000 $171,000 $190,000 Tieàn gôûi $81,000 10/1/2007 Truong Quang Hung 24
13. Döï tröõ Cho vay Tieàn gôûi Tieàn gôûi $81,000 $19,000 $171,000 $190,000 Döï tröõ Cho vay $8,100 $72,900 $27,100 $243,900 $271,000 Tieàn gôûi $72,900 Döï tröõ Cho vay $7,290 $65,510 $34,390 $309,410 $343,800 $100,000 $900,000 $1,000,000 10/1/2007 Truong Quang Hung 25 KHAÛ NAÊNG TAÏO RA TIEÀN z Tieàn gôûi ban ñaàu $100,000 taïo ra moät löôïng tieàn trong heä thoáng ngaân haøng $1,000,000. ∆ cung tieàn = ∆ löôïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn = 1 Thay ñoåi trong löôïng tieàn gôûi ban Tyû leä döï ∗ tröõ ñaàu 1 = * (100,000) 0,1 = 10 * (100,000) ∆ thay ñoåi cung tieàn = $ 1,000,000 10/1/2007 Truong Quang Hung 26
14. KHAÛ NAÊNG TAÏO RA TIEÀN Soá nhaân tieàn gôûi trong thöïc teá khaùc vôùi soá nhaân lyù thuyeát vì lyù do sau: 1)Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng khoâng gioáng nhau. 2)Khoâng phaûi taát caû caùc khoaûn cho vay ñeàu ñöôïc chuyeån heát vaøo döï tröõ. 10/1/2007 Truong Quang Hung 27