›
›

Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí đầu tư nuôi cá cảnh nước ngọt ở TPHCM

pdf 8 trang hapham 150
Download
Bạn đang xem tài liệu "Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí đầu tư nuôi cá cảnh nước ngọt ở TPHCM", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfcac_yeu_to_anh_huong_den_chi_phi_dau_tu_nuoi_ca_canh_nuoc_ng.pdf

Nội dung text: Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí đầu tư nuôi cá cảnh nước ngọt ở TPHCM

  1. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 CÁC YU T NH HƯNG ðN CHI PHÍ ðU TƯ NUƠI CÁ CNH NƯC NGT TPHCM Tơ Th Kim Hng*, Nguyn Minh ðc và Trn Th Phưng * Khoa Kinh T ði Hc M TPHCM B mơn Qun Lý và Phát Trin Ngh cá – ði Hc Nơng Lâm TPHCM TĨM TT Nghiên cu s dng phương pháp hi qui tuyn tính trong kinh t lưng vi d liu sơ cp đưc thu thp t 04/2009 đn 12/2009 đ xây dng đưc năm mơ hình v s sn lịng đu tư cho vic nuơi cá cnh nưc ngt trên đa bàn TP.HCM, bao gm tng chi phí đu tư nuơi cá, chi phí mua b cá và giá đ, chi phí mua cá, và trang thit b. Kt qu t các mơ hình hi quy cho thy tng chi phí nuơi cá cnh ph thuc rt ln vào chi phí mua thit b, k đn là chi phí cho vic trang trí to thm m, chi phí mua cá và h cá. Ngồi ra, ngưi nuơi cá cnh cĩ kinh nghim sn lịng chi tr nhiu hơn đ mua cá, mua b và trang thit b. S lưng cá, b cá nhiu hơn và mc đích tâm linh s làm tăng chi phí va k trên. GII THIU Mt trong nhng phương pháp đo lưng giá tr ca mt sn phm hay dch v là đo lưng s sn lịng chi tr (WTP), dù trc tip hay gián tip, ca ngưi tiêu dùng. ðĩ là s tin ti đa mà ngưi tiêu dùng sn sàng chi tr cho hàng hĩa hay mt dch v mong mun (Kentsch và Sinden, 2001). Nhiu nhà kinh t đã ng dng nhng phương pháp đo lưng WTP khác nhau trong các nghiên cu ca mình. Alfnes and Rickertsen (2003) đã nghiên cu v s sn lịng tr ca ngưi tiêu dùng châu Âu đi vi tht bị đưc nhp khu t Ireland, Na Uy, và Hoa Kỳ. Trong mt nghiên cu khác, O’Brien and Viramontes (1994) đã phân tích chi phíli nhun ca chương trình chăm sĩc sc khe da trên vic xem xét tác đng gia WTP và thu nhp da vào mơ hình hi quy đa bin tuyn tính. Phương pháp đo lưng WTP cũng đưc s dng rng rãi trong vic phân tích kh năng chi tr ca con ngưi cho các dch v mơi trưng hay cho vic hưng th các dch v du lch sinh thái (Turner et al., 1995) T rt lâu cá cnh đã đưc kinh doanh và nuơi nhm mc đích gii trí trong nhng ngơi nhà sang trng, bit th cũng như đưc trưng bày nhng ca hàng, cơng ty, nhà hàng khách sn, nhm phc v kinh doanh vùng đơ th. Trưc kia, nhng h cá cnh đưc thit k nhm mc đích giúp con ngưi gii trí, thư giãn sau nhng gi làm vic mt mi. Ngày nay, bên cnh mc đích gii trí và trưng bày, b cá cnh cịn cĩ thêm nhim v h tr con ngưi v mt tinh thn, tâm linh khi nhiu ngưi tin rng b cá cnh trong nhà s mang li may mn cho bn than và gia đình. Theo Hung et al. (2005), cá cnh đã và đang to ra nhng giá tr kinh t rt ln đi vi kinh t TPHCM, khơng ch gĩp phn vào kim ngch xut khu thy sn nĩi chung mà cịn phc v cho nhu cu gii trí ngày càng cao ca ngưi dân thành ph. Tuy nhiên, cho đn nay, chưa cĩ nghiên cu nào đo lưng s sn lịng (hay kh năng) chi tr ca ngưi dân TPHCM cho thú vui cá cnh ca mình và nhng yu t nh hưng đn kh năng đĩ. Vì phân tích hi quy tuyn tính là phương pháp đưc s dng ph bin, hiu qu và d ng dng nht trong kinh t hc (Gujarati, 2002) nên nghiên cu này ng dng phương pháp này đ xây dng nhng 1
  2. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 hàm s tuyn tính nhm b sung cho nhng nghiên cu trưc đây v hin trng và vai trị ca cá cnh. 2
  3. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU D liu kho sát đưc thu thp qua các cuc kho sát, điu tra thc t và phng vn 240 ngưi đang nuơi cá cnh nưc ngt nhm mc đích gii trí Thành Ph H Chí Minh t tháng 04/2009 – 08/2010. Phương pháp phân tích hi quy tuyn tính vi các bin đnh tính và đnh lưng và th tc loi tr bin khơng cĩ ý nghĩa (backward selection) đưc s dng đ xây dng các mơ hình. S liu đưc x lý bng phn mm thng kê SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) và đưc kim chng bng phn mm thng kê SAS (Statistical Analysis System). Các mơ hình hi qui tuyn tính đa bin đưc xây dng da trên phương pháp bình phương nh nht (OLS). Các mơ hình hi qui tuyn tính này đưc xây dng da trên lý thuyt v hàm s chi phí vi các bin ph thuc là tng chi phí nuơi cá cnh (đưc xem là mc sn lịng đu tư), chi phí mua cá, mua b, trang thit b. Các bin gii thích đưc quan tâm bao gm s năm kinh nghim ca ngưi nuơi cá, s lưng cá nuơi, hình thc nuơi và các yu t khác KT QU THO LUN Chi phí đu tư và đưng cu cho vic nuơi cá cnh Qua kho sát 240 ngưi nuơi cĩ tng 322 h nuơi, chi phí đu tư ban đu trung bình cho mt h nuơi là 1.104.130 đng, chi phí mt ngưi nuơi đu tư ban đu cho vic nuơi cá cnh nưc ngt trung bình là 1.481.375 đng. Trong các hình thc nuơi cá thì tng chi phí trung bình ca hình thc nuơi cá ghép vi cây thy sinh cĩ chi phí đu tư là cao nht (Bng 1). Chi phí trung bình mt ngưi nuơi theo hình thc này thì ngưi nuơi phi tn 1.732.400 đng, cịn đi vi hình thc nuơi đơn là 1.495.857 đng, hình thc nuơi ghép cá vi cá là 734.998 đng. Trong hình thc nuơi ghép cá vi cây thy sinh ngưi nuơi phi tn thêm chi phí mua cây thy sinh và vt liu làm nn, cho nên chi phí trung bình cho hình thc nuơi này cao hơn hai hình thc cịn li, ngồi ra h nuơi theo hình thc này thưng cĩ kích thưc ln và kính làm h dày vì vy chi phí mua h cũng cao (Bng 2). Chi phí trung bình mua cá ca hình thc nuơi đơn cĩ chi phí cao nht là 683.281 đng/ngưi, hình thc nuơi ghép cá vi cây thy sinh là 432.800 đng/ngưi, hình thc nuơi ghép cá vi cá là 133.363 đng/ngưi. Bng 1. Chi phí trung bình đu tư cho các hình thc nuơi cá cnh Hình thc nuơi Chi phí (đng) Nuơi đơn 1.495.859 ± 56.147 Nuơi ghép cá vi cá 738.636 ± 227.303 Nuơi ghép cá vi cây thy sinh 1.731.600 ± 226.527 Bng 2. Các khon chi phí trung bình cho mt ngưi nuơi theo các hình thc Các khon chi phí (đng) Nuơi ghép cá vi Nuơi đơn Nuơi ghép cá cây thy sinh vi cá Mua cá 432.80 ± 138.31 683.28 ±193.07 133.64±19.74 Mua h nuơi, giá đ 612.80 ± 66.97 476.33 ±36.37 362.27 ±23.10 Mua ph kin 292.80 ± 27.39 198.13 ±15.81 155.91 ±18.92 Mua vt trang trí 214.00 ± 20.11 138.27 ±23.78 83.18 ±7.10 Mua cây thy sinh, phân bĩn 180.00 ± 19.58 0 0 3
  4. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Vi hình thc nuơi đơn, đi tưng nuơi là các lồi cá như cá la hán; cá rng; cá dĩa; mà giá ca các lồi cá này trên th trưng rt cao, giá thp nht mt con la hán là 50.000 đng, vi cá dĩa cĩ giá bán trung bình là 200.000 đng/con, cịn cá thanh long loi ln thì cĩ giá 400.000 đng/con ði tưng nuơi ca hình thc nuơi ghép cá vi cá mà chúng tơi kho sát ch yu là cá vàng và cá chép nht, cá vàng trên th trưng cĩ giá t 10.000 đn 40.000 đng/con cịn cá chép nht cĩ gia bán t 5.000 đn 200.000 đng. Vi s liu thu thp đưc da trên mc sn lịng đu tư cho thú vui nuơi cá cnh gii trí, đưng cu ca thú vui này đã đưc xây dng và th hin trong Hình 1. s lưng (ngưi) 60 50 40 30 20 ðưng cu ca cá cnh nưc ngt 10 tng chi phí nuơi cá cnh 0 (triu đng) 50 Hình 1. Mc sn lịng đu tư cho thú vui cá cnh ca nhng ngưi đang nuơi cá cnh nưc ngt ti TP.HCM ðưng cu này hồn tồn phù hp vi lý thuyt cơ bn v cung cu trong kinh t hc, theo đĩ, đưng cu cĩ đ dc đi xung. Vi đưng cu xây dng đưc, nu chi phí đu tư ban đu ln hơn 7 triu đng, s lưng ngưi sn sang đu tư đ nuơi cá cnh nưc ngt là rt ít. Tuy nhiên, nu chi phí đu tư ban đu ít hơn 1 triu đng, s lưng ngưi sn lịng tham gia hưng th thú vui này se tăng rt nhiu. Hàm s tng chi phí cho vic nuơi cá cnh nưc ngt Mi liên quan ca các chi phí thành phn đi vi tng chi phí Trong quá trình kho sát, chúng tơi ch kho sát đưc các khon chi phí gm: chi phí mua cá, chi phí mua h nuơi, giá đ; chi phí mua ph kin; chi phí mua vt trang trí và chi phí mua cây thy sinh, phân bĩn. Trong đĩ chi phí mua cá chim t l 36,44% cĩ t l cao nht, chi phí mua h nuơi giá đ chim 35,06%, chi phí mua ph kin chim 15,02%, chi phí mua vt trang trí chim 10,08% và chi phí mua cây thy sinh, phân bĩn chim t l thp nht là 3,4% (Bng 3). Bng 3. Trung bình các khon chi phí cho mt ngưi trong vic nuơi cá cnh Các khon chi phí Chi phí (đng) T l (%) Mua cá 539.750 ± 109.394 36,44 Mua h nuơi, giá đ 519.375 ± 31.856 35,04 4
  5. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Mua ph kin 222.500 ± 12.976 15,02 Mua vt trang trí 149.333 ± 14.234 10,08 Mua cây thy sinh, phân bĩn 50.417 ± 8.950 3,42 H s xác đnh ca mơ hình 1 là 98.4%, cho bit các khon chi phí mua cá, mua h, mua trang thit b và mua dng c trang trí gii thích đưc 98,4% tng chi phí, cịn 1,6% do các yu t khác. Mơ hình hi quy 1 đã đưc kim tra sai phm. Kt qu khơng cĩ các hin tưng đa cng tuyn hồn ho, phương sai ca sai s thay đi (nR 2= 50.67 1,2m Bin đnh tính A3 Nuơi cá cnh nhm mc đích gii trí Bin đnh tính B3 Nuơi cá cnh nhm mc đích tâm linh Bin đnh tính C3 Nuơi cá cnh nhm mc đích nâng cao Bin đnh tính thu nhp A6 Hình thc nuơi đơn Bin đnh tính 5
  6. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 B6 Hình thc nuơi ghép cá vi cá Bin đnh tính C6 Hình thc nuơi ghép cá vi thy sinh Bin đnh tính Th tc hi qui loi b bt bin khơng cĩ ý nghĩa thng kê cho kt qu như sau: Y2 i = 188592 +102499.3Kinhnghiem i + 2558872Soho i 1636656A1 i 1438960B1 i +648323.2B3 i 609498 B6 i + e i (Mơ hình 2) Tng chi phí nuơi cá cnh cĩ 40% đưc quyt đnh bi các yu t như kinh nghim nuơi, s lưng b nuơi nh, trung bình, mc đích nuơi vì tâm linh và hình thc nuơi cá ghép. Kt qu kim chng cho thy khơng cĩ đa cng tuyn hồn ho trong mơ hình, phương sai ca sai s n đnh (nR 2= 39.12< χ2) và khơng cĩ hin tưng t tương quan xy ra trong mơ hình (D.W=2.05). Kt qu hi quy mơ hình 2 cho thy vi đ tin cy 99%, tng chi phí cho vic nuơi cá cnh gii trí phn ln là do s lưng h cá quyt đnh, k đn kích thưc h nuơi, mc đích nuơi cá và cui cùng là hình thc nuơi. Ngồi ra, kinh nghim nuơi cá cnh cũng nh hưng đn chi phí nuơi cá cnh ( mc tin cy 95%). Khi ngưi nuơi cĩ càng nhiu kinh nghim, s b nuơi càng nhiu, và nuơi cá nhm mc đích tâm linh thì h sn sàng đu tư chi phí ban đu nhiu hơn cho vic nuơi cá cnh. Trong khi đĩ nhng ngưi nuơi cá b nh (0,40,6m) hoc trung bình (0,81,0m) và cĩ hình thc nuơi cá ghép thì ch sn sàng đu tư ít hơn so vi các hình thc khác. Cũng vi các bin gii thích như trong mơ hình 2 (Bng 4), phân tích hi qui cũng cho bit các tác đng ca các yu t k thut và các yu t khác lên chi phí mua h nuơi và giá đ (Mơ hình 3), chi phí mua cá (Mơ hình 4), chi phí mua trang thit b. (Mơ hình 5). Các yu t nh hưng đn chi phí mua h nuơi và giá đ Y3 i = 40583.88+ 17472.62Kinhnghiem i* + 11088.68 Soca i + 342944.3 Soho i 289052 A1 i 97428.9 B1 i + 365525.6B3 i 111044B6 i + e i (Mơ hình 3) Mc đ phù hp ca mơ hình đt 55.84%, cho thy 55.84% chi phí mua h và giá đ đưc gii thích bi các yu t như kinh nghim, s cá, s lưng b, kích thưc b nh hơn 1m, hình thc nuơi cá ghép. Nhng ngưi nuơi cá vì mc đích tâm linh, phong thy đưc d đốn sn sàng đu tư nhiu hơn cho vic mua b và giá đ. Da vào kt qu hi quy cho thy s cá và s h nuơi làm tăng chi phí ca h và giá đ (đ tin cy 99%), cũng như ngưi cĩ nhiu kinh nghim nuơi cá gii trí s sn lịng chi tr nhiu hơn cho h và giá đ (90%), kt qu này tương t đi vi ngưi nuơi cá vì tâm linh. Nhng ngưi nuơi cá trong nhng b cĩ kích thưc nh t 0,41,0m s chi tr thp hơn cho vic mua b và giá đ. Vic nuơi ghép cá cũng làm gim chi phí cho vic mua b nuơi và giá đ. Các yu t nh hưng đn chi phí mua cá Y4 i = 369492* + 76140Kinhnghiem i* 21526.9Soca i + 1879049Soho i 1067012A1 i 1193854B1 i + e i Mc đ gii thích ca mơ hình là 28,71%, cho thy chi phí mua cá cĩ 28,71% là ph thuc vào kinh nghim, s lưng cá, b nuơi và kích thưc b nuơi nh và trung bình. Các sai phm cũng đã đưc kim tra trong mơ hình hi quy 4. Kt qu khơng cĩ đa cng tuyn hồn ho, phương sai ca sai s khơng thay đi (nR 2= 58.8< χ2) và khơng cĩ hin tưng t tương quan trong mơ hình (D.W=2.046). 6
  7. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Kt qu hi quy cho thy nhng ngưi cĩ kinh nghim nuơi cá càng nhiu thì h sn lịng chi tr cho chi phí mua cá nhiu hơn so vi nhng ngưi cĩ ít kinh nghim hơn. Cĩ th nĩi cách khác ngưi nuơi cá cĩ kinh nghim thì s nuơi nhng loi cá nhiu tin hơn (đ tin cy 90%). Nhn xét này tương t đi vi chi phí mua h nuơi, ngưi nuơi cá gii trí đu tư nhiu vào nhng h nuơi thì h cũng sn sàng b tin nhiu hơn đ mua cá (đ tin cy 99%). Tuy nhiên da vào kt qu hi quy ca mu nghiên cu li ch ra rng s cá và chi phí mua cá cĩ quan h nghch bin, mc dù cá trong h nuơi ít nhưng chi phí đ mua cá này cao hơn so vi chi phí nuơi nhiu cá trong h (đ tin cy 95%). ðiu này cĩ th lý gii là do nhng ngưi nuơi cá cnh nưc ngt vi s lưng cá nhiu thưng là nuơi các lồi cá r tin hơn so vi nhng ngưi nuơi ch mt hoc hai con cá. Thêm mt phát hin khác t mơ hình 4 là nhng ngưi nuơi cá vi b nuơi cĩ din tích nh 0,4 0,6m và nuơi cá vì mc đích tâm linh s sn lịng đu tư nhiu hơn vào chi phí mua cá (đ tin cy 99%). Các yu t nh hưng đn chi phí mua trang thit b Y5i = 43670.69 + 10478.69Kinhnghiem i +4762.087So ca i + 153154.9So ho i 142694A1 i 63527.4B1 i + 125953.9B3 i 55539.4B6 i + e i Mc đ phù hp ca mơ hình là 56.54%, nghĩa là chi phí mua trang thit b ph thuc 56,54% vào kinh nghim, s lưng cá, b cá, kích thưc b nh, trung bình, mc đích nuơi vì tâm linh và hình thc nuơi cá ghép. Kt qu kim tra khơng cho thy cĩ hin tưng đa cng tuyn hồn ho hay phương sai ca sai s thay đi (nR 2= 16.56< χ2). Ngưi nuơi sn lịng chi tr cao cho trang thit b trong các trưng hp sau: ngưi cĩ kinh nghim nhiu, nuơi cá vi s lưng nhiu, s lưng b cá nhiu và mc đích nuơi cá do tâm linh (đ tin cy 99%). Trong khi đĩ kích thưc h nuơi nh (0,40,6m), trung bình (0,81,0m), hoc nuơi cá ghép thì ngưi nuơi s đu tư chi phí trang thit b ít hơn. KT LUN ðưng cu cho thú vui cá cnh nưc ngt cũng cĩ hình dng tương t như đưng cu ca các sn phm hay dch v khác. Kt qu phân tích hi quy tuyn tính v chi phí đu tư hay s sn lịng tr (WTP) cho vic nuơi cá cnh nưc ngt trên đa bàn TP.HCM. cho thy tng chi phí đu tư cho nuơi cá cnh nưc ngt ph thuc rt ln vào chi phí mua thit b, k đn là chi phí cho vic trang trí to thm m, chi phí mua cá và h cá. Ngồi ra, ngưi nuơi cá cnh cĩ kinh nghim đưc d đốn s sn lịng chi tr nhiu hơn cho chi phí mua cá, mua b và trang thit b. TÀI LIU THAM KHO Alfnes, F. and K. Rickertsen, 2003. European consumers' willingness to pay for u.s. beef in experimental auction markets. American Journal of Agricultural Economics , 85(2): 396405 Cơng Phiên, 2010. TP H chí minh Nhng cơng trình trng đim: Ging cây con cht lưng cao Kt qu mi, vai trị mi, Niên giám nơng nghipthc phm Gujarati, D.N., 2002. Basic Econometrics 4 th edition, The McGrowHill. 1002p. Kerry Turner, David Pearce and Ian Bateman (1995). Kinh T Mơi Trưng . East Anglia & London Universities. Bn dch bi ðH Nơng Lâm TPHCM. 7
  8. Hi tho “Vai trị ca cá cnh TPHCM” – ðH Nơng Lâm TPHCM 31122010 Knetsch, J.L. and J.A. Sinden, 1984. Willingness to Pay and Compensation Demanded Experimental Evidence of an Unexpected Disparity in Measures of Value. The Quarterly Journal of Economics, 99: 507521. Le Thanh Hung, Vu Cam Luong and L. Weschen, 2005. “Current state and potential of ornamental fish production in Hochiminh City”. Sterling University Newsletter No. 2. O'Brien B, and J.L. Viramontes, 1994. Willingness to pay: a valid and reliable measure of health state preference? Medicine Decision Making . 14(3): 289–297. Q.Trung, 2009. Khai thơng xut khu cá cnh sang M, pháp lut thongxuatkhaucacanhsang my.htm 8