Bài giảng Xã hội học đại cương - Chương 1: Xã hội học là gì ? (Phần 2)

Nội dung text: Bài giảng Xã hội học đại cương - Chương 1: Xã hội học là gì ? (Phần 2)

1. XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG (tt)
2. Các vấn đề cần nắm 1. Sự ra đời của xã hội học 2. Các nhà xã hội học tiền phong 3. Những khuynh hướng, cấp độ, lý thuyết trong nghiên cứu xã hội học 4. Các lĩnh vực trong nghiên cứu xã hội học Slide 2
3. IV/Sự ra đời của xã hội học Tiền đề về Tiền đề kinh tế Tiền đề chính trị, khoa học -xã hội văn hóa, tư tưởng và phương pháp luận Sự ra đời của Xã hội học Slide 3
4. IV/ Các tiền đề dẫn đến sự ra đời của xã hội học: 1/ Tiền đề về kinh tế-xã hội: Cuộc cách mạng công nghiệp Slide 4
5. Một máy hơi nước ở Madrid. Sự phát triển máy hơi nước khởi mào cho cuộc cách mạng công nghiệp Anh, Slide 5
6. 1. Cuộc cách mạng công nghiệp Cuộc cách mạng công nghiệp đã tác động như thế nào đến xã hội Châu Âu? o Vai trò tôn giáo bị suy giảm. o Cơ cấu gia đình bị thay đổi o Giá trị văn hóa truyền thống thay đổi o Các vấn đề xã hội nảy sinh: giao thông, cơ sở hạ tầng, nhà ở, nước sạch, môi trường ô nhiễm, bệnh dịch, các vấn nạn xã hội. Slide 7
7. 2. Tại sao vấn đề tư tưởng, văn hóa, chính trị lại ảnh hưởng đến sự ra đời của xã hội học 1. Tại sao lại sinh ra cuộc cách mạng tư sản Pháp (1789)? - Cấu trúc của xã hội phong kiến Châu Âu. - Hạn chế tự do, hạn chế khoa học - Hạn chế sự phát triển của giai cấp tư sản, CNTB Phá ngục Bastille ngày 14/7/1789 Slide 8
8. 3/ Tiền đề về khoa học và phương pháp luận: 1. Tiền đề về khoa học xã hội 2. Tiền đề về khoa học tự nhiên 3. Tiền đề về phương pháp luận - Xã hội học ra đời trong bối cảnh có sự xuất hiện của nhiều khoa học khác? - Mang tính kế thừa? Slide 9
9. V. Các nhà XHH tiên phong Slide 10
10. AUGUSTE COMTE (1798-1857) Slide 11
11. HERBERT SPENCER (1820 -1903) Slide 12
12. KARL MARX (1818 – 1883) Slide 13
13. MAX WEBER (1864-1920)Slide 14
14. E.Durkheim (1859 –1917) Slide 15
15. VI. Các khuynh hướng, cấp độ, lý thuyết trong nc XHH Slide 16
16. VI.2. Các cấp độ: ❖ Vi mô (micro sociology ) ❖Trung mô (middle level) ❖Vĩ mô (macro sociology) Slide 17
17. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng – Cấp độ nghiên cứu: vi mô – Người tiên phong: Max Weber ▪ Nội dung: Xã hội được tạo thành từ sự tương tác vô số các cá nhân, hành động của con người đều mang những ý nghĩa. ▪ Hành động của con người không những phụ thuộc mà thay đổi với những ý nghĩa biểu trưng. ▪ Nghiên cứu con người dưới góc nhìn động cơ cá nhân Slide 18
18. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng – Những vấn đề đặt ra trong nghiên cứu xã hội dưới góc nhìn của lý thuyết tương tác biểu tượng? ✓ Đâu là những tác nhân chính trong hiện tượng xã hội học? ✓ Họ kinh nghiệm, nhận thức như thế nào về tình huống ✓ Những khuôn mẫu hành vi được sản sinh, thay đổi như thế nào ✓ Cá nhân sử dụng những sách lược gì để thay đổi hành vi của người khác Slide 19
19. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng – Phê bình: ✓ Nhấn mạnh vai trò của cá nhân, tự nhiên xã hội ✓ Hệ luận phương pháp: rõ ràng, cụ thể, sâu sắc ✓ Chủ nghĩa tương đối về xã hội ✓ Bỏ quên cơ cấu ✓ Chủ quan, khái quát hoá thấp Slide 20
20. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng – Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô-trung mô – Người tiên phong: Herbert Spencer- Durkheim – Nội dung: ❖ Trong xã hội bao gồm các bộ phận và các sự hoạt động của các thành phần này (chức năng) để duy trì sự tồn tại của xã hội. ❖ Phân loại chức năng: chức năng công khai, chức năng tiềm ẩn và phản chức năng. ➢ Ví dụ minh họa: Chức năng của hiện tượng tội phạm? Slide 21
21. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng – Vấn đề đặt ra trong nghiên cứu: ➢Đâu là những cơ cấu chính của hiện tượng XH ➢Chúng có chức năng gì, phản chức năng ➢Chúng hội nhập với nhau như thế nào? ➢Đưa đến những kết quả gì Slide 22
22. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng • Phê bình: ➢Phân tích cơ cấu ➢Một mô hình lý thuyết lớn trong nhiều KHXH ➢Giả định về một trật tự tự nhiên ➢Bảo thủ, biện minh hiện trạng, trong hệ thống ➢ Phi lịch sử, không giải thích sự chuyển biến xã hội. ➢ Bỏ quên con người Slide 23
23. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.3. Lý thuyết mâu thuẫn – Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô – Người tiên phong: Karl Marx Nội dung ✓ Sự khan hiếm các nguồn lực (đất đai, nguyên liệu, tiền tài, địa vị). ✓So sự phân công lao động và sự bất bình đẳng trong sự phân bổ nguồn lực Slide 24
24. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.3. Lý thuyết mâu thuẫn ▪ Các vấn đề đặt ra ✓ Đâu là những cạnh tranh, mâu thuẫn, bất bình đẳng? ✓ Các tác nhân dùng những sách lược gì để bảo vệ quyền lợi, để đấu tranh? Slide 25
25. VI.3 Các mô hình lý thuyết 3.3. Lý thuyết mâu thuẫn – Phê bình: ✓ Nhìn vào thực trạng ✓ Giải thích được biến chuyển ✓ Cường điệu mâu thuẫn, cạnh tranh Slide 26
26. Một thí dụ: Nghiên cứu nghèo đói dưới 3 lối tiếp cận XHH Lối tiếp cận tương tác biểu tượng: – Cấp độ nghiên cứu: vi mô: vd pv cá nhân – Các vấn đề đặt ra: ❖Người nghèo nhận thức như thế nào tình huống của họ? (thế nào là nghèo? Do đâu? mặc cảm?) Slide 27
27. ❖những người láng giềng nhìn họ như thế nào? ❖Cái nghèo đã được truyền lại như thế nào? Qua lối sống – Giải pháp cho nghèo đói: thay đổi nhận thức, hành vi của cá nhân Slide 28
28. ▪ Lối tiếp cận cơ cấu chức năng: ▪ Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô: vd nc 1 cđồng hay xã hội ▪ Các vấn đề đặt ra: ➢ Nghèo do rối loạn chức năng, rối loạn cơ cấu ➢ Chức năng của nghèo: làm những công việc, tiêu thụ hàng ; là đối tượng của CTXH ➢Giải pháp cho nghèo đói: điều chỉnh lại cơ cấu Slide 29
29. Lối tiếp cận mâu thuẫn xã hội: ▪ Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô: nghiên cứu một cộng đồng hay một xã hội ▪ Các vấn đề đặt ra: ➢Nghèo do bất bình đẳng: thành phần nào nghèo/giàu Slide 30
30. ➢Có những mâu thuẫn nào? giữa các tầng lớp, trong cùng tầng lớp ➢Sách lược của các tầng lớp ▪ Giải pháp cho nghèo đói: tạo lại công bằng XH Slide 31
31. VII/Các lãnh vực nghiên cứu của xã hội học ▪ Xã hội học đặt trọng tâm vào việc nghiên cứu con người trong xã hội. ▪ Chuyên ngành trong nghiên cứu xã hội học: 1. Xã hội học gia đình 2. Xã hội học nông thôn 3. Xã hội công nghiệp 4. Xã hội học đô thị 5. Xã hội học y tế 6. Xã hội học chính trị 7. Xã hội học giáo dục 8. Xã hội học về truyền thông đại chúng Slide 32
32. VII/Các lãnh vực nghiên cứu của xã hội học • Xã hội học trong khi nghiên cứu không thể tách rời các ngành khoa học khác. • => nghiên cứu liên ngành. Slide 33
33. SAINT-SIMON (1760-1825) Slide 34
34. P. J. PROUDHON (1809-1865) • Slide 35
35. GEORGE SIMMEL (1858-1918) Slide 36
36. ALEXIS DE TOCQUEVILLE (1805 – 1859 ) Slide 37
37. KARL MARX (1818 – 1883) Slide 38
38. ÉMILE DURKHEIM (1858-1917) Slide 39
39. MAX WEBER (1864-1920) Slide 40
40. HERBERT SPENCER Slide 41
41. AUGUSTE COMTE (1798-1857) Slide 42