Đề cương tham khảo ôn thi kết thúc học phần môn Giải phẫu vật nuôi 1

Nội dung text: Đề cương tham khảo ôn thi kết thúc học phần môn Giải phẫu vật nuôi 1

1. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y ĐỀ CƢƠNG N C C N N C : G ẪU NU : C u C©u 1: Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ thµnh phÇn hãa häc cña x•¬ng? øng dông nh÷ng hiÓu biÕt nµy trong CNTY? C©u 2: Khíp lµ g×, ph©n lo¹i c¸c khíp trong c¬ thÓ? Tr×nh bµy cÊu t¹o khíp toµn cña 1 khíp toµn ®éng? C©u 3:Tr×nh bµy vÞ trÝ, cÊu t¹o cña vßm khÈu c¸i, mµng khÈu c¸i? T¸c dông?ss giữa các loài C©u 5: Ph©n lo¹i cÊu t¹o cña r¨ng? C«ng thøc r¨ng cña Bß, ngùa, lîn, chã? C©u 4:VÞ trÝ hình thái , cÊu t¹o cña l•ìi? Ph©n biÖt l•ìi bß, lîn, ngùa, chã/ C©u 6: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña yÕt hÇu? Tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a nuèt vµ thë? C©u 7:VÝ trÝ, cÊu t¹o, cña thùc qu¶n? ý nghÜa, hiÓu biÕt trong CNTY? C©u 8: VÞ trÝ, h×nh th¸i, cÊu t¹o cña d¹ dµy ®¬n? Ph©n biÖt d¹ dµy ngùa, lîn, chã? C©u 9: CÊu t¹o, vÞ trÝ, chøc n¨ng cña d¹ cá, tæ ong, l¸ s¸ch, mói khÕ? C©u 10: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng ruét non cña gia sóc? Ph©n biÖt ruét non cña ngùa, bß, lîn, chã? C©u 11: CÊu t¹o t¸c dông, chøc n¨ng cña ruét giµ? Ph©n biÖt vÞ trÝ c¸c ®oµn ruét giµ cña bß, ngùa, lîn, chã? C©u 12:VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng tuyÕn n•íc bät? C©u 13: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ? C©u 14: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña gan bß, ngùa, lîn, chã? C©u 15: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña xoang mòi? Ph©n biÖt lç mòi cña ngùa, bß, lîn, chã? C©u 16: VÞ trÝ, cÊu t¹o, c¬ chÕ ho¹t ®éng vµ t¸c dông cña thanh qu¶n? C©u 17: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña khÝ qu¶n? C©u 18: Ph©n biÖt xoang ngùc vµ xoang phÕ m¹c? C©u 19: cÊu t¹o, h×nh th¸i của phổi . phân biệt phổi cña phæi bß, ngùa, lîn, chã? C©u 20: Ph©n biÖt xoang bông vµ xoang phóc m¹c? C¸c c¬ quan n»m trong mµng lãt vµ ngoµi mµng lãt? C©u 21: §Æc ®iÓm h×nh th¸i, cÊu t¹o của thận. vÞ trÝ cña thËn ë tr©u, bß, lîn, ngùa? C©u 22: Nªu tuÇn hoµn m¸u ë thËn vµ sù t¹o thµnh n•íc tiÓu? Gi¶i thÝch hiÖn t•îng sinh n•íc tiÓu? C©u 23: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña niÖu qu¶n? C©u 24: VÞ trÝ, c/t¹o, c/n¨ng dÞch hoµn vµ phô dÞch hoµn? C©u 25: C/t¹o cña bao dÞch hoµn? §iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi thiÕn gia sóc ®ùc? C©u 26: vị trí , Giíi h¹n vµ t¸c dông cña lç bÑn? C©u 27: Tr×nh bµy VÞ trÝ, c/t¹o cña niÖu ®¹o trong x•¬ng chËu? C©u 28: VÞ trÝ, h×nh th¸i, c/t¹o d•¬ng vËt? SS¸nh bß, ngùa, lîn, chã?(niệu dạo ngoài x.chậu) C©u 29: VÞ trÝ, c/t¹o cña c¸c tuyÕn sinh dôc phô ë c¸c gia sóc ®ùc ( bß, ngùa, lîn)? C©u 30: VÞ trÝ, c/t¹o, chøc n¨ng cña buång trøng? Ph©n biÖt trøng cña gia sóc? CÊu 31. VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña èng dÉn trøng? C©u 32: VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña tö cung? Ph©n biÖt tö cung bß, ngùa lîn? C©u 33: VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña ©m ®¹o, ©m hé? C©u 34: VÞ trÝ, c/t¹o vµ sè l•îng tuyÕn vó? C©u 35: VÞ trÝ, h×nh th¸i cña Tim? C©u 36: Tr×nh bµy cÊu t¹o tim? Ph©n biÖt vÞ trÝ tim cña bß, lîn, cho? C©u 37: Ph©n biÖt thÕ nµo lµ ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch, mao m¹ch trong c¬ thÓ? C/t¹o cña chóng?Sù liªn hÖ C©u 38: Tr×nh bÇy vµ ss¸nh: tuÇn hoµn ë bµo thai vµ gia sóc tr•ëng thµnh? C©u 39: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? C©u 40:VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn th•îng thËn, gi¸p tr¹ng, cËn gi¸p tr¹ng.? C©u 41: C/t¹o, vÞ trÝ, h×nh th¸i cña h¹ch b¹ch huyÕt(h¹ch l©m ba)?C¸c m¹ch b¹ch huyÕt trong c¬ thÓ,? C©u 42: C¸c khÝ quan t¹o huyÕt trong c¬ thÓ?C/t¹o vµ t¸c dông cña chóng? C©u 43:Ph©n biÖt tuyÕn néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt? §Æc tr•ng c¬ b¶n cña tuyÕn néi tiÕt? C©u 44:VÞ trÝ, c/t¹o,chøc n¨ng cña c¸c tuyÕn võa néi tiÕt võa ngo¹i tiÕt trong c¬ thÓ ? C©u 45: C/t¹o,t¸c dông cña mµng n·o tuû? dÞch n·o tuû vµ sù l•u th«ng cña chóng? Câu 46: Trình bài cấu tạo, hình thái của hành não Câu 47: trình bày cấu tạo của hậu não Câu48: Trình bày cấu tạo của trung não Câu 49: trình bày cấu tạo của gian não C©u 50: CÊu t¹o ,h×nh th¸i cña cïng n·o? C©u 51: Giíi h¹n cña buång n·o? Sù l•u th«ng gi÷a chóng? Câu 52: C/t¹o cña mãng? øng dông khi ®ãng mãng gia sóc,ss¸nh c¸c loµi? C©u 53: §Æc ®iÓm bé x•¬ng cña gia cÇm? K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
2. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 54: HÖ c¬ cña gia cÇm? C©u 55: HÖ tiªu ho¸, tuyÕn tiªu ho¸ cña gia cÇm? C©u 56: Bé m¸y h« hÊp, ®Æc ®iÓm cña ®éng t¸c h« hÊp cña gia cÇm? C©u 57: Bé m¸y niÖu- Sinh dôc cña gia cÇm? C©u 58: HÖ tuÇn hoµn, hÖ thÇn kinh cña gia cÇm? C©u 59: Tr×nh bµy sù ph©n bè cña c¸c ®«i d©yTK c¶m gi¸c, vËn ®éng, hçn hîp(c¶ c¶m gi¸c vµ vËn ®éng) trong 12 ®«i C©u 60: Tr×nh bµy, so s¸nh TK ®éng vËt vµ thÇn kinh thùc vËt? C©u 61: Tr×nh bµy so s¸nh TK giao c¶m vµ phã giao c¶m? C©u 62: Tr×nh bµy cÊu t¹o, h×nh th¸i cña tuû sèng? C©u 63: Giíi h¹n cña buång n·o vµ sù th«ng th•¬ng gi÷a chóng? C©u 64: CÊu t¹o m¾t? C©u 65: CÊu t¹o tai? C©u 66: VÞ trÝ hÖ h×nh th¸i cÊu t¹o cña bµng quang? Câu 67 : kể tên các hạch bạch huyết, nêu dường đi cử các ống bạch huyết , vị trí của các hạch lâm ba trong khám sống và khám thịt C©u 68: Tr×nh bµy sù ph©n bè cña c¸c ®«i d©yTK c¶m gi¸c, vËn ®éng, hçn hîp(c¶ c¶m gi¸c vµ vËn ®éng) trong 12 ®«i d©yTK sä? Và chức năng của chúng Câu 69: nêu tên và vị trí các động mạch và tĩnh mạch của gia súc. ứng dụng trong tiêm và lấy máu C©u 1: Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ thµnh phÇn hãa häc cña x•¬ng? øng dông nh÷ng hiÓu biÕt nµy trong CNTY? Tr¶ lêi: 1- CÊu t¹o cña x•¬ng: a- Mµng bäc x•¬ng: lµ mét líp mµng máng ch¾c bao phñ toµn mÆt ngoµi x•¬ng, trõ c¸c mÆt khíp gåm 2 líp: líp ngoài và lớp trong. -Líp ngoài : dày nhiều sợi hồ, ít sợi chun, mô liên kết thưa, mao mach và thần kinh -Líp trong: mỏng, gồm 1 lớp tế bào, ít sợi hồ, nhiều sợi chun, và có các tế bào tạo xương(tạo cốt bào), có các sợi tạo keo chạy từ ngoài vào lớp x, chắc -NhiÖm vô: đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển và tái tạo xương, khi phẫu thuật tránh làm tổn hại lớp màng này bằng cách để lại lớp màng dính với mô xương b- ổ c ức ọc của xƣơng:- Líp ®Æc(x•¬ng ch¾c): Th•êng ë phÇn x•¬ng dµi, ng¾n, dÑp. -CÊu t¹o x•¬ng ch¾c: R¾n, nÆng,TÊm x•¬ng dµy nhiÒu,Hè x•¬ng nhá Ýt, chủ yếu là các tấm xương tạo thành nhiều hệ thông haver xếp liền nhau tạo thanh các vong tròn đòng tâm, mỗi hệ thống này là những ống xương xếp xung quanh một trục là ống haver. Các ống dọc này dc liên kết vs nhau bởi ống wol-ko-man chạy nganh trong ống chứa mạch quản và thần kinh, nhờ đó nó phân nhánh vào mạch tủy xương - X•¬ng xèp: Th•êng ë 2 ®Çu x•¬ng dµi vµ ë gi÷a x•¬ng dÑp vµ x•¬ng ng¾n, do nhiÒu bÌ x•¬ng b¾t chÐo nhau ch»ng chÞt ®Ó hë nh÷ng hèc nhá gièng nh• bät bÓ. c- Tñy x•¬ng:Chøa trong èng tñy vµ c¸c hèc cña X.Xèp cã 2 lo¹i: Tñy ®á vµ tñy vµng. Tñy ®á: Cã ë bµo thai sóc vËt non. ë sóc vËt tr•ëng thµnh tñy ë th©n x•¬ng dµi biÕn thµnh tñy vµng vµ tñy ®á chØ cßn ë trong c¸c hèc X.xèp, x,ức, x. Sườn. Tñy ®á cã nhiÒu m¹ch m¸u c¬ b¶n lµ tæ chøc l•íi vµ ë c¸c nót tæ chøc nµy cã c¸c TB m¸u ®· tr•ëng thµnh vµ c¸c c¸ thÓ cßn non. Tñy ®á ®ãng vai trß quan träng v×: Lµ mét trong nh÷ng c¬ quan t¹o huyÕt, ®em m¹ch m¸u cña nã ®Õn nu«i m¹ch trong x•¬ng gióp x•¬ng lín m¹nh vµ PT. Tñy vµng: Xèp vµ nhÑ ®ùng trong c¸c èng tñy cña x•¬ng dµi, cấu tạo chủ yếu là các tế bào mỡ d- Sôn mặt khớp : là lớp sụn mỏng bao bọc 1 phần của đầu x. Dài nơi nó tiếp xúc or liên kết với các xương khác. Cấu tạo là các tế bào sụn trong ko có mạch quản và thần kinh phân đến e- M¹ch qu¶n cña Xg : cã 2 lo¹i m¹ch d•ìng cèt chui vµo Xg víi lç d•ìng cèt vµ ph©n vµo cho líp Xg ch¾c ®i vµo tñy x•¬ng. Khi vµo líp Xg ch¾c nã ®i vµo èng Have, èng Volkman. Sau ®ã nã tiÕp hîp víi líp mao m¹ch cña m¹ch qu¶n nu«i mµng Xg. M¹ch cèt m¹c ë th©n xg, ®Çu xg vµ xung quanh c¸c diÖn khíp, tíi nu«i phÇn ngoµi xg vµ nèi tiÕp víi c¸c nh¸nh cña m¹ch qu¶n d•ìng cèt. 2- CÊu t¹o thµnh phÇn hãa häc cña xg: TP hãa häc cña xg ®¶m b¶o cho xg mét ®é bÒn ®Æc biÖt víi 2 tÝnh chÊt r¾n vµ ®µn håi. TÝnh r¾n do chÊt v« c¬. TÝnh ®µn håi do chÊt h÷u c¬. a- X•¬ng t•¬i: Gia sóc lín chøa 50% n•íc, 15,75%mì, chÊt h÷u c¬: 12,45%, v« c¬: 21,8%. b- X•¬ng kh«: ®· lÊy n•íc vµ mì cßn 2/3 chÊt v« c¬, 1/3 chÊt h÷u c¬. ChÊt h÷u c¬: 33,30% chñ yÕu lµ mét lo¹i chÊt keo gäi lµ cèt giao. ChÊt v« c¬: 66,70% chñ yÕu lµ muèi, Canxi ®Æc biÖt lµ CaPO4 (Photphatcanxi: 51,64%, cacbonnatcanxi: 11,30%, Floruacanxi: 2,00%, photphatmagie: 1,16%, Cloruacanxi: 1,20%). 3- ý nghÜa trong CNTY:§èi víi gia sóc: thµnh phÇn c¸c chÊt cã mÆt trong xg lµ Ca, thµnh phÇn n÷a lµ gèc Photpho. Do vËy khi gia sóc trong giai ®o¹n h×nh thµnh PT cña xg ta ph¶i bæ sung ®Çy ®ñ Ca, s¶n phÈm trong thµnh phÇn ¨n gi¸ sóc gióp qu¸ tr×nh h×nh thµnh K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
3. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y PT xg hoµn chØnh. NÕu thiÕu x¶y ra hiÖn t•îng cßi xg mÒm xg, do vËy trong CN ta cÇn bæ sung c¸c thµnh phÇn nµy cho: gia sóc non trong giai ®o¹n PT, gia sóc trong giai ®o¹n mang thai vµ nu«i con b»ng s÷a. Sau khi sinh nu«i b»ng s÷a cã l•îng Ca,P: NÕu kh«ng cã th× con bÞ b¹i liÖt sau khi ®Î v× Ca, P gi¶m ta cÇn bæ sung: cua, èc, hÕn, c¸ cã nhiÒu thµnh phÇn Ca, P trong khÈu phÇn ¨n. C©u 2: Khíp lµ g×, ph©n lo¹i c¸c khíp trong c¬ thÓ? Tr×nh bµy cÊu t¹o khíp toµn cña 1 khíp toµn ®éng? Tr¶ lêi: 1- Khèp lµ:N¬i tiÕp xóc gi÷a hai ®Çu xg víi nhau. Do kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña khíp, cÊu t¹o khíp ta cã 3 lo¹i khíp. Tïy theo chøc n¨ng cña xg mµ cã liªn kÕt xg kh¸c nhau. §éng vËt: Nh÷ng xg b¶o vÖ, chèng ®ì th× sù liªn gi÷a c¸c xg cµng chÆt chÏ, ch¾c ch¾n kh«ng cö ®éng, hoÆc cö ®éng Ýt. §éng vËt nh÷ng xg lµ nhiÖm vô ®ßn bÈy cÇn cö ®éng nhiÒu (xg chi). 2- Ph©n lo¹i c¸c khíp trong c¬ thÓ: cã 3 lo¹i: -Khíp bÊt ®éng: các khớp này ko hoạt đọng trog suốt quá trình sinh trưởng và phát triển của cơ thể. Các x nối vs nhau qua tổ chức liên kết, ko có khoang khớp. Căn cứ vào hình dạnh khớp phân ra thành các loại : khớp răng, khớp vẩy, khớp mào. Căn cứ vào t/chất của tổ chức nối giữa 2 xương phân ra : khớp nhau nhờ tổ chức sun, khớp nhau nhờ tổ chức sơ, khớp nhau nhờ tổ chức sơ -Khíp b¸n ®éng: là laoij khớp trung gian, ko có bao khớp và khoang khớp. Chỉ hoạt đọng trong những thời kỳ nhất định của quá trình phát triển và hoạt đọng sống của cer thể. Khớp bán đọng háng và bán động ngồi chỉ h/ đọng khi gia súc đẻ -Khíp toµn ®éng :lµ khíp cã thÓ cö ®éng th•êng lµ c¸c khíp xg chi. 3-CÊu t¹o cña 1 khíp toµn ®éng: MÆt khíp: Gåm c¸c xg t•¬ng øng lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a 2 ®Çu xg víi nhau. Th«ng th•êng 2 mÆt khíp lång khÝt vµo nhau d•íi d¹ng mét bªn lµ låi cÇu, bªn kia lµ hè lâm, vÝ dô: Khíp b¶ vai vµ khíp c¸nh tay. Trªn toµn bé bÒ mÆt khíp bao phñ líp sôn máng gäi lµ sôn mÆt khíp cã 2 t¸c dông gi¶m ma s¸t vµ PT kh¶ n¨ng ®µn håi. -Bao khíp: CÊu t¹o d¹ng h×nh tói kÝn bao bäc phÝa bªn ngoµi mµng khíp, b¸m tõ ®Çu xg nä sang ®Çu xg bªn kia. Gióp cho viÖc c« lËp khíp vµ tæ chøc xung quanh ®ång thêi lµm nhiÖm vô b¶o vÖ khíp, chia 2 líp: *Tæ chøc bao sîi lµ mét líp mµng dai, dµy, ch¾c n»m ë phÝa ngoµi bao khíp ®•îc cÊu t¹o b»ng tæ chøc liªn kÕt ®Ó t¹o nªn mét líp mang b¶o vÖ khíp. * Bao ho¹t dÞch: Líp mµng máng lãt ë mÆt trong bao khíp lµm cho mÆt trong tr¬n nh½n. Trªn líp mµng cã c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch, dÞch tiÕt ra ®•îc ®æ vµo bªn trong bao khíp. §©y lµ mét chÊt dÞch nhên ®Ó b«i tr¬n bao khíp khi khíp häat ®éng. -D©y ch»ng: Lµm nhiÖm vô cè ®Þnh 2 mÆt khíp víi nhau ph©n chia 2 lo¹i d©y ch»ng. *D©y ch»ng ngo¹i biªn: N»m bªn ngoµi bao khíp b¸m tõ ®Çu bªn nä sang ®Çu bªn kia. *D©y ch»ng gian cèt: N»m bªn trong bao khíp b¸m tõ mÆt khíp bªn nµy sang mÆt khíp bªn kia, ng©m bªn trong dÞch khíp. Tuy nhiªn trªn c¬ thÓ gia sóc ngoµi 3 yÕu tè trªn ë mét sè khíp cßn cã c¸c cÊu t¹o sau: -Sôn chªm:xuÊt hiÖn ë nh÷ng khíp t¹i ®ã 2 mÆt khíp kh«ng lång khÝt vµo nhau, khi ®ã sôn chªm cã t¸c dông chªm chÆt 2 khíp víi nhau, kh«ng xª dÞch vÞ trÝ cña nhau. -Sôn viÒn: Tæ chøc sôn cã t¸c dông kh¬i s©u thªm mÆt khíp ®Ó cho 2 mÆt khíp «m chÆt lÊy nhau. C©u 3:Tr×nh bµy vÞ trÝ, cÊu t¹o cña vßm khÈu c¸i, mµng khÈu c¸i? T¸c dông?ss giữa các loà Tr¶ lêi: a-VÞ trÝ, cÊu t¹o, t¸c dông cña vßm khÈu c¸i: *vị tri: giới hạn trên xoang miệng, phía trước là x.liên hàm, 2 bên là x.hàm trên, phía sau tiếp nối với màng khẩu cái *cấu tạo: -bởi 1 khung xương gồm 2 tấm khẩu cái của x.hàm trên ở hía trước và nhánh năm ngang c.khẩu cái ở phía sau. + niêm mặc có biểu mô kép lát sừng hóa tạo thành 16 tới 18 gờ ngang. +lớp hạ niêm mạc có tổ chức liên kết , có sợi chun, có nhiều tuyến khẩu cái tiết chất nhầy. + mạch quản : đọng mạch khẩu cái lớn là nhánh của đọng mạch hàm trong. + thần kinh khẩu cái từ nhanhd hàm trên của dây thần kinh số V *tác dụng : làm điểm tựa cho lưới và có tác dụng hướng thức ăn về sau *ss vòm k ẩu cá của các loà : -bò : 2/3 phía trước vòm khẩu cái có gờ ngang, 1/3 phía sau nhẵn. –lơn: vòm k,cái hẹp và dài, -chó: vòm k.cái giống ở lợn, trên bề mặt có nhiều sác tố đen b-VÞ trÝ, cÊu t¹o, t¸c dông cña mµng khÈu c¸i: * VÞ trÝ :Lµ bé phËn ng¨n miÖng víi hÇu, c¹nh tr•íc nèi víi niêm mặc vòm khÈu c¸i, c¹nh sau tù do, mặt trước hướng về x.miệng, mặt sau hướng về yêt hầu. * cÊu t¹o: cốt của màng khẩu cái là cơ vân có tác dụng vận động, niêm mạc về phía miệng có cấu tạo giông niêm mặc miệng. Hai bên chân cầu trước mạng khẩu cái có các nag kín lâm batapj trung thanh 2 phiến bầu dục gọi là hố amidan, niêm mạc yếu hầu giống biểu mô xoang mũi, lớp hạ niêm mạc có tuyến nhày, mạch quản là đông mạch khẩu cái duwois, thần kinh la nhánh hàm trên cảu thần kinh số V và nhánh của thần kinh số IX phân vào niêm mạc, nhánh hàm dưới thần kinh V phân vào các cơ * t¸c dông: khi nuốt màng khẩu cái được nâng lênđậy lỗ mũi sau làm thức ăn không lọt vào được x.mũi *ss g ữa các loà : -ngựa: m.k.cái dài, che kín phia sau khong miệng nên ngựa ko thở bằng miệng được. –Bò : mạng k.cái ngắn hơn nên thở bàng miệng được. –Lơn: Bề mặt màng rộng, amidan nổi rõ, trên bề mặt amidan nổi rõ K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
4. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 4:VÞ trÝ hình thái , cÊu t¹o cña l•ìi? Ph©n biÖt l•ìi bß, lîn, ngùa, chã/ Tr¶ lêi: *VÞ trÝ,hình thái:là khối hình tháp năm trong x.miệng, tựa lên lòng máng do 2 nhánh nằm ngang của x.h.dưới tạo thành. Lưới có 3 mặt, 1 đáy, 1 đỉnh: mặt trên cong lồi theo suốt chiều dài của lưỡi tương ứng vs vòm khẩu cái, 2 mặt bên trơn nhẵn, đáy lưới gắn vào mỏm lưỡi của x.thiệt cốt cùng với vòm khẩu cái giới hạn trước của yết hầu, kéo ài tới trc sun tiểu thiệt của thanh quản tạo thành 3 gấp nếp, đỉnh lưỡi hình tháp có thể vận động , dưới dỉnh lưới có dây hãm lưới, hai bên dây hãm lưới có những lỗ đỏ ra của các ống tiết của tuyến dưới lưới *CÊu t¹o: lưỡi được ccaaus tạo bởi niêm mạc, cơ, mạch quản và thần kinh - Niêm mạc phủ mặt lưng lưỡi là lớp biểu mô kép lát sừng hóa. ¾ phía trc là phần gai dc bao phủ bởi các gai lưỡi. ¼ phía sau thuộc đáy lưỡi là phần nang. Có 4 loại gai mọc trên mặt lưỡi + Gai h×nh nấm : rải rác giữa các gai chỉ giông như đầu danh gim chúa các đầu mút thần kinh cảm giác làm nhiệm vụ vị giác, xúc giác và nhận cảm nhiệt độ + Gai h×nh đài: giống gai hình nấm nhưng to hơn làm nhiêm vụ vị giác + Gai h×nh lá: gồm 4-6 gai ở 2 bên, hình lá cây, nằm bên cạnh gai hình đài làm nhiệm vụ vị giác + Gai hình chỉ : nhỏ, mềm, lồi , dày đặc trên mặt lưỡi có vai trò cơ học và chức năng xúc giác - Líp c¬: RÊt PT gióp l•ìi ho¹t ®éng dÔ dµng, chia lµm 2 nhãm: c¬ néi bé vµ c¬ ngo¹i lai. C¬ néi bé: lµ các bó sợi xếp dọc, xếp ngang và xếp đứng ( cơ dọc: từ gốc tới đỉnh lưỡi, cơ ngang từ mặt bên này xang mặt bên kia, cơ thảng chạy từ mặt trên xuong mặt dưới). C¬ ngo¹i lai: lµ c¬ lµm cho l•ìi ®•îc g»n vµo xg thiÖt cèt ho¹t ®éng theo mäi chiÒu dÔ dµng gåm cã:tr©m l•ìi, nÕn l•ìi, c¾m l•ìi, thiÖt l•ìi. - M¹ch qu¶n lµ : Động mạch lưỡi là một nhánh của thân động mạch lưỡi mặt, tĩnh mạch đỏ về tĩnh mạch dưới lưỡi sau đó đỏ về tĩnh mạch hàm ngoài -ThÇn kinh: TK VII, vËn ®éng c¸c c¬ l•ìi. TK V, VII (c¶m gi¸c phÇn tr•íc). TK IX c¶m gi¸c phÇn sau. *Ph©n biÖt l•ìi bß, ngùa, lîn, chã: -L•ìi bß: đầu lưỡi tù, gai hình chỉ toàn bôn bề mặt lưỡi, gai lưỡi sừng hóa nên bề mặt lưỡi ráp. Gai hình nấm xen kẽ các gai hình chỉ. 1/3 phía sau có u lưỡi. Hai bên gốc lưỡi có 2 gai hình đài và ko có gai hình lá -L•ìi ngùa:lưỡi dài , mềm, đỉnh nhọn, gai chỉ phân bố ở ¾ trước lưỡi, hai lưỡi không bị sừng hóa, Gai nấm ở ¼ phía sau và 2 mặt bên. Gốc lưỡi có 2 gai hình đài lớn.2 bên gai hình đài có 2 gai hình lá hình bầu dục -L•ìi lîn: có thiết diện rộng các gai nấm và gai hình chỉ nằm xen kẽ nhau trên bề mặt, gốc lưới có các gai hình sợi hườn vào phía trong. Phía trc gai hình sợi có 2 gai hình đài, 2 bên có 2 gai hình lá -L•ìi chã: lưỡi dẹp mỏng, mặt lưỡi có rãnh sâu chạy từ trước ra sau. Gai chỉ mềm, gốc lưới có gai sợi. Có 2-3 gai hình đài trước gai sợi, 2 gai hình lá ko rõ. C©u 5: Ph©n lo¹i cÊu t¹o cña r¨ng? C«ng thøc r¨ng cña Bß, ngùa, lîn, chã? Tr¶ lêi: 1-Ph©n lo¹i cÊu t¹o cña r¨ng: R¨ng lµ bé phËn cøng duy nhÊt trong xoang miÖng. Tùy vị trí chức năng mà răng chia làm 3 lo¹i. R¨ng cöa:ở phía trước dÑt, s¾c dïng c¾n. R¨ng nanh: ( mỗi hàm có 2 cái) : nằm sau răng cửa Nhän, cong dïng ®Ó xÐ. R¨ng hµm: gồm răng hằm trước và răng hàm sau, to, dïng ®Ó nghiÒn thøc ¨n.Mçi r¨ng cã 3 phÇn: Vµnh r¨ng lµ phÇn nhô ra khỏi lợi. +cổ răng : được lợi bao bọc. + chân răng : là phần cám sâu vào lỗ chân răng của x.hàm. NÕu bæ ®«i r¨ng ta thÊy:- Tñy r¨ng: Lµ chÊt keo mÒm n»m phÇn trong cïng cã èng r¨ng trong bao bäc. -ChÊt ngµ:chiÕm phÇn lín cÊu t¹o r¨ng phñ mÆt ngoµi líp tñy. CÊu t¹o gièng nh• xg nh•ng kh«ng cã tÕ bµo xg. Thµnh phÇn r¨ng: Gåm chÊt h÷u c¬: 28%, v« c¬: 72%. -Men r¨ng: lµ líp men cøng trªn mÆt bµn nhai líp men nµy rÊt dµy ë thµnh bªn vµnh r¨ng th× líp men máng dÇn cho tíi cæ r¨ng. Men còng cÊu t¹o nh• xg: ChÊt kho¸ng chiÕm: 97%, 3% cßn l¹i lµ chÊt h÷u c¬. –v răng và xỉ răng: màu vàng nhạt phủ bên ngoài lớp ngà răng ở vùng cổ răng, vành răng và ông răng ngoài. Cấu tạo giông xương tươi. Mạch quản thần kinh: phan cho hàm dưới ( đông mạch hàm dưới và thần kinh hàm dưới của TK số V), phân cho hàm trên (động mạch hàm và đọng mạch dưới hố mắt, thần kinh từ nhánh hàm trên của dây TK số V) 2- C«ng thøc r¨ng cña bß, lîn, ngùa, chã: Ngùa ®ùc: RC 3/3, RN 1/1, RHT 3/3, RHS 3/3, Tổng :40 Ngùa c¸i: RC 3/3, RN 0/0, RHT 3/3, RHS 3/3, tổng: 36 Bß ®ùc vµ c¸i: RC 0/4, RN 0/0, RHT 3/3, RHS 3/3, tổng : 32 Lîn ®ùc vµ c¸i: RC 3/3, RN 1/1, RHT 4/4, RHS 3/3, tổng : 44 Chã: RC 3/3, RN 1/1, RHT 4/4, RHS 2/3, tổng :42. ThÇn kinh sè V. M¹ch qu¶n: lµ ®éng m¹ch l•ìi mÆt C©u 6: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña yÕt hÇu? Tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a nuèt vµ thë? Tr¶ lêi: K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
5. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y 1-VÞ trÝ: là xoang ngắn, hẹp, sau màng khẩu cái và lưỡi x.mũi, trc thực quản,và thanh quản, là nơi giao nhau giữa đg tiêu hóa và hô hấp. trên vách yết hầu cã 7 lç th«ng: hai lç mòi sau, 2 lç vßi nhÜ (Vßi Eurtaches), 1 lỗ thông thực quản ở sao và trên, 1 lỗ thông với thanh quản ở sau và dưới 1 lỗ thông với x.miệng ở phía trc gọi là cửa vào yêt hầu. -CÊu t¹o:PhÝa ngoµi lµ líp mµng tiÕt dÞch nhên bªn trong lµ líp c¬ b¸m vµo yÕt hÇu. Cã c¬ c¸nh yÕt thiÖt yÕt. Cã 3 líp: Líp niªm m¹c: N»m ë trong, lãt mÆt d•íi yÕt hÇu, tr¬n nh½n, biÓu m« kÐp l¸t cã hÖ thèng l«ng rung (c¶n bôi khi kh«ng khÝ ®i tõ xoang mòi vµo yÕt hÇu, nhiÖm vô läc s¹ch kh«ng khÝ khi vµo ®•êng h« hÊp) chøa nhiÒu tuyÕn nhên, nang kÝn l©m ba. Líp mµng vµ tæ chøc liªn kÕt: Cã c¸c sîi ®µn håi lµm chç b¸m cho c¸c c¬ yÕt hÇu, lµm gi·n më réng vµ lµm hÑp yÕt hÇu. M¹ch qu¶n:C¸c nh¸nh cña §M tiÒn yÕt hÇu, §M trªn khÈu c¸i, §M gi¸p tr¹ng tr•íc. ThÇn kinh sè IX: VËn ®éng yÕt hÇu, TK giao c¶m tõ d©y giao c¶m cæ. TK phã giao c¶m ®Õn tõ d©y X. 2-Mèi quan hÖ gi÷a nuèt vµ thë: -Khi thë mµng khÈu c¸i h¹ xuèng «m lÊy sôn tiÓu thiÖt vµ ®ãng cöa thanh qu¶n, ng¨n kh«ng cho thøc ¨n tõ miÖng ®i vµo, sôn tiÓu thiÖt më ra ë phÝa tr•íc, më cöa thanh qu¶n ®Ó cho kh«ng khÝ ®i tõ x•¬ng mòi qua yÕt hÇu xuèng thanh qu¶n, khÝ qu¶n vµo phæi. -Khi nuèt: Mµng khÈu c¸i n©ng lªn vÒ sau vµ ®Ëy kÝn lç mòi sau, sôn tiÓu thiÖt n©ng lªn vµ óp lªn sôn phÔu bÞt kÝn cöa thanh qu¶n, c¬ yÕt hÇu cïng c¸c c¬ kh¸c co rót ®Èy thøc ¨n xuèng thùc qu¶n. Sau ®ã mµng khÈu c¸i vµ sôn tiÓu thiÖt trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu. Qu¸ tr×nh h« hÊp ®•îc tiÕp tôc. C©u 7:VÝ trÝ, cÊu t¹o, cña thùc qu¶n? ý nghÜa, hiÓu biÕt trong CNTY? Tr¶ lêi *VÝ trÝ, hình thái cña thùc qu¶n: Lµ mét èng th«ng tõ yÕt hÇu ®Õn d¹ dµy gåm 3 phÇn: - PhÇn cæ(YÕt hÇu ®Õn cöa vµo lång ngùc):§o¹n tr•íc n»m trªn khÝ qu¶n ®Õn 1/3 phÝa sau th× v¾t sang tr¸i råi tiÕp phÇn ngùc. -PhÇn ngùc(Cöa lång ngùc ®Õn c¬ hoµnh): TrÌo lªn khÝ qu¶n, gi÷a 2 l¸ phÕ m¹c råi bÎ cong xuèng d•íi xuyªn qua c¬ hoµnh tiÕp víi phÇn bông. - PhÇn bông(c¬ hoµnh - th•îng vÞ). CÊu t¹o: -Ngoµi lµ líp mµng sîi máng, råi líp c¬ v©n ®á (ngùa, lîn ®o¹n T/C lµ c¬ tr¬n). PhÇn ®Çu gåm nhiÒu sîi c¬ v©n, phÝa sau lµ c¬ tr¬n (vßng trong, däc ngoµi). - Líp niªm m¹c: ë trong lµ biÓu m« dÑp nã cã gÊp nÕp ®ñ mäi chiÒu. - §M th©n khÝ thùc qu¶n. - ThÇn kinh sè X. *cấu tạo: gồm 3 lớp từ trong ra ngoài - lớp niêm mạc mầu trắng, có nhiều gấp nếp dọc, biểu mô kép lát sừng hóa. Lớp hạ niêm mạc có nhiều tuyến thưc quản tiết dịch nhờn và năng kín lâm ba -lớp cơ: gồm 2 lớp cơ vân: lớp cơ vòng ở trong, lớp cơ dọc ở ngoài. ở bò thức quản toàn là cơ vân. ở ngựa và lợn phần cổ và ½ phần ngực là cơ vân. Phần sau là cơ trơn. -lớp màng: đoạn cổ, lớp này là tổ chứ liên kết, đoạn ngực là lá thành xoang phế mạc. Đoạn bụng là lá tạng xoang phúc mạc -mạch quản: nhánh của đọng mạch phân đén cổ. Nhánh cuae đọng mạch thân khí thục quản phân đén lông ngực.động mạch dạ giầy trái phân cho phần bụng -thần kinh : thần kinh X và giây giao cảm cổ từ các hạch giao cảm cổ trước, giữa và sau *ý nghÜa, hiÓu biÕt trong CNTY:- Tõ vÞ trÝ ®Õn cÊu t¹o cã ý nghÜa sau: Khi gia sóc, vËt nu«i ¨n mét khèi thøc ¨n lín nã cã thÓ bÞ t¾c kh«ng thÓ xuèng thùc qu¶n khi ®ã ta ph¶i th«ng thùc qu¶n: Dïng èng th«ng th«ng ®Õn ®o¹n gÊp khóc khi ®Õn ®o¹n gÊp khóc ta h•íng èng th«ng sang phÝa tr¸i khÝ qu¶n. Khi ®ã thøc ¨n kh«ng bÞ t¾c nghÏn vµ xuèng d¹ dµy. C©u 8: VÞ trÝ, h×nh th¸i, cÊu t¹o cña d¹ dµy ®¬n? Ph©n biÖt d¹ dµy ngùa, lîn, chã? Tr¶ lêi: 1-VÞ trÝ,d¹ dµy ®¬n: Lµ c¬ quan n»m trong xoang bông, trung t©m c¬ hoµnh vµ sau gan theo chiÒu chÐo tõ trªn xuèng d•íi vµ h¬i lÖch sang phÝa bªn tr¸i xoang bông,phía trước giáp gan chéo từ trên xuông dưới và ®•îc cè ®Þnh b»ng 3 d©y ch»ng (m¹c th•îng vÞ: Lµ d©y treo b¸m tõ ®•êng cong nhá cña d¹ dµy ®Õn gan. TiÓu vâng m¹c lµ d©y treo b¸m tõ ®•êng cong nhá d¹ dµy ®Õn gan. §¹i vâng m¹c tõ ®•êng cong lín ®Õn d©y ch»ng h«ng). 2-Hình thái: H×nh th¸i ngoµi: d¹ dµy ®¬n cã 2 lç th«ng: lç th•îng vÞ th«ng gi÷a d¹ dµy víi thùc qu¶n, lç h¹ vÞ th«ng gi÷a d¹ dµy víi t¸ trµng. có 2 đường cong là đường cong nhỏ và đường cong lớn -H×nh th¸i trong: Niªm m¹c d¹ dµy chia lµm 2 khu râ rÖt:- Khu thùc qu¶n (khu kh«ng tuyÕn): cã mµu tr¾ng nhá nh• thùc qu¶n, kh«ng cã tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. - Khu cã tuyÕn gåm 3 vïng: TuyÕn th•îng vÞ mµu tro nh¹t, th©n vÞ mµu n©u sÉm, hång sÉm, h¹ vÞ vµng, x¸m. Vïng cã tuyÕn th× niªm m¹c mÞn cã thÓ ph©n biÖt b»ng mµu s¾c ®•îc. 2-CÊu t¹o: Gåm 3 lớp chÝnh -llớ niêm mạc : chia thanh niêm mạc vung không tuyến và niêm mạc vùng có tuyến. + vùng không tuyến gần lỗ thượng vị niêm mạc thường có mầu trắng thoogioong niêm mạc thực quản.+ vùng có tuyến : có các tuyến men tiêu hóa protin, gluxit và HCL, vùng này được chia ra ( khu tuyến thượng vị, khu tuyến thân vị, khu tuyến hạ vị) -lớp cơ: cơ dọc ở ngoài ( chạy theo chiều dạ day), cơ vòng ở giữa ( chạy nối 2 đường cong), cơ chéo ở trong( chạy từ lỗ thượng vị tới 2 đường cong) K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
6. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y -TK ph©n bè ®Õn d¹ dµy lµ TK sè X vµ TK giao c¶m (®¸m rèi mÆt trêi). §M lµ mét nh¸nh cña §M th©n t¹ng và 1 số nhành từ đọng mạch lách 3- Ph©n biÖt: *D¹ dµy ngùa: N»m sau c¬ hoµnh vµ gan chÐo theo chiÒu trªn d•íi, tr¸i ph¶i kho¶ng s•ên 14 - 17. lç th•îng vÞ vµ h¹ vÞ gÇn nhau hay ®•êng cong nhá ng¾n. Cã c¬ vßng th•îng vÞ rÊt PT nªn ngùa rÊt khã g©y n«n. Niªm m¹c bªn trong chia lµm 2 vïng: Khu kh«ng tuyÕn lín, khu cã tuyÕn chia lµm 3 vïng: Th•îng vÞ (nhá); th©n vÞ (réng); H¹ vÞ. *D¹ dµy lîn: Lµ d¹ dµy ®¬n hçn hîp. Năm phía trái xoang bụng,Khu th•îng vÞ cã mang nang lín (tói mï). Lç th•îng vÞ vµ h¹ vÞ xa nhau. Niªm m¹c chia thµnh 2 vïng: Vïng kh«ng tuyÕn nhá, vïng cã tuyÕn chia ra 3 vïng: th•îng vÞ, th©n vÞ, h¹ vÞ. Khu th•îng vÞ lín chiÕm 1/2 vïng cã tuyÕn. *D¹ dµy chã: lµ d¹ dµy loµi ¨n thÞt h×nh cong l•ìi liÒm niªm m¹c tất cả đều có tuyến. TÊt c¶ ®Òu cã tuyÕn: th•îng vÞ, th©n vÞ, h¹ vÞ. N»m ë vßng cung sôn s•ên 12,13 ®Õn kÐo dai tíi mám kiÕm X.øc. C©u 9: vÞ trÝ, hình thái CÊu t¹o, chøc n¨ng cña d¹ cá, tæ ong, l¸ s¸ch, mói khÕ? Tr¶ lêi: 1-D¹ cá:vị trí :Lµ tói lín nhÊt, hÇu nh• chiÕm toµn bé nöa tr¸i xoang bông, chiÒu dµi lín h¬n chiÒu réng. MÆt ngoµi chia mét c¸ch kh«ng hoµn toµn thµnh 2 tói kh«ng ®Òu nhau tói trªn (tr¸i) dµi h¬n tói d•íi (ph¶i), ®Çu tr•íc tói tr¸i th«ng víi thùc qu¶n, gÇn ®ã cã lç th«ng víi d¹ tæ ong. - hình thái CÊu t¹o, có lỗ thượng vị thông với thượng vị thông vs thực quản, cạnh lỗ thượng vị có lỗ thông vs dạ tổ ong. Mặt trong co gấp nếp phân cách dạ cỏ thành 2 nửa phải trái, toàn bộ niêm mác có các gai hình lá, hình sợi, khi gia súc già số lượng gai giảm dần.niêm mạc dạ cỏ ko có tuyến, thành dạ cỏ có các cơ đan vào nhau,phia ngoài được lá tạng x.p.macf bao phủ. -Chøc n¨ng: chưa thức ăn,Trong d¹ cá x¶y ra qu¸ tr×nh nhµo trén thøc ¨n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nhu ®éng cña d¹ cá. X¶y ra qu¸ tr×nh lªn men VSV nhê hÖ thèng VSV sèng trong d¹ cá, cã kh¶ n¨ng tiÕt ra men ®Ó ph©n gi¶i Xenlulozo, axit bÐo, lªn men ®•êng. 2- D¹ tæ ong: vị trí: Là tói nhá nhÊt sau c¬ hoµnh gi¸p tói tr¸i d¹ cá, ®Ì trªn sôn mám kiÕm X.øc kho¶ng gi÷a s•ên 6-8 phÝa tr¸i. - hình thái CÊu t¹o: niêm mạc có những gấp neepstaoj thành các ô như tổ của con ong, từ dạ tổ ông có lỗ thông xang dạ cỏ-Chøc n¨ng: Chøa thøc ¨n láng, kiÓm tra dÞ vËt gi÷ l¹i dÞ vËt kh«ng cho ®i vµo ®•êng tiªu hãa. 3-D¹ l¸ s¸ch: vị trí: Lµ mét tói trßn n»m kho¶ng s•ên 7-10 phÝa bªn ph¶i d•íi ®•êng th¼ng tõ khíp b¶ vai song song với mặt đất kể từ khớp bả vai cánh tay - hình thái CÊu t¹o, Cã 2 lç th«ng, lç th«ng 1 phÝa tr•íc th«ng víi r·nh thùc qu¶n, lç th«ng 2 phÝa sau th«ng víi d¹ mói khÕ, qua 1 gấp nếp niêm mạc gọi là cầu willken. Niêm mạc có những gấp nếp tạo thành các lá cong hinh lưới liềm xếp theo chu kỳ (2 bªn l¸ to cã 2 l¸ võa, 2 bªn l¸ võa cã 2 l¸ nhá, 2 bªn l¸ nhá cã 2 l¸ con) cã chõng 20 chu kú xÕp l¸ nh• vËy. -Chøc n¨ng: Lµ n¬i Ðp thøc ¨n thµnh những phiến mongrtawng diện tích tiếp xúc với men tiêu hóa 4-D¹ mói khÕ: vị trí: Lµ tói tiªu hãa hãa häc gièng nh• d¹ dµy ng•êi, d¹ dµy loµi ¨n thÞt vµ bªn ph¶i d¹ dµy ngùa, lîn. D¹ mói khÕ b¾t ®Çu tõ d¹ l¸ s¸ch b»ng mét lç th«ng réng phång to ra vµ n»m ng•îc chiÒu víi d¹ l¸ s¸ch råi thon l¹i th«ng víi t¸ trµng. Nã n»m bªn ph¶ixoang bụng sau d¹ l¸ s¸ch tõ X.s•ên 10-13 vµ kÐo dµi gÇn ®Õn gi¸p mám kiªm X.øc. - CÊu t¹o, hình thái: niêm mạc dạ mũi khế chia làm 3 vùng *Khu th•îng vÞ cã diÖn tÝch nhá v©y quanh lç th«ng mói khÕ cã c¸c gÊp nÕp niªm m¹c h×nh trßn trong ®ã cã mét gÊp nÕp lín h¬n cã t¸c dông h•íng thøc ¨n theo mét chiÒu tõ mói l¸ s¸ch ®Õn mói khÕ. *khu tuyÕn th©n vÞ chiÕm diÖn tÝch réng nhÊt, phÇn niªn m¹c cã c¸c gÊp nÕp niªm m¹c theo chiÒu däc, niªm m¹c cã nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch næi låi trong lßng d¹. *Khu tuyÕn h¹ vÞ phÇn cµi l¹i n»m sau d¹, réng h¬n th©n vÞ, trïng ®iÓm mót tr•íc khi vµo ruét non. - Chøc n¨ng: Tiªu hãa hãa häc cã men tiªu hãa thøc ¨n vµ HCl. C©u 10: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng ruét non cña gia sóc? Ph©n biÖt ruét non cña ngùa, bß, lîn, chã? Tr¶ lêi: 1-VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng ruét non cña gia sóc: Ruét non lµ phÇn tiªu ho¸ vµ hÊp thu chñ yÕu. N»m trong xoang bông lµ ®o¹n èng kÐo dµi lµ ®o¹n èng kÐo dµi tõ lç h¹ vÞ ®Õn van håi mang trµng, nã gÊp ®i gÊp l¹i nhiÒu lÇn trong xoang bông. CÊu t¹o chung cña ruét non: -Líp ¸o ngoµi do phóc m¹c t¹o thµnh. - Líp c¬ tr¬n gåm 2 líp: Líp c¬ däc: theo chiÒu däc. Líp c¬ vßng: tõ ®•êng cong nhá ®Õn ®•êng cong lín xen kÏ trong líp c¬ cã thÇn kinh m¹ch qu¶n. Ruét loµi ¨n thÞt cã líp c¬ chÐo máng. - Niªm m¹c: lµ líp biÓu m« ®¬n trô cã nhiÒu l«ng nhung (vi nhung), mçi tÕ bµo cã 3000 vi nhung t¨ng diÖn tÝch hÊp thô cña ruét ë niªm m¹c. Ruét non cã lç ®æ ra cña tuyÕn Lieberkun. Riªng ë t¸ trµng cã tuyÕn ruét Brunner. Ngoµi ra cßn cã nang kÝn l©m ba: H¹ch l©m ba n»m trong ruét(tr¾ng) tËp trung l¹i thµnh m¶ng Payer. Ruét non chia lµm 3 ®o¹n: T¸ trµng: §•îc cè ®Þnh nhê d©y ch»ng nèi gan vµo d¹ dµy, t¸ trµng, thµnh t¸ trµng, cã lç ®æ vµo èng dÉn tuþ vµ èng dÉn mËt. Kh«ng trµng: TiÕp theo t¸ trµng ®•îc cè ®Þnh nhê hÖ thèng mµng treo ruét. Niªm m¹c cã nhiÒu gÊp nÕp trªn c¸c gÊp nÕp cã hÖ thèng l«ng nhung, trªn mçi l«ng nhung cã c¸c vi nhung lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt lªn 30 lÇn, mçi tÕ bµo ®¬n trô cã kho¶ng 3000 vi nhung, xen kÏ gi÷a c¸c tÕ bµo biÓu m« cßn cã c¸c tÕ bµo h×nh ®µi d•íi niªm m¹c cã c¸c nang kÝn l©m ba tËp trung thµnh tõng ®¸m gäi lµ m¶ng Payer, cã chøc n¨ng s¶n sinh c¸c tÕ b¶o b¹ch cÇu. Thµnh kh«ng trµng dµy. Håi trµng ng¾n nèi víi ®o¹n manh trµng cña ruét giµ qua phÇn nèi håi trµng, manh trµng cã cÊu t¹o 1 vßng c¬ tr¬n vµ van 1 chiÒu (van håi manh trµng). K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
7. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y *Chøc n¨ng: TiÕt men ®Ó tiªu ho¸ thøc ¨n. HÊp thô thøc ¨n chñ yÕu ë ruét nµy. 2-Ph©n biÖt ruét non cña ngùa, bß, lîn, chã: *Ngùa: T¸ trµng tõ h¹ vÞ vßng sang ph¶i t¹o thµnh ®•êng cong h×nh ch÷ S dµi kho¶ng 1m. C¸ch h¹ vÞ 12cm cã lç ®æ vµo cña èng dÉn tuþ vµ èng dÉn mËt. Kh«ng trµng dµi 12-16m n»m ë hâm h«ng tr¸i. Håi trµng ng¾n vµ khã ph©n biÖt víi kh«ng trµng vµ cã nhiÒu m¶ng Payer. *Bß: T¸ trµng n»m ë kho¶ng s•ên 12-13 d•íi ®•êng ngang kÓ tõ khíp chËu ®ïi song song víi mÆt ®Êt ®i tõ h¹ vÞ ng•îc lªn vïng h«ng ph¶i t¹o gÊp khóc h×nh ch÷ U, c¸ch h¹ vÞ 60-70cm cã lç ®æ vµo cña èng dÉn mËt sau ®ã 30-35cm cã lç ®æ vµo cña èng dÉn tuþ. Kh«ng trµng gÊp ®i gÊp l¹i nhiÒu lÇn n»m ¸p s¸t thµnh bông ph¶i, n»m trªn ®•êng ngang kÎ tõ gi÷a Xg ®ïi ®Õn X.s•ên 12. Håi trµng ng¾n kho¶ng 1m n»m tr•íc hâm h«ng ph¶i. *Lîn: T¸ trµng dµi 40-90cm men theo vßng cung s•ên ph¶I, phÝa sau gi¸p ®Çu tr•íc thËn ph¶i. C¸ch h¹ vÞ 2-5cm cã lç ®æ vµo cña èng dÉn mËt c¸ch h¹ vÞ 15-20cm cã lç ®æ vµo cña èng dÉn tuþ. Kh«ng trµng dµI 3-6m n»m sau vïng bông tr¸i cã nhiÒu tuyÕn ruét. Håi trµng tõ vïng bông tr¸i vßng sang ¸p s¸t thµnh bông ph¶i ®æ vµo ruét giµ. *Chã: T¸ trµng tõ phÝa thËn ph¶I vÒ sau ®Õn mÆt d•íi ®èt h«ng 5-6. Kh«ng trµng cã 6-8 gÊp khóc n»m phÝa vïng bông tr¸i. Håi trµng n»m phÝa ph¶I xoang tõ t¸ trµng ®Õn ®èt h«ng 1-2. C©u 11: CÊu t¹o t¸c dông, chøc n¨ng cña ruét giµ? Ph©n biÖt vÞ trÝ c¸c ®oµn ruét giµ cña bß, ngùa, lîn, chã? Tr¶ lêi: 1-CÊu t¹o chøc n¨ng cña ruét giµ:Cã ®•êng kÝnh lín, n»m cè ®Þnh trong xoang bông nhê mµng treo ruét giµ. Ngoµi cïng lµ líp niªm m¹c. Trong lµ líp c¬ gåm 2 líp c¬ däc tËp trung thµnh tõng bã. C¬ vßng ë trong th¾t l¹i tõng ®o¹n, phÇn gi¸p víi trùc trµng lµ c¬ v©n. Líp niªm m¹c kh«ng cã hÖ thèng l«ng nhung, líp h¹ niªm m¹c kh«ng cã c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch, thµnh ruét cã c¸c nang kÝn l©m ba ph©n t¸n. *Chøc n¨ng: Lªn men VSV t¹o vitamin, chøc n¨ng hÊp thu chñ yÕu lµ hÊp thu n•íc vµ t¹o khu«n ph©n. Ruét giµ ph©n lµm 3 ®o¹n manh trµng: Lµ n¬I x¶y ra qu¸ tr×nh lªn men t¹o axit bÐo vµ c¸c axit amin. -KÕt trµng lµ ®o¹n dµI nhÊt cña ruét giµ. -Trùc trµng cã ®o¹n dµI n»m trong xoang bông, ®o¹n sau n»m trong xoang chËu, ¸p s¸t mÆt d•íi x•¬ng khum. Trùc trµng th¼ng kh«ng cã u b•íu, niªm m¹c cã c¸c gÊp nÕp däc. Líp c¬ vµ líp niªm m¹c liªn kÕt láng lÎo víi nhau. 2-VÞ trÝ c¸c ®oµn ruét giµ cña bß, ngùa, lîn, chã: *Ngùa: Manh trµng PT cã ®•êng kÝnh lín dµI kho¶ng 1m, bÒ mÆt cã nhiÒu u b•íu, manh trµng cã qu¸ tr×nh lªn men chÊt x¬, manh trµng gåm 3 phÇn:+Gèc manh trµng th«ng víi kÕt trµng n»m ë gi÷a gãc h«ng xg c¸nh chËu vµ xg s•ên 18, gi¸p mÆt d•íi thËn ph¶i. +Th©n ®I xuèng d•íi vÒ tr•íc ¸p s¸t thµnh bông ph¶i. + §Ønh tùa lªn mám kiÕm xg øc. KÕt trµng gÊp lµm 4 ®o¹n d•íi ph¶i tõ gèc manh trµng ®i xuèng d•íi vÒ tr•íc ®Õn mám kiÕm x•¬ng øc, vßng sang tr¸i t¹o vßng cong øc. §o¹n d•íi tr¸i tõ vßng cong øc, vßng ng•îc chiÒu víi ®o¹n trªn ®Õn cöa vµo x•¬ng chËu gÊp ng•îc l¹i t¹o thµnh vßng cong chËu. §o¹n trªn tr¸I ®Ì lªn ®o¹n d•íi tr¸i ®Õn phÝa tr•íc t¹o thµnh vßng cong hoµnh. §o¹n trªn hoµnh tõ vßng cong hoµnh ®Ì lªn ®o¹n d•íi ph¶i, ®i vÒ sau ®Ó tiÕp vµo tiÓu kÕt trµng. TiÓu kÕt trµng lµ ®o¹n ng¾n ®æ vµo trùc trµng. * Bß: Manh trµng kh«ng PT nh• ngùa. Dµi 70-75cm, bÒ mÆt ph¼ng kh«ng cã u b•íu. Gèc manh trµng n»m gÇn gãc h«ng ph¶i. PhÇn th©n ®I xuèng d•íi vÒ tr•íc ¸p thµnh bông ph¶i. §Ønh tiÕp gi¸p ®Çu d•íi X. s•ên 12-13. KÕt trµng: §¹i kÕt trµng t¹o thµnh c¸c vßng trßn ®ång t©m n»m ë chÝnh gi÷a hâm h«ng ph¶i(KÕt trµng h×nh lµ bón). *Lîn: Manh trµng kh«ng PT n»m phÝa bông ph¶I tõ d•íi thËn ph¶I ®Õn cöa vµo x•¬ng chËu. KÕt trµng: §¹i kÕt trµng h×nh xo¾n èc, n»m gi÷a vïng bông tr¸i. * Chã: Manh trµng nhá n»m phÝa ph¶i xoang bông ë kho¶ng ®èt h«ng 2-4. KÕt trµng chia lµm 3 ®o¹n: KÕt trµng lªn: Tõ mÆt trong t¸ trµng lªn trªn vÒ tr•íc ®Õn gi¸p d¹ dµy. KÕt trµng ngang: §i tõ ph¶i sang tr¸i(®o¹n nµy ng¾n). KÕt trµng xuèng:Tõ ®•íi thËn tr¸i ®Õn trùc trµng. C©u 12:VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng tuyÕn n•íc bät? Tr¶ lêi: 1-VÞ trÝ: Lµ hÖ thèng c¸c tuyÕn n»m trong xoang miÖng. 2-CÊu t¹o:Cã 3 ®«I tuyÕn: D•íi tai, d•íi hµm, d•íi l•ìi. CÊu t¹o cña chóng cã 3 lo¹i tuyÕn, tuyÕn t•¬ng tiÕt ra n•íc bät cã Protein vµ men, tuyÕn nhên tiÕt ra nhên cã nhiÒu muxin vµ tuyÕn pha lµ tuyÕn hçn hîp.TuyÕn d•íi tai lµ tuyÕn t•¬ng ®èi to cã mµu vµng nh¹t tõ c¸nh x•¬ng ¸t l¸t ®Õn nh¸nh th¼ng ®øng xg hµm d•íi. Víi lîn, cõu tuyÕn nhên xen kÏ tuyÕn t•¬ng. Loµi ¨n thÞt lµ tuyÕn pha. Tr©u, bß, lîn lµ tuyÕn t•¬ng. èng dÉn n•íc bät lµ èng Stenon ®Ó vµo miÖng ë ngay r¨ng hµm trªn sè 2, 3(bß, ngùa). TuyÕn d•íi hµm to h¬n tuyÕn d•íi tai, n»m ë c¸nh x•¬ng ¸t l¸t ®Õn nh¸nh xg thiÖt cèt. Víi tr©u, bß, lîn, dª, cõu: TuyÕn nhên. Ngùa tuyÕn pha. Chã tuyÕn t•¬ng. èng tiÕt ra lµ èng Wharton ®æ vµo xoang miÖng ë vßng cung r¨ng cöa hµm d•íi (bß, lîn), ®æ ra ®Ønh gai thÞt hai bªn d©y hµm l•ìi(ngùa). TuyÕn d•íi l•ìi lµ tuyÕn máng, dÑt dµi tõ sau ra tr•íc gåm 2 thuú xÕp chång lªn nhau. TuyÕn gåm 2 phÇn: PhÇn trªn dµi gåm nhiÒu thuú nèi víi nhau kh«ng chÆt. C¸c èng tiÕt lµ èng Rivinus ®éc lËp víi nhau ®æ ra c¸c gai thÞt xÕp thµnh 1 hµng ë 2 mÆt bªn cña l•ìi. PhÇn d•íi ng¾n dµy c¸c thuú liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau cã èng tiÕt lµ èng Bartholin hoÆc ®I riªng hoÆc nhËp víi èng Wharton. Riªng ngùa tuyÕn nµy kh«ng chia 2 phÇn vµ chØ cã èng Rivinus. K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
8. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y 3-Chøc n¨ng:n•íc bät lµm tÈm •ít thøc ¨n, dÔ nuèt vµ gióp vËt biÕt mïi vÞ. NgoµI ra cßn chøa men chuyÓn ho¸ ®•êng, s¸t trïng, ë nhai l¹i cßn trung hoµ axit ë d¹ cá. C©u 13: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ? Tr¶ lêi: *VÞ trÝ: lµ èng tiªu ho¸ cña c¬ thÓ, lµ c¬ quan n»m trong xoang bông cã h×nh d¶i dµI vµ b¸m men theo ®•êng cong nhá cña t¸ trµng phÇn lín n»m nghiªng vÒ phÝa ph¶i. Ngùa tõ s•ên 16-17 phÝa bªn phµi. Bß tõ xg s•ên 12 ®Õn X.sèng h«ng 2-4. Lîn : thùy phải men theo tá tràng đén cạnh trong thận phải . thùy trái tựa vào thận trái và lách, trong khoảng 2 đót cuối đén 2 đót hông đầu *CÊu t¹o: -PhÇn ngo¹i tiÕt: Gåm c¸c chïm tuyÕn,có các tế bào tiết dịch giống tuyến nước bọt dưới hàm. Các chất tiết theo ống dẫn nhỏ sau đó tập trung thành các ống dẫn lớn đỏ vò tá tràng.ngựa : có 1 ống chính và 1 ông phụ, bỏ-lợn có 1 ống, chó có 2-3 ống -PhÇn néi tiÕt: CÊu t¹o gåm c¸c ®¶o tuþ (§¶o langerhan). Gåm c¸c Tế bào C, D, D1 tham gia qu¸ tr×nh tiÕt hormon của tế bào anfa và beeta.TÕ bµo anfa chiếm 20% tiÕt glucagon lµm t¨ng ®•êng huyÕt, tÕ bµo B tiÕt Isnulin lµm gi¶m ®•êng huyÕt. §M: §M th©n t¹ng. TK giao c¶m vµ phã giao c¶m. *Chøc n¨ng: Võa cã chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt. Ngo¹i tiÕt tiÕt men tiªu ho¸ nh•: amilaza, tripsin, lipaza Néi tiÕt: TiÕt Glucagon vµ Insulin ®iÒu hoµ ®•êng huyÕt. C©u 14: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña gan bß, ngùa, lîn, chã? Tr¶ lêi: *VÞ trÝ: nằm trong xoang bụng theo chiều trên dưới, phải trái, trc giáp cơ hoành sau giáp dạ dày. Dây chằng vành cố định cạnh trái gan vào cơ hoành. Dây chàng gan đi từ mặt sau tới bờ cong nhỏ của dạ dày và tá tràng *hình thái: gan có hình khối có 2 cạnh trên và dưới, 2 mặt trc và sau -Ngùa N»m phÝa bªn ph¶I vµ mét phÇn nhá phÝa bªn tr¸i. Bªn ph¶i tõ s•ên 10-15. Bªn tr¸i 7-10. -Bß: chØ n»m bªn ph¶i tõ sôn s•ên 6- 13. -Lîn: Ph¶i tõ X.s•ên 7-13, tr¸I tõ 8-10. -Chã: Ph¶I tõ 10-13, tr¸i tõ 10-12. Gan gi÷ trong xoang phóc m¹c bëi c¸c d©y treo gan: D©y ch»ng vµnh lµ d©y ch»ng buéc tõ c¬ hoµnh ®Õn gan phÝa bªn tr¸i. D©y ch»ng gan ®i tõ mÆt sau ®•êng cong nhá d¹ dµy ®Õn gan. *CÊu t¹o: + Líp ngoµi lµ líp t•¬ng m¹c s¸t t•¬ng m¹c lµ líp mµng sîi b»ng tæ chøc liªn kÕt b¸m chÆt vµo mÆt t•¬ng m¹c. MÆt trong cña mµng sîi s¸t vµo trong thµnh nhiÒu bøc ng¨n nhá bao quanh c¸c tiÓu thuú. ë gan lîn bøc ng¨n nµy dµy vµ chia ra thµnh c¸c tiÓu thuú gan râ rÖt. + M« gan: Mµu n©u nhiÒu h¹t nhá h×nh ®a gi¸c gäi lµ tiÓu thuú gan. Trong tiÓu thuú c¸c tÕ bµo xÕp theo h×nh nan hoa xe ®¹p gäi lµ bÌ Remark. 3 hay 4 tiÓu thuú chôm l¹i xung quanh 1 kho¶ng cöa gäi lµ qu·ng cöa Kiecnan. Trong ®ã cã §M gian thuú, TM gian thuú, èng mËt gian thuú. + Gan cã nhiÒu m¹ch qu¶n. §M gan b¾t nguån tõ §M th©n t¹ng ®I vµo rèn gan tr•íc ®ã ph¸t ra nh¸nh §M tói mËt, §M t¸ trµng, TM cöa lµ TM c¬ n¨ng ®I vµo rèn gan thu håi m¸u cña ®•êng tiªu ho¸ råi chia thµnh nhiÒu nh¸nh ®Õn c¸c tiÓu thuú h×nh thµnh c¸c TM gian thuú. TM gian thuú ph©n nhiÒu mao m¹ch nhá ®I vµo trong tiÓu thuú t¹o thµnh mét l•íi mao m¹ch nhá. L•íi nµy ®æ chung vµo TM gi÷a tiÓu thuú. Nh• vËy ë tiÓu thuú m¸u ch¶y tõ chu vi vµo trung t©m. M¸u ë TM gi÷a tiÓu thuú ch¶y vÒ ®¸y cña tiÓu thuú råi qua TM tËp hîp ®æ vÒ TM gan ®Õn TM chñ sau. +TK: D©y phÕ vÞ (TK sè X), tõ ®¸m rèi mÆt trêi. +C¸c ®•êng dÉn mËt: mËt tiÕt tõ c¸c TB gan ch¶y vµo c¸c ®•êng dÉn mËt trong tiÓu thuú ®Õn «ng quanh tiÓu thuú vµ tËp trung èng to ch¶y trong qu·ng cöa Kiecnan c¸c èng nµy tËp hîp l¹i thµnh nh÷ng èng to dÇn lªn ®Õn èng mËt ngoµI gan ®æ vµo tói mËt råi tõ tói qua èng d©n mËt vµo t¸ trµng qua lç Cholendocus. *Chøc n¨ng cña gan: TiÕt ra mËt xö lý mì, s¶n xuÊt ra ure tham gia bµI tiÕt, t¹o s¾c tè mËt, tÝch tr÷ Glycogen, b¶o vÖ c¬ thÓ (Kupper) lµ tuyÕn néi tiÕt ®iÒu hoµ ®•êng huyÕt, chèng ®éc, s¶n ra Heparin (kh«ng ®«ng m¸u) thêi kú bµo thai gan lµ khÝ quan t¹o huyÕt. C©u 15: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña xoang mòi? Ph©n biÖt lç mòi cña ngùa, bß, lîn, chã? Tr¶ lêi *VÞ trÝ: Lµ 2 xoang n»m 2 bªn bøc sôn mòi, ng¨n gi÷a mòi tõ lç mòi ®Õn phiÕn sµng. Giíi h¹n: Thµnh ngoµI lµ xg liªn hµm, hµm trªn. Thµnh trong lµ bøc ng¨n gi÷a mòi(sôn mòi). Thµnh trªn lµ xg mòi, thµnh d•íi lµ vßm khÈu c¸i(3 xg t¹o thµnh). §Çu tr•íc xg mòi lµ lç mòi, ®Çu sau gi¸p víi t¶ng bªn xg sµng vµ th«ng víi yÕt hÇu. Trong xoang mòi cã c¸c xg èng cuén. * CÊu t¹o xoang mòi: +C¸c xg hîp thµnh:X•¬ng mòi, Xg hµm trªn, xg liªn hµm, xg l¸ mÝa. Bøc ng¨n gi÷a mòi b»ng sôn. NgoµI ra cßn cã xg sµng, xg l¸ mÝa. +Niªm m¹c mòi l¸t mÆt trong xoang mòi vµ kÐo lªn vµo mÆt trong c¸c xoang sä. Niªm m¹c chia lµm 2 vïng: H« hÊp(tr•íc), khøu gi¸c(sau). Vïng h« hÊp: ë phÝa tr•íc mµu hång, tÇng biÓu m« cã nhiÒu TB h×nh ®µI, tiÕt dÞch nhÇy. Cã t¸c dông b¶o vÖ(quyÖn lÊy vËt l¹ lät vµo) ngoµI ra ë phÝa s©u h¬n còng cã TB nµy tiÕt dÞch nh•ng lo·ng h¬n ®Ó ho¸ Èm luång kh«ng khÝ. MÆt trªn gîn lªn nh÷ng l«ng rung, sù vËn ®éng cña nã g¹t ra ngoµI nh÷ng dÞch nhÇy, bôi. Vïng khøu gi¸c:ë phÝa sau mµu n©u vµng. TÇng biÓu m« cã nhiÒu TB thÇn kinh khøu gi¸c.+ M¹ch qu¶n: Lµ nh¸nh cña §M hµm vµ §M mÆt. +ThÇn kinh:D©y TK sè V c¸c sîi vËn ®éng tõ d©y TK sè VII. TK khøu gi¸c (TKsè I) xuÊt ph¸t tõ niªm m¹c khøu gi¸c chui qua phiÕn n»m ngang xg sµng råi vÒ thuú khøu gi¸c phÝa tr•íc mÆt d•íi b¸n cÇu ®¹i n·o. * Ph©n biÖt lç mòi cña ngùa, bß, lîn, chã: - Ngùa: Lç mòi h×nh dÊu hái, trong xoang mòi cã lç ®æ ra cña èng dÉn lÖ. C¸nh mòi cö ®éng linh ho¹t. Kh«ng cã èng cuén sµng. -Bß: Lç mòi cã h×nh trøng vµ c¸ch xa nhau, gi÷a 2 lç mòi cã mét kho¶ng réng lµ g•¬ng mòi, m«i kh«ng cã l«ng nhung, cã c¸c TB s¾c tè K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
9. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y ®en vµ c¸c TB tiÕt chÊt nhên nªn g•¬ng mòi m«I lu«n Èm •ít.-Lîn: 2 lç mòi nhá, g•¬ng mòi m«i rÊt PT. -Chã: Cã g•¬ng mòi, gi÷a g•¬ng mòi cã r·nh s©u. C¸nh mòi ho¹t ®éng linh ho¹t. Kh«ng cã èng cuén sµng. C©u 16: VÞ trÝ, cÊu t¹o, c¬ chÕ ho¹t ®éng vµ t¸c dông cña thanh qu¶n? Tr¶ lêi *VÞ trÝ: Lµ mét xoang ng¾n n»m gi÷a yÕt hÇu vµ khÝ qu¶n, d•íi xg thiÖt cèt. *CÊu t¹o:Toµn bé ®•îc cÊu t¹o b»ng sôn, liªn hÖ víi nhau b»ng c¬ va d©y ch»ng. 1-Sôn tiÓu thiÖt: H×nh gièng l¸ bÌo nhËt b¶n ®Çu nhän tr«I tù do, ®¸y khíp víi sôn gi¸p tr¹ng. 2- Sôn gi¸p tr¹ng gièng nh• b×a s¸ch cã 2 m¶ng bªn h×nh ch÷ nhËt mµ g¸y s¸ch nèi víi nhau ë d•íi thµnh mÆt d•íi thanh qu¶n. cạnh trước khớp với x.lưỡi và sụn tiêu thiệt, cạnh sau khớp với sụn nhẫn 3-Sôn phÔu: Gièng c¸I phÔu, ë tr•íc thµnh gåm 2 m¶nh. §©y lµ 2 m¶nh vËn ®éng nhÊt cña thanh qu¶n. C¹nh tr•íc ®Çu trªn gièng nh• ®Çu vßi Êm tÝch, cïng víi sôn tiÓu thiÖt giíi h¹n cöa vµo thµnh qu¶n. §Çu d•íi nh« vµo lßng thanh qu¶n thµnh mét u lµm chç b¸m cho d©y tiÕng. D©y tiÕng lµ mét d©y ch»ng c¨ng tõ u tiÕng dÕn mÆt trªn th©n sôn gip¸ tr¹ng. Hai d©y tiÕng ®èi xøng nhau, chÝnh gi÷a cã mét khe gäi lµ cöa tiÕng. 4-Sôn nhÉn: gièng c¸I nhÉn ®eo tay, cã quai nhá ë phÝa d•íi vµ mÆt ®¸ trªn. C¹nh tr•íc khíp víi sôn phÔu vµ gi¸p tr¹ng c¹nh sau nèi víi vßng sôn khÝ qu¶n b»ng mét mµng sîi. *C¸c c¬: gåm cã: -C¬ ngo¹i lai: + C¬ øc gi¸p kÐo lïi thanh qu¶n. +C¬ thiÖt gi¸p kÐo thanh qu¶n vÒ phÝa tr•íc trong khi nuèt. +C¬ thiÖt tiÓu thiÖt.-C¬ néi bé: +C¬ nhÉn gi¸p, +C¬ nhÉn phÔu sau, +c¬ nhÉn phÔu bªn: N»m lÊp trong sôn gi¸p trong tõ c¹nh tr•íc sôn nhÉn ®Õn mÆt ngoµI sôn phÔu, +C¬ gi¸p phÕu: N»m lÊp sôn gi¸p tr¹ng ®Õn mÆt ngoµI phÔu ®Õn gi¸p tr¹ng, +C¬ phÔu. Niªm m¹c: Thanh qu¶n lµ phÇn nèi tiÕp niªm m¹c xoang miÖng vµ yÕt hÇu. Niªm m¹c chia ra lµm 3 phÇn: PhÇn tr•íc cña thanh qu¶n: Niªm m¹c xoang tiÓu thiÖt, n»m ë mÆt trªn sôn tiÓu thiÖt tr•íc d©y tiÕng, niªm m¹c phÇn nµy cã c¶m gi¸c cao ®é. PhÇn cöa thanh qu¶n: Lµ khe hÑp h×nh thoi, 2 c¹nh d•íi lµ d©y tiÕng ®Õn khe hÑp cöa tiÕng. 2 c¹nh trªn h×nh thoi lµ 2 c¹nh tr•íc cña sôn phÔu ®Õn khe réng(cöa thë). PhÇn sau thanh qu¶n: Niªm m¹c vïng nay kÐo liÒn víi niªm m¹c khÝ qu¶n, Ýt nh¹y c¶m. *C¬ chÕ ho¹t ®éng vµ t¸c dông cña thanh qu¶n: Thanh qu¶n còng nh• lç mòi cã thÓ më réng ra ®Ó kh«ng khÝ vµo nhiÒu hay Ýt tuú theo nhu cÇu hô hấp của gia sóc. NÕu c¸c c¬ co rót ë ®ã bÞ tª liÖt dÉn ®Õn gia sóc khã thë. Ngoµi ra thanh qu¶n cã c¸c d©y tݪng nªn nã còng lµ khÝ quan cña tiÕng kªu, nãi. Sù ph¸t ra thanh ©m lµ do c¸c c¬ néi bé co gi·n. Khi c¬ nhÉn, phÔu, bªn co rót d©y tiÕng dang réng h×nh ch÷ V. C¬ nhÉn phÔu sau co rót, sôn phÔu réng ra d©y tiÕng dang réng ra. Cöa tiÕng më réng, kh«ng khÝ ë phæi qua khÝ qu¶n ra ngoµi vµ ch¹m vµo d©y tiÕng dÉn ®Õn ph¸t ra ©m thanh. Tuú theo ®é c¨ng trïng mµ cã ©m s¾c kh¸c nhau: Khi c¬ phÔu co rót th× d©y tiÕng gÇn nhau vµ cöa tiÕng hÑp l¹i vµ kh«ng ph¸t ©m thanh. C©u 17: VÞ trÝ, cÊu t¹o cña khÝ qu¶n? Tr¶ lêi *VÞ trÝ: lµ mét èng dÉn khÝ tõ thanh qu¶n ®Õn rèn phæi, gåm nhiÒu vµnh sôn kÕ tiÕp nhau, cã t¸c dông nh• c¸i khung ®¶m b¶o cho nã kh«ng bÞ bÑp xuèng lµm t¾c ®•êng h« hÊp, gåm 2 phÇn: -PhÇn cæ tõ thanh qu¶n ®Õn cöa vµo lång ngùc n»m d•íi thùc qu¶n phÇn sau gi¸p c¬ dµi cæ và thần kinh X, Trc cửa vào lồng ngực năm // phía bên phải thực quản -PhÇn ngùc: Tõ cöa vµo lång ngùc ®Õn rèn phæi n»m d•íi c¬ dµi cæ, d•íi thùc qu¶n ®Õn rèn phæi chia ra phÕ qu¶n tr¸i vµ phÕ qu¶n ph¶i n¨m gi÷a 2 l¸ phÕ m¹c, trªn chñ tÜnh m¹ch chủ trc, bên phải cung đọng mạch churphias trc tim khoảng x.sườn từ 4-6, khid quản phân làm 2 nhanhsphees quản gốc phải và trái *CÊu t¹o:-Gåm 50 vßng sôn h×nh ch÷ C nèi víi nhau bëi 1 vßng mµng ®µn håi phÝa sau øng víi ph©n khuyÕt cña vµnh sôn lµ mét tÊm c¬ tr¬n nªn khÐp kÝn vµnh sôn vµ tùa vµ thùc qu¶n, cÊu tróc nµy lµm cho thùc qu¶n vÉn cã thÓ co gi·n ®•îc vµ thøc ¨n ®i qua thùc qu¶n kh«ng bÞ c¶n trë.- Líp niªm m¹c gièng niªm m¹c thanh qu¶n: Th•îng b× lµ líp nhiÒu tÇng TB h×nh trô, phñ nh÷ng l«ng rung ®éng h•íng ho¹t ®éng tõ trong ra ®Ó g¹t ra ngoµi nh÷ng dÞch nhÇy do c¸c tuyÕn nhÇy tiÕt ra. M¹ch qu¶n nu«i d•ìng lµ nh¸nh lªn cña §M cæ vµ §M th©n c¸nh tay. TK d©y lïi vµ d©y giao c¶m. C©u 18: Ph©n biÖt xoang ngùc vµ xoang phÕ m¹c? Tr¶ lêi *Xoang ngùc :µ kho¶ng giíi h¹n ë phÝa trªn bëi c¸c ®«t xg sèng l•ng, 2 bªn giíi h¹n bëi c¸c xg s•ên vµ c¸c c¬ liªn s•ên, phÝa trước là cửa vào lông ngực, phía sau là cơ hoành dưới là x.ức và các cơ vùng ức *Xoang phÕ m¹c:N»m trong xoang ngùc vµ ®•îc giíi h¹n gi÷a 2 l¸ phÕ m¹c. 1-L¸ thµnh lãt mÆt trong c¸c xg vµ c¸c c¬ vïng ngùc, khi ®i vµo ®•êng trung tuyÕn cña xoang ngùc 2 l¸ thµnh ¸p l•ng vµo nhau t¹o thµnh tung c¸ch m¹c hay bøc ng¨n gi÷a chia xoang ngùc thµnh 2 nöa kh«ng th«ng nhau.Trong tung c¸ch m¹c cã chøa thùc qu¶n, khÝ qu¶n, §M chñ, phÝa d•íi tung c¸ch m¹c më réng chøa tim. 2- L¸ t¹ng phñ l•ít bÒ mÆt 2 l¸ phæi gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ phæi t¹o thµnh xoang ¶o gäi lµ xoang phÕ m¹c. Bªn trong chøa dÞch phÕ m¹c cã t¸c dông b«i tr¬n vµ g¾n kÕt l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng l¹i víi nhau. ¸p lùc trong xoang phÕ m¹c lu«n thÊp h¬n ¸p lùc kh«ng khÝ bªn ngoµi gäi lµ ¸p lùc ©m K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
10. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 19: cÊu t¹o, h×nh th¸i của p ổ . p n b ệt p ổ cña phæi bß, ngùa, lîn, chã? Tr¶ lêi *vị trí : hai lá phổi năm trong xoang ngực nối vs nhau qua 2 phế quản gốc và được ngăn cách bởi phế mạc giữa *hình thái: mặt ngoài nhẵn bóng được bao bạo bởi lá phế mạc , màu sác phổi thay đổi theo tuổi, bề mặt có nhiều chấm đen hoặc đỏ sẫm và có đường danh giới giữa các tiêu thùy, mỗi phổi có 2 mặt(mặt ngoài và mặt trong) 1 đáy và 1 dỉnh *cấu tạo: phổi được cấu tạo bởi hệ thông ống và các túi rỗng chứa không khí phân nhánh gọi là cây phế quản. Đi kèm theo các ống phế quản là các đọng mạch, tĩnh mạch phổi các mạch lâm ba, các đám rối thần kinh nằm xen ké* ë ngùa:Ph©n thuú kh«ng râ rµng v× kh«ng cã r·nh s©u ®Ó ph©n chia c¸c thïy. Cã thÓ coi nh• mçi l¸ phæi ph©n 2 thuú chÝnh: Thuû ®Ønh, thuú ®¸y ngoµi ra cã thuú phô ë mÆt trong cña l¸ phæi ph¶i. p n b ệt p ổ cña phæi bß, ngùa, lîn, chã *Bß: §o¹n khÝ qu¶n c¸ch chç ph©n nh¸nh 2 phÕ qu¶n gèc 3-4cm t¸ch 1 nh¸nh phÕ qu¶n nhá ®Ó ph©n vµo cho thuú ®Ønh phÝa bªn ph¶i, phæi bß cã nh÷ng r·nh s©u ®Ó ph©n thuú phæi 1 c¸ch râ rµng, l¸ phæi tr¸i: Thuú ®Ønh, thuú tim, thuú hoµnh. L¸ phæi ph¶i: Thuú ®Ønh, thuú tim trªn, thuú tim d•íi, thuú hoµnh, 1 thuú phô ë mÆt trong l¸ phæi ph¶i. *Lîn: Cã 1 nh¸nh phÕ qu¶n t¸ch ë ®o¹n khÝ qu¶n ®Ó ph©n vµo cho thuú ®Ønh ë phÝa bªn ph¶i tr•íc khi ph©n 2 phÕ qu¶n gèc. L¸ phæi tr¸I cã thuú ®Ønh, thuú tim, thuú hoµnh. L¸ phæi ph¶i: thuú ®Ønh, thuú tim, thuú hoµnh, thuú phô. *Chã: L¸ phæi tr¸i: thuú ®Ønh, thuú tim, thuú hoµnh,. L¸ phæi ph¶i: thuú ®Ønh, thuú tim, thuú hoµnh, thuú phô. C©u 20: Ph©n biÖt xoang bông vµ xoang phóc m¹c? C¸c c¬ quan n»m trong mµng lãt vµ ngoµi mµng lãt? Tr¶ lêi 1-Xoang bông lµ mét xoang lín trong c¬ thÓ giíi h¹n bëi: PhÝa tr•íc lµ c¬ hoµnh,phÝa trªn lµ c¸c ®èt sèng vïng h«ng, hai bªn lµ c¸c c¬ trªn thµnh bông(c¬ chÐo bông ngoµi, c¬ chÐo bông trong, c¬ ngang bông). PhÝa d•íi lµ ®•êng tr¾ng, 2 bªn ®•êng tr¾ng cã c¬ th¼ng bông. PhÝa sau lµ cöa vµo xoang chËu 2- Xoang phóc m¹c lµ hÖ thèng c¸c khe hÑp th«ng víi nhau ®•îc giíi h¹n bëi líp mµng thanh m¹c gåm: L¸ thµnh: Phñ s¸t mÆt trong c¸c xg, c¬ giíi h¹n nªn x•¬ng bông. L¸ t¹ng: Lµ phÇn phñ lªn trªn bÒ mÆt c¸c c¬ quan trong xoang bông./+ KÑp gi÷a 2 l¸ lµ xoang phóc m¹c, 2 líp miÒn nµy rÊt tr¬n vµ cã kh¶ n¨ng tiÕt dÞch phóc m¹c lµm cho c¸c néi quan cã thÓ dÞch chuyÓn trong xoang bông dÔ dµng. +Do sù dÞch chuyÓn tõ lµ thµnh vµo l¸ t¹ng ®· h×nh thµnh nªn c¸c hÖ thèng c¸c d©y ch»ng. C¸c miÒn treo cã t¸c dông cè ®Þnh c¸c khÝ quan trong xoang bông vµo thµnh c¬ thÓ. C¸c hÖ thèng nµy cßn liªn kÕt c¸c khÝ quan víi nhau nh•:Mµng treo ruét, d¹ dµy, d©y ch»ng gan. 3-Tuú theo tÝnh chÊt ®•îc bao phñ l¸ thµnh nªn c¸c c¬ quan néi t¹ng mµ chia ra: *C¬ quan n»m trong mµng lãt: §•îc phóc m¹c bao phñ c¶ 4 mÆt: D¹ dµy, kh«ng, håi, manh, kÕt trµng. §o¹n tr•íc trùc trµng, l¸ch, èng dÉn trøng. *T¹ng gian mµng lãt ®•îc phóc m¹c bao phñ 3 mÆt: Gan, bãng ®¸i, * T¹ng ngoµi mµng lãt: §•îc phóc m¹c bao phñ 1 mÆt nh• t¸ trµng, tuþ, thËn. C©u 21: §Æc ®iÓm h×nh th¸i, cÊu t¹o của thận. vÞ trÝ cña thËn ë tr©u, bß, lîn, ngùa? Tr¶ lêi 1-§Æc ®iÓm h×nh th¸i, vị trÝ: gia súc có 2 quả thận là cơ quan sinh ra nước tiểu nằm ở 2 bên và dưới các đót sống lưng cuối và vùng hông. mỗi quả thận có 2 mặt, 2 cạnh, 2 đầu( mựt lưng áp sát phía dưới 2 bên cột song, công lồi và dc mỡ bao bọc, mặt bụng dẹt hơn, cạnh ngoài cong lồi, cạnh trong cong lõm chứa giốn thận, đầu trc hướng về phía ngực đầu sau hướng vè xoang chậu) 2-CÊu t¹o:ThËn n»m ngoµi xoang phóc m¹c ®•îc bäc trong mét bao sîi. PhÇn lâm lµ rèn thËn. PhÇn ngoµi lµ miÒn vá, phÇn trong lµ miÒn tuû./a-Xoang thËn:Th«ng ra ngoµi lµ rèn thËn. Thµnh xoang cã chç lâm. Chç nèi h×nh nãn gäi lµ gai thËn, ë ®Çu gai cã nhiÒu lç. Qua c¸c lç c¸c èng gãp tèng n•íc tiÓu vµo bÓ thËn, ë phÝa tr•íc còng nh• phÝa sau xoang cã chõng 4-5 gai. Chç lâm lµ ®µi thËn./b-Tæ chøc thËn: Nhu m« thËn chia lµm 2 vïng./* Vïng tuû: Cã th¸p thËn gäi lµ th¸p Mapighi. §¸y th¸p h•íng vÒ miÒn vá, ®Ønh h•íng vÒ xoang thËn, ®Ønh th¸p lµ gai thËn. Th¸p nä c¸ch th¸p kia bëi c¸c cét thËn bertin(lµ n¬i cho thÇn kinh vµ m¹ch qu¶n ®i qua)./* Vïng vá: Mµu nh¹t gåm cã: +Cét bertin tõ miÒn tuû ®©m ra./+C¸c th¸p Feranh tr«ng nh• c¸c l•ìi lª nhá tõ ®¸y th¸p thËn tíi bao thËn. Mçi th¸p thËn cã chõng 300-500 th¸p Feranh. Ngoµi ra cßn cã c¸c tæ chøc gi÷a c¸c th¸p Feranh gäi lµ mª ®¹o thËn. Trong th¸p Feranh cã c¸c tiÓu thÓ Malpighi, èng l•în gÇn, quai henlle lªn, henlle xuèng, èng l•în xa. -vÞ trÝ cña thËn ë tr©u, bß, lîn, ngùa? *ThËn ngùa mÆt ngoµi nh½n, thËn ph¶i h×nh tim n»m kho¶ng tõ s•ên 15-18 gåm c¸c ®èt sèng l•ng cïng sè. ThËn tr¸i h×nh bÇu dôc n»m tõ đốt lưng 17 ®Õn đốt h«ng 3. *Bß: MÆt ngoµi qu¶ thËn cã nhiÒu mói, thËn ph¶i dÑp, h×nh bÇu dôc n»m từ đót lưng 13 tới đót hông 3, ThËn tr¸i h×nh bÇu dôc, xo¾n vá ®ç v× bÞ d¹ cỏ ®Èy vµo gi÷a cét sèng h«ng, n»m tõ ®èt sèng h«ng 1 - 4. *Lîn: MÆt ngoµi nh½n, 2 qu¶ thËn ®Òu h×nh h¹t ®Ëu. ThËn ph¶i: N»m tõ c¹nh tr•íc mám ngang ®èt h«ng 1 ®Õn c¹nh tr•íc mám ngang ®èt h«ng 4. ThËn tr¸i: C¹nh sau mám ngang ®èt h«ng 1 h«ng 4. * ThËn chã: ThËn ph¶i n»m bªn ph¶i tõ đốt lưng 13 ®Õn ®èt h«ng 3. ThËn tr¸i n¨m phÝa bªn tr¸i tõ đốt hông 1 tới 3.+ H×nh th¸i trong: NÕu bæ ®«i qu¶ thËn ta thÊy thËn ngùa vµ thËn chã thuéc lo¹i 1 vó thËn, thËn bß, lîn thuéc lo¹i nhiÒu vó thËn. K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
11. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 22: Nªu tuÇn hoµn m¸u ë thËn vµ sù t¹o thµnh n•íc tiÓu? Gi¶i thÝch hiÖn t•îng sinh n•íc tiÓu? Tr¶ lêi 1-Nªu tuÇn hoµn m¸u ë thËn vµ sù t¹o thµnh n•íc tiÓu -§M thËn tr¸i hay ph¶i ®Òu t¸ch ra ë §M chñ sau. Th•êng chØ cã mét §M thËn cho 1 thËn -§M thËn sau khi chui vµo rèn thËn chia ra 2 nh¸nh(§i qua bÓ thËn, xoang thËn ®i vµo vïng cét Bertin) mét nh¸nh vµo th¸p Malpighi, 1§M gian thuú quanh th¸®Ó nu«i miÒn tuû sau ®ã c¸c nh¸nh ra miÒn vá gäi lµ cung §M then - ë miÒn vá nã cuén lµ thµnh qu¶n cÇu hay tiÓu thÓ Malpighi. M¹ch qu¶n vµo lín h¬n m¹ch qu¶n ra v× thÕ ¸p lùc m¸u ë §M vµo > §M ra. - Bao quanh tiÓu thÓ Malpighi lµ nang bowman, gåm 2 l¸ ë gi÷a trèng t¹o thµnh xoang - Do sù chªnh lÖch ¸p lùc m¸u nªn chÊt láng tõ m¸u thÊm qua thµnh mao qu¶n vµ xoang bowman ë ®ã gäi lµ n•íc tiÓu ®Çu(n•íc tiÓu ®Çu cã thµnh phÇn gièng huyÕt t•¬ng nh•ng cã thªm ®•êng Glucoza vµ muèi Na, K) -N•íc tiÓu ®Çu ®i theo 1 èng dµi ngo»n ngoÌo nèi víi xoang bowman ®ã lµ èng l•în gÇn. Nèi tiÕp víi èng l•în gÇn lµ quai Henlle xuèng, lªn, èng l•în xa. Trªn c¸c ®o¹n èng thËn nµy cã sù t¸i hÊp thu trë l¹i ®•êng vµ muèi kho¸ng thµnh n•íc tiÓu theo èng gãp ®æ vµo xoang thËn vµ bÓ thËn dÉn ®Õn èng dÉn niÖu ®Õn bµng quang -Tõ c¸c qu¶n cÇu malpighi ph¸t ra c¸c nh¸nh nu«i c¸c èng l•în vµ quai henlle. S©u ®ã cïng §M ra c¸c TM tËp trung l¹i ®Õn cung TM. Tõ cung TM ®i theo cét bertin ®Õn TM thËn. 2-Gi¶i thÝch hiÖn t•îng sinh n•íc tiÓu: Gåm 2 giai ®o¹n: Läc: Chªnh lÖch ¸p suÊt cña §M dÉn ®Õn thÈm thÊu qua mao qu¶n. T¸i hÊp thu: Chñ yÕu ë c¸c èng thËn nhá(l•în, quai henlle)./- èng l•în gÇn:Cã tÕ bµo biÓu m« cã d¹ng h×nh trô trªn bÒ mÆt cã nhiÒu nhung mao lµm t¨ng viÖc tiÕp xóc lªn 40 lÇn. - Quai henlle hÊp thu n•íc. - L•în xa: HÊp thu muèi, n•íc, cã tÝnh chÊt chñ ®éng. Nãi chung èng thËn nhá t¸i hÊp thu trë l¹i hÇu hÕt: Glucoza, axit amin, muèi,Na,K,Ca,Bicanbonat vµ n•íc, kh«ng hÊp thu ®•îc muèi Ure, SO4, PO4./ -Ng•êi ta thÊy 90 lÝt m¸u qua thËn ®•îc 1lÝt n•íc tiÓu. C©u 23: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña niÖu qu¶n? Tr¶ lêi 1-VÞ trÝ: Hai èng dÉn niÖu ®i tõ bÓ thËn ®Õn bãng ®¸i, èng bªn tr¸i ®i kem ®éng m¹ch chñ sau, èng bªn ph¶i ®i bªn TM chñ sau(ngoµi xoang phóc m¹c). ë tr•íc xoang chËu c¸c èng nµy ®i chen gi÷a ®éng m¹ch chËu ngoµi vµ ®éng m¹ch chËu trong sau ®ã b¾t cheo ®éng m¹ch chËu trong xuyªn qua l¸ thµnh xoang phóc m¹c vµo xoang chËu. §o¹n tõ ®Õn rèn thËn cöa vµo xoang chËu n»m ngoµi l¸ thµnh xoang phóc m¹c. §o¹n sau n»m trong xoang chËu niÖu qu¶n ë con ®ùc v¾t qua èng dÉn tinh xuyªn qua líp c¬ dµy vµ ®æ ra b»ng mét lç nhá trªn niªm m¹c gÇn cæ bãng ®¸i. NiÖu qu¶n con c¸i ë mÆt d•íi d©y ch»ng réng cña tö cung råi ®æ vµo bãng ®¸i nh• con ®ùc./ 2-CÊu t¹o: Gåm 3 líp:- Ngoµi lµ tæ chøc liªn kÕt cã thÇn kinh vµ m¹ch qu¶n t¹o l•íi mao qu¶n./- Gi÷a c¸c líp c¬ tr¬n gåm c¸c bã däc trong, vßng ngoµi, ®o¹n cuèi cã líp c¬ chÐo ë gi÷a lµm cho v¸ch èng dµy lªn. Khi c¸c líp c¬ co bãp sÏ tèng hÕt n•íc tiÓu xuèng bãng ®¸i./- Trong lµ líp niªm m¹c cã nhiÓu gÊp nÕp däc cã c¸c TB biÓu m« cã kh¶ n¨ng chuyÓn d¹ng cïng líp h¹ niªm m¹c dµy lµm cho èng cã h×nh d¹ng thay ®æi. §M: ë con ®ùc lµ nh¸nh cña ®éng m¹ch rènß(ë Bß), hay ®éng m¹ch èng dÉn tinh(Ngùa, lîn, chã). ë con c¸i lµ nh¸nh cña ®éng m¹ch tö cung vµ ®éng m¹ch tö cung ©m ®¹o. ThÇn kinh ph©n ®Õn tõ ®¸m rèi tö cung./ 3-Chøc n¨ng:NhiÖm vô dÉn n•íc tiÓu ®Çu tõ rèn thËn ®Õn cöa vµo xoang chËu ®Õn bµng quang. C©u 24: VÞ trÝ, c/t¹o, c/n¨ng dÞch hoµn vµ phô dÞch hoµn? 1: dÞch hoµn: a/ vị trÝ cña dÞch hoµn: - gia súcđực cã 2 dÞch hoµn, thêi kú bµo thai , dÞch hoµn n»m trong x/chËu. Bông ®Õn th¸ng thø 7 chui qua æ bÑn vµo trong bao dÞch hoµn(ngoµi x/bông vµ x/chËu). +/ Ngùa: Bao dÞch hoµn n»m ë gi÷a bÑn. +/ Bß: ë cuèi v¸ch bông, tr•íc ®o¹n cong h×nh ch÷ S cña d•¬ng vËt. +/ Lîn: B¹o dÞch hoµn n»m d•íi hËu m«n, sau rÔ d•¬ng vËt. +/ Chã: bao dÞch hoµn n»m d•íi hËu m«n, thÊp h¬n so víi lîn. *D/hoµn cã h×nh trøng n»m trong bao d/hoµn theo chiÒu th¼ng ®øng, cã ®Çu trªn , ®Çu d•íi vµ mét bªn th©n phÝ trong ®•îc bao phñ bëi phô d/hoµn. b.C/t¹o: Gåm líp mµng sîi vµ m« dich hoµn: +Mµng sîi: Do l¸ t¹ng phóc m¹c kÐo ®Õn lµm thµnh gäi lµ gi¸p m¹c riªng giÇu m¹ch qu¶n ë t/kinh , d•íi lµ líp mµng tr¾ng b»ng tæ chøc liªn kÕt. Tõ mµng tr¾ng ph¸t ra nhiÒu v¸ch ng¨n chia m« dÞch hoµn thµnh c¸c tiÓu thuú. C¸c v¸ch ng¨n tËp trung ë gi÷a thµnh thÓ l•íi. +M« d/hoµn: n»m trong c¸c tiÓu thuú chøa hÖ thèng èng sinh tinh uèn khóc. -c¸c tÕ bµo biÓu m« cña lßng èng (TBµo sertoni) sinh ra c¸c tÕ bµo tinh trïng ë c¸c g/®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau. -Xen kÏ gi÷a c¸c èng sinh tinh lµ tæ chøc kÏ cã c¸c t/bµo Leydig s¶n sinh hocm«n testosteron. -C¸c èng sinh tinh cong ®i vµo gi÷a trë thµnh èng sinh tinh th¼ng ®i lªn ®Çu trªn dÞch hoµn t¹o thµnh phôc dÞch hoµn. c/ C/n¨ng: S¶n xuÊt ra t/bµo s/dôc ®ùc (tinh trïng) vµ hocm«n testosteron(hocm«n cã t/dông kÝch thÝch ®Æc tÝnh sinh dôc thø cÊp ë con ®ùc) . Dich hoµn võa cã c/n¨ng néi tiÕt vµ võa cã c/n¨ng ngo¹i tiÕt. K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
12. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y 2/ Phô dÞch hoµn:(mµo tinh, ay t ƣợng oàn) a/ vị trÝ : mào tinh «m lÊy dÞch hoµn gåm: §Çu trªn, th©n, ®Çu d•íi hay ®u«i. -Phô dich hoµn ®•îc b¸m ®Çu trªn vµ men theo c¹nh bªn vµ ®i xuèng ®Çu d•íi dÞch hoµn. b/ C/t¹o: +Ngoµi: Phñ bëi líp mµng(gäi líp gi¸p m¹c riªng) bao phñ dÞch hoµn vµ phô d/hoµn. +/§Çu trªn mµo tinh chøa tõ 12-21 èng tinh, ®•uêng kÝnh to h¬n c¸c èng sinh tinh, mçi èng ®Òu n»m trong 1 ng¨n cña bµo tinh. §Õn phÇn th©n, c¸c èng ®i th¼ng tËp trung l¹i thµnh èng gÊp khóc nhiÒu lÇn råi ®i xuèng du«i mµ tinh thµnh èng dÉn tinh ®i ra ngoµi.+Mµo tinh còng ®•îc bao bëi mµng sîi vµ mµng tr¾ng. C/ C/n¨ng: TiÕp nhËn vµ dÉn t/bµo tinh ra ngoµi lµ n¬i nu«i d•ìng c¸c tbµo tinh trïng trø¬c khi giao phèi. C©u 25: C/t¹o cña bao dÞch hoµn? §iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi thiÕn gia sóc ®ùc? 1/ Cấu t¹o: Lµ bé phËn bao bäc phÝa bªn ngoµi bé phËn dÞch hoµn vµ phô d/hoµn gồm các lớp: -Líp da: Do da bông kÐo ®Ðn lµm thµnh, máng, mµu hång, ®«i khi cã s¾c tè ®en, n©u h×nh thµnh 1 c¸i tói, ë gi•òa cã 1 r·nh däc ch¹y tõ mÆt tr•íc ra sau. -Líp mµng bãc: DÝnh s¸t víi da, c/t¹o chñ yÕu lµ tæ chøc liªn kÕt xen lÉn c¸c sîi c¬ tr¬n cã kh¶ n¨ng co gi·n. Mµng bãc ph¸t 1 bøc ng¨n gi•òa 2 d/hoµn. §Æc ®iÓm cña bao nh¹y c¶m víi nhiÖt ®é m«i tr•êng do vËy cã kh¶ n¨ng co gi·n khi nhiÖt ®é m«i tr•êng thay ®æi, co gi·n ®Ó æn ®Þnh nhiÖt ®é trong d/hoµn gióp cho c¸c t/bµo tinh trïng ph¸t triÓn. C¬ n©ng dÞch hoµn: C/t¹o b»ng tæ chøc c¬ v©n bao quanh gi¸c m¹c. ChØ cã ë ®Çu trªn cña bao d/hoµn vµ b¸m lªn bªn ngoµi cña d/hoµn t¹o nªn 1 gi¸ treo d/hoµn ë trong d/hoµn. Khi c¬ co l¹i kÐo dÞch hoµn vÒ phÝa c¬ thÓ. -Líp gi¸c m¹c chung: +/ Do 2 líp mµng liªn kÕt víi nhau. Ngoµi: lµ líp mµng sîi do c©n m¹c, c¬ ngang bông t¹o thµnh. Trong: lµ líp c¬ m¹c do l¸ thµnh xoang phóc m¹c t¹o thµnh. -Gi¸p m¹c riªng: doc l¸ t¹ng xoang phóc m¹c kÐo xuèng t¹o thµnh bao d/hoµn vµ phô d/hoµn vµ bäc c¶ èng dÉn tinh. Gi÷a gi¸p m¹c chung vµ riªng lµ xoang gi¸p m¹c. §éng m¹ch: thÑn ngoµi, thÑn trong. ThÇn kinh: TKDV phân cho da và cơ năng dịc hoàn.TKTV từ đám rối hạ vị 2:§iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi thiÕn gia sóc ®ùc: Khi thiÕn gia sóc:Lo¹i bá phÇn dÞch hoµn vµ phô d/hoµn: tr•íc hÕt t¹o vÕt mæ trªn bao, ë vÞ trÝ thÊp nhÊt cña bao d/hoµn ë chÝnh gi÷a 2 bao, c¸ch mµng c¬. Ta ph¶i t¸ch gi¸c chung vµ bãp nhÑ ®Ó cho d/hoµn ra ngoµi vµ c¾t bá. -/ ë gia sóc to nh• Tr©u, bß ngùa nhÊt thiÕt ph¶i c¾t tõng d/hoµn v× tõng d/hoµn chøa ®ùng trong nã gåm èng dÉn tinh, ®«ng m¹ch, tÜnh m¹ch. HÖ thÇn kinh ph©n bè ®Õn thùc qu¶n nªn ta ph¶i th¾t kh«ng th× mÊt m¸u. -/ ë gia sóc nhá do c¸c m¹ch qu¶n ®Õn dÞch hoµn cã kÝch th•íc nhá do vËy chØ cÇn kÑp chÆt vµ xo¾n chÆt cho tíi khi thõng d/hoµn ®øt nªn lµm t¾c vµ ph¶i dïng banh kÑp. C©u 26: vị trí , Giíi h¹n vµ t¸c dông cña lç bÑn? 1/ Giíi h¹n và vị trí cña lç bÑn: Lç bÑn lµ 2 khe hÑp h×nh èng cã chiÒu dµi tõ 6-8 cm ë 2 bªn bÑn th«ng tõ xoang bông vµ bao d/hoµn. §•êng trôc lín theo chiÒu tõ trªn xuèng d•íi, tõ tr•íc ra sau, tõ trong ra ngoµi, tõ cao xuèng thÊp (d/hoµn chØ tõ xong bông qua 2 lç trªn vµ d•íi èng bÑn vµo bao d/hoµn). -Thµnh tr•íc do c©n m¹c cña c¬ chÐo bông trong t¹o nªn. Thµnh sau ®•îc h×nh thµnh bëi vßng cung ®ïi do c¸c c¬ ë phÝa ®ïi t¹o nªn. +Lç trªn æ bÑn : Do ®o¹n ®Çu cña c©n m¹c c¬ chÐo bông trong vµ vßng cung ®ïi t¹o nªn. +Lç d•íi æ bÑn h×nh bÇu dôc tõ c©n m¹c cña c¬ chÐo bung. +Thµnh truíc cña ång bÑn lµ c©n m¹c cña c¬ chÐo bông trong. +Thµnh sau cu¶c èng bÑn lµ vßng cung ë ®ïi . Khi phóc m¹c chui qua lç trªn èng bÑn vµ t¹o thµnh gi¸p m¹c chung trong bao d/hoµn, nã t¹o nªn 1 vßng nh½n phóc m¹c bao quanh lç trªn èng bÑn b×nh th•êng lç nµy khÐp kÝn. Khi vßng nh½n nµy më réng nµy lµm ruét xa xuèng bao d/hoµn. ë gia sóc b×nh th•êng : trong èng bÑn chøa thõng d/hoµn( èng dÉn tinh, ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch, thÇn minh) 2/ T¸c dông lç bÑn: Lµ 1 lç ®ôc trªn thµnh bông, lµ n¬i ®Ó cho d/hoµn tõ xoang bông ®i vµo trong bao d/hoµn. ë gia sóc tr•ëng thµnh: th× èng bÑn lµ lçi ®i cho th•ïng d/hoµn ®i tõ trong bao d/hoµn ®Õn xoang bông. C©u 27: Tr×nh bµy VÞ trÝ, c/t¹o cña niÖu ®¹o trong x•¬ng chËu? 1/ VÞ trÝ: Dµi kho¶ng 10-15cm, ®•êng kÝnh 2-4 cm ®i tõ cæ bßng ®¸i ®Õn vßng cung ngåi ë mÆt l•ng x•¬ng h¸ng, x•¬ng ngåi, d•íi trùc trµng 2/ C/t¹o: Gåm 3 líp . -/ Líp trong cïng lµ líp niªm m¹c cã thÓ co gi·n ®•îc ®•îc v× thÕ cã thÓ phång to ®•îc. Cã nhiÒu tuyÔn tiÕt chÊt nhên. Niªm m¹c liªn tiÕp víi líp m¹ch, th•êng kh«ng t¸ch rêi ra ®•îc v× thÕ chó ý khi x©y x¸t niªm m¹c dÔ g©y nhiÔm trïng. §o¹n gÇn cæ bãng ®¸i cã gß tinh(n¬i ®æ vµo niÖu ®¹o cña 2 èng phãng tinh vµ nang tuyÕn). -lớp đệm ( lớp giữa)hay lớp mạc năm giữa niêm mạc và liên kết chặt chẽ với lớp niêm mạc gồm các sợi cơ trơn xen kẽ vào hệ thông tĩnh mạc dày tạo thành thể hổng niệu đạocác tổn thương nhiếm trùng ở niêm mạc rễ lan vào lớp mạch làm hẹp niệu đạo - Líp co tr¬n: gåm cã däc ë trong vµ vßng ë ngoµi. Líp c¬ vßng cña niÖu ®¹o liªn tiÕp c¬ vßng bãng ®¸i t¹o nªn c¬ th¾t tr¬n, t¸c dông th¾t niÖu ®¹o ®Ó gi÷ n•íc tiÓu ®äng l¹i bãng ®ai lóc ko ®i tiÓu ng¨n ko cho tinh dÞch vµo bãng ®¸i. C©u 28: VÞ trÝ, h×nh th¸i, c/t¹o d•¬ng vËt? SS¸nh bß, ngùa, lîn, chã?(n ệu dạo ngoà x.c ậu) NiÖu ®¹o ngoµi xoang chËu(niÖu ®ao xèp) hay d•¬ng vËt: Tõ vßng cung ngåi ®i ra ngoµi v¸ch bông gåm rÔ th©n vµ ®Çu d•¬ng vËt. NiÖu ®¹o ®i cïng chung d/vËt trë thµnh c¬ quan giao phèi ë gia sóc ®ùc. +RÔ d/vËt: Tõ vßng cung ngåi ra ngoµi v¸ch bông thµnh 1 vßng cung. §o¹n nµy cã ®iÒu kiÖn lín vµ ®•îc cè ®Þnh vµo vßng cung håi bëi c¬ ngåi hæng b¸m 2 bªn mÆt d•íi x•¬ng ngåi. +Th©n d/vËt: Th¼ng d•íi xoanmg bông ®•îc da bông bao bäc vµ ®•îc treo bëi 2 d©y treo d/vËt vµo khíp b¸m ®éng ngåi. MÆt trªn lµ mÆt l•ng, mÆt ®•íi lµ mÆt bông cã ®•êng niÖu ®¹o ch¹y suèt chiÒu dai vµ 2 c¬ kÐo lïi d/vËt. +Quy ®Çu ( ®Çu d/vËt) : Cã h×nh d¸ng kh¸c nhau tuú gia sóc. Cã lç më ra ë niÖu ®¹o vµ nhiÒu t/bµo thÇn minh c¶m gi¸c. §Çu d/vËt ®•îc bao bäc trong bao quy ®Çu. - C/t¹o: Gåm tæ chøc liªn kÕt, thÓ xèp niÖu ®¹o, thÓ xèp d/vËt vµ c¸c c¬. Trªn 1 tiÕt diÖn c¾t ngang th©n d/vËt gåm 2 phÇn trªn vµ d•íi: PhÇn trªn: Bªn ngaßi lµ líp mµng tr¾ng, bªn trong lµ thÓ hæng d/vËt ®•îc c/t¹o bëi c¸c sîi c¬ tr¬n xen kÏ trong hÖ thèng tÜnh m¹ch K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
13. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y dÇy ®Æc ph×nh ra thµnh c¸c hang chøa m¸u khi c•¬ng c•ng. PhÇn d•íi: (Tøc lµ bông d/vËt) trong cïng lµ niªm m¹c niÖu ®¹o cã nÕp gÊp däc, nh¨n nheo líp gi÷a lµ thÓ hæng niÖu ®¹o, líp ngoµi lµ c¬ cñ hæng, khi c¬ nµy co rót lµm n•íc tiÓu cña tinh dÞch hoÆc tinh dÞch phãng ra thµnh tõng ®ît. - D•íi c¬ cñ hæng lµ c¬ keo lïi d/vËt b¸m tõ d•íi hËu m«n ®Õn suèt gÇn d•íi th©n d/vËt. Khi c¬ co rót kÐo lïi d/vËt vÒ phÝa sau. So S¸nh bß, ngùa, lîn, chã: * Ngùa: - D/vËt th¼ng.- §Çu d/vËt tï hoa sen.- Nang tuyÕn h×nh tói to b»ng h¹t lª. - TiÒn liÖt tuyÕn lµ tuyÕn ch½n cã kho¶ng 16-18èng ®æ vµo niÖu ®¹o. -TuyÕn cowper: h×nh bÇu dôc cã 5-8 tuyÕn ®æ vµo niÖu ®¹o. * Bß: - NiÖu ®¹o trong xoang chËu nhá h¬n nh•ng dµi h¬n. - D/vËt cong h×nh ch÷ S. - §Çu d/vËt nhän. - Nang tuyÕn h×nh chïm nho. - Tתn liÖt tuyÕn: Gåm th©n vµ phÇn ph©n t¸n. *Lîn: - niÖu ®¹o trong xoang chËu dµi 15-20cm. - D/vËt cong h×nh S . - §Çu d/vËt xo¾n mòi khoan. -/ Bao dvËt - ®Çu bao dvËt hÑp cã Ýt l«ng phÝa trong ë mÆt l•ng cã 1 lç trßn vµ 1 manh nang cã chøa c¸c cÆn n•íc tiÓu vµ tbµo th•îng b× ph©n gi¶i g©y mïi h«i. - Nang tuyÕn ph¸t triÓn .- TiÒn liÖt tuyÕn gièng bß. - TuyÕn cñ hµnh ph¸t triÓn nh©t. *Cña chã: - NiÖu ®¹o trong xoang chËu dµi.- ThÓ hæng dvËt cã sèng r·nh chia lµm 2. - MÆt l•ng cã x•¬ng d/vËt.- Ko cã nang tuyÕn, tuyÕn cñ hµnh. C©u 29: VÞ trÝ, c/t¹o cña c¸c tuyÕn sinh dôc phô ë c¸c gia sóc ®ùc ( bß, ngùa, lîn)? *VÞ trÝ tuyÕn sinh dôc ®ùc: 1:Nang tuyÕn: A:Vị trí: Nang tuyÕn(tuyÕn tinh nang) : 2 tuyÕn h×nh trøng mÇu vµng nh¹t n»m 2 bªn vµ phÝ trªn cæ bãng ®¸i vµ èng dÉn tinh. B:C/t¹o: - Ngoµi bao bäc bëi líp mµng liªn kÕt máng. - Gi÷a lµ líp c¬ tr¬n dÇy. - Niªm m¹c cã nhiÒu gÊp nÕp vµ c¸c tuyÕn h×nh tói. - §/m¹ch ®Õn nuèi tõ ®/m¹ch tinh nang. - ThÇn kinh tõ ®¸m råi h¹ vÞ.Lµ lo¹i tuyÕn ®«i gåm 2 tuyÕn n»m «m lÊy 2 bªn cæ bãng ®ai. - Ngùa : Nang tuyÕn d¹ng h×nh tói. - Bß, lîn: h×nh chïm. Chã tuyÕn nµy kh«ng ph¸t triÓn. Trïng víi vÞ trÝ nµy niªm m¹c niÖu ®¹o næi låi lªn t¹o thµnh gß tinh cã chÊt tiÕt tuyÕn lµm t¨ng c•êng ho¹t ®éng tinh trïng. KÕt hîp víi truyÕn tiÒn liÖt ®«ng bãn, bÞt kÝn cæ tö cung con c¸i. 2:TiÒn liÖt tuyÕn. A:vÞ trÝ: N»m ë ®o¹n khëi ®Çu cña niÖu ®¹o trong xoang chËu, sau nang tuyªn. - Bß, lîn : Cã phÇn tËp trung vµ phÇn ph©n t¸n n»m gi¶i r¸c ë c¸c thµnh niÖu ®¹o trong xoang ch©u. - Ngùa, chã: TuyÕn ph¸t triÓn thµnh c¸c chïm tuyÕt næi lªn ë thµnh niÖu ®¹o trong xoang chËu. B:cấu t¹o: Líp mµng sîi: Bªn ngoµi ph¸t ra c¸c v¸ch ng¨n ®i vµo ph©n thµnh c¸c nang chøa chïm tói tuyÕn. - Niªm m¹c tói tuyÕn phñ bëi líp biÓu m« ®¬n trô. - Cã rÊt nhiÒu èng tiÕt ®æ vµo niªm m¹c niÖu ®¹o vµ 2 bªn gß tinh, tuyÕn nµy ph¸t triÓn nhÊt ë ngùa cßn l¹i ë bß, lîn kÐm ph¸t triÓn, chÊt tiÕt tuyÕn nµy phô thuäc tuæi gia sóc: Tr•ëng thµnh: ph¸t triÓn, cßn teo ®i ë gia sóc giµ. ChÊt tiÕt lµm nhiÖm vô trung hoµ ¸it cña tinh dÞch do c¸c tbµo tinh trïng ho¹t ®éng s¶n sinh ra lµm ®é pH lu«n æn ®Þnh. 3:TuyÕn cña hµnh: A:vÞ trÝ: gồm 2 tuyến hình trứng ở 2 bên phÇn cuèi cña niÖu ®¹o trong xoang chËu bên ngoài được cơ ngồi hỏng chum che. TuyÕn tiÕt ra dÞch nhên ®Ó rña niÖu ®¹o vµ tr¬n nhên niÖu ®¹o lóc giao phèi. *lơn: tuyến lớn nhất trong 3 tuyên phát triển thành 2 túi hình bầu dục. * bò: 2 tuyến hình chum nho. *ngựa: tuyến nhỏ nhất trong 3t tuyến.*chó: ko có B:cấu t¹o:gồm các túi tuyến như tuyến tiền liệt, mỗi túi có khoảng 6-8 ông tiết đỏ vaò lòng niệu đạo 4. mạch quản và thần kinh cả 3 tuyến sd phụ : động mạc đến nuôi từ động mạch tinh nag, thần kinh từ đám rối hạ vị C©u 30: VÞ trÝ, c/t¹o, chøc n¨ng cña buång trøng? Ph©n biÖt trøng cña gia sóc? 1/ VÞ trÝ: Buång trøng ®•îc treo ë ®Çu tr•íc sõng tö cung phÝa d•íi hâm h«ng, c¹nh tr•íc d©y ch»ng réng( d©y ch»ng tö cung) ®•îc gi÷ bëi d©y ch»ng buång trøng - tö cung vµ c¸c m¹ch qu¶n thÇn kinh vµo nu«i nã. 2:C/t¹o: a: Ngoµi lµ líp mµng: Bao phñ bÒ mÆt buång trøng, máng, trong suèt, cã líp tbµo biÓu m« h×nh khèi ë ngoµi lµ líp mµng tr¾ng dai ch¾c nh• mµng bao d/hoµn ë trong. b :Trong lµ biÓu m« b/trøng: Gåm : - MiÒn vá: D•íi mµng tr¾ng, nÒn lµ m« liªn kÕt ®Öm gåm nhiÒu sîi chun, sîi hå, trong mµng vá sinh ra c¸c laäi nang tr•ng(no¸ng bao) ë nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau, mçi nang trøng lµ mét tói trßn chøa tbµo trứng ë trong. - MiÒn tuû: ë gi÷a b/trøng gåm m« liªn kÕt sîi xèp chøa c¸c sîi co tr¬n, m¹ch m¸u, thÇn kinh, l©m ba. 3:Sù tiÕn triÓn cña nang trøng, sù rông trøng lµ h×nh thµnh thÓ vµng. a/ C¸c lo¹i nang tr•ng: cã 4 lo¹i: - Nang trøng ngthuû: (s¬ cÊp ) s¸t mµng tr¾ng, nhá nhÊt gåm tbµo trøng hay no·n ë trong ®•îc bao bëi 1 líp tbµo nang ë ngoµi. - Nang trøng s¬ cÊp : Gåm nang trøng s¬ cÊp víi 1 líp tbµo h¹t vµ nang s¬ cÊp cã nhiÒu líp tbµo h¹t cïng líp mµng ®¸y. - Nang trøng thø cÊp: Lín h¬n trøng s¬ cÊp: Líp tbµo gåm nhiÒu líp tbµo h×nh h¹t bªn ngoµi ®•îc bao bäc bëi líp mµng ®¸y. Gi÷a no·n vµ tbµo nang xuÊt hiÖn nhiÒu mµng trong suèt. G/®o¹n sau nang trøng thø cÊp h×nh thµnh xoang nang. - Nang trøng chÝn: +Líp tbµo h¹t nhiÒu tÇng xÕp thµnh h×nh tia gäi lµ líp tbµo vµnh phãng x¹. +Xoang nang chøa ®Çy dÞch nang. +Xung quanh nang h×nh thµnh 2 líp vá : Líp vá trong chøa c¸c tbµo kÏ (tbµo vá) vµ m¹ch m¸u. Líp vá ngoµi lµ mµng liªn kÕt máng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c nang trøng tiÕn hµnh tõ ngo¹i vi vµo trung •¬ng nh•ng trøng chÝn l¹i di chuyÓn ra s¸t bÒ mÆt vá b/trøng. b/ Sù rông trøng h×nh thµnh thÓ vµng: Nang tr•ng chÝn, n»m s¸t miÒn vá miÒn trøng. D•íi t¸c dông cña thÇn kinh, tbµo lµm miÒn tuû b/trøng vµ líp vá trong cña nang tuyÕn xung huyÕt cùc ®é. Xoang nang ®Çy ¾p dÞch nang t¹o nªn 1 ¸p lùc lín lµm vì phÇn thµnh nang n»m trªn bÒ mÆt b/trøng. Tbµo trøng bÞ tèng ra khái nang kÌm theo líp tbµo vµnh phãng x¹. Líp vá ngoµi, vá trong ®•îc gi÷ l¹i trong líp vá b/trøng. Hiªn t•îng tbµo trøng tho¸t ra khái nang lµ sù rông trøng. Tbµo trøng tho¸t ra r¬i vµo loa kÌn vµ vµo èng dÉn trøng. M¸u tõ trong mao m¹ch cña líp vá lÊp ®Çy xoang nang t¹o thÓ K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
14. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y hång, tiÕp ®ã ¸c tbµo nang vµ tbµo vá s¶n sinh m·nh liÖt thay thÕ m¸u ®«ng. VÕt r¸ch cña nang khÐp kÝn l¹i, thÓ hång trë thµnh thÓ vµng. ThÓ vµng tån t¹i tuú thuéc vµo tr¹ng th¸i cña tbµo trøng trong èng dÊn trøng. - NÕu x¶y ra hiÖn t•îng thô tinh thÓ vµng ph¸t triÓn thµnh khèi tiÕt hocm«n progesteron ®Ó bvÖ thai lµm tæ ë tö cung trong 3-4 th¸ng ®Çu sau ®ã tho¸i ho¸ dÇn ®Õn khi ®Î míi kÕt thóc. - NÕu kh«ng thô tinh, tbµo trøng vµ khèi tbµo kÌm theo sÏ bÞ tiªu biÕn ®i. ThÓ vµng tån t¹i tõ 2-3 tuÇn sau ®ã tiªu biÕn ®Ó l¹i mét vÕt sÑo tr¾ng trªn mÆt buång trøng gäi lµ thÓ b¹ch. 4/ C/n¨ng: S¶n sinh tbµo sinh dôc c¸i(trøng) s¶n sinh hocm«n sinh dôc c¸i thùc hiÖn chøc n¨ng giao phèi, lµ n¬i x¶y ra qu¸ tr×nh thô tinh, lµ n¬i ph¸t triÓn hîp tö vµ thai. 5/ Ph©n biÖt buång trøng gia sóc: - Ngùa: MiÓn vá trong, mtuû ë ngoµi vµ cã hè rèt trøng.-Bß: B/trøng to, trßn, nh½n. - Lîn: B/trøng h×nh qu¶ d©u. - Chã: b/trøng nhá, bÒ mÆt nh½n. CÊu 31. VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña èng dÉn trøng? 1/ VÞ trÝ vµ h×nh th¸i: Vßi trøng lµ 1 vßi èng dÉn to b»ng cäng r¬m, gÊp khóc thµnh nhiÒu ®o¹n, n»m ë c¹nh tr•íc d©y ch»ng réng. Cã 2 phÇn : - PhÇn tr•íc h×nh loa kÌn n»m s¸t b/trøng => n»m d•íi b/trøng.PhÇn sau: Nèi tõ cuèng loc nèi víi sõng tö cung qua lç tö cung b/trøng. VÞ trÝ thô tinh cña tbµo trøng n»m ë 1/3 tr•íc èng dÉn trøng. 2/ Ct¹o: Gåm 3 líp: - Ngoµi lµ líp mµng sîi: máng , tr¬n, nh½n => l¸ thµnh phóc m¹c t¹o nªn . -Gi÷a lµ líp c¬ tr¬n ph©n chia c¬ vßng vµ c¬ däc, tÝnh chÊt c¬ máng cã kh¶ n¨ng co bãp ®Èy tÕ bµo trøng di chuyÓn.-Trong lµ líp niªm m¹c cã nhiÒu gÊp nÕp däc ®•îc phñ 1 líp tbµo th•îng b× h×nh trô cã l«ng rung.-Nhê sù nhu ®éng cña líp c¬ vµ sù v©n ®éng nhÞp nhµng cña l«ng rung, tbµo trøng r¬i vµo loa kÌn ®•îc di chuyÓn vÒ gÇn tö cung, thêi gian di chuyÓn cña trøng trong vßi trøng kho¶ng 3-10 ngµy. +§/m¹ch: ph©n vµo vßi trøng lµ 1 nh¸nh cña ®/m¹ch b/trøng. +ThÇn kinh: §Õn tõ c¸c sîi ph©n bµo b/trøng. 3/ Chøc n¨ng: Lµ n¬i ®ãn nhËn tbµo trøng vµ tbµo tinh trïng, n¬i x¶y ra sù thô tinh vµ ®•êng di chuyÓn cña hîp tö ®Õn tö cung. N¬i x¶y ra qu¸ tr×nh thô tinh ( ë 1/3 ®Çu trªn èng dÉn trøng). C©u 32: VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña tö cung? Ph©n biÖt tö cung bß, ngùa lîn? 1/ VÞ trÝ: Tö cung n»m trong xoang chËu, d•íi trùc trµng, trªn bµng quang, vµ niÖu ®¹o trong xoang chËu. 2 sõng n»m ë gÇn tr•íc x•¬ng chËu h•íng vµo xoang chËu. Cè ®Þnh trong xoang chËu do ®•îc g¾n víi ©m ®¹o vµ ®•î gi÷ bëi c¸c d©y ch»ng. -H×nh th¸i: Gåm sõng tö cung, th©n, cæ tö cung. ë ®«ng vËt cã vó cã c¸c lo¹i tö cung : +Tö cung kÐp: gåm 2 tö cung ph¶i vµ tr¸i, mçi bªn ®Òu cã cæ tö cung vµ ©m th«ng vµo 2 ©m ®¹o ( tö cungchuét nang). +Tö cung kÐp ©m ®¹o: 2 tö cung th«ng chung vµo 1 ©m ®¹o(tö cung nhá). +Tö cung 2 sõng: gåm 2 sõng th«ng ®Õn 1 th©n vµ cæ tö cung th«ng ®Õn 1 ©m ®¹o (. Lîn, bß, chã, ngùa). +tö cung ®¬n: h×nh qu¶ lª ko ph©n biÖt râ sõng víi th©n. 2/ C/t¹o: C/t¹o phï hîp víi chøc n¨ng. V¸ch gåm 3 líp tõ ngoµi vµo trong .-Líp ngoµi: Mµng sîi dai ch¾c phñ mÆt ngoµi tö cung vµ nèi tiÕp vµo hÖ thèng c¸c d©y ch»ng: +D©y ch»ng r«ng: Chïm lªn c¶ mÆt trªn vµ ®u«i sõng, th©n kÐo ®Õn thµnh bªn chËu h«ng. +D©y ch»ng trßn: Nhá, nh• 1 gÊp nÕp kÐo sõng ®Õn vïng bÑn. -Líp gi÷a lµ líp c¬ tr¬n: C¬ vßng rÊt dµy ë trong, c¬ däc máng h¬n ë ngoµi. Gi÷a 2 tÇng c¬ chøa tæ chøc liªn kÕt sîi ®µn håi vµ m¹ch qu¶n. §Æc biÖt nhiÒu tÜnh m¹ch lín. §©y lµ líp c¬ tr¬n dµy vµ khoÎ nhÊt trong c¬ thÓ. - Líp niªm m¹c mµu hång phñ bëi 1 líp tbµo biÓu m« h×nh trô xen kÏ èng ®æ vµo cña tuyÕn nhÇy tö cung(c¸c tuyÕn nµy n»m s©u trong líp ®Öm). +M¹ch qu¶n: Cã 3 ®éng m¹ch: §/m¹ch b/trøng: (ë con ®ùc: §/m¹ch d/hoµn trong) => nh¸nh bªn ®/m¹ch chñ sau nu«i b/trøng vµ sõng tö cung. §/m¹ch tö cung: (§/m¹ch tö cung gi÷a) => §/m¹ch chËu ngoµi ®Õn nu«i th©n tö cung (con ®ùc: ®/m¹ch dÞch hoµn ngoµi) . §/m¹ch tö cung sau: Lµ nh¸nh ®/m¹ch chËu trong (bß, lîn) hoÆc ®/m¹ch thÑn trong (ngùa, chã). Ph©n vµo cæ tö cung vµ ©m ®¹o. +TÜnh m¹ch: Cã 2 ®•êng n«ng s©u nhËn m¸u tõ tö cung, bãng ®¸i, ©m ®¹o. +M¹ch l©m ba: Lµ 1 hÖ thèng m¹ch l©m ba dµy ®Æc thµnh m¹ng l•íi trong v¸ch c¬ c¸c nh¸nh ®æ vµo h¹ch tö cung, h¹ch chËu trong, h¹ch d•íi ®/m¹ch h«ng. +/ ThÇn kinh ph©n ®Õn tõ ®¸m rèi h¹ vÞ. 3/ Chøc n¨ng: Lµ níi ®Ó cho bµo thai ph¸t triÓn, tö cung gia sóc thuéc nhãm tö cung ®¬n, cÊu t¹o hîp víi chøc n¨ng: lµ níi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn vµ cung cÊp chÊt dinh d•ìng cña bµo thai, ®ång thêi lµ 1 c¬ chÕ ®Èy bµo thai ra ngoµi khi sinh dÎ. 4/ Ph©n biÖt tö cung Bß, ngùa, lîn: - Ngùa: Sõng tö cung ng¨n, sõng vµ th©n ghÐp thµnh hinh ch÷ T, th©n tö cung dµi, niªm m¹c tö cung cã c¸c gÊp nÕp däc , cæ tö cung cã 1 gÊp nÕp niªm m¹c. -Bß: Sõng tö cung dµi, 2 sõng ghÐp thµnh h×nh ch÷ V, th©n ng¾n, niªm m¹c cã c¸c gai thÞt h×nh b¸t óp, cæ tö cung cã 3 lÇn gÊp nÕp hoa në. -Lîn: Sõng dµi h×nh ruét non, cæ tö cung cã c¸c cét thÞt xÕp theo kiÓu cµi r¨ng l•îc, niªm m¹c tö cung cã c¸c gÊp nÕp däc. -Chã: sõng dµi, th©n ng¾n, cæ tö cung cã 1 gÊp nÕp non. C©u 33: VÞ trÝ,cÊu t¹o, c/n¨ng cña ©m ®¹o, ©m hé? 1/ ¢m ®¹o: a/ vÞ trÝ: Nèi sau tö cung, tr•íc ©m ®¹o, ®Çu d•íi dÝnh vµo cæ tö cung, ®Çu ra th«ng ra tiÒn ®×nh, gi÷a ©m ®¹o vµ tiÒn ®×nh cã gÊp nÕp niªm m¹c gäi lµ mµng trinh, ©m ®¹o lµ ®o¹n chung cña ®•êng sinh dôc vµ tiÕt niªu ë con c¸i. a: C/t¹o: Gåm 3 líp: - Líp ngoµi lµ mµng sîi. -Mµng gi÷a lµ líp c¬ tr¬n tiÕp tôc tõ tö cung ( vßng trong däc ngoµi).-Líp trong lµ niªm m¹c mµu hång cã nh÷ng gÊp nÕp däc vµ cã nhiÒu tbµo tiÕt dÞch nhên tËp hîp l¹i thµnh c¸c trïm tuyÕn( tuyÕn dÞch béi tr¬n vµ röa s¹ch ©m ®¹o). §é dµy cña líp ®Öm vµ biÓu m« ©m ®¹o phô thuéc chu kú sinh dôc. + §/m¹ch: ®Ón nuèi ©m ®¹o lµ ®/m¹ch ©m ®¹o( 1 nh¸nh ®/m¹ch trùc trµng d•íi). +TÜnh m¹ch: TËp hîp ®æ vÒ tÜnh m¹ch h¹ vÞ. +M¹ch b¹ch huyÕt: ë phÇn trªn ®æ vµo c¸c h¹ch tñ cung, ë phÇn d•íi ®æ vµo m¹ch h¹ vÞ. +TiÒn ®×nh ©m ®¹o: Lµ phÇn lâm ph×nh ra ng¨n c¸ch ©m ®¹o víi ©m hé vµ lµ phÇn chung cña ®•êng K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
15. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y niÖu ®¹o sinh dôc víi con c¸i gåm: - Mµng trinh: Lµ 1 nÕp gÊp gåm 2 l¸, phÝa tr•íc th«ng ©m ®¹o, phÝa sau th«ng víi ©m m«n. -Lç niÖu ®¹o (lç ®¸i) sau vµ d•íi mµng trinh.-Hµnh tiÒn ®×nh: lµ 2 t¹ng c•¬ng ë 2 bªn lç niÖu ®¹o, c/t¹o gièng thÓ hæng d/vËt ë con ®ùc. +NiÖu ®¹o cña con c¸i: Lµ 1 èng ng¾n tõ cæ bãng ®¸i më ra ë phÝa sau vµ d•íi mµng trinh qua lç ®¸i. ë bß c¸i niÖu ®¹o dµi 10-12cm. ë lîn, ngùa, chã tõ 6-8cm, ®•êng kÝnh tõ 1-1,5 cm. C/t¹o gièng niÖu ®¹o trong xoang chËu con ®ùc. Trong lµ niªm m¹c cã nhiÒu gÊp nÕp ngang lßng èng hÑp, líp ®Öm t¹ng thÓ hæng niÖu ®¹o cã c¸c tuyÕn niÖu ®¹o, gi÷a lµ líp c¬ vßng, ngoµi lµ mµng sîi. C: C/n¨ng: Chøa bé phËn sinh dôc ®ùc khi giao phèi, cho thai ra ngoµi 2/ ¢m hé: a/ vÞ trÝ: Lµ bé phËn sinh dôc ngoµi con c¸i, cã d¹ng khe hÑp h×nh thoi n»m d•íi hËu m«n vµ ng¨ng c¸ch víi nã bëi vïng håi ©m. b/ C/t¹o: cã 2 m«i gÆp nhau ë mÐp trªn vµ mÐp d•íi t¹o nªn 1 khe hÑp ë gi•òa lµ ©m m«n. M«i ©m hé cã s¾c tè ®en, tuyÕn må h«i, tuyÕn b· tiÕt ra chÊt nhên trong vµ h¬i dÝnh. ¢m vËt(trong hè ©m v©t): N»m phÝa tr•íc mÐp d•íi bÞ phÇn d•íi 2 m«i che phñ. Trªn lç niÖu ®¹o cã n¾p lç niÖu ®¹o lu«n ®Ëy kÝn khi ko th¶i n•íc tiÓu ra ngoµi, n»m 2 bªn lç niÖu ®¹o cã thµnh tiÒn ®×nh=> n/vô tiÕt dÞch kÝch thÝch sinh dôc khi giao phèi. Xung quanh thµnh cã c¸c tuyÕn tתn ®×nh tiÕt dÞch nhên khi gia sóc ®éng dôc hoÆc giao phèi. ¢m vËt cã cÊu t¹o nh• d•¬ng vËt (nhá h¬n) lµ c¬ quan c•¬ng cøng cña ®•êng sinh dôc c¸i vµ ®•îc dÝnh vµo phÇn trªn l•ng khíp b¸n ®éng ngåi bÞ bao xung quanh bëi c¬ ngåi hæng. ¢m vËt ®•îc phñ bëi líp niªm m¹c cã chøa c¸c ®Çu mót thÇn kinh c¶m gi¸c, lèp thÓ hæng vµ tæ chøc liªn kÕt bao bäc gäi lµ m¹c ©m vËt.-M¹ch qu¶n , thÇn kinh ph©n vµo tiÒn ®×nh ©m ®¹o ©m hé. - §/m¹ch do c¸c nh¸nh cña ®/m¹ch thÑn trong ph©n vµo. -TÜnh m¹ch cïng tªn vµ ®i cïng ®/m¹ch nh•ng ng•îc chiÒu.M¹ch B¹ch huyÕt: §æ vµo h¹ch bÑn n«ng vµ s¬. - ThÇn kinh giao c¶m ph©n vµo c¸c t¹ng c•¬ng cøng ë tiÒn ®×nh vµ ©m vËt c¸c nh¸nh cña ®¸m rèi tö cung ©m ®¹o ph©n vµo líp kh¸c ,thÇn kinh tuû sèng h«ng khum ph©n ®Õn c¸c c¬ th¾t. c/ C/n¨ng: Câ lç ®æ ra niÖu ®¹o, lµ n¬i ®Ó th¶i n•íc tiÓu trong bßng ®¸i ra ngoµi. TiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch sinh dôc khi giao phèi. C©u 34: VÞ trÝ, c/t¹o vµ sè l•îng tuyÕn vó? Nguån gèc cña tuyÕn vó: do tuyÕn må h«i ph¸t triÓn vµ biÖt hãc mµ thµnh. a/ VÞ trÝ : vÞ trÝ vµ sè l•îng tuú thuéc tõng loµi: Ho¹t ®éng sinh lý cña tuyÕn vó liªn quan mËt thiÕt ®Õn chu kú sinh dôc vµ c¬ quan sinh dôc c¸i. V× vËy cã thÓ xem tuyÕn vó nh• lµ bé phÇn bªn ngoµi c¬ quan sinh dôc. +H×nh th¸i: BÇuvũ vµ nóm vó. b/ C/t¹o: gåm c¸c líp: +Líp da: Do da bông lµm thµnh, líp da nµy máng, min, nhËy c¶m. +Líp vá lµ m« sîi liªn kÕt ®µn håi n»m d•íi da ph¸t ra c¸c v¸ch ng¨n ®i vµo trong chia vó thµnh nhiÒu thuú, mçi thuú cã chøa c¸c chïm tuyÕn s÷a. 2 líp mµng c©n n«ng vµ s©u ng¨n c¸ch 2 bÇu vó ph¶i vµ tr¸i. +M« tuyÕn: Cã mµ vµng x¸m gièng tuyÕn n•íc bät gåm c¸c chïm tuyÕn xÕp h×nh vßng trßn, mçi tuyÕn cã 1 èng tiÕt s÷a h•íng vÒ xoang s÷a ë phÇn nóm vó. Tõ xoang s÷a cã c¸c èng dÉn s•a ®æ ra ®Çu nóm vó. Sè l•îng èng dÉn kh¸c nhau tuú theo loµi gia sóc. +M« mì: lµ m« ®Öm xen gi÷a c¸c thuú tuyÕn. §/m¹ch: Ph©n ®Õn vó ë bß, ngùa lµ ®/m¹ch thÑn ngoµi, nh¸nh bªn cña ®/m¹ch chËu ngoµi. Lîn, chã cßn cã thªm ®/m¹ch ngùc ngoµi ph©n ®Õn.-ThÇn kinh: gåm 2 ®«i d©y thÇn kinh h«ng(®èt 1- 3), thÇn k×nh thÑn ngoµi, giao c¶m. -M¹ch b¹ch huyÕt: ®æ vÒ h¹ch vó. c/ Sè l•îng:-Ngùa: Cã 1 ®«i vó ë 2 bªn bÑn, mçi bªn vócã 2 bÓ s÷a vµ 2 èng dÉn s÷a. -Bß: cã 2 ®«i vó, mçi vó cã 1 bÓ s÷a vµ 1 èng dÉn s÷a.- Lîn: Cã 6-7 ®«i vó ë d•íi ngùc vµ bïng. Mçi vó cã 2 -3 èng dÉn s÷a, ko cã bÓ s÷a.-Chã: Cã 4-5 ®«i vó, mçi vó cã 6-12 èng dÉn s÷a. C©u 35: VÞ trÝ, h×nh th¸i cña Tim? 1/ VÞ trÝ cña tim: Tr•íc hÕt tim ®ãng vai trß nh• 1 c¸i b¬m 2 chiÒu co bãp ®Èy m¸u ®i nu«i c¬ thÓ, thu håi m¸u tõ c¸c c¬ quan trë vÒ theo hÖ tÜnh m¹ch lµ tim ph¶i, ®Èy m¸u ®i theo vßng tuÇn hoµn phæi ®•a m¸u vÒ phæi (th¶i CO2, O2 vÒ tim tr¸i). Tim tr¸i ®Èy m¸u ®Õn c¸c c¬ quan cung cÊp oxy, dinh d•ìng, nguyªn liÖu cho trao ®æi, th¶i. -VÞ trÝ: lµ mét khèi h×nh nãn n»m trong xoang ngùc (®¸y trªn, ®Ønh d•íi) chÐo tõ trªn xuèng d•íi, tõ tr•íc ra sau, tõ ph¶i sang tr¸i trong kho¶ng x•¬ng s•ên tõ 3-6. Tim bÞ 2 l¸ phæi chïm che nh•ng lÖch vÒ bªn d•íi phæi tr¸i gi÷a mét r·nh s©u, ®Ønh tùa lªn x•¬ng øc gÇn v¸ch ngùc tr¸i, v× thÕ cã thÓ nghe tim, gâ tim ë bªn tr¸i lång ngùc 2/ H×nh th¸i: a/ H×nh th¸i ngoµi:mặt ngoài tim có 1 rãnh vành tim chạy vòng quanh tim chia tim thành 2 nửa nủa trên là khối tâm nhĩ nhỏ hơn, nử dưới là khố tâm thất. ở người hai nửa tim đối xứng trục dọc tim trùng với trục dọc cer thể. Tim ë gia sóc xo¾n vÆn trªn ®•êng trôc cña nã nªn gäi tim ph¶i tr•íc tim tr¸i sau. -T©m thÊt nằm dưới rãnh vành tim gåm 2 c¹nh , 2 mÆt 1 ®Ønh, 1 ®¸y. +MÆt ph¶i cã r·nh m¹ch qu¶n song song víi trôc tim. +MÆt tr¸i cã r·nh m¹ch qu¶n chÐo víi trôc tim c¹nh tr•íc dµi chÐo vÒ sau nhiÒu. C¹nh sau ng¾n ®øng th¼ng. +§Ønh tim trßn cong sang tr¸i vµ thuéc t©m thÊt tr¸i. + đáy tim lchinhs là rãnh vành tim tiếp tục với khối tâm nhĩ ở trên -T©m nhÜ: nằm phía trên rãnh vành tim , chum lên đáy tâm thất ôm lấy đọng mạch chủ gốc. khối tâm nhĩ gồm 2 phần (tâm nhĩ phải ở trc, nhận tĩnh mạch chue trc và tĩnh mạch chủ sau đỏ về. tâm nhĩ trái lệch về sau, tiếp nhận từ 4-8 tĩnh mạch phổi đỏ về) b/H×nh th¸i trong: V¸ch ng¨n däc chia: Tim ph¶i chøa m¸u đỏ xẫm, tim tr¸i chøa m¸u ®á tươi. +V¸ch liªn thÊt: N»m gi÷a t©m thÊt. +V¸ch liªn nhÜ: n»m gi÷a 2 t©m nhÜ ( máng n»m 2 gi÷a nhÜ cã dÊu vÕt lç Botanl). - Khèi t©m thÊt: +Tim ph¶i: thµnh máng, thµnh tr•íc lèi, sau lâm, kh«ng kÐo ®Õn ®Ønh tim c¸ch 2-3cm, lç nhÜ thÊt cã van 3 l¸, lç ®/m¹ch phæi cã van 3 l¸ tæ chim(nµm bªn tr¸i vµ cao h¬n lç nhÜ thÊt) . +/ Tim tr¸i: thµnh dµy, h×nh nãn trô, kÐo ®Õn ®Ønh tim, cã van 2 l¸, lç nguyªn ®/m¹ch cã van 3 l¸ tæ chim. Ngoµi ra tim ph¶i vµ tim tr¸i cã van nhÜ thÊt: C¹nh trªn b¸m vµo vßng sîi, ®Çu d•íi tù do vµ cã c¸c g©n b¸m vµo ch©n cÇu. Van tæ chim: MÆt trªn lìm, mÆt d•íi lèi c¹nh ngoµi b·m vµo lßng trong ®/m¹ch, c¹nh trong tù do. K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
16. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y Trong c¸c thµnh cña khæi t©m thÊt cã chøa c¸c ch©n cÇu: +Ch©n cÇu lo¹i 1: lµ nh•ng u thÞt lµm chç b¸m cho c¸c l¸ van tim. +Ch©n cÇu lo¹i 2: lµ nh÷ng cét thÞt b¸m tõ v¸ch nµy sang v¸ch kia. +Ch©n cÇu lo¹i 3: lµ nh•ng vÕt ch¹m træ trªn v¸ch h×nh tim. Khèi t©m nhÜ. +T©m nhÜ tr¸i: Cã 2 lç th«ng víi tÜnh m¹ch chñ tr•íc vµ chñ sau vµ lç nµy ko cã van. Thµnh tr¸i tr¬n ko cã lç th«ng, thµnh d•íi lµ lç nhÜ thÊt. Thµnh sau(v¸ch liªn nhÜ) ë ®ã cã vÕt sÑo Botal. +T©m nhÜ ph¶i: Thu håi m¸u ®á tõ tÜnh m¹ch phæi vÒ cã kho¶ng 4-8 tÜnh m¹ch. CÊu t¹o gièng t©m nhÜ ph¶i. C©u 36: Tr×nh bµy cÊu t¹o tim? Ph©n biÖt vÞ trÝ tim cña bß, lîn, ngùa? 1/ CÊu t¹o cña tim: a/ Mµng tim : - Mµng l¸t trong xoang tim lµ néi t©m m¹c. -Mµng bäc ngoµi c¬ tim lµ ngo¹i t©m m¹c. b/ M« c¬: - Vßng sîi: H×nh nhÉn, n»m ë lç nhÜ thÊt vµ c¸c lç ®/m¹ch . Lµm chç b¸m cho c¸c sîi c¬ vµ van. §«i khi cèt ho¸ gäi lµ x•¬ng tim.-C¬ tim: gåm sîi c¬ vµ sîi c¬ pha thÇn kinh . +Sîi c¬: Gåm sîi chung: Lµm thµnh 1 bao chung cho c¶ khèi thÊt vµ khèi nhÜ, tõ vßng sîi nhÜ thÊt ®Õn ®Ønh tim t¹o ra 1 vßng ng•îc chiÒu ®i lªn chui vµo tËn cïng ë c¸c ch©n cÊu. Sîi riªng: Tõ vßng nhÉn nhÜ thÊt -> ®Ønh -> trë vÒ bªn ®èi diÖn ¸p vµo nhau t¹o ra v¸ch liªn thÊt, liªn nhÜ. +Sîi c¬ pha thÇn kinh: Tim co bãp tù ®éng lµ nhê 1 lo¹i s¬i c¬ thÇn kinh xuÊt ph¸t tõ : Nót Keithflach : N»m ë thµnh ph¶i cña t©m nhÜ vµ nót Aschofftawara ë v¸ch nhÜ thÊt. Nót Keithflack: lµm 2 t©m nhÜ liªn hÖ víi, nót Aschofftawara lµ n¬i tËp trung c¸c kÝch thÝch t©m nhÜ. Tõ nót Aschofftawara t¸ch bã Hiss hay bã nhÜ thÊt mang kÝch thÝch tõ nhÜ thÊt xuèng t©m th©t sau ®ã ph©n lµm 2 bã: Bã tr¸i: chui qua v¸ch -> to¶ vµo thµnh t©m thÊt. Bã ph¶i: ph©n nh¸nh trong thµnh t©m thÊt ph¶i vµ tËn cïng ë ch©n c¸c cét c¬. Hai bã khi ph©n nh¸nh nhá t¹o nªn mµng l•íi lµ c¸c sîi Purking -> ph©n vµo c¸c c¬. c/ Mµng bao tim: Gåm cã c¸c bao sîi vµ bao thanh dÞch. -Bao sîi: bao bäc phÝa ngoµi bao thanh dÞch ¸p vµo l¸ thµnh vµ liªn tiÕp víi líp ngoµi cña bao m¹ch. Bao sîi ®•¬c dÝnh: +/ Vµo c¬ hµnh bëi d©y ch»ng hoµnh mµng tim. +Vµo x•¬ng øc bëi d©y ch»ng øc mµng ngoµi tim. +/ Vµo cét sèng bëi d©y ch»ng cét sèng mµng ngoµi tim. -Bao thanh dÞch: gåm 2 l¸. +L¸ T¹ng: hay ngo¹i t©m m¹c lµ líp sîi dÝnh s¸t ngoµi thµnh tim cã c¸c tbµo dÑp. +Lá thµnh: Phñ mÆt trong bao sîi c¬ tbµo dÑt vµ tæ chøc sîi gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng lµ xoang bao tim. – Bao phÝa ngoµi bao sîi lµ l¸ thµnh xoang phÕ m¹c(tung c¸ch m¹c). d/ M¹ch qu¶n: - §/m¹ch vµnh ph¶i: Tõ phÝ tr•íc gèc ®éng m¹ch chñ ®Õn r·nh ngang th× chia thµnh 1 nh¸nh ®øng xuèng ®Ønh tim vµ 1 nh¸nh ngang. - §/m¹ch vµnh tr¸i: Tõ phÝa tr¸i gèc chñ ®/m¹ch lu«n d•íi ®/m¹ch phæi ®Õn r·nh ngang chia ra 2 nhanh. – TÜnh m¹ch vµnh: Ng•îc chiÒu víi ®/m¹ch ®æ vµo nhÜ ph¶i. e/ ThÇn kinh: ThÇn kinh thùc vËt: thÇn kinh giao c¶m lµm tim ®Ëp nhanh, xuÊt ph¸t tõ h¹ch sao vµ h¹ch cæ gi÷a ph©n ®Õn tim. ThÇn kinh phã giao c¶m tõ d©y sè X(10) ph©n ®Õn. 2/ Ph©n biÖt vÞ trÝ tim bß ngùa, lîn, chã: a/ VÞ trÝ: - Ngùa: x•¬ng s•ên tõ 3-6, ®Ønh c¸ch x•¬ng øc 1-1,5 cm, c¸ch c¬ hoµnh 6-8 cm. -Bß: X•¬ng s•ên tõ 3-6cm, c¸ch x•¬ng øc 2cm, c¬ hoµnh 2-5 cm. -Lîn: Kho¶ng x•¬ng s•ên tõ 3-7. Chã: Kho¶ng x•¬ng s•ên tõ 3-7. b/ H×nh th¸i: - Ngùa: H×nh nãn, ®Ønh tï, ®«i khi trong tim cã m¶nh sôn h×nh tam gi¸c bªn ph¶i ®/m¹ch chñ gèc vµ bÞ cèt ho¸. -Bß vµ Lîn: MÆt sau t©m thÊt tr¸i cã r·nh däc phô, mÆt sau t©m thÊt ph¶i cã thªm 1 tÜnh m¹ch lÎ. Bß: cã xoang tim, n»m gi÷a lç ®/m¹ch chñ gèc vµ lç ®/m¹ch phæi. -Chã: tim ng¾n, ®Ønh h¬i tï, 2 tÜnh m¹ch lÎ ph¶i vµ tr¸i ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. C©u 37: Ph©n biÖt thÕ nµo lµ ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch, mao m¹ch trong c¬ thÓ? C/t¹o cña chóng?Sù liªn hÖ gi•a ®/m¹ch vµ tÜnh m¹ch? 1/ §éng m¹ch : - §/m¹ch:là những ống mạch dẫn máu từ tim đi tới các cơ quan mô bào tùy theo kích thước cấu tạo ng ta chia làm 3 loại động mạch: động mạch chun có đường kính lớn nhất, động mạch cơ đường kính trung bình, tiểu đọng mạch đường kính nhỏ *C/t¹o: Thµnh ®/m¹ch gåm 3 líp: +Trong cïng: là lớp nội mạc gồm những tbao nội mô dẹp, bên dưới cố màng kiên kết sợi chun tạo thành các nếp gấp dọc +Líp gi÷a lµ lớp g ầ n ất: có cấu tạo chủ yếu là các sợ chun hoặc cơ trơn+Líp ngoµi m ng: ở đọng mạch chun là mô liên kết sợi xốp ở đọng mạch cơ lớp này dầy hơn và chưa các sợi tạo keo và sợi chun. C¸c ®/m¹ch gÇn tim: Sîi ®µn håi lµ chñ yÕu(tèng m¸u ®i). C¸c ®/m¹ch xa tim: chñ yÕu m« c¬ tr¬n vµ ph¶i tiÕp tôc ®Èy m¸u ®i(co bãp). §/m¹ch th•êng ®i ë líp s©u, thµnh dÇy, th•êng ph©n chia tõ nh¸nh lín ®Õn nh¸nh nhá. 2/ TÜnh m¹ch: - Lµ nh÷ng èng m¹ch dÉn m¸u tõ c¬ quan vÒ tim. *c/t¹o: T•¬ng tù nh• ®/m¹ch nh•ng máng h¬n ®Æc biÖt m« c¬ vµ sîi ®µn håi kÐm ph¸t triÓn. §Æc tr•ng c/t¹o lµ cã van vµ 1 phÇn mµng gi÷a sinh ra. Cöa miÖng van h•íng vÒ tim ko cho m¸u ch¶y ng•îc chiÒu, van hay gÆp ë tÜnh m¹ch trung b×nh, Ýt gÆp ë tÜnh m¹ch cì lín. §Æc biÖt tÜnh m¹ch xa tim th× van ph¸t triÓn ®Ó th¾ng träng lùc. 3/ Mao m¹ch: Lµ c¸c m¹ch qu¶n nhá cã ®•êng kÝnh tõ 5-15 micromet. *cấu tạo cảu mao mạch rất mỏng gồm : lớp tế bào nội mô, lớp màng đáy, lớp màng ngoài. Mao mạch là nơi trao đổi chất giữa máu và các mô tế bào, nối vs nhau thành hình mạng lưới 4/ Sù liªn hÖ gi÷a ®/m¹ch vµ tÜnh m¹ch:-Đọng mạch dẫn máu tới các cơ quan, mô bào sau đo máu chảy trong mạng lưới mao mạch rồi vào các tĩnh mạch tế bào. –Mao mạch là cầu nối giữa đong mạch va tĩnh mạch. –Trong 1 số cơ quan ĐM nhỏ còn liên hệ trực tiếp vs TM qua cầu nối động TM. ĐM phân làm 2 nhánh 1 nhánh phân thành hệ mao mạch. Ơr dưới da, TM lại k có ĐM đi kèm. –ĐM và TM dc nuôi dưỡng bởi các mạch nhorxuaats phát ngay từ các mạch lớn K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
17. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 38: Tr×nh bÇy vµ ss¸nh: tuÇn hoµn ë bµo thai vµ gia sóc tr•ëng thµnh? 1/ Sù kh¸c biÖt gia sóc tr•ëng thµnh vµ bµo thai. -ë bµo thai qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ vµ hÊp thu ë trong ruét ch•a x¶y ra => giai ®o¹n nµy bµo thai sö dông c¸c chÊt dinh d•ìng cung cÊp tõ c¬ thÓ mÑ. -ë phæi ch•a x¶y ra qu¸ tr×nh h« hÊp do vËy oxy cung cÊp cho bµo thai còng ®•îc lÊy tõ c¬ thÓ mÑ chuyÓn sang. 2/ Tr×nh bµy vµ ss¸nh: a:TuÇn hoµn ë gia sóc tr•ëng thµnh: tim chia thµnh 4 ng¨n -> 2 xoang tr¸i, ph¶i ko th«ng nhau. -Xoang tim tr¸i : m¸u ®á. -Xoang tin ph¶i : m¸u ®en. =>H×nh thµnh 2 vßng tuÇn hoµn riªng biÖt. *Vßng tuÇn hoµn nhá( phæi): - M¸u tõ t©m thÊt ph¶i theo ®/m¹ch phæi ->®Õn phæi trïng víi qu¸ tr×nh ®ã ¶y ra qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ gi÷a c¸c mao m¹ch quanh phÕ nang vµ c¸c phÕ nang ( nhËn O2, CO2) => biÕn m¸u cã hµm l•îng oxy thÊp( mµu ®en) -> hµm l•îng O2 cao( mµu ®á). TËp trung theo 4-6 tÜnh m¹ch phæi đổ về t©m nhÜ tr¸i. +Vßng tuÇn hoµn lín: §•a m¸u ®i nu«i c¬ thÓ. -M¸u ®á t•¬i tõ t©m thÊt tr¸i theo ®/m¹ch chñ ph©n lµm 2 d•êng(®/m¹ch chñ tr•íc vµ sau) Mang m¸u ®Õn c¸c c¬ quan( trõ l«ng, mãng,tinh cÇu ) ë c¸c c¬ quan diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi , cung cÊp dinh d•ìng cho m« bµo qua hÖ thèng c¸c mao m¹ch, sau ®ã m¸u hÖ thèng c¸c tÜnh m¹ch tËp trung vµo tÜnh m¹h chñ tr•íc, sau đổ về T©m nhÜ ph¶i. -M¸u đi nu«i d•ìng c¸c c¬ quan thuéc hÖ tiªu ho¸ sau khi thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp, hÊp thu d•ìng chÊt tõ ®•êng tiªu ho¸ tËp trung vµo tÜnh m¹ch cöa vào gan sau theo tÜnh m¹ch trªn gan đổ về tÜnh m¹ch chñ sau. M¸u nu«i c¬ thÓ lµ m¸u ®á t•¬i. b/ TuÇn hoµn bµo thai. - §¨c ®iÓm dinh d•ìng bµo thai: +Ph¸t triÓn trong tö cung c¬ thÓ mÑ. +Ch•a cã ho¹t ®éng h« hÊp vßng phæi. +Sù hËp thu dinh d•ìng qua ruét ch•a ®•îc th•c hiÖn. +ChÊt dinh d•ìng vµ oxy ®•îc c¬ thÓ mÑ cung cÊp qua nhau thai. -Nhau thai h×nh thµnh do sù kÕt hîp gi÷a mµng nu«i cña bµo thai vµ niªm m¹c cña tö cung mÑ. +C¸c m¹ch qu¶n ë nhau thai dÉn m¸u ®á nu«i thai tõ c¬ thÓ mÑ tËp trung thành tÜnh m¹ch rèn thai chui qua vßng rån đến rèn gan vµ lµm thµnh 2 nh¸nh:1 nh¸nh đi vào tÜnh m¹ch cöa vao gan,1 nh¸nh lµ cÇu tÜnh m¹ch đổ vào tÜnh m¹ch chñ sau. +ë gan vµ tÜnh m¹ch chñ sau m¸u ®•îc pha trån lÇn 1 saqu đó ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i gÆp m¸u ®en tõ tÜnh m¹ch chñ tr•íc vµ tÜnh m¹ch vµnh tim ®æ lªn => pha trén lÇn 2 rồi tõ t©m nhÜ ph¶i đổ qua lç botal trªn v¸ch liªn nhÜ sang t©m nhÜ tr¸i xuèng t©m thÊt tr¸i theo ®/m¹ch chñ gèc ph©n phèi kh¾p c¬ thÓ. +1phÇn m¸u tõ t©m nhÜ ph¶i xuống t©m thÊt ph¶i rồi đỏ vào ®/m¹ch phæi. Do phæi bµo thai ch•a ho¹t ®éng nªn chØ cã phÇn nhá m¸u vµo nu«i phæi. Cßn phÇn lín theo èng th«ng §M-> ®/m¹ch chñ sau ph©n phèi nöa sau c¬ thÓ. +/Tõ ®/m¹ch chñ sau cã ®/m¹ch rèn ®i qua vßng rèn -> nhau thai. +Mçi lÇn tim thai co bãp tõ ®/m¹ch chñ sau -> ®/m¹ch rèn qua tÜnh m¹ch nhau thai -> vµ tö cung mÑ. +Khi gia sóc sinh m¸u tõ c¬ thÓ mÑ ko sang con: Oxy gi¶m CO2 t¨ng. Khi CO2 t¨ng kÝch thÝch trung •¬ng h« hÊp =>phæi b¾t ®Çu ho¹t ®éng. T©m nhÜ tr¸i b¾t ®Çu thu håi m¸u nhá tõ c¸c tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ nªn ¸p xuÊt m¸u gi÷a 2 t©m nhÜ c©n b»ng. +M¸u tõ t©m nhÜ ph¶i ko sang t©m nhÜ tr¸i. Lç th«ng Botal trªn v¸ch liªn nhÜ khÐp kÝn l¹i t¹o thµnh 1vÕt sÑo. Vßng tuÇn hoµn phæi thay thÕ b»ng vßng tuÇn hoµn nhau thai.+/èng th«ng gi÷ ®/m¹ch chñ vµ ®/m¹ch phæi trë thµnh thõng ®Æc ruét. §/m¹ch rèn biÕn thµnh 2 d©y ch»ng bªn cña bãng ®¸i, tÜnh m¹ch rèn biÕn thµnh d©y ch»ng gan C©u 39: VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? Tr¶ lêi *VÞ trÝ: TuyÕn yªn lµ tuyÕn n»m ë d•íi ®åi thÞ sau b¾t chÐo thÞ gi¸c trªn vÕt lâm tuyÕn yªn ë mÆt trªn th©n xg b•ím vµ ®•îc bao bäc bëi mµng cøng cña n·o.-vùng dưới đò thị của não và tuyến yên là nơi có sự tương tác giữa hệ thần kinh và tuyến nội tiết, vùng dưới đồi điều hòa hoạt động của tuyến yên và ngược lại các hoocmon tuyến yên a/hưởng tới h/động của vùng đồi thị *CÊu t¹o:tuyến yên gồm 2 tuyến khá nhau. Khối trc 2 thùy trc, khối sau 2 thùy sau( thùy TK). Giuwax 2 thùy trừ ngựa tạo thành 1 xoang tuyến yên -thùy trc: có cấu tạo tuyeens lưỡi, giàu mạch máu các té bào xếp thành từng cột chia lmf 2 loại chính : các tb bắt màu và các tb kị màu. Các tb thùy trc t.yên tiết ra các hoocmon sau: +tb ái toan tiết ra các hoocmon có nguồn gốc protein. + tb kị màu amphophil tiết ra : adrenocoticotropin hormone kích thích miền vỏ thượng thận. + các tb ái kiềm sản sinh ra các protein có nguồn gốc glucoprotein.+ tb phần giữa tiết melano – stimuling hormone có tác dụng làm dãn tbsacs tố. -thùy sau: màu nâu nhạt cứng hơn thong vs buồng não III của não bộ bởi 1 cuỗng hình phễu là cuỗng tuyến yên. Thùy sau t.yên là phần phát triển của não bộ gồm: phần trên chủ yếu tạo nên cuống tuyến yên và phần dưới, cr 2 phần cấu tạo chủ yếu là tổ chức thần kinh đệm và các sợi thần kinh trầm năm trong nền tổ chức giầu mạch quản tế bào và có các hoocmon dc gọi là các hoocmon thần kinh. chøc n¨ng:các hoocmo tuyến yên ảnh hưởng đến hoạt động của các tuyến nội tiết khác xong bản than nó lien hệ mật thiết và chịu sự kiểm soát của các trng tâm TK vùng dưới đồi hypothalamus bằng cơ chế thần kinh thể dịch C©u 40:VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn th•îng thËn, gi¸p tr¹ng, cËn gi¸p tr¹ng.? Tr¶ lêi: 1-VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn th•îng thận a. Vị trí: gia súc có 1 đôi tuyến , mỗi tuyến nằm ở trc cạnh trong của thận, mặt ngoài tuyến trơn nhẵn, cạnh ngoài lồi cạnh trong hơi lõm là giốn của tuyến, tuyến có mầu nâu khi con vật mang thai mầu tuyến nhạt hơn. Tuyến thượng thận năm ngoài xoang phúc mạc cùng với thận ống dẫn niệu và tổ chức lien kết và mỡ bao bọc K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
18. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y b. cấu tạo: bên ngoài bao bọc bởi 1 lớp vỏ bằng tổ chức kiên kết cùng hệ thống mạch cung cáp máu phát triển. trong là mô tuyến gồn 2 phần là miền vỏ và miền tủy. + m ền v màu vàng nhạt, phần tiếp giáp màng tủy màu nâu nhạt, từ ngoài vào trong miền vỏ lại chia làm 3 vùng(vùng cầu gồm những dãy tb lượn cong dưới lớp vỏ. ùng dậu gồm 2 hàng tế bào chạy song2 từ vùng cầu vào miền tủy. vùng lƣớ là lớp tb hình lưới) +m ền tủy: có nguồn gốc thần kinh giao cảm gồm các tế bào bắt mầu vàng nâu caue muối crrom và tĩnh mạch miền tủy. b.c ức năng: trao ®æi Na, K, trao ®æi n•íc, trao ®æi Gluixit, Protit, Lipit. Sù kÝch thÝch nhiÖt ®é, c¶m nhiÔm, tróng ®éc, chÊn th•¬ng, tinh thÇn c¨ng th¼ng.+MiÒn tuû: tiÕt ra hormon Nor-adrenalin kÝch thÝch c¬ tim lµm viÖc, c¬ tr¬n néi t¹ng, trao ®æi ®•êng, hÖ TKTW vµ m¸u. 2-VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p tr¹ng: a. VÞ trÝ: : nằm 2 bên cạnh sau sụn giáp trang của thanh quản đến vòng sụn khí quản thứ 2-3 và được tổ chức lien kết gắn vào 2 cơ quan trên là 1 trong những tuyến nôi tiết lớn nhất. tuyến có máu đỏ hơn so với những tuyến xung quanh b.cấu tạo: - bên ngoài là lơp vỏ sơ.- bên trong chia không hoàn toàn làm nhiều tiểu thùy cách nhau boeir những vach ngăn từ vỏ đi vào mang theo mạch quản thần kinh. – trong lòng túi tuyến, hoocmon được dự trữ dưới dạng kết hợp với thyroglobuin (chứa 60% iod) tạo thể keo lỏng quánh màu vàng nhạt( xen kẽ giữa các túi tuyến là mạn lướ lien kết tổ chức lỏng lẻo chứa mao mạch và có các tế bào C kích thước lớn xen giữa các túi tuyến tiết ra calcitonin làm giảm hàm lượng can xi trong dịch cơ thể). –mạc quản: động mạch tới tuyến g.trạng là ĐM g.trạng trc và ĐM g.trạng saulaf nhánh bên của ĐM cổ chung. TM cùng tên vs ĐM. TK : TK giao cảm đến từ hạch cổ trên. TK phó giao cảm là nhánh bên dây X. *Bß:hai thuú bªn gÇn gièng h×nh tam gi¸c, nèi nhau b»ng eo gi÷a. *Ngùa: 2 thuú bªn h×nh bÇu dôc eo kh«ng râ rµng.*Lîn: MÆt d•íi khÝ qu¶n thuú bªn nhá. TuyÕn gi¸p tr¹ng tiÕt ra hormon Thyroxin.: b. chøc n¨ng : : Kích thích sự trao đổi chất, kích thích hệ giao cảm tăng cường sự phất triển của các mô xương , cơ, ảnh hưởng tới sự thành thục của cơ thể 3-VÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuyÕn cËn gi¸p tr¹ng: a.VÞ trÝ: p ần lớn đv có vú có 4 tuyến riêng biệt. các tuyến nhỏ hình bầu dục hoặc tròn, hai tuyến trc ở mặt ngoài đầu trc tuyến giáp trạng trong 1 bao lien kết hai tuyến sau nằm ở mặt trong tuyến giáp trạng. tuyến cận giáp trạng của con đực nhỏ hơn con cái(nhất là giai đoạn tiết sữa) .*Ngùa :®«i tr•íc n»m ë tr•íc gi¸p tr¹ng, ®«i sau tr•íc cöa vµo lång ngùc.*Bß: §«i tr•íc trong tuyÕn gi¸p tr¹ng ®«i sau ë sau tuyÕn gi¸p tr¹ng.*Lîn chØ cã 1 ®«I nằm ngoài ở trc tuyến g.trạng b. cấu tạo: - vỏ ngoài bằng tổ chức sợi phát ra vách ngan đi vào trong, mô tuyến là các tb cận giáp gồm 3 laoij tb : tb chính màu sang _ tối, các tế bào kị mầu b. chøc n¨ng TuyÕn cËn gi¸p tr¹ng tiÕt hormon ®iÒu hoµ sù trao ®æi can xi, photpho trong c¬ thÓ, c¾t bá g©y co dËt. C©u 41: C/t¹o, vÞ trÝ, h×nh th¸i cña h¹ch b¹ch huyÕt(h¹ch l©m ba)?C¸c m¹ch b¹ch huyÕt trong c¬ thÓ,? 1/ C/t¹o cña h¹ch b¹ch huyÕt: a/ VÞ trÝ: N»m trªn ®•êng ®i cña c¸c m¹ch b¹ch huyÕt b/ H×nh th¸i: H×nh bÇu dôc, kich th•íc tõ 2-1,5 cm, cã mét cong låi vµ l•ng h¹ch, 1 c¹ch lâm lµ rèn h¹c. PhÝa l•ng h¹ch cã 3-7 m¹ch vµo thu dÞch b¹ch huyÕt ®i vµo h¹ch. Tõ rèn h¹ch cã 1-2 h¹ch ra dÉn dÞch b¹ch huyÕt ra khái h¹ch. c/ c/t¹o cña h¹ch: gåm 2 phÇn: Líp vá vµ m« b¹ch huyÕt. -Líp vá ë ngoµi cïng lµ tæ chøc liªn kÕt c¸c sîi chun, sîi t¹o keo vµ c¸c sîi c¬ tr¬n. Vá h¹ch tiÕp nhËn c¸c m¹ch vµo. D•íi líp vá lµ xoang d•íi vá chøa dÞch b¹ch huyÕt do m¹ch vµo mang ®Õn. Tõ vá h¹ch ph¸t ra c¸c v¸ch ng¨n ®i vµo gi÷a h¹ch t¹o thµnh c¸c ng¨n. C¸c v¸ch ng¨n gÆp nhau t¹o thµnh m¹ng l•íi ë gi•òa h¹ch thuéc miÒn tuû vµ th«ng víi rèn h¹ch. -Líp m« b¹ch huyÕt: gåm miÒn vá vµ miÒn tuû. +miÒn vá ë ngoµi, n»m trong c¸c ng¨n cña h¹ch, chøa c¸c nang b¹ch huyÕt. Mçi nang cã vïng sinh tr•ëng mµu s¸ng ë gi÷a vµ vïng ngo¹i vi sÉm mµu. L©m ba cÇu ®•îc sinh ra ë vïng sinh tr•ëng. +MiÒn tuû ë trung t©m h¹ch gåm l¸c dßng tbµo lympho xÕp thµnh m¹ng nh• m¹ng míi t¹o thµnh c¸c d©y nang hay thõng nang. D©y nang th«ng víi c¸c nang b¹ch huyÕt ë miÒn vá cã n¬i ph×nh ra thµnh c¸c xoang b¹ch huyÕt miÒn tuû. Tõ m¹ng l•íi d©y nang cã 1-2 èng m¹ch xa xuyªn qua rèn h¹ch ra ngoµi. M¹ch m¸u vµ th©n kinh ph©n cho h¹ch ®i vµo rèn h¹ch. 2.C¸c m¹ch b¹ch huyÕt lín trong c¬ thÓ: có 2 loại hạch bạch huyế là hạch vùng và hạch tạng. + hạch vùng : là những hạch nằm riêng lẻ ở tùng vùng của cơ thể như hạch cổ , hạch dưới hàm, hạch bẹn , có nhiện vụ thu dịch bạch huyết của vùng tương ứng. + hạch tạng : là những đám hạch tập trung dọc các tĩnh mạch cổ, khí quản, phé quản, hoặc ở xung quanh cửa vào các tạng . hạch tạng thu dịch bạch huyết từ tạng đó 3. C¸c èng b¹ch huyÕt: - èng ngùc: Lµ 1 èng ®¬n ®•êng kÝnh tõ 7-24 mm xuÊt ph¸t tõ 1 xoang lín ë vïng d•íi Êc ®èt sèng h«ng gäi lµ bÓ l©m ba chi – lª . èng ngùc ®i vÒ phÝa tr•íc bªn ph¶i, phÝa trªn ®/m¹ch chñ sau. §Õn ®o¹n d•íi ®èt sèng l•ng 5-6 b¾t chÐo thùc qu¶n sang bªn tr¸i khÝ qu¶n 1 ®o¹n ng¾n vÒ tr•íc, cuèi cïng ®æ vµo vÞnh tÜnh m¹ch cæ. ë bß, lîn: chØ cã 1 èng ngùc. Ngùa vµ chã cã 1-3 èng ngùc. Èng ngùc thu dÞch b¹ch huyÕt tõ cña chi sau, vïng chËu h«ng, vïng bông, c¸c khÝ quan trong lång ng•c, ®Çu cæ vµ chi tr•íc ph¸i bªn tr¸i . èng b¹ch huyÕt ph¶i: N»m ë bªn ph¶i khÝ qu¶n ®Õn cña vµo lång ngùc ®æ vµo gãc t¹o thµnh gi÷a 2 tÜnh m¹ch cæ ngoµi va cæ trong bªn ph¶i ngang x•¬ng s•ên 1. èng b¹ch huyÕt ph¶i thu nhËn dich b¹ch huyÕt cña nöa ®Çu cæ bªn ph¶i, chi tr•íc ph¶i vµ phÇn tr•íc thµnh ngùc bªn ph¶i. 4 c ức năng: như các trạm gác của của hệ bạch huyết, vi khuẩn, vật lạ, tế bào khối u bị giữ lại để khử độc . có ý nghĩa qua trọng trong chuẩn doán và điều trị K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com
19. ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI 2013 KHOA THÚ Y C©u 42: C¸c khÝ quan t¹o huyÕt trong c¬ thÓ?C/t¹o vµ t¸c dông cña chóng? 1/ Tuû x•¬ng: - Lµ phÇn tuû ®á ë trong c¸c chÊt xèp cña x•¬ng chøa c¸c hÖ thèng m¹ng l•íi m¹ch qu¶n lµ n¬i sinh ra hång cÇu vµ b¹ch cÇu. -B¹ch cÇu cïng víi hång cÇu ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau, n»m trong c¸c liªn kÕt sîi h×nh l•íi vâng m«. -Hång cÇu vµ b¹ch cÇu tõ vâng m« đi qua tÜnh m¹ch vµo trong èng m¹ch. *Tác dụng: Tñy ®ãng vai trß quan träng v×: Lµ mét trong nh÷ng c¬ quan t¹o huyÕt, ®em m¹ch m¸u cña nã ®Õn nu«i m¹ch trong x•¬ng gióp x•¬ng lín m¹nh vµ PT. 2/ L¸ l¸ch : - Lµ 1 c¬ quan b¹ch cÇu liªn hÖ mËt thiÕt víi hÖ m¹ch m¸u. *C/t¹o: - ngoài là lớp vỏ tổ chức lien kết pha lẫn sợi chun và cơ., lớp vỏ phát ra những vách ngăn đi vào trong phân lách thành nhứng ô nhỏ chứa mô võng Trong các mô õng chứa đầy máu gọi là tủy đỏ có chức năng tiêu hủy hồng cầu già, giả phóng sắt. bên cạnh tủy đỏ là tủy trắng, đay chinhd là các nang bạch huyết của lách, nơi ss ra ác lâm ba cầu. * p n b ệt lác các loà : +Ngùa: Bªn tr¸i xoang bông, tiÕp xóc víi ®•êng cong lín cña d¹ dµy. L¸ch n»m ë vïng gi÷a bông c¹nh tr•íc cã thËn tr¸i, c¹nh sau song song víi vßng cong sôn s•ên. +/Bß: Bªn tr¸i d¹ cá theo vßng cong sôn s•ên 10,11,12. +Lîn: Bªn tr¸i x•¬ng s•ên cuèi. *Tác dụng:là cơ quan lien hệ mật thiết với hreej mạch máu với các chức năng: tiêu hủy hồng cầu già, phân giả sắt và hemoglobin, dự trữ, điều tiết lượng máu trong cơ thể, là cơ quan bảo ve vi sinh ra lâm ba cầu và bạch cầu đơn nhân, thời ky bào thai lách là cơ quan ss ra hồng cầu.nếu hoạt động tủy xương kém nó có thể phục hồi chức năng ss hông cầu và bạch caafudda nhân hỗ trợ cho tủy xương 3/ H¹ch b¹ch huyÕt: gåm 2 phÇn: Líp vá vµ m« b¹ch huyÕt. -Líp vá ë ngoµi cïng lµ tæ chøc liªn kÕt c¸c sîi chun, sîi t¹o keo vµ c¸c sîi c¬ tr¬n. Vá h¹ch tiÕp nhËn c¸c m¹ch vµo. D•íi líp vá lµ xoang d•íi vá chøa dÞch b¹ch huyÕt do m¹ch vµo mang ®Õn. Tõ vá h¹ch ph¸t ra c¸c v¸ch ng¨n ®i vµo gi÷a h¹ch t¹o thµnh c¸c ng¨n. C¸c v¸ch ng¨n gÆp nhau t¹o thµnh m¹ng l•íi ë gi•òa h¹ch thuéc miÒn tuû vµ th«ng víi rèn h¹ch. -Líp m« b¹ch huyÕt: gåm miÒn vá vµ miÒn tuû. +miÒn vá ë ngoµi, n»m trong c¸c ng¨n cña h¹ch, chøa c¸c nang b¹ch huyÕt. Mçi nang cã vïng sinh tr•ëng mµu s¸ng ë gi÷a vµ vïng ngo¹i vi sÉm mµu. L©m ba cÇu ®•îc sinh ra ë vïng sinh tr•ëng. +MiÒn tuû ë trung t©m h¹ch gåm l¸c dßng tbµo lympho xÕp thµnh m¹ng nh• m¹ng míi t¹o thµnh c¸c d©y nang hay thõng nang. D©y nang th«ng víi c¸c nang b¹ch huyÕt ë miÒn vá cã n¬i ph×nh ra thµnh c¸c xoang b¹ch huyÕt miÒn tuû. Tõ m¹ng l•íi d©y nang cã 1-2 èng m¹ch xa xuyªn qua rèn h¹ch ra ngoµi. M¹ch m¸u vµ th©n kinh ph©n cho h¹ch ®i vµo rèn h¹ch. T¸c dông: + như các trạm gác của của hệ bạch huyết, vi khuẩn, vật lạ, tế bào khối u bị giữ lại để khử độc . có ý nghĩa qua trọng trong chuẩn doán và điều trị C©u 43:Ph©n biÖt tuyÕn néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt? §Æc tr•ng c¬ b¶n cña tuyÕn néi tiÕt? 1/ Ph©n biÖt tuyÕn ngo¹i tiÕt, néi tiÕt: - TuyÕn ngo¹i tiÕt: lµ tuyÕn cã èng tiÕt nh• tuyÕn n•íc bät tuyÕn må h«I - TuyÕn néi tiÕt :lµ tuyÕn kh«ng cã èng dẫn: chÊt tiÕt cña chóng gäi lµ hormon Hormon đổ th¼ng vµo m¸u , dịch lâm ba hay dịc não tủy råi ®•îc vËn chuyÓn tíi mäi c¬ quan vµ ¶nh h•ëng tíi ho¹t ®éng cña chóng. Hormon cña tuyÕn cã t¸c dông ¶nh h•ëng ®Õn bé phËn c¬ quan nhÊt ®Þnh hoÆc toµn bé c¬ thÓ. Các cơ quan đều chịu sự hoạt điều hòa của thần kinh thể dichjnhowf đó mọi hoạt đọng cơ quan hoạt động nhip nhangfvaf cân đôi như 1 thể thong nhất hoàn chỉnh 2/ §Æc tr•ng c¬ b¶n cña tuyÕn néi tiÕt: - DÞch tiÕt cña tuyÕn lµ hormon ®•a vµo m¸u hoÆc dÞch n·o tuû th«ng qua qu¸ tr×nh tuÇn hoµn, c¸c dÞch thÓ nµy ®•îc ®•a tíi c¬ quan mµ nã chi phèi. ChÊt tiÕt ®æ vµo hÖ thèng èng dÉn vµ c¸c c¬ quan. -Hormon tiÕt ra mang ®Æc tr•ng cho loµi : hormon do tuyÕn néi tiÕt cña loµi nµy tiÕt ra cã thÓ cã t¸c ®éng cho loµi gia sóc kh¸c. -Hormon t¸c ®éng víi liÒu l•îng rÊt nhá. §¬n vÞ tÝnh gama trªn 1000mg => t¸c dông ®Æc hiÖu ®èi víi nh÷ng c¬ quan mµ nã chi phèi. -Trong c¬ thÓ cã c¸c Nhãm hormon, sù cã mÆt cña nã lµm t¨ng c•êng t¸c dông hormon ki©tä nªn t¸c ®éng céng ®ång ®èi víi c¬ thÓ. Ng•îc l¹i cã nh÷ng nhãm hormon t¸c dông cña chóng thÓ hiÖn ®èi lËp nhau. Insulin, glucogen=>tiÕt tõ tuyÕn tuþ ®èi lËp nhau => khi sö dông c¸c hormon trong thùc tÕ d•íi d¹ng thuèc ta ph¶i biÕt t¸c ®éng céng ®ång ®èi lËp c¸c hormon nµy tr¸nh x¶y ra tai biÕn khi ®iÒu trÞ. – Cã tuyÕn ho¹t ®éng liªn tôc trong suèt qua tr×nh sèng. §ång thêi cã tuyÕn chØ ho¹t ®éng trong 1 thêi kú nhÊt ®Þnh, khi kÕt thóc th× tuyÕn nµy ko ho¹t ®éng. ë giµ sóc giµ 1 sè tuyÕn teo nhá l¹i => ho¹t ®éng tu©n theo løa tuæi, chøc n¨ng néi tiÕt gi¶m. C©u 44:VÞ trÝ, c/t¹o,chøc n¨ng cña c¸c tuyÕn võa néi tiÕt võa ngo¹i tiÕt trong c¬ thÓ ? - Các tuyến vừa nội tiết vừa ngoại tiết trong cơ thể gồm 3 tuyến : Tuyến tụy, tuyến sinh dục và gan 1/TuyÕn tuþ a. *VÞ trÝ: lµ èng tiªu ho¸ cña c¬ thÓ, lµ c¬ quan n»m trong xoang bông cã h×nh d¶i dµI vµ b¸m men theo ®•êng cong nhá cña t¸ trµng phÇn lín n»m nghiªng vÒ phÝa ph¶i. Ngùa tõ s•ên 16-17 phÝa bªn phµi. Bß tõ xg s•ên 12 ®Õn X.sèng h«ng 2-4. Lîn : thùy phải men theo tá tràng đén cạnh trong thận phải . thùy trái tựa vào thận trái và lách, trong khoảng 2 đót cuối đén 2 đót hông đầu b*CÊu t¹o: -PhÇn ngo¹i tiÕt: Gåm c¸c chïm tuyÕn,có các tế bào tiết dịch giống tuyến nước bọt dưới hàm. Các chất tiết theo ống dẫn nhỏ sau đó tập trung thành các ống dẫn lớn đỏ vò tá tràng.ngựa : có 1 ống chính và 1 ông phụ, bỏ-lợn có 1 ống, chó có 2-3 ống -PhÇn néi tiÕt: CÊu t¹o gåm c¸c ®¶o tuþ (§¶o langerhan). Gåm c¸c Tế bào C, D, D1 tham gia qu¸ tr×nh tiÕt hormon của tế bào anfa và K55-TYD Email: dinhcongtruong1311@gmail.com