Bài giảng Quản lý công - Hệ thống quan liêu

Nội dung text: Bài giảng Quản lý công - Hệ thống quan liêu

1. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công FETP 2014-2015 Quản lý Công Hệ th ống Quan liêu 15 / 7 / 2015 Nh ắc lại: Qu ản lý Công Mới ° Ch ống quan liêu, vì hệ th ống quan liêu đượ c xem nh ư là • Thi ếu năng độ ng • Không đáp ứng đượ c nhu cầu khách hàng ° Các mục tiêu của Qu ản lý Công Mới • Hoàn thi ện nh ững khuy ến khích để bi ến các cơ quan quan liêu thành các tổ ch ức mang tinh th ần “kinh doanh” •Cạnh tranh, đo lườ ng vi ệc th ực hi ện, bỏ th ầu cạnh tranh để gia tăng ch ất lượ ng và hi ệu su ất • Khu vực tư nhân là mô hình cho vi ệc cải cách khu vực công Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 1
2. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Đị nh ngh ĩa Quan liêu ° Di sản của Max Weber – Độ hi ện đạ i nh ư là một tổ ch ức “hợp lý” – Tách rời ho ạt độ ng chính tr ị với qu ản lý ° Các thành tố then ch ốt của hệ th ống quan liêu (Olsen, 2005) –Tổ ch ức có phân tầng đượ c chính th ức hóa dựa trên nguyên tắc và th ủ tục khách quan – Độ i ng ũ chuyên nghi ệp chính th ức dựa trên vi ệc th ực hi ện – Công cụ “hợp lý” để hoàn thành nhi ệm vụ ° Vi ệt Nam: Phê bình Qu ản lý công Mới ° Ch ủ ngh ĩa duy kinh tế: – Đánh giá quá cao đóng góp của kinh tế học đố i với quá trình ho ạch đị nh chính sách –Cơ cấu th ị tr ườ ng th ế gi ới th ật ° Sự hội tụ: NPM là bài thu ốc ch ữa bá bệnh? – Không có lý thuy ết th ống nh ất nên không có tập hợp nh ững cải cách th ống nh ất –Tầm quan tr ọng của bối cảnh qu ốc gia: Hoa Kỳ không ph ải là nướ c Anh không ph ải là New Zealand không ph ải là nướ c Pháp, v.v . – “Hi ện th ực của dị bi ệt qu ốc gia theo điều ki ện lịch sử” (Lynn, 2006, tr.132) Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 2
3. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công “H ỗn h ợp mới là quan tr ọng” ° Không ph ải quan liêu ch ống lại th ị tr ườ ng ch ống lại mạng lướ i mà là kết hợp của cả ba (Olsen, 2005) ° Củng cố th ị tr ườ ng và mạng lướ i đòi hỏi lu ật lệ nhi ều hơn ch ứ không ph ải ít hơn ° Quan liêu là một ph ần của “cơ sở vốn li ếng” ° Đóng vai trò ng ườ i làm vườ n th ể ch ế ch ứ không ph ải ng ườ i kỹ sư th ể ch ế Kết hợp lại với nhau ° Ghép ph ươ ng ti ện cho kh ớp với mục đích (Kamarck 2007, Ch ươ ng 2) ° Hai giai đoạn trong vi ệc ho ạch đị nh chính sách – Quy ết đị nh ph ải làm gì – Quy ết đị nh làm điều đó nh ư th ế nào ° Một số lo ại mục tiêu chính sách nào đó đòi hỏi một số lo ại ti ếp cận th ực thi nào đó –Cần làm phù hợp lo ại chính sách cho phù hợp với lo ại th ực thi ° Lựa ch ọn th ực thi Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 3
4. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Lo ại hình Thích hợp cho Vi ệt Nam? ° Kinh tế học th ể ch ế mới (NIE) – Kinh tế học chi phí giao dịch: Coase, Williamson – Kinh tế học thông tin: Stiglitz, Akerlof –Lịch sử kinh tế: Douglass North – Phía sau vi ệc “đị nh giá đúng”: tr ọng tâm ti ến hóa của Ngân hàng Th ế gi ới, Qu ỹ Ti ền tệ Qu ốc tế, các nhà tài tr ợ trong th ập niên 1990 –Sự kh ởi phát của “qu ản lý gi ỏi”: điều ch ỉnh các th ể ch ế ° Cải cách hành chính công (PAR) – “Cai qu ản tốt” đế n với Vi ệt Nam – PAR là hình th ức Qu ản lý công mới ở Vi ệt Nam ch ăng? Kinh tế học Th ể ch ế Mới Kinh tế học thông tin Kinh tế Lịch sử học chi phí kinh tế học giao dịch Kinh tế học th ể ch ế mới (NIE) Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 4
5. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Kinh tế học Chi phí Giao dịch ° Các tác gi ả: Ronald Coase, Oliver Williamson ° Có các chi phí giao dịch ° Các th ể ch ế (lu ật ch ơi) xác đị nh chi phí giao dịch ° Làm gi ảm các chi phí giao dịch – Hi ệu su ất cao hơn ° Cải cách th ể ch ế để gi ảm chi phí giao dịch Kinh tế học Thông tin ° Các tác gi ả: Joseph Stiglitz, George Akerlof ° Tồn tại nh ững tình tr ạng “bất cân xứng thông tin” ° Thông tin không hoàn hảo tạo ra th ất bại th ị tr ườ ng ° Các th ể ch ế (lu ật lệ) kể cả quy đị nh chính ph ủ có th ể gi ải quy ết th ất bại th ị tr ườ ng ° Hoàn thi ện các th ể ch ế để gi ảm bớt tình tr ạng bất cân xứng thông tin và hoàn thi ện hi ệu su ất Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 5
6. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Lịch sử Kinh tế học ° Các tác gi ả: Douglass North ° Áp dụng kinh tế học chi phí giao dịch để phát tri ển kinh tế ° Châu Âu, Hoa Kỳ tăng tr ưở ng cao vì bảo đả m quy ền sở hữu tài sản và cưỡ ng ch ế th ực hi ện hợp đồ ng chi phí th ấp ° Các th ể ch ế “tốt” mang lại tăng tr ưở ng ° Công th ức ° Các th ể ch ế tốt hơn làm gi ảm các chi phí giao dịch, làm tăng hi ệu su ất, và mang lại tăng tr ưở ng cao hơn Sự Kh ởi phát của “Cai qu ản Tốt” ° Th ập niên 1970: trì tr ệ, chính quy ền là vấn đề ° 1982: Kh ủng ho ảng tín dụng các qu ốc gia đang phát tri ển – Đáp ứng của IMF: bi ện pháp bình ổn ° Gi ữa th ập niên 1980: không ho ạt độ ng, có vấn đề cấu trúc – Điều ch ỉnh cấu trúc: đị nh lại giá cả cho đúng ° Th ập niên 1990: vẫn không ho ạt độ ng, có vấn đề th ể ch ế – NIE, điều ch ỉnh tổ ch ức th ể ch ế: “Cai qu ản Tốt” – Hi ệu su ất quan liêu tạo tăng tr ưở ng Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 6
7. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Cải cách Qu ản lý Công Kinh tế học th ể ch ế mới Nh ững thay đổ i ở Ngân hàng Th ế gi ới, IMF Cải cách qu ản lý công nh ư là “Cai qu ản Tốt” ở Vi ệt Nam Các Mô hình Qu ản lý Công Cổ điển Các Lu ật lệ và Th ủ tục Ch ặt ch ẽ 14 Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 7
8. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Các Mô hình Qu ản lý Công Mô hình Truy ền th ống Mô hình NPM ° Mệnh lệnh và ki ểm soát ° Mở rộng quy ền tự ch ủ ra ° Chuyên môn hóa theo quy ết đị nh ch ức năng ° Đị nh hướ ng vi ệc th ực hi ện ° Dựa trên năng lực và trình độ ° Chú tr ọng vào khách hàng ° Dự báo ngân sách chính ° Đị nh hướ ng th ị tr ườ ng xác 15 Tổ ch ức “Cũ” Về cơ bản: Một hệ th ống quan liêu ° Các vị trí và các công vi ệc ° Hệ th ống th ứ bậc ° Các lu ật lệ và các th ủ tục vận hành ° Biên gi ới gi ữa các bộ ph ận ° Các ho ạt độ ng đượ c tiêu chu ẩn hóa Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 8
9. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Mô hình Qu ản lý Mới Xã h ội Tự nhiên Công ngh ệ Các nhà Kinh t ế Các cạnh tranh nhà đầ u t ư Các nhà Quá trình qu ản lý Khách hàng cung ứng Quá trình kinh doanh Quá trình h ỗ tr ợ Các ngu ồn l ực Ng ườ i Chính ph ủ Các giá tr ị và chu ẩn m ực Nh ững quan tâm và l ợi ích lao độ ng Công chúng Truy ền thông NGOs Center for Excellence in Mô hình của Tổ ch ức Hi ện đạ i Mô hình Truy ền th ống Mô hình Th ế kỷ 21 Tầng n ấc Mạng Tự đáp ứng Ph ụ thu ộc l ẫn nhau An toàn Phát tri ển cá nhân Đồ ng nh ất Đa d ạng v ăn hoá Bởi các cá nhân Bởi độ i Nội đị a Toàn c ầu Chi phí Th ời gian Lợi nhu ận Khách hàng Vốn Thông tin, tri th ức Hội đồ ng qu ản tr ị Nhi ều t ổ ch ức Nh ững gì ch ấp nh ận đượ c Không nh ượ ng b ộ Độ c đoán Ngu ồn c ảm h ứng Ngu ồn: W. F. Cascio. Managing Human Resources . McGraw-Hill, 1995. Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 9
10. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Nh ững Kỹ năng của Th ế kỷ 21 Hệ th ống Truy ền th ống Hệ th ống Th ế kỷ 21 Tầng nấc, Ch ức năng, Cứng Mỏng, M ạng các độ i, Linh ho ạt Hẹp; làm một vi ệc; Rộng; làm nhi ều vi ệc; đơ n gi ản hóa; tiêu chu ẩn hóa nhi ều ngh ĩa vụ Chuyên môn hóa Đa k ỹ n ăng Hệ th ống m ệnh l ệnh, ki ểm soát Tự qu ản Trên xu ống; nhu c ầu bi ết Đa chi ều; b ức tranh t ổng th ể Chu ỗi m ệnh l ệnh – Trên xu ống Tự qu ản Các th ủ t ục v ận hành c ố đị nh, Các th ủ t ục trong điều ki ện đượ c tiêu chu ẩn hóa th ườ ng xuyên thay đổ i Th ấp Cao Hẹp Rộng Ngu ồn: Báo cáo c ủa b ộ Th ươ ng m ại, Giáo d ục, Lao độ ng M ỹ. January 1999 Bối cảnh cho Th ực hi ện trong một Tổ ch ức “M ới” Kỹ n ăng Đặ c tính Qu ản lý của cá nhân của t ổ ch ức môi tr ườ ng Phát tri ển Làm vi ệc theo độ i Cấu trúc theo độ i các liên minh Phát tri ển Đàm phán Qu ản lý biên gi ới hệ th ống độ ng viên Qu ản lý Đa nhi ệm v ụ Học t ập lực l ượ ng lao độ ng Lắng nghe, Hệ th ống Quan h ệ v ới thông c ảm Qu ản lý xung độ t các nhân v ật h ữu quan Truy ền đạ t Hội nh ập Đáp ứng v ới đa v ăn hóa đa biên gi ới đòi h ỏi đị a ph ươ ng Ngu ồn: Ancona, at al., (2003). “ Organizational Behavior & Processes: Managing for the Future.” Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 10
11. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Tổ ch ức Công Mới: Đặ c tính ° Ho ạch đị nh các chính sách chi ến lượ c ° Tách bi ệt gi ữa ho ạch đị nh chính sách và th ực thi chính sách ° Chú tr ọng vào đầ u ra và kết qu ả ° Đo lườ ng vi ệc th ực hi ện 21 Phi Chính th ức (Informality) ° Mô hình của Weber khó có th ể tìm th ấy trong th ực ti ễn ° Phi chính th ức xảy ra khi hành vi th ực sự của các viên ch ức không phù hợp với nh ững lu ật lệ chính th ức ° Phi chính th ức có th ể xảy ra tại nhi ều cấp bậc khác nhau trong ho ạt độ ng của tổ ch ức: – Ra quy ết đị nh – Các lu ật lệ, nguyên tắc về quá trình – Qu ản lý nhân sự – Qu ản lý tài chính 22 Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 11
12. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Phi Chính th ức ° Có th ể dẫn đế n: – Tham nh ũng, tha hóa – Bè phái, thiên vị – Làm gia tăng chi phí giao dịch –Mất lòng tin vào các tổ ch ức công, chính quy ền 23 Gi ảm Phi Chính th ức: Kinh nghi ệm Cải cách ° Các cơ ch ế “lên ti ếng” ° Bao gồm cả lĩnh vực phi chính th ức (inclusion of informal sector) ° Thúc đẩ y một sự công bằng 24 Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 12
13. Các h ệ th ống t ổ ch ức Qu ản lý Công Kinh nghi ệm Cải cách ° Ti ến hành ho ạch đị nh chi ến lượ c ° Hi ện đạ i hóa các th ỏa thu ận với các tổ ch ức riêng rẽ ° Các ch ỉ báo của vi ệc th ực hi ện, ki ểm toán vi ệc th ực hi ện ° Ph ần th ưở ng dựa trên vi ệc th ực hi ện ° Kh ảo sát khách hàng và các bảng điểm ° Tối đa hóa vi ệc sử dụng ICT để tăng cườ ng độ minh bạch 25 Nguy ễn H ữu Lam, Ph.D., Email: lam@ueh.edu.vn 13