Tổ chức giáo dục theo cách tiếp cận hợp tác ở trường mầm non

Nội dung text: Tổ chức giáo dục theo cách tiếp cận hợp tác ở trường mầm non

1. Ý kiến trao đổi Số 57 năm 2014 ___ TỔ CHỨC GIÁO DỤC THEO CÁCH TIẾP CẬN HỢP TÁC Ở TRƯỜNG MẦM NON NGUYỄN THỊ THU HÀ* TÓM TẮT Giáo dục theo cách tiếp cận hợp tác ở trường mầm non là cách làm mới nhằm hướng đến việc hình thành cho trẻ năng lực hợp tác từ sớm. Việc làm này hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển của xã hội ngày nay. Việc tổ chức hoạt động giáo dục theo cách tiếp cận hợp tác cũng chính là tổ chức hoạt động giáo dục theo nhóm hợp tác. Giáo dục theo nhóm hợp tác cần chú ý tới quy mô nhóm, các yêu cầu của hoạt động nhóm và đánh giá kết quả hoạt động nhóm. Từ khóa: tiếp cận hợp tác, giáo dục hợp tác, dạy học nhóm. ABSTRACT Organizing education following collaborative approach in kindergartens Education following collaborative approach in kindergartens is a new method to help children form their collaborative ability early. The approach is wholeheartedly appropriate to the current development trend of the society. Organizing education following collaborative approach is also organizing education under collaborative group. Education with collaborative groups needs to consider the size of groups, requirements of group work, and evaluation of group’s performance. Keywords: collaborative approach, collaborative education, group teaching. Giáo dục theo cách tiếp cận hợp tác theo cách tiếp cận hợp tác ở trường mầm là xu hướng giáo dục đã được nghiên cứu non là gì? Làm thế nào để tổ chức các và ứng dụng ở các bậc học khác nhau tại hoạt động giáo dục theo cách tiếp cận nhiều nước trên thế giới. Thực tế áp dụng hợp tác một cách hiệu quả? Nội dung ở nhiều nước trên thế giới đã cho thấy mà chúng tôi trình bày sau đây sẽ góp hiệu quả nhiều mặt của việc giáo dục phần làm rõ hơn vấn đề đó. theo cách tiếp cận này. Tổ chức các hoạt 1. Sơ lược những nghiên cứu về giáo động giáo dục ở trường mầm non theo dục theo cách tiếp cận hợp tác cách tiếp cận hợp tác là cách làm mới “Cách tiếp cận” là cách chúng ta nhằm hướng tới việc hình thành cho trẻ tiến gần đến để tìm hiểu, nghiên cứu hay năng lực hợp tác ngay từ sớm. Việc làm giải quyết một vấn đề nào đó. Lịch sử này là hoàn toàn phù hợp với xu thế phát giáo dục thế giới đã ghi nhận nhiều cách triển của xã hội ngày nay. Vậy, giáo dục tiếp cận dạy học khác nhau như: cách tiếp cận dựa trên kinh nghiệm do John Locke đề xuất, cách tiếp cận kiến tạo dựa trên lí thuyết kiến tạo mà Von Glaserfeld là * ThS, Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục mầm non - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam người tiên phong trong việc vận dụng lí thuyết này vào quá trình giáo dục, cách 66
2. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Thu Hà ___ tiếp cận giáo dục tương tác-hợp tác do hợp tác trong giáo dục không phải là một Jean Marc Démoné và Madelein Roy xây việc làm mới mẻ. Việc học tập theo dựng [2], [7], [9] hướng hợp tác theo nhóm thực chất được Tại Việt Nam, nhiều nhà nghiên bắt đầu sớm nhất vào năm 1867. Đến cứu đã tham gia vào lĩnh vực này như những năm cuối thế kỉ XIX thì ở Mĩ đã Nguyễn Hữu Châu, Đặng Thành Hưng, đề cao học tập hợp tác, điển hình là Phan Trọng Ngọ, Thái Duy Tuyên [1], Fancis Parker, hiệu trưởng một trường [2], [7] Theo Đặng Thành Hưng, tiếp công ở bang Massachusetts, đã đưa ra các cận trong giáo dục là quan niệm và cách quan niệm nhằm biện hộ cho lí thuyết làm cụ thể để đạt mục tiêu giáo dục dạy học tập hợp tác, phản đối kiểu học tập học, mỗi cách tiếp cận cần đảm bảo đáp cạnh tranh mang màu sắc của xã hội tư ứng 04 tiêu chí để tránh nhầm lẫn với các bản. Theo Fancis Parker, nếu quá trình vấn đề về phương pháp giáo dục: Tính lí học tập được thực hiện trên tinh thần luận, tính nguyên tắc, tính công cụ, tính chia sẻ nhóm, lớp với cả tình cảm và trí mô hình hóa. Theo ông, có nhiều cách tuệ thì việc học sẽ hạn chế bớt sự nhàm tiếp cận khác nhau, nhưng nếu xét theo chán; niềm vui lớn nhất của học sinh là các triết lí hoạt động, thực tiễn và hướng cùng nhau chia sẻ trong tương tác học vào người học, thì có thể xác định những tập với tinh thần giúp đỡ lẫn nhau. cách tiếp cận sau: 1) Cách tiếp cận kiến Những nghiên cứu của R. Slavin, tạo; 2) Cách tiếp cận tham gia và hợp tác; D.W.Johnson và R. T. Johnson về nhóm 3) Cách tiếp cận xử lí thông tin; 4) Cách hợp tác và dạy học hợp tác đã có tác động tiếp cận dựa vào vấn đề; 5) Cách tiếp cận mạnh tới giáo dục ở Mĩ và các nước Tây ngẫu nhiên. [4] Âu từ những năm 90 của thế kỉ XX [4]. Khi lựa chọn cách tiếp cận nào để Như vậy, theo thời gian, những giá trị giải quyết vấn đề thì những đặc trưng của thực tiễn to lớn về kết quả kiến thức, kĩ cách tiếp cận đó phải được thể hiện trong năng học tập cũng như những giá trị nhân cách hiểu và cách làm nhằm đạt mục tiêu văn mà cách tiếp cận giáo dục này mang đề ra. Ở góc độ giáo dục, cách tiếp cận lại đã được chứng minh ngày càng sâu hợp tác là một trong những cách tiếp cận sắc, như lời của Nguyên tổng giám đốc mang tính thời đại, thể hiện nhiều ưu UNESSCO, Ph. Mayo: “Con đường tốt điểm. Khi lựa chọn theo cách tiếp cận nhất để sống còn đó là học chung sống với hợp tác thì người thực hiện phải nắm người khác, học nghe điều người khác nói. vững những nguyên tắc của cách tiếp cận Học tập không có nghĩa là tha thứ người đó. Các tư tưởng của cách tiếp cận hợp khác, mà là biết cùng nhau học hỏi, hiểu tác phải được thể hiện xuyên suốt và nhất biết, kính trọng lẫn nhau hoặc vì sao không quán trong các khâu (xác định mục tiêu, nói là cùng nhau chiêm ngưỡng lẫn nhau” lựa chọn nội dung, phương pháp, thiết kế [10]. các hoạt động, đánh giá hoạt động, tổ 2. Một số khái niệm chức môi trường giáo dục). Cách tiếp cận - Khái niệm hợp tác: Hợp tác là sự 67
3. Ý kiến trao đổi Số 57 năm 2014 ___ chung sức làm việc của một nhóm người những ý kiến về đặc điểm của nhóm hợp trong đó mọi người hỗ trợ, giúp đỡ lẫn tác, song qua phân tích, chúng tôi tán nhau nhằm đạt mục tiêu chung. thành những đặc điểm của nhóm hợp tác - Khái niệm hợp tác trong giáo dục mà N. Davidson, D. W. Johnson và (hay dạy học): Hợp tác trong giáo dục là R.T.Johnson đã đưa ra [4]. Cụ thể là: việc tổ chức cho các nhóm nhỏ học sinh + Sự phụ thuộc lẫn nhau tích cực làm việc cùng nhau nhằm tối đa hóa kết trong nhóm, tức là mỗi người chỉ có thể quả được giáo dục (hay học tập) của từng thành công khi mọi người trong nhóm cá nhân và những người khác để nâng thành công; cao kết quả chung của cả nhóm. Khi học + Tương tác trực diện năng động, hợp tác, mục tiêu của cả nhóm được đặt tức là mọi học sinh phải giúp đỡ, hỗ trợ lên trên, trong quá trình thực hiện mục cho những nỗ lực của nhau; tiêu nhóm thì từng thành viên đều cống + Trách nhiệm và công việc cá hiến và đều được hưởng lợi. Kiểu học nhân: Nhóm phải được tổ chức và cấu này đối lập với kiểu học cạnh tranh. Kiểu trúc để đảm bảo không xảy ra việc thiếu học cạnh tranh là học sinh tranh đấu với công bằng trong phân chia công việc, nhau để đạt được mục tiêu mà chỉ một phải có sự kiểm tra để mọi người đều hoặc vài người giành được. Nó cũng đối phải làm việc và không thể đùn đẩy hay lập với kiểu học cá nhân mà mỗi học sinh trốn tránh bởi các phần nhiệm vụ có sự tự làm việc để đạt mục tiêu của mình, rằng buộc, liên quan đến nhau; không liên quan tới mục tiêu hay năng + Những kĩ năng quan hệ người - lực của những người khác. Như vậy, người và kĩ năng nhóm nhỏ, tức là những nhóm hợp tác là điều kiện cần thiết để tổ kĩ năng xã hội trong các khuôn khổ rộng chức giáo dục (hay dạy học) hợp tác. và hẹp; - Khái niệm nhóm hợp tác: Nhóm + Xử lí nhóm, tức là quá trình nhóm hợp tác là những nhóm cùng hoạt động vì suy ngẫm và áp dụng những cách thức một mục tiêu chung, các thành viên trong làm việc với nhau cho tốt và nâng cao nhóm có sự chia sẻ nhiệm vụ, hỗ trợ lẫn tính hiệu quả của công việc chung. nhau, mỗi người đều có trách nhiệm với 3. Tổ chức các hoạt động giáo dục nhiệm vụ mình đảm nhận và trách nhiệm theo nhóm hợp tác ở trường mầm non với công việc chung của nhóm. Cho đến thời điểm này, việc tổ chức - Khái niệm tổ chức giáo dục theo các hoạt động cho trẻ mầm non nói chung cách tiếp cận hợp tác: Hoạt động giáo và hoạt động học theo nhóm hợp tác còn dục được tổ chức trên cơ sở đảm bảo các rất hiếm hoi. Các hoạt động của trẻ yêu cầu của dạy và học hợp tác. Hình thường được giáo viên tổ chức theo quy thức điển hình của giáo dục theo cách mô cả lớp hoặc chia ra các nhóm nhưng tiếp cận hợp tác là tổ chức các hoạt động với mục đích để dễ hướng dẫn trẻ và tăng giáo dục theo nhóm hợp tác. sự tập trung của trẻ chứ không phải với Nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra mục đích cho trẻ làm việc theo hình thức 68
4. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Thu Hà ___ nhóm hợp tác. Các yêu cầu nhiệm vụ thành viên trong nhóm không nên quá giáo viên đưa ra là dành cho mọi trẻ nhiều, chỉ từ 3-4 trẻ là phù hợp nhất, nếu trong lớp, trong nhóm và trẻ tự mình thực khối lượng công việc nhiều thì có thể hiện. Việc đánh giá của giáo viên cũng là tăng lên 5 trẻ. Các thành viên nên do giáo đánh giá trên từng trẻ. Một số giáo viên viên lựa chọn và chỉ định căn cứ trên khả tổ chức dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ năng của trẻ sao cho nhóm có 1-2 trẻ khá, song quy trình và các nguyên tắc không 1 trẻ trung bình và 1 trẻ ở mức dưới trung đảm bảo. Do vậy, sau khi triển khai thì bình. Với những nhóm trẻ mới tập làm chỉ một trẻ làm hoặc mỗi trẻ tự làm theo việc theo nhóm hợp tác, giáo viên không ý thích của mình mà không có sự gắn kết nên xếp 2 trẻ dưới trung bình vào một nào với nhau, vì vậy, nhiệm vụ chung nhóm, vì như vậy, trẻ sẽ rất lúng túng khi không thể hoàn thành. vừa triển khai công việc vừa phải giúp đỡ Dựa trên nền tảng những nghiên bạn và kết quả có thể là các trẻ khá sẽ cứu của R. Slavin (Mĩ) về mô hình tổ học làm hết. Những trẻ quá hiếu động và mất tập và giảng dạy dựa vào tổ nhóm; căn cứ tập trung cũng chưa nên đưa ngay vào vào đặc điểm hoạt động giáo dục mầm những nhóm mới tập hoạt động này. non nước nhà và đặc điểm phát triển của b. Mục tiêu giáo dục trẻ em mầm non, chúng tôi đề xuất tổ Giáo viên xác định những mục tiêu chức các hoạt động giáo dục theo nhóm mà hoạt động cần đạt được: mỗi nhóm hợp tác ở trường mầm non như sau: phải đạt được kết quả gì; mỗi thành viên Do yêu cầu của hoạt động hợp tác trong nhóm phải thu được gì về mặt kiến đòi hỏi người thực hiện phải có những thức học tập, kĩ năng, tinh thần, thái độ phẩm chất và kĩ năng nhất định, nên theo với việc hoạt động theo nhóm của trẻ. chúng tôi, để tổ chức các hoạt động cho c. Triển khai thực hiện trẻ mầm non theo quan điểm hợp tác có - Xây dựng kế hoạch: Trong kế thể bắt đầu từ độ tuổi mẫu giáo nhỡ. hoạch, giáo viên cần thể hiện những nội 3.1. Cách thức tiến hành dung sau: Những đặc điểm của giáo dục (hay + Xác định mục tiêu: mục tiêu dạy học) hợp tác như đã nêu ở phần trên chung của nhóm và mục tiêu trên từng trẻ là những đặc điểm cơ bản cần phải đảm (kiến thức gì, kĩ năng nào, tình cảm thái bảo. Tuy nhiên, với trẻ ở độ tuổi mầm độ đối với làm việc nhóm); non, cụ thể là trẻ mẫu giáo nhỡ, mẫu giáo + Quy mô và thành phần nhóm (bao lớn thì việc tổ chức hoạt động giáo dục nhiêu nhóm, mỗi nhóm bao nhiêu trẻ, theo nhóm hợp tác sẽ có những yêu cầu những trẻ nào vào cùng một nhóm và nên riêng khi triển khai. Cụ thể như sau: ghi chú về năng lực hay những điểm a. Quy mô nhóm và thành phần mạnh, những đặc điểm cá tính đặc biệt nhóm của trẻ để lưu ý can thiệp khi cần thiết); Với trẻ em mầm non, để trẻ hợp tác + Sơ đồ nơi hoạt động: tùy loại hoạt tốt trong nhóm của mình thì số lượng động mà có thể cho trẻ ngồi bàn hay ngồi 69
5. Ý kiến trao đổi Số 57 năm 2014 ___ dưới nền; phải đảm bảo trẻ ngồi đối diện hoạt động, giáo viên lưu ý: với nhau; nên để các nhóm ngồi cách xa + Khi trình bày mục tiêu học tập nhau để tránh làm nhiễu hoạt động của phải làm cho trẻ hiểu đó là mục tiêu của nhóm do trẻ có thể bị phân tán chú ý sang cả nhóm, không hướng vào một cá nhân nhóm khác hoặc trêu chọc nhau; nào; + Những đồ dùng, học liệu cần + Kiểm tra lại để đảm bảo các thành chuẩn bị: những đồ dùng gì, số lượng bao viên trong nhóm nắm được mục tiêu, để nhiêu, đặt ở đâu. Chú ý cung cấp tài liệu trẻ nêu lên những thắc mắc hoặc mong đa dạng cho mỗi nhóm: nguồn tài liệu đa muốn về việc sẽ thực hiện; dạng để trẻ có thể lựa chọn, nhưng số + Theo dõi sự phân công trong lượng có hạn để trẻ trong nhóm biết chia nhóm để đảm bảo công bằng và chính sẻ cho nhau. Nếu có kho tài liệu chung xác. Giáo viên phải gợi ý cho trẻ biết để thì nên để đủ số lượng cho các nhóm đạt đến mục tiêu phải xác định đúng và nhằm đảm bảo cho trẻ có thể làm việc thực hiện những nhiệm vụ thành phần, độc lập trong nhóm và đảm bảo tiến độ sau khi xác định được trẻ mới phân chia thời gian. Với trẻ nhỏ, nên chia tài liệu về các nhiệm vụ thành phần này cho từng nhóm cho trẻ. người trong nhóm. Nếu trẻ tự phân công + Thời gian thực hiện; chưa thực sự hợp lí thì giáo viên nên gợi + Tiến trình triển khai: Cách dẫn ý và nêu rõ lí do tại sao bạn này nên làm dắt lôi cuốn sự tập trung chú ý của trẻ; nhiệm vụ này để lần sau trẻ sẽ biết cách nội dung hoạt động của nhóm; những phân công. việc giáo viên phải làm để giúp trẻ nắm + Khuyến khích trẻ trình bày một được nhiệm vụ, hỗ trợ trẻ phân chia công cách cụ thể những ý tưởng của mình bằng việc trong nhóm, giám sát quá trình thực lời và phương thức hành vi không lời. hiện của các nhóm, lường trước những Khi trẻ chưa có kĩ năng giải quyết mâu tình huống có thể xảy ra; chú ý tới việc thuẫn nảy sinh do bất đồng quan điểm, rèn kĩ năng hợp tác cho trẻ; giáo viên phải can thiệp bằng cách gợi + Đánh giá hoạt động (tinh thần, mở để từng người trình bày ý tưởng và thái độ tham gia, các kĩ năng xã hội); những người khác phải lắng nghe. Cùng + Xử lí hoạt động và quan hệ nhóm: trẻ đặt những câu hỏi dẫn dắt để trẻ chấp Giáo viên tham gia cùng trẻ, gợi ý để trẻ nhận ý kiến nào đó một cách thoải mái và tự nhận xét hoạt động của nhóm mình không chán nản khi ý kiến của mình (đạt hay chưa đạt, vì sao, cần phát huy không được chấp nhận; cái gì và khắc phục cái gì). Giáo viên + Khuyến khích những hành vi có phải là người kết lại và khen ngợi động tính hỗ trợ, xây dựng. Đề phòng những viên tất cả các cháu. hành vi loại trừ hoặc đối kháng nhau; - Triển khai kế hoạch: Sau khi xây + Giám sát nhóm, kiểm tra tiến bộ dựng kế hoạch, giáo viên triển khai kế của cá nhân trong nhóm và của cả nhóm; hoạch trong thực tế. Khi tổ chức cho trẻ + Đánh giá cá nhân và nhóm, tập 70
6. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Thu Hà ___ trung vào tiến bộ của nhóm; trí đủ xa để không làm ảnh hưởng đến + Khen ngợi nhóm dựa trên sự tiến nhau; bộ và thành tựu của nhóm. + Bàn ghế để nhóm ngồi quây vào Sau khi kết thúc hoạt động, các sản với nhau cùng làm việc; phẩm chung của nhóm là hiện vật nên + Các điều kiện về ánh sáng, không được trưng bày ở những vị trí dễ thấy khí, nhiệt độ cần được đảm bảo để không trong lớp và thỉnh thoảng giáo viên vẫn ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng nhắc đến các thành quả này để trẻ thấy tự làm việc của trẻ. hào và vui sướng. Giáo viên khen ngợi - Các đồ dùng, tài liệu dành cho trẻ: trẻ với phụ huynh về việc trẻ đã biết hợp + Nội dung: các tài liệu dành cho tác tốt với các bạn trong nhóm để hoàn trẻ sử dụng phải là các hình ảnh minh thành nhiệm vụ như thế nào - đây chính họa, các bảng kí hiệu hoặc băng hình vì là cách tạo hứng thú cho trẻ trong những trẻ chưa biết đọc chữ. Những tài liệu này lần hoạt động tiếp theo. Việc khen trẻ của cần trình bày bắt mắt và phù hợp với khả giáo viên cũng là sự gợi ý để phụ huynh năng nhận thức của trẻ; quan tâm tới vấn đề này và giáo viên có + Số lượng: Nên cung cấp đa dạng thể thể cung cấp cho phụ huynh một số về chủng loại để trẻ có thể tham khảo cách rèn kĩ năng hợp tác cho trẻ tại nhà. nhưng số lượng của mỗi loại không nhất 3.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chất thiết phải đủ cho từng thành viên trong lượng tổ chức hoạt động giáo dục theo nhóm để các cháu có thể chia sẻ cho cách tiếp cận hợp tác ở trường mầm nhau. Nếu là tờ bài tập thì cả nhóm chỉ non nên có 1 tờ và các cháu phải cùng suy a. Năng lực, trách nhiệm của giáo nghĩ thảo luận để làm chung; viên + Hình thức, kích thước: Các đồ Giáo viên có vai trò rất quan trọng dùng cho trẻ nên đẹp mắt, chất liệu và trong việc lên kế hoạch và tổ chức các cấu tạo, tính năng sử dụng phải đảm bảo hoạt động giáo dục theo nhóm hợp tác an toàn cho trẻ. Kích thước phù hợp với cho trẻ. Trong đó, hiểu biết của giáo viên khả năng thao tác của trẻ; về cách tiếp cận hợp tác trong giáo dục - Các đồ dùng, tài liệu của giáo viên: mầm non là điều kiện tiên quyết, sự nhạy Tùy loại hoạt động định tổ chức cho trẻ, cảm trong cảm nhận về mỗi đứa trẻ để có giáo viên có sự chuẩn bị các đồ dùng cho những tác động phù hợp, cùng với sự tâm mình: huyết trong công việc của giáo viên sẽ + Đồ dùng trực quan để hỗ trợ thêm giúp hoạt động giáo dục trẻ có khả năng cho việc giảng giải, truyền thông tin cho thành công cao hơn. trẻ (chú ý kích thước, tính chân thực, tính b. Điều kiện về cơ sở vật chất thẩm mĩ, tính an toàn, tính giáo dục, vị trí - Môi trường vật chất: đặt để trẻ tri giác); + Không gian đủ rộng để tổ chức + Sổ sách, phiếu ghi hoặc máy cho các nhóm hoạt động, các nhóm có vị quay: để ghi lại tiến trình các nhóm hoạt 71
7. Ý kiến trao đổi Số 57 năm 2014 ___ động. Trong khi 1 giáo viên làm nhiệm tin tưởng, thoải mái, an toàn là những vụ hướng dẫn trẻ, thì 1 giáo viên khác sẽ điều kiện giúp trẻ vui vẻ và tích cực tham làm nhiệm vụ ghi lại tiến trình. gia các hoạt động. Tất cả các điều kiện về môi trường Tóm lại, việc tổ chức các hoạt động vật chất cần được chuẩn bị sẵn sàng trước giáo dục ở trường mầm non theo cách khi cho trẻ vào hoạt động. tiếp cận hợp tác mang đến những giá trị c. Điều kiện về môi trường tâm lí về nhiều mặt, nó giúp trẻ mau chóng Giáo viên cần tạo không khí cởi mở, trưởng thành và hòa nhập tốt hơn với vui vẻ; trò chuyện với trẻ để chuẩn bị tâm xung quanh. Mặc dù hiện nay, đa phần lí hào hứng khi tham gia vào hoạt động giáo viên mầm non còn chưa biết cách tổ chung; cho các trẻ trong nhóm giao lưu chức các hoạt động giáo dục theo cách trước với nhau. Giáo viên cư xử công tiếp cận này, nhưng hi vọng rằng bài viết bằng với tất cả các trẻ trong lớp. Môi này sẽ là những gợi ý bước đầu để tạo ra trường tâm lí là yếu tố rất quan trọng, nó những thay đổi nhất định trong cách tổ chi phối và ảnh hưởng tới các hoạt động chức giáo dục trẻ. của con người đặc biệt là với trẻ nhỏ, sự TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Hữu Châu (2005), “Dạy học hợp tác”, Tạp chí Khoa học Giáo dục, (114). 2. Nguyễn Hữu Châu, Vũ Trọng Rỹ, Đỗ Bích Loan (2007), Giáo dục Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX, Nxb Giáo dục. 3. Lê Xuân Hồng, Lê Thị Khang, Hồ Lai Châu, Hoàng Mai (2000), Phát triển những kĩ năng cần thiết cho trẻ mầm non, Nxb Giáo dục. 4. Đặng Thành Hưng (2001), Dạy học hiện đại: lí luận - biện pháp – kĩ thuật, Nxb Đại học Quốc gia. 5. Nguyễn Thành Kỉnh (2009), “Từ phương pháp dạy học truyền thống đến phương pháp sư phạm tương tác”, Tạp chí Giáo dục, 206/2009. 6. Guy Palmade (1999), Các phương pháp sư phạm , Nxb Thế giới. 7. Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, Nxb Đại học Sư phạm. 8. Nguyễn Ánh Tuyết (1996), Những điều cần biết về sự phát triển trẻ thơ, Nxb Giáo dục. 9. J.Marc Demomne, Madeleine Roy (2000), Tiến tới một phương pháp sư phạm tương tác (tài liệu dịch), Nxb Thanh niên. 10. UNESCO (2008), Chân dung những nhà cải cách giáo dục tiêu biểu trên thế giới, Nxb Văn hóa Thông tin. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 10-3-2014; ngày phản biện đánh giá: 16-3-2014; ngày chấp nhận đăng: 07-4-2014) 72