Bài giảng Xã hội học đại cương - Chương 1: Xã hội học là gì ? (Phần 1)

Nội dung text: Bài giảng Xã hội học đại cương - Chương 1: Xã hội học là gì ? (Phần 1)

1. XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG
2. Mục tiêu môn học 1. Cung cấp những khái niệm căn bản của xã hội học 2. Giới thiệu một số chủ đề, lý thuyết XHH 3. Phương pháp cơ bản của xã hội học. Slide 2
3. Mục tiêu môn học 4. Giúp sinh viên nắm vững các khái niệm cơ bản 5. Những luận điểm cơ bản của các lối tiếp cận xã hội học. 6. Vận dụng lý giải một số hiện tượng xã hội ở Việt Nam. Slide 3
4. Tài liệu tham khảo a. Giáo trình môn học: 1. Nguyễn Xuân Nghĩa, Xã hội học, ĐHMBC TPHCM, 2007 b. Sách tham khảo: 2. Richard T.Schaefer, Xã hội học, NXB Thống kê, 2003 3. Tony Bilton và một số tác giả khác, Nhập môn xã hội học, Hà nội, Viện Xã hội học, nxb Khoa học xã hội, 1993. 4. Trần Hữu Quang, Xã hội học nhập môn, TP HCM, Viện Đào tạo mở rộng, 1993. 5. Phạm Tất Dong, Lê Ngọc Hùng, Xã hội học. NXB ĐHQG Hà nội, 1997. Slide 4
5. Yêu cầu đối với sinh viên • Đọc tài liệu và làm bài tập (trước khi tham dự tiết học). • Thu thập các tài liệu (báo chí, tạp chí nghiên chí) về các vấn đề xã hội. • Thuyết trình cá nhân hoặc nhóm. Slide 5
6. Hình thức thi Thi tự luận: Sinh viên làm 2-3 câu Đề mở Thời gian làm bài 90 phút Yêu cầu đối với sinh viên: Không chép từ trong tài liệu ra Khuyến khích làm bài độc lập, tự suy nghĩ (khuyến khích sinh viên đọc và phát biểu ý kiến- sẽ được cộng điểm) Slide 6
7. THÔNG TIN VỀ GiẢNG VIÊN ThS Đỗ Hồng Quân Khoa: Xã hội học-Công tác xã hội-ĐNA Email: hongquanxhh@gmail.com ĐT: 0983 94 99 95 Slide 7
8. Kết cấu chương trình Chương 1: Xã hội học là gì? Chương 2: Tổng quan về các phương pháp trong nghiên cứu xã hội học. Chương 3: Văn hóa và xã hội. Chương 4: Quá trình xã hội hóa. Vị trí và vai trò xã hội. Slide 8
9. Kết cấu chương trình (tt) Chương 6: Phân tầng xã hội và di động xã hội. Chương 8: Kiểm soát xã hội và lệch lạc xã hội. Slide 9
10. Chương 1: Xã hội học là gì? Mục tiêu bài học: 1. Giới thiệu tổng quát quá trình hình thành và phát triển của xã hội học 2. Đặc điểm của nghiên cứu XHH 3. Tổng quan một số lý thuyết XHH đương đại 4. Các lãnh vực nghiên cứu của XHH. Slide 10
11. Xã hội học là gì? XÃ HỘI HỌC Xã hội học nghiên cứu cái gì?
12. Xã hội học là gì? 1/ Về mặt từ nguyên: ▪ Xã hội học ra đời 1838. ▪ Auguste Comte là người khai sinh ra bộ môn xã hội học. ▪ Từ nguyên: societas (xã hội) và logos (nghiên cứu) Sociology (xã hội học: nghiên cứu về xã hội). XÃ HỘI HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC Slide 12
13. Xã hội học nghiên cứu cái gì? Xã hội học nghiên cứu các hiện tượng xã hội VD1: Tự Tử Slide 13
14. Ví dụ 2: Những yếu tố nào tác động dẫn đến hôn nhân giữa hai người khác phái? Slide 14
15. . Ví dụ 3: Tương lai tốt của một đứa trẻ phụ thuộc vào việc lựa chọn năm tốt để chào đời? Slide 15
16. Ví dụ 4: Nguyên nhân của ly hôn Slide 16
17. Ví dụ 5: Những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng nghèo đói Slide 17
18. LÝ GIẢI VỀ CÁC VÍ DỤ Quan điểm XHH Quan điểm khác (cá nhân, đạo đức ) Hiện tượng tự tử Bị quyết định bởi các yếu tố XH Là hành động của người bất bình như: gia đình, tôn giáo, học vấn, địa thường, bị ảnh hưởng bởi 1 thế lực bàn cư trú nào đó, thần kinh mất thăng bằng Hôn nhân Lựa chọn trên các yếu tố kinh tế, xã Hoàn toàn tự nhiên khi một người hội: tôn giáo, màu da, tuổi tác, vị trí đàn ông sống với một người đàn bà xh, ý thức hệ vì họ yêu nhau và muốn sinh con Tương lai của đứa trẻ sẽ tốt hơn nếu chọn năm tốt để chào đời? Tương lai của một đứa trẻ sẽ không Do yếu tố tử vi quyết định do yếu tố tử vi quyết định: do kinh tế, giáo dục Slide 18
19. LÝ GIẢI VỀ CÁC VÍ DỤ Quan điểm XHH Quan điểm khác (cá nhân, đạo đức ) Nguyên nhân dẫn đến nghèo đói Nạn nghèo khổ là do cơ Những người nghèo là cấu bất bình đẳng trong những người không xã hội có giai cấp mà nạn muốn làm việc, xuất thân nhân là nhưng người từ những gia đình có vấn phải chịu đựng bất ổn đề, không có khả năng định của công việc và chi tiêu đúng đắn, thiếu lương bổng trí tuệ và bất lực Slide 19
20. 4/ Định nghĩa về xã hội học ▪ “Xã hội học là khoa học nghiên cứu quy luật của sự nảy sinh, biến đổi và phát triển mối quan hệ giữa con người và xã hội”. (Phạm tất Dong, Lê Ngọc Hùng, ‘Xã hội học’). ▪ Xã hội học là một bộ môn khoa học nghiên cứu về các mối quan hệ xã hội, nhằm mục đích tìm ra những lô- gích, những cơ chế ẩn tàng trong sự vận động của các quan hệ xã hội (Trần Hữu Quang, 1993:8) Slide 20
21. II/ Nhãn quan và lợi ích của xã hội học 1/ Nhãn quan của xã hội học 1. Tìm hiểu hiện tượng xã hội phải đặt trong bối cảnh, cái nhìn hệ thống 2. Tìm hiểu những lực, điều kiện xã hội tác động lên hiện tượng . 3. Thấy cái tổng quát trong cái đặc thù, cụ thể (Peter Berger), thuộc về một thành phần xã hội. Slide 21
22. II/ Nhãn quan và lợi ích của xã hội học 1/ Nhãn quan của xã hội học 4. Thấy cái độc đáo trong cái bình thường, không theo khuôn sáo; không theo “lý lẽ thường tình”: sinh học, tâm lý học, đạo đức, cá nhân chủ nghĩa, tự nhiên chủ nghĩa, cái nhìn mới mẽ (P. Berger); trí tưởng tượng xã hội học (C.W Mills). 5. Cái nhìn so sánh, đối chiếu. 6. Đặt vấn đề trong bối cảnh toàn cầu hoá. Slide 22
23. II/ Nhãn quan và lợi ích của xã hội học 2/ Lợi ích của xã hội học ▪ Nâng cao sự am hiểu của chúng ta về thế giới, về xã hội ▪ Giúp phê phán lại những chân lý mà mặc nhiên chúng ta chấp nhận, giảm định kiến xã hội. ▪ Phân tích mối tương quan, hành vi ứng xử của con người giúp chúng ta hiểu hơn những khó khăn, hạn chế trong cuộc sống ▪ Phân tích cơ cấu và chuyển biến xã hội đưa ra các dự báo phục vụ việc vạch kế hoạch, chính sách Slide 23
24. III. Xã hội học giúp gì cho những ngành học khác? 1. Giúp cho chúng ta sống tốt với tư các là các thành viên trong xã hội 2. Giúp hiểu và phân tích xã hội 3. Đa dạng hóa các góc nhìn về xã hội 4. Nâng cao vị thế nghề nghiệp Slide 24