Tương tác thuốc trong điều trị duy trì nghiện chất dạng thuốc phiện

Nội dung text: Tương tác thuốc trong điều trị duy trì nghiện chất dạng thuốc phiện

1. Tương tác thuốc trong điều trị duy trì nghiện chất dạng thuốc phiện Chuyên đề về Buprenorphine Methadone& Tái bản lần thứ 4 năm 2009 Phiên bản tiếng Việt
2. Hướng dẫn sử dụng Cuốn sổ tay này cung cấp các thông tin cập nhật nhất về tương tác thuốc giữa buprenorphine, methadone với một số loại thuốc khác thường hay được kê đơn cùng. Các thuốc này được sắp xếp theo từng nhóm và được mã hóa bằng màu sắc. Để tìm hiểu về loại thuốc bạn quan tâm, đơn giản, bạn chỉ cần đối chiếu màu và số của loại thuốc đó. Ví dụ, để tìm diazepam, bạn cần lưu ý các thuốc nhóm benzodiazepine là màu vàng và diazepam là số 3. Vậy bạn mở phần màu vàng và tìm thuốc số 3. Biên dịch BS. Ths. Võ Thị Tuyết Nhung, Cán bộ chương trình, FHI/Vietnam BS. Ths. Phạm Huy Minh, Cán bộ chương trình, FHI/Vietnam Hiệu đính BS. TS. Nguyễn Tố Như, Quản lý chương trình, FHI/Vietnam BS.Ths. Vũ Thị Thu Nga, Cán bộ chương trình, FHI/Vietnam Dựa theo tái bản lần 4, tháng 4 năm 2009. Bản quyền © Copyright Pharmacom Media UK Ltd. Tài liệu này do Tổ chức Sức khỏe Gia đình Quốc tế (FHI/Vietnam) xuất bản với nguồn tài trợ U2G PS001172 từ Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ). Nội dung tài liệu do tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm và không nhất thiết phản ánh quan điểm của CDC.
3. Lời nói đầu Cuốn sổ tay này được biên dịch lại sang tiếng Việt và ấn hành bởi Tổ chức Sức khỏe Gia đình Quốc tế (FHI/Vietnam) với sự cho phép của Pharmacom Media. Bản gốc tiếng Anh thuộc bản quyền của Công ty trách nhiệm hữu hạn Truyền thông về Dược phẩm (Pharmacom Media Ltd.), xuất bản bằng nguồn tài trợ dành cho giáo dục của tổ chức Reckitt Benckiser. Thông tin quan trọng Nội dung trong cuốn sổ tay này chỉ có mục đích cung cấp thông tin và được viết trên cơ sở xem xét tổng hợp tất cả các bài báo khoa học, các nghiên cứu đã được công bố cho đến thời điểm cuốn sổ tay được phát hành. Nhà xuất bản và các đơn vị liên quan không chịu trách nhiệm và không có bất kỳ nghĩa vụ pháp lý nào về tính cập nhật của thông tin, về những sai sót, những điểm chưa chính xác, cũng như những hậu quả có thể xảy ra do sử dụng các thông tin trong cuốn sổ này. Người sử dụng không nên coi cuốn sổ tay này như một căn cứ duy nhất để đưa ra các quyết định lâm sàng mà phải tham khảo thêm các thông tin khác về thuốc và các hướng dẫn lâm sàng liên quan trước khi kê đơn sử dụng đồng thời bất kỳ loại thuốc nào. Trong trường hợp thông tin về thuốc và các hướng dẫn lâm sàng không đầy đủ, người kê đơn không được sử dụng tài liệu này làm tài liệu thay thế. Công ty trách nhiệm hữu hạn Truyền thông về Dược phẩm, Reckitt Benckiser, và FHI/Vietnam sẽ không phải chịu trách nhiệm về bất cứ các tương tác không mong muốn nào có thể xảy ra khi kê đơn buprenorphine/methadone với các thuốc khác. Cuốn sách này chỉ nên được sử dụng như một tài liệu tham khảo. Ở Việt Nam, tỉ lệ nhiễm HIV và các bệnh lý tâm thần đồng diễn ở bệnh nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện được điều trị bằng thuốc thay thế tương đối cao. Do đó, rất nhiều bệnh nhân điều trị methadone cũng đồng thời được điều trị các thuốc kháng virút, thuốc Lao, kháng nấm, thuốc điều trị các rối loạn tâm thần. Để đáp ứng nhu cầu cung cấp tài liệu tham khảo về tương tác thuốc cho các bác sĩ điều trị methadone cũng như các bác sĩ ở các chuyên ngành khác có bệnh nhân đang điều trị methadone, FHI/Vietnam đã đề nghị Pharma Media cho phép biên dịch và xuất bản cuốn sổ tay gốc ra tiếng Việt. FHI/Vietnam chịu trách nhiệm về chất lượng biên dịch, đảm bảo nội dung biên dịch không làm thay đổi nội dung tài liệu gốc. Tuy nhiên, trong quá trình biên dịch và xuất bản không tránh khỏi sai sót, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc. Các ý kiến của quý vị xin gửi về: Tổ chức Sức khỏe Gia đình Quốc tế (FHI/Vietnam) Tầng 3, Số 1, Phố Bà Triệu, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội hoặc Email: fhi@fhi.org.vn. Xin chân thành cảm ơn.
4. Mục lục GIỚI THIỆU Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Những lưu ý quan trọng: Xoắn đỉnh (Torsades de Pointes). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 THUỐC AN THẦN BENZODIAZEPINE VÀ THUỐC GÂY NGỦ NON-BENZODIAZEPINE Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Tóm tắt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1. Alprazolam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2. Clonazepam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3. Diazepam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 4. Flunitrazepam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 c ụ l c ụ M 5. Midazolam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 6. Triazolam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 7. Zolpidem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Các THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM VÀ GIẢI LO ÂU Tổng quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Tóm tắt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1. Amitriptyline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 2. Desipramine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 3. Doxepin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 4. Fluoxetine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 5. Fluvoxamine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 6. Imipramine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 7. Moclobemide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 8. Paroxetine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 9. Phenobarbital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 10. Sertraline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5. Mục lục CÁC THUỐC CHỐNG co giật Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 1. Carbamazepine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2. Phenytoin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Thuốc điều trị HIV và các thuốc kháng vi rút khác Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 1. Abacavir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2. Amantadine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 3. Amprenavir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 c ụ l c ụ M 4. Atazanavir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 5. Delavirdine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 6. Didanosine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 7. Efavirenz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 8. Indinavir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 9. Lopinavir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 10. Nelfinavir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 11. Nevirapine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 12. Pegylated interferon alpha 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 13. Ritonavir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 14. Saquinavir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 15. Stavudine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 16. Tenofovir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 17. Zidovudine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
6. Mục lục CÁC THUỐC KHÁNG SINH VÀ KHÁNG NẤM Giới thiệu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 1. Ciprofloxacin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2. Clarithromycine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 3. Fluconazole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 4. Erythromycine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 5. Ketoconazole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 6. Pentamidine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 7. Rifabutin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 8. Rifampicin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 c ụ l c ụ M 9. Sparfloxacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Các THUỐC TIM MẠCH VÀ CHỐNG LOẠN NHỊP Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 1. Amiodarone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 2. Bepridil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 3. Disopyramide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4. Dofetilide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 5. Ibutilide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 6. Mexiletine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 7. Probucol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8. Procainamide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 9. Quinidine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 10. Sotalol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 11. Verapamil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
7. Mục lục Các THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 1. Chlorpromazine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2. Haloperidol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 3. Mesoridazine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 4. Pimozide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 5. Thioridazine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Các THUỐC CHỐNG NÔN Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 c ụ l c ụ M 1. Domperidone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 2. Droperidol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Các thuốc điều trị sốt rét Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 1. Chloroquine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 2. Halofantrine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Các thuốc KHÁNG HISTAMINES Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 1. Astemizole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 2. Mizolastine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 3. Terfenadine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
8. Mục lục CÁC THUỐC KHÁC Tóm tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 1. Arsenic trioxide. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 2. Aspirin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 3. Cimetidine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 4. Cisapride. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 5. Dextromethorphan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 6. Disulfiram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 7. Lofexidine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 8. Nicotine (Hút thuốc lá). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 9. Nifedipine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 c ụ l c ụ M 10. Omeprazole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 11. Quetiapine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 12. Spironolactone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 13. Valspodar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 14. Vardenafil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
9. Giới thiệu
10. Giới thiệu Tương tác thuốc Chất dạng thuốc phiện đã được ghi nhận có tương tác đáng kể trên lâm sàng với nhiều thuốc khác. Hầu hết tương tác giữa các thuốc xảy ra thông qua cơ chế dược động học nhưng cũng có một số thuốc tương tác theo cơ chế dược lực học. Tương tác thuốc theo cơ chế dược động học thường bao gồm sự kích thích hoặc ức chế enzym cytochrome P450 (CYP) của gan (người ta cũng cho rằng sự biến đổi khả năng thấm thấu hàng rào máu não do thuốc gây ra cũng có thể làm thay đổi sự phân bố các thuốc khác được hấp thụ qua đường tiêu hóa). Tương tác dược lực học có thể bao gồm hiệp lực ức chế hệ thần kinh trung ương. Các enzym cytochrome P450 (CYP), được tìm thấy ở lưới nội bào nhẵn của các tế bào gan và tế bào biểu mô ruột non. Chúng được gọi tên như vậy bởi vì chúng hấp thụ ánh sáng ở bước sóng 450 nm. Các enzym này gây oxy hóa nội sinh và ngoại sinh các chất, làm tăng khả năng hòa tan trong nước của các chất này và chuẩn bị cho các phản ứng pha II là phối hợp với acid glucuronic và sau đó bài tiết ra khỏi thể. u ệ i h t i ớ i G • Hầu hết các thuốc đều chuyển hóa qua gan. • Cơ thể người có trên 40 loại enzym CYP khác nhau. • Sáu loại enzym chịu trách nhiệm cho 90% chuyển hóa thuốc ở người: CYP1A2, CYP3A4, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6 và CYP2E1. • CYP3A4 là loại enzym đặc biệt quan trọng, chuyển hóa gần 50% các thuốc. • CYP2A6, CYP2B6, CYP3A5 đóng vai trò tương tự trên lâm sàng nhưng ít quan trọng hơn. Ảnh hưởng của tương tác thuốc Tương tác giữa các thuốc cùng là đối tượng chuyển hóa của 1 loại enzyme có thể dẫn tới sự thay đổi về tốc độ chuyển hóa của một hoặc của cả hai thuốc và cuối cùng có thể ảnh hưởng tới nồng độ của thuốc trong huyết tương. Các thuốc được chuyển hóa bởi cùng một loại enzyme sẽ cạnh tranh vị trí chuyển hóa với nhau. Các thuốc có ái lực cao đối với một enzym có thể ức chế hoặc ngăn chặn chuyển hóa của các thuốc khác. Hệ thống enzym CYP bị ảnh hưởng nhiều do cơ chế ức chế cạnh tranh này. • Các thuốc ức chế hoạt động enzym CYP có thể làm tăng nồng độ thuốc trong huyết tương dẫn đến nguy cơ quá liều hoặc ngộ độc. Một số thuốc có thể làm tăng tổng hợp enzym CYP và vì vậy làm tăng số lượng các điểm sẵn có cho quá trình chuyển hóa sinh học. Quá trình này được gọi là kích thích. Vì lẽ đó (trong cùng một thời điểm) số lượng thuốc được chuyển hóa sẽ nhiều hơn. 2
11. Giới thiệu • Các thuốc gây kích thích các enzym CYP có thể gây tăng chuyển hóa thuốc và kết quả là làm giảm nồng độ thuốc trong huyết tương và dẫn đến giảm hiệu quả điều trị, và đối với các chất dạng thuốc phiện, điều này có thể gây hội chứng cai. Buprenorphine: Do enzym CYP3A4 chuyển hóa Buprenorphine đựợc chuyển hóa thành norbuprenorphine nhờ enzym CYP3A4. Buprenorphine có ái lực thấp với CYP3A4 và vì thế cũng là chất ức chế yếu enzym này. Ở nồng độ điều trị, không có sự thay đổi hoạt động đáng kể của enzym CYP3A4 sau khi sử dụng buprenorphine. Trong khi các chất ức chế CYP3A4 có thể làm tăng nồng độ buprenorphine trong huyết tương, buprenorphine có đặc tính an toàn, cụ thể là có tác động trần đối với ức chế hô hấp, nghĩa là tác động này hầu như không đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, vẫn cần phải lưu ý theo dõi các tác dụng phụ, đặc biệt là tác dụng an thần, và các biến chứng khác như ngộ độc gan. Các chất kích thích CYP3A4 u ệ i h t i ớ i G có thể làm tăng tốc độ chuyển hóa buprenorphine và dẫn đến giảm nồng độ buprenorphine trong huyết tương gây ra hội chứng cai chất dạng thuốc phiện. Mặc dù có nhiều nghiên cứu trong phòng thí nghiệm (in vitro) cho thấy buprenorphine và norbuprenorphine cũng có tác động ức chế enzym CYP2D6, nhưng trên cơ thể (in vivo) các thuốc này không gây ra tình trạng tương tác có ý nghĩa lâm sàng với các thuốc khác được chuyển hóa bởi enzym CYP2D6 (Umeda và cộng sự, 2005; Zhang và cộng sự, 2003; Umehara và cộng sự, 2002). Các tương tác theo cơ chế dược lực học có thể xảy ra khi sử dụng đồng thời buprenorphine với các các thuốc có tác dụng ức chế hô hấp như benzodiazepine. Mặc dù tác động trần lên hô hấp của buprenorphine có thể giảm nguy cơ tác động nguy hiểm đến hệ thần kinh trung ương, một số trường hợp tử vong đã được ghi nhận khi lạm dụng đồng thời cả các thuốc nhóm benzodiazepine lẫn buprenorphine, đặc biệt khi sử dụng đường tiêm chích tĩnh mạch Methadone: Do enzym CYP3A4, CYP2B6, CYP2C9, CYP2C19 và CYP2D6 chuyển hóa Nhiều enzym CYP ở gan đã được chứng tỏ có tham gia quá trình oxy hóa của methadone thành sản phẩm chuyển hóa ổn định là 2-ethylidene-1, 5-dimethyl-3, 3-diphenylpyrrolidine (EDDP). CYP3A4 đựơc cho là enzyme CYP chủ yếu tham gia vào quá trình chuyển hóa methadone nhưng điều này không đồng nhất với các nghiên cứu tương tác thuốc ở người. Các số liệu gần đây (Gerber và cộng sự, 2004) cho thấy enzym CYP2B6 đóng vai trò quan trọng nhất trong quá trình chuyển hóa methadone và các enzym CYP2C19 và CYP3A4 tham gia ít hơn. CYP2C9 và CYP2D6 cũng có một số ảnh hưởng lên chuyển hóa methadone. 3
12. Giới thiệu Do có nhiều enzyme tham gia vào quá trình chuyển hóa methadone nên methadone tương tác với rất nhiều nhóm thuốc khác nhau cùng được chuyển hóa bởi hệ thống enzym CYP. Ngoài ra, sử dụng methadone cùng các thuốc ức chế các enzym này sẽ làm giảm chuyển hóa methadone và kết quả là gây tăng nồng độ methadone huyết tương. Điều này có thể dẫn đến các biểu hiện quá liều, đặc biệt cơ nguy cơ tử vong do suy hô hấp. Ngược lại, các thuốc kích thích hệ enzym CYP này có thể làm tăng tốc độ chuyển hóa methadone có thể dẫn đến xuất hiện hội chứng cai chất dạng thuốc phiện trên bệnh nhân. Do đó cần phải theo dõi bệnh nhân chặt chẽ. Các tương tác theo cơ chế dược lực học có thể xảy ra khi sử dụng đồng thời methadone với các các thuốc gây ức chế hô hấp như benzodiazepine. Nhiều trường hợp tử vong đã được ghi nhận khi lạm dụng đồng thời các thuốc nhóm benzodiazepine và methadone. u ệ i h t i ớ i G Những lưu ý quan trọng: Hội chứng xoắn đỉnh (Hội chứng Torsades de Pointes) Hội chứng xoắn đỉnh(TdP) có liên quan đến việc sử dụng methadone và có khả năng xảy ra trên nhóm bệnh nhân đang sử dụng đồng thời các thuốc tương tác với hệ isoenzyme CYP3A4 (Walker và cộng sự, 2003). Trong một trường hợp gần đây, một bệnh nhân xuất hiện hội chứng xoắn đỉnh sau khi ngừng lopinavir có ritonavir tăng cường (Luthi và cộng sự, 2007), một phức hợp đã được biết làm giảm nồng độ methadone (McCance-Katz và cộng sự, 2003). Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sát trên lâm sàng đối với các tương tác thuốc và hội chứng xoắn đỉnh. Trong số 17 bệnh nhân xuất hiện hội chứng xoắn đỉnh sau khi điều trị duy trì bằng methadone (MMT) liều cao, 14 bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ tiền loạn nhịp tim (Krantz và cộng sự, 2002). Các yếu tố nguy cơ đã được xác định bao gồm: Hạ kali máu, suy gan, đang sử dụng các thuốc khác có tác dụng kéo dài khoảng QT, có tiền sử bệnh tim (Ehret và cộng sự, 2007). Cocaine cũng có thể gây loạn nhịp tim và kéo dài khoảng QT thông qua cơ chế giống methadone (Krantz và cộng sự, 2005a). Cho đến nay, hội chứng xoắn đỉnh chưa được ghi nhận trên bệnh nhân điều trị duy trì bằng buprenorphine. Trong thực tế, buprenorphine/naloxone (4/1) đã được chứng tỏ là không có ảnh hưởng đáng kể lên khoảng QT, kể cả hiện tại bệnh nhân có sử dụng cocaine hay không (Baker và cộng sự, 2006). Số liệu so sánh trên 450 bệnh nhân đã khẳng định là methadone có ảnh hưởng lên khoảng QT nhưng buprenorphine thì không (Fanoe và cộng sự, 2007). Mới chỉ có một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng (RCT) được thực hiện để đánh giá nguy cơ tương đối giữa các liệu pháp điều trị bằng thuốc đối với nghiện chất dạng thuốc phiện (Wedam và cộng sự, 2007). Kết quả thu được cho thấy các bệnh nhân sử dụng 4
13. Giới thiệu levo-alpha acetyl methadol (LAAM) hoặc methadone có nguy cơ xuất hiện thời gian QT > 470 – 490 mgiây hoặc tăng hơn 60 mgiây so với mức ban đầu. Cơ chế Các nghiên cứu trên phòng thí nghiệm (In vitro) cho thấy rằng methadone và LAAM, nhưng không thấy ở buprenorphine, chặn kênh vận chuyển K+ của cơ tim ở những nồng độ nhất định trên lâm sàng, các kết quả này giúp đưa ra cơ chế giải thích hợp lý về tác dụng ngoại ý trên tim mạch ở một số bệnh nhân sử dụng methadone (Katchman và cộng sự, 2002). Theo Eap và cộng sự (2007) những genotype chuyển hóa chậm của enzym CYP2B6 gây nên khoảng QT kéo dài liên quan đến methadone, do đó có thể làm gia tăng nguy cơ loạn nhịp tim và đột tử. Chuyển bệnh nhân có hội chứng xoắn đỉnh sang sử dụng buprenorphine Khi một bệnh nhân điều trị duy trì bằng methadone xuất hiện hội chứng xoắn đỉnh. Krantz và cộng sự đã chuyển bệnh nhân sang sử dụng buprenorphine. Sự chuyển đổi này có kết quả tốt và không quan sát thấy các khoảng QT kéo dài có ý nghĩa về lâm sàng trong bối cảnh điều trị tích cực hay ở giai đoạn theo dõi sau u ệ i h t i ớ i G giai đoạn cấp (Krantz và cộng sự, 2005c). Một báo cáo khác trình bày trường hợp một bệnh nhân duy trì methadone có hiện tượng ngất tái diễn và có hội chứng xoắn đỉnh thứ phát sau kéo dài khoảng QT do methadone (Esses và cộng sự, 2008). Sau 12 tháng chuyển sang dùng buprenorphine thành công, khoảng QT của bệnh nhân vẫn bình thường và không có những triệu chứng tái phát hay ghi nhận hiện tượng loạn nhịp thất. Thời gian và độ nhạy liều Tỷ lệ có khoảng QT kéo dài ở các bệnh nhân đang được điều trị duy trì bằng methadone dao động từ 16% (trên các bệnh nhân bất kỳ (Ehret và cộng sự, 2006) đến 85% (trên các bệnh nhân điều trị thời gian dài ở liều 100-600 mg/ngày (Maremmani và cộng sự, 2005). Mặc dù điều này cho thấy việc điều trị liều cao methadone là có thể xảy ra vấn đề, và mặc dù khoảng QTc kéo dài đã được chứng minh là có tương quan với nồng độ methadone huyết tương (Martell và cộng sự, 2005), có bằng chứng cho thấy là khoảng QTc có thể bị ảnh hưởng ngay tại liều thấp của methadone (Maremmani và cộng sự, 2005), nguy cơ lớn hơn khi liều methadone > 50 mg (Fanoe và cộng sự, 2007). Thực tế, trong 10/42 bệnh nhân có khoảng QT kéo dài hoặc có hội chứng xoắn đỉnh được báo cáo lên Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA), tất cả các ảnh hưởng này đã xảy ra ở khoảng liều methadone được khuyến cáo dao động từ 60-100 mg/ngày (Pearson và Woosley, 2005). Một nửa số bệnh nhân có biểu hiện trên phải nhập viện và 8% trong số đó tử vong. Trong khi đó, một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng gần đây cho thấy khoảng QTc trên bệnh nhân nhận được liều cố định trong 2 tháng tiếp tục tăng dần theo thời gian (Wedam và cộng sự, 2007). 5
14. Giới thiệu Các thông tin mới Các báo cáo về việc kéo dài khoảng QTc trên bệnh nhân trưởng thành điều trị duy trì bằng methadone và thậm chí trên cả trẻ sơ sinh sinh ra từ mẹ đang điều trị duy trì bằng methadone (Hussain và cộng sự, 2007), đã đưa ra các khuyến cáo khác nhau bao gồm: sàng lọc các yếu tố nguy cơ về tim mạch trong các bệnh nhân điều trị duy trì bằng methadone, kiểm tra điện tim (ECG) thường quy trong trường hợp mới bắt đầu điều trị methadone hoặc với các bệnh nhân có liều methadone >100 mg; cảnh báo thận trọng về methadone tại Mỹ và cân nhắc lợi hại cho mỗi bệnh nhân dựa trên nguy cơ loạn nhịp tim của mỗi bệnh nhân (Schmittner và Krantz, 2006). Dựa trên những số liệu ngày càng nhiều về vấn đề này, khuyến cáo của một nhóm chuyên gia độc lập đã được thống nhất gồm: (1) đánh giá các nguy cơ loạn nhịp tim liên quan đến methadone, (2) đánh giá bệnh sử lâm sàng, (3) sàng lọc ECG cho tất cả bệnh nhân, (4) phân loại bệnh nhân và theo dõi bệnh nhân có khoảng QT>450m giây, và (5) cảnh báo tương tác thuốc giữa methadone và u ệ i h t i ớ i G những thuốc khác có nguy cơ kéo dài khoảng QT hoặc những thuốc làm chậm thải trừ methadone (Krantz và cộng sự, 2008). 6
15. Tài liệu tham khảo Baker JR, Best AM, Pade PA, McCance-Katz EF . Hiệu quả của buprenorphine và các thuốc kháng retrovirus lên khoảng QT trên bệnh nhân lệ thuộc các chất dạng thuốc phiện . Ann Pharmacother, 2006;40(3):392–6 . Eap CB, Crettol S, Rougier JS, Schlapfer J, Sintra Grilo L, Deglon JJ, Besson J, Croquette-Krokar M, Carrupt PA, Abriel h . (S)-methadone chẹn kênh hERG và kéo dài thời gian QT đối với các chất chuyển hóa chậm CYP2B6 . Clin Pharmacol Ther, 2007; 81(5):719–28 . Ehret GB, Voide C, Gex-Fabry M, Chabert J, Shah D, Broers B, Piguet V, Musset T, Gaspoz JM, Perrier A, Dayer P, Desmeules JA . Hội chứng QT kéo dài do thuốc kích thích trên bệnh nhân nghiện chích ma túy sử dụng methadone: tần xuất cao trên bệnh nhân nhập viện và các yếu tố nguy cơ . Arch Intern Med, 2006;166 (12):1280–7 . Ehret GB, Desmeules JA, Broers B . Hội chứng QT kéo dài do methadone: tăng cường điều trị bằng thuốc đối với nghiện các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp và bài học từ dược lý học . Chuyên gia về chất dạng thuốc phiện Saf, 2007;6 (3):289–303 . Fanoe S, Hvidt C, Ege P, Jensen GB . Bất tỉnh và thời gian QT kéo dài trên các bệnh nhân nghiện chất dạng thuốc phiện được điều trị thay thế của thành phố Copenhagen . Tạp chí tim mạch, 2007 Mar 7; [Epub ahead of print] . George S . Biểu hiện QT kéo dài và torsades de pointes liên quan đến methadone . Br J Hosp Med, u ệ i h t i ớ i G 2007;68 (4):221 . Gerber JG, Rhodes RJ, Gal J . Chuyển hóa methadone N-demethylation nhờ cytochrome P450 2B6 và 2C19 . Chirality, 2004;16(1): 36–44 . Hussain T, Ewer AK . Điều trị methadone trên phụ nữ mang thai có thể gây lên rối lọan nhịp tim cho trẻ sơ sinh . Acta Paediatr, 2007;96(5):768–9 . Katchman AN, McGroary KA, Kilborn MJ, Kornick CA, Manfredi PL, Woosley RL, Ebert SN . Ảnh hưởng của các chất đồng vận chất dạng thuốc phiện lên các kênh ether-a-go-go-related gene K (+) ở tim người . J Pharmacol Exp Ther, 2002; 303 (2):688–94 . Krantz MJ, Lewkowiez L, Hays H, Woodroffe MA, Robertson AD, Mehler PS . Torsade de pointes liên quan đến methadone liều cao . Ann Intern Med, 2002;137(6):501–4 . Krantz MJ, Rowan SB, Mehler PS . Torsade de pointes liên quan đến cocaine trên bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone . J Addict Dis, 2005a;24(1):53–60 . Krantz MJ, Garcia JA, Mehler PS . Tác động của buprenorphine lên tái cực tim trên bệnh nhân có torsade de pointes liên quan đến methadone . Pharmacotherapy, 2005c;25 (4):611–4 . Luthi B, Huttner A, Speck RF, Mueller NJ . Torsade de Pointes xuất hiện do sử dụng methadone sau khi ngừng lopinavir-ritonavir . Eur J Clin Microbiol Infect Dis, 2007;26(5):367–9 . Maremmani I, Pacini M, Cesaroni C, Lovrecic M, Perugi G, Tagliamonte A . Kéo dài khoảng QTc trên bệnh nhân điều trị duy trì bằng methadone trong thời gian dài . Eur Addict Res, 2005;11(1):44–9 . Martell BA, Arnsten JH, Krantz MJ, Gourevitch MN . Ảnh hưởng của điều trị methadone lên quá trình tái cực và tính dẫn truyền của cơ tim trên bệnh nhân nghiện chích ma túy . Am J Cardiol, 2005;95(7):915–8 . 7
16. Tài liệu tham khảo McCance-Katz EF, Rainey PM, Friedland G, Jatlow P . Lopinavir-ritonavir có thể gây hội chứng cai trên bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone . Clin Infect Dis, 2003;37(4):476–82 . Pearson EC, Woosley Rl . Kéo dài thời gian QT và torsades de pointes trên người sử dụng methadone: Các báo cáo lên hệ thống báo cáo tự động của Cơ quan dược phẩm và thực phẩm Hoa kỳ . Pharmacoepidemiol Drug Saf, 2005;14(11):747–53 . Schmittner J, Krantz, M . Kéo dài thời gian QTc trên bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone . Các biểu hiện lâm sàng liên quan đến nghiện chất dạng thuốc phiện, 2006;41–52 . Walker PW, Klein D, Kasza l . Methadone liều cao và rối loạn nhịp thất: Báo cáo 3 trường hợp . Pain, 2003;103(3):321–4 . Wedam EF, Bigelow GE, Johnson RE, Nuzzo PA, Haigney MCP . Ảnh hưởng của methadone, Levomethadyl và buprenorphine lên thời gian QT trong thử nghiệm ngẫu nhiên . Arch Int Med, 2007;167(22):2469–75 . u ệ i h t i ớ i G 8
17. Thuốc an thần Benzodiazepine và thuốc gây ngủ Non-benzodiazepine
18. Methadone tương tác với nhiều thuốc nhóm benzodiazepine thông qua thông nhiều thuốc nhóm benzodiazepine Methadone tác với tương khi trọng các thuốc nhóm Cẩn sử dụng lực học. dược chế hiệp lực cộng cơ bệnh nhân điều trị cho duy trì bằng methadone hoặc khibenzodiazepine chỉ sử dụng thuốc nhóm benzodiazepine. định methadone cho bệnh nhân đang hiểm khi sự nguy Bệnh cần được cảnh báo về nhân phối hợp methadone không đặc biệt khi sử dụng đường tiêm các thuốc nhóm benzodiazepine, đúng với tử vong. hôn mê và suy hô hấp, gây nguy cơ chích vì có Thuốc nhóm benzodiazepine phối hợp với methadone: methadone: phối hợp với nhóm benzodiazepine Thuốc quan tổng Thuốc nhóm benzodiazepine phối hợp với buprenorphine: buprenorphine: phối hợp với nhóm benzodiazepine Thuốc quan tổng thông qua nhóm benzodiazepine một số thuốc tương tác với Buprenorphine khi thận trọng nhóm sử dụng thuốc Cần dược lực học. cộng chế hiệp lực cơ điều trị cho các bệnh nhân đang duy trì buprenorphine bằng benzodiazepine hoặc khi nhân đang dùng các thuốc nhóm cho bệnh chỉ định buprenorphine sự nguy hiểm khi Bệnh nhân cần được cảnh báo về phối hợp benzodiazepine. không đặc biệt khi các thuốc nhóm benzodiazepine đúng, sử với buprenorphine tử vong. hôn mê và suy hô hấp, gây nguy cơ vì có dụng đường tiêm chích Tổng quan Tổng Thuốc an thần Benzodiazepine và thuốc gây ngủ Non-benzodiazepine 10
19. Tóm tắt Thuốc nhóm benzodiazepine phối hợp với buprenorphine: T tóm tắt huốc 1. Alprazolam: Chưa có số liệu tại 4. Flunitrazepam: được coi là một thời điểm in cuốn sách này công yếu tố nguy cơ nghiêm trọng khi an bố về tương tác giữa alprazolam sử dụng đồng thời với bất kỳ chất và buprenorphine, tuy nhiên dạng thuốc phiện nào vì các tương thầ cũng như các thuốc nhóm tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần benzodiazepine khác, thuốc này kinh trung ương. n cũng có thể là một yếu tố nguy B cơ nghiêm trọng khi sử dụng 5. Midazolam: có thể là một yếu tố en đồng thời với bất kỳ chất dạng nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng zo thuốc phiện nào vì các tương tác đồng thời với bất kỳ chất dạng d hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh thuốc phiện nào vì các tương tác i a trung ương. hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh z trung ương. ep 2. Clonazepam: có thể là một yếu tố i nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng 6. Triazolam: Chưa có số liệu tại ne đồng thời với bất kỳ chất dạng thời điểm in cuốn sách này công v thuốc phiện nào vì các tương tác bố về tương tác của triazolam thuốc à hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh với buprenorphine, tuy nhiên trung ương. cũng như các thuốc nhóm benzodiazepine khác, thuốc này có 3. Diazepam: được coi là một yếu tố thể là một yếu tố nguy cơ nghiêm nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng trọng khi sử dụng đồng thời với g â y đồng thời với bất kỳ chất dạng bất kỳ chất dạng thuốc phiện nào thuốc phiện nào vì các tương tác vì các tương tác hiệp lực cộng ức ng hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh chế hệ thần kinh trung ương. trung ương. No ủ 7. Zolpidem: có thể ức chế chuyển hóa buprenorphine và làm tăng n nồng độ buprenorphine huyết - ben tương. Khi sử dụng đồng thời hai thuốc này, cần theo dõi bệnh nhân chặt chẽ các tác dụng phụ trên hệ zo thần kinh và hô hấp. d i a z ep i ne 11
20. Tóm tắt T huốc huốc Thuốc nhóm benzodiazepine phối hợp với methadone: tóm tắt 1. Alprazolam: Có nhiều trường hợp 4. Flunitrazepam: được coi là một an sử dụng alprazolam và methadone yếu tố nguy cơ nghiêm trọng khi thầ đã bị tử vong do quá liều và 1 sử dụng đồng thời với bất kỳ chất trường hợp gây nhịp chậm xoang. dạng thuốc phiện nào vì các tương tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần n B 2. Clonazepam: có thể là một yếu kinh trung ương. en tố nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng đồng thời với bất kỳ chất 5. Midazolam: có thể là một yếu tố zo dạng thuốc phiện nào vì các tương nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng d tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần đồng thời với bất kỳ chất dạng i a kinh trung ương .Thuốc này được thuốc phiện nào vì các tương tác z sử dụng cho điều trị duy trì bằng hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh ep benzodiazepine trên bệnh nhân trung ương. i ne điều trị duy trì bằng methadone có lệ thuộc benzodiazepine. 6. Triazolam: Gây giảm sút tâm thần v vận động, an thần và trầm cảm à thuốc thuốc à 3. Diazepam: được coi là một yếu tố trong các thử nghiệm ngẫu nhiên, nguy cơ nghiêm trọng khi sử dụng có đối chứng, mù kép. đồng thời với bất kỳ chất dạng thuốc phiện nào vì các tương tác 7. Zolpidem: có thể ức chế chuyển g hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh hóa methadone và làm tăng nồng â y trung ương. độ methadone trong huyết thanh. Bệnh nhân cần được theo dõi chặt ng chẽ các tác dụng phụ lên hệ thần ủ No ủ kinh trung ương và hệ hô hấp khi sử dụng cùng lúc 2 thuốc này. n - ben zo d i a z ep i ne 12
21. 1. Alprazolam 1. Chuyển hóa: Alprazolam được chuyển hóa ở người chủ yếu nhờ enzym CYP3A4, hình thành T hai sản phẩm chuyển hóa chính trong huyết tương là: 4-hydroxyalprazolam và huốc α-hydroxyalprazolam. Alprazolam và các sản phẩm chuyển hóa của nó chủ yếu được thải trừ qua nước tiểu. Thời gian bán thải trung bình của alprazolam sau khi uống dạng viên phóng thích chậm khoảng từ 10,7–15,8 giờ ở người lớn an khỏe mạnh. thầ Alprazolam phối hợp với buprenorphine n Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: B Hiện nay chưa có số liệu về tương tác thuốc theo cơ chế dược lực học giữa en buprenorphine và alprazolam. Cũng như với bất kỳ các chất dạng thuốc phiện zo khác, phải thận trọng khi sử dụng buprenorphine cùng các thuốc an thần khác d như benzodiazepine, bởi vì đã có các trường hợp tử vong được ghi nhận sau i a khi sử dụng cùng hai loại thuốc này. Nguy cơ được cho là tăng lên khi sử dụng z alprazolam cùng buprenorphine theo đường tĩnh mạch. ep i Bằng chứng: ne In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. v In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. thuốc à Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Alprazolam phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: g Các thuốc nhóm benzodiazepine được coi là yếu tố nguy cơ khi sử dụng với bất â y cứ chất dạng thuốc phiện nào do tương tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh ng trung ương. Do đó phải thận trọng khi sử dụng đồng thời các thuốc này. Có một số bằng chứng cho thấy alprazolam, cùng với diazepam, có khả năng bị lạm No ủ dụng nhiều hơn các loại benzodiazepine khác (Sellers và cộng sự, 1993). n Bằng chứng: - In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ben In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Ashwath cộng sự đã báo cáo về một trường hợp bệnh nhân có tiền zo sử lạm dụng alprazolam có biểu hiện nhịp chậm xoang khi bắt đầu điều trị d i methadone (Ashwath và cộng sự, 2005). Alprazolam cũng có liên quan đến một a vài trường hợp tử vong do quá liều methadone/benzodiazepine (Rogers và cộng z sự,1997; Wolf và cộng sự, 2005). ep i ne Tài liệu tham khảo Ashwath và cộng sự, 2005/Rogers và cộng sự, 1997/Sellers và cộng sự, 1993/Wolf và cộng sự, 2005 13
22. 2. Clonazepam 2. 2. Chuyển hóa: T Clonazepam được chuyển hóa phần lớn và chỉ có dưới 2% clonazepam được bài huốc huốc tiết qua nước tiểu (dưới dạng không chuyển hóa). Hệ thống enzym CYP3A có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình biến đổi và oxy hóa clonazepam. Thời gian bán thải của clonazepam từ 30 đến 40 giờ an thầ Clonazepam phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: n Mặc dù in vitro clonazepam không làm thay đổi chuyển hóa buprenorphine, B nhưng tương tác dược lực học giữa 2 loại này là có thể xảy ra. Cũng như bất kỳ en chất dạng thuốc phiện nào, cần phải thận trọng khi sử dụng buprenorphine cùng zo với các chất an thần khác như benzodiazepine, bởi vì đã có các trường hợp tử vong được ghi nhận sau khi sử dụng hai loại này. Nguy cơ được cho là tăng lên khi d i sử dụng clonazepam cùng buprenorphine theo đường tĩnh mạch. a z ep Bằng chứng: i In vitro: Không thấy có sự ức chế chuyển hóa buprenorphine khi có mặt ne clonazepam (Chang và Moody, 2005). v In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. à thuốc thuốc à Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: Chang và Moody, 2005 g â y Clonazepam phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: ng Benzodiazepine được coi là yếu tố nguy cơ do tương tác hiệp lực cộng ức chế hệ ủ No ủ thần kinh trung ương khi sử dụng phối hợp với bất kỳ các chất gây nghiện nào. Vì vậy, cần phải thận trọng khi sử dụng đồng thời 2 loại này. Tuy nhiên các nghiên cứu lâm sàng cho thấy một số lợi ích của sử dụng clonazepam để điều trị lệ thuộc n benzodiazepine trong nhóm bệnh nhân điều trị duy trì bằng methadone. - ben Bằng chứng: zo In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. d Lâm sàng: Weizman và cộng sự (2003) điều trị clonazepam cho 66 bệnh nhân lệ i a thuộc benzodiazepine điều trị duy trì methadone và nhận thấy đây là phương z ep pháp điều trị hiệu quả. Năm 2002, Bleich và cộng sự nhận thấy 20 bệnh nhân đang điều trị duy trì bằng methadone có lệ thuộc benzodiazepine dung nạp tốt i ne với điều trị duy trì bằng clonazepam. Tài liệu tham khảo Bleich và cộng sự, 2002/Weizman và cộng sự, 2003 14
23. 3. Diazepam Chuyển hóa: 3. Diazepam được chuyển hóa chủ yếu bởi enzym CYP3A4 và S-mephenytoin T hydroxylase thành temazepam và desmethyldiazepam. huốc Diazepam phối hợp với buprenorphine an Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Cũng như bất kỳ chất dạng thuốc phiện nào, cần phải thận trọng khi sử dụng thầ buprenorphine cùng với các chất an thần khác như benzodiazepine, bởi vì đã có các trường hợp tử vong được ghi nhận sau khi sử dụng đồng thời hai loại này. n Nguy cơ được cho là tăng lên khi sử dụng diazepam cùng buprenorphine theo B đường tĩnh mạch. en zo Bằng chứng: d In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. i In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. a z Lâm sàng: Một nghiên cứu hồi cứu trên 34 bệnh nhân tử vong có liên quan ep tới buprenorphine đã phát hiện diazepam trên 4 trường hợp và nordiazepam i trên 13 trường hợp (Pirnay và cộng sự, 2004). Các liều đơn diazepam gây tăng ne tác dụng an thần và tăng cường ảnh hưởng của thuốc trên các bệnh nhân v điều trị duy trì bằng methadone và buprenorphine. Tuy nhiên, rối loạn nhận thuốc à thức nghiêm trọng hơn ở nhóm bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone (Lintzeris và cộng sự, 2006). Liều cao diazepam liên quan đến việc tăng cường độ tác động của thuốc mang tính chủ quan theo thời gian và giảm kết quả kiểm tra hoạt động tâm g lý trong nhóm bệnh nhân điều trị bằng buprenorphine (Lintzeris và cộng sự, â y 2007). Tuy nhiên, ngược lại với methadone, liều cao buprenorphine (150% so ng với liều bình thường) không có bất kỳ liên quan tới việc giảm mức pO2 hoặc kết quả test kiểm tra. No ủ Tài liệu tham khảo: n Pirnay và cộng sự, 2004/Lintzeris và cộng sự, 2006/Lintzeris và cộng sự, 2007 - ben Diazepam phối hợp với methadone zo Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: d i Mặc dù những bằng chứng liên quan đến tương tác giữa methadone và a diazepam không thống nhất, nhưng các thuốc nhóm benzodiazepine vẫn được z coi là yếu tố nguy cơ chủ yếu tương tác với bất kỳ các chất dạng thuốc phiện ep i nào. Vì vậy cần phải thận trọng khi sử dụng cùng các loại này do tương tác hiệp ne lực cộng ức chế hệ thần kinh trung ương. 15
24. 3. Diazepam 3. Bằng chứng: T huốc huốc In vitro: Iribarne và cộng sự (1997) đã quan sát thấy sự ức chế chuyển hóa methadone trong khi đó thì Foster và cộng sự (1999) lại công bố diazepam không ảnh hưởng đến chuyển hóa methadone. In vivo: Không thấy thay đổi nồng độ methadone huyết tương. an Lâm sàng: Liều đơn diazepam gây tăng tác dụng an thần và cường độ tác động thầ của thuốc trên bệnh nhân điều trị duy trì bằng methadone và buprenorphine. Tuy nhiên, rối loạn nhận thức nghiêm trọng hơn ở nhóm bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone (Lintzeris và cộng sự, 2006). n B en Liều cao của diazepam đã được chứng minh là liên quan tới việc tăng cường độ tác động mang tính chủ quan của thuốc theo thời gian và giảm kết quả kiểm tra zo hoạt động tâm lý trong nhóm bệnh nhân điều trị bằng methadone (Lintzeris và d cộng sự, 2007). Liều cao của methadone (150% liều bình thường) có liên quan i a đến việc giảm mức pO2 và giảm kết quả test kiểm tra. z ep Tài liệu tham khảo: i ne Iribarne và cộng sự, 1997/Foster và cộng sự, 1999/Preston và cộng sự, 1984/Lintzeris và cộng sự, 2006/Lintzeris và cộng sự, 2007 v à thuốc thuốc à g â y ng ủ No ủ n - ben zo d i a z ep i ne 16
25. 17 4. Thuốc an thần Benzodiazepine và thuốc gây ngủ Non-benzodiazepine Tài liệu tham khảo: Tài buprenorphine thì tìm thấy có flunitrazepam trên 3 trường hợp. 3 trường trên flunitrazepam có thì tìm thấy buprenorphine Lâm sàng: Phân tích tiếp theo trên 34 trường hợp tử vong có liên quan đến có 34 trường hợp tử vong tích tiếp theo trên Lâm sàng: Phân đóng một vai trò quan trọng. trọng. quan trò đóng một vai sự thay đổi việc sắp xếp desmethylflunitrazepam qua trung gian buprenorphine buprenorphine gian qua trung desmethylflunitrazepam xếp đổi việc sắp sự thay Sprague-Dawley là nguyên nhân làm gia tăng độc tính trên hệ hô hấp, trong đó trong hệ hô hấp, tăng độc tính trên Sprague-Dawley nhân làm gia là nguyên (2008) kết luận rằng kết hợp buprenorphine liều cao với flunitrazepam ở chuột flunitrazepam liều cao với kết hợp buprenorphine (2008) kết luận rằng cộng sự động học, cũng gợi ý cho tác động của cơ chế dược lực học. Pirnay và cộng sự cộng và Pirnay chế dược lực học. cũng gợi ý cho tác động của cơ động học, Borron và cộng sự, 2002/Kilicarslan and Sellers, 2000/Pirnay và cộng sự, 2004/Mégarbane và hợp này đã gây ra suy hô hấp kéo dài, trong bối cảnh không suy hô hấp kéo dài, trong tác động dược ra có đã gây hợp này của buprenorphine khôngcủa buprenorphine đổi sau khi Sự phối bị thay flunitrazepam. sử dụng kg. Nghiên cứu của Mégarbane và cộng sự (2006) cho thấy động lực phân bố động cứu của Mégarbane sự (2006) cho thấy Nghiên cộng và kg. liều gây chết trung bình của buprenorphine từ 234, 6 xuống còn 38,4 mg/ từ 234, 6 xuống còn bình của buprenorphine chết trung liều gây và cộng sự (2002) trên loài chuột Sprague-Dawley, flunitrazepam đã làm giảm đã làm flunitrazepam loài chuột Sprague-Dawley, sự (2002) trên cộng và In vivo: Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên mù đơn trên động vật của Borron của Borron động vật một nghiên cứu ngẫu nhiên mù đơn trên Trong In vivo: thuốc do cơ chế dược lực học. thuốc do cơ chuyển hóa của buprenorphine hoặc flunitrazepam, gợi ý một cơ chế tương tác cơ chế tương tác gợi ý một hoặc flunitrazepam, hóa của buprenorphine chuyển thuốc. Kilicarslan Sellersthuốc. và không (2000) đã báo cáo động đáng kể lên các tác có In vitro: Có ba tiểu thể gan của người được sử dụng để đánh giá chuyển hóa chuyển được sử dụng để đánh giá ba tiểu thể gan của người In Có vitro: Bằng chứng: gần đây. gần thể thay đổi sự phân bố các chất chuyển hóa flunitrazepam in vivo như được gợi ý gợi được như vivo in flunitrazepam hóa chuyển chất các bố phân sự đổi thay thể Các tương tác lâm sàng xuất hiện theo cơ chế dược lực học, dù buprenorphine có có buprenorphine dù học, lực dược chế cơ theo hiện xuất sàng lâm tác tương Các Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: các chất với Khả năng tương tác vai trò nhất định. nhất trò vai buprenorphine phối hợp với Flunitrazepam 3-hydroxyflunitrazepam nhờ enzym mặc dù enzym CYP3A4 có cũng 3-hydroxyflunitrazepam CYP2C19 Flunitrazepam chủ yếu được chuyển hóa thành desmethylflunitrazepam và thành desmethylflunitrazepam hóa chuyển được yếu chủ Flunitrazepam Chuyển hóa: Chuyển 4. Flunitrazepam 4.
26. Borron và cộng sự, 2002 và cộng sự, Borron Tài liệu tham khảo: Tài Bằng chứng: tại thời điểm in cuốn sách này. số liệu In Chưa có vitro: trên chết trung vị của methadone liều gây làm giảm In Flunitrazepam vivo: 2002). sự, cộng và 13 mg/kg (Borron xuống còn chuột từ 22,5 mg/kg liệu tại thời điểm in cuốn sách này. số Lâm sàng: Chưa có Flunitrazepam phối hợp với with methadone with hợp với phối Flunitrazepam dạng thuốc phiện: các chất tương tác với Khả năng và methadone, khả ít số liệu về Mặc flunitrazepam chỉ có dù tác giữa năng tương một số enzym phụ thuộc cùng đều hai thuốc này nhưng cả hóa do đó chuyển là coi được Hơn nữa, các thuốc nhóm benzodiazepine ra. thể xảy tương tác có ức chế hệ thần kinh lực cộng tương tác hiệp gây trung ương khi nguy cơ tố yếu Khuyến cáo phải thận trọng kỳ bất thuốc phiện nào. dạng chất sử dụng cùng với khinày. sử dụng cùng lúc hai loại thuốc 4. Flunitrazepam 4. 4. Thuốc an thần Benzodiazepine và thuốc gây ngủ Non-benzodiazepine 18
27. 5. Midazolam 5. Chuyển hóa: Chỉ có 0,03% midazolam được bài tiết qua nước tiểu dưới dạng chưa chuyển T hóa. Thuốc này nhanh chóng chuyển hóa thành 1-hydroxymethyl midazolam, huốc sau đó được đào thải qua đường nước tiểu dưới dạng phối hợp. Thời gian bán thải trừ của chất chuyển hóa này giống midazolam. Nồng độ của midazolam cao gấp từ 10 đến 30 lần của 1-hydrozymethyl midazolam. Các enzym CYP3A1, an CYP3A2 và CYP3A4 đều tham gia vào qúa trình chuyển hóa thuốc. thầ Midazolam phối hợp với buprenorphine n Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: B Cũng như với bất kỳ các chất dạng thuốc phiện nào, phải thận trọng khi sử dụng en buprenorphine cùng các chất an thần khác như benzodiazepine, bởi vì đã có các zo trường hợp tử vong được ghi nhận sau khi sử dụng cùng lúc hai loại thuốc này. d Nguy cơ được cho là tăng lên khi sử dụng midazolam cùng buprenorphine theo i a đường tĩnh mạch. z ep Bằng chứng: i In vitro: Quan sát trên in vitro cho thấy midazolam ức chế chuyển hóa ne buprenorphin ở mức độ yếu (26%) (Chang và Moody, 2005; Bomsien và cộng sự, v 2006). thuốc à In vivo: Phối hợp sử dụng midazolam và buprenorphine gây ra suy hô hấp nhanh, mạnh và kéo dài trên 40 con chuột Sprague-Dawley (Gueye và cộng sự, 2002). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: g â y Gueye và cộng sự, 2002/Chang and Moody, 2005/Bomsien và cộng sự, 2006 ng Midazolam phối hợp với methadone No ủ Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Benzodiazepine được coi là yếu tố nguy cơ khi sử dụng cùng với bất kỳ chất n dạng thuốc phiện nào do tương tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh trung - ương. Cần thận trọng khi sử dụng cùng lúc hai loại thuốc này ben Bằng chứng: zo In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. d i In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. a Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. z ep i ne 19
28. 6. Triazolam 6. Lưu ý: Triazolam đã tạm thời không được sử dụng trên thị trường tại một số T huốc huốc quốc gia từ đầu những năm 1990 do những lo ngại về các tác dụng phụ nghiêm trọng, chủ yếu là các tác dụng phụ về tâm lý khi sử dụng liều cao. Sử dụng triazolam liều thấp được cho phép sử dụng tại nhiều quốc gia nhưng vẫn chưa được phép sử dụng tại Vương quốc Anh. an thầ Chuyển hóa: Triazolam và các chất chuyển hóa của nó phần lớn được bài tiết qua đường nước tiểu. Thời gian bán huỷ trung bình trong huyết tương được báo cáo rất ngắn n B khoảng từ 1,5–5,5 giờ. Nồng độ đỉnh huyết tương đạt được sau 2 giờ kể từ sau en khi uống. Theo liều khuyến cáo, nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được dao động trong khoảng 1–6 ng/mL. zo d i Triazolam phối hợp với buprenorphine a z Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: ep Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này về tương tác dược lực học giữa i ne buprenorphine và triazolam. Cũng như với bất kỳ các chất dạng thuốc phiện khác, phải thận trọng khi sử dụng buprenorphine cùng các chất an thần khác v như benzodiazepine, bởi vì đã có các trường hợp tử vong được ghi nhận sau khi à thuốc thuốc à sử dụng đồng thời hai loại thuốc này. Sử dụng cùng với buprenorphine đường tĩnh mạch được coi là tăng nguy cơ Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. g â y In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ng ủ No ủ Triazolam phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: n Các thuốc nhóm benzodiazepine được coi là yếu tố nguy cơ khi sử dụng cùng với - ben bất kỳ chất dạng thuốc phiện nào do tương tác hiệp lực cộng ức chế hệ thần kinh trung ương. Khuyến cáo phải thận trọng khi sử dụng đồng thời hai loại thuốc này. zo Bằng chứng: d In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. i a In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. z ep Lâm sàng: Thử nghiệm trên các đối tựợng điều trị duy trì bằng methadone ngẫu nhiên, mù kép, có đối chứng, Farré và cộng sự phát hiện thấy triazolam làm suy i ne giảm hoạt động tâm thần vận động, gây ngủ và trầm cảm (Farré và cộng sự,1998). Tài liệu tham khảo: Farré và cộng sự, 1998 20
29. 7. Zolpidem 7. Chuyển hóa: Zolpidem phụ thuộc vào nhiều loại enzym trong gan để chuyển hóa sinh học. T Cụ thể, CYP3A4 chịu trách nhiệm chuyển hóa khoảng 61% Zolpidem, CYP2C9 huốc khoảng 22%, CYP1A2 khoảng 14%, và CYP2D6 và CYP2C19 khoảng <3% (Von Moltke và cộng sự, 1999). an Tài liệu tham khảo: thầ Von Moltke và cộng sự, 1999 n Zolpidem phối hợp với buprenorphine B Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: en Zolpidem được chứng minh gây ức chế chuyển hóa buprenorphine trên in vitro. zo Các thông tin về zolpidem cho thấy trong quá trình phối hợp sử dụng hai loại d này, bệnh nhân cần phải được theo dõi nguy cơ hô hấp và ức chế hệ thần kinh i a trung ương nặng hoặc kéo dài. Bệnh nhân sử dụng đồng thời hai loại thuốc này z cần được tư vấn để tránh các hoạt động nguy hiểm đòi hỏi phải tỉnh táo và phối ep hợp vận động cho đến khi họ có thể hiểu được các tác động của thuốc lên cơ i thể của họ như thế nào, và thông báo cho các bác sỹ về các ảnh hưởng nặng và ne kéo dài đến hệ thần kinh trung ương có thể ảnh hưởng tới các hoạt động hàng v ngày của bệnh nhân. thuốc à Bằng chứng: In vitro: Zolpidem có hiệu lực ức chế mạnh sự chuyển hoá buprenorphine thành norbuprenorphine bởi enzym CYP3A4, tức là làm giảm chuyển hóa buprenorphine. Trước khi biến đổi, hiệu lực ức chế tăng lên và do đó gợi ý có g sự hiện diện của một thành phần được kích hoạt thông qua cơ chế chuyển hóa â y trong quá trình ức chế (Bomsien và cộng sự, 2006). ng In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. No ủ Tài liệu tham khảo: n Bomsien và cộng sự, 2006 - ben zo d i a z ep i ne 21
30. Bomsien và Skopp, 2007 Bomsien Skopp, và Tài liệu tham khảo: Tài Bằng chứng: thấy cũng in vitro Trên hóa methadone. chuyển ức chế In Zolpidem vitro: của methadone (AUC) thể làm tăng diện tích dưới đường cong có zolpidem 2007). (Bomsien and Skopp, sách này. số liệu tại thời điểm in cuốn In Chưa có vivo: cuốn sách này. số liệu tại thời điểm in Lâm sàng: Chưa có Zolpidem phối hợp với methadone với phối hợp Zolpidem dạng thuốc phiện: các chất tương tác với Khả năng cho zolpidem về thông tin Các hóa methadone. ức chế chuyển gây Zolpidem cần phải bệnh nhân quá trình này, sử dụng hai loại thuốc phối hợp trong thấy kinh ức chế thần suy hô hấp và cơ được theo dõi nguy nặng hoặc trung ương để cần được tư vấn kéo dài. Bệnh thời hai loại thuốc này nhân sử dụng đồng động cho phối hợp vận hiểm đòi hỏi phải tỉnh táo và động nguy các hoạt tránh thông và đến khi thể họ thế nào, các thuốc lên cơ họ biết được các tác động của lên hệ thần kinh kéo dài ảnh hưởng nặng và báo cho bác sỹ các trung ương có của bệnh nhân. động hàng ngày hoạt các thể ảnh hưởng tới 7. Zolpidem 7. 7. Thuốc an thần Benzodiazepine và thuốc gây ngủ Non-benzodiazepine 22
31. Tài liệu tham khảo Ashwath ML, Ajjan M, Culclasure t . Methadone-induced bradycardia . J Emerg Med, 2005;29(1):73–5 . T huốc huốc Bleich A, Gelkopf M, Weizman T, Adelson M . Lạm dụng benzodiazepine tại cơ sở điều trị thay thế bằng methadone tại Israel: Đặc tính và tiếp cận điều trị dược lý . Isr J Psychiatry Relat Sci, 2002;39(2):104–12 . an Bomsien S, Aderjan R, Mattern R, Skopp G . Tác động của các thuốc điều trị tâm thần trên in vitro lên chuyển hóa buprenorphine qua các enzym cDNA-expressed cytochrome P450 ở người . Eur J thầ Clin Pharmacol, 2006;62(8):639–43 . Bomsien S, Skopp G . Khả năng tương tác ức chế chuyển hóa methadone trên in vitro . n Eur J Clin Pharmacol, 2007;63(9):821–7 . B en Borron SW, Monier C, Risede P, Baud FJ . Flunitrazepam gây thay đổi morphine, buprenorphine, và methadone dẫn đến có thể gây tử vong trên chuột . Hum Exp Toxicol, 2002;21(11):599–605 . zo Chang Y, Moody DE . Ảnh hưởng của benzodiazepines lên chuyển hóa buprenorphine trên các d i microsome gan người . Eur J Clin Pharmacol, 2005;60(12):875–81 . a z Farré M, Terán MT, Roset PN, Mas M, Torrens M, Camí J . Lạm dụng flunitrazepam trong số các bệnh ep nhân điều trị thay thế bằng methadone . Psychopharmacology (Berl), 1998;140(4):486–95 . i ne Foster DJ, Somogyi AA, Bochner F . Methadone N-demethylation trên microsomes gan người: Thiếu chuyển hóa và tham gia của CYP3A4 . Br J Clin Pharmacol, 1999;47(4):403–12 . v à thuốc thuốc à Gueye PN, Borron SW, Risède P, Monier C, Buneaux F, Debray M, Baud FJ . Tương tác giữa buprenorphine và midazolam khi sử dụng đồng thời gây suy hô hấp ở chuột . Toxicol Sci, 2002;65(1):107–14 . Iribarne C, Dréano Y, Bardou LG, Ménez JF, Berthou F . Tương tác của methadone cới chất tác dụng của các enzym cytochrome P450 3A4 . Toxicology, 1997;117(1):13–23 . g â y Kilicarslan T, Sellers EM . Không thấy tương tác của buprenorphine lên chuyển hóa flunitrazepam . Am J Psychiatry, 2000;157(7):1164–6 . ng Lintzeris N, Mitchell TB, Bond A, Nestor L, Strang J . Tương tác giữa diazepam trên các bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone hoặc buprenorphine . J Clin Psychopharmacol, 2006 No ủ Jun;26(3):274–83 . Lintzeris N, Mitchell TB, Bond AJ, Nestor L, Strang J . Dược động học của diazepam khi sử dụng cùng n với methadone hoặc buprenorphine liều cao trên bệnh nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện . - Drug Alcohol Depend, 2007;91(2-3):187–94 . ben Maany I, Dhopesh V, Arndt IO, Burke W, Woody G, O’Brien CP . Tăng nồng độ desipramine huyết zo tương có liên quan đến điều trị methadone . Am J Psychiatry, 1989;146(12):1611–3 . d Mégarbane B, Marie N, Pirnay S, Borron SW, Gueye PN, Risède P, Monier C, Noble F, Baud FJ . i Buprenorphine chống lại tác động ức chế của norbuprenorphine trên đường hô hấp . a z Toxicol Appl Pharmacol, 2006;212(3):256–67 . ep i Pirnay S, Bouchonnet S, Herve F, Libong D, Milan N, D’Athis P, Baud F, Ricordel i . Xây dưng và đánh ne giá phương pháp đo phổ sắc ký khí khi sử dụng đồng thời buprenorphine, flunitrazepam và cơ chế chuyển hóa của các thuốc này trên huyết tương chuột: Ứng dụng nghiên cứu dược động học . J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci . 2004;807(2):335–42 . 23
32. Tài liệu tham khảo T Preston KL, Griffiths RR, Stitzer ML, Bigelow GE, Liebson IA . Tương tác giữa diazepam và methadone huốc huốc trên bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone . Clin Pharmacol Ther, 1984;36(4):534–41 . Rogers WO, Hall MA, Brissie RM, Robinson CA . Phát hiện có alprazolam trên 3 bệnh nhân quá liều methadone/benzodiazepin . J Forensic Sci, 1997;42(1):155–6 . an Sellers EM, Ciraulo DA, DuPont RL, Griffiths RR, KostenT R, Romach MK, Woody GE . Alprazolam thầ và phụ thuộc benzodiazepine . J Clin Psychiatry, 1993;54 Suppl:64–75; discussion 76–7 . Von Moltke LL, Greenblatt DJ, Granda BW, Xiang Duan S, Grassi JM, Venkatakrishnan K, Harmatz JS, n Shader Ri . Chuyển hóa zolpidem trê in vitro: đáp ứng cytochromes, ức chế hóa học, và tương quan B trên in vivo . Br J Clin Pharmacol . 1999;48(1):89–97 . en Weizman T, Gelkopf M, Melamed Y, Adelson M, Bleich A . Điều trị phụ thuộc benzodiazepine trên zo bệnh nhân điều trị thay thế bằng methadone: so sánh hai phương pháp điều trị và vai trò của các thuốc điều trị tama thần . Aust N Z J Psychiatry, 2003;37(4):458–63 . d i Wolf BC, Lavezzi WA, Sullivan LM, Middleberg RA, Flannagan LM . Các trường hợp tử vong liên quan a z đến alprazolam tại quốc gia ep Palm Beach . Am J Forensic Med Pathol, 2005;26(1):24–7 . i nesv à thuốc thuốc à g â y ng ủ No ủ n - ben zo d i a z ep i ne 24
33. Các thuốc Chống trầm cảm và Giải lo âu
34. Tổng quan Các thuốc chống trầm cảm và giải lo âu phối hợp với buprenorphine: tổng quan Buprenorphine có thể tương tác với một số thuốc chống trầm cảm và thuốc hướng thần. Cần thận trọng khi sử dụng buprenorphine với các thuốc an thần khác do tương tác hiệp lực cộng với buprenorphine. Tương tác này có thể làm C tăng nguy cơ suy hô hấp, hôn mê và tử vong. Bệnh nhân cần được khuyến cáo ố h c c ố u h t c á về nguy hiểm nếu phối hợp sử dụng không hợp lý buprenorphine với các thuốc ức chế thần kinh trung ương, đặc biệt khi sử dụng đường tĩnh mạch. Điểm lưu ý quan trọng: Hội chứng ngộ độc serotonin là do tình trạng tăng quá mức lượng serotonin ở synap thần kinh. Vì thế phối hợp những thuốc serotonergic thông qua những cơ chế khác nhau có khả năng làm gia tăng nồng độ serotonin ở synapese thần kinh đến mức đe dọa tử vong (Gillman, 2005). Thường gặp nhất là phối hợp thuốc ức chế oxy hóa monoamine (IMAO) với thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SRI). Biểu hiện của ngộ độc serotonin bao gồm múa giật, giật rung, tăng phản xạ, run, sốt, tăng tiết mồ hôi, tăng nhịp tim, G N tăng nhịp thở, lo âu và lẫn lộn. t Mặc dù buprenorphine được cho là không có ảnh hưởng đến hệ thống serotonin r (Gillman,2005), theo cơ sở dữ liệu của WHO cho thấy đã có ba báo cáo về ầ hội chứng ngộ độc serotonin có liên quan với việc phối hợp buprenorphine m và IMAO. Một báo cáo đã công bố về trường hợp ngộ độc serotonin do c dùng buprenorphine/naloxone tự ý ở một bệnh nhân đang dùng dosepin, M Ả amitriptyline và methadone (Isenberg và cộng sự, 2008). v à Các thuốc chống trầm cảm và giải lo âu phối hợp với methadone: tổng quan g i Các nghiên cứu cho thấy methadone tương tác với một số thuốc chống trầm ả cảm và giải lo âu.Thận trọng khi sử dụng methadone với các thuốc an thần khác u â o l i do tương tác hiệp lực cộng với methadone vì có thể gây tăng nguy cơ suy hô hấp, hôn mê và tử vong. Bệnh nhân cần được khuyến cáo về nguy hiểm của việc phối hợp sử dụng không hợp lý methadone với các thuốc ức chế thần kinh trung ương, đặc biệt khi sử dụng đường tĩnh mạch. Theo thông tin về sản phẩm, không nên dùng methadone cho những bệnh nhân đã từng dùng một thuốc IMAO trong 14 ngày qua. Một nghiên cứu 493 trường hợp tử vong do methadone tại New York cho thấy phối hợp sử dụng methadone với TCAs và/hoặc BZDs có liên quan với nguy cơ gia tăng quá liều (Chan và cộng sự, 2006). 26
35. C ác thuốc chố ng t r ầ m c ảm v à g i ả i l o â u 27 Đã có những báo cáo đã được công bố về về khả về bố về báo cáo đã được công những Đã có quan trọng: iểm lưu ý nhanh, nhịp thở nhanh, lo âu và lẫn lộn. lo âu và nhanh, nhịp thở nhanh, bao gồm múa giật, giật rung, tăng phản xạ, run, sốt, tăng tiết mồ hôi, mạch tăng phản xạ, run, sốt, rung, giật bao gồm múa giật, ở synap thần kinh (Gillman và cộng sự, 2005). Biểu hiện của ngộ độc serotonin hiện của ngộ độc serotonin 2005). Biểu sự, ở synap thần kinh cộng và (Gillman serotonin của methadone được cho rằng gây ra tình trạng tăng mạnh serotonin serotonin tăng mạnh trạng tình ra gây được cho rằng của methadone serotonin hoá monoamine (IMAO) phối hợp với methadone. Khả chế hấp thụ năng ức methadone. phối hợp với (IMAO) hoá monoamine Đ khi dẫn đến tử vong ức chế oxy các chất sử dụng độc serotonin năng ngộ Tổng quan Tổng
36. Tóm tắt Các thuốc chống trầm cảm và giải lo âu phối hợp với buprenorphine: tóm tắt 1. Amitriptyline: có thể gây suy hô 6. Imipramine: chưa có số liệu vào hấp và ngộ độc serotonin khi sử thời điểm in cuốn sách này. c á c dụng cùng buprenorphine. 7. Meclobemide: chưa có số liệu 2. Desipramine: không được coi là vào thời điểm in cuốn sách này. c ố u h t có thể gây ra tương tác nghiêm trọng với buprenorphine. Chưa 8. Paroxetine: chưa có số liệu tại quan sát được các biểu hiện lâm thời điểm in cuốn sách này về sàng của tương tác. tương tác với buprenorphine. Có thể gây ức chế nhẹ chuyển hóa ố h c 3. Doxepin: có thể gây ngộ độc buprenorphine. serotonin khi phối hợp với buprenorphine. 9. Phenobarbital: chưa có số liệu G N tại thời điểm in cuốn sách này 4. Fluoxetine: Chưa quan sát thấy về tương tác với buprenorphine, T ảnh hưởng lên chuyển hóa nhưng các tương tác nếu xảy ra R buprenorphine khi sử dụng phối thường không nghiêm trọng. Ầ hợp hai loại thuốc này. M 10. Sertraline: chưa có số liệu vào C 5. Fluvoxamine: có thể ức chế thời điểm in cuốn sách này. V M Ả chuyển hóa buprenorphine gây tăng nồng độ buprenorphine huyết tương. À G I Ả I o l u â 28
37. Tóm tắt Các thuốc chống trầm cảm và giải lo âu phối hợp với methadone: tóm tắt 1. Amitriptyline: kết hợp methadone 7. Moclobemide: có thể gây tình và amitriptyline có liên quan với tử trạng ngộ độc serotonin khi vong do quá liều methadone. dùng chung với methadone, do C meclobemide là chất ức chế men ố h c c ố u h t c á 2. Desipramine: nồng độ CYP2D6 nên có thể gây tăng nồng desipramine tăng cao có thể xảy ra. độ methadone huyết tương. 3. Doxepin: kết hợp với methadone 8. Paroxetine: sử dụng đồng thời có có thể gây nên khoảng QT kéo dài thể gây tăng nồng độ methadone và ngất xỉu. huyết tương. 4. Fluoxetine: ức chế chuyển hóa 9. Phenobarbital: có thể kích thích methadone và có thể tăng nồng chuyển hóa methadone và giảm độ methadone huyết thanh. nồng độ methadone huyết tương. G N 5. Fluvoxamine: ức chế chuyển hóa 10. Sertraline: đã chứng minh tăng t methadone và có thể tăng nồng nồng độ methadone trong in vivo. r độ methadone huyết thanh. ầ m 6. Imipramine: phối hợp với c methadone có thể dẫn đến tăng M Ả độc tính tricylic. v à g i ả u â o l i 29
38. 1. Amitriptyline Chuyển hóa: Amitriptyline được loại methyl ở gan thành dạng chuyển hóa hoạt động là nortriptyline nhờ enzym CYP3A4. . 1 Amitriptyline phối hợp với buprenorphine c á c Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Các số liệu cho thấy cả buprenorphine và amitriptyline đều ảnh hưởng ở mức độ trung bình đến hoạt động tâm thần vận động nhưng các nhà nghiên cứu c ố u h t cho rằng tương tác thuốc giữa hai loại này thường nhẹ và chủ yếu tác động lên hệ hô hấp. Lưu ý theo dõi lâm sàng trong quá trình sử dụng cùng hai loại thuốc. Ngộ độ serotonin có thể xảy ra khi dùng amitriptyline và buprenorphine/ naloxone. ố h c Bằng chứng: In vitro: Tăng buprenorphine cấp khi sử dụng amitriptyline gây tăng đáng kể suy hô hấp (Saarialho-Kere và cộng sự, 1987). G N In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Một trường hợp báo cáo về tình trạng ngộ độc serotonin khi tự ý dùng buprenorphine/naloxone ở một bệnh nhân đang uống doxepin, T R amitriptyline và methadone (Isenberg và cộng sự, 2008). Ầ M Tài liệu tham khảo: Saarialho-Kere và cộng sự, 1987 C V M Ả Amitriptyline phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: À G Amitriptyline đã được chứng tỏ gây ức chế chuyển hóa methadone trên in vitro do cạnh tranh các enzym CYP, gợi ý khả năng tăng nồng độ methadone huyết I Ả thanh khi sử dụng cùng lúc hai loại thuốc này. Trong khi chưa có các dữ liệu lâm I sàng các điều tra phân tích cho thấy sự có mặt của amitriptyline không tương o l xứng trên các trường hợp tử vong liên quan đến methadone. u â Bằng chứng: In vitro: Amitriptyline ức chế chuyển hóa methadone. Amitriptyline có thể gây tăng diện tích dưới đường cong (AUC) của methadone (Bomsien và Skopp, 2007). In vivo: Khi xem xét 493 trường hợp tử vong liên quan đến methadone xảy ra năm 2003 tại New York, Hoa kỳ, amitriptyline được thấy có liên quan có ý nghĩa đến các ca tử vong do quá liều này (Chan và cộng sự, 2006). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: Bomsien và Skopp, 2007/Chan và cộng sự, 2006 30
39. 2. Desipramine Chuyển hóa: CYP2D6 là enzym chuyển hóa desipramine quan trọng nhất, mặc dù phương thức chuyển hóa chính xác chưa được biết rõ. Desipramine phối hợp với buprenorphine . 2 Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: c á c Hiện nay chưa có bằng chứng cho thấy vai trò của CYP2D6 trong chuyển hóa buprenorphine. c ố u h t Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Trong thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng, Oliveto và cộng sự (1995) đã điều trị 21 bệnh nhân lệ thuộc chất dạng thuốc phiện bằng ố h c buprenorphine (8 mg sl) phối hợp desipramine (150 mg ngày/1 lần) trong 12 tuần. Không thấy có tương tác lâm sàng xảy ra khi sử dụng cùng lúc cả 2 loại thuốc này. G N Tài liệu tham khảo: T Oliveto và cộng sự, 1995 R Ầ M Desipramine phối hợp với methadone C Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: V M Ả Do cả methadone và desipramine đều phụ thuộc chủ yếu vào enzym CYP2D6, do đó có thể có tương tác có ý nghĩa về lâm sàng. Vì vậy, cần phải theo dõi chặt chẽ đáp ứng lâm sàng và nồng độ cả hai thuốc desipramine và methadone. À G Bằng chứng: I In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Ả In vivo: Sử dụng cả methadone và desipramine có thể gây tăng nồng độ I desipramine (Maany và cộng sự, 1989). o l Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. u â Tài liệu tham khảo: Maany và cộng sự, 1989 31
40. 3. Doxepin Chuyển hóa: Doxepin chủ yếu do enzym CYP2D6 chuyển hóa, CYP1A2 và CYP3A4 là những phương thức chuyển hóa phụ. . 3 Doxepin phối hợp với buprenorphine c á c Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Một vào số liệu gần đây cho thấy ngộ độc serotionin có thể xảy ra khi phối hợp sử dụng doxepin và buprenorphine/naloxone. c ố u h t Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Sử dụng doxepin hàng ngày không làm thay đổi tác động của buprenorphine ở chim bồ câu (Macenski và cộng sự, 1990). ố h c Lâm sàng: Báo cáo đầu tiên đã công bố về tình trạng ngộ độc serotonin khi tự ý dùng buprenorphine/naloxone ở bệnh nhân uống doxepin, amitriptyline và methadone (Isenberge và cộng sự, 2008). G N Tài liệu tham khảo: Macenski và cộng sự, 1990/Isenberge và cộng sự, 2008 T R Ầ M Doxepin phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: C V M Ả Doxepin có liên quan tới hội chứng “Xoắn đỉnh” TdP và phối hợp doxepin và methadone có thể gây ra khoảng QT kéo dài và ngất xỉu. Do methadone là một chất ức chế CYP2D6, do vậy khi dùng chung với doxepin À G có thể gây tăng độc tính ba vòng. Gần đây, những hướng dẫn điều trị đã nêu rằng methadone có thể tác động hiệp lực cộng làm kéo dài khoảng QT khi phối I Ả hợp với những thuốc cùng có nguy cơ kéo dài khoảng QT. I o l Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. u â In vivo: Sử dụng doxepin hàng ngày có liên quan ý nghĩa với việc giảm tỉ lệ đáp ứng của methadone và ảnh hưởng đến độ dung nạp của những chất dạng thuốc phiện ở bồ câu (Macenski và cộng sự, 1990). Lâm sàng: Một trường hợp ngất xỉu và khoảng QT kéo dài ở bệnh nhân dùng methadone, doxepin, và một thuốc chặn beta đã được công bố (Rademacher và cộng sự, 2005). Tài liệu tham khảo: Macenski và cộng sự, 1990/Rademacher và cộng sự, 2005 32
41. 4. Fluoxetine Chuyển hóa: Fluoxetine được chuyển hóa phần lớn ở gan nhờ enzym CYP2D6 thành norfluoxetine và một số sản phẩm chuyển hóa khác chưa được xác định. Fluoxetine phối hợp với buprenorphine . 4 Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: c á c Buprenorphine có ái lực thấp với hệ thống enzym CYP. Cho tới nay, không có bằng chứng cho thấy CYP2D6 tham gia thực sự vào quá trình chuyển hóa buprenorphine. Do đó, các tương tác có ý nghĩa về mặt dược động học có thể c ố u h t không xảy ra. Bằng chứng: In vitro: Các nghiên cứu cho thấy không có ảnh hưởng của fluoxetine lên chuyển hóa buprenorphine (Iribarne và cộng sự, 1998). ố h c In vivo: Trong thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng, Oliveto và cộng sự (1995) đã điều trị 21 bệnh nhân lệ thuộc chất dạng thuốc phiện bằng buprenorphine (8 mg sl) phối hợp với desipramine (150 mg 1 lần/ngày), amantadine (300 mg G N 1 lần/ngày), hoặc fluoxetine (60 mg 1 lần/ngày) trong 12 tuần. Không thấy có thông báo về tương tác giữa fluoxetine và buprenorphine trên lâm sàng. T Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. R Ầ Tài liệu tham khảo: M Iribarne và cộng sự, 1998/Oliveto và cộng sự, 1995 C V M Ả Fluoxetine phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: À Fluoxetine gây ức chế enzym CYP3A4 và CYP2D6 và vì thế làm giảm chuyển G hóa methadone, có khả năng làm tăng nồng độ methadone huyết tương. Tăng I mạnh nồng độ methadone huyết tương có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong Ả do suy hô hấp. I o l Bằng chứng: In vitro: Fluoxetine gây ức chế methadone N-demethylation u â (Ki = 55 μM) (Iribarne và cộng sự,1998). In vivo: Fluoxetine gây tăng nồng độ methadone (Eap và cộng sự,1997). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: Eap và cộng sự, 1997/Iribarne và cộng sự, 1998 33
42. 5. Fluvoxamine Chuyển hóa: Cơ chế/phương thức/cách thức chuyển hóa fluvoxamine hiện chưa được biết rõ. Trên in vitro, fluvoxamine được xác định là gây ức chế enzym CYP3A4 và CYP2D6. Tuy nhiên, các enzym CYP1A2 và CYP2C19 được cho rằng đóng vai trò . 5 quan trọng hơn trong chuyển hóa fluvoxamine (Chritenseb và cộng sự, 2002). Tuy nhiên việc ức chế các enzym này chưa được chứng minh. c á c Fluvoxamine phối hợp với buprenorphine c ố u h t Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Việc ức chế CYP3A4 bởi fluvoxamine có thể có một số ảnh hưởng tới chuyển hóa buprenorphine. Tuy nhiên, khả năng nồng độ buprenorphine tăng cao trong huyết tương gây suy hô hấp nặng bị hạn chế do tác động trần của buprenorphine. Buprenorphine có ái lực thấp đối với hệ thống enzym CYP. Chưa ố h c ghi nhận được các ảnh hưởng nghiêm trọng tới chuyển hóa của fluvoxamine. Bằng chứng: G N In vitro: Trong một thử nghiệm do Iribarne và cộng sự (1998) thực hiện cho thấy có sự ức chế khử nhân alkyl của buprenorphine khi sử dụng fluvoxamine cùng T buprenorphine. R In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Ầ Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. M C Tài liệu tham khảo: V M Ả Iribarne và cộng sự, 1998 Fluvoxamine phối hợp với methadone À G Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: fluvoxamine gây ức chế enzym CYP3A4 và CYP2D6 và vì thế có thể giảm chuyển I Ả hóa methadone, có khả năng làm tăng nồng độ methadone huyết tương. Tăng I nồng độ methadone huyết tương có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong do suy o l hô hấp. u â Bằng chứng: In vitro: Fluvoxamine gây ức chế methadone N-demethylation (Ki = 7 μM) trên in vitro (Iribarne và cộng sự, 1998). In vivo: Fluvoxamine gây tăng nồng độ methadone lên tới 20 - 100% trên in vivo (Bertschy và cộng sự, 1994). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: Bertschy và cộng sự, 1994/Iribarne và cộng sự, 1998 34
43. 6. Imipramine Chuyển hóa: Imipramine được chuyển hóa chủ yếu nhờ enzym CYP2C19, CYP1A2, CYP2C9, CYP2D6 cũng như monoamine oxidase 1-4 (MAO-A và MAO-B) và UDP=glucuronosyltransferase 1-4 (UGT1A4). . 6 Imipramine phối hợp với buprenorphine c á c Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này về tương tác giữa imipramine và buprenorphine. Chưa có bằng chứng cho thấy có tương tác lâm sàng rõ ràng c ố u h t giữa buprenorphine và những thuốc khác do men CYP2D6 chuyển hóa. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Thực nghiệm trên chuột chứng minh rằng imipramine ức chế tác dụng ố h c giảm đau của buprenorphine ở nồng độ thấp, nhưng ức chế này sẽ tăng mạnh ở nồng độ cao. Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. G N Imipramine phối hợp với methadone T R Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Ầ Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này về tương tác giữa imipramine và M methadone. Do methadone là một chất ức chế enzyme CYP2D6 nên khi phối C hợp với imipramine có thể làm tăng đôc tính ba vòng. V M Ả Theo thông tin chi tiết về loại thuốc này, không nên phối hợp methadone cho bệnh nhân đã từng dùng MAOI trong 14 ngày qua. À G Bằng chứng: I In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Ả In vivo: Không như chỉ định dùng ngắn ngày, nghiên cứu trên chim bồ câu cho I thấy phối hợp imipramine và methadone trong điều trị lâu dài sẽ làm giảm hiệu o l quả của methadone (Cleary và cộng sự, 1986). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. u â Tài liệu tham khảo: Cleary và cộng sự, 1986 35
44. 7. Moclobemide Chuyển hóa: Moclobemide được chuyển hóa nhờ đồng enzyme 2C19 và 206 thuộc hệ thống enzym CYP450 và MAO-a và MAO-B. . 7 Moclobemide phối hợp với buprenorphine c á c Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này về tương tác giữa moclobemide và buprenorphine. Chưa có bằng chứng cho thấy có tương tác lâm sàng rõ ràng c ố u h t giữa buprenorphine và những thuốc khác do men CYP2D6 chuyển hóa. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ố h c Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. G N Moclobemide phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Cơ chế hoạt động của moclobemide liên quan đến sự ức chế có hồi phục và T R chọn lọc của MAO-A. Một số báo cáo đã công bố về những trường hợp nghi Ầ ngờ ngộ độc serotonine khi phối hợp methadone với những thuốc ức chế MAO. M Theo thông tin sản phẩm, không nên phối hợp methadone cho những bệnh nhân đã từng dùng một thuốc ức chế MAO trong 14 ngày qua. Do là chất ức chế C V M Ả CYP2D6, moclobemide có thể giảm chuyển hóa methadone, làm tăng nồng độ methadone trong huyết thanh. Bằng chứng: À G In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. I Ả Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. I o l u â 36
45. 8. Paroxetine Chuyển hóa: Paroxetine được chuyển hóa chủ yếu nhờ enzym CYP2D6 mặc dù có ít nhất một enzym khác tham gia vào quá trình chuyển hóa. Phần lớn thuốc bị oxy hóa thành catechin trung gian và sau đó được biến đổi thành glucuronide phân cực cao và các chất sulphate chuyển hóa nhờ các phản ứng methyl hóa và phản ứng . 8 kết hợp. c á c Paroxetine phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: c ố u h t Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này về tương tác giữa paroxetine và buprenorphine. Paroxetine ức chế mạnh CYP2D6 và ức chế mức độ nhẹ CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19 và CYP3A4 và do đó có thể tác động tới chuyển hóa buprenorphine. Buprenorphine có ái lực thấp với hệ thống enzym CYP. Tuy nhiên, khả năng nồng độ buprenorphine cao trong huyết tương gây ức chế ố h c nặng hệ hô hấp bị giới hạn do tác động trần của buprenorphine. Bằng chứng: G N In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. T Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. R Ầ M Paroxetine phối hợp với methadone C Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: V M Ả Paroxetine gây ức chế mạnh CYP2D6 và ức chế mức độ nhẹ CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19 và CYP3A4 và như vậy ảnh hưởng tới chuyển hóa methadone. Điều này dẫn đến tăng nồng độ methadone trong huyết tương và có liên quan đến À nguy cơ tử vong do suy hô hấp. G I Bằng chứng: Ả In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. I In vivo: Paroxetine đã được chứng minh gây tăng nồng độ methadone o l (Begré và cộng sự, 2002). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. u â Tài liệu tham khảo: Begré và cộng sự, 2002 37
46. 9. Phenobarbital Chuyển hóa: Phenobarbital được chuyển hóa chủ yếu nhờ enzym CYP2C9 và CYP2C19, mặc dù enzym CYP3A4 cũng có liên quan. . 9 Phenobarbital phối hợp với buprenorphine c á c Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Cho đến nay chưa có các nghiên cứu lâm sàng về tương tác thuốc giữa buprenorphine và phenobarbital. Sự kích thích hệ enzym CYP bởi phenobarbital c ố u h t dẫn đến tăng chuyển hóa buprenorphine. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ố h c Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. G N Phenobarbital phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Phenobarbital là tác nhân kích thích cytochrome P450 ở gan bao gồm CYP3A4 T R and CYP2D6, cả hai enzym này đều rất cần cho chuyển hóa methadone. Do vậy, Ầ tương tác với methadone có thể xảy ra. Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ M và điều chỉnh liều khi cần thiết để tránh hội chứng cai. C V M Ả Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Giảm nồng độ methadone huyết tương đã được quan sát thấy trên bệnh nhân uống đồng thời methadone và phenobarbital. À G Lâm sàng: Biểu hiện hội chứng cai trên lâm sàng đã được quan sát thấy khi uống đồng thời methadone và phenobarbital. (Liu và Wang, 1984). I Ả I Tài liệu tham khảo: o l Liu và Wang, 1984 u â 38
47. 10. Sertraline Chuyển hóa: Sertraline được chuyển hóa thành N-desmethylsertraline chủ yếu nhờ enzym CYP2D6 và CYP3A4. . 0 1 Sertraline phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: c á c Không có số liệu chi tiết về tương tác thuốc giữa sertraline và buprenorphine. Buprenorphine có ái lực thấp với CYP3A4 và cũng không có bằng chứng cho thấy CYP2D6 tham gia quá trình chuyển hóa thuốc này. c ố u h t Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ố h c Sertraline phối hợp với methadone G N Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Sử dụng cùng lúc sertraline và methadone có thể gây ảnh hưởng đến chuyển T hóa methadone. Sự ức chế enzym CYP3A4 và CYP2D6 do sertraline gây ra có R thể dẫn đến tăng nồng độ methadone huyết tương. Chưa rõ việc tăng nồng độ Ầ methadone này có đủ gây các ảnh hưởng trên lâm sàng hay không. M Bằng chứng: C V M Ả In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Sertraline gây tăng methadone trên in vivo trong giai đoạn đầu điều trị (Hamilton và cộng sự, 2000). Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. À G Tài liệu tham khảo: I Ả Hamilton và cộng sự, 2000 I o l u â 39
48. Tài liệu tham khảo Begré S, von Bardeleben U, Ladewig D, Jaquet-Rochat S, Cosendai-Savary L, Golay KP, Kosel M, Baumann P, Eap CB . Paroxetine tăng nồng độ ổn định của (R)-methadone do tác dụng mạnh của CYP2D6 nhưng không là chất chuyển hóa tồi . J Clin Psychopharmacol, 2002;22 (2):211–5 . Bomsien S, Skopp G . Tương tác ức chế chuyển hóa methadone trên in vitro metabolic . Eur J Clin Pharmacol, 2007;63(9):821–7 . c á c Chan GM, Stajic M, Marker EK, Hoffman RS, Nelson LS . Xét nghiệm dương tính với methadone và thuốc chống trầm cảm hoặc benzodiazepine có liên quan đến các trường hợp tử vong do quá liều: phân tích số liệu khám nghiệm y tế . Acad Emerg Med, 2006;13(5):543–7 . c ố u h t Christensen M, Tybring G, Mihara K, Yasui-Furokori N, Carrillo JA, Ramos SI, Andersson K, Dahl ML, Bertilsson l . Liều thấp fluvoxamine hàng ngày 10-mg và 20-mg ức chế chuyển hóa cả caffeine (cytochrome P4501A2) và omeprazole (cytochrome P4502C19) . Clin Pharmacol Ther, 2002;71(3):141–52 . Cleary J, Nader M, Thompson t . Ảnh hưởng của imipramine trên giảm đáp ứng của methadone . Pharmacol Biochem Behav . 1986;25(1):149-53 ố h c Gillman PK . Các ức chế oxy hóa monoamine, giảm đau do chất dạng thuốc phiện và gây độc serotonin . Br J Anaesth, G N 2005;95(4):434–41 . Hamilton SP, Nunes EV, Janal M, Weber l . Tác động của sertraline lên nồng độ methadone huyết T tương trên bệnh nhân điều trị duy trì methadone . Am J Addict, 2000;9(1):63–9 . R Ầ Iribarne C, Picart D, Dréano Y, Berthou F . Trên In vitro tương tác giữa fluoxetine hoặc fluvoxamine M Với methadone hoặc buprenorphine . Fundam Clin Pharmacol, 1998;12(2):194–9 . C Isenberg D, Wong SC, Curtis JA . Serotonin syndrome triggered by a single dose of suboxone . Am J Emerg Med . 2008;26(7):840 . V M Ả Liu SJ, Wang Ri . Báo cáo ca bệnh có tăng chuyển hóa methadone do kích thích của barbiturate và hội chứng cai . Am J Psychiatry, 1984;141(10):1287–8 . À Maany I, Dhopesh V, Arndt IO, Burke W, Woody G, O’Brien CP . Tăng nồng độ desipramine liên quan G với điều trị methadone . Am J Psychiatry, 1989;146(12):1611–3 . I Ả Macenski MJ, Cleary J, Thompson t . Effects on opioid-induced rate reductions by doxepin and I bupropion . Pharmacol Biochem Behav . 1990;37(2):247-52 . o l Oliveto A, Kosten TR, Schottenfeld R, Falcioni J, Ziedonis D . Desipramine, amantadine, hoặc fluoxetine Trên bệnh nhân nghiện cocaine điều trị thay thế bằng buprenorphine . J Subst Abuse Treat, u â 1995;12(6):423–8 . Rademacher S, Dietz R, Haverkamp W . QT prolongation and syncope with methadone, doxepin,and a beta-blocker . Ann Pharmacother . 2005;39(10):1762-3 . Saarialho-Kere U, Mattila MJ, Paloheimo M, Seppala t . Ảnh hưởng của buprenorphine lên tâm thần tự động, hô hấp và thần kinh nội tiết . Eur J Clin Pharmacol, 1987;33(2)139–6 . Yasuda Y, Shioya Y, Nakai S, Shintani S, Hiyama t . Interactions between buprenorphine, narcotic analgesic, and centrally acting drugs in prolongation of halothane-induced sleeping and analgesia . Nippon Yakurigaku Zasshi . 1982;79(3):163-72 . 40
49. Các thuốc Chống co giật
50. Tổng quan Các thuốc chống co giật phối hợp với buprenorphine: tổng quan Chưa quan sát thấy tương tác mạnh trên lâm sàng khi sử dụng buprenorphine cùng với các thuốc chống co giật. Các thuốc chống co giật phối hợp với methadone: tổng quan Một số thuốc chống co giật được biết là gây kích thích hệ thống enzym CYP,và do đó có thể làm giảm nồng độ methadone huyết tương. Bệnh nhân phải được theo dõi các dấu hiệu của hội chứng cai và điều chỉnh liều cho phù hợp. C ố h c c ố u h t c á G N o c g t ậ i 42
51. Tóm tắt Các thuốc chống co giật phối hợp với buprenorphine: tóm tắt 1. Carbamazepine: không ghi nhận được các tác dụng ngoại ý nghiêm trọng trong các thử nghiệm sử dụng đồng thời buprenorphine và carbamazepine. 2. Phenytoin: phenytoin được chuyển hóa nhờ các enzym của gan khác với buprenorphine. Các tác dụng phụ đã được báo cáo khi sử dụng C buprenorphine cùng với phenytoin. ố h c c ố u h t c á Các thuốc chống co giật phối hợp với methadone: tóm tắt 1. Carbamazepine: có thể gây giảm nồng độ methadone huyết tương do kích thích enzym CYP3A4. 2. Phenytoin: gây giảm nhanh methadone trong huyết tương do đó có thể xuất hiện hội chứng cai. G N o c g t ậ i 43
52. 1. Carbamazepine Chuyển hóa: Carbamazepine được chuyển hóa phần lớn thành carbamazepine-10,11- epoxide chủ yếu nhờ enzym CYP3A4 và một phần bởi enzym CYP2C8. Carbamazepine phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Buprenorphine có ái lực thấp với hệ thống enzym CYP. Sự ức chế enzym CYP3A4 và CYP2C8 do carbamazepine gây ra có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa buprenorphine. Nguy cơ tăng nồng độ buprenorphine huyết tương gây suy hô . 1 hấp được giới hạn do tác động trần của buprenorphine. c á c Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. c ố u h t Lâm sàng: Trong thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm chứng trên 26 bệnh nhân lệ thuộc chất dạng thuốc phiện, Seifert và cộng sự (2002) đã không phát hiện thấy các biểu hiện nghiêm trọng khi sử dụng đồng thời buprenorphine và carbamazepine. Điều này cũng đã quan sát thấy trong một thử nghiệm lâm sàng có đối chứng khác do Paetzold và cộng sự thực hiện (2000) trên 27 đối tượng. ố h c Tài liệu tham khảo: Paetzold và cộng sự, 2000/Seifert và cộng sự, 2002 G N o c Carbamazepine phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: G Do carbamazepine được xác định là chất kích thích CYP3A4 nên nó có thể gây t ậ i tăng chuyển hóa methadone do đó có thể gây biểu hiện hội chứng cai. Vì vậy, bệnh nhân phải được theo dõi chặt chẽ biểu hiện hội chứng cai để được điều chỉnh liều cho phù hợp. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: Giảm nồng độ methadone huyết tương trong các nghiên cứu trên in vivo. Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Tài liệu tham khảo: Saxon và cộng sự, 1989 44
53. 2. Phenytoin Chuyển hóa: Phenytoin được chuyển hóa phần lớn nhờ enzym CYP2C9 và CYP2C19 thành arene – oxyt, sau đó chuyển thành 5-p-hydroxyphenyl-5-phenylhydantoin. Phenytoin phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Không có dấu hiệu CYP2C9 và CYP2C19 tham gia vào chuyển hóa buprenorphine. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. . 2 In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. Lâm sàng: Yajnik và cộng sự (1992) phát hiện trong thử nghiệm ngẫu nhiên c á c mù đôi có đối chứng, 3 trong số 25 bệnh nhân sử dụng phenytoin cùng với buprenorphine liều thấp (0,2 mg) để gây mê có biểu hiện tác dụng phụ trong một tháng điều trị. c ố u h t Tài liệu tham khảo: Yajnik và cộng sự, 1992 ố h c Phenytoin phối hợp với methadone Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Do phenytoin là chất kích thích CYP3A4 nên có thể gây tăng chuyển hóa G N methadone do đó có thể gây ra các biểu hiện của hội chứng cai. Vì vậy, bệnh nhân phải được theo dõi chặt chẽ biểu hiện hội chứng cai để được điều chỉnh o c liều cho phù hợp. G Bằng chứng: t ậ i In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. In vivo: các nghiên cứu nhận thấy có sự giảm mạnh nồng độ methadone huyết tương trong thời gian đầu sử dụng phenytoin cùng methadone. Lâm sàng: Các triệu chứng của hội chứng cai đã quan sát được trên các bệnh nhân sử dụng đồng thời methadone và phenytoin (Tong và cộng sự, 1981). Tài liệu tham khảo: Tong và cộng sự, 1981 45
54. Tài liệu tham khảo Paetzold W, Eronat V, Seifert J, Holze I, Emrich HM, Schneider u . Ngộ độc buprenorphine trên bệnh nhân đa nghiện . Ảnh hưởng tinh thần và hội chứng cai . [Article in German] . Nervenarzt, 2000;71(9):722–9 . Saxon AJ, Whittaker S, Hawker CS . Acid Valproic, không như các thuốc chống co giật, không ảnh hưởng lên chuyển hóa methadone: hai trường hợp . J Clin Psychiatry, 1989;50 (6):228–9 . Seifert J, Metzner C, Paetzold W, Borsutzky M, Passie T, Rollnik J, Wiese B, Emrich HM, Schneider u . Ngộ độc chất dạng thuốc phiện trên bệnh nhân đa nghiện: so sánh buprenorphine và methadone . Tâm thần dựơc học, 2002;35(5):159–64 . Tong TG, Pond SM, Kreek MJ, Jaffery NF, Benowitz Nl . Hội chứng cai do phenytoin kích thích methadone .Ann Intern Med, 1981;94(3):349–51 . c á c Yajnik S, Singh GP, Singh G, Kumar M . Phenytoin là thuốc giảm đau cho bênh nhân thư . J Pain Symptom Manage, 1992;7(4):209–13 . c ố u h t ố h c G N o c G t ậ i 46
55. Thuốc điều trị HIV và các thuốc Kháng vi rút khác
56. Methadone có tương tác dược lực học và dược động học với nhiều thuốc điều trị nhiều thuốc điều động học với dược tác dược lực học và Methadone tương có nồng độ mỗi thuốc thể ảnh hưởng tới có Sử dụng đồng thời các thuốc này HIV. hiệu quả điều trị hoặc giảm chẽ để tránh do đó phải theo dõi bệnh nhân chặt các tác dụng phụ không mong muốn. Thuốc điều trị HIV và các thuốc kháng điều trị HIV và khácThuốc vi rút phối hợp quan tổng methadone: với Thuốc điều trị HIV và các thuốcvà kháng điều trị HIV khácThuốc vi rút phối hợp quan tổng buprenorphine: với khi dung nạp tốt như được hầu vẻ với sử dụng đồng thời có Buprenorphine điều dõi và phải được theo nhiên bệnh nhân Tuy khánghết các thuốc vi rút. quả điều trị. hiệu Có để dự phòng tác dụng phụ hoặc giảm chỉnh liều phù hợp thể tăng điều trị có duy trì cho thấy bằng buprenorphine một số bằng chứng (HAART). hiệu quả cao tuân thủ điều trịkháng các phác đồ retrovirus Khi sử đã phát ritonavir và hai thuốc khángvới dụng buprenorphine vi rút delavirdine không với tượng này kéo dài nhưng hiện ra xảy hiện tượng khoảnghiện có QTc hoặc nelfinavir. efavirenz Tổng quan Tổng T h u ố c đ i ề u t r ị h i V v à các thuốc k h á ng v i r ú t k h á c 48
57. Tóm tắt Thuốc điều trị HIV và các thuốc kháng vi rút khác phối hợp với buprenorphine: tóm tắt T c ố u h 1. Abacavir: Chưa có số liệu tại thời 10. Nelfinavir: số liệu hiện tại cho điểm in cuốn sách này. thấy không có các tác động đáng kể lên khoảng QT sau khi sử dụng 2. Amantadine: dung nạp tốt khi sử cùng lúc 2 loại này. dụng cùng với buprenorphine. đ 11. Nevirapine: kích thích hoạt t u ề i 3. Amprenavir: Chưa có số liệu tại động các enzym ở gan tuy nhiên thời điểm in cuốn sách này. chưa có nghiên cứu về việc sử dụng đồng thời thuốc này với r 4. Atazanavir: có thể gây ức chế buprenorphine. ị chuyển hóa buprenorphine do đó i h làm tăng nồng độ buprenorphine 12. Pegylated interferon alpha 2b: V huyết thanh. Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. v 5. Delavirdine: tăng nồng độ c ố u h t c á c à buprenorphine huyết thanh. 13. Ritonavir: gây tăng nồng độ Khoảng QT kéo dài không có biểu buprenorphine huyết thanh hiện lâm sàng khi dùng kết hợp nhưng không kèm theo các thay với buprenorphine. Không thấy đổi quan trọng trên lâm sàng. tác dụng ngoại ý trên lâm sàng Khoảng QT kéo dài đã được quan trong 7 ngày đầu sử dụng cả hai sát thấy trên cận lâm sàng khi sử loại thuốc. dụng cùng buprenorphine. 6. Didanosine: Chưa có số liệu tại 14. Saquinavir: có thể gây ức chế thời điểm in cuốn sách này. k chuyển hóa buprenorphine do đó á h làm tăng nồng độ buprenorphine 7. Efavirenz: không có ảnh hưởng huyết thanh. G N đáng kể lên chuyển hóa một trong hai thuốc, trên khoảng QT 15. Stavudine: gây ức chế hoạt hoặc hội chứng cai khi sử dụng cả động CYP3A4 nhưng chưa có các v i hai loại thuốc này. nghiên cứu liên quan đến ảnh r hưởng khi sử dụng thuốc này t ú 8. Indinavir: có thể gây ức chế cùng với buprenorphine. chuyển hóa buprenorphine. 16. Tenofovir: Chưa có số liệu tại thời k 9. Lopinavir: không thay đổi c á h điểm in cuốn sách này. dược động học buprenorphine và không thấy tác dụng phụ 17. Zidovudine: chưa có số liệu trên lâm sàng khi sử dụng phối liên quan đến chuyển hóa hợp lopinavir/ritonavir với buprenorphine. Chưa quan sát buprenorphine. thấy các ảnh hưởng lên nồng độ zidovudine in vivo. 49
58. Tóm tắt Thuốc điều trị HIV và các thuốc kháng vi rút khác phối hợp T với methadone: tóm tắt c ố u h 1. Abacavir: có thể gây tăng độ 10. Nelfinavir: kích thích hoạt động thanh thải methadone và vì vậy của CYP3A4 và giảm diện tích làm giảm nồng độ methadone dưới đường cong nồng độ - thời huyết thanh. gian của methadone. đ t u ề i 2. Amantadine: có vẻ như được 11. Nevirapine: kích thích chuyển dung nạp tốt trên bệnh nhân điều hóa methadone và có thể gây trị duy trì bằng methadone. giảm nồng độ methadone trong r huyết thanh. ị 3. Amprenavir: kích thích hoạt động i h của CYP3A4 và có thể gây giảm 12. Pegylated interferon alpha 2b: nồng độ methadone huyết thanh. gây tăng nồng độ methadone V huyết tương sau khi sử dụng đồng v 4. Atazanavir: ức chế chuyển hóa thời. Sự thay đổi này có vẻ như c ố u h t c á c à methadone và có thể gây tăng không có ý nghĩa về lâm sàng. nồng độ methadone trong huyết thanh. 13. Ritonavir: có thể gây ức chế chuyển hóa methadone và tăng 5. Delavirdine: ức chế chuyển hóa thâm nhập vào hệ thần kinh trung methadone và có thể gây tăng nồng ương gây nên chuyển dịch đường độ methadone trong huyết thanh. cong đáp ứng nồng độ sang trái. 6. Didanosine: khi sử dụng đồng 14. Saquinavir: ức chế chuyển hóa thời didanosine và methadone có methadone và có thể gây tăng nồng k thể gây giảm nồng độ didanosine. á h độ methadone trong huyết thanh. 7. Efavirenz: kích thích hoạt động G N 15. Stavudine: khi sử dụng stavudine một số enzym CYP và có thể gây cùng với methadone làm giảm giảm nồng độ methadone trong sinh khả dụng và giảm hấp thụ v huyết thanh. của stavudine. i r 8. Indinavir: ức chế chuyển hóa 16. Tenofovir: tỏ ra là dung nạp tốt t ú methadone và có thể gây tăng trên bệnh nhân điều trị duy trì nồng độ methadone trong bằng methadone. k huyết thanh. c á h 17. Zidovudine: methadone có thể 9. Lopinavir: là chất kích thích mạnh gây ức chế chyển hóa zidovudine. chuyển hóa methadone. Gây hội Tăng liều zidovudine có thể gây chứng cai do vậy cần phải tăng triệu chứng tương tự như hội liều methadone khi sử dụng đồng chứng cai methadone. Không được thời ritonavir và methadone. tăng liều methadone nếu không đánh giá bệnh nhân đầy đủ. 50
59. 1. Abacavir (ABC) Chuyển hóa: Abacavir hầu hết không được chuyển hóa bởi hệ thống enzym cytochrome . 1 P450 của gan. Abacavir chuyển hóa chủ yếu qua thận nhờ enzym alcohol T dehydrogenase và glucuronyl transferase. c ố u h Abacavir (ABC) phối hợp với buprenorphine Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Không có số liệu lâm sàng liên quan đến tương tác giữa buprenorphine và đ abacavir. t u ề i Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. r In vivo: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. ị Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. i h V v Abacavir (ABC) phối hợp với methadone c ố u h t c á c à Khả năng tương tác với các chất dạng thuốc phiện: Ở liều điều trị, abacavir không thấy gây ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống enzym CYP450 nhưng gây tăng tốc độ thanh thải methadone. Sử dụng đồng thời hai thuốc này cũng thấy tăng thanh thải abacavir. Theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu lâm sàng và điều chỉnh liều phù hợp để tránh gây hội chứng cai do methadone và/hoặc giảm hiệu quả của abacavir. Bằng chứng: In vitro: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. k In vivo: Đã quan sát được sự tăng tốc độ thanh thải của methadone (23%). á h Nghiên cứu khác thấy khi sử dụng kết hợp abacavir, một chất đã được biết là kích thích CYP3A4, amprenavir, và methadone dẫn đến giảm nồng độ G N methadone huyết tương. (Bart và cộng sự, 2001). Có thể điều này xảy ra chủ yếu do tác dụng ức chế CYP3A4 của amprenavir gây ra. v Lâm sàng: Chưa có số liệu tại thời điểm in cuốn sách này. i r Tài liệu tham khảo: t ú Bart và cộng sự, 2001 k c á h 51