Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX (Tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX (Tiếp theo)

1. PHÒNG GD – ĐT TÂN CHÂU TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN BÀI GIẢNG THAM DỰ HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI MÔN: LỊCH SỬ 8 GV THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ MỸ NGA NĂM HỌC : 2012-2013 1
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Phong trào Cần vương nổ ra và phát triển như thế nào? Sau khi cuộc tấn công quân Pháp thất bại, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở (Quảng Trị). Tại đây, ngày 13-7-1885, vua Hàm Nghi ra Chiếu Cần vương, kêu gọi văn thân, sĩ phu và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước. Về diễn biến, Phong trào Cần vương chia làm hai giai đoạn: + 1885-1888: Bùng nổ khắp cả nước, sôi động nhất là các tỉnh Trung, Bắc Kì. + 1888-1896: Tuy vua Hàm Nghi bị bắt nhưng phong trào dẫn tiếp diễn quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn. 2
3. ? Em hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương ? Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu: 1/ Khởi nghĩa Ba Đình (1886 – 1887) 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883- 1892) 3/ Khởi nghĩa Hương Khê(1885- 1895) 3
4. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình(1886 – 1887): H 91. Công sự phòng thủ Ba Đình - Địa? Quan bàn sát: hình 91. Công sự  Gồmphòng 3 làng:thủ Ba Mậu Đình. Thịnh, Em hãyThượng nêu Thọ,địa bàn Mĩ Khêhoạt (Nga động Sơn của – cuộcThanh khởi Hóa ) nghĩa ? •Điểm?• EmĐiểm mạnh hãy yếu: cho: CănCăn biết cứ cứ nhữngBa Ba Đình Đình điểm có nằm vị trí ?Quan sát lược đồ, em hãy tiêumạnh, biểuvào điểm nhất,vị thế yếutạo bị độngthànhcủa cứ đối thế điểm phó, chân dễ miêu tả về công sự phòng kiềng,Ba Đình?bị phối cô lập, hợp khó hỗ trợứng nhau cứu trongkhi bị thủ Ba Đình ? chiến đốiđấu. phương Đây là mộtbao chiếnvây hoặc tuyến tấn phòngcông Không ngự quy mô nhất.thể sử Phía dụng ngoài là ruộngcách lúa, luỹđánh tre du dày, kích, vùng chỉ ngập có thể nước. Bên trongđánh là công làng kiên. xóm công sự. Cứ điểm có thế mạnh về phòng thủ. • ( Đinh Xuân Lâm – Đại cương lịch sử Việt Nam tập II) 4
5. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình(1886 – 1887): - Địa bàn : • •EmPhạm? Em cho• Đinhbiết Bành: biết gì Công vềnhững quê Phạm Tráng: ở làngai Bành là quê Tươngngười và ở Tràng Xá,  Gồm 3 làng: Mậu Thịnh, Thượng huyệnlãnhĐinh Xá,đạo CôngHậu huyện và Lộc(Tráng thành Thanh Thanh ? phần Liêm, Hóa) tham làtỉnh một Hà Thọ, Mĩ Khê (Nga Sơn – Thanh Hóa) viêngia cuộc quanNam khởi làchủ một chiến,nghĩa cựu ởđãchánh Ba treo tổng.ấn từ - Lãnh đạo: quan Ôngvề quê đã vậntừng động chiến sĩ đấu phu trong và nhân dânĐình? nổiđội dậy quân khởi của nghĩa. Hoàng Tá Viêm và  Phạm Bành, Đinh Công Tráng phối hợp với Lưu Vĩnh Phúc đánh Pháp ở Bắc kì. - Diễn biến: 5
6. H 92. Lược đồ vị trí Mã Cao Cuộc chiến ở Ba Đình đã diễn ra như thế nào? H 91. Công sự phòng thủ Ba Đình 6
7. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): - Địa bàn : • Em cho biết những ai là người  Gồm 3 làng: Mậu Thịnh, Thượng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa ở Ba Thọ, Mĩ Khê (Nga Sơn – Thanh Hóa) Đình? - Lãnh đạo:  Phạm Bành, Đinh Công Tráng - Diễn biến:  Từ tháng 12/1886 đến tháng 1/1887: cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt. Nghĩa quân đẩy lùi được nhiều đợt tấn công của Pháp. H 91. Công sự phòng thủ Ba Đình 7
8. H 92. Lược đồ vị trí Mã Cao H 91. Công sự phòng thủ Ba Đình 8
9. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): ? Theo em cuộc khởi nghĩa Ba - Địa bàn : Đình có ý nghĩa như thế nào ?  Gồm 3 làng: Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (Nga Sơn – Thanh Hóa) Ý nghĩa: Tiêu biểu cho tinh thần đấu - Lãnh đạo:  Phạm Bành, Đinh Công Tráng tranh bất khuất của nhân dân Thanh Hóa - Diễn biến:  Từ tháng 12/1886 đến tháng 1/1887: cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt. Nghĩa quân đẩy lùi được nhiều đợt tấn công của Pháp. •  Cuối cùng, nghĩa quân rút lên Mã Cao, chiến đấu thêm một thời gian rồi tan rã. H 91. Công sự phòng thủ Ba Đình 9
10. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): Căn cứ 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) Hà Nội Hai Sông - Địa bàn: Văn Lâm Hải Dương  Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu Văn Giang Mĩ Hào (Hưng Yên) và Kinh Môn ( Hải Khoái Châu Dương) Hưng Yên Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy Vì địa? ?bàn QuanVì củasao sát cuộcgọi lược là khởi căn đồ, nghĩa cứ em Bãi là hãy một Sậy cho vùng ? biết đầm lầy, lauđịa sậy, bàn rậm hoạt rạp độngum tùm, của thuộc cuộc các khởi huyện Văn Lâm, Vănnghĩa Giang, Bãi SậyKhoái ? Châu Yên Mĩ của tỉnh Hưng Yên. Vị trí này nằm giữa hai đường giao thông quan trọng: Quốc lộ số 5 Hà Nội - Hải Phòng và đường số 39 Hà Nội – Thái Bình. Dựa vào địa hình nghĩa quân đã xây dựng căn cứ kháng chiến 10 và triệt để áp dụng chiến thuật du kích để đánh địch.
11. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): ? EmQuan hãy sát cho hình biết 93: người Em hãy đứng cho đầu 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) biếtcuộc đôi nét khởi về nghĩa Nguyễn Bãi Thiện Sậy ? Thuật ? - Địa bàn:  Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu (Hưng Yên) và Kinh Môn ( Hải Dương) - Lãnh đạo:  Nguyễn Thiện Thuật Ông sinh năm (1844- 1926) quê ở Mĩ Hào, Hưng Yên. Ông từng làm Tán tương quân vụ tỉnh Hưng Hoá. Sau đó từ quan về quê, năm 1885 khi chiếu Cần Vương ra đời ông mộ quân khởi nghĩa ở Bãi Sậy, làm cho địch gặp nhiều khó khăn. Năm 1889 ông sang Trung Quốc tìm Tôn Thất Thuyết để bàn kế sách, việc không thành. Ông mất ngày 6/5/1926 tại Nam Kinh (Trung Quốc).11
12. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): Em hãy mô tả cănCăn cứ cứ Bãi Sậy? 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) Hà Nội Hai Sông - Địa bàn: Văn Lâm Hải Dương  Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu Văn Giang Mĩ Hào (Hưng Yên) và Kinh Môn ( Hải Khoái Châu Dương) Hưng Yên - Lãnh đạo:  Nguyễn Thiện Thuật - Diễn biến: Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy  Trong những năm 1885 – 1889, nhiều Em hãy nêu diễn biến cuộc khởi trận đánh ác liệt xảy ra giữa nghĩa quân và quân Pháp. nghĩa Bãi Sậy?  Đến cuối năm 1889, phong trào tiếp tục một thời gian rồi tan rã 12
13. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình (1886 -1887): Em hãy nêu những điểm khác nhau 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 -1892) giữa Khởi nghĩa Bãi Sậy và Ba Đình. - Địa bàn: Bãi Sậy: địa thế Ba Đình:công  Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu thuận lợi tự nhiên, sự kiên cố, lấy (Hưng Yên) và Kinh Môn ( Hải thực hiện lối đánh phòng thủ làm Dương) du kích đa căn bản, thời - Lãnh đạo: dạng,phân tán trong gian tồn tại  Nguyễn Thiện Thuật nhân dân thành ngắn - Diễn biến: nhóm nhỏ, khi ẩn khi hiện, chủ động  Trong những năm 1885 – 1889, phục kích đánh giặc nhiều trận đánh ác liệt xảy ra giữa lâu hơn Ba Đình. Địa nghĩa quân và quân Pháp. bàn mở rộng ra các  Đến cuối năm 1889, phong trào tiếp tỉnh Bắc Ninh, Hải tục một thời gian rồi tan rã Dương, Hải Phòng, Thái Bình 13
14. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tt) Tiết41: II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): Em hãy mô tả cănCăn cứ cứ Bãi Sậy? Hà Nội Hai Sông 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) Văn Lâm Hải Dương - Địa bàn: Văn Giang  Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu Khoái Châu Mĩ Hào (Hưng Yên) và Kinh Môn ( Hải Dương) Hưng Yên - Lãnh đạo:  Nguyễn Thiện Thuật - Diễn biến: Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy  Trong những năm 1885 – 1889, nhiều trận đánh ác liệt xảy ra giữa Ý Emnghĩa: cho biết cuộc khởi nghĩa nghĩa quân và quân Pháp. BãiTiêu Sậy biểu có choý nghĩa tinh nhưthần thế đấu  Đến cuối năm 1889, phong trào tiếp tranhnào của? nhân dân Bắc kì. tục một thời gian rồi tan rã 14
15. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình ( 1886 - 1887): 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 -1892) 3/ Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1895) - Địa bàn:  Thuộc huyện Hương Khê và Hương Sơn ( tỉnh Hà Tĩnh), sau lan sang nhiều tỉnh khác. Căn cứ chính ở Ngàn Trươi – Hương Khê) H95. Lược đồ căn cứ Hương Khê ? EmDựa có vào nhận lược xét đồ gì em về hãycăn chocứ cuộc biết địa khởibàn hoạt nghĩa của Hương cuộc Khê?khởi nghĩa Hương15 Khê ?
16. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - ?QuanAi?Em là người hãy sát nêuhình lãnh những 94 đạo- SGK: cao hiểu Nêunhất biết của 1887): nhữngcuộccủa mìnhkhởi hiểu vềnghĩa biết Cao của này Thắng em ? về ? Phan Đình Phùng ? 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) Cao Thắng: sinh 1864 -1893, quê ở 3/ Khởi nghĩa Hương Khê( 1885 – Hàm Lại (Sơn Lễ -Hương Sơn – Hà 1895) Tĩnh) . Trợ thủ đắc lực của Phan - Địa bàn: Đình Phùng - là một vị tướng trẻ,  Thuộc huyện Hương Khê và Hương tài ba. Ông là người đã chế tạo Sơn ( tỉnh Hà Tĩnh), sau lan sang thành công súng trường theo mẫu nhiều tỉnh khác. Căn cứ chính ở súng của Pháp. Ngàn Trươi – Hương Khê) - Lãnh đạo:  Phan Đình Phùng, Cao Thắng Phan Đình Phùng sinh năm (1847 – 1895), ông là người làng Đông Thái – Đức Thọ - Hà Tĩnh. Tính cương trực, thẳng thắn, là người nhân hậu, một chiến sĩ yêu nước. Năm 1877, ông đỗ tiến sĩ sau đó từ quan. Khi vua Hàm Nghi kêu gọi toàn dân kháng chiến16 ông mộ quân khởi nghĩa ở Hương Khê.
17. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) 3/ Khởi nghĩa Hương Khê( 1885 – 1895) - Địa bàn:  Thuộc huyện Hương Khê và Hương Sơn ( tỉnh Hà Tĩnh), sau lan sang nhiều tỉnh khác. Căn cứ chính ở Ngàn Trươi – Hương Khê) - Lãnh đạo:  Phan Đình Phùng, Cao Thắng - Diễn biến:  + Từ năm 1885-1889, nghĩa quân xây dựng lực lượng, luyện tập quân đội, rèn đúc vũ khí.  + Từ năm 1889-1895, nghĩa quân đẩy lùi được nhiều cuộc càn quét của địch. + Sau khi Phan Đình Phùng hi sinh, cuộc khởi nghĩa dần dần tan rã. ? Em hãy trình bày diễn biến của cuộc khởi nghĩa Hương Khê ? 17
18. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) 3/ Khởi nghĩa Hương Khê( 1885 – 1895) - Địa bàn:  Thuộc huyện Hương Khê và Hương Sơn ( tỉnh Hà Tĩnh), sau lan sang nhiều tỉnh khác. Căn cứ chính ở Ngàn Trươi – Hương Khê) - Lãnh đạo:  Phan Đình Phùng, Cao Thắng - Diễn biến:  + Từ năm 1885-1889, nghĩa quân xây dựng lực lượng, luyện tập quân đội, rèn đúc vũ khí.  + Từ năm 1889-1895, nghĩa quân đẩy lùi được nhiều cuộc càn quét của địch. + Sau khi Phan Đình Phùng hi sinh H95. Lược đồ căn cứ Hương Khê cuộc khởi nghĩa dần dần tan rã. ? Cuộc khởi nghĩa Hương Khê có ý  Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất, nghĩa như thế nào ? có quy mô lớn nhất, trình độ tổ chức 18 cao và chiến đấu bền bỉ.
19. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II/ Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1/ Khởi nghĩa Ba Đình( 1886 - 1887): 2/ Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1883 -1892) Thảo luận nhóm: Tại sao nói cuộc khởi 3/ Khởi nghĩa Hương Khê( 1885 – 1895) nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa - Địa bàn: tiêu biểu nhất trong phong trào Cần  Thuộc huyện Hương Khê và Hương vương? Sơn ( tỉnh Hà Tĩnh), sau lan sang nhiều tỉnh khác. Căn cứ chính ở - Đây là cuộc khởi nghĩa có quy mô lớn Ngàn Trươi – Hương Khê) nhất, địa bàn rộng (phân bố trên bốn - Lãnh đạo: tỉnh)  Phan Đình Phùng, Cao Thắng - Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa là văn thân - Diễn biến: các tỉnh Thanh - Nghệ - Tĩnh. Thời gian  + Từ năm 1885-1889, nghĩa quân xây dựng lực lượng, luyện tập quân đội, tồn tại hơn 10 năm. rèn đúc vũ khí. - Tính chất chiến đấu ác liệt. Tổ chức  + Từ năm 1889-1895, nghĩa quân đẩy lùi được nhiều cuộc càn quét của chặt chẽ, chỉ huy thống nhất, tài giỏi. địch. - Tự chế tạo được vũ khí tương đối + Sau khi Phan Đình Phùng hi sinh hiện đại (súng trường theo mẫu súng cuộc khởi nghĩa dần dần tan rã. của Pháp )  Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất, có quy mô lớn nhất, trình độ 19 tổ chức cao và chiến đấu bền bỉ.
20. Bài26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (tiếp theo) II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương 1. Khởi nghĩa Ba Đình 2. Khởi nghĩa Bãi Sậy 3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 –1895) (1883 -1892) ( 1886 - 1887): - Địa bàn:Thuộc huyện Hương - Địa bàn: - Địa bàn : Khê và Hương Sơn (Hà Tĩnh), + Gồm 3 làng: Mậu + Văn Lâm, Văn sau lan sang nhiều tỉnh khác. Thịnh, Thượng Thọ, Giang, Khoái Châu Căn cứ chính ở Ngàn Trươi – Mĩ Khê (Nga Sơn – (Hưng Yên) và Kinh (Hương Khê) Thanh Hóa). Môn (Hải Dương). - Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, - Lãnh đạo: Phạm Bành, - Lãnh đạo: Cao Thắng Đinh Công Tráng.  Nguyễn Thiện - Diễn biến: - Diễn biến: Thuật + Từ năm 1885-1889, nghĩa quân +Từ tháng 12/1886 đến -Diễn biến: xây dựng lực lượng, luyện tập tháng 1/1887: cuộc + Trong những quân đội, rèn đúc vũ khí. chiến đấu diễn ra năm 1885 – 1889, + Từ năm 1889-1895, nghĩa quân quyết liệt. Nghĩa nhiều trận đánh ác đẩy lùi được nhiều cuộc càn quân đẩy lùi được liệt xảy ra giữa quét của địch. nhiều đợt tấn công nghĩa quân và quân + Sau khi Phan Đình Phùng hi của Pháp. Pháp. sinh cuộc khởi nghĩa dần dần tan + Cuối cùng, nghĩa quân + Đến cuối năm rã. rút lên Mã Cao, chiến + Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu 1889, phong trào đấu thêm một thời biểu nhất, có quy mô lớn nhất, tiếp tục một thời gian rồi tan rã. trình độ tổ chức cao và chiến20 gian rồi tan rã. đấu bền bỉ.
21. Củng cố 1. Hoàn thành bảng niên biểu về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương theo mẫu cho sẵn dưới đây. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ VÀ PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP CỦA ĐỒNG BÀO MIỀN NÚI CUỐI THẾ KỈ XIX Gợi ý tìm hiểu: - Đặc điểm vùng Yên Thế và dân cư. - Lãnh tụ Hoàng Hoa Thám. - Các giai đoạn chiến đấu của nghĩa quân Yên Thế. - Những nét chung về phong trào kháng chiến chống Pháp của đồng bào miền núi. 21
22. CHÀO TẠM BIỆT! CHÚC CÁC THẦY CÔ, CÁC EM HỌC SINH DỒI DÀO SỨC KHỎE, CÔNG TÁC VÀ HỌC TẬP TỐT 22