Đại cương bệnh học thủy sản - Chương 1: Khái niệm cơ bản về bệnh học và bệnh học thủy sản

87 trang hapham 2030

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đại cương bệnh học thủy sản - Chương 1: Khái niệm cơ bản về bệnh học và bệnh học thủy sản", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

dai_cuong_benh_hoc_thuy_san.pdf

Nội dung text: Đại cương bệnh học thủy sản - Chương 1: Khái niệm cơ bản về bệnh học và bệnh học thủy sản

ĐẠI CƯƠNG BỆNH HỌC THỦY SẢN Phần lý thuyết: 30 Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 1
GIỚI THIỆU MÔN HỌC MỤC TIÊU MÔN HỌC  Kiến thức: Môn học này nhằm trang bị cho sinh viên ngành nuôi trồng thủy sản những kiến thức: - Lịch sử phát triển và những thành tựu - Khái niệm về bệnh học và bệnh học thủy sản, - Khái niệm về bệnh truyền nhiễm, bệnh KST và bệnh do yếu tố vô sinh - Quá trình bệnh lý trong cơ thể của ĐVTS - Quan hệ giữa KST- KC -MT - Quản lý sức khỏe ở ĐVTS - Các loại thuốc, tác dụng, cách dùng > Kỹ năng: - Dùng thuốc trong NTTS Võ Chí Thuần 49bh - Biện phápPGS.TS quản Đỗ Thị Hòa lý sức khỏe ĐVNTS 2
GIỚI THIỆU MÔN HỌC Các kiến thức chung về bệnh học và bệnh học TS Các quá trình Biện pháp tổng hợp bệnh lý cơ bản quản lý sức khỏe ở ĐVTS NỘI DUNG ĐVTS CHÍNH Thuốc và dùng Khái niệm về thuốc trong nhiễm và bệnh NTTS ký sinh trùng Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 3
GIỚI THIỆU MÔN HỌC Là môn học chuyên ngành Là lĩnh vực Sau các môn kiến thức quan trọng Vị trí của môn cơ bản, cơ sở , đặc biệt khi NT BHTS Cùng lúc hay sau TS thâm canh các môn KTCN Học ở học kỳ 7 hoặc 8 Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 4
GIỚI THIỆU MÔN HỌC Môn dinh dưỡng và Môn quản lý chất thức ăn cho NTS Các môn học lượng nước chuyên ngành Các môn học Môn quản lý chất chuyên ngành khác lượng nước CÁC MÔN HỌC LIÊN QUAN Các môn học Các môn học cơ bản cơ sở Môn Môn vi Môn Môn Môn Môn Môn vi sinh sinh vật hóa sinh sinh lý miễn vật ứng học học ĐC thái dụng Võ Chí Thuần 49bh học PGS.TS Đỗ Thị Hòa dich 5
GIỚI THIỆU MÔN HỌC  LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA MÔN HỌC BỆNH HỌC TS  Thế giới • Cuối thế kỷ 19: Bắt đầu nhưng còn sơ khai • Năm 1929: Dogiell đưa ra phương pháp NC ký sinh trùng ở cá • Từ 1929- 1970: các thành tựu NC về ký sinh trùng ở cá • Từ 1970 đến nay:  NC về bệnh ở nhiều đối tượng TS khác nhau: cá, giáp xác, ĐVTM  NC nhiều loại bệnh khác nhau: • Bệnh do ký sinh trùng ký sinh • Bệnh do virus gây ra ở ĐVTS • Bệnh do vi khuẩn gây ra ở ĐVTS • Bệnh do nấm gây ra ở ĐVTS • Bệnh do các yếu tố vô sinh  NC thuốc và dùng thuốc để phòng trị bệnh ở ĐVTS: Vaccine, kháng sinh  Đề xuất các biện pháp chẩn đoán bệnh: đơn giản tới hiện đại Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 6
GIỚI THIỆU MÔN HỌC  LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA MÔN HỌC BỆNH HỌC TS  ViỆT NAM • Trước năm 1960: chưa có • Từ năm 1960 đến 1990: nghiên cứu về KST và bệnh KST ở cá  NC khu hệ KST ký sinh ở cá nước ngọt ở miền Bắc VN- Hà Ký &CTV  NC khu hệ KST ký sinh ở cá nước ngọt ở miền Trung và Tây Nguyên- Nguyễn Thị Muội, Đỗ Thị Hòa & CTV  NC khu hệ KST ký sinh ở cá nước ngọt ở miền Nam- Bùi Quang Tề & CTV  NC khu hệ KST ký sinh ở một số loài cá biển có giá trị kinh tế ở Khánh Hòa- Nguyễn Thị Muội, Đỗ Thị Hòa & CTV • Từ năm 1990- 2002:  Nghiên cứu bênh ở tôm sú nuôi  Nghiên cứu bệnh truyển nhiễm ở cá nước ngọt  Nghiên cứu các phương pháp chẩn đoán và phòng trị bệnh ở tôm, cá • Từ năm 2002-nay  Nghiên cứu bệnh trên cá biển nuôi  Nghiên cứu bệnh trên ốc hương nuôi  Nghiên cứu bệnh ở cua, tôm hùm nuôi Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 7
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Định nghĩa về bệnh: Tác nhân gây Xuất Con cá bệnh tác động hiện các này đã dấu hiệu bị Tác nhân gây bệnh lý bệnh bệnh xâm nhập Hoạt động Hoạt động sống bị rối loạn sống bình thường Hoạt động sống bị ngừng trệ Hoạt động sống bị phá hủy Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 8
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Phân loại bệnh – căn cứ vào tác nhân gây bệnh Bệnh do sinh vật không ký sinh (bệnh địch hại) Bệnh do Bệnh do virus, vi khuẩn, nấm sinh vật Bệnh do sinh ký sinh (Bệnh truyền nhiễm) vật ký sinh Bệnh do động vật ký sinh BỆNH (Bệnh ký sinh trùng) Bệnh do Bệnh do yếu tố môi trường yếu tố vô sinh Bệnh do yếu tố dinh dưỡng Bệnh do yếu tố di truyền Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 9
PHÂN LOẠI BỆNH DỰA VÀO TÁC NHÂN BỆNH Ở ĐVTS BỆNH CÓ SỰ BỆNH KHÔNG CÓ SỰ CẢM NHIỄM CẢM NHIỄM (INFECTIOUS DISEASES (NON INFECTIOUS DISEASE Bệnh Bệnh Bệnh Bệnh Bệnh Bệnh Bệnh Bệnh do virus do vi do do ký do MT do do di do khuẩn nấm sinh dinh truyền dich trùng dưỡng hai Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 10
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Phân loại bệnh – căn cứ vào phạm vi gây tác hại CẢM NHIỄM Gây tác hại bộ phận CỤC BỘ BỆNH CẢM NHIỄM Gây tác hại hệ thống HỆ THỐNG Nhiễm Xâm nhập vào Tác trùng nhiều tổ chức hại lớn máu cơ quan Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 11
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Phân loại bệnh – căn cứ vào tổ chức cơ quan bị tấn công và gây tác hại Bệnh ở hệ thống tiêu hóa Bệnh ở hệ thống hô hấp BỆNH Bệnh ở hệ thống thần kinh Bệnh ở hệ thống tuần hoàn Bệnh ở hệ thống sinh dục Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 12
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Phân loại bệnh – căn cứ vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. BỆNH BỆNH BỆNH BỆNH THỨ CẤP CẤP TÍNH MÃN TÍNH TÍNH Bệnh Diễn Tỷ lệ Gây Bệnh Diễn Gây Tác hại xảy biễn nhiễm chết xảy ra biễn chết chủ yếu ra đột bệnh cao ở cao, tác rất từ bệnh rải rác lên sinh ngột nhanh đàn hại lớn từ chậm trưởng Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 13
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Các thời kỳ phát triển của bệnh  Thời kỳ ủ bệnh: từ khi xâm nhập đến xuất hiện bệnh lý đầu  Thời kỳ tự phát: Từ khi bắt đầu đến khi bệnh lý rõ ràng  Thời kỳ phát triển: Đây là thời kỳ bệnh nặng nhất  Thời kỳ tiếp theo: • Thời kỳ hồi phục • Thời kỳ chưa hoàn toàn hồi phục • Thời kỳ không hồi phục Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 14
Chương I KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH HỌC VÀ BỆNH HỌC THỦY SẢN  Đặc điểm của bệnh ở ĐV thủy sản Đặc điểm của bệnh ở ĐVTS Bệnh ở ĐVTS Trên ĐVTS Bệnh xảy ra ở ĐVTS thường khó chữa, thường nhiễm TNGB, do nguyên nhân đa yếu tố tốn kém và ít hiệu quả Sức đề Điều kiện Độc lực Khó phát Khó dùng Chữa bệnh kháng của môi của tác hiện sớm thuốc quần thể vật chủ trường nhân nên tốn Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 15
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM 1. ĐỊNH NGHĨA 1.1. Hiện tượng truyền nhiễm Virus Chưa biểu Vi khuẩn hiện bệnh lý Nấm Nhiễm trùng Khỏe mạnh Biến đổi tổng hợp Biến đổi cục bộ Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 16
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM  Khái niệm bệnh truyền nhiễm Bệnh truyền nhiễm là kết quả quá trình xâm nhập của tác nhân gây bệnh là Virus, vi khuẩn, nấm và sự cảm thụ của cơ thể vật Virus chủ dưới tác động của các điều kiện ngoại cảnh. Xuất hiện bệnh Vi khuẩn lý đặc thù Nấm Nhiễm trùng Khỏe mạnh Biến đổi tổng hợp Biến đổi cục bộ Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 17
Một số ví dụ về bệnh truyền nhiễm Máu của tôm hùm bị bệnh sữa và tôm hùm khỏe Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 18
BỆNH VIRUS MBV HÌnh ảnh mô bệnh học gan tụy tôm khỏe (trái) và tôm bệnh (phải) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 19
MBV Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 20
YHV Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 21
YHV Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 22
BỆNH HPV(Hepatopanceatic Parvovirus) Mô bệnh học của gan tụy tôm he bị bệnh HPV với các các dấu hiệu mô học đặc thù Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 23
BỆNH NHIỄM TRÙNG MÁU DO EDWARDSIELLA Ở CÁ - Nội tạng sưng to, xuất hiện các đốm trắng nhỏ ở lách và thận. Đặc biệt ở đầu thận. Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 24
BỆNH MỦ GAN Ở CÁ DA TRƠN VN Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 25
BỆNH NHIỄM TRÙNG MÁU DO EDWARDSIELLA Ở CÁ Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 26
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM  Đặc trưng chính của bệnh truyền nhiễm Đặc trưng chính của bệnh truyền nhiễm BTN có Tác nhân Thường gây BTN hay BTN thường khả gây bệnh ra các bệnh thể hiện gây tác hại năng BTN có nhiễm trùng ở dạng lớn, khó lây lan độc lực hệ thống ở bệnh cấp hoặc không mạnh cao, xâm vật chủ tính thể chữ trị lấn nhanh Bệnh do vi BTN do khuẩn hoặc virus nấm thì có chưa có thể trị nhưng thuốc để Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa hiệu quả thấp trị 27
Chương I: I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM  Nguồn gốc của tác nhân gây bệnh truyền nhiễm Nguồn gốc của tác nhân gây BTN Nguồn gốc bên trong Nguồn gốc bên ngoài Tồn Tồn tại ở Tồn tại Tồn tại tại tự nguồn trong ở sinh do thức ăn xác vật VK đã nằm Sức khỏe của trong dùng của ĐV mang vi trong cơ vật chủ cũng nước, hàng bị rus hay thể chờ co quyết định đáy ao ngày bệnh VK hội gây bệnh có hay Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa bệnh không 28
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM  Con đường lây lan CON ĐƯỜNG Lây theo LÂY LAN Lây theo trục ngang CỦA BTN trục dọc Lây Lây theo Lây từ mẹ Lây từ mẹ Lây theo do tiếp xúc Con đường sang con sang con dòng nước Trực tiếp di cư trực tiếp gián tiếp Do sự di Lây theo chuyển của SV dụng cụ mang TNGB dùng Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 29
< Biological Cycle of WSSV , Carrier Latent Infection ; BROODSTOCK   Survivors Mortality JUVENILE EGGS SUB-ADULTS Patent Infection Disease MYSIS POST-LARVAE ZOEA NAUPLII CANNIBALISM IMMERSION DISEASE Vertical Cycle TRIGGER Horizontal Cycle Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 30
CHU KỲ SINH HỌC CỦA MBV TÔM BỐ MẸ(+) Trứng (-) MÃN TÍNH, Phân (+) CÒI CỌC, Nauplius (-) chết Sống sót Zoae (+) Mysis (+) Postlarvae(+) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 31
Chương I: I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM CON ĐƯỜNG XÂM NHẬP THEO CỦA TÁC NHÂN GÂY BTN ĐƯỜNG TIÊU HÓA QUA CÁC THEO VẾT ĐƯỜNG THƯƠNG HÔ HẤP ĐVTS THEO THEO ĐƯỜNG ĐƯỜNG SINH DỤC TuẦN HOÀN CẢM NHIỄM TRỰC TiẾP LÊN DA, Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 32
Chương I: I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM CON ĐƯỜNG XÂM NHẬP Xâm nhập Xâm nhập Chủ động Bị động Có khả không cần năng bám đến các Qua các vết Xâm nhập Xâm nhập dính tiết men thương tổn thương tổn qua đường qua đường xâm nhập bề mặt ở da, mang tiêu hóa hô hấp CON ĐƯỜNG XÂM NHẬP CỦA TÁC NHÂN GÂY BTN Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 33
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM  MỐI QUAN HỆ GiỮA BỆNH TRUYỀN NHIỄM Ở ĐVTS VÀ SỨC KHỎE CON NGƯỜI  Chưa có thông tin nào về bệnh virus ở ĐVTS có thể lây sang người  Có một số vi khuẩn gây bệnh ở ĐVTS có thể gây bệnh ở người: • Vibrio parahaemolyticus • Vibrio alginolyticus • Clostridium botulinum, • Salmonella enteritidis, • Proteus vulgaris • Salmonella suipestifer,  Chưa có thông tin nào về nấm gây bệnh ở ĐVTS có thể lây nhiễm và gây bệnh cho con người Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 34
. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG Hiện tượng KS CÁC PHƯƠNG THỨC SỐNG CỦA SINH VẬT SỐNG SỐNG SỐNG SỐNG SỐNG CỘNG TỰ DO SINH HỘI SINH HOẠI SINH KÝ SINH Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 35
Chương I: II. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG Sán lá song chủ KHÁI NỆM VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG Thể hiện ra bên ngoài các dấu hiệu bệnh lý Ký sinh ở trên bề mặt cơ thể Sán Ký sinh ở trong cơ thể lá đơn chủ Lấy chất dinh dưỡng Phá hủy các tổ chức cơ quan Võ Chí Thuần 49bh PGS.TSGầy Đỗ Thị yếu, Hòa chậm lớn, chết 36
Chương I: II.KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG  Một số khái niệm về bệnh KST Ký sinh trùng Ký chủ Ký chủ trung gian Ký chủ cuối cùng Ký chủ bắt buộc Ký chủ không bắt buộc Ký chủ dự trữ Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS ĐỗKý Thị chủ Hòa đặc hữu 37
Chương I: II.KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG Căn cứ vào tính chất ký sinh của ký sinh Ký sinh tạm thời trùng Ký sinh cố định CÁC HÌNH THỨC KÝ Ký sinh cố định giai đoạn SINH CỦA KST Ký sinh cố định vĩnh viễn Ký sinh Cố định vĩnh viễn có thay đổi KC Ký sinh Cố định vĩnh viễn không thay đổi KC Hình thức siêu ký sinh Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 38
Bệnh trùng bào tử Goussiosis Hình thức sinh sản và chu kỳ phát triển của bào tử trùng Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 39
Bệnh do Digenea ký sinh ở ĐVTS Chu kỳ phát triển của sán lá song chủ Opisthorchis Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 40
II. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG  Căn cứ vào vị trí ký sinh KS ở đường tiêu hóa KS ở trong mạch máu Nội ký sinh KS ở các nội tạng: CÁC HÌNH gan, thận, lách, não THỨC KÝ SINH CỦA KST KS ở mang Ngoại ký sinh KS ở da, vây KS ở hốc mũi, khe mang Ngoại nội bào Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 41
II. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG SINH VẬT SỐNG TỰ DO DO SỰ QUYEN DO SỰ QUYEN DẦN CỦA MỐI DẦN CỦA HiỆN QUAN HỆ DINH TƯỢNG RƠI NGẪU DƯỠNG KHẢ NĂNG THÍCH NGHI CỦA SINH NHIÊN VÀO RUỘT VẬT VỚI ĐiỀU KiỆN SỐNG MỘT SV KHÁC CHUYỂN SANG ĐỜI SỐNG KY SINH Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 42
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG  Sự thích nghi của KST với đời sống ký sinh Các đặc điểm thích nghi Sinh vật sống Sinh vật sống tự do ký sinh Cơ quan vận Cơ quan bám động kém phát triển Chủ động phát triển Bị động Cơ quan Cơ quan sinh tiêu hóa kém sản phát triển phát triển Cơ quan Sự thay đổi Cảm giác kém trong hoạt động phát triển sinh lý Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 43
II. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG Trichodina spp Giun đầu gai Sán dây Một số loại cơ quan bám của KST Cơ quan bám của sán Copepoda KS lá Võđơn Chí chủ Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 44
III. QUAN HỆ GIỮA SVKS- KÝ CHỦ-MÔI TRƯỜNG Sinh vật ký sinh Ký chủ Sinh vật Sinh vật ký sinh Môi trường Ký chủ Ký sinh SV ký sinh SV ký sinh Môi trường Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 45
III. QUAN HỆ GIỮA SVKS- KÝ CHỦ- MÔI TRƯỜNG  Tác động của SV ký sinh lên ký chủ Tác động cơ học gây thương tổn Tác động đè nén làm tắc Tác động hóa học gây rối loạn hoạt SINH VẬT động của các tổ chứ cơ quan KÝ SINH Lấy chất dinh dưỡng gây suy kiệt sức khỏe Mở đường cho tác nhân khác cảm nhiễm KST có thể là sinh vật trung gian truyền bệnh Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 46
Cá bống tượng bị bệnh do VK Flexibacter ký sinh Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 47
BỆNH COLUMNARIS Ở CÁ NƯỚC MẶN Cá mú bị bệnh thối đuôi do Flexibacter maritimus Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 48
BỆNH DO VI KHUẨN VIBRIO (Bệnh Vibriosis) Bệnh đỏ mang và đỏ thân trên tôm sú có liên quan tới sự cảm nhiễm của Vibrio spp trong gan tụy tôm bệnh Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 49
Bệnh Vibriosis Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 50
) BỆNH DO VI KHUẨN VIBRIO (Bệnh Vibriosis Cá mú bị bệnh xuất huyết lở loét do cảm nhiễm VK Vibrio spp Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 51
Bệnh do Aeromonas spp di động Cá trắm cỏ bị bệnh xuất huyết do Aeromonas spp có tiên mao, có khả năng di động Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 52
BỆNH ĐỈA CÁ Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 53
Sán lá đơn chủ ký sinh ở mang cá nước ngọt, lợ và mặn Võ ChíMonogenea Thuần 49bh ký sinh ởPGS.TS mang Đỗ Thị của Hòa cá 54
Bệnh do giun đầu gai- Acanthocephala Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 55
Tác động của vật chủ lên sinh vật ký sinh Rào chắn tế bào SINH VẬT Rào chắn ngoại KÝ SINH biên Rào chắn dịch thể Hệ thống miễn dịch tự nhiên (cá,giáp xác, ĐVTM) Hệ thống miễn dịch đặc hiệu (ĐV có xương sống) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 56
Tác động của vật chủ lên sinh vật ký sinh  Rào chắn ngoại biên (rào chắn cơ học) - Vỏ kitin của giáp xác - Vỏ đá vôi của ĐVTM - Da và vẩy của cá - Niêm mạc ruột Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 57
Tác động của vật chủ lên sinh vật ký sinh  Rào chắn tế bào  Một số bạch cầu ở cá có khả năng thực bào để tiêu diệt tác nhân gây bệnh- đại thực bào  Khả năng tiêu diệt TNGB của tế bào giết tự nhiên (tế bào có tính độc tự nhiên)  Tăng sinh để bao vây tạo kén, cô lập tác nhân Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 58
Tác động của vật chủ lên sinh vật ký sinh  Rào chắn dịch thể  Kháng thể (antibody) ở cá  Các chất gây ngưng kết, kết hoạt tác nhân gây bệnh  Các loại enzyme  Protein hoạt hóa C  . Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 59
HỆ THỐNG MIỄN DỊCH CỦA CÁ VÀ GIÁP XÁC Có 2 hệ thống miễn dịch 1. Hệ thống miễn dịch tự nhiên Chỉ có 1 hệ thống miễn dịch 2. Hệ thống miễn dịch đặc hiệu 1. Hệ thống miễn dịch tự nhiên Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 60
SỰ GIỐNG VÀ KHÁC NHAU CỦA 2 HỆ THỐNG MIỄN DỊCH MIỄN DỊCH TỰ NHIÊN MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU  Tồn tại 3 rào chắn  Tồn tại 3 rào chắn  Phản ứng ngay tức thời  Phản ứng chậm hơn, cần khi có kháng nguyên xâm khoảng thời gian mới có đáp nhập vào cơ thể ứng MD  Không có tính đặc hiệu  Có khả năng nhận biết với từng kháng nguyên kháng nguyên và phản ứng lựa chọn, ưu tiên  Không có khả năng ghi nhớ cấu trúc của kháng  khả năng ghi nhớ cấu trúc nguyên kháng nguyên, có đáp ứng nhắc lại nhanh và mạnh hơn lần đầu Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 61
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH Ở ĐVTS BẢN CHẤT LOÀI CỦA ĐVTS BỆNH ĐỘC TỐ MÃN TÍNH ĐÁP ƯNG MiỄN DỊCH TRÌNH ĐỘ Ở ĐVTS MÔI QUẢN LÝ TRƯỜNG DINH HÓA CHẤT DƯỠNG KHÁNG SINH Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 62
Tác động của môi trường lên SVKS & vật nuôi Kích thích sự phát triển của SVKS Tính mùa vụ của bệnh Kìm hãm sự phát triển của SVKS Phân bố địa lý MÔI của bệnh TRƯỜNG NGOẠI CẢNH Tăng sức khỏe của vật nuôi Phòng bệnh Gây sốc giảm sức khỏe của ĐVTS Kích thích bệnh Bùng phát Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 63
Quan hệ giữa ký sinh trùng với ký sinh trùng Ký sinh trùng có cùng nhu cầu dinh QUAN HỆ HỢP ĐỒNG dưỡng và sinh thái thường ký sinh trên 1 KC và xuất hiện cùng 1 mùa Ký sinh trùng có nhu cầu dinh dưỡng và sinh thái khác nhau, thường không QUAN HỆ ĐỐI KHÁNG ký sinh trên 1 KC và Không xuất hiện cùng 1 mùa Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 64
MỘT SỐ BỆNH LÝ CƠ BẢN Ở ĐVTS KHÁI NIỆM VỀ QUÁ TRÌNH BỆNH LÝ SINH VẬT SINH VẬT KHỎE MẠNH BỊ BỆNH QUÁ TRÌNH BỆNH LÝ Các hoạt động Các hoạt động Sống rối loạn, Sống diễn ra bình ngừng trệ hoặc thường bị phá hủy Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 65
IV. MỘT SỐ BỆNH LÝ CƠ BẢN  BỆNH LÝ Ở HỆ TUẦN HOÀN  BỆNH LÝ Ở HỆ HÔ HẤP  BỆNH LÝ Ở HỆ TIÊU HÓA  BỆNH LÝ Ở HỆ THẦN KINH  BỆNH LÝ Ở CƠ QUAN SINH SẢN Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 66
BỆNH LÝ Ở HỆ THỐNG TUẦN HOÀN  Xuất huyết  Tắc mạch máu  Thiếu máu  Thay đổi thành phần máu Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 67
Hiện tượng xuất huyết NGUYÊN NHÂN: HẬU QUẢ: -Tác động cơ học Hiện Xuất huyết trong - Thiếu máu -Tác động hóa học tượng - Rối loạn các xuất chức năng sống - Độc tố của vi khuẩn Xuất huyết ngoài huyết - Mang nhợt nhạt - Độc tố của virus - Chết - Cơ quan bám của KST Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 68
Hiện tượng tắc mạch máu Do ký sinh trùng KS ở HẬU QuẢ: Hiện trong mạch máu - Máu không lưu thông - Thiếu máu cục bộ tượng Do hiện tượng đông - Ứ đọng máu ở một tổ tắc máu chức nào đó mạch Do hiện tượng bọt khí -Tổ chức thiếu oxy và ứ máu đọng co2 Do hiện tượng chèn ép Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 69
Hiện tượng tắc mạch máu  Cơ chế bệnh bọt khí do oxy MANG ĐVTS Hb + 02 Hb02 Phụ thuộc: DO, T0C, pH TỔ CHỨC CƠ QUAN Hb02 02 + Hb Phụ thuộc vào O2 và C02 Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 70
HiỆN TƯỢNG THIẾU MÁU  Quá trình bệnh lý ở hệ tuần hoàn (tiếp theo) Thiếu Dấu hiệu: máu số Do hiện tượng xuất huyết -Nhợt nhạt HiỆN lượng TƯỢNG Do ký sinh trùng ký sinh -Mang tái THIẾU -Gầy yếu MÁU Thiếu Do thiếu dinh dưỡng máu -Chậm lớn chất Do nhiễm các bệnh mãn tính -Chết lượng Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 71
HIỆN TƯỢNG THAY ĐỔI THÀNH PHẦN MÁU Do sinh lý: Thay đổi số lượng bạch cầu HIỆN - Giai đoạn phát triển TƯỢNG Thay đổi số lượng hồng cầu THAY ĐỔI - Thời điểm no hay đói THÀNH -Sự phát triển tuyến sinh dục PHẦN MÁU Thay đổi công thức bạch cầu Do bệnh lý: Thay đổi hàm lượng protein - Bệnh do dinh dưỡng - KST hút máu, dinh dưỡng - Các bệnh TN - Hiện tượng xuất huyết Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 72
bệnh lý ở hệ thống hô hấp Mang tiết nhiều dịch nhầy NGUYÊN NHÂN: Mang thương tổn hoại tử Diễn -Hàm lượng oxy thấp biến Mang đổi màu sắc không BT -Hàm lượng oxy quá cao bệnh lý Cơ thể ĐVTS có màu đen tối -Vi khuẩn, virus, nấm , KST thường -Phản ứng miễn dịch của ĐVTS bị bệnh thường nổi đầu gặp KC ĐVTS bị bệnh thường dạt bờ -Các bệnh về tuần hoàn Chết rải rác tới hành loạt Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 73
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ Tơ mang cá Rô phi nhiễm u lồi biểu bì sau khi đã cố định trong Buffer Formalin 10% - Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 74
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ MÔ HỌC MANG CÁ KHOẺ (H&E, 200x, Phan Thị vân) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 75
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ U LỒI BiỂU BÌ TRÊN CÁC TƠ MANG CÁ BỆNH (E) Võ Chí Thuần 49bhVÀ CÁC TƠ MANGPGS.TS BỊ DÍNH Đỗ Thị LẠI Hòa (H&E, 600x) 76
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ - Tại vị trí có u lồi, các tơ mang dính bết vào nhau do phù nề, - Phản ứng của cơ thể ký chủ: tăng sinh tế bào và dịch nhày tiết ra nhiều, sự xâm nhập của các tế bào máu (Nhuộm với H &E) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 77
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ Các tế bào xung quanh u biểu bì tăng sinh, méo mó và dịch nhày tiết ra đã chèn kín các tơ mang, ngăn cản quá trình lấy Oxy của cá bệnh (Nhuộm với H &E) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 78
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ Chụp dưới kính hiển vi quang học với bệnh epitheliocystis ở cá hồi đại tây dương . Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 79
BỆNH DO VI KHUẨN CHLAMYDIA BỆNH U LỒI BIỂU BÌ (EPITHELIOCYSTIS) Ở CÁ Chụp dưới kính hiển vi quang học với bệnh epitheliocystis ở cá hồi đại tây dương . Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 80
Bệnh lý ở hệ thống tiêu hóa Kém ăn hoặc bỏ ăn NGUYÊN NHÂN: -Nhiễm vi khuẩn đường ruột DiỄN Sinh trưởng, phát triển chậm BiẾN -Nhiễm kST đường ruột BỆNH Tiêu hóa và hấp thu kém LÝ Ở HỆ -Gan, tụy, mật bị thương tổn do THỐNG Tắc ruột do ký sinh trùng các tác nhân khác nhau TIÊU -Do thức ăn bị nhiễm nấm mốc HÓA Lủng ruột do KST. KS. -Dùng nhiều kháng sinh theo con đường thức ăn Viêm loét niêm mạc ruột Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 81
(Necrotising Hepatopancreatitis disease – NHP) Sự chiếm chỗ của các tế bào vi khuẩn trong tế bào gan tụy tôm bị hoại tử (Mẫu nhuộm Giemsa) Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 82
Mô gan tụy bị họai tử Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 83
Vùng họai tử trong mô gan tụy ở tôm trưởng thành Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 84
CÁC DẤU HIỆU NHIỄM KHUẨN KHÁC Ở GAN TỤY CỦA TÔM HE Hiện tượng hoại tử ở mô gan tụy với sự bao vây củacác tế bào máu Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 85
Hiện tượng hoại tử ở mô gan tụy với sự bao vây củacác tế bào máu Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 86
Hiện tượng hoại tử ở mô gan tụy với sự bao vây củacác tế bào máu Võ Chí Thuần 49bh PGS.TS Đỗ Thị Hòa 87