Bài giảng Xã hội học giới tính

Nội dung text: Bài giảng Xã hội học giới tính

1. XXÃÃ H HỘỘI HI HỌỌC GiC GiỚỚI I TTÍÍNHNH ĐĐH KHOA HH KHOA HỌỌC XC XÃÃ H HỘỘI & NHI & NHÂÂN VN VĂĂNN
2. TRƯỜ NG Đ Ạ I H Ọ C KHOA H Ọ C XÃ H Ộ I VÀ NHÂN VĂN KHOA XÃ HỘỌ I H C CÁC BIỆ N PHÁP TRÁNH THAI
3. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I I. BAO CAO SU BAO CAO SU(BCS) NAM: - BCS là mộ t lo ạ i bao m ỏ ng, m ề m và nh ạ y c ả m làm bằ ng cao su nhân t ạ o, đ ượ c l ồ ng vào D ươ ng V ậ t đã cươ ng c ứ ng khi giao h ợ p đ ể tránh thai. - BCS hoạ t đ ộ ng nh ư là m ộ t hàng rào c ơ h ọ c, không cho tinh trùng vào trong âm đạ o và g ặ p tr ứ ng. T ươ ng t ự , bao cao su ngăn các vi sinh vậ t gây b ệ nh ti ế p xúc v ớ i vùng da lành củ a b ạ n tình. Do đó, ngoài nhi ệ m v ụ tránh thai, BCS còn tránh đượ c m ộ t s ố b ệ nh lây truy ề n qua đườ ng tình d ụ c (LTQĐTD) bao g ồ m HIV/AIDS khi quan hệ tình d ụ c b ừ a bãi ho ặ c v ớ i b ạ n tình đang có bệ nh LTQĐTD.
4. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NAM: • Nh c đi m c a BCS? • Ưu đi ể m c ủ a BCS? ượ ể ủ • An toàn, hiệ u qu ả và d ễ s ử • Màng cao su và chấ t bôi dụ ng. trơ n có th ể gây ng ứ a cho • Dễ tìm ki ế m, giá thành r ẻ , mộ t s ố ng ườ i. không có tác dụ ng ph ụ , • Phả i dùng đúng cách m ớ i • Bạ n gái thì đ ượ c khô ráo, không có hiệ u qu ả . bị tinh d ị ch ch ả y vào âm đ ạ o và • Có thể làm gián đo ạ n vi ệ c làm ướ t âm đ ạ o sau khi giao hợ p. quan hệ tình d ụ c. • - Là công cụ đ ắ c l ự c phòng • Mỗ i BCS ch ỉ s ử d ụ ng m ộ t tránh các bệ nh LTQĐTD và lầ n, do v ậ y ph ả i chu ẩ n b ị HIV/AIDS. BCS mớ i tr ướ c m ỗ i l ầ n • - Khắ c ph ụ c xu ấ t tinh s ớ m quan hệ tình d ụ c. (giúp cho ngườ i nam gi ớ i kéo • BCS không phòng tránh dài hơ n quá trình giao h ợ p). đượ c t ấ t c ả các b ệ nh LTQĐTD.
5. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NAM:
6. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NAM: Mộ t s ố tr ụ c tr ặ c v ớ i BCS • Tuộ t BCS: Cách xử lý là ng ườ i n ữ thót mình l ạ i đ ể rút ngắ n âm đ ạ o, cho ngón tay vào xung quanh thành âm h ộ để l ấ y bao ra. N ế u không thành công, b ạ n đ ừ ng ng ầ n ng ạ i mà hãy nhờ bác sĩ giúp đ ỡ . Khi ch ọ n BCS, c ầ n ch ọ n c ỡ vừ a v ớ i mình, tránh s ử d ụ ng lo ạ i BCS c ỡ l ớ n d ễ gây tu ộ t bao. • Rách BCS: Cầ n ng ừ ng quan h ệ tình d ụ c ngay khi nghi ngờ rách BCS, đ ặ c bi ệ t là tr ướ c khi xu ấ t tinh thì nguy c ơ lây bệ nh ho ặ c có thai ngoài ý mu ố n cho b ạ n gái s ẽ gi ả m đi đáng kể • Các loạ i BCS: Ở th ị tr ườ ng Vi ệ t Nam có r ấ t nhi ề u lo ạ i BCS, bao g ồ m nhữ ng lo ạ i s ả n xu ấ t trong n ướ c, ngoài n ướ c có xu ấ t x ứ rõ ràng hoặ c không rõ ràng.
7. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NAM: Bạ n có th ể mua BCS ở đâu? Bả o qu ả n BCS nh ư th ế nào? • Các hiệ u thu ố c tây, các c ử a • - Khi dùng BCS, không dùng hàng dụ ng c ụ y khoa thêm dầ u ăn đ ể bôi tr ơ n vì d ầ u này có thể phá hu ỷ BCS. • Trung tâm dân số /k ế ho ạ ch hóa gia đình • - Để BCS ở nh ữ ng n ơ i khô, • mát, tránh nhữ ng n ơ i ánh n ắ ng Ngoài ra, BCS còn thườ ng trự c ti ế p chi ế u vào hay ở nhi ệ t xuyên đượ c c ấ p phát mi ễ n phí độ cao. trong các chươ ng trình giáo dụ c, tuyên truy ề n v ề S ứ c kho ẻ • - Mỗ i BCS ch ỉ s ử d ụ ng m ộ t sinh sả n, K ế ho ạ ch hoá gia lầ n. đình và phòng chố ng • - Không dùng BCS nế u v ỏ bao HIV/AIDS. Có thể tìm ki ế m đã rách hoặ c n ế u BCS b ị khô, BCS miễ n phí ở : dính hay đổ i màu. • Các phòng tư v ấ n s ứ c kho ẻ • - Bao cao su có mùi thơ m không cộ ng đ ồ ng để b ừ a b ộ n, tránh tr ườ ng h ợ p • Các góc thân thiệ n t ư v ấ n s ứ c bị gián, chu ộ t c ắ n. khoẻ sinh s ả n v ị thành niên
8. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NỮ : • Bao đượ c cho vào âm đ ạ o tr ướ c khi giao h ợ p, giúp c ặ p b ạ n tình tránh tiế p xúc v ớ i d ị ch sinh d ụ c c ủ a nhau. Bên trong bao có mộ t vòng nh ỏ di đ ộ ng, giúp b ạ n gái d ễ cho bao vào âm đạ o. Vòng l ớ n h ơ n ở bên ngoài gi ữ không cho bao tu ộ t c ả vào trong âm đạ o, đ ồ ng th ờ i che ph ủ âm h ộ và trùm kín d ươ ng v ậ t đế n t ậ n g ố c khi giao h ợ p. Bao ch ỉ dùng m ộ t l ầ n.
9. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NỮ : Cách đặ t bao: • + Xé vỏ , l ấ y bao ra nh ẹ nhàng. Vân vê nhẹ cho dị ch tr ơ n đ ẫ m h ế t bao. Bóp hẹ p hình vòng nh ỏ , cầ m bao ch ắ c ch ắ n. • + Tay cầ m bao đ ư a vào âm đạ o, tay kia v ạ ch môi sinh dụ c d ẫ n đ ườ ng. Đư a bao vào sâu h ế t mứ c có th ể đ ư a đ ượ c.
10. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I BAO CAO SU NỮ : • + Đư a ngón tay vào trong bao, tìm chạ m vòng nhỏ , đ ẩ y bao sâu lên đế n h ế t âm đ ạ o. Tránh đừ ng đ ể bao b ị xoắ n. • + Tháo bao: xoắ n miệ ng bao đ ể gi ữ tinh dị ch ở trong, kéo nh ẹ bao ra.
11. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MÀNG NGĂN ÂM ĐẠỮ O CHO N • Màng ngăn âm đạ o là m ộ t lo ạ i màng ch ụ p hình tròn bằ ng cao su, có vành ngoài m ề m đ ể đư a qua âm đ ạ o và che kín c ổ t ử cung. Màng ngăn âm đạ o có nhi ề u kích th ướ c nên ng ườ i phụ n ữ c ầ n đ ượ c đo đ ể ch ọ n đúng c ỡ s ố trướ c khi mua dùng. Ngăn c ả n tinh trùng xâm nhậ p vào t ử cung và ố ng d ẫ n tr ứ ng, n ơ i tinh trùng có thể g ặ p tr ứ ng, do đó tránh đ ượ c s ự thụ thai
12. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MÀNG NGĂN ÂM ĐẠỮ O CHO N Ưu đi ể m: Nhượ c đi ể m: • Lầ n đ ầ u tiên, màng ngăn c ầ n ph ả i do bác sĩ đặ t đ ể đ ả m b ả o che kín c ổ t ử • Không ả nh h ưở ng đ ế n chu cung và chèn kín phía sau xươ ng ch ậ u. kỳ kinh nguyệ t, gi ả m nguy Tiế p theo ph ả i h ướ ng d ẫ n ng ườ i dùng cơ lây nhi ễ m các b ệ nh qua tự đ ặ t và tháo màng ngăn. • Ngườ i s ử d ụ ng có th ể g ặ p khó khăn khi đườ ng tình d ụ c. đư a màng ngăn vào và tháo màng ngăn • Không gây tác dụ ng ph ụ , ra. Mộ t s ố ít tr ườ ng h ợ p màng ngăn có thể b ị rách trong khi tháo. trừ tr ườ ng h ợ p b ị d ị ứ ng • Ngườ i ph ụ n ữ có th ể c ầ n m ộ t c ỡ màng vớ i bao cao su hay thu ố c ngăn âm đạ o khác sau khi sinh. diệ t tinh trùng. M ỗ i chi ế c • Màng ngăn âm đạ o c ầ n đ ượ c b ả o qu ả n có thể dùng trong 2 năm. cẩ n th ậ n đ ể tránh các l ỗ rách. • Nhượ c đi ể m ch ủ y ế u c ủ a màng ngăn là nó làm tăng tỷ l ệ viêm ni ệ u đ ạ o c ấ p ở mộ t s ố ph ụ n ữ .
13. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MÀNG NGĂN ÂM ĐẠỮ O CHO N Cách dùng: • - Trướ c khi đ ặ t màng ngăn, nên bôi thuố c di ệ t tinh trùng vào m ặ t tiế p xúc v ớ i c ổ t ử cung. Có th ể đư a màng vào ngay tr ướ c khi giao hợ p ho ặ c tr ướ c đó ít lâu. • - Bóp vành củ a màng ngăn r ồ i đư a vào d ọ c theo thành âm đ ạ o, càng sâu càng đả m b ả o che kín cổ t ử cung. T ư th ế t ố t nh ấ t là ngồ i x ổ m, có th ể gác m ộ t chân lên ghế hay n ằ m ng ử a, gi ơ 2 chân lên cao. Khi màng đã ở trong âm đạ o thì dùng ngón tay điề u ch ỉ nh sao cho mép tr ướ c củ a màng n ằ m sau x ươ ng mu.
14. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MÀNG NGĂN ÂM ĐẠỮ O CHO N • - Để đ ả m b ả o tác d ụ ng tránh thai, chỉ l ấ y màng ra ít nh ấ t 6 gi ờ sau khi giao hợ p cho tinh trùng ch ế t hế t. Nh ư ng n ế u đ ể lâu h ơ n, khí h ư dễ b ị hôi và nguy c ơ viêm đ ườ ng tiế t ni ệ u sinh d ụ c s ẽ cao. L ấ y màng ra bằ ng cách dùng ngón tay móc vào vành cho nó lệ ch, tr ượ t ra khỏ i t ử cung, sau đó kéo ra ngoài. • - Rử a s ạ ch màng b ằ ng n ướ c ấ m và xà phòng, vò nhẹ , lau khô và ki ể m tra xem có lỗ th ủ ng nào không. Nên xoa mộ t ít b ộ t tan tr ướ c khi c ấ t giữ , đ ể n ơ i khô ráo.
15. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MŨ CỔỬỮ T CUNG DÀNH CHO N • Là mộ t d ụ ng c ụ b ằ ng cao su, có hình giố ng nh ư hình cái mũ, có kích thướ c nh ỏ h ơ n màng ngăn âm đạ o, đ ượ c đ ặ t sâu vào trong âm đạ o ng ườ i ph ụ n ữ và ch ụ p lấ y c ổ t ử cung. Mũ c ổ t ử cung có nhiề u kích th ướ c khác nhau. • Ngăn cả n tinh trùng xâm nh ậ p vào tử cung và ố ng d ẫ n tr ứ ng, nơ i tinh trùng có th ể g ặ p tr ứ ng, do đó tránh đượ c s ự th ụ thai
16. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MŨ CỔỬỮ T CUNG DÀNH CHO N Ưu đi ể m: Nhượ c đi ể m: • - Mũ cổ t ử cung có th ể gi ữ đ ế n • - Lầ n đ ầ u tiên s ử d ụ ng c ầ n có 48h sau khi đư a vào âm đ ạ o, do sự h ướ ng d ẫ n c ủ a bác sĩ. vậ y không làm gián đo ạ n ho ạ t • - Việ c đ ư a vào, tháo ra ph ứ c độ ng tình d ụ c. tạ p h ơ n màng ngăn âm đ ạ o. • - Nế u mũ c ổ t ử cung v ẫ n đ ượ c • - Không phòng tránh đượ c các giữ đúng v ị trí trong âm đ ạ o, bệ nh lây truy ề n qua đ ườ ng tình lầ n quan h ệ tình d ụ c ti ế p theo dụ c, bao g ồ m HIV/AIDS. trong vòng 48h không cầ n dùng thêm chấ t di ệ t tinh trùng. • - Ít gây viêm niệ u đ ạ o h ơ n so vớ i màng ngăn. • - Không ả nh h ưở ng đ ế n chu kì kinh nguyệ t
17. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MŨ CỔỬỮ T CUNG DÀNH CHO N • Cách sử d ụ ng: Đặ t mũ c ổ t ử cung: Phụ n ữ đ ặ t mũ c ổ t ử cung cùng v ớ i ch ấ t di ệ t tinh trùng vào đúng vị trí trong âm đ ạ o tr ướ c khi có quan h ệ tình d ụ c. Đổ đ ầ y 1/3 mũ b ằ ng kem hay dung d ị ch di ệ t tinh trùng.Bóp vàng mũ giữ a ngón cái và ngón tr ỏ , và đ ể đ ầ u mũ h ướ ng vào lòng bàn tay, trượ t nh ẹ mũ vào trong c ổ t ử cung càng xa càng tố t. Sử d ụ ng m ộ t ngón tay đ ị nh v ị t ử cung, cho có c ả m giác nh ư đầ u mũi. Ấ n vành mũ quanh c ổ t ử cung cho đ ế n khi nó hoàn toàn phủ kín. Quét ngón tay quanh vành mũ đ ể đ ể chắ c chăn là c ổ t ử cung đ ượ c che kín.
18. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I MŨ CỔỬỮ T CUNG DÀNH CHO N • Tháo mũ tử cung: • Phụ n ữ đ ể mũ đúng v ị trí ít nh ấ t là 6 ti ế ng đ ồ ng h ồ sau khi đàn ông phóng tinh lầ n cu ố i. Không đ ượ c đ ể mũ quá 48h đồ ng h ồ . Làm nh ư v ậ y có th ể gây ra d ấ u v ế t x ấ u ho ặ c ho ặ c có thể làm tăng nguy c ơ b ị s ố c nhi ễ m đ ộ c. Đặ t ngón tay vào âm đ ạ o cho đ ế n khi c ả m th ấ y vành mũ. • Ấn lên trên vành mũ cho đ ế n khi v ế t dính vào thành c ổ t ử cung vỡ ra, sau đó bóc mũ ra kh ỏ i c ổ t ử cung. • Móc ngón tay quanh vành mũ và kéo từ m ộ t phía ra kh ỏ i âm đạ o. • Rử a mũ b ằ ng xà phòng ít xút sau m ỗ i l ầ n s ử d ụ ng. Ki ể m tra xem có lỗ hay không b ằ ng cách đ ổ đ ầ y n ướ c hay gi ơ lên ánh sáng. • Làm khô mũ và bả o qu ả n ở n ơ i l ạ nh, t ố i và s ạ ch s ẽ , n ế u có thể .
19. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P •Thuố c u ố ng tránh thai ph ố i h ợ p là lo ạ i thuố c ch ứ a hai th ứ hóc môn sinh d ụ c n ữ là estrogen và progesteron. Trên thị trườ ng hi ệ n có nhi ề u nhãn hi ệ u nh ư Ideal, Choice, New Choice, Rigevidon, Marvelon, Mercilon, Microgynon đượ c đóng thành vỉ 28 ho ặ c 21 viên.
20. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P Cơ ch ế tránh thai c ủ a thu ố c: • * Ứ c ch ế phóng noãn: Ứ c ch ế phóng noãn là làm cho tr ứ ng không rụ ng đ ượ c, khi tinh trùng vào s ẽ không g ặ p đ ượ c tr ứ ng. Do đó s ẽ không thụ thai. • * Ngăn cả n s ự làm t ổ c ủ a tr ứ ng: Trứ ng g ặ p tinh trùng s ẽ di chuy ể n dầ n vào bu ồ ng t ử cung, ở đây niêm m ạ c t ử cung ph ả i ở giai đo ạ n thích hợ p thì tr ứ ng m ớ i đ ậ u và làm t ổ đ ượ c. Thu ố c s ẽ làm cho niêm mạ c t ử cung không th ể đ ế n giai đo ạ n thích h ợ p đ ượ c, do đó tr ứ ng sẽ không đ ậ u và không th ể làm t ổ . • * Thuố c làm tăng ho ặ c gi ả m nhu đ ộ ng c ủ a vòi tr ứ ng, nên trứ ng th ụ tinh di chuyể n đ ế n bu ồ ng t ử cung ở th ờ i đi ể m không phù h ợ p cho sự làm t ổ - quá tr ễ ho ặ c quá s ớ m - s ẽ làm ngăn c ả n s ự làm t ổ . • * Ngăn cả n s ự di chuy ể n c ủ a tinh trùng vào t ử cung: Do làm cho cổ tử cung không m ở , niêm d ị ch c ổ t ử cung ít đi, đ ộ dính gi ả m nên không tạ o đi ề u ki ệ n thu ậ n l ợ i cho tinh trùng xâm nh ậ p vào c ổ t ử cung.
21. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P • Ưu đi ể m • Nhượ c đi ể m: • Thuố c có tác d ụ ng tích c ự c là hình thành cho bạ n chu kỳ kinh nguy ệ t • - Phả i nh ớ u ố ng thu ố c đề u đ ặ n, gi ả m l ượ ng máu kinh, bớ t nguy c ơ thi ế u máu, gi ả m m ụ n hàng ngày trứ ng cá, gi ả m đau b ụ ng, đau l ư ng trướ c và trong khi hành kinh. M ộ t • - Thuố c không có tác số nghiên c ứ u còn cho th ấ y thu ố c dụ ng phòng tránh các làm giả m nguy c ơ ung th ư bu ồ ng bệ nh lây truy ề n qua trứ ng trong tr ườ ng h ợ p ch ư a có u xuấ t hi ệ n. đườ ng tình d ụ c, bao • Khả năng có thai s ẽ quay l ạ i ngay gồ m HIV/AIDS. sau khi ngừ ng thu ố c. • Tác dụ ng ph ụ : • Thuố c thích h ợ p v ớ i các c ặ p v ợ chồ ng tr ẻ , m ớ i s ử d ụ ng bi ệ n pháp tránh thai lầ n đ ầ u ho ặ c ch ư a muố n có con ngay. Thu ố c cũng phù hợ p v ớ i các c ặ p v ợ ch ồ ng mu ố n giãn khoả ng cách sinh.
22. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P Cách sử d ụ ng - Loạ i 28 viên: bạ n u ố ng m ỗ i viên m ộ t ngày h ế t v ỉ này thì uố ng ngay v ỉ khác. - Loạ i 21 viên: bạ n u ố ng m ỗ i viên m ộ t ngày, h ế t v ỉ b ạ n phả i ngh ỉ 7 ngày sau đó m ớ i u ố ng ti ế p v ỉ thu ố c khác.
23. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P Nế u b ạ n quên thu ố c: • Quên 1 viên: Khi nhớ ra b ạ n u ố ng ngay viên đó, viên sau u ố ng vào đúng giờ u ố ng thông th ườ ng. Trong vòng 48 ti ế ng ti ế p sau đó, b ạ n nên tránh giao hợ p ho ặ c n ế u giao h ợ p thì dùng bao cao su ho ặ c thu ố c diệ t tinh trùng Sau đó b ạ n dùng ti ế p v ỉ thu ố c nh ư bình th ườ ng. • Quên 2 viên: uố ng bù ngay hai viên khi nh ớ ra, viên ti ế p theo u ố ng vào giờ thông th ườ ng. N ế u có giao h ợ p, b ạ n nên s ử d ụ ng m ộ t bi ệ n pháp tránh thai hỗ tr ợ trong m ộ t tu ầ n k ể t ừ ngày quên. Sau đó, b ạ n tiế p t ụ c u ố ng h ế t v ỉ thu ố c nh ư bình th ườ ng. • Quên 3 viên trở lên: bỏ v ỉ thu ố c đó đi và b ắ t đ ầ u u ố ng m ộ t v ỉ m ớ i. Đồ ng th ờ i, s ử d ụ ng m ộ t bi ệ n pháp tránh thai h ỗ tr ợ trong m ộ t tu ầ n kể t ừ khi dùng v ỉ m ớ i. • Nế u b ị ch ậ m kinh t ừ hai tu ầ n tr ở lên (6 tu ầ n tính t ừ kỳ kinh cu ố i), bạ n c ầ n đ ế n phòng khám ho ặ c dùng que th ử đ ể xét nghi ệ m thai.
24. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỐỐỢ C U NG TRÁNH THAI PH I H P • Trong thờ i gian dùng thu ố c, hãy quay l ạ i phòng khám, nế u b ạ n: - Đau ngự c ho ặ c khó th ở - Đau bụ ng d ữ d ộ i - Rố i lo ạ n l ờ i nói - Sư ng ho ặ c đau n ặ ng ở chân - Đau đầ u d ữ d ộ i (kèm theo nhìn m ờ ) - Ra huyế t nhi ề u và kéo dài (không ph ả i là máu kinh)
25. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I Thuố c u ố ng tránh thai kh ẩ n c ấ p và Postinor Thuố c mang nhãn hi ệ u Postinor: Thu ố c này đóng vỉ hai viên. b ạ n có th ể u ố ng 1 viên trong vòng 72 giờ sau giao h ợ p (càng s ớ m càng tố t) và 1 viên n ữ a sau viên đ ầ u đúng 12 giờ .
26. ThuCÁCố cBI uỆỆẠ ố N ng PHÁP tránh TRÁNH thai kh THAI ẩ n c ấHI p và N Đ I Postinor Cách sử d ụ ng Postinor 1. Để tránh thai, c ầ n dùng 2 viên Postinor: • - Liề u th ứ nh ấ t: Uố ng 1 viên trong vòng 72 gi ờ sau cu ộ c giao hợ p. T ố t nh ấ t là u ố ng trong gi ờ đ ầ u. Nói chung, uố ng càng s ớ m càng t ố t, nh ư ng n ế u l ỡ đ ể ch ậ m đ ế n 3 ngày (72 giờ ) thì thu ố c v ẫ n có hi ệ u qu ả tránh thai. • - Liề u th ứ hai: Uố ng thêm 1 viên, sau viên th ứ nh ấ t 12 giờ . 2. Trườ ng h ợ p không có Postinor, có th ể dùng viên tránh thai phố i h ợ p (VTTPH) liề u th ấ p, v ẫ n đ ượ c dùng u ố ng hằ ng ngày đ ể tránh thai. Lo ạ i này có bán t ạ i h ầ u h ế t các hiệ u thu ố c. • - Liề u th ứ nh ấ t: Uố ng 4 viên VTTPH li ề u th ấ p trong vòng 72 giờ sau cu ộ c giao h ợ p. • - Liề u th ứ 2: Uố ng li ề u nh ư trên, nh ắ c l ạ i sau li ề u th ứ nhấ t 12 gi ờ . • Cầ n l ư u ý là n ế u b ị nôn thì trong vòng 2 gi ờ ph ả i u ố ng bù liề u thu ố c đã b ị nôn (1 viên Postinor hay 4 viên VTTPH).
27. ThuCÁCố cBI uỆỆẠ ố N ng PHÁP tránh TRÁNH thai kh THAI ẩ n c ấHI p và N Đ I Postinor Postinor thích hợ p v ớ i các tr ườ ng h ợ p sau: • - Sau mộ t cu ộ c giao h ợ p b ấ t ng ờ , không chu ẩ n b ị tr ướ c vi ệ c tránh thai. • - Có sự nh ầ m l ẫ n khi đang áp d ụ ng m ộ t bi ệ n pháp tránh thai: + Quên uố ng thu ố c tránh thai lo ạ i u ố ng h ằ ng ngày t ừ 2 viên tr ở lên. + Tính nhầ m th ờ i đi ể m an toàn khi áp d ụ ng bi ệ n pháp t ự nhiên (tính vòng kinh). + Tiêm thuố c tránh thai ch ậ m. - Gặ p s ự c ố tr ụ c tr ặ c khi đang áp d ụ ng m ộ t bi ệ n pháp tránh thai: + Tuộ t ho ặ c rách bao cao su. + Tuộ t vòng tránh thai. + Thấ t b ạ i trong vi ệ c xu ấ t tinh ngoài âm đ ạ o. • - Khi ngườ i ph ụ n ữ ph ả i giao h ợ p không có s ự đ ồ ng tình
28. ThuCÁCố cBI uỆỆẠ ố N ng PHÁP tránh TRÁNH thai kh THAI ẩ n c ấHI p và N Đ I Postinor • Chỉ nên dùng thu ố c này trong tr ườ ng h ợ p khẩ n c ấ p, không nên dùng quá th ườ ng xuyên hoặ c dùng nh ư lo ạ i u ố ng h ằ ng ngày. Lạ m d ụ ng thu ố c s ẽ d ẫ n đ ế n d ễ thấ t b ạ i và kéo theo các tác d ụ ng ph ụ như bu ồ n nôn, nôn, rong kinh do thu ố c chứ a progestin li ề u cao. • Chỉ nên dùng Postinor 4 viên/tháng, t ứ c là cho 2 lầ n giao h ợ p.
29. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I Thuố c tiêm tránh thai (DMPA) • Thuố c tránh thai tiêm hi ệ n thông d ụ ng ở n ướ c ta là lo ạ i nộ i ti ế t ch ỉ có progestin (không có thành ph ầ n oestrogen như viên thu ố c u ố ng tránh thai k ế t h ợ p), có tên g ọ i depoprovera, chứ a ho ạ t ch ấ t là depo-medroxy progesteron- axetat (viế t t ắ t DMPA), đóng l ọ v ớ i hàm l ượ ng 150mg/l ọ , dùng để tiêm m ộ t l ầ n. M ỗ i mũi tiêm b ắ p có tác d ụ ng tránh thai trong vòng 3 tháng. • Thuố c tiêm tránh thai đã đ ượ c ch ấ p nh ậ n b ở i FDA là 1 biệ n pháp tránh thai t ừ năm 1993. • Mộ t mũi tiêm 150mg giá kho ả ng 25USD.
30. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I Thuố c tiêm tránh thai (DMPA) • Ưu đi ể m • Nhượ c đi ể m: • Thuố c tiêm tránh • Làm thay đổ i chu thai không còn ả nh kỳ kinh nguyệ t hưở ng x ấ u t ớ i thai hoặ c không th ấ y nhi do thụ thai sau kinh, tuy vậ y khi đã ngừ ng s ử không có hạ i. dụ ng bi ệ n pháp. • Biệ n pháp này hi ệ u • Tác dụ ng ph ụ quả r ấ t cao, g ầ n 100%
31. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant • Que cấ y tránh thai Norplant g ồ m 6 thanh nang nhỏ , đàn h ồ i, r ộ ng 2-4mm, dài 34mm. Các thanh này chỉ ch ứ a progestin tươ ng t ự nh ư hóc môn t ự nhiên trong c ơ thể ng ườ i ph ụ n ữ , đ ượ c c ấ y vào d ướ i da mặ t trong cánh tay và s ẽ gi ả i phóng thườ ng xuyên m ộ t l ượ ng nh ỏ progestin vào cơ th ể ng ườ i ph ụ n ữ vài gi ờ sau khi cấ y cho đ ế n lúc nó đ ượ c l ấ y ra.
32. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant
33. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant • Ngăn cả n s ự r ụ ng tr ứ ng, (ngăn giả i phóng tr ứ ng ra kh ỏ i bu ồ ng trứ ng) t ạ i gi ữ a chu kỳ kinh (trong vòng 1 năm đầ u tiên s ử dụ ng) • - Làm dầ y d ị ch c ổ t ử cung do đó tinh trùng không di chuyể n để g ặ p tr ứ ng đ ượ c. • Hiệ u qu ả tránh thai kho ả ng 99,6%.Thuố c c ấ y tránh thai đượ c ch ấ p nh ậ n s ử d ụ ng ở Mỹ vào năm 1991
34. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant • Ưu đi ể m • Nhượ c đi ể m: - Chỉ m ộ t l ầ n s ử d ụ ng có th ể - Thuố c có th ể gây ra m ộ t có tác dụ ng tránh thai đ ế n 5 số tác d ụ ng ph ụ nh ư sau: năm. • - Thay đổ i chu kì kinh • - Có thể l ấ y que c ấ y ra b ấ t kì nguyệ t bình th ườ ng (- Đau lúc nào, và khả năng có thai đầ u, chóng m ặ t quay lạ i ngay. • - Cươ ng c ứ ng ở vú ho ặ c • - Không phả i lo l ắ ng v ề vi ệ c chả y s ữ a có thai hoặ c lo s ử d ụ ng các • - Buồ n nôn bi n pháp h tr khác. ệ ỗ ợ • - Xuấ t hi ệ n tr ứ ng cá ho ặ c • - Có tác dụ ng ngay trong vòng sẩ n ở da kho ng 24 gi sau khi c y. ả ờ ấ • - Tăng hoặ c gi ả m cân • - Giúp ngăn chặ n thi ế u máu, • thiế u s ắ t. Giúp ngăn ch ặ n ung - Không tránh đượ c các th n i m c t cung. bệ nh lây truy ề n qua đ ườ ng ư ộ ạ ử tình dụ c,
35. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant Nhữ ng ai có th ể s ử d ụ ng Norplant? • Có thể s ử d ụ ng cho ph ụ n ữ m ọ i l ứ a tuổ i, có th ể có ho ặ c ch ư a có con. • Chố ng ch ỉ đ ị nh v ớ i nh ữ ng ng ườ i b ị mộ t s ố b ệ nh nh ư : bệ nh gan c ấ p tính, vàng da, chả y máu âm đ ạ o không rõ nguyên nhân, có thai và có tiề n s ử viêm tĩnh m ạ ch huy ế t khố i, t ắ c đ ộ ng m ạ ch ph ổ i, đ ộ t quị ho ặ c nh ồ i máu c ơ tim.
36. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐẤ C C Y TRÁNH THAI Norplant Khi nào cầ n đ ế n g ặ p nhân viên y t ế ? • - Khi không thấ y kinh nguy ệ t trong m ộ t vài chu kì: Có thể nghĩ đ ế n kh ả năng có thai • - Khi đau vùng bụ ng d ướ i ho ặ c b ị kích thích vùng bụ ng d ướ i, m ệ t l ả : có th ể nghĩ đế n kh ả năng ch ử a ngoài t ử cung • - Khi bị nhi ễ m trùng vùng c ấ y thu ố c tránh thai ở cánh tay
37. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỆ C DI T TINH TRÙNG • Thuố c di ệ t tinh trùng là bi ệ n pháp khá mớ i trên th ị tr ườ ng Vi ệ t Nam. Đây là mộ t d ạ ng hoá ch ấ t có tác dụ ng di ệ t tinh trùng. Nó có nhi ề u dạ ng nh ư : b ọ t, kem, viên đ ặ t. Thu ố c đượ c s ử d ụ ng k ế t h ợ p v ớ i bao cao su hay màng ngăn âm đạ o, mũ c ổ t ử cung sẽ có hi ệ u qu ả tránh thai cao hơ n.
38. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỆ C DI T TINH TRÙNG Cách sử d ụ ng • Thuố c đ ượ c đ ặ t vào trong âm đ ạ o khoả ng 15 phút tr ướ c khi giao h ợ p, ngườ i n ữ đ ư a thu ố c vào trong âm đ ạ o, chú ý phả i đ ư a sâu vào t ậ n c ổ t ử cung, thuố c lan ra kh ắ p c ổ t ử cung. • Nế u s ử d ụ ng th ườ ng xuyên, đúng theo hướ ng d ẫ n trên thì đ ạ t hi ệ u qu ả kho ả ng 94%.
39. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I THUỐỆ C DI T TINH TRÙNG • Mộ t s ố ph ụ n ữ có tác dụ ng ph ụ là âm đạ o c ả m th ấ y khó chị u ho ặ c b ị nấ m. • Điể m b ấ t l ợ i c ủ a biệ n pháp này là giá thành hơ i cao.
40. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I TRIỆẢ T S N • Triệ t s ả n là bi ệ n pháp ch ỉ làm m ộ t l ầ n mà có tác dụ ng tránh thai mãi mãi, kh ả năng sinh sả n h ầ u nh ư không th ể ph ụ c hồ i, hi ệ u qu ả r ấ t cao ( ở nam gi ớ i là 99,9%, ở n ữ gi ớ i là 99,6%). N ế u b ạ n đã có đủ s ố con mình mong mu ố n, l ạ i không có ý đị nh k ế t hôn l ầ n n ữ a thì đây là biệ n pháp phù h ợ p nh ấ t.
41. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I TRIỆẢỮ T S N N • Nữ gi ớ i thì đ ượ c c ắ t và thắ t hai ố ng d ẫ n trứ ng nên tr ứ ng b ị ch ặ n lạ i, không th ể g ặ p tinh trùng và đi đế n t ử cung đượ c • Đây là biệ n pháp tránh thai không hồ i ph ụ c cho nên cầ n ph ả i suy nghĩ cẩ n th ậ n tr ướ c khi quyế t đ ị nh.
42. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I TRIỆẢ T S N NAM • Tiể u ph ẫ u đ ơ n gi ả n thắ t và c ắ t hai ố ng dẫ n tinh đ ể ngăn không cho tinh trùng từ tinh hoàn đi lên túi tinh. Do đó khi bạ n xu ấ t tinh, trong tinh dị ch không còn tinh trùng, nên không thể th ụ thai đ ượ c.
43. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I DỤỤỬ NG C T CUNG • Dụ ng c ụ t ử cung (vòng tránh thai) thườ ng đượ c g ọ i là vòng vì trướ c đây nó có hình vòng tròn hay hình bánh xe. Nó có tác dụ ng không cho tr ứ ng đã thụ tinh làm t ổ . Hiệ u qu ả tránh th ụ thai đạ t 95-97%
44. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I DỤỤỬ NG C T CUNG Cách sử d ụ ng d ụ ng c ụ t ử cung • Dụ ng c ụ t ử cung đ ượ c đ ặ t vào t ử cung ngườ i dùng trong khi có kinh, khi đó cổ t ử cung có ph ầ n giãn ra làm cho việ c đ ặ t d ụ ng c ụ t ử cung đượ c d ễ dàng h ơ n. Dây d ụ ng c ụ t ử cung nố i v ớ i đ ầ u c ủ a d ụ ng c ụ đ ượ c cắ t ng ắ n đ ể thò 2-4cm tính t ừ l ỗ c ổ tử cung
45. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I DỤỤỬ NG C T CUNG • Chố ng ch ỉ đ ị nh: Nhữ ng ng ườ i b ị viêm nhi ễ m c ơ quan sinh dụ c, có ti ề n s ử ch ả y máu âm đ ạ o không rõ nguyên nhân và ung thư c ơ quan sinh d ụ c không đượ c dùng d ụ ng c ụ t ử cung. Không đượ c có các y ế u t ố nguy c ơ sau: có nhiề u b ạ n tình, có ti ề n s ử m ắ c b ệ nh viêm khung chậ u, có nguy c ơ m ắ c b ệ nh l ậ u ho ặ c chlamydia, chư a ch ử a đ ẻ l ầ n nào, có ti ề n s ử vô sinh, kinh nguyệ t nhi ề u và đau.
46. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I DỤỤỬ NG C T CUNG Đôi lúc vòng tránh thai có thể b ị tu ộ t ra Bạ n nên ki ể m tra xem d ụ ng c ụ t ử cung có còn có ở v ị trí không: • Tuầ n m ộ t l ầ n trong tháng đ ầ u sau khi đặ t vòng. • Thỉ nh tho ả ng sau th ờ i kì kinh nguyệ t d ụ ng c ụ t ử cung có th ể ra ngoài cùng vớ i máu kinh.
47. CÁC BIỆỆẠ N PHÁP TRÁNH THAI HI N Đ I DỤỤỬ NG C T CUNG Cách kiể m tra d ụ ng c ụ t ử cung • Rử a tay s ạ ch s ẽ • Ngồ i x ổ m • Đư a m ộ t hay hai ngón tay tr ỏ vào trong âm đ ạ o c ủ a mình càng sâu càng tố t cho đ ế n khi c ả m th ấ y đ ượ c các dây • Không nên kéo các sợ i dây vì có th ể làm cho d ụ ng cụ t ử cung kéo ra kh ỏ i v ị trí • Nế u đ ặ t vòng sau khi sinh, các dây không ph ả i luôn thò xuố ng qua c ổ t ử cung vì lúc đó t ử cung đang giãn to. • Vòng tránh thai thườ ng đ ượ c s ử d ụ ng v ớ i nh ữ ng phụ n ữ đã có m ộ t con ho ặ c đã có đ ủ s ố con mong muố n.
48. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Kiêng giao hợ p âm đ ạ o • Giao hợ p âm đ ạ o là hành đ ộ ng tình d ụ c có dươ ng v ậ t ở trong âm đ ạ o. Kiêng giao h ợ p có nghĩa là không làm điề u đó. • Hiệ u qu ả c ủ a ph ươ ng pháp này ph ụ thu ộ c vào cách thự c hi ệ n. N ế u hai b ạ n không sinh hoạ t tình d ụ c thì hoàn toàn không có kh ả năng thụ thai. • Nế u có ý đ ị nh sinh ho ạ t tình d ụ c không giao hợ p, hai b ạ n ph ả i c ả nh giác v ớ i mình, đ ừ ng để quá đà thành giao h ợ p.
49. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Xuấ t tinh ngoài âm đ ạ o • Đó là khi đang giao hợ p, s ắ p đ ế n lúc xu ấ t tinh, ngườ i nam rút d ươ ng v ậ t ra kh ỏ i âm đạ o, xu ấ t tinh ra ngoài. • Phươ ng pháp này hi ệ u qu ả th ấ p, ch ỉ kho ả ng 60-70%, vì ngay trong dị ch ti ế t ra t ừ d ươ ng vậ t do h ư ng ph ấ n tình d ụ c (tr ướ c khi xu ấ t tinh) cũng có thể có tinh trùng, đó là ch ư a k ể trướ c khi phóng tinh, m ộ t hai gi ọ t tinh d ị ch có thể r ơ i ra r ồ i mà ng ườ i nam không bi ế t, có thể gây th ụ thai
50. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Xuấ t tinh ngoài âm đ ạ o Nhượ c đi ể m rấ t l ớ n là hai ng ườ i luôn ở trong tâm tr ạ ng căng th ẳ ng dè chừ ng th ờ i đi ể m xu ấ t tinh đ ể rút ra kị p th ờ i, không th ậ t s ự tho ả i mái. Bên cạ nh đó rút d ươ ng v ậ t ra làm giả m khoái c ả m c ủ a ng ườ i nam khi gầ n đ ế n đ ỉ nh đi ể m, đ ồ ng th ờ i d ễ gây hẫ ng h ụ t ở ng ườ i n ữ .
51. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Tính vòng kinh • Tính vòng kinh là theo dõi chu kỳ kinh nguyệ t c ủ a ng ườ i ph ụ n ữ , tính ra th ờ i kỳ mà nế u giao h ợ p thì có kh ả năng th ụ thai cao (thờ i kỳ không an toàn), đ ể kiêng giao hợ p ho ặ c dùng m ộ t bi ệ n pháp b ổ trợ (nh ư bao cao su) trong th ờ i ký đó. • Phươ ng pháp này hi ệ u qu ả th ấ p vì kinh nguyệ t ph ụ n ữ có nh ữ ng dao đ ộ ng
52. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Tính vòng kinh • Cách tính: Bạ n theo dõi t ừ 6-8 chu kỳ kinh nguyệ t (L ư u ý: Chu kỳ đ ượ c tính t ừ ngày bắ t đ ầ u hành kinh đ ế n ngày cuố i cùng tr ướ c đ ợ t hành kinh ti ế p theo). Chỉ khi các chu kỳ không chênh nhau quá hai ngày, bạ n m ớ i có thể áp d ụ ng đ ượ c bi ệ n pháp này:
53. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Tính vòng kinh • Ngắ n tr ừ 20, dài tr ừ 10 • Lấ y s ố ngày c ủ a chu kỳ ng ắ n nhấ t tr ừ đi 20, đ ượ c ngày không an toàn đầ u tiên. • Lấ y s ố ngày c ủ a chu kỳ dài nh ấ t trừ đi 10, đ ượ c ngày không an toàn cuố i cùng
54. CÁC BIỆỰ N PHÁP TRÁNH THAI T NHIÊN Tính vòng kinh Ví dụ , • Chu kỳ thứ nh ấ t dài 29 ngày • Chu kỳ thứ hai dài 30 ngày • Đế n chu kỳ th ứ tám, b ạ n th ấ y các chu kỳ dao độ ng r ấ t ít, ch ỉ t ừ 29 đ ế n 31 ngày. • Bạ n s ẽ tính nh ư sau: l ấ y 29 tr ừ đi 20 đ ượ c 9; 31 trừ đi 10 đ ượ c 21. Vậ y th ờ i kỳ không an toàn là t ừ ngày th ứ 9 đ ế n ngày thứ 21 trong m ỗ i chu kỳ. Có nghĩa là t ừ ngày 9 đế n ngày 21 c ủ a chu kỳ, không nên có quan hệ tình d ụ c, ho ặ c n ế u có thì nên s ử dụ ng bao cao su.