›
›

Các vị thuốc cổ truyển điều trị 8 bệnh chứng - Nguyễn Thị Hạnh

pdf 102 trang hapham 2460
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Các vị thuốc cổ truyển điều trị 8 bệnh chứng - Nguyễn Thị Hạnh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfcac_vi_thuoc_co_truyen_dieu_tri_8_benh_chung_nguyen_thi_hanh.pdf

Nội dung text: Các vị thuốc cổ truyển điều trị 8 bệnh chứng - Nguyễn Thị Hạnh

  1. CÁC VỊ THUỐC CỔ TRUYỀN ĐIỀU TRỊ 8 BỆNH CHỨNG THS. NGUYỄN THỊ HẠNH BỘ MÔN YHCT TRƯỜNG ĐHYK THÁI NGUYÊN
  2. I. Mục tiêu Sau khi học xong bài này học viên có khả năng phân tích được: + tính năng + tác dụng + cách dùng Của các vị thuốc thường dùng điều trị 8 bệnh chứng thường gặp tại cộng đồng.
  3. II. Nội dung 1. Đại cương về thuốc 1.1. Nguồn gốc, bộ phận dùng, cách thu hái, bảo quản *Nguồn gốc:: từ thực vật, động vật và khoáng vật *Bộ phận dùng: *Cách thu hái: *Bảo quản:chỗ râm mát, tránh ánh sáng, độ ẩm, nhiệt độ cao, tránh mốc, mọt, các vị thuốc tinh dầu phải gói kín.
  4. 1. Đại cương về thuốc 1.2. Phương pháp bào chế đơn giản 1.2.1.Mục đích: - Loại bỏ tạp chất, làm sạch thuốc, thuận tiện trong việc dự trữ, bảo quản, sử dụng. - Làm thay đổi tác dụng của thuốc, thay đổi tính năng của thuốc, làm mất các tác dụng phụ thuộc không có lợi trong điều trị. -Làm mất hay làm giảm độc với các vị thuốc độc như phụ tử độc bảng A, còn phụ tử chế độc bảng B.
  5. 1. Đại cương về thuốc 1.2.2. Các phương pháp bào chế: + Thuỷ chế (dùng nước) - Rửa: mục đích loại bỏ tạp chất, làm sạch thuốc. - Ngâm: mục đích làm thay đổi hoạt chất, giảm độc tính - Tẩm: mục đích làm thay đổi hoạt chất, giảm độc - Thuỷ phi: làm sạch, làm mịn các vị thuốc + Hoả chế (dùng lửa) - Dùng lửa trực tiếp: - Dùng lửa gián tiếp: + Thuỷ hoả chế (nước, lửa phối hợp)
  6. 1. Đại cương về thuốc 1.3. Tính năng của thuốc +Là bản chất của vị thuốc tồn tại tự nhiên, có sẵn trong vị thuốc bao gồm: tính, vị, màu, mùi Tính năng của thuốc có thể điều chỉnh sự mất thăng bằng âm dương trong bệnh lý, quyết định sự qui kinh của thuốc vào các tạng phủ. Tính năng của thuốc gồm: * Tính chất của thuốc (khí của thuốc): * Vị của thuốc: có ngũ vị * Sự qui kinh của thuốc:
  7. 1. Đại cương về thuốc 1.4. Sự cấm kị khi dùng thuốc 1.4.1. Đối với phụ nữ có thai: +Cấm dùng: ba đậu, khiên ngưu, nga truật, tam lăng, xạ hương. + Dùng thận trọng: đào nhân, hồng hoa, chỉ thực, phụ tử, bán hạ, can khương, đại hoàng, nhục quế. 1.4.2. Thuốc tương kị, tương phản +Tương kị: phụ tử, bối mẫu, bán hạ, bạch cập. + Tương phản: cam thảo tương phản với cam toại, nguyên hoa tương phản với hải tảo.
  8. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.1. Bảng A: - Ba đậu: hạt sống của cây Croton tiglium họ Ruphorbiaceae. Liều tối đa uống 0,05g/ lần - 0,10g/24h.
  9. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.1. Bảng A: -Mã tiền (sống): là hạt của cây Strichnos Nux Vomica họ Loganiaceae. Liều tối đa uống 0,1g/ lần - 0,3g/24h.
  10. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.1. Bảng A: - Hoàng nàn (sống) - Ô dầu (xuyên ô, là vỏ thân, cành của cây thảo ô): củ mẹ chưa có Sirychnos Ganthicrinan củ con, hay có củ con họ Loganiaceae. Liều còn nhỏ của cây tối đa uống 0,02g/ lần - Acontitum Fortunei họ 0,04g/24h. Ramaculaceae. Uống liều tối đa (loại thăng hoa) 0,05g/ lần; 0,15g/ 24h.
  11. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.1. Bảng A: - Thạch tín (nhân ngôn) Arsenium Erudum 98% As. Liều tối đa (loại thăng hoa) 0,002g/ lần - 0,004g/ 24h. Chỉ được bán và dùng Thạch tín thăng hoa gọi là Thạch tín chế.
  12. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.2. Bảng B: - Ba đậu chế: - Hoàng nàn là bã của hạt Ba chế: uống liều đậu, liều tối đa tối đa 0,10g/ 0,05g/ lần; lần; 0,40g/ 0,10g/ 24h. 24h.
  13. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.2. Bảng B: - Khinh phấn: - Hùng hoàng: (calomen) uống Sulfua As, dùng liều tối đa 0,25g/ ngoài. lần; 0,4g/ 24h. - Mã tiền chế: liều tối đa 0,4g/ lần - 1g/ 24h.
  14. 1.5. Qui chế thuốc độc Y học cổ truyền 1.5.3. Loại giảm độc B - Phụ tử chế liều tối đa 25g/ lần; 50g/ 24h. áp dụng khi đơn thuốc dùng có kèm theo Gừng và Cam thảo.
  15. 2. Các nhóm: 2.1.Thuốc giải biểu A. Đại cương - Định nghĩa: Là thuốc dùng để đưa tác nhân gây bệnh (phong, hàn, thấp, nhiệt) ra ngoài bằng đường mô hôi, chữa những chứng bệnh còn ở phần ngoài của cơ thể (biểu chứng), làm cho bệnh không xâm nhập vào bên trong cơ thể (lý). Các vị thuốc này phần nhiều vị cay, tác dụng phát tán gây ra mồ hôi (phát hãn) do vậy còn gọi là thuốc phát hãn giải biểu hay giải biểu phát hãn.
  16. 2.1. Thuốc giải biểu - Phân loại: + Thuốc chữa về phong hàn: đa số vị cay (tân), tính ấm (ôn) nên còn gọi là phát tán phong hàn hay tân ôn giải biểu. + Thuốc chữa về phong nhiệt: đa số có vị cay (tân), tính mát (lương) còn gọi là phát tán phong nhiệt hay tân lương giải biểu. + Thuốc chữa về phong thấp đa số có vị cay, còn gọi là phát tán phong thấp.
  17. 2.1. Thuốc giải biểu Thuốc phát tán phong hàn a. Tác dụng: - Chữa cảm mạo do lạnh (cảm hàn, ngoại cảm phong hàn): sợ lạnh, ngây ngấy sốt, sợ gió, nhức đầu, sổ mũi . - Chữa ho, hen phế quản. - Chữa co thắt các cơ, đau cơ, đau dây thàn kinh do lạnh: đau dây thần kinh toạ, đau vai gáy, liệt dây VII, đau dây thần kinh liên sườn, đau lưng, - Chữa đau khớp do lạnh, thoái khớp, viêm khớp dạng thấp không có sốt, đau mình mẩy. - Chữa các bệnh dị ứng do lạnh (viêm mũi dị ứng, ban chẩn do lạnh).
  18. 2. Các nhóm: 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.1. QuÕ chi: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ngät, Êm vµo Kinh t©m, phÕ, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh cã må h«i, ch÷a ®au khíp, viªm ®a khíp m·n tÝnh tiÕn triÓn, ch÷a ho, long ®êm. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h - Chèng chØ ®Þnh: t©m c¨n suy nh­îc thÓ øc chÕ gi¶m h­ng phÊn t¨ng, chøng ©m h­ ho¶ v­îng, ng­êi cao huyÕt ¸p, thiÕu m¸u, rong kinh, rong huyÕt, cã thai ra m¸u dïng thËn träng.
  19. 2. Các nhóm: 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn ) 2.2. Gõng sèng (sinh kh­¬ng): - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh phÕ, tú, vÞ. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, ch÷a n«n do l¹nh, hay phèi hîp víi b¸n h¹ chÕ ch÷a ho, kÝch thÝch tiªu ho¸, ch÷a î h¬i, ®Çy h¬i, gi¶i ®éc (lµm gi¶m ®éc tÝnh cña b¸n h¹, nam tinh, phô tö. - LiÒu dïng: 4 - 12g/24h - Chèng chØ ®Þnh: ho do viªm nhiÔm, n«n möa cã sèt.
  20. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.3. TÝa t«: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh phÕ, tú. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, hay phèi hîp víi cñ gÊu, vá quýt ch÷a ho, lµm long ®êm, ch÷a n«n möa do l¹nh, gi¶i dÞ øng do ¨n cua, c¸ g©y dÞ øng. - LiÒu dïng: 6 - 12g/h + Tö t«: h¹t tÝa t« cã t¸c dông ch÷a ho, hen, long ®êm, ch÷a co th¾t ®¹i trµng. + T« ng¹nh: lµ cµnh tÝa t« ph¬i kh« cã t¸c dông kÝch thÝch tiªu ho¸.
  21. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.4. Kinh giíi: - TÝnh quy vÞ: cay, Êm vµo kinh can, phÕ. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a c¶m m¹o, ®au d©y thÇn kinh do l¹nh, lµm mäc c¸c nèt ban chÈn: sëi, thuû ®Ëu; gi¶i ®éc, gi¶i dÞ øng, cÇm m¸u (hoa kinh giíi sao ®en). - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  22. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.5. B¹ch chØ: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh can, phÕ - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, ch÷a chøng nhøc ®Çu, ®au r¨ng, ch¶y n­íc m¾t do phong hµn phèi hîp víi phßng phong, kh­¬ng ho¹t; ch÷a ng¹t mòi, viªm mòi dÞ øng, kÕt hîp víi kÐ ®Çu ngùa, t©n di, phßng phong; chèng viªm lµm bít mñ trong viªm tuyÕn vó, vÕt th­¬ng nhiÔm khuÈn, c¸c vÕt th­¬ng do r¾n c¾n. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  23. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.6. Hµnh cñ - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, Êm vµ kinh phÕ, vÞ - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, thèng kinh, ®au bông do l¹nh, dïng ngoµi ch÷a môn nhät giai ®o¹n ®Çu. - LiÒu dïng: 3 - 6g/ 24h
  24. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.7. Ma hoµng: - TÝnh vÞ quy ®Þnh: cay, Êm vµo kinh phÕ, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, ch÷a ho hen do l¹nh, viªm mòi dÞ øng, viªm phæi sau sëi, ch÷a phï thòng, vµng da (do t¸c dông lîi tiÓu). - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h ®Ó lµm ra må h«i; 2 - 3g/ 24h ®Ó ch÷a hen xuyÔn.
  25. 2.1 Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.8. TÕ t©n: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh phÕ, t©m, thËn - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o phong hµn g©y chøng nhøc ®Çu, ®au ng­êi, ch÷a ho vµ ®êm nhiÒu, ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh do l¹nh. - LiÒu dïng: 2 - 8g/ 24h
  26. 2.1 Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.9. C¶o b¶n: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh bµng quang - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, ®au ®Çu, ®au r¨ng lîi, ®au vïng g¸y, ®au bông do l¹nh, ch÷a ®au khíp do phong, hµn, thÊp. - LiÒu dïng: 3- 6g/ 24h
  27. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong hàn 2.10. T©n di: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh phÕ, vÞ. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, ch÷a nhøc ®Çu, ch÷a viªm mòi dÞ øng do l¹nh, mÊt c¶m gi¸c ngöi sau khi bÞ cóm. - LiÒu dïng: 3 - 6g/ 24h dïng sèng hay sao ch¸y.
  28. 2.1. Thuốc giải biểu Thuốc phát tán phong nhiệt 1. Tác dụng: - Chữa cảm mạo phong nhiệt, thời kỳ viêm long khởi phát của các bệnh nhiễm trùng, truyền nhiễm gây sốt, sợ nóng, không sợ lạnh, nhức đầu, mắt đỏ, họng đau, miệng khô, rêu lưỡi vàng dầy, chất lưỡi đỏ, mạch xác. - Làm mọc các nốt ban chẩn (sởi, thủy đậu). - Chữa ho do viêm đường hô hấp, viêm phế quản thể hen. - Chữa viêm màng tiếp hợp - Một số ít có tác dụng lợi tiểu, giải dị ứng, hạ sốt.
  29. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.1. RÔ s¾n d©y - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ngät, b×nh vµo kinh tú, vÞ - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, kh¸t n­íc, sëi lóc míi mäc, Øa ch¶y nhiÔm khuÈn, lþ, c¸c c¬n co cøng c¬, ®au vai g¸y, h¹ sèt, sinh t©n chØ kh¸t. - LiÒu dïng 2 - 12g/ 24h. NÕu gi¶i nhiÖt th× dïng sèng, ch÷a Øa ch¶y th× sao vµng.
  30. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.2. B¹c hµ: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, m¸t vµo kinh phÕ, can. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, ch÷a viªm mµng tiÕp hîp dÞ øng theo mïa, do vi rót, ch÷a viªm häng, viªm amidal, lµm mäc c¸c nèt ban chÈn. - LiÒu dïng: 3-12g/ 24 giê
  31. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.3. L¸ d©u - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, phÕ. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt (phèi hîp víi cóc hoa), ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, ch÷a ho, viªm häng cã sèt, ch÷a dÞ øng, næi ban xuÊt huyÕt do rèi lo¹n thµnh m¹ch hay dÞ øng. - LiÒu dïng: 8 - 16g/ 24h
  32. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.4. Hoa cóc: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng, h¬i l¹nh vµ kinh can, phÕ, thËn. - T¸c dông: ch÷a sèt do c¶m m¹o, cóm (hay phèi hîp víi b¹c hµ, l¸ d©u). + ch÷a c¸c bÖnh vÒ m¾t nh­ viªm mµng tiÕp hîp, qu¸ng gµ, gi¶m thÞ lùc, phèi hîp víi m¹n kinh tö, cóc hoa, b¹c hµ, thôc ®Þa, kû tö. + ch÷a môn nhät, gi¶i dÞ øng, ch÷a nhøc ®Çu do c¶m m¹o, cóm, cao huyÕt ¸p. - LiÒu dïng: 8 - 16g/ 24h
  33. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.5. BÌo c¸i: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, l¹nh vµo kinh can, phÕ. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, ch÷a phï do viªm thËn, do dÞ øng, ngøa, mÒ ®ay, lµm mäc c¸c nèt ban chÈn sëi, thuû ®Ëu. - LiÒu dïng: 8 - 12g/ 24h
  34. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.6. Cèi xay: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, b×nh vµo kinh can, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, nhøc ®Çu, lîi tiÓu. H¹t ch÷a môn nhät, lþ, viªm mµng tiÕp hîp.
  35. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.7. M¹n kinh tö: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, cay, b×nh vµo kinh can, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, cóm, nhøc ®Çu vïng ®Ønh phèi hîp víi hoa cóc; ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, ®au khíp, ®au c¬, lîi tiÓu. - LiÒu dïng: 4- 12g/ 24h
  36. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.8. Sµi hå: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, ®ëm. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, suy nh­îc thÇn kinh, kinh nguyÖt kh«ng ®Òu, thèng kinh ch÷a loÐt d¹ dµy t¸ trµng, ch÷a viªm mµng tiÕp hîp, ch÷a c¸c chøng sa nh­ sa trùc trµng, sa sinh dôc, tho¸t vÞ bÑn do khÝ h­ g©y ra. - LiÒu dïng: 3-6g/ 24h
  37. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.9. Th¨ng ma: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, cay, h¬i l¹nh vµo kinh phÕ, vÞ, tú. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, ch÷a c¸c chøng sa nh­ sa trùc trµng, sa sinh dôc, sa d¹ dµy; gi¶i ®éc trong s­ng lîi, r¨ng, loÐt miÖng, ®au häng; thóc ®Èy mäc ban sëi. - LiÒu dïng: 4 - 8g/ 24h
  38. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong nhiệt 2.10. Ng­u bµng tö: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, l¹nh vµo kinh phÕ, vÞ. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o cã sèt, lµm mäc c¸c nèt ban chÈn, ch÷a dÞ øng do hen suyÔn, do viªm häng, ho, lîi niÖu ch÷a phï thòng. - LiÒu dïng: 4-12g/ 24h
  39. 2.1. Thuốc giải biểu Thuốc phát tán phong thấp 1. Tác dụng chữa bệnh: - Chữa thấp khớp cấp, viêm khớp dạng thấp mạn tính tiến triển có sưng, nóng, đỏ, đau (do phong thấp nhiệt). - Chữa viêm khớp dạng thấp, thoái khớp, nhức mỏi các khớp (do phong hàn thấp). - Chữa viêm đau các dây thần kinh do viêm nhiễm, do lạnh, do thiếu sinh tố (đau dây thần kinh toạ, đau liên sườn, đau vai gáy, ). - Một số có tác dụng giải dị ứng (ké đầu ngựa) điều trị ban chẩn, viêm mũi dị ứng, eczema
  40. 2.1. Thuốc giải biểu Thuốc phát tán phong thấp 2. Những điều chú ý khi dùng thuốc chữa phong thấp * Chú ý tính chất hàn nhiệt của bệnh và tính chất hàn nhiệt của thuốc. * Phải có sự phối hợp toàn diện khi kê đơn thuốc chữa phong thấp
  41. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.1. KÐ ®Çu ngùa (th­¬ng nhÜ tö): - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, Êm vµo kinh phÕ. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh do l¹nh, do nhiÔm khuÈn, gi¶i dÞ øng, ch÷a mÒ ®ay, môn nhät, viªm mòi dÞ øng, lîi niÖu, lµm ra må h«i, kÕt hîp víi thuèc ph¸t t¸n phong hµn ch÷a c¶m m¹o do l¹nh. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  42. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.2. Hy thiªm: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, thËn. - T¸c dông: ch÷a viªm khíp cã sèt, ®au d©y thÇn kinh do viªm nhiÔm, gi¶i dÞ øng kÕt hîp víi bÌo c¸i, cóc hoa, kÐ ®Çu ngùa, ch÷a môn nhät kÕt hîp víi kim ng©n, cóc hoa. - LiÒu dïng: 12 - 16g/ 24h
  43. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.3. Cµnh D©u (tang chi) - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, b×nh vµo kinh can. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh ngo¹i biªn, ch÷a phï do thiÕu vitamin B1. - LiÒu dïng: 4-12g/ 24h
  44. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.4. Tang ký sinh (tÇm göi c©y d©u): - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, b×nh vµo kinh can, thËn. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh ngo¹i biªn, ch÷a ®au l­ng ng­êi giµ, trÎ em chËm biÕt ®i, chËm mäc r¨ng, an thai. - LiÒu dïng: 12 - 24g/ 24h
  45. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.5. Thiªn niªn kiÖn: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, Êm vµo kinh can, thËn. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh do l¹nh, lµm khoÎ m¹nh g©n x­¬ng, trÎ chËm biÕt ®i, x«ng khãi thiªn niªn kiÖn vµ th­¬ng truËt ®Ó ch÷a dÞ øng, eczema, viªm ®a d©y thÇn kinh. - LiÒu dïng: 6 -12g/ 24h
  46. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.6. Ngò gia b×: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh can, thËn. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh, ®au c¬ do l¹nh, ch÷a phï do thiÕu vitamin B1, trÎ chËm biÕt ®i, ng­êi giµ g©n cèt mÒm yÕu, ®au l­ng, cã t¸c dông lîi niÖu. - LiÒu dïng: 8 -16g/ 24h.
  47. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.7. D©y ®au x­¬ng: - T¸c dông: ch÷a ®au nhøc g©n x­¬ng. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  48. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.8. Uy linh tiªn: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh bµng quang. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh, ch÷a ho, long ®êm, dïng ngoµi ng©m r­îu ch÷a h¾c lµo.
  49. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.9. C©y xÊu hæ: - T¸c dông: lµm dÞu thÇn kinh, ch÷a mÊt ngñ, ch÷a ®au nhøc x­¬ng, viªm khíp d¹ng thÊp, tho¸i khíp. - LiÒu dïng: 20 - 100g/ 24h
  50. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.10. L¸ lèt: - T¸c dông: ch÷a ®au nhøc x­¬ng khíp, ra må h«i tay ch©n, Øa ch¶y. - LiÒu dïng: kh« 5 - 10g, t­¬i15 - 30g
  51. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.11. Thæ phôc linh: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, b×nh vµo kinh can, thËn, vÞ. - T¸c dông: ch÷a viªm khíp cÊp, viªm ®a khíp tiÕn triÓn cã s­ng, nãng, ®á, ®au, ch÷a môn nhît, Øa ch¶y nhiÔm khuÈn. - LiÒu dïng: 40 - 60g/ 24h
  52. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.12. Kh­¬ng ho¹t: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, Êm vµo kinh Bµng quang. -T¸c dông: ch÷a viªm khíp m¹n, ®au d©y thÇn kinh, ®au c¸c c¬ do l¹nh, c¶m l¹nh g©y ®au nhøc c¸c khíp, ®au m×nh mÈy. LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  53. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.13. §éc ho¹t: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, cay, h¬i Êm vµo kinh ThËn, Bµng quang. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh, hay dïng cho nh÷ng chøng ®au tõ th¾t l­ng trë xuèng, ch÷a c¶m l¹nh. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  54. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.14. TÇn giao: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, cay vµo kinh ®ëm, vÞ. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o do l¹nh, nÕu cã sèt ph¶i phèi hîp víi c¸c thuèc cã tÝnh hµn nh­ hoµng b¸; cã t¸c dông kÝch thÝch tiªu ho¸, chèng ®Çy h¬i, î h¬i, chËm tiªu, ch÷a Øa ch¶y m·n tÝnh do tú h­; ch÷a qu¸ng gµ, gi¶m thÞ lùc ph¶i phèi hîp víi lôc vÞ hoµn; ch÷a hen vµ ®êm nhiÒu. - LiÒu dïng: 4 - 6g/ 24h
  55. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.15. Méc qua: - TÝnh vÞ quy kinh: chua,Êm vµo kinh can, thËn. - T¸c dông: ch÷a ®au khíp, ®au d©y thÇn kinh, ch÷a phï do thiÕu vitamin B1. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  56. 2.1. Thuốc giải biểu Các vị thuốc thuốc phát tán phong thấp 3.16. Phßng phong: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ngät, Êm vµo kinh can, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a c¶m m¹o phong hµn, ch÷a ®au d©y thÇn kinh, co cøng c¸c c¬, ®au khíp, gi¶i dÞ øng, ch÷a ngøa, næi ban do l¹nh. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  57. 2.2.Thuốc thanh nhiệt 1. Định nghĩa: - Thuốc thanh nhiệt là những thuốc có tính mát, lạnh (hàn lương) dùng để chữa chứng nhiệt (nóng) ở trong cơ thể. Chứng nhiệt ở đây thuộc lý do những nguyên nhân khác nhau gây ra: - Thực nhiệt: gồm các chứng sốt cao, trằn trọc, vật vã, mạch nhanh, khát nước. Y học cổ truyền cho rằng do hoả độc gây ra; do thấp nhiệt gây ra các bệnh nhiễm trùng đường sinh dục, tiết niệu và tiêu hoá; do thử nhiệt gây sốt về mùa hè, say nắng. - Do huyết nhiệt: do tạng nhiệt ở trong cơ thể (cơ địa dị ứng nhiễm trùng); do ôn nhiệt xâm phạm vào phần dinh, huyết gây nên hiện tượng rối loạn thể dịch; do sốt cao gây nhiễm độc thần kinh như hôn mê, mê sảng; do các độc tố của vi khuẩn gây rối loạn thành mạch gây chảy máu.
  58. 2.2.Thuốc thanh nhiệt 2. Tác dụng chung Hạ sốt cao, chống hiện tượng mất tân dịch, an thần , chống co giật, cầm máu. 3. Phân loại - Thuốc thanh nhiệt tả hoả (thuốc hạ sốt) - Thuốc thanh nhiệt giải thử - Thuốc thanh nhiệt táo thấp - Thuốc thanh nhiệt lương huyết - Thuốc thanh nhiệt giải độc * Chú ý: Thuốc thanh nhiệt chỉ dùng khi bệnh đã vào bên trong (lý chứng). Không được dùng khi bệnh còn ở biểu. Không dùng kéo dài, hết chứng bệnh thì thôi. Dùng thận trọng cho những người tiêu hoá kém
  59. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt tả hoả 1. Định nghĩa: Thuốc hạ sốt được dùng trong các trường hợp sốt cao có kèm theo mất nước, khát nước, mê sảng, mạch nhanh (mạch xác). 2. Tác dụng chữa bệnh: Dùng trong giai đoạn toàn phát của bệnh nhiễm khuẩn, truyền nhiễm, làm bớt hiện tượng khát do mất tân dịch. Khi dùng thuốc hạ sốt, kết hợp với thuốc kháng sinh chữa nguyên nhân (thuốc thanh nhiệt giải độc) Đối với người sức khoẻ yếu, trẻ em dùng liều thấp và thêm các vị thuốc bổ âm.
  60. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.1. Th¹ch cao (sèng): - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ngät, rÊt l¹nh vµ kinh PhÕ, VÞ. - T¸c dông: ch÷a sèt cao do viªm häng, viªm phÕ qu¶n thÓ hen, ch÷a xuÊt huyÕt d­íi da do nhiÔm khuÈn, ch÷a kh¸t n­íc do sèt cao. Dïng ngoµi ch÷a lë loÐt, eczema ch¶y n­íc, vÕt th­¬ng nhiÒu mñ. - LiÒu dïng: 10 - 80g/ 24h läc uèng, nÕu s¾c uèng th× bá b·, dïng ngoµi ®em rang cho mÊt n­íc.
  61. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.2. Chi tö (qu¶ Dµnh dµnh): - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, phÕ, vÞ. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a sèt cao, vËt v·, hèt ho¶ng kh«ng ngñ ®­îc, ch÷a ®¸i ra m¸u, ch¶y m¸u cam, lþ ra m¸u (sao ®en); ch÷a hoµng ®¶n nhiÔm trïng, viªm d¹ dµy cÊp, viªm mµng tiÕp hîp. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24 giê. Kh«ng dïng cho tr­êng hîp Øa ch¶y m¹n tÝnh (Tú h­).
  62. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.3. Tróc diÖp (l¸ tre, l¸ vÇu): - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ngät, ®¹m, l¹nh vµo kinh t©m, vÞ. - T¸c dông: ch÷a chøng sèt cao, miÖng lë loÐt, ch÷a n«n do sèt cao, ch÷a ho, viªm häng, viªm phÕ qu¶n, an thÇn. - LiÒu dïng: 16-24g/ 24h
  63. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.4. H¹ kh« th¶o: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, ®ëm. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a viªm mµng tiÕp hîp, ch÷a lao h¹ch, viªm h¹ch, ch÷a dÞ øng, chµm, ngøa; cÇm m¸u do huyÕt ø g©y tho¸t qu¶n. - LiÒu dïng: 8 - 20g/ 24h
  64. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.5. Th¶o quyÕt minh: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng, h¬i hµn vµo kinh Can, VÞ. - T¸c dông: ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, h¹ sèt, nhuËn trµng, ch÷a nhøc ®Çu do c¶m m¹o. - LiÒu dïng: 8 - 20g/ 24h.
  65. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.6. Cèc tinh th¶o - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, b×nh vµo kinh vÞ, can. - T¸c dông: ch÷a viªm häng, viªm mµng tiÕp hîp, nhøc ®Çu, ch¶y m¸u cam, ®au r¨ng. - LiÒu dïng: 12 - 16g/ 24h
  66. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.7. H¹t mµo gµ tr¾ng - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, h¬i l¹nh vµo kinh can. - T¸c dông: ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, ch÷a dÞ øng, ch÷a nhøc ®Çu, h¹ sèt, ch÷a ch¶y m¸u do nhiÔm trïng. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  67. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.8. MËt gÊu: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, ®ëm, t©m. - T¸c dông: h¹ sèt cao, ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, chèng s­ng ®au do chÊn th­¬ng vµ do viªm nhiÔm. - LiÒu dïng: 0,3g - 0,6g/ 24h.
  68. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt tả hoả 3.9. Tri mÉu: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh tú, vÞ, thËn. - T¸c dông: ch÷a sèt cao kÐo dµi, vËt v·, rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt do lao g©y chøng nhøc x­¬ng, triÒu nhiÖt, ra må h«i trém; cã t¸c dông lîi tiÓu, ch÷a t¸o bãn do sèt cao, ho khan, kh¸t n­íc. - LiÒu dïng: 4 -6 g/ 24h
  69. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt lương huyết 1. Định nghĩa: Thuốc thanh nhiệt lương huyết dùng để chữa trị các chứng bệnh do huyết nhiệt gây ra như tình trạng dị ứng nhiễm trùng, một số rối loạn cơ năng do tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm độc như chảy máu, nhiễm độc thần kinh, rối loạn điện giải
  70. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt lương huyết 2. Tác dụng chữa bệnh - Chữa các bệnh nhiễm trùng, truyền nhiễm ở giai đoạn toàn phát, chữa và phòng tái phát mụn nhọt, dị ứng. - Thời kỳ thoái lui của bệnh truyền nhiễm, nhiễm khuẩn, các trường hợp sốt kéo dài có hiện tượng mất nước như môi khô, da khô, lưỡi đỏ, hâm hấp sốt, thuộc chứng âm hư. - Dùng chữa một số bệnh không rõ căn nguyên như chảy máu ở tuổi dậy thì, bệnh xuất huyết dưới da .do cơ địa dị ứng.
  71. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt lương huyết 3. Cách sử dụng thuốc thanh nhiệt lương huyết: Thường dùng phối hợp với các thuốc chữa nguyên nhân gây ra bệnh, ví dụ: - Kết hợp với thuốc kháng sinh giải độc để chữa tình trạng nhiễm trùng, truyền nhiễm. - Kết hợp với các thuốc chữa thấp khớp (phong thấp). - Kết hợp với các thuốc bổ âm khi có sốt cao, mất nước, mất điện giải. - Kết hợp với các thuốc giải dị ứng để chữa dị ứng. - Vì tính chất mát, lạnh nên không dùng cho người có rối loạn tiêu hoá, ỉa chảy hay đầy bụng, loét dạ dày, viêm đại tràng mạn nguyên nhân do hàn.
  72. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt lương huyết 4.1. Sinh ®Þa: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng l¹nh vµo kinh can, thËn, t©m - T¸c dông: ch÷a sèt cao kÐo dµi, lµm ®ì kh¸t, ch÷a c¸c chøng ch¶y m¸u cam, xuÊt huyÕt d­íi da, lþ ra m¸u do sèt nhiÔm khuÈn, dïng nhuËn trµng ch÷a t¸o bãn do sèt cao, c¬ ®Þa nhiÖt g©y t¸o bãn, ch÷a c¸c bÖnh viªm häng, môn nhät, viªm amidal, an thai trong c¸c tr­êng hîp cã thai m¾c bÖnh viªm nhiÔm cã sèt hoÆc thai nhiÖt (nãng trong). - LiÒu dïng: 8 -16g/ 24h
  73. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt lương huyết 4.2. HuyÒn s©m: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, mÆn, h¬i l¹nh vµ kinh phÕ, thËn. - T¸c dông: ch÷a sèt cao, mÊt n­íc, vËt v·, mª s¶ng, ch÷a môn nhät, sèt cao g©y ban chÈn, viªm häng, viªm amidal, t¸o bãn do sèt cao, viªm h¹ch do lao, do nhiÔm khuÈn. - LiÒu dïng: 8-12g/ 24h
  74. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt lương huyết 4.3. §Þa cèt b×: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, l¹nh vµo kinh phÕ, vÞ - T¸c dông: ch÷a ho cã sèt, cÇm m¸u trong ch¶y m¸u cam, tiÓu tiÖn ra m¸u. - LiÒu dïng: 10 - 40g/ 24h
  75. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt lương huyết 4.4. MÉu ®¬n b×: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng, l¹nh vµo kinh t©m, can, thËn. - T¸c dông: ch÷a nhøc trong x­¬ng do ©m h­ néi nhiÖt, cÇm m¸u, sèt cao co giËt, ch÷a môn nhät, lµm bít mñ c¸c vÕt th­¬ng, chèng xung huyÕt do sang chÊn.
  76. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt lương huyết 4.5. XÝch th­îc: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, h¬i l¹nh vµo kinh can - T¸c dông: ch÷a sèt cao g©y ch¶y m¸u cam, mÊt t©n dÞch, môn nhät, ho¹t huyÕt tiªu viªm, ch÷a ø huyÕt. - LiÒu dïng: 4- 6g/ 24h
  77. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt giải độc - Là thuốc dùng để chữa chứng bệnh do nhiệt độc, hoả độc gây ra. Các vị thuốc này có tác dụng kháng sinh và chống viêm nhiễm, tính hàn lương. - Dùng chữa các bệnh viêm cơ, viêm đường hô hấp, giải dị ứng, hạ sốt, chữa các vết thương, viêm màng tiếp hợp, - Khi dùng thuốc thanh nhiệt giải độc phải phối hợp với các thuốc hoạt huyết, lợi niệu, nhuận tràng, thuốc thanh nhiệt lương huyết, thường dùng từ 2- 4 vị.
  78. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 1. Kim ng©n hoa: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, l¹nh vµo kinh phÕ, t©m, tú, vÞ - T¸c dông: ch÷a c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm, môn nhät, viªm tuyÕn vó, viªm häng, cã t¸c dông gi¶i dÞ øng, ch÷a lþ trùc trïng, ®¹i tiÖn ra m¸u. - LiÒu dïng: 12 – 20 g/ 24h
  79. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 2. Bå c«ng anh - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, ®¾ng, l¹nh vµo kinh can, vÞ. - T¸c dông: gi¶i ®éc tiªu viªm, ch÷a viªm tuyÕn vó, ch÷a viªm mµng tiÕp hîp, ch÷a viªm h¹ch, lao h¹ch, lîi niÖu trõ phï thòng. - LiÒu dïng: 8 - 20g/ 24h. NÕu viªm tuyÕn vó dïng t­¬i gi· n¸t, lÊy b· ®¾p vµo chç s­ng ®au, n­íc th× uèng, liÒu dïng 100g/ 24h.
  80. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 3. X¹ can (RÎ qu¹t): - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, «n, h¬i ®éc vµo kinh can, phÕ. - T¸c dông: ch÷a viªm häng cã sèt, ch÷a môn nhät, ch÷a ho, long ®êm, lîi niÖu trõ phï thòng, ch÷a lao h¹ch, viªm h¹ch. - LiÒu dïng: 3 - 6g/ 24h
  81. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 4. Sµi ®Êt: - TÝnh vÞ quy tinh: ®¾ng, m¸t vµo kinh PhÕ. - T¸c dông: ch÷a viªm c¬, môn nhät, lë loÐt, t¾m r«m sÈy, ch÷a viªm tuyÕn vó. - LiÒu dïng: 20 - 30g/ 24h.
  82. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 5. Ng­ tinh th¶o (c©y DiÕp c¸): - TÝnh vÞ quy kinh: cay, chua, l¹nh vµo kinh phÕ, ®¹i tr­êng, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a môn nhät, ¸p xe phæi, vÕt th­¬ng nhiÔm trïng, loÐt gi¸c m¹c, trÜ , trÜ ch¶y m¸u, viªm ®­êng tiÕt niÖu, sinh dôc. - LiÒu dïng: 10- 20g/ 24h, t­¬i 50 – 100g.
  83. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 6. Thanh ®¹i (bét chµm): - TÝnh vi quy kinh: mÆn, l¹nh vµo kinh can. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a sèt cao co giËt, ch÷a ch¶y m¸u cam, ho ra m¸u, dïng ngoµi ch÷a s¸t trïng c¸c vÕt th­¬ng, lë loÐt, chµm ch¶y m¸u. - LiÒu dïng: 2-3g/ 24h
  84. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 7. L¸ má qu¹: - T¸c dông: Ch÷a c¸c vÕt th­¬ng cã mñ, lµm mäc tæ chøc h¹t. - LiÒu dïng: dïng ®¾p ngoµi 20 - 100/ 24h.
  85. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải độc 8. Liªn kiÒu: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh t©m, phÕ. - T¸c dông: ch÷a môn nhät, sèt cao vËt v·, mª s¶ng, ch÷a viªm h¹ch, lao h¹ch. Lîi niÖu, ch÷a viªm niÖu ®¹o, viªm bµng quang, ®¸i r¾t, ®¸i buèt. - LiÒu dïng: 4 - 20g/ 24 giê
  86. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt táo thấp - Thuốc thanh nhiệt táo thấp là những vị thuốc đắng, lạnh, dùng chữa các chứng bệnh do thấp nhiệt gây ra. - Thấp nhiệt gây ra các bệnh: nhiễm trùng đường sinh dục, tiết niệu, nhiễm trùng đường tiêu hoá, bệnh ngoài da do bội nhiễm, viêm tuyến mang tai. - Khi dùng thuốc thanh nhiệt trừ thấp chú ý không nên dùng liều quá cao khi tân dịch đã mất, muốn cho thuốc có hiệu lực hơn, cần phối hợp với các thuốc khác như thuốc thanh nhiệt tả hoả, thanh nhiệt lương huyết, các thuốc hoạt huyết, cầm máu, thuốc hành khí.
  87. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 1. Hoµng liªn: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh t©m, tú , vÞ, tiÓu tr­êng. - T¸c dông: ch÷a lþ, Øa ch¶y nhiÔm khuÈn, ch÷a viªm d¹ dµy cÊp, ch÷a n«n do sèt cao, ch÷a môn nhät, viªm mµng tiÕp hîp, viªm tuyÕn mang tai, viªm tai, loÐt lîi, l­ìi, miÖng; ch÷a sèt cao, vËt v·. mª s¶ng, ch÷a mÊt ngñ, cÇm m¸u trong tr­êng hîp sèt cao do nhiÔm trïng g©y tho¸t qu¶n. - LiÒu dïng: 6 - 12/ 24h.
  88. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 2. Nha ®ëm tö: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng l¹nh vµo kinh ®¹i tr­êng. - T¸c dông: ch÷a trÜ ra m¸u, sèt rÐt, lþ amÝp. - LiÒu dïng: 5 - 20g/ 24h. TrÎ em mçi tuæi mét qu¶, nhiÒu nhÊt kh«ng qu¸ 15 qu¶/ 24 giê.
  89. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 3. Nh©n trÇn: - TÝnh vi quy kinh: ®¾ng h¬i l¹nh vµo kinh ®ëm, bµng quang. - T¸c dông: ch÷a hoµng ®¶n do viªm gan siªu vi trïng, viªm ®­êng dÉn mËt, ch÷a c¶m m¹o do phong nhiÖt, h¹ sèt, lîi niÖu. - LiÒu dïng: 8 - 16g/ 24h
  90. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 4. Cá s÷a nhá l¸ vµ to l¸: - T¸c dông: ch÷a lþ trùc trïng, loÐt gi¸c m¹c. - LiÒu dïng: 16 - 40g/ 24h
  91. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 5. Rau sam (M· xØ hiÖn): - TÝnh vÞ quy kinh: chua, l¹nh vµo kinh T©m, Can, Tú. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a lþ trùc trïng, viªm bµng quang cÊp. - LiÒu dïng: dïng t­¬i 50 - 100g/ 24h
  92. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 6. Khæ s©m: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh T©m, Tú, ThËn. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a lþ, hoµng ®¶n nhiÔm trïng, chµm, lë, ngøa dÞ øng, ch÷a viªm bµng quang, lîi niÖu trõ thÊp nhiÖt. - LiÒu dïng: 4 - 6g/ 24h
  93. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 7. Hoµng cÇm: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh T©m, PhÕ, Can, §ëm, §¹i tr­êng. - T¸c dông ch÷a bÖnh: ch÷a lþ, Øa ch¶y, nhiÔm trïng, hoµng ®¶n nhiÔm trïng, ch÷a sèt cao, c¶m m¹o, sèt rÐt, ch÷a viªm phæi, viªm phÕ qu¶n cã ho, ch÷a môn nhät, an thai tong tr­êng hîp thai nhiÖt, nhiÔm trïng g©y ®éng thai. - LiÒu dïng: 6 -12g/ 24h
  94. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 8 Hoµng b¸: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh Tú, ThËn, Bµng quang, §¹i tr­êng. - T¸c dông: ch÷a hoµng ®¶n nhiÔm trïng, ch÷a lþ, Øa ch¶y nhiÔm trïng, môn nhät, viªm tuyÕn vó, ch÷a ban chÈn, ngøa, lîi niÖu. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  95. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt táo thấp 9. Long ®ëm th¶o: - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, l¹nh vµo kinh Can, §ëm, Bµng quang. - T¸c dông: ch÷a viªm mµng tiÕp hîp cÊp, ch÷a cao huyÕt ¸p, ch÷a viªm tinh hoµn, ch÷a viªm gan siªu vi trïng, ch÷a viªm bµng quang, co giËt do sèt cao. - LiÒu dïng: 4 - 12g/ 24h
  96. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Thuốc thanh nhiệt giải thử Là những thuốc có tác dụng chữa những chứng bệnh do thử (nắng) gây ra. Thử có thể kết hợp với nhiệt thành thử nhiệt gây ra các chứng bệnh sốt về mùa hè, say nắng. Thử kết hợp với thấp thành thử thấp gây ra ỉa chảy, lỵ, bí tiểu tiện vì vậy thuốc giải thử được chia ra làm 2 loại: thanh nhiệt giải thử để chữa chứng thử nhiệt, ôn tán thử thấp để chữa chứng thử thấp.
  97. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải thử 1.1. L¸ sen (Hµ diÖp): - TÝnh vÞ quy kinh: ®¾ng, b×nh vµo kinh Can, VÞ. - T¸c dông: ch÷a sèt vÒ mïa hÌ, say n¾ng, say nãng, ch÷a Øa ch¶y, ch÷a rong huyÕt. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h
  98. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc thanh nhiệt giải thử 1.2. T©y qua (n­íc Ðp D­a hÊu) - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, l¹nh vµo kinh T©m, VÞ - T¸c dông: ch÷a say n¾ng, lîi tiÓu ch÷a phï thòng, gi¶i r­îu. - LiÒu dïng: dïng n­íc Ðp cña 1/2 - 1 qu¶ uèng. NÕu Tú vÞ h­ hµn g©y Øa ch¶y kh«ng dïng.
  99. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc ôn tán thử thấp 2.1. H­¬ng nhu tÝa: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, h¬i Êm vµo kinh PhÕ, VÞ - T¸c dông: t¸n hµn gi¶i thö, ch÷a chøng thö hµn g©y sèt, sî l¹nh, nhøc ®Çu, kh«ng cã må h«i, ch÷a Øa ch¶y, ®au bông, lîi niÖu ch÷a phï thòng. - LiÒu dïng: 3 - 8g/ 24h
  100. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc ôn tán thử thấp 2.2. Ho¾c h­¬ng: - TÝnh vÞ quy kinh: cay, Êm vµo kinh PhÕ, Tú, VÞ. - T¸c dông: ch÷a Øa ch¶y, n«n möa, ®au bông - LiÒu dïng: 6-12g/ 24h
  101. 2.2. Thuốc thanh nhiệt Các vị thuốc thuốc ôn tán thử thấp 2.3. B¹ch biÓn ®Ëu: - TÝnh vÞ quy kinh: ngät, h¬i Êm vµo kinh Tú, VÞ. - T¸c dông: ch÷a Øa ch¶y, n«n möa vÒ mïa hÌ, sinh t©n chØ kh¸t, ch÷a bÖnh ®¸i ®­êng, ch÷a Øa ch¶y do Tú h­, gi¶i ®éc r­îu. - LiÒu dïng: 6 - 12g/ 24h