Các yếu tố tác động đến hành vi bạo lực của học sinh

Nội dung text: Các yếu tố tác động đến hành vi bạo lực của học sinh

1. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 CÁC Y U T TÁC Đ NG Đ N HÀNH VI B O L C C A H C SINH Nguy n Th Ph ươ ng Th o(1) , Cao Hào Thi (2) (1) Tr ưng Đ i h c Bà R a – Vũng Tàu (2) Tr ưng Đ i h c Bách khoa, ĐHQG-HCM TĨM T T: Bo l c h c đưng đang là m t trong nh ng v n đ đang gây b c xúc d ư lu n hi n nay. Đây là m t v n đ khơng m i nh ưng hi n nay các nhà qu n lý giáo d c v n đang c g ng tìm gi i pháp hi u qu đ ng ăn ch n tình tr ng này. M c tiêu c a nghiên c u là xác đnh và đánh giá các y u t tác đng đ n hành vi b o l c c a h c sinh. K t qu phân tích nhân t và h i quy đa bi n cho m u g m 340 h c sinh t l p 8 đ n l p 12 c a 8 tr ưng Trung h c c ơ s và Trung h c ph thơng trên đa bàn Thành ph H Chí Minh (TP.HCM) cho th y cĩ 7 nhân t tác đ ng đ n hành vi b o l c c a h c sinh theo mc đ t cao đn thp bao gm Chng kin bo lc, S kém tuân th quy đnh trưng, Mi quan h vi bn bè cĩ vn đ, Nn nhân ca bo lc, n tưng v trưng hc, Thái đ đi vi bo lc, và Tính nĩng ny . Ngồi ra cĩ s khác bi t v hành vi b o l c gi a h c sinh nam và h c sinh n , h c sinh ch ơi và khơng ch ơi trị ch ơi tr c tuy n cĩ y u t b o l c. Trình đ giáo d c c ũng là m t trong nh ng y u t xác đ nh m c đ s d ng b o l c c a h c sinh. Theo đĩ, gi i tính nam, h c sinh ch ơi trị ch ơi tr c tuy n và trình đ giáo dc thp s cĩ hành vi bo lc cao hơn . T k t qu nghiên c u này, m t s ki n ngh đưc đưa ra nh m giúp cho nhà tr ưng, gia đình và các t ch c giáo d c cĩ nh ng bi n pháp thi t th c h ơn nh m ng ăn ch n ho c h n ch hành vi b o l c c a hc sinh. T khĩa : y u t , hành vi b o l c c a h c sinh, Vi t Nam. GI I THI U đưng ngày càng đưc quan tâm h ơn trong b i Bo l c h c đưng là m t v n đ khơng m i cnh hi n nay, khi cĩ quá nhi u hi n t ưng và r t đưc quan tâm h u h t các n ưc trên di n ra hàng ngày mà báo gi i g i là “b nh vơ th gi i. Vi t Nam, hi n nay d ư lu n xã h i cm” khi n cho s bt bình trong xã h i ngày đang lo ng i v s đa d ng và m c đ nghiêm càng t ăng lên, vì c ăn b nh này cịn lan r ng tr ng c a hành vi này. Theo báo cáo t “H i sang c gi i h c sinh - la tu i đang d n hồn th o gi i pháp phịng ng a t xa và ng ăn ch n thi n nhân cách. tình tr ng h c sinh đánh nhau” do B Giáo d c Hành vi b o l c mà c th là b o l c h c và Đào t o t ch c, trong n ăm h c 2009 - 2010 đưng gây ra nh ng h ly khơng nh đi v i trên tồn qu c đã x y ra 1598 v vi c h c sinh gi i h c sinh, gia đình, nhà tr ưng, và tồn xã đánh nhau. Các tr ưng đã c nh cáo 1558 h c hi. Đi v i h c sinh cĩ nh ng hành vi b o l c, sinh, buc thơi h c 735 hc sinh và đã cĩ 7 v nu khơng đưc phát hi n k p th i và giáo d c vi c h c sinh đánh nhau d n đn ch t ng ưi đúng cách cĩ th s tr thành m m m ng t i [9]. Mi lo ng i v hi n t ưng b o l c h c ph m trong t ươ ng lai. Đi v i nh ng h c sinh Trang 32
2. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 là n n nhân hay t ng ch ng ki n b o l c c ũng nhân c a h c sinh và tài s n c a nhà tr ưng. đu cĩ th dn đn các tri u ch ng t n th ươ ng Nĩ bao g m b o l c c v m t th ch t và l i tâm lý, tr m c m, cơ đơ n, h c hành sa sút, cáu nĩi, các hành vi đe d a, và các hành vi gây gt, và cĩ th bùng phát d ưi nhi u hình th c thi t h i v tài s n. [7]. T n th ươ ng tâm lý n u khơng đưc quan Cơ s lý thuy t tâm th u hi u k p th i và đưc s giúp đ, đc Cĩ nhiu nhân t nguy cơ tác đng đn hành bi t là đi v i tr v thành niên cĩ th khi n tr vi bo lc ca hc sinh, ch yu đưc tng quát cĩ nh ng hành vi cĩ nguy c ơ nh ư gây g , đánh thành 5 nhĩm bao gm đc đim cá nhân, các nhau; n u tr m c m cĩ th dn đn t t. nhân t liên quan đn gia đình, tr ưng h c, m i Vi nh ng v n đ nêu trên, m c tiêu c a quan h v i b n bè và các nhân t liên quan nghiên c u nh m tr li cho câu h i y u t nào đn c ng đ ng và hàng xĩm. Chen [6] đã ch ra tác đng đn hành vi b o l c c a h c sinh và rng tình tr ng b o l c h c sinh liên quan đn mc đ tác đng nh ư th nào, đ t đĩ cĩ đc đim tiêu c c c a cá nhân (thái đ đ i v i nh ng khuy n ngh nh m ng ăn ch n ho c h n bo l c, ki m sốt tính b c đ ng, tính hung ch tình tr ng b o l c h c đưng hi n nay. hăng), s giám sát c a cha m , s kém tuân th CƠ S LÝ THUY T, CÁC GI THUY T quy đnh tr ưng h c, s ng ưc đãi (ch ng VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN C U ki n b o l c, n n nhân c a b o l c), m i quan Đnh ngh ĩa v b o l c h c đưng h t i gi a giáo viên và h c sinh và các nguy Cĩ nhi u đ nh ngh ĩa liên quan đn b o l c và cơ đn t b n bè. Ngồi ra đc đim v gi i bo l c h c đưng. Tùy vào m c đích c a các tính, lo i tr ưng h c, trình đ h c v n c ũng nh nhà nghiên c u c ũng nh ư đc tr ưng v ăn hĩa hưng đ n hành vi b o l c c a h c sinh. ca m i n ưc mà m i nghiên c u cĩ nh ng Ando và các đng tác gi [3] nghiên c u đnh ngh ĩa riêng v b o l c h c đưng. Theo nh ng nh h ưng tâm lý h c lên các hành vi Trung tâm ki m sốt và ng ăn ng a d ch b nh bt n t c a h c sinh cho th y, s ng ưc đãi, Hoa K ỳ [5], “b o l c là vi c c ý s d ng v ũ tính b c đ ng, tính hung h ăng, s t tin c a b n lc ho c quy n l c nh m ch ng l i ng ưi khác thân ch ng l i s b t n t, suy ngh ĩ chín ch n, bng nh ng hành vi cĩ kh n ăng gây thi t h i thái đ đ i v i hành vi b t n t cĩ tác đ ng đ n v th ch t ho c tâm lý”. Nghiên c u này s s hành vi b t n t c a h c sinh. Các nhân t này dng đ nh ngh ĩa b o l c h c đưng c a Chen càng nh h ưng m nh h ơn đn hành vi b t n t [6, tr. 18], nh ưng khơng phân bi t hành vi b o bi các y u t trung gian là s b n bè th ưng lc di n ra bên trong hay bên ngồi tr ưng h c. cĩ nh ng hành vi b t n t và thái đ tiêu c c Theo đĩ, b o l c h c đưng (hay hành vi b o tr ưng h c. lc c a h c sinh) là hành vi c a h c sinh gây Nghiên cu ca Singer và các đng tác gi tn h i v m t th ch t ho c tinh th n cho các [13] ng h quan đim cho rng da vào đc hc sinh khác ho c gây thi t h i v tài s n cá đim cá nhân và tình tr ng giáo d c c a h c Trang 33
3. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 sinh, đc đim v gia đình, thĩi quen xem ti vi, Nh ng h c sinh khơng th ki m sốt đưc thĩi quen s d ng máy t ính, và vic tip xúc tính b c đ ng th ưng s d ng hành vi b o l c vi bo lc trong quá kh s d báo đưc hành đ gi i quy t v n đ . Nh ng ng ưi khơng th vi b o l c c a h c sinh trong t ươ ng lai. ki m ch đưc c ơn gi n d c a mình khi b Ngồi ra, các y u t khác c ũng cĩ tác đ ng ng ưi khác cĩ nh ng hành vi tác đng đ n b n đn hành vi b o l c c a h c sinh là: các s ki n thân th ưng gi i quy t v n đ b ng cách s tiêu c c trong quá kh c a h c sinh, m i quan dng b o l c [6]. h t i vi bn bè [10], mc đ thưng xuyên Gi thuy t H2: Hc sinh cĩ m c đ ki m chơi trị chơi trc tuyn bo lc [1,2], thái đ sốt tính b c đ ng càng th p thì m c đ s ca cha m đi vi hành vi bo lc [12], n dng b o l c càng cao. tưng v trưng hc [3], và s ng h ca cha Tính nĩng n y m [1,8]. Nh ng ng ưi cĩ tính khí nĩng n y th ưng r t Các gi thuyt nghiên cu d n i cáu, r t d b kích đ ng, khơng ki m ch Hành vi b o l c theo thang đo c a Chen [6] đưc s gi n d và th ưng ch i th khi gi n d gm cĩ hành vi đánh hc sinh khác, dùng các [6]. Vì v y, khi g p v n đ th ưng t ra hung vt dng nguy him đ làm hi hc sinh khác, hăng và cĩ nguy c ơ s d ng b o l c đ gi i c ý làm hư hng tài sn, đe da bng li nĩi, quy t v n đ . chi ra hoc s nhc hc sinh khác, c ý quy Gi thuy t H3: Hc sinh càng cĩ tính khí ry, khiêu khích, và ch nho hc sinh khác . nĩng n y thì m c đ s d ng b o l c càng cao. Thái đ đ i v i b o l c S giám sát c a cha m Các đc đim tiêu c c c a cá nhân cĩ nh S quan tâm, giám sát c a cha m đĩng m t hưng r t l n đ n hành vi b o l c c a h c sinh vai trị r t quan tr ng nh m ki m sốt nh ng [1,3,6]. Tùy vào suy ngh ĩ và thái đ c a h c hành đng cĩ nguy c ơ cao c a tr em. Vi c sinh v hành vi b o l c mà cĩ th nh h ưng thi u s giám sát c a cha m cĩ m i t ươ ng đn cách hành x c a h . N u quan ni m c a quan thu n v i hành vi gây h n c a tr em hc sinh cho r ng b o l c là điu bình th ưng, [12,14]. cĩ th ch p nh n đưc thì kh n ăng h c sinh đĩ Gi thuy t H4 : S giám sát c a cha m càng s s d ng b o l c đ gi i quy t v n đ khi g p ch t ch thì m c đ s d ng b o l c c a h c ph i. sinh càng th p. Gi thuy t H1 : H c sinh càng cĩ thái đ S kém tuân th quy đ nh tr ưng ch p nh n đ i v i nh ng hành vi b o l c thì Vi c hi m khi làm bài t p v nhà, th ưng mc đ s d ng b o l c càng cao. ng trong l p ho c cúp ti t, th ưng quên mang Kh n ăng ki m sốt tính b c đ ng sách v ho c đ dùng h c t p đ n l p, ho c mang v t b c m đ n tr ưng cho th y thái đ Trang 34
4. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 kém tuân th vi c h c t p c a h c sinh [6]. Gi thuy t H7: Hc sinh cĩ m c đ liên Điu này cho th y cĩ nh ng hành vi cĩ v n đ quan đn nh ng b n bè cĩ v n đ càng cao thì ca h c sinh hi n di n trong l p h c và trong mc đ s d ng b o l c càng nhi u. nhà tr ưng. H ơn th , vi c tr n h c cúp ti t cĩ Nn nhân c a b o l c th do h c sinh cĩ nh ng m i quan tâm khác La tu i v thành niên th ưng cĩ nguy cơ t n bên ngồi nhà tr ưng, và vic ti p xúc v i bên th ươ ng tâm lý cao và vi c ti p xúc v i b o l c ngồi c ũng nh h ưng, hay t o điu ki n đ hc đưng cĩ th nh h ưng đ n s c kh e tinh hành vi b o l c x y ra. th n và hành vi c a tr em [7,14]. H c sinh là Gi thuy t H5: S kém tuân th quy đ nh nn nhân c a b o l c cĩ nguy c ơ s d ng b o tr ưng h c c a h c sinh càng cao thì m c đ s lc đ đáp tr . H ơn n a, tr thành n n nhân c a dng b o l c c a h c sinh càng cao. bo l c h c sinh cĩ th b t n th ươ ng tâm lý n t ưng v tr ưng h c dn đ n tr m c m, t ti, cơ đơn, cĩ th d b Đi vi phn ln hc sinh Vi t Nam, th i kích đng và cĩ thái đ hung h ăng khi g p ph i gian h c sinh tr ưng chi m r t nhi u th i vn đ . gian (2 bu i/ngày) [4]. Vì th mơi tr ưng trong Gi thuy t H8: Hc sinh là n n nhân c a tr ưng h c là m t y u t quan tr ng nh h ưng các hành vi b o l c tr ưc đĩ cĩ m c đ s đn tâm lý c a h c sinh, t đĩ nh h ưng đ n dng b o l c cao h ơn bình th ưng. cách hành x c a h c sinh khi g p ph i v n đ . Ch ng ki n b o l c Khi h c sinh th y t hào v tr ưng h c c a Mơi tr ưng xã h i xung quanh r t quan tr ng mình, th y cơ, b n bè đi x t t v i nhau s t o cho vi c hình thành nhân cách c a v thành ra m t mơi tr ưng t t h n ch các hành vi b o niên. C nhân cĩ câu “G n m c thì đen, g n lc cĩ th x y ra [3]. đèn thì r ng”. Vi c ch ng ki n b o l c ngày Gi thuy t H6: Hc sinh càng cĩ n t ưng càng nhi u cĩ nhi u tác đ ng đ n tr em. Nĩ cĩ tt v tr ưng h c c a mình thì m c đ s d ng th khi n tr em ngh ĩ r ng bo l c đã tr nên bo l c càng ít h ơn. bình th ưng đ i v i t t c m i ng ưi, và m i Mi quan h v i b n bè cĩ v n đ ng ưi s d ng b o l c hàng ngày, do đĩ b o Các m i quan h b n bè c a h c sinh cĩ nh lc c ũng là m t cách thơng d ng đ gi i quy t hưng r t l n đ n hành vi b o l c c a h c sinh. vn đ [13]. Vi c ti p xúc v i nh ng b n bè cĩ nguy c ơ cao, Gi thuy t H9: Vi c ch ng ki n hành vi b o hay vi c đi qua đêm v i b n bè, và m c đ lc càng nhi u thì m c đ s d ng b o l c thân thi t v i nh ng b n bè cĩ nguy c ơ cao cĩ càng cao. th tác đ ng tiêu c c đ n hành vi b o l c c a Bi n ki m sốt hc sinh [1,6]. Các bi n thu c tính nh ư Gi i tính, Lo i tr ưng, Trình đ giáo d c là các bi n đ c tr ưng ca cá nhân k ỳ v ng cĩ nh h ưng đ n hành vi Trang 35
5. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 bo l c c a h c sinh [6]. Đ ng th i, nghiên c u Mơ hình nghiên c u ca Anderson [2] đã ch ra r ng h c sinh Da trên c ơ s lý thuy t và các gi thuy t, th ưng xuyên ch ơi trị ch ơi đin t tr c tuy n mơ hình nghiên c u đ xu t đưc th hi n ho c xem ti vi cĩ y u t b o l c (Game online) trong Hình 1. s cĩ hành vi b o l c nhi u h ơn bình th ưng, do đĩ bi n Game online c ũng đưc k ỳ v ng cĩ tác đng đ n hành vi b o l c c a h c sinh. Thái đ đ i v i b o l c Bi n ki m sốt H1(+) Gi i tính Lo i tr ưng h c Kh n ng ki m sốt tính b c ng ă đ Trình đ giáo d c H2(+) Game online Tính nĩng ny H3(+) S giám sát c a cha m H4(-) Hành vi b o lc S kém tuân th quy đ nh H5(+) ca hc sinh tr ư ng H6(-) n tưng v tr ưng hc H7(+) Mi quan h v i b n bè cĩ v n đ H8(+) H9(+) Nn nhân c a b o l c Ch ng ki n b o l c Hình 1. Mơ hình nghiên c u đ xu t PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C U yu t tác đ ng đ u là thang đo Likert 5 đim Thang đo: Thang đo s d ng trong nghiên vi (1) r t khơng đ ng ý và (5) r t đ ng ý. cu ch y u d a vào thang đo c a Chen Các bi n ki m sốt nh ư: Game online, Gi i (2008) [6] và Ando (2005) [3]. Thang đo tính, Lo i tr ưng s d ng thang đo ch danh. Hành vi b o l c và thang đo c a các nhĩm Bi n Trình đ giáo d c s d ng thang đo t l . Trang 36
6. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 Các thang đo này đưc điu ch nh cho phù Ph ươ ng pháp phân tích: nghiên c u s d ng hp v i đ c đim tr ưng h c Vi t Nam ph ươ ng pháp phân tích nhân t nh m rút g n thơng qua ý ki m đĩng gĩp c a chuyên gia các bi n quan sát thành m t t p h p các nhân tâm lý h c, các giáo viên và ph huynh h c t đ i di n mà khơng làm m t đi ý ngh ĩa gi i sinh. Sau đĩ, b ng câu h i kh o sát sơ b điu thích c a nĩ. Theo Nunnally & Bernstein (trích tra 15 h c sinh đ ki m tra m c đ khĩ hi u trong [11]), n u bi n đo l ưng cĩ h s t ươ ng ca t ng , b c c c a b ng kh o sát và thái quan bin - tng ≥ 0.3 thì đt yêu c u và n u đ h p tác c a ng ưi đưc điu tra v v n đ Cronbach’s α ≥ 0.6 thì thang đo đĩ cĩ th ch p bo l c h c đưng. nh n đưc v m t đ tin c y. Sau đĩ h i quy đa Ph ươ ng pháp thu th p s li u: D li u đưc bi n đưc s d ng đ đánh giá tác đ ng c a thu th p tr c ti p t các h c sinh c a 8 tr ưng các nhân t lên hành vi b o l c c a h c sinh. Trung h c c ơ s và Trung h c ph thơng trên Các phân tích này đưc th c hi n vi s h tr đa bàn TP.HCM thơng qua s đ ng ý c a ca ph n m m SPSS 15. Ban Giám hi u nhà tr ưng c a các tr ưng CÁC KT QU PHÂN TÍCH D LIU đưc ch n ng u nhiên đ th c hi n điu tra. Th ng kê mơ t S các tr ưng đưc ch n ng u nhiên theo t l Trong t ng s 340 quan sát, cĩ 167 h c sinh tr ưng cơng/dân l p và t ư th c, tr ưng n i n, chi m 49.1% và 173 h c sinh nam, chi m thành/ngo i thành. B ng kh o sát đưc g i 51.9%, trong đĩ cĩ 5.0% n và 10.3% nam đn cho h c sinh b ng nhi u ph ươ ng pháp tùy th ưng xuyên s d ng b o l c. Cĩ 257 h c vào tình hình th c t c a t ng tr ưng. Cĩ hai sinh thu c tr ưng cơng l p, chi m t l 75.6%, cách th c ch y u đưc s d ng: ch n ng u 83 h c sinh thu c tr ưng dân l p ho c t ư th c, nhiên m i l p 3-4 h c sinh đ điu tra ho c chi m 24.4%. Kh o sát c ũng cho th y cĩ 80 phát phi u ng u nhiên cho h c sinh ngay t i hc sinh th ưng xuyên ch ơi game online ho c cng tr ưng h c. xem ti vi cĩ y u t b o l c, chi m 23.5%, trong Mu nghiên c u: S l ưng b ng h i đưc s đĩ cĩ 26 h c sinh th ưng xuyên cĩ nh ng phát ra là 500 phi u. S phi u thu v là 424 hành vi b o l c, chi m t l 7.6% trong t ng s phi u. Sau khi th c hi n nh p và làm s ch d mu điu tra. Kh o sát đưc ti n hành c hai li u, s l ưng quan sát dùng đ th c hi n cp Trung h c c ơ s g m cĩ l p 8 chi m t l nghiên c u đ nh l ưng là 340. Theo Hair và đtg 26.5%, l p 9 là 17.0% và Trung h c ph thơng (trích trong [11]), t l gi a s quan sát và s gm cĩ l p 10, 11, 12 chi m t l l n l ưt là bi n đo l ưng t i thi u là 5: 1. S bi n đo 16.8%, 25.0% và 14.7%. lưng trong mơ hình nghiên c u đ xu t là 44, Phân tích nhân t do đĩ s l ưng quan sát là 340 l n h ơn s quan Kt qu ca vic thc hin phân tích tương sát t i thi u (44*5 = 220) đã đáp ng đưc yêu quan và phân tích đ tin cy cho 44 bin ca 9 cu cho nghiên c u. nhân t đc lp trong mơ hình đ xut ban đu Trang 37
7. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 cho thy cĩ 3 bin b loi b , cịn l i 41 bi n ph ươ ng pháp trích thành ph n chính, k thu t đưc k ỳ v ng cĩ tác đ ng đ n hành vi b o l c xoay Varimax và tr ng s nhân t t i thi u là ca h c sinh (các bi n b lo i b n u h s 0.4. tươ ng quan bi n - tng nh h ơn 0.3 và h s Kt qu phân tích đ tin cy và phân tích Cronbach’s Alpha nh h ơn 0.6). nhâ n t cho 6 bin ca nhĩm bin ph thuc đã Tip đĩ, kt qu phân tích nhân t 41 bin rút trích ra 1 nhân t đ i di n cho Hành vi b o đc lp cho thy cĩ 10 nhân t đưc rút trích lc, k t qu này đúng nh ư k ỳ v ng ban đ u. (so vi 9 nhân t trưc đây) và gi i thích đưc Nhân t này gi i thích đưc 57.5% ph ươ ng sai 56.7% ph ươ ng sai c a các bi n quan sát. K t ca các bi n quan sát (B ng 2). qu này đưc trình bày tĩm t t t i B ng 1, v i Bng 1. Th ng kê mơ t và k t qu phân tích nhân t đ i v i nhĩm bi n đ c l p Nhân t Trung Đ l ch Tr ng s Ý ngh ĩa c a bi n quan sát bình chu n nhân t Thái đ đ i v i b o l c Bo l c khi khơng đưc tơn tr ng 2.2706 .92985 .716 Eigenvalue = 6.583, T ng Tr thù khi b xúc ph m, s nh c 2.7235 1.05318 .672 ph ươ ng sai trích = 16.458% Bo l c khi b s nh c 2.5618 1.13109 .660 Bo l c khi b xúc ph m 2.4382 1.03579 .643 Gi i quy t v n đ b ng b o l c 1.7176 .83594 .540 Hèn nhát n u khơng đánh ng ưi đã xúc ph m 2.3088 1.10586 .505 Ch ng ki n b o l c Th y ai đĩ b ng ưi khác đánh do b lơi cu n vào m t nhĩm 2.4294 1.06056 .711 Eigenvalue = 3.107, T ng đánh nhau ph ươ ng sai trích = 7.766% Th y ai đĩ đe d a ng ưi khác b ng v ũ khí 1.9353 .95716 .679 Th y ai đĩ b ng ưi khác s nh c 2.3029 1.02447 .675 Th y ai đĩ đang b c ưp ho c đang b ăn tr m 2.1559 1.04011 .661 Th y ng ưi b ch nh o/khiêu khích 1.4412 .90854 .585 Th y ai đĩ đe d a b ng l i nĩi đ i v i ng ưi khác 2.5765 .99113 .567 Tính nĩng n y D b kích đ ng 3.1118 1.07225 .825 Eigenvalue = 2.644, T ng D n i nĩng 3.3265 1.07638 .811 ph ươ ng sai trích = 6.61% Khơng ki m ch đưc s gi n d 3.1265 1.06647 .681 Ch i r a khi gi n d 2.7471 1.20990 .434 n t ưng v tr ưng h c An tồn khi tr ưng 3.2529 1.00478 .763 Eigenvalue = 1.798, T ng T hào v tr ưng 3.6088 .95469 .755 ph ươ ng sai trích = 4.495% Ho t đ ng ngo i khĩa b ích 3.6235 .98934 .679 Giáo viên đi x cơng b ng 3.1382 1.03408 .573 Mi quan h v i b n bè cĩ Đưc b n bè giúp đ đánh nhau v i ng ưi khác 2.5500 1.11592 .683 vn đ Cĩ b n là thành viên c a b ăng nhĩm 2.3382 .99572 .655 Eigenvalue = 1.774, T ng Cĩ b n liên quan t i đánh nhau 1.7912 .91879 .568 ph ươ ng sai trích = 4.435% Cĩ b n ngh h c vì vi ph m n i quy tr ưng 2.8588 1.15371 .560 Bn bè luơn đng v phía mình 2.2676 .91633 .463 Nn nhân c a b o lc B th ươ ng 1.2265 .59882 .769 Eigenvalue = 1.678, T ng B h ăm d a b ng l i nĩi 1.4412 .74037 .760 Trang 38
8. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 ph ươ ng sai trích = 4.196% B h ăm d a l y ti n 1.2353 .67657 .742 B đánh 1.7206 .83163 .405 Mc đ g n g ũi c a cha m Cha m hi u tính cách 3.7265 .88841 .741 Eigenvalue = 1.607, T ng Cha m cùng tham gia các ho t đ ng hàng ngày 3.0353 1.04130 .665 ph ươ ng sai trích = 4.019% Cha m bi t b n bè c a con 3.5118 .92324 .663 S kém tuân th quy đ nh Quên mang sách v 2.3118 .95465 .725 tr ưng Hi m khi làm bài t p v nhà 2.4765 1.02593 .713 Eigenvalue = 1.201, T ng Ng trong l p/tr n h c, cúp ti t 1.9118 .95527 .696 ph ươ ng sai trích = 3.002% Kh n ăng ki m sốt tính b c Hi h n v nh ng điu đã làm 3.6647 .98929 .641 đng Khơng thay đi đưc tính x u 3.7647 .88777 .610 Eigenvalue = 1.165, T ng Ph m l i khi khơng ki m ch đưc c ơn t c gi n 3.1971 1.13382 .568 ph ươ ng sai trích = 2.913% S giám sát l ch tr ình c a cha Cha m bi t con đang đâu 3.0029 1.07670 .795 m Cha m bi t l ch trình c a con Eigenvalue = 1.110, T ng 3.0235 1.07782 .718 ph ươ ng sai trích = 2.774% Bng 2. Th ng kê mơ t và k t qu phân tích nhân t đ i v i nhĩm bi n ph thu c Nhân t Tru ng Đ l ch Tr ng s Ý ngh ĩa c a bi n quan sát bình chu n nhân t Hành vi b o l c Đe d a/d a d m b ng l i nĩi đ i v i h c sinh khác 1.5441 .86957 .802 Eigenvalue = 3.450, Dùng các v t d ng nguy hi m đ làm h i h c sinh khác 1.5176 .81087 .790 Tng ph ươ ng sai trích = Đánh h c sinh khác đ làm h b th ươ ng/b đau 1.4147 .73378 .768 57.502% C ý qu y r y/ch c gh o/khi êu khích, ch nh o, ho c ch ơi các tr ị 1.7000 1.03821 .750 gian trá/l a ph nh cĩ h i đ n th ch t đ i v i h c sinh khác C ý làm h ng, h ư h i tài s n c a nhà tr ưng ho c c a h c sinh khác 1.2353 .60766 .747 Ch i r a/ch i th ho c s nh c h c sinh khác 1.9706 1.08856 .687 Điu ch nh mơ hình Hi quy đa bi n và ki m đ nh gi thuy t Kt qu phân tích các nhân t ca bin đc Phân tích tương quan cho thy 2 nhân t Kh lp rút trích đưc 10 nhân t k ỳ v ng cĩ tác năng ki m sốt tính b c đ ng và S giám sát đng đ n hành vi b o l c. K t qu này khác v i lch trình c a cha m khơng cĩ t ươ ng q uan (k kỳ v ng ban đ u ch g m 9 nhân t . Nhân t c vi mc ý nghĩa 10%) vi bin ph thuc, S giám sát c a cha m k ỳ v ng ban đ u s h s tương quan rt thp (tương ng là -0.061 đưc tách thành 2 nhân t , đưc đ t tên là M c và -0.041). Do đĩ cĩ th loi hai nhân t này ra đ g n g ũi c a cha m và S giám sát l ch trình kh i mơ hình h i quy. ca cha m . Hai nhân t này đưc k ỳ v ng Mơ hình h i quy tuy n tính các nhân t tác cùng đng th i tác đng ng ưc chi u lên hành đng đ n Hành vi b o l c c a h c sinh g m cĩ vi b o l c, v i hai gi thuy t t ươ ng ng ký hi u 8 nhĩm nhân t cịn li và các bin kim sốt là H4a, H4b. gm cĩ Gi i tính, Trình đ giáo d c, Lo i Trang 39
9. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 tr ưng, Game online. Các bi n Gi i tính, Lo i Kt qu h i quy đưc trình bày tĩm t t trong tr ưng và Game online đưc mã hĩa theo Bng 3 cho th y các bi n Lo i tr ưng, M c đ nguyên t c bi n gi v i hai giá tr 1 và 0. Bi n gn g ũi c a cha m khơng cĩ ý ngh ĩa th ng kê Gi i tính nh n giá tr 1 n u là nam, và 0 n u là m c 5%. Các bi n cịn l i đ u cĩ ý ngh ĩa n; bi n Lo i tr ưng nh n giá tr 1 n u là th ng kê m c 5%. M c dù nhĩm nhân t tr ưng t ư th c, nh n giá tr 0 n u là tr ưng Mc đ g n g ũi c a cha m cĩ ý ngh ĩa v m t cơng l p; bi n Game online nh n giá tr 1 n u lý thuy t nh ưng khơng cĩ ý ngh ĩa v m t th ng th ưng xuyên ch ơi trị ch ơi tr c tuy n ho c kê k c v i m c ý ngh ĩa 20% nên cĩ th b xem ti vi cĩ y u t b o l c và nh n giá tr 0 n u lo i ra kh i mơ hình. H s R 2 hi u ch nh b ng ng ưc l i. Bi n Trình đ giáo d c đưc mã hĩa 0.403 ngh ĩa là mơ hình đưc ch n gi i thích theo s l p mà h c sinh đang h c, nh n các giá đưc 40.3% bi n thiên c a bi n ph thu c tr t 8 đ n 12. Hành vi b o l c. Bng 3. Tĩm t t k t qu h i quy Bi n đ c l p Mơ hình h i quy Mơ hình đưc ch n Constant 0.834 0.824* Bi n ki m sốt: Gi i tính .106 0.116 Trình đ giáo d c -.149 -0.149 Game online .148 0.152 Lo i tr ưng .008 Thái đ đ i v i b o l c .147 0.143 Tính nĩng n y .093 0.094 Mc đ g n g ũi c a cha m -.054 S kém tuân th quy đ nh tr ưng .230 0.230 n t ưng v tr ưng h c -.151 -0.153 Mi quan h v i b n bè cĩ v n đ .177 0.176 Nn nhân c a b o l c .175 0.172 Ch ng ki n b o l c .323 0.322 Adjusted R Square 0.403 0.403 Ghi chú: ( ) cĩ ý ngh ĩa th ng kê m c 1%, ( ) cĩ ý ngh ĩa th ng kê m c 5%. (*) cĩ ý ngh ĩa th ng kê m c 10%. Nh ư v y, cĩ 7 nhân t cĩ tác đ ng đ n hành (6) Thái đ đ i v i b o l c, (7) Tính nĩng n y. vi b o l c c a h c sinh theo m c đ tác đ ng Ngồi ra, trình đ giáo d c c ũng cĩ nh h ưng t cao đ n th p bao g m (1) Ch ng ki n b o đn hành vi b o l c c a h c sinh và cĩ s khác lc, (2) S kém tuân th quy đ nh tr ưng, (3) bi t m c đ di n ra hành vi b o l c gi a h c Mi quan h v i b n bè cĩ v n đ , (4) N n sinh nam và n , gi a nh ng h c sinh th ưng nhân c a b o l c, (5) n t ưng v tr ưng h c, Trang 40
10. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 xuyên và khơng th ưng xuyên ch ơi trị ch ơi cha m khơng cĩ ý ngh ĩa tác đ ng đ n hành vi tr c tuy n ho c xem ti vi cĩ y u t b o l c. bo l c c a h c sinh. M t khác, 2 y u t liên Các gi thuy t v nh h ưng c a các nhân t quan đn cha m cĩ th tác đ ng gián ti p đ n Kh n ăng ki m sốt tính b c đ ng, S giám sát hành vi b o l c c a h c sinh thơng qua các y u lch trình c a cha m và M c đ g n g ũi c a t khác (Chen [6, tr. 82]), nh ưng khơng đưc cha m lên hành vi b o l c c a h c sinh (H2, xem xét trong nghiên c u này (vì nghiên c u H4a, H4b) khơng đưc ng h trong mơ hình ch s d ng mơ hình h i quy đa bi n). nghiên c u này. Lo i tr ưng h c c ũng khơng KT LU N, KI N NGH VÀ GI I H N to ra s khác bi t v m c đ s d ng b o l c CA NGHIÊN C U ca h c sinh. Trong tình hu ng Vi t Nam, Kt lu n đc bi t là trên đa bàn TP.HCM, v i l ch h c 2 Kt qu nghiên c u đã xác đnh 7 nhân t bu i/ngày [4] thì hu như ban ngày hc sinh chính tác đng đ n hành vi b o l c c a h c khơng cĩ mt nhà, vì vy s giám sát và mc sinh theo m c đ tác đ ng t cao đ n th p là đ hiu bit ca cha m đi vi con cái thưng Ch ng ki n b o l c, S kém tuân th quy đ nh b hn ch bi thi gian hc sinh trưng . Cha tr ưng, M i quan h v i b n bè cĩ v n đ , m cĩ th bi t con h c mơn gì khi tr ưng vào Nn nhân c a b o l c, n t ưng v tr ưng h c, ban ngày, hi u bi t tính cách c a con, bi t b n Thái đ đ i v i b o l c, Tính nĩng n y. Ngồi bè thân c a con nh ưng các bi n quan sát trong ra, nghiên c u c ũng cho th y h c sinh h c l p mu đã khơng đo l ưng vi c cha m cĩ bi t càng cao thì cĩ hành vi b o l c m c đ càng đưc con ti p xúc v i nh ng ai, làm gì c th th p, h c sinh th ưng xuyên ch ơi trị ch ơi tr c vào các gi gi i lao hay vào bu i tr ưa khi con tuy n b o l c c ũng cĩ hành vi b o l c cao v i li tr ưng hay khơng. Th i gian ti p xúc v i mc đ cao h ơn so v i h c sinh khơng th ưng bn bè, v i xã h i càng nhi u thì kh n ăng x y xuyên ch ơi, h c sinh nam b o l c h ơn h c sinh ra b o l c bên ngồi càng cao và cha m khĩ n (v i điu kin các yu t khác như nhau). cĩ th nh n bi t n u khơng đưc nhà tr ưng, Kt qu này ch gii thích đưc 40.3% hành vi bn bè c a con hay chính con mình báo cáo. bo lc, vì vy cĩ th cịn nhng yu t khác Hơn n a, d a vào th ng kê c a m u, giá tr na c ũng tác đ ng đ n hành vi b o l c nh ưng trung bình c a các nhĩm nhân t S giám sát khơng đưc đo l ưng. lch trình ca cha m và Mc đ gn gũi ca T nh ng k t qu cĩ đưc t s phân tích cha m ln lưt là 3.4 và 3 trong thang đo 5. mu quan sát, m t s kin ngh đưc đưa ra v i Điu này hàm ý rng dưi gĩc đ ca hc sinh kỳ v ng gĩp ph n ng ăn ch n ho c h n ch tình thì s quan tâm ca cha m đi vi con trong tr ng b o l c h c đưng đang gây b c xúc mu này ch mc trung bình. Nhng lý do trong d ư lu n hi n nay. nêu trên cĩ th làm cho các nhâ n t S giám sát Ki n ngh lch trình c a cha m và M c đ g n g ũi c a Trang 41