›
›

Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí cho thú vui cá cảnh biển của người nuôi giải trí tại thành phố Hồ Chí Minh

pdf 7 trang hapham 140
Download
Bạn đang xem tài liệu "Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí cho thú vui cá cảnh biển của người nuôi giải trí tại thành phố Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfcac_yeu_to_anh_huong_den_chi_phi_cho_thu_vui_ca_canh_bien_cu.pdf

Nội dung text: Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí cho thú vui cá cảnh biển của người nuôi giải trí tại thành phố Hồ Chí Minh

  1. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 CÁC YU T NH HƯNG ðN CHI PHÍ CHO THÚ VUI CÁ CNH BIN CA NGƯI NUƠI GII TRÍ TI THÀNH PH H CHÍ MINH Nguyn Ngc Quyn*, Tơ Th Kim Hng và Nguyn Minh ðc* * B mơn Qun Lý và Phát Trin Ngh Cá – ði Hc Nơng Lâm TPHCM Khoa Kinh T ði Hc M TPHCM TĨM TT Như nhiu hình thc gii trí khác, vic nuơi cá cnh bin cho mc đích gii trí ngày càng ph bin ti Thành Ph H Chí Minh. Cũng ging như các hình thc gii trí khác như du lch, thưng thc ca nhc ngh thut, ngưi nuơi cá cnh bin phi tr mt s tin nht đnh cho thú vui ca h. Nghiên cu này làm gĩp phn làm sáng t các yu t nh hưng đn chi phí mà ngưi chơi b ra cho thú vui cá cnh bin. S liu nghiên cu đưc thu thp thơng qua phng vn ngu nhiên 60 ngưi nuơi cá cnh bin. Kt qu điu tra đưc x lý bng các phân tích thng kê mơ t và xây dng mơ hình hi quy tuyn tính đa bin. Ngồi các loi chi phí mua cá, b, sinh vt cnh bin thì đa đim nuơi ti gia đình, mc đích gii trí, mc đích kinh doanh và ch tiêu ngoi hình đ la chn cá nuơi cũng là nhng yu t làm cho ngưi nuơi sn sàng mua cá cnh đ nuơi. GII THIU Thành ph H Chí Minh là trung tâm kinh t, thương mi ln nht ca Vit Nam, mc dù ch chim 7,5 % dân s ca nưc ta nhưng TP HCM đĩng gĩp ti 24,3 % tng sn phm quc ni ca c nưc. GDP ca TP HCM tăng liên tc qua các năm, mc tăng trưng GDP ca TP HCM liên tc tăng và gi mc hai con s t năm 2001 cho đn năm 2007 (Cc thng kê TP HCM, 2010). Qua đây cho thy đi sng ca ngưi dân thành ph ngày càng đưc nâng cao và n đnh. Thu nhp bình quân trên đu ngưi khơng ngng tăng lên dn ti nhu cu vt cht ca ngưi dân TPHCM nĩi chung và nhu cu các mt hàng thy sn nĩi riêng cũng tăng lên, nhu cu v đi sng tinh thn theo đĩ cũng ngày càng phong phú, đa dng hơn. B cá cnh ngồi vai trị bo v mơi trưng thơng qua giáo dc cng đng (Evan, 1997) thì nhiu ngưi cũng xem b cá cnh như mt th khơng th thiu đ tăng thêm v tươi mát, duyên dáng cho khơng gian mi căn phịng, gĩc làm vic. (Nguyn Văn Chinh và Trn Th Phưng, 2009). Như khng đnh ca Clont và Jolly (1993), Nguyn Minh ðc (2009b) thì dân s và thu nhp là hai trong nhng yu t thúc đy nhu cu đi vi các mt hàng thy sn. Tuy nhiên, nhng nghiên cu v cá cnh bin trưc đây ch yu tp chung vào nghiên cu phân loi hay k thut nuơi tr trong điu kin nhân to, chưa cĩ nghiên cu nào v chi phí ca ngưi nuơi cho thú vui cá cnh bin ca h. Do đĩ, vi s liu điu tra thc t và mơ hình hi qui thng kê, nghiên cu này cung cp minh chng v các yu t nh hưng đn chi phí ca ngưi nuơi cá cnh bin ti TPHCM. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU Thu thp và x lý s liu 1
  2. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Nghiên cu đưc thc hin t tháng 10/2009 đn tháng 10/2010. S liu đưc thu thp qua phng vn ngu nhiên 60 ngưi nuơi cá cnh bin ti thành ph H Chí Minh bng bng câu hi son sn. Thơng tin đưc mã hĩa, lưu tr và x lý thng kê bng phn mm SPSS 16.0 for Windows mc ý nghĩa α = 0,05. Vic xây dng mơ hình hi qui tuyn tính đa bin vi bin gi thơng qua tin trình la chn các bin đc lp bng cách loi b tng bin mt (backward selection). Xây dng hàm hi quy thc nghim Trong mơ hình hi quy tuyn tính đa bin vi bin gi ngồi nh hưng ca các bin đc lp đnh lưng thì các bin đc lp đnh tính cũng nh hưng đn bin ph thuc (Hồng Ngc Nhm và ctv, 2008). S dng phương pháp xây dng mơ hình hi quy tuyn tính đa bin vi bin gi ca Hồng Ngc Nhm và ctv (2008), Hồng Trng và Chu Nguyn Mng Ngc (2008a) đ xây dng mơ hình nh hưng ca các yu t lên chi phí cho thú vui cá cnh bin. Mơ hình (1) là mơ hình thc nghim cho nghiên cu này. Yi = β0+ β1Xi+ β2Di + u i = f(X i, D i) (1) Trong đĩ Yi: Tng chi phí nuơi cá cnh bin (triu đng) β0: Hng s ca mơ hình β1: Vector các tham s tương ng vi các bin gii thích đnh lưng β2: Vector các tham s tương ng vi các bin gii thích đnh tính u i: Sai s ngu nhiên X i: Các bin đnh lưng đi din cho ngưi tr li D i: Các bin gi đi din cho ngưi tr li (D = 0 hoc D = 1) i: S th t ca mu phng vn KT QU VÀ THO LUN Thơng tin chung Mc thu nhp ca ngưi chơi cá cnh bin ti TP HCM (hình 1) cao hơn nhiu so vi thu nhp trung bình ca ngưi dân TP HCM vi khong 3 triu đng/tháng (Cc Thng Kê TP HCM, 2007). Như vy, đa s nhng ngưi chơi cá cnh bin thuc nhĩm cĩ thu nhp cao. Bên cnh nhu cu thit yu cho cuc sng ca mình nhu cu gii trí cũng rt quan trng, thu nhp càng tăng thì chi phí dành cho hot đng gii trí cũng tăng lên (Vogel, 2007). ða s ngưi nuơi cá cnh bin nuơi ti gia đình (77 %), nhiu ngưi khác li nuơi ti quán cà phê, nhà hàng, khách sn (hình 2). 2
  3. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 1,67 28,33 10% 8% 77% 46,67 5% 23,33 ≤ 5 Triu đng 5 10 Triu đng Gia đình Quán cà phê 10 15 Triu đng ≥ 15 Triu đng Nhà hàng Khách sn Hình 1. Thu nhp ca ngưi nuơi cá cnh Hình 2. ða đim nuơi cá cnh bin bin ti TP HCM (triu đng/tháng) Tương t như nghiên cu ca Alencastro (2004), đa s ngưi nuơi cá cnh bin ngồi mc đích trang trí cho khơng gian nhà thêm đp (98,33 %) cũng nhm mc đích tha mãn s thích gii trí ca bn thân (88,33 %). Mt s ngưi khác nuơi cá cnh bin ti quán cà phê, nhà hàng, khách sn khơng ch nhm mc đích gii trí, trang trí mà cũng nhm mc đích kinh doanh (25 %) và mc đích tâm linh (21,67 %). H cho rng s hu b cá cnh đp trong khơng gian kinh doanh cũng là mt cánh tip th hiu qu, b cá cnh đp giúp cho khách hàng ca mình cm thy thư giãn hơn, to du n sâu sc hơn nên khách hàng s đơng hơn. Theo th bc nhu cu ca Maslow (1943) thì s thích nuơi cá cnh bin ca ngưi dân TP HCM (bng 1) xut phát t nhu cu đưc tơn trng. Bi vì nhu cu nuơi cá cnh bin khơng ch t ny sinh trong ý thích ca cá nhân mà cịn chu tác đng mnh m ca các yu t bên ngồi. S thích nuơi cá cnh bin khơng ch đơn thun đ gii trí hay trang trí mà đĩ là mong mun đưc ngưi khác chú ý, mong mun đưc tơn trng và khng đnh giá tr bn thân. S tác đng ca nhng ngưi xung quanh và s trưng bày, gii thiu ca ngưi bán cá cnh cĩ vai trị rt ln trong vic hình thành s thích nuơi cá cnh ca ngưi dân khi 58,33% ngưi đưc phng vn cho rng h thích nuơi cá do tác đng ca ngưi bán và đn 71,67% do tác đng t bn bè. ðiu đĩ cho thy vai trị tip th rt quan trng trong kinh doanh cá cnh bin. Thc t cho thy lĩnh vc cá cnh hu như chưa cĩ b phn tip th vì tính đơn l, mang tính cht cha truyn con ni. Như vy vic nuơi cá cnh gii trí khơng ch t ny sinh trong ý thích ca cá nhân mà cịn chu tác đng mnh m ca các yu t bên ngồi. Bng 1. S thích nuơi cá cnh bin S thích t Tn s T l (%) Bn bè 43 71,67 Sách, báo 26 43,33 Ngưi bán 35 58,33 Khác 21 35 Cĩ nhiu ch tiêu đ ngưi nuơi la chn cá cnh tuy nhiên màu sc và hình dng là hai yu t kinh đin nht đ chn các lồi cá cnh (Vũ Cm Lương, 2008). ði vi 3
  4. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 ngưi nuơi cá cnh bin ti TP HCM, màu sc và ngoi hình cũng là hai yu t quan trng nht khi chn mua. Kt qu nghiên cu cũng phù hp vi kt lun ca Nguyn Văn Chinh và Trn Th Phưng (2009), quan đim ca (Vũ Cm Lương, 2008) (bng 2). Tuy nhiên ch tiêu hot đng bơi li cũng rt quan trng, thơng qua ch tiêu này cĩ th đánh giá sơ b sc khe và tp tính hot đng ca cá. Bng 2. Ch tiêu chn cá cnh bin Ch tiêu Tn s T l (%) Màu sc 60 100 Hình dáng 57 95 Hot đng 47 78,33 Kotler và ctv (2003) cho rng hành vi ca ngưi mua hàng chu nh hưng ch yu ca bn yu t bao gm các yu t văn hĩa, xã hi, tâm lý và tính cách cá nhân. ði vi sn phm là cá cnh bin thì nhng yu t nh hưng ln đn quyt đnh mua cá ca ngưi nuơi đĩ là (hình 3): • Văn hĩa cĩ nh hưng sâu rng nht đn hành vi ca ngưi nuơi cá. Nn văn hĩa là yu t quyt đnh cơ bn nht nhng mong mun và hành vi ca mt ngưi. • Tính cách cá nhân và tâm lý ca ngưi nuơi tác đng s hình thành s thích chơi cá cnh bin nên nh hưng ti quyt đnh mua cá (85 %). Mc dù yu t cá đp là tiêu chí quan trng và kinh đin nht đ chn các lồi cá cnh nhưng khái nim đp tuỳ theo s thích, tâm lý và tính cách ca mi ngưi khác nhau. • Yu t xã hi tác đng ti tâm lý la chn, quy chun v lồi cá đp hay khơng đp và quyt đnh mua cá ca ngưi nuơi (93,33 %) • Nhng ngưi nuơi cá cnh bin thì h s khơng ngn ngi khi mua nhng con cá đp và đm bo cht lưng vì thu nhp ca h cao. ðng lc mua cá cnh bin là xut phát t nhu cu tha mãn thú vui, nim đam mê ca h nên t l ngưi chơi căn c vào giá c đ mua cá cnh thp (21,67 %) . • Ngồi ra cịn cĩ các yu t khác nh hưng đn hành vi ngưi nuơi như nim tin và thái đ (28,33 %). ði vi cá cnh bin thì ngưi nuơi s mua và nuơi th, nu thõa mãn đưc nhu cu và s thích ca h thì nim tin ca ngưi đĩ v lồi cá đĩ s đưc nâng cao và h s tip tc mua lồi đĩ ln sau và ngưc li h s khơng mua na và s cĩ n tưng xu. 4
  5. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 T l(%) 100 93,33 90 85 80 70 60 50 40 28,33 30 21,67 20 10 0 Giá c hp lý S thích Cá đp Khác Hình 3. Yu t quyt đnh mua cá bin Các yu t tác đng lên chi phí cho thú vui cá cnh bin Chi phí ca mt ngưi nuơi cá cnh bin ti TP HCM là 12.288,83 ± 648,98 (ngàn đng) trong khong thi gian 2,23 ± 0,16 (năm). Chi phí nuơi cá cnh bin (bng 4) cao hơn nhiu so vi chi phí nuơi cá cnh nưc ngt nu so sánh vi nghiên cu ca Nguyn Văn Chinh và Trn Th Phưng (2009). Bng 4. Chi phí nuơi cá cnh bin (ngàn đng) Khon chi phí N Min Max Mean SE T l (%) Cá cnh bin 60 3.000 12.000 5.966,67 300,16 48,55 B nuơi hồn chnh 60 1.800 14.000 5.096,67 328,24 41,47 Sinh vt bin khác 60 300 2.000 791,17 43,54 6,43 Thay nưc/ln 60 100 800 381,83 20,54 3,11 Dch v/ln 19 100 300 165,78 13,27 0,43 Tng CP/ngưi nuơi 60 5.800 27.900 12.288,83 648,98 100 Các yu t tác đng lên chi phí cho thú vui cá cnh bin đưc nghiên cu thơng qua xây dng mơ hình hi quy tuyn tính đa bin vi bin gi. Kt qu xây dng mơ hình vi tin trình la chn các bin đc lp bng cách loi b tng bin mt đưc tng kt qua bng 5. Kt qu kim đnh F test v mc đ phù hp tng quát ca mơ hình cho thy vic s dng mơ hình đ gii thích là rt phù hp (bng 6). Kim đnh T test v ý nghĩa ca các h s hi quy tng th cĩ ý nghĩa các mc α nh hơn 0,1, 0,05 và 0.01 (bng 5). Bng 5. Các yu t tác đng lên tng chi phí nuơi cá cnh bin Std. UnStd. Coefficients Model Coefficients B Std. Error Beta t Sig. Hng s 0,696 0,267 2,606 0,012 5
  6. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Chi phí mua cá 1,010 0,022 0,467 44,909 < 0,001 (triu đng) Chi phí mua b nuơi 1,027 0,019 0,519 54,927 < 0,001 (triu đng) Chi phí mua sinh vt bin 1,047 0,082 0,07 12,739 < 0,001 (triu đng) ða đim nuơi cá cnh bin 0,507 0,183 0,043 2,778 0,008 nuơi ti gia đình Mc thu nhp 0,116 0,064 0,01 1,825 0,074 (10 15 triu đng/tháng) Vai trị làm gim stress ca 0,104 0,047 0,01 2,199 0,033 vic nuơi cá cnh bin Nuơi cá cnh bin nhm 0,208 0,082 0,013 2,527 0,015 mc đích gii trí Nuơi cá cnh bin nhm 0,451 0,195 0,039 2,317 0,025 mc đích kinh doanh Ch tiêu ngoi hình đ tuyn 0,195 0,1 0,009 1,946 0,058 chn cá cnh bin Bng 6 : Kt qu kim đnh ý nghĩa chung ca mơ hình Sum of Mean Model df F Sig. Squares Square Regression 1489,713 11 135,428 5301,516 < 0,001 Residual 1,226 48 0,026 Total 1490,939 59 Chi phí mua cá cnh, mua b nuơi và mua các loi sinh vt cnh bin khác đu làm tăng chi phí cho thú vui cá cnh bin. Tuy nhiên, mc đ nh hưng ca các yu t đĩ khơng khác nhau nhiu mc dù chi phí mua các loi sinh vt bin thp hơn nhiu so vi chi phí mua cá và chi phí mua b (bng 4). Nhng ngưi nuơi cá cnh bin ti gia đình cũng cĩ khuynh hưng chi tiêu cho b cá nhiu hơn nhng ngưi nuơi cá ti nơi kinh doanh hay nơi làm vic. Nhn thc v vai trị làm gim stress ca nuơi cá cnh, mc đích gii trí, mc đích kinh doanh và tiêu chí ngoi hình chn mua cá cũng làm tăng tng chi phí cho thú vui cá cnh bin các mc đ khác nhau. Lý thuyt kinh t hc cơ bn khng đnh rng ngưi cĩ thu nhp cao hơn s cĩ mc chi tiêu cao hơn cho cuc sng. Kt qu hi qui tuyn tính cũng cung cp bng chng cho lý thuyt trên. Tuy cĩ 28,33 % ngưi nuơi cá cnh bin cĩ mc thu thp t 10 – 15 triu đng/tháng, mc sn sàng chi tiêu cho cá cnh bin ca nhĩm thu nhp này ít hơn nhng ngưi cĩ thu nhp mc cao hơn 15 triu đng. Theo quan đim ca Kotler và ctv (2003) vi sn phm là cá cnh bin là mt sn phm cao cp thì ngưi nuơi sn sàng mua đ nuơi ti gia đình vì b cá cnh bin làm khơng gian sng ca h đp hơn, cuc sng vui v hơn, đáp ng nhu cu bc cao hơn khi thu nhp gia tăng. Ngồi tính cách cá nhân và tâm lý ngưi nuơi cũng nh hưng ti quyt đnh mua cá, đng lc ca quyt đnh mua cá cnh bin đưc gii thích theo lý thuyt ca Maslow (1943) v đng cơ tiêu dùng. Nhu cu nuơi cá cnh bin khơng ch t 6
  7. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 ny sinh trong ý thích ca cá nhân mà cịn chu tác đng mnh m ca các yu t bên ngồi. S thích nuơi cá cnh bin khơng ch đơn thun đ gii trí hay trang trí mà đĩ là mong mun đưc ngưi khác chú ý, mong mun đưc tơn trng và khng đnh giá tr bn thân. KT LUN Mơ hình hi quy đa bin vi bin gi cĩ th kho sát các yu t nh hưng đn chi phí cho thú vui cá cnh bin. Qua mơ hình thng kê này, đ phc v nhu cu gii trí, nhu cu trang trí và kinh doanh ngưi nuơi sn sàng mua b cá cnh đp đ nuơi. Ngồi chi phí mua cá, mua b nuơi và mua các loi sinh vt cnh bin khác, nhng ngưi nuơi cá ti gia đình và nhng ngưi nhn thc đưc vai trị gim stress, gii trí ca cá cnh bin cũng như nuơi cá bin phc v cho kinh doanh cĩ xu hưng chi tiêu nhiu hơn cho thú vui này. ð phát trin hot đng kinh doanh và nuơi cá cnh bin ti TP HCM, ngưi kinh doanh cn đa dng hĩa lồi cá cnh bin và sinh vt bin hơn đ tăng s la chn cho ngưi nuơi, tp trung vào nhng lồi mi và l. Tp trung tip th vào nhng gia đình cĩ thu nhp cao và ngưi nuơi vi mc đích kinh doanh. TÀI LIU THAM KHO Alencastro A.L., 2004. Hobbyists’ preferences for marine ornamental fish: A discrete choice analysis of source, price, guarantee and ecolabeling attributes . MSc. Thesis, University Florida, US. Evans K., 1997. Aquaria and Marine Environmental Education. Aquarium Sciences and Conservation 1: 239 – 250. Hồng Ngc Nhm, Vũ Th Bích Liên, Nguyn Th Ngc Thanh, Dương Th Xuân Bình, Ngơ Th Tưng Nam và Nguyn Thành C, 2008. Giáo trình kinh t lưng. Nhà xut bn Lao ðng – Xã Hi, 330 trang. Hồng Trng và Chu Nguyn Mng Ngc, 2008a. Phân tích d liu nghiên cu vi SPSS(1) . Nhà xut bn Hng ðc, TP HCM, 295 trang. Kotler P., Ang W.S., Leong M.S., and Tan T.C., 2003. Marketing Management – A Asian Perspective , 3 rd edition, Pearson – Prentice Hall. Maslow H., 1943. A theory of human motivation. Psychological Review 50:370 – 96. Vogel L.H., (2007). Entertainment industry economics: Aguide for Financial Analysis . 7th Edition, Cambridge University Press, London, UK, 621 pages. Vũ Cm Lương, 2008. Cá Cnh nưc ngt , NXB Nơng nghip thành ph H Chí Minh, 263 trang. Clont H., and Jolly C., 1993. Economics of aquaculture . The Food Products Press, Binghamton, NY, 319 pages. 7