Tổng quan khái niệm "Tính xác thực" trong nghiên cứu du lịch

Nội dung text: Tổng quan khái niệm "Tính xác thực" trong nghiên cứu du lịch

1. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II TNG QUAN KHÁI NI M "TÍNH XÁC TH C" TRONG NGHIÊN C U DU L CH Ths. NCS. Ph m Tr n Th ng Long B môn Du l ch, Tr ng i h c Th ng Long Tóm t t: Du l ịch và du l ịch v ăn hóa nói riêng đang cho th ấy là m ột trong nh ững ngành phát tri ển m ạnh m ẽ nh ất không ch ỉ hi ện t ại mà c ả trong t ươ ng lai. Trên con đường th ịnh v ượng đó, m ột đặc tính được nhi ều nhà nghiên c ứu và th ực hành v ề du l ịch tin là m ột trong nh ững chìa khóa m ở cánh c ửa s ố ph ận c ủa ngành du lịch là tính xác th ực. Bài vi ết này đi vào tìm hi ểu và gi ới thi ệu m ột cách t ổng quan v ề tính xác th ực trong du l ịch, v ới tính ch ất là m ột giá tr ị và m ột khái ni ệm có tính n ền t ảng trong ho ạt động sáng t ạo và qu ản lý du l ịch. Từ quan điểm xã h ội h ọc – nhân học xã h ội, bài vi ết nh ấn m ạnh nh ận định v ề tính xác th ực trong du l ịch là m ột s ản ph ẩm xã h ội và m ột ph ần thi ết y ếu trong trong quá trình định hình và kh ẳng định c ủa phát tri ển du l ịch v ăn hóa c ộng đồng. T ừ đó, bài vi ết cho r ằng chúng ta c ần ti ếp t ục h ướng đến m ột nh ận th ức toàn di ện và c ởi m ở về tính xác th ực trong du l ịch để có th ể định h ướng và khai thác hi ệu qu ả hơn n ữa ti ềm n ăng d ồi dào c ủa lo ại hình du l ịch sinh thái nhân v ăn, v ăn hóa t ộc ng ười. T khóa: du l ch v n hóa, khách du l ch th h th ba, phát tri n du l ch b n v ng, tính xác th c, tr i nghi m du l ch. 1. t v n Mt ngày u tháng 10 n m 2015, tôi nh n c m t món quà t m t ng i b n tr v t chuy n i công tác t i Sapa. ó là m t chú voi nh nh i bông tr ng bày. M t s n ph m lu ni m dành cho khách du l ch thông th ng, nh ng chú voi này l i th t n t ng i v i tôi. Ngoài s trân tr ng tôi dành cho tình c m c a ng i b n mình, chú voi dành cho tôi n t m t bàn tay c a m t ng i ph n Hmông nh l i k c a ng i t ng quà, v i cht li u v i may là lo i v i c tr ng c a dân t c Hmông. Nh ng con voi l i hi m khi, n u không ph i là ch a khi nào, là loài v t g n v i v n hóa c a ng i Hmông c - mà có l là con ng a. V y thì th l u ni m thú v mà tôi có c ra i t ý t ng nào và nó có vai trò gì trong ho t ng du l ch t i a ph ơ ng? Nh ng câu h i ó cùng v i hình nh con voi mang m t trong nh ng hình nh c tr ng ca ng i Hmông c ng khi n tôi nh v m t nghiên c u tr c ây mà tôi có may m n c tham gia trong m t kho ng th i gian. ó là m t cu c kh o sát th c a ph c v cho lu n án ti n s tri t h c v khoa h c xã h i v i ch “S th ơ ng l ng v tính xác th c: n n kinh t v n hóa c a th tr ng du l ch t c ng i b n ng i Thái tr ng, vùng núi Tây B c Vi t Nam” (Achariya 2012). Trong nghiên c u này, l ch s hình thành và phát tri n du l ch v n hóa – tc ng i c a ng i Thái tr ng B n Lác, Mai Châu, t nh Hòa Bình c làm rõ thông qua l ng kính khái ni m v “tính xác th c” (authenticity) kh ng nh m t trong nhi u lu n im: thông qua s th a thu n v tính xác th c và nhóm dân t c và s gi i thích v nh ng b n s c m i nh c a ng i Thái tr ng Mai Châu mà nh ng m i quan h thông th ng gi a ch d ch v - khách du l ch có th c xác nh l i và c bi n i thành m i quan h ch nhà – khách gia ình mang tính xác th c, g n g i, lâu dài trong iu ki n th tr ng. Và ó là m t trong nh ng iu ki n quan tr ng m b o tính b n v ng c a du l ch c ng ng, du l ch v n hóa – tc ng i. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 311
2. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II Theo cách ó, chúng ta ang nói v tính xác th c trong du l ch, iu có th có c t món hàng nào ó nh là l u ni m v i m t (ho c m t vài) d u hi u c tr ng nào ó nh tr ng h p con voi trên, ho c t tr i nghi m th c t nh là vi c cùng gia ình (homestay) ti B n Lác, có th ch ng ki n s phát tri n trong du l ch. Nh ng s phát tri n ó có n nh và ch c ch n không khi m i ng i l i có th có nh ng nh n nh khác nhau v iu gì là tính xác th c, c bi t khi xem xét trong b i c nh du l ch v n hóa. Và khi mà t ch c du l ch th gi i (WTO) ã tuyên b r ng du l ch v n hóa là m t trong nh ng ngành phát tri n nhanh nh t trong th i gian g n ây, xu t phát t vi c ngày càng nhi u ng i c g ng nh n bi t v nn v n hóa truy n th ng c a mình và t s phát tri n v giáo d c. Vi suy ngh v ý ngh a và vai trò quan tr ng c a khái ni m “tính xác th c” trong l ch s phát tri n ngành du l ch và l nh v c nghiên c u du l ch, bài vi t này c th c hi n nh m gi i thi u ng n g n m t t ng quan v khái ni m tính xác th c và s phát tri n c a các quan ni m v tính xác th c trong du l ch. Trên c ơ s ó, bài vi t ti p t c kh ng nh tính xác th c có nh ng nh h ng quan tr ng t i ho t ng du l ch trong t t c các khía c nh nh cung ng dch v , ti p th và qu ng bá, xây d ng chi n l c và qu n lý.Tuy nhiên s t n t i c a tính xác th c không ph i là b t bi n và hoàn toàn khách quan mà nó là m t k t qu c a t ơ ng tác xã h i trong c ng ng im n và gi a h v i khách du l ch, nh ng c ng ng xung quanh và xã h i nói chung (Achariya 2012). Vì v y nh ng n l c phát tri n du l ch b n v ng t i cng ng c n nh n th c toàn di n, linh ho t và c i m h ơn n a v tính xác th c trong du l ch ti c ng ng có th phát huy t i a các ti m n ng v v n hóa – nhân v n c a a ph ơ ng trong m i liên h v i khu v c, vùng, qu c gia và qu c t . 2. Ngu n g c khái ni m “Tính xác th c” V ph ơ ng di n th i gian, thu t ng “tính xác th c” (authenticity) ã c s dng theo r t nhi u cách. Ch “xác th c” có ngu n g c t ti ng Hy L p authenteo ( ) ngh a là “có toàn quy n”, và authentes ( ) có ngh a “ng i hành ng v i th m quy n” ho c “có toàn quy n” (Trilling 1972: 131). Ngh a g c này c a t rõ ràng không g n gì v i vi c s dng hi n t i v n có hàm ý v vi c cho phép b n thân ch không ph i m t s ch m d t. Thu t ng tính xác th c cho n nay c s dng nói v nh ng tr i nghi m (experience) trong m t d ng th c c a tâm linh s ng còn (intrapsychic) và liên cá nhân và v mt hi n t ng v n hóa r ng h ơn.Trong xã h i h u phong ki n ph ơ ng Tây, khái ni m v tính xác th c tr nên phát tri ntr c nh ng lo l ng toàn di n v schân thành và b n s c xã hi th c s . Các nhà tri t h c sau ó quan tâm n khái ni m này trong m i liên h vi tính trung th c và cái t ngã (inner self) (Trilling 1972; Lindholm 2008). Theo th i gian, ý ngh a ca tính xác th c tr nên a d ng h ơn gi i thích cho s ích th c c a các v t th , truy n th ng, và các nhóm xã h i. 3. S ra i c a khái ni m “Tính xác th c” trong nghiên c u du l ch Mc dù ho t ng du l ch có th c xem là xu t hi n t th i k Hy L p c i và m u c a k nguyên hi n i (Adler 1989). Nh ng có l ph i n công trình c a Enzensberger v i nhan "M t lý thuy t v du l ch", xu t b n l n u vào n m 1958, chúng ta m i th c s th y rõ ràng m t trong nh ng n lc u tiên lý thuy t hóa du l ch nh là mt hi n t ng hi n i. K t th i k này, nghiên c u v du l ch m i chính th c ra i nh là m t l nh v c h c thu t (Enzensberger 1996) tr c áp l c ph i có nh ng xem xét v mt lý Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 312
3. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II lu n c a ngành du l ch trong b i c nh bùng n ca du l ch i trà sau th i k th c dân và chi n tranh th gi i II c a th k 20. Trong giai on kh i u c a nghiên c u du l ch hi n i, hai lý thuy t c nh tranh nhau nhanh chóng th ng tr lnh v c này. M t lý thuy t xem du l ch ch ng là gì khác h ơn là mt s mo hi m nông c n c tr i nghi m b i nh ng ng i t ơ ng i giàu có. Trong bài vi t c a mình, du l ch hi n i c Enzensberger phác h a v i nh ng ng l c thúc y t nh ng ý t ng lãng m n v s tn t i c a nh ng th gi i hoang s ơ (vi ngh a là xác th c) (Enzensberger 1996). Lý thuy t còn l i ã a ra m t quan im r t khác, v i i di n n i b t là nhà xã h i h c Dean MacCannell. N m trong khuôn kh lý thuy t u tiên c a du l ch ph n ánh nhu c u c hu c a con ng i tìm ki m s xác th c, MacCannell (1973, 1976) gi i thi u các ch v tính xác th c trong l nh v c nghiên c u v ng c ơ và tr i nghi m du l ch (Wang 1999). Là ng i t nh ng n n móng quan tr ng trong l nh v c này, trong bài chuyên ca ông v i t a “Khách du l ch”, MacCannell nhìn nh n du l ch là m t nghi l (ritual) c gng ch ng l i tình tr ng mâu thu n, b chia c t, và cu i cùng là tình tr ng b t mãn trong xã h i hi n i (MacCannell 1976: 13). Ban u, vi c s dng thu t ng “tính xác th c” áp d ng cho i vi các v t th và các to tác nơi mà chúng c cho là thu c v và do ó có giá tr tham quan; ví d nh trong khung c nh c a b o tàng (Trilling 1972). Khái ni m này sau ó ã phát tri n t các v t th trong mt b o tàng cho n các v t th , các nghi l, l hi, th c ph m, qu n áo và cu c bi u di n c khách du l ch ch ng ki n nơi mà h tin là “ úng ch ca nó”. MacCannell ã tuyên b rng con ng i hi n i nhìn nh n xã h i b thi u v ng tính xác th c và do ó h tìm ki m nó nh ng n ơi khác. Connell (2007) sau ó h ng ng quan im này c a MacCannell và nh n mnh "tính khác l ” và tình tr ng ngo i lai c khách du l ch tìm ki m trong các xã h i nguyên s ơ nh là m t ph n c a cu c tìm ki m ó;v n d a trên ni m tin r ng các xã h i ph ơ ng Tây ã b mt i tính xác th c nh v y. Không d ng ó, MacCannell ti p t c cho r ng s tìm ki m cho tính xác th c ang cam ch u th t b i, b i vì vi c tìm ki m t nó làm nh h ng n tính xác th c c a v t th ho c n các tr i nghi m v n c gi nh ã t ng hoang s ơ và nguyên v n tr c ó (Cohen 1988: 372-373; Taylor 2001: 11-15).D a trên s phân chia c a nhà xã h i h c Erving Goffman (1959) v các thi t l p xã h i thành các khu v c "phía tr c" (công c ng - frontstage) và "phía sau" (cá nhân - backstage), McCannell (1973) t ra thu t ng "tính xác th c c dàn d ng" (staged authenticity) bi u th tình hu ng trong ó, c ng ng s ti trong m t n lc bo v vn hóa c a h , t o ra các khu v c h u tr ng n ơi mà cu c s ng th c s ca c ng ng s ti di n ra v i t t c các truy n th ng và nh chu n c a nó và m t khu v c sân kh u tr c là n ơi mà c ng ng s ti trình di n cho khách du l ch, tr ng bày nh ng n i dung và cách th c mà h mu n v n hóa c a h c miêu t . Không d ng ó, khách du l ch ti p t c tìm cách thâm nh p vào h u tr ng th y cu c s ng "nh nó th c s c s ng" trong khu v c h tham quan, vì iu này xác th c h ơn các màn trình di n trên sân kh u dành cho khách du l ch (MacCannell 1973: 592). Tuy nhiên, ngay c nh ng tr i nghi m hu tr ng này c ng th ng c ng i dân a ph ơ ng t ch c cho khách du l ch b i vì h bi t nh ng gì du khách tìm ki m.Nh v y, v i MacCannell (1973), các s n ph m v n hóa b t u m t i ý ngh a v i ng i dân a ph ơ ng, nh ng ng i ti p t c trình di n các s n ph m du l ch v n c n tr mong mu n c a khách du l ch v nh ng tr i nghi m xác th c. Tuy nhiên, iu này không nh t thi t ph i nh v y vì các ho t ng du l ch c dàn d ng ng c l i có Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 313
4. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II th c dùng ph c h i n ng l c v n hóa a ph ơ ng và t ng c ng b n s c (Grunewald 2002). K t khi MacCannell a ra cách khái ni m hóa nh v y, tính xác th c ã tr thành mt ch ơ ng trình ngh s cho các nghiên c u v du l ch (Wang 1999). Cùng v i MacCannel (2001) là các tác gi nh Taylor (2001) và Wang (2000) u nh n nh r ng h u nh b t c iu gì trong th tr ng hi n nay c liên k t v i khái ni m v tính xác th c. Theo Wang (2000) tính xác th c là m t hi n t ng và giá tr hi n i có c t nh ng tr i nghi m v tính không xác th c. Khi các cá nhân tìm ki m tính xác th c b ng vi c tham quan các a danh và các n n v n hóa khác, h kh ng nh l i s thoát ly (alienation) c a h kh i tính xác th c hay hi n th c trong cu c s ng c a b n thân (Oakes 2006). Trong khi ó, Cohen (2004) kh ng nh m i quan tâm c a khách du l ch v tính xác th c ph thu c vào m c ng i ó tách bi t kh i s hi n i. 4. S phát tri n c a khái ni m “Tính xác th c” trong nghiên c u du l ch Du l ch là m t hi n t ng áng kinh ng c c a th i k hi n i (MacCannell 1989; Enzensberger 1996) khi mà nh ng gi c m ơ và c v ng v các tr i nghi m trong t ơ ng lai tr thành m t th sn ph m c kinh doanh trên m t ph m vi không ng ng m rng. Chúng ta ang ch ng ki n m t s gia t ng m nh m ca nh ng mong mu n có c các tr i nghi m và các s n ph m nguyên b n và chân th t, không b pha tr n hay gi mo. Taylor (2001) ã ch ra r ng s tơ ng ph n phân ôi gi a tính xác th c và tính gi to là c ơ s cho nh ng sáng t o các giá tr sn ph m trong du l ch. Do ó, tính xác th c ã c th o lu n sôi n i và rng rãi trong gi i du l ch và các h c gi nh m t giá tr ph quát và m t ng l c ch yu thôi thúc khách du l ch i t i nh ng ch n xa xôi và th i gian khác bi t (MacCannell1973; Cohen 1988; Naoi 2004). Trong b i c nh nghiên c u du l ch, các nghiên c u v tính xác th c xoay xung quanh hai quan im l n: s th ơ ng m i hóa v n hóa d n n vi c m t i tính xác th c (Taylor 2001); và s th ơ ng m i hóa v n hóa không ph i luôn luôn d n n tính không xác th c mà thay vào ó v n hóa là linh ho t và luôn luôn phát tri n (Bruner 1994). Khi nhu c u t ng thì ngu n cung cng t ng lên; do ó khi mà mong mu n v các tr i nghi m xác th c gia t ng và em l i c ơ h i có thu nh p, nhi u ng i dân a ph ơ ng s cho th y các quan ni m xác th c úng nh nh ng gì khách du l ch ngh n. iu này d n n vi c các khía c nh c ng ng nh v n hóa, di s n, thiên nhiên, ho c b n s c c bi n i thành các s n ph m mà khách du l ch có th mua c và tr i nghi m; và s th ơ ng m i hóa du l ch x y ra. M t s khía c nh nh t nh c a m t nn v n hóa, in hình là các trang ph c s c s ho c tác ph m ngh thu t, tr thành th thu hút khách du l ch nhi u nh t và c xem là xác th c. Erik Cohen (1988) m c dù ng ý r ng các ho t ng truy n th ng và ngh thu t tr thành hàng hóa cho tiêu dùng du l ch, ông l p lu n rng iu này không nh t thi t làm gi m b t tính xác th c c a truy n th ng mà h ơn th còn t o ra m t "tính xác th c bi u l " (emergent authenticity) qua m t quá trình h p th c hóa (formalization) và tinh th n hóa (ritualisation) (Kim & Jamal 2007: 183). Khách du l ch có th mong mu n m t tr i nghi m xác th c ri ng i dân a ph ơ ng làm s ng l i m t phong t c c xa “óng gói và bán”, nh ng qua th i gian s ph c h i này c ng i dân a ph ơ ng xem là xác th c và c ch p nhn nh m t ph n trong n n v n hóa c a h (Cohen 1988: 379). Nh v y, theo nghiên c u c a Cohen v n hóa luôn luôn phát tri n và tính xác th c không ph i ch ơ n gi n là hai màu en - tr ng nh MacCannell ã tin. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 314
5. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II Wang (1999) m rng trên n n t ng khái ni m này b ng cách xác nh ba lo i tính xác th c trong du l ch bao g m tính xác th c khách quan, tính xác th c ki n t o, và tính xác th c hi n sinh. Tính xác th c khách quan (objective authenticity) d a trên giá tr hu hình c a các vt th vn hóa / di s n, cp n "s chân th c" c a các v t th c khách du l ch tham quan nh trong khái ni m c a MacCannell. T quan im này, m t tr i nghi m xác th c s có ngh a là m t khách du l ch nhìn th y m t v t th là "th c t ", ng c l i v i m t th ã c "dàn d ng" cho nhu c u tiêu dùng du l ch (MacCannell 1973, 1976; Wang 1999). Tính xác th c ki n t o (constructive authenticity) c ng d a trên v t th , nh ng di n ra mc cá nhân h ơn. Nó là s n ph m c a s ki n t o xã h i. Thuy t ch quan (subjectivism), thuy t a ph ơ ng (pluralism), và thuy t t ơ ng i (relativism) là các n n t ng tri t h c c a nó. Theo quan im này, m t tr i nghi m là xác th c, n u khách du l ch xét th y là nh v y (Obenour 2004). C hai quan im v tính xác th c c cho là có liên quan n vt th và theo Wang (1999), là các cách ti p c n thông th ng v tính xác th c. Tuy nhiên, Wang cho r ng hai cách ti p c n này không th gi i thích t t c nh ng ng c ơ và tr i nghi m du l ch. Vì th , ông ã gi i thi u khái ni m v tính xác th c hi n sinh, m t tr ng thái c kh i ho t b i các ho t ng du l ch. Tính xác th c hi n sinh trong các tr i nghi m du l ch có c trong t bn thân c a khách du l ch ho c trong b n ngã, không ph i trong các v t th . Nó liên quan n vi c tìm ki m m t b n ngã th c s ho c m t b n ngã xác th c có c t trong các ho t ng du l ch ho c trong vi c tham gia vào các s ki n xã h i hay v n hóa. Nó di n ra mc tình c m c a m t cá nhân. Vì v y, nh ng c m xúc c a khách du l ch (ví d nh th t v ng) có th nh h ng m nh m n tr i nghi m c a h . Khái ni m tính xác th c hi n sinh c a Wang (1999) c chia thành tính xác th c trong cá nhân (các c m xúc c ơ th và t sinh ra) và tính xác th c liên cá nhân (quan h gia ình và c ng oàn du l ch). Mt câu h i quan tr ng ây là làm th nào nh n th c du l ch t ơ ng ng v i hai lo i c ơ bn c a tính xác th c, c th là d a trên v t th và hi n sinh. McIntosh (2004) cho bi t r ng m t khách du l ch tr i nghi m xác th c có ngh a là ang “t mình tham gia vào tr i nghi m”, tr i nghi m “b i c nh t nhiên"và "cu c s ng th ng ngày”, c ng nh tr i nghi m “các th c t , ngh thu t và hàng th công th t s ”. Goulding (2000) phân bi tba lo i du khách khác nhau liên quan n cách h nh n bi t tính xác th c. Nh ng du khách “hi n sinh” nh n m nh t m quan tr ng c a s hng th và thoát ly th c t và c m nh n tính xác th c ch yu thông qua các hi n v t (artifact) tr ng bày;các du khách “th m m ” nh n th c l ch s ch yu là thông qua ngh thu t; trong khi các du khách “xã h i” nh n m nh tm quan tr ng c a vi c h c t p và tr i nghi m xã h i và c bi t quan tâm n vi c xem các cu c bi u di n và mua các c a hàng bo tàng. áng chú ý, nh n th c du l ch trong các nghiên c u này có liên quan rõ ràng v i c các v t th (ngh thu t, th công, hi n v t, quà l u ni m) và các tr i nghi m hi n sinh (s tham gia c a cá nhân trong cu c s ng hàng ngày, thoát ly th c t ). H ơn th na, c hai lo i xác th c d ng nh xu t hi n ng th i và có liên quan. im chung trong nh ng nghiên c u này là ý tng v tính xác th c c c m nh n là m t k t qu / u ra c a nh ng tr i nghi m ca h vi m t a danh nh t nh (v n hóa, b o tàng, khuôn viên). M c khác, các tài li u có liên quan hàm ý v vi c tính xác th c c ng có th c coi nh là m t ti n / u vào c a hành vi du l ch, vì nó th ng c coi nh là m t ng c ơ, giá tr , ng l c hay m i quan tâm quan tr ng (Yeoman và ng s 2007). Cu c tìm ki m v tính xác th c hi n nay (Yeoman và ng s 2007) và s gia t ng c a ng i tiêu dùng-khách du l ch ki u m i(Middleton & Clarke 2004) cho th y r ng trong qu n lý du l ch hi n i quan ni m truy n th ng v khách du l ch Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 315
6. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II (t c là th ng, phi o c, không quan tâm và b lên án v tính không xác th c) là không y . C th là s tiêu dùng c nhìn nh n ngày càng nhi u h ơn nh m t "ph ơ ng th c t do th hi n c a ch th sáng t o” (Miller 2001: 4). Khách du l ch hi n i do ó có th c xem nh là m t s kt h p c a m t nhà trí th c và ng i tiêu dùng, trong khi quan im phê phán nhìn v hai vai trò này v trí i l p v i nhau (MacCannell 1973; Halewood & Hannam 2001). Tóm l i, s phát tri n lý thuy t v tính xác th c trong nghiên c u du l ch ã chuy n dch t mt di n ngôn (discourse) v tính xác th c liên quan n v t th ti m t di n ngôn v tính xác th c hi n sinh (existential authenticity). M c dù v y, các hình th c thông th ng c a tính xác th c, c bi t là tính xác th c ki n t o, v n có th áp d ng v i nh ng tr i nghi m du lch. Chúng ta c ng ã nh n th c c nhi u ý ngh a và các lo i xác th c khác nhau c xác nh b i các truy n th ng nghiên c u khác nhau (Wang 1999; Reisinger & Steiner 2006). Mc dù lu n im kh i u v tính xác th c trong du l ch c a MacCannell ã là ch ca nhi u cu c tranh lu n, nó v n là m t d u m c quan tr ng trong vi c nghiên c u h c thu t nghiêm túc v du l ch. 5. Vn d ng tính xác th c trong chi n l ưc phát tri n du l ch b n v ng Trong nhi u th p k , các nhà nghiên c u v du l ch ã ngh v tính xác th c nh m t th lo i mang tính tiên nghi m (a priori) ho c m t thuc tính a ph ơ ng thúc y khách du lch i n các n ơi tiêu dùng các giá tr lch s , v n hóa, các s n ph m và các thu c tính a ph ơ ng khác. Thay vì xem xét cách doanh nghi p du l ch v n hành, các nghiên c u du l ch t i Vi t Nam ch yu t p trung vào nh n th c c a khách du l ch và các hình nh c a Vi t Nam (Michaud và Turner 2006), vi c thay i b n s c c a khách du l ch trong n c (Gillen 2009), và các quan im v gi i và v n hóa (Chan 2009 ). Các nghiên c u này ã h u nh b qua kh nng c a ng i dân a ph ơ ng trong vi c xây d ng và phát tri n n n kinh t và th tr ng du l ch a ph ơ ng (Achariya 2012).Tuy nhiên nghiên c u v du l ch g n ây ã r i b khái ni m t nh này và khám phá các quá trình ki n t o tính xác th c, các mâu thu n trong ý ngh a v tính xác th c, và các cu c u tranh trong vi c thi t l p các yêu c u v tính xác th c (Olsen 2002). Quan im c ki n t o, th a thu n và lai ghép này v tính xác th c trong du lch cho th y r ng chúng ta nên t p trung ít h ơn vào vi c li u các im n có xác th c hay không; thay vào ó c n h ng nhi u h ơn s chú ý c a chúng ta t i cách mà các nhóm khác nhau ã và ang c gng to nên tính xác th c và t o ra nhu c u v tính xác th c. Trong quá trình ó, ý ngh a c a tính xác th c ph i c quan tâm và phân tích c n th n g n v i nh ng hoàn c nh c th . Nh ã trình bày, tính xác th c ch c ch n cho th y m t ng l c n i b t và m t giá tr vô cùng quan tr ng i v i m t khách du l ch hi n i, nh ng ng i tìm ki m tính xác th c tìm v các s n ph m và tr i nghi m t nhiên và v n hóa nguyên s ơ v n không nh t thi t ph i có s n các im n; nh ng nh ng iu ó ph i có kh nng xu t hi n d n d n trong m t du khách (Cohen 1988). Các khái ni m v tính xác th c và di s n là vô cùng quan tr ng cho quy ho ch du l ch trong khu v c và tr thành ng l c chính và m t óng góp quan tr ng vào s phát tri n c a lo i hình du l ch l a ch n (alternative tourism), òi h i s tham gia tích c c c a c hai bên - khách du l ch và c ng ng a ph ơ ng (Daugstad, Kirchengast 2013). Nu c nhìn nh n nh m t chi n l c ti p th , tính xác th c s cho th y s c h p dn c áo v i du khách và cung c p nh ng ti m n ng tuy t v i cho các nhà qu n lý im n, nh ng ng i dân a ph ơ ng, và các l i ích du l ch khác. Chính nh ng tr i nghi m xác Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 316
7. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II th c c a du khách có th to thu n l i d dàng h ơn cho s tng tr ng kinh t cao h ơn và s phát tri n v a b n v ng v a công b ng t i c ng ng và trong khu v c. Do v y, tính xác th c c n thi t ph i c qu n lý t p trung nh là m t ph n không th thi u trong chi n l c tng th phát tri n du l ch. Bên c nh ó, s cn thi t c a vi c theo ui các sáng ki n chính sách s tn d ng các ti m n ng ti p th có s n mà tính xác th c em l i. M t khi c khai thác, các kh nng phát tri n b n v ng c a ngành công nghi p không khói này s c c i thi n r t nhi u. 6. Tài li u tham kh o [1]. Achariya Choowonglert (2012),Negotiating Authenticity: Cultural Economy of the Ethnic Tourist Market in White Tai Villages, Northwest Upland Of Vietnam. PhD. Dissertation. Thailand: Chiang Mai University. [2]. Adler, Judith (1989), Origins of sightseeing . Annals of Tourism Research 16(1):7- 29. [3]. Bruner, E.M.(1994), Abraham Lincoln as Authentic Reproduction: A Critique of Postmodernism. American Anthropologist, 96(2): 397 – 415. [4]. Chan, Yuk Wah (2009), Cultural and Gender Politics in China-Vietnam Border Tourism , in Hitchock, M., V. King and M. Parnwell (eds.) Tourism in Southeast Asia: Challenges and New Direction (pp.206-221). Copenhegen: NIAS Press. [5]. Connell, J. (2007),The Continuity of Custom? Tourist Perceptions ofAuthenticity in Yakel Village,Tanna, Vanuatu . Journal of Tourism and Cultural Change, 5(2),71-86, Retrieved October 14,2011, from EBSCO database. [6]. Cohen, Erik(1988), Authenticity and Commoditization in Tourism. Annals of Tourism Research, 15(3): 371 – 386. [7]. Cohen, Erik (2004), A Phenomenology of Tourist Experience , in William, S. (ed.) Tourism: Critical Concepts in the Social Sciences (pp.3-26), Vol. II: The Experience of Tourism. London and New York: Routledge (Reprinted in Sociology 13 (1979): 179-201, Sage Publications Ltd.). [8]. Daugstad, Karoline; Kirchengast, Christoph. (2013), Authenticity and the pseudo- backstage of agri-tourism . Annals of Tourism Research 43: 170-191. [9]. Enzensberger, Hans Magnus (1996) (first published in 1958), A Theory of Tourism. Trans. Gerd Gemünden. NewGerman Critique 68: 117 – 135. [10]. Gillen, Jamie (2009), The co-production of Narrative in an Entrepreneurial City: the Case of Cincinnati, Ohio, in turmoil . Geografiska Annaler, Series B: Human Geography 91(2): 107 – 122. [11]. Goffman, E. (1959)The Presentation of Self in Everday Life. Harmondsworth: Penguin. [12]. Goulding, C. (2000), Thecommodification of the past,postmodern pastiche, and the search forauthentic experiences at contemporaryheritage attractions . European Journalof Marketing 34(7): 835 – 853. [13]. Grünewald, R. d. A. (2002), Tourism and cultural revival. Annals of TourismResearch 29(4), 1004-1021. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 317
8. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II [14]. Halewood, C.& Hannam, K.(2001), Viking Heritage Tourism: Authenticity and Commodification. Annals of Tourism Research 28(3): 565 – 580. [15]. Kim, H.& Jamal, T.(2007), Touristic Quest for Existential Authenticity . Annals of Tourism Research 34(1): 181 – 201. [16]. Lindholm, C.(2008), Culture and Authenticity. MA. Oxford: Blackwell Publishing. [17]. MacCannell, Dean (1973), Staged Authenticity: Arrangements of Social Space in Tourist Settings.The American Journal of Sociology 79(3): 589 – 603. [18]. MacCannell, Dean (1976), The Tourist: A New Theroy of the Leisure Class. New York: Schocken Books. [19]. MacCannel, D. (1989) The Tourist: A New Theory of the Leisure Class. New York:Schocken. [20]. MacCannell, D. (2001), Tourist agency , Tourist Studies 1(1): 23-37 . [21]. McIntosh, A. J. (2004),Tourists’ appreciation of Maori culture in New Zealand .Tourism Management 25(1), 1–15. [22]. Michaud, Jean and Sarah Turner (2006), Contending Visions of a Hill-Station in Vietnam , Annals of Tourism Research 33(3): 785-808. [23]. Middleton, V. T. C., & Clarke, J. R. (2004),Marketing in travel and tourism. Butter-worth-Heinemann. [24]. Miller, D. (2001), The dialectics of shopping. University of Chicago Press. [25]. Naoi, T. (2004),Visitors’ evaluation of a historical district: the roles of authenticityand manipulation. Tourism and Hospitality Research 5(1), 45–63. [26]. Oakes, Timothy (2006),Get real! On being yourself andbeing a tourist. Travels in paradox.Remapping tourism 229-250. [27]. Obenour, W. (2004), Understanding the meaning of the ‘journey’ to budget travellers ,International Journal of Tourism Research6(1): 1-15. [28]. Olsen, K. (2002), Authenticity as a Concept in Tourism Research – The Social Organization of the Experience of Authenticity . Tourist Studies 2(2), 159-182 [29]. Reisinger, Yvette &Steiner, Carol J. (2006), Reconceptualizing Object Authenticity , Annals of Tourism Research 33(1): 65-86. [30]. Taylor, John P. (2001), Authenticity and Sincerity in Tourism , Annals of Tourism Research 28(1): 7-26. [31]. Trilling, Lionel (1972), Sincerity and Authenticity. Cambridge: Harvard. van den Berghe 1994 [32]. Wang, Ning (1999). Rethinking Authenticity in Tourism Experience. Annals of Tourism Research26(2):349–370. [33]. Wang, Ning (2000), Tourism and Modernity: A Sociological Analysis. New York: Pergamon. [34]. Yeoman, I., Brass, D., McMahon-Beattie, U. (2007), Current Issue in Tourism: The Authentic Tourist. Tourism Management 28(4): 1128-1138. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 318
9. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II A LITERATURE REVIEW ON THE CONCEPT OF AUTHENTICITY IN TOURISM STUDIES Abstract: Tourism and cultural tourism in particular is demonstrating to be one of the fasttest growing industries, not only in present but also in the future. On that road to prosperity, one featurethat has been believed amongst a lot of researchers and developers of tourismfor being one of the keys to open the door of tourism fortune, is authenticity. This article explores and introduces an overview of authenticity in tourism, with its nature as a fundamental value and concept in tourism creations and management. On the basis of sociology and social anthropology, the article emphasizesthe statement of authenticity in tourism as a social product and an essential part of the process to develop and asserta form of community-based cultural tourism development. Accordingly, the article intends that we do need to advance a comprehensive and constructive awareness about the authenticity in tourism in order to familiarize and employ more effectively productive potentials of humanisticecotourism and ethnic cultural tourism. Keywords: authenticity, cultural tourism, sustainable tourism development, the third- generation tourist, tourism experience. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 319