Sự khác biệt và lợi thế phát triển du lịch của vịnh Bái Tử Long dưới góc nhìn về tài nguyên địa mạo

Nội dung text: Sự khác biệt và lợi thế phát triển du lịch của vịnh Bái Tử Long dưới góc nhìn về tài nguyên địa mạo

1. Tp chí Khoa h c HQGHN: Các Khoa h c Trái t và Môi tr ng, T p 32, S 3 (2016) 15-24 S khác bi t và l i th phát tri n du l ch c a v nh Bái T Long di góc nhìn v tài nguyên a mo 1,* 1 2 1 Nguy n Hi u , Trung Hi u , Nguy n ình Khang , Ph m Th Ph ơ ng Nga 1Tr ường Đạ i h ọc Khoa h ọc T ự nhiên, ĐHQGHN, 344 Nguy ễn Trãi, Hà N ội, Vi ệt Nam 2Vi ện Tài nguyên và Môi tr ường bi ển, Vi ện Hàn lâm Khoa h ọc Công ngh ệ Vi ệt Nam Nh n ngày 15 tháng 3 n m 2016 Ch nh s a ngày 25 tháng 8 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 09 tháng 9 n m 2016 Tóm t ắt: Vnh Bái T Long thu c ph m vi hành chính c a thành ph H Long, thành ph C m Ph và huy n o Vân n, t nh Qu ng Ninh. N m li n k v i V nh H Long - di s n th gi i n i ti ng t lâu, thách th c l n nh t phát tri n du l ch Bái T Long là tìm ra c s h p d n khác bi t, t o ra tính a d ng trong s th ng nh t phát tri n du l ch bi n o c a t nh Qu ng Ninh. Khác v i V nh H Long ch có các o á vôi, Vnh Bái T Long có s an xen c a c các o t có di n tích l n và dân c sinh s ng. H ơn n a, trong V nh Bái T Long còn có nhi u bãi cát tr ng m n, tr i dài, nh ng bãi tri u r ng l n v i h sinh thái r ng ng p m n và h th ng ph u karst c áo có giá tr th m m cao. Các d ng a hình này óng vai trò quan tr ng trong t o ra nh ng s c thái du l ch riêng c a V nh Bái T Long. Bài báo trình bày k t qu ánh giá v nh ng giá tr c áo c a tài nguyên a mo V nh Bái T Long theo h th ng các tiêu chí ánh giá tài nguyên a m o, k t qu phân tích v s khác bi t trong phát tri n du l ch l y tài nguyên a mo làm tr c t V nh Bái T Long so v i V nh H Long. Từ khóa: Du l ch, Bái T Long, tài nguyên a mo. ∗∗∗ 1. Đặt v ấn đề nhiên vùng bi n o n ơi ây và có ý ngh a quan tr ng cho phát tri n du l ch. Vnh Bái T Long bao g m m t vùng bi n n nay, các n i dung nghiên c u liên quan thu c ph m vi hành chính c a thành ph H n tài nguyên du l ch V nh Bái T Long ch Long, thành ph C m Ph và huy n o Vân yu v giá tr a d ng sinh h c. M t s nghiên n v i kho ng 600 hòn o l n nh . Trong cu c p n c nh quan a hình, nh ng m i ó, có 20 o t, còn l i ch y u là các o á m c li t kê và mô t v v p c a các qu n vôi. V nh Bái T Long mang trong mình nhi u th tùng, áng, hang ng, bãi t m. Trong b i giá tr a m o c áo, v a có nh ng im cnh nhu c u du l ch t ng cao, l i n m li n k vi m t di s n v n ã n i ti ng t r t lâu – Di tơ ng ng v i v nh H Long, v a có nét c sn Thiên nhiên Th gi i V nh H Long, thách thù riêng, t o ra s h p d n c a c nh quan t th c l n nh t i v i vi c phát tri n du l ch ___ Bái T Long là tìm ra s h p d n khác bi t, ∗ Tác gi liên h . T: 84-986138289 to ra tính a d ng trong s th ng nh t phát Email: nguyenhieu@hus.edu.vn tri n du l ch bi n o c a t nh Qu ng Ninh. 15
2. 16 N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 Vi c nghiên c u nh n di n rõ tính khác bi t ph u karst (áng/tùng), bãi bi n, bãi tri u. Các gi a V nh Bái T Long và V nh H Long góc i t ng a hình này c th ng kê v s nhìn tài nguyên du l ch s giúp cho vi c u t lng, không gian phân b , mô t hình thái và và quy ho ch phát tri n du l ch c a Bái T o c s ơ b v di n tích trên b n , nh v Long m t cách hi u qu , trúng, úng, t o nên tinh. Giá tr c a chúng c ánh giá các m t: sc m nh t ng h p v du l ch bi n o Qu ng khoa h c, th m m , v n hóa, kinh t (Pralong, Ninh và gi m b t áp l c cho V nh H Long. 2005) [3]. Trong tr ng h p chúng ã c a Mt trong nh ng d ng tài nguyên du l ch có vào khai thác r i, thì xét n c các y u t , nh tính c áo và khác bi t c a v nh Bái T Long mc khai thác, b o t n và kh n ng ti p c n. so v i v nh H Long là tài nguyên a m o. Kt qu ánh giá này là c ơ s a ra nh ng Khái ni m chung v tài nguyên a m o ã nh h ng khai thác i v i m i lo i a hình. c nh c t i trong m t s công b tr c ây Các tiêu chí ánh giá tài nguyên a m o [1, 2], trong ó ã c ơ b n th ng nh t: tài trong công trình này c phát tri n d a trên b nguyên địa m ạo là nguyên li ệu thô đị a m ạo và tiêu chí ánh giá tài nguyên a m o c a địa hình, có ích cho con ng ười ho ặc có th ể có Pralong (2005), có ch nh s a, b sung m t s ích, ph ụ thu ộc vào hoàn c ảnh kinh t ế, xã h ội tiêu chí cho phù h p v i iu ki n khu v c và hay công ngh ệ. mc ích nghiên c u (b ng 1). H th ng ánh Vi s c n thi t nh v y, trong khuôn kh giá im cho m i tiêu chí g m 5 c p v i giá tr bài báo, các tác gi trình bày v k t qu ánh dao ng t 0 - 1. Vi c cho im các tài nguyên giá nh ng giá tr c áo c a tài nguyên m o a m o d a trên các tài li u hi n h u, kh o sát ca V nh Bái T Long, phân tích s khác bi t th c a và iu tra xã h i h c. T ng im giá và nh n di n l i th cho phát tri n du l ch t i ây. tr tài nguyên a m o c tính theo công th c Simple Weighting Score Equation (Morgan, 1999)[4]: 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu RQ = WS Ri-n + WB Ri-n + WC Ri-n + WE Ri-n (1) Vn phát tri n du l ch c a v nh Bái T Long c phân tích m t cách h th ng, c Trong ó: xem xét trong m i liên quan v i vai trò c a tài RQ: Ch t l ng tài nguyên nguyên a mo c ng nh m i quan h v i các WS, WB, WC, WE: Tr ng s c a các y u hp ph n tài nguyên du l ch khác (c bên trong t: khoa h c, th m m , v n hóa - l ch s , kinh và bên ngoài v nh Bái T Long); trong m i t - xã h i quan h v i iu ki n kinh t - xã h i c a a Ri-n: im s c a m i ch th 1,2,3, n ph ơ ng, các lo i hình sinh k ; xem xét trong bi c nh h i nh p và nhu c u ngh ng ơi ngày Trong nghiên c u này, giá tr các m t c a càng t ng do áp l c công vi c và cu c s ng a hình c coi tr ng nh nhau tìm ra t ng tng cao, trong b i c nh bi n i môi tr ng, th nh ng m t m nh c a a hình V nh Bái tai bi n thiên nhiên và nh ng yêu c u c p thi t T Long (so v i các vùng lân c n), nên tr ng s v phát tri n b n v ng tài nguyên, môi tr ng ca các ánh m t ánh giá (WS, WB, WC, WE) cng nh v i s ti n hóa, bi n i c a a hình. u b ng 1. Do v y, công th c (1) tr thành: Tài nguyên a m o chính c a V nh Bái T RQ = Ri-n + Ri-n + Ri-n + Ri-n (2) Long c nh n di n, phát hi n thông qua công im ánh giá tài nguyên a m o cu i tác t ng h p tài li u, kh o sát th c a và phân cùng s c phân chia thành 5 c p: A, B, C, D, tích trên b n a hình, nh vi n thám. Qua E, t ơ ng ng v i giá tr : r t cao, giá tr cao, giá ó cho th y ây có: hang ng, o á vôi, tr trung bình, giá tr th p và không có giá tr .
3. N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 17 Bng 1. Các tiêu chí ánh giá tài nguyên a m o khu v c Bái T Long im Giá tr Tiêu chí 0 0.25 0.5 0.75 1 Tm quan tr ng c a lý - Th p Trung bình Cao Rt cao Tính hi m có >7 5-7 3-4 1-2 Duy nh t Khoa H h ng H h ng hc Tính toàn v n B phá h y Ít h h ng Nguyên v n nng TB Tm quan tr ng sinh thái - Th p Trung bình Cao Rt cao V trí quan sát - Kém Trung bình Tt Rt t t Di n tích - Nh Trung bình Ln Rt l n Màu s c Th m Mc t ơ ng ph n v Màu s c ng nh t - - tơ ng ph n m màu s c khác nhau mnh Không n Có n Hình thái a hình - - Rt c áo tng tng Mc liên quan n v n - Th p Trung bình Cao Rt cao hóa - l ch s Không có di Mc liên quan n l ch Vn tích, công Th p Trung bình Cao Rt cao s - kh o c hóa - trình lch s Mc liên quan n tôn - Thp Trung bình Cao Rt cao giáo - tín ng ng Di n ra các s ki n v n Không bao Th nh - - Hàng n m hóa - l ch s gi tho ng Kh n ng ti p c n Rt khó kh n Khó kh n TB D dàng Rt d dàng Tính h p d n - a ph ơ ng Vùng Qu c gia Qu c t Không Không ki m Ki m soát 1 Ki m soát Không có Ri ro t nhiên c ki m soát c ph n tt ri ro Kinh soát t Hi u qu kinh t - Th p Trung bình Cao Rt cao Th i gian khai thác trong 0 1 mùa 2 mùa 3 mùa 4 mùa nm Hn ch Không h n Không có Mc b o v Hoàn toàn B h n ch trung bình ch s b o v Phân tích SWOT c s d ng ánh giá cacbonat, có tu i t 340 tri u n m tr c n im m nh, im y u, c ơ h i và thách th c i ngày nay. N ơi ây có m t quá trình ti n hóa karst khá y . S k t h p ng th i c a các vi s phát tri n du l ch c a v nh Bái T Long. yu t nh t ng á vôi dày, khí h u nóng m và bi n xâm th c ã t o nên các m u hình tuy t 3. K ết qu ả nghiên c ứu và th ảo lu ận vi v karst tr ng thành trong iu ki n nhi t * Giá tr ị tài nguyên địa m ạo ở V ịnh Bái i m v i y các c p b c c ơ b n c a a hình karst: chóp, tháp, h th ng hang ng c . Tử Long Quá trình phát tri n karst khu v c v nh Bái T a. Giá tr ị khoa h ọc Long c ng tr i qua 5 giai on nh v nh H Khu v c v nh Bái T Long c ng nh các Long (kh i u là m t ng b ng c ho c m t o khu v c v nh H Long bao g m nhi u h cnh quan b ng ph ng k th a; k ti p là s tng tr m tích có ngu n g c l c a và phát tri n c a a hình ph u karst; sau ó n giai on hình thành các c m i hình chóp,
4. 18 N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 hình nón n i v i nhau; ti p theo là giai on th ng ngo n. c th hóa giá tr này, có th phát tri n thành các tháp cao có vách d ng xem xét m t s tiêu chí, nh v kh n ng quan ng tách r i nhau; và cu i cùng là giai on sát, di n tích, cao (liên quan n quy mô, phát tri n ng b ng karst), c th hi n qua các c im màu s c, thành ph n v t ch t, s kh n ng bao quát), s có m t c a các hình thái sp x p, c u t o các l p á, các di tích hóa c áo, m c t ơ ng ph n v màu s c (liên th ch còn c b o t n cho n ngày nay, có quan n s c m nh n v m t th giác). th quan sát th y t i C ng m, hang ông Vnh Bái T Long có r t nhi u nh ng c nh Trong, ây chính là m t t li u quý giá khi quan c áo mang giá tr th m m cao nh : nghiên c u v l ch s phát tri n a hình khu các bãi bi n, các ph u karst, các o á và hang vc và là mô hình s ng ng ngoài th c t ng (b ng 2, hình 1). trong công tác gi ng d y [5]. Hang ng V nh - Các bãi bi n: M t c im d nh n th y Bái T Long phong phú, a d ng và c ng c là các bãi bi n trong V nh Bái T Long ( in phân b ba t ng cao chính gi ng nh V nh hình nh Quan L n, Minh Châu, S ơn Hào, H Long: t ng 3-4m, t ng 5-15m và t ng 25- Robinson, Bãi Dài) u có chi u dài t ơ ng i 50m v i ba nhóm hang chính là: nhóm hang ln (3-5km), bãi bi n tho i, cát tr ng m n, n c ng m c , nhóm hang n n karst và nhóm hang trong xanh, sóng l i không quá l n, là nh ng hàm ch. Các hang n n, hang hàm ch, nh a im lý t ng cho tham quan, t m bi n, hang Soi Nh , hang Lu n Cái é cùng v i h ngh d ng. ây chính là s n ph m c a quá th ng nh ng ng n bi n còn t n t i chân các trình phá h y b và tích t bi n t i các o phát o á vôi và các th m tích t bi n cao tri n trên á tr m tích l c nguyên, im khác tơ ng ng trên các o t Trà B n, Quan bi t c ơ b n so v i v nh H Long. Ln, Ba Mùn là nh ng minh ch ng khoa h c quan tr ng v s thay i c a m c n c bi n - Các ph u karst: Các ph u karst v nh H trong quá kh . Long và Bái T Long khi b ng p n c bi n c g i là tùng và áng, trong ó áng là các h b. Giá tr ị th ẩm m ỹ karst ch a n c, n m gi a o; còn tùng là Vi c ánh giá giá tr th m m c a m t i vng nc luôn có m t c a thông ra v i vnh, tơ ng i kín, ít sóng. tng ph thu c nhi u vào nh ng c m giác, quan im mang tính ch quan cao c a ng i Bng 2. Các im tài nguyên a m o v nh Bái T Long Lo i tài nguyên Phân lo i theo ngu n Các im tài nguyên a m o S l ng a m o gc phát sinh Bãi Quan L n, Bãi S ơn Hào, Bãi Minh Châu, Bãi Bãi bi n Vt li u c hình Dài, Bãi Robinson, Bãi Ng c V ng,Trà Gioi, Cây 10 thành do quá trình Bàng, Cát Oan, V Gi ng bi n, gió Bãi tri u phía b c o Quan L n, Minh Châu, o Bãi tri u 03 Trà B n Hang Nhà Trò, hang Cái Lim, Thiên S ơn, ông Dng a hình c Hang ng Trong, hang u Gi ng, hang Ông B t, Hang 09 hình thành do quá Quan, Hang Cái Suôi, hang C ng m trình karst Ph u karst Áng Thìa, Áng Tùng Con, Áng Cái Suôi 14 o á Hòn x p, Hòn Thiên Nga 02 Dng a hình c o Trà B n, o Quan L n, o ng Chén, o o t hình thành do quá Th Vàng, o Ng c V ng, o C ng ông, o 08 trình bóc mòn Cng Tây và o V n C nh Tng 46
5. N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 19 Hình 1. Sơ phân b các d ng tài nguyên a m o v nh Bái T Long trên n n nh v tinh. Các áng Bái T Long là nh ng h khép ln nh , nhìn t trên cao nh m t b c tranh kín vô cùng n t ng v i s t ơ ng ph n v màu th y m c kh ng l vô cùng s ng ng. c sc và c tính c t o nên b i b u tr i trong bi t, Hòn X p và Hòn Thiên là nh ng hòn o xanh cao vút, các vách á d ng ng s ng s ng á có cùng m t c u trúc x p theo m t l p n m uy nghi và m t n c t nh l ng trong, xanh hi n ngang ho c xiên chéo, v i hình d ng vô cùng hòa. N c trong các áng u rt s ch do v n có c áo n i b t trên sóng n c – mây tr i y s i l u n c qua các hang karst ng m thông quy n r và n t ng. M t khác, nh ng o á vi bi n bên ngoài. Theo th ng kê, v nh Bái T cng ch a ng trong lòng nó nh ng tác ph m Long hi n có 14 ph u karst v i di n tích t iêu kh c tinh x o, c áo, ó là h th ng các 200-500m 2 t p trung ch y u trên o Trà B n hang ng a dng, phong phú (hang Nhà Trò, và o Ba Mùn, tiêu bi u là Áng Thìa, Áng Cái hang Soi Nh ). Suôi, Áng Tùng Con. c. Giá tr ị v ăn hóa – l ịch s ử - Các o á và hang ng: Trong v nh Bái Vnh Bái T Long ch a ng trong mình T Long có s an xen c a h ơn 600 hòn o á nh ng di ch c a n n v n hóa Soi Nh (cách
6. 20 N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 ngày nay 18.000 - 7.000 n m). N n v n hóa này kho ng 5 - 10 n m tr l i ây nh ng ã nh n phân b ch y u trong các o và hang á vôi c ph n h i r t tích c c t du khách trong và vi các di ch tiêu bi u là Mê Cung, Thiên ngoài n c b i v p hoang s ơ, s ơn th y h u Long, Tiên Ông, Hang Soi Nh . Ph ơ ng th c tình. V nh Bái T Long ã tr thành im n sinh s ng c a c dân v n hóa Soi Nh là thu mà nhi u du khách n c ngoài không mu n b lm sò, c, hái l m hoa qu v i các tích t qua khi t i Qu ng Ninh. Bên c nh ó, hi n t i, gm có c núi (Cyclophorus) và c su i h th ng tuy n giao thông trên bi n i ra các (Melania) cùng m t s loài nhuy n th n c o ã c u t và t ng c ng khá t t v i s ng t khác [6]. lng 7 - 10 chuy n/ngày. Tính trung bình, ch Vi v trí và iu ki n thu n l i: nhi u v ng mt t 30 - 60 phút là du khách có th ti p c n vnh, lu ng l ch sâu, kín gió, ít sóng, an toàn các o trên khu v c Bái T Long. cho vi c neo u tàu thuy n, h th ng lu ng - Các ph u karst khô: N u nh các ph u lch t nhiên dày c và c a sông ít b b i l ng, karst ng p n c có giá tr l n v m t th m m , vnh Bái T Long có ti m n ng xây d ng h cnh quan thì các ph u karst khô l i em l i th ng giao thông c ng bi n l n. Chính vì v y, nh ng giá tr l n v kinh t . T i ó có tích t ngay t th k XII (n m 1149) d i tri u vua lp t terarosa màu m dày t i 3-5m c bi t Lý Anh Tông, thơ ng c ng qu c t u tiên c a giá tr cho tr ng tr t. Kt qu kh o sát các ph u Vi t Nam - Th ơ ng c ng c Vân n n m karst không ng p n c trên o Trà B n – o trung tâm v nh Bái T Long ã c xây d ng. t có di n tích l n nh t trong khu v c cho th y ây là n ơi thông th ơ ng trao i, buôn bán, ng i dân b n a ang khai thác tr ng cam giao l u kinh t , chính tr , v n hóa s m u t, sôi rt hi u qu , mang l i giá tr kinh t cao. ng gi a n c ta v i các n c trong khu v c - Các bãi tri u: nhìn chung, b phía tây c a ông Nam Á, Trung C n ông, Trung Qu c, các o thu c v nh Bái T Long ch u tác ng Nh t B n, n trong su t m t th i gian dài bi sóng ít do h ng khu t sóng, nên quá qua các tri u i Lý, Tr n, Lê. trình tích t x y ra m nh m , t o ra các bãi tri u Bên c nh ó, khu v c v nh Bái T Long tr i dài, là môi tr ng s ng c a h sinh thái còn có nhi u lo i hình v n hoá phi v t th v i rng ng p m n, trên ó t n t i và phát tri n m t các l h i truy n th ng nh L h i truy n th ng loài sinh v t c thù ch có Qu ng Ninh - loài Quan L n - Vân n mang d u n h i làng sá sùng v i kh n ng khai thác lên t i 6 truy n th ng c a ng dân huy n o, tái hi n l i tháng/n m. ây là m t trong nh ng sinh k chi n tích tr n ánh oàn thuy n l ơ ng c a chính c a a s ng i dân s ng trên các o l n Tr ơ ng V n H di n ra trên dòng sông Mang (Quan L n, ). Ngoài ra, ng i dân c ng t n vào n m 1288. Trong các l h i truy n th ng có dng các bãi tri u này nuôi tr ng m t s lo i rt nhi u các trò ch ơi dân gian, bi u din ngh hi s n có giá tr kinh t cao: ngao, tôm, c thu t, âm nh c nh : kéo co, ánh u, các gánh hơ ng tu ng, chèo, hát chào nhau trên thuy n, hát giao Các v n r i ro t nhiên là tr ng i l n duyên, hát hò bi n, hát so ng cô [6]. trong vi c khai thác và b o v các d ng tài d. Giá tr ị kinh t ế - xã h ội nguyên này. Hàng n m, mùa m a bão (tháng 7 - 10) th ng tác ng m nh n bãi bi n và nhà - S an xen hài hòa gi a các d ng a hình ca c a c dân sinh s ng ven bi n, ng th i karst c áo và các o t di n tích l n có cng gây th t thoát m t l ng không nh i dân c sinh s ng là iu ki n lý t ng cho vi c vi ng i dân nuôi tr ng th y h i s n trên các hình thành nhi u lo i hình du l ch khác nhau, bãi tri u. Không ch th , d ch b nh c ng là m t nh du l ch tham quan c nh quan ng m c nh, vn nan gi i i v i th y h i s n nuôi tr ng. du l ch sinh thái, du l ch ngh d ng - t m bi n, Tuy nhiên hi n nay các c p chính quy n v n du l ch c ng ng t o nên s a d ng, phong ch a có nh ng gi i pháp hi u qu ng phó phú. Du l ch Quan L n ch m i phát tri n trong
7. N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 21 vi các r i ro, b o v ngu n tài nguyên quý giá Th ba, quá trình ti n hóa karst y tr i này cho c ng ng dân c trong khu v c. qua 20 tri u n m nh s k t h p ng th i c a Kt qu ánh giá im các a hình c th các y u t nh t ng á vôi dày, khí h u nóng theo h th ng tiêu chí v tài nguyên a m o m và quá trình nâng ki n t o ch m ch p ã t o Vnh Bái T Long cho th y u t c giá tr nên các m u hình tuy t v i v karst tr ng cao, trung bình t 0,5 n 0,75. M t s im tài thành trong iu ki n nhi t i m, m t trong nguyên có giá tr r t cao m t s tiêu chí riêng s ó là các ph u karst (ángtTùng) [7]. V i các bi t. Ví d , hang Nhà Trò có giá tr r t cao v ph u karst khô, có tích t l p t terarosa dày a ch t - a m o và giá tr v n hóa, l ch s ; ti 3-5m c bi t có giá tr cho tr ng tr t. V i áng Tùng Con có giá tr cao v a ch t-a các ph u karst ng p n c (áng/tùng), ây chính mo, v th m m ; các bãi bi n Quan L n, Minh là các d ng c nh quan c áo v i s t ơ ng Châu, Ng c V ng thì có giá tr r t cao v m t ph n v màu s c và c tính c a á, n c, tr i th m m , s khác bi t và kinh t , Chính iu nh Áng Thìa, Áng Tùng Con, Áng Cái này ã t o nên tính a d ng và nét c áo c a Suôi , có giá tr quan tr ng cho phát tri n du Vnh Bái T Long. lch. c bi t là các ph u karst này có s l ng và quy mô l n h ơn nhi u so v i v nh * S ự khác bi ệt v ề tài nguyên địa m ạo của H Long. vịnh Bái T ử Long so v ới v ịnh H ạ Long Lợi th ế phát tri ển du l ịch c ủa v ịnh Bái Th nh t, có s an xen c a các o t v i Tử Long di n tích l n và c ph b i th m th c v t dày trong v nh ã t o nên s a d ng và khác bi t Vnh Bái T Long có l i th v m t tài ca c nh quan a hình và thiên nhiên n ơi ây. nguyên thiên nhiên, n i b t là tài nguyên a mo v i các c nh quan a hình karst c áo, Th hai, nh h th ng các o c c u t o a d ng bao g m ph u karst, o karst, hang bi á tr m tích l c nguyên ngoài cùng phía ng, bãi tri u cùng ó là l i th khác bi t v i ông (Quan L n, Ba Mùn), nên có iu ki n vnh H Long các bãi bi n p, quy mô, là hình thành các bãi bi n p và quy mô v nh nh ng iu ki n thu n l i phát tri n a d ng Bái T Long. B bi n phía ông c a các o các lo i hình du l ch. Bên c nh ó, thiên nhiên này ch u tác ng m nh c a sóng bi n mang nơi ây ch a ch u tác ng nhi u c a con ng i theo l ng l n v t li u t áy, hình thành các nên v n còn gi c nét hoang s ơ, v ng v , là bãi cát tr ng m n v i tr l ng l n làm nguyên yu t thu hút nhi u khách du l ch, c bi t là li u cho công ngh thu tinh, ng th i là các du khách n c ngoài v i các lo i hình nh du bãi t m lý t ng nh : bãi t m S ơn Hào, Ng c lch sinh thái, du l ch khám phá m o hi m, Vng, Quan L n. Các bãi cát tr ng m n, tr i dài Mt s o trong khu v c v nh Bái T Long có chính là u th cho phát tri n du l ch c a khu dân c sinh s ng nên có iu ki n phát tri n du vc v nh Bái T Long v i s v t tr i c v qui lch d a vào c ng ng, v a làm t ng tính h p mô di n tích, ch t l ng bãi t m, kh n ng ch dn cho du l ch, v a gi i quy t c v n ng v ngu n n c ng t – nh ng iu ki n sinh k cho ng i dân (b ng 3). mang tính ch t tiên quy t khai thác d ch v bãi t m và hình thành các khu du l ch ngh Bên c nh nh ng l i th , m t s khó kh n d dng l n. Trong khi ó, các bãi t m n i ti ng nh n th y i v i phát tri n du l ch v nh Bái T thu c v nh H Long (bãi t m khu du l ch o Long là vnh n m t ơ ng i bi t l p, nên vi c Tu n Châu, bãi t m Ti T p, bãi t m Soi Sim, ti p c n các hòn o trong v nh m t nhi u th i bãi t m Ba Trái ào ) hi n ang c khai gian và t n kém v kinh phí. M t s lo i thiên thác ch y u là các bãi t m nhân t o, di n tích tai, nh l á, ng p l t có th gây nh h ng nh h p, d c bãi l n, s gi t m b h n ch xu n nh ng c nh quan a hình c áo, tác do th y tri u, n c ng t ph c v sinh ho t, t m ng t i môi tr ng s ng và tài s n c a ng i tráng h u h t ph i chuy n t t li n ra. dân. Ngu n n c chính c s d ng ch y u
8. 22 N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 trên các o là n c gi ng khoan ho c n c hi. Tuy nhiên, ây u là nh ng y u t có th ma, ch a th c s m b o. Cu i n m 2014, ci thi n c n u có s quan tâm c a các c p các xã o thu c c a V nh h u h t ã có in chính quy n, các nhà u t . li s d ng, ây là m t b c ti n l n trong Mc dù có nhi u tài nguyên a m o có giá ti n trình phát tri n kinh t - xã h i, c bi t là tr , song giá tri du l ch c a v nh H Long v n trong phát tri n các lo i hình d ch v liên quan ang b lu m do n m c nh Di s n Thiên nhiên n du l ch. Trên các o này, du l ch m i ch Th g i vnh H Long ây là thách th c, phát trin trong vòng 5 - 10 n m nay và không nh ng c ng l i là c ơ h i cho V nh Bái T Long, có s u t , thi u kinh nghi m nên các lo i khi mà V nh H Long ang ph i ch u s c ép l n dch v còn h t s c nghèo nàn và ch t l ng v tài nguyên, môi tr ng do quá t i v l ng th p, thi u các khu vui ch ơi, các lo i hình gi i khách du l ch. Th c t hi n nay, nhi u khách du trí ph c v du l ch. Bên c nh ó, dân trí th p, lch trong và ngoài n c ã l a ch n v nh Bái a s m i ch h c h t c p 2, vì v y nh n th c T Long thay vì v nh H Long làm im n. còn h n ch và nhi u n ơi còn x y ra t n n xã Bng 3. Phân tích im m nh, im y u, c ơ h i và thách th c i v i s phát tri n du l ch c a v nh Bái T Long im m nh im y u S1: a hình karst v i c nh quan c áo W1: a hình karst v i các o á vôi nên thi u n c, thi u nm trong m t qu n th v i v nh H Long t canh tác và khó ti p c n ã c công nh n là di s n thiên nhiên th W2: Do n m giáp v nh B c B nên th ng xuyên g p thiên tai gi i; có v n qu c gia Bái T Long n ơi có vào mùa hè nhi u giá tr v a d ng sinh h c và các h W3: Thi u th n c ơ s h t ng: in, n c s ch, h th ng x lý sinh thái. ây là nh ng ti m n ng phát rác th i, h th ng ph ơ ng ti n v n chuy n ng th y và c ng tri n m t n n du l ch a d ng, phong phú và bi n c a khu v c ch a k p à v i xu th phát tri n du l ch có ch t l ng cao W4: Ch t l ng d ch v th p, ch a có các lo i hình gi i trí, S2: Tài nguyên bi n phong phú thu n l i các s n ph m du l ch cho nuôi tr ng và ánh b t h i s n W5: Công tác xúc ti n và qu ng bá du l ch c a v nh Bái T S3: Ngu n lao ng tr , d i dào s n sàng Long ch a th c s t t. M c dù th ơ ng hi u v nh H Long ã thích ng v i các ngh nghi p m i c nhi u ng i bi t n tuy nhiên l i ch a có s liên k t S4: Các o trong khu v c v nh Bái T gi a th ơ ng hi u v nh H Long v i các a im du l ch h p Long có dân c sinh s ng khác v i v nh H dn khác c a t nh Quang Ninh nói chung và v nh Bái T Long Long -không có dân sinh s ng, ây là m t nói riêng. iu ki n thu n l i cho v nh Bái T Long có W6: Lao ng thi u trình chuyên môn k thu t, t n n xã th phát tri n du l ch d a vào c ng ng. hi, kinh nghi m phát tri n du l ch còn kém Cơ h i Thách th c O1: N m trong quy ho ch Khu kinh t tr ng C1: C nh tranh v i th ơ ng hi u du l ch V nh H Long im Vân n - H Long là c khu kinh t C2: Th tr ng du l ch l n là Trung Qu c ang có nhi u chính vi nh h ng phát tri n du l ch nên nh n sách cho công dân c a mình i du l ch c nhi u s quan tâm h ơn c a chính ph C3: Tính mùa v trong ho t ng du l ch c a khu v c khá cao và các nhà u t v v n c ng nh d án do có mùa ông lnh nên các nhà u t ch a th c s quan O2: Nhu c u du l ch c a khách n i a và tâm, ng i lao ng không quá gn bó v i l nh v c này và qu c t t ng cao trong khi V nh H Long b th ng ph i ho t ng thêm trong nh ng ngành ngh khác quá t i to thu nh p m b o cu c s ng
9. N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 23 4. K ết lu ận Lời c ảm ơn Kt qu nghiên c u cho th y tài nguyên a Các tác gi xin c m ơn tài khoa h c mo khu v c V nh Bái T Long h t s c “Nghiên c ứu đề xu ất các gi ải pháp đa l ợi ích s ử phong phú, a d ng và có tính c áo. V nh dụng b ền v ững tài nguyên hang động và c ảnh Bái T Long mang c tr ng c a c nh quan quan karst độc đáo t ỉnh Qu ảng Ninh ”, mã s : karst khu v c h i o v i các d ng a hình a QG.14.10, ã h tr và t o iu ki n cho vi c dng g m các o á vôi xem l n o t, h ánh giá tài nguyên a m o khu v c nghiên c u. th ng hang ng và ph u karst, các bãi cát và bãi tri u. T t c các d ng a hình này u mang trong mình nh ng giá tr cao v m t th m Tài li ệu tham kh ảo m, khoa h c, v n hóa - l ch s và giá tr kinh t . [1] Panizza M. , 1996. Environmental Nm trong m t qu n th v i v nh H Long geomorphology. Elsevier Science B.V., ã c công nh n là di s n thiên nhiên th Amsterdam. The Netheland, 268p. gi i, bên c nh m t s c im gi ng v nh H [2] Lê c An, Uông ình Khanh, 2012. a m o Long, tài nguyên a m o v nh Bái T Long Vit Nam, C u trúc – Tài nguyên – Môi tr ng. còn có tính c áo riêng. S an xen hài hòa Nxb Khoa h c T nhiên và công ngh , Hà N i, 659 trang. gi a các o á vôi và các o t có di n tích [3] Pralong, J. P.,2005. A method for assessing tourist ln v nh Bái T Long ã t o cho n ơi ây có potential and use of geomorphological sites. dân c sinh s ng trên o. Các bãi bi n c u t o Géomorphologie: relief, processus, bi cát tr ng m n, tr i dài và h th ng ph u environnement, 3, 189-196. karst có giá tr th m m cao c ng chính là nét [4] Morgan, R.,1999. A novel, user-based rating system c áo, khác bi t c a v nh Bái T Long so v i for tourist beaches. J. Tourman, 20, 393-410. vnh H Long. Nh vào s phong phú, a d ng [5] Nguy n Xuân Khi n, Chu Sin Ke và Tr n Tân và c áo c a tài nguyên a m o mà khu v c Vn (biên t p), 2005. Phát tri n b n v ng các vùng á vôi Vi t Nam. L u tr t i Vi n Khoa h c vnh Bái T Long có nhi u ti m n ng cho a ch t và Khoáng s n, Hà N i, 2005, 35 trang. phát tri n du l ch c bi t là du l ch d a vào [6] Tr n c Th nh, Tr n V n Tr , Lê c An, L i cng ng. Hà H u Nga, Nguy n V n H o, 1998. H Long th i ti n s . Nxb Th Gi i. Hà N i, 319tr. [7] Huy Anh, Waltham Tony, 2004. H Long m t di sn a ch t và a m o c a th gi i, Di s n V n Hóa, s 8, tr. 81-84. The Difference and Advantage of Tourism Development in Bai Tu Long Bay from the Perspective of Geomorphological Resources Nguyen Hieu 1, Do Trung Hieu 1, Nguyen Dinh Khang 2, Pham Thi Phuong Nga 1 1VNU University of Science, 334 Nguyen Trai, Hanoi, Vietnam 2Institute of Marine Environment and Resources, Vietnam Academy of Science and Technology Abstract: Bai Tu Long Bay is under the administration of Ha Long City, Cam Pha town and Van Don district, Quang Ninh province. Located adjacent to Ha Long Bay - the famous world heritage, the
10. 24 N. Hi ệu và nnk. / T ạp chí Khoa h ọc ĐHQGHN: Các Khoa h ọc Trái đất và Môi tr ường, T ập 32, S ố 3 (2016) 15-24 challenge for the development of tourism in Bai Tu Long is how to find the differences in comparison to other types of tourism in Ha Long Bay. Different from Ha Long Bay, which has limestone islands only, Bai Tu Long Bay has both limestone islands and land islands which are large and inhabited. Moreover, in Bai Tu Long Bay, there are many long white sand beaches, vast intertidals with mangrove ecosystem and unique system of sinkholes with high aesthetic value. Those landforms play an important role in creating its own tourist nuances in Bai Tu Long Bay. This paper presents the results of an assessment of the value of the geomorphology resources in Bai Tu Long Bay according to the specific criteria system, the analysis of the differences in the development of tourism from the perspective of geomorphological resources between Bai Tu Long Bay and Ha Long Bay. Keywords: Tourism, Bai Tu Long Bay, geomorphological resources.