Chuyên đề Quản trị học và quản trị nguồn nhân lực - Chương 1: Tổng quan về quản trị và môi trường doanh nghiệp

Nội dung text: Chuyên đề Quản trị học và quản trị nguồn nhân lực - Chương 1: Tổng quan về quản trị và môi trường doanh nghiệp

1. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình CHUYÊN ĐỀẢỊỌ 1: QU N TR H C PHẦỮẤỀƠẢỦẢỊ N 1: NH NG V N Đ C B N C A QU N TR CHƯƠ NG 1 TỔ NG QUAN V Ề QU Ả N TR Ị VÀ MÔI TR ƯỜ NG DOANH NGHI Ệ P I. KHÁI NIỆỨỦẢỊ M VÀ CH C NĂNG C A QU N TR 1. Khái niệ m - Quảị n tr là nh ữ ng ho ạộầ t đ ng c n thi ếượựệ t đ c th c hi n khi con ngườ i k ế t hợ p v ớ i nhau trong các tổ ch ứ c nh ằ m đ ạ t đ ượ c nh ữ ng mụ c tiêu chung. - Quảịự n tr là s tác đ ộủ ng c a các ch ủểả th qu n lý đ ếốượ n đ i t ng qu ả n lý nhằ m đ ạ t đ ượ c m ụ c tiêu v ớ i hi ệ u qu ả cao nh ấ t - Quả n tr ị là ti ế n trình ho ạ ch đ ị nh, t ổ ch ứ c, lãnh đ ạ o và ki ể m tra công vi ệ c cùng vớựốợ i s ph i h p các n ỗựủ l c c a con ng ườ i tham gia vào ho ạộ t đ ng chung đ ể đạ t m ụ c tiêu v ớ i hi ệ u qu ả cao nh ấ t. 2. Hiệ u qu ả qu ả n tr ị Khi chúng ta so sánh giữ a k ế t qu ả đ ạ t đ ượ c v ớ i nh ữ ng chi phí t ố n kém ta có khái niệ m hi ệ u qu ả . So sánh giữ a hi ệ u qu ả và k ế t qu ả Hiệ u qu ả Kế t qu ả Gắ n li ề n v ớ i ph ươ ng ti ệ n Gắ n li ề n v ớ i m ụ c tiêu, m ụ c đích Làm đượ c vi ệ c Làm đúng việ c Doing thing right Doing the right things Hiệ u qu ảỷệậớếảỉệ t l thu n v i k t qu , t l ngh ị ch v ớ i phí t ỗỏ n b ra. HQ = KQ/PT 1
2. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình 3. Đố i t ượ ng qu ả n tr ị Quản trị đầu vào: Góc vật tư, công nghệ, nhân lực . độ quá trình Quản trị vận hành: HĐ Sản xuất, bố trí công suất Doanh nghiệp Quản trị đầu ra: Bán hàng, dịch vụ sau bán hàng Quản trị nguồn nhân lực, Góc Quản trị Marketing độ Lĩnh Quản trị tài chính vực HĐ Quản trị sản xuất Doanh nghiệp Quản trị dự án, Quản trị chiến lược 4. Chứ c năng qu ả n tr ị Thứ nh ấ t, h ọ ach đ ị nh Thứ hai, t ổ ch ứ c Thứ ba, đi ề u khi ể n Thứ t ư , ki ể m tra 2
3. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình II. NHÀ QUẢỊ N TR 1. Các khái niệ m - Tổ ch ứ c là sựắặườộ s p đ t ng i m t cách có h ệố th ng nh ằựệ m th c hi n nhữ ng m ụ c tiêu nh ấ t đ ị nh. - Ngườ i th ừ a hành Là nhữ ng ng ườ i tr ự c ti ế p làm m ộ t công vi ệ c hay m ộ t nhiệ m v ụ , và không có trách nhi ệ m trông coi công vi ệ c c ủ a ng ườ i khác - Nhà quả n tr ị : Là thành viên củ a t ổ ch ứ c, h ọ là ng ừơ i đi ề u khi ể n công việ c nh ữ ng ng ườ i khác. 2. Các cấ p b ậ c qu ả n tr ị QTV Các quyết định Cao cấp Chiến lược Top manager QTV cấp giữa Các quyết định Middle manager Chiến thuật QTV cấp cõ sở Các quyết định First – line manager Tác nghiệp Ngýờ i th ự c hi ệ n Thực hiện Operrative Quyết định Thứ nh ấ t, nhà qu ả n tr ị c ấ p c ơ s ở (First – line manager) Thườ ng đ ượ c g ọ i là t ổ tr ưở ng, tr ưở ng ca, tr ưở ng nhóm, đ ố c công, ch ủ nhiệ m b ộ môn Nhiệ m v ụ : Thứ hai, Nhà qu ả n tr ị c ấ p gi ữ a (Middle manager) Đây nhữ ng c ấ p ch ỉ huy trung gian. Đây có th ể là các tr ưở ng phòng, c ử a hàng trưở ng, qu ảố n đ c phân x ưở ng, giám đ ốộậưở c b ph n, tr ng khoa . 3
4. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình Nhiệ m v ụ : Thứ ba, nhà qu ả n tr ị c ấ p cao (Top manager) Chủịủ t ch, y viên h ộồảịổ i đ ng qu n tr , t ng giám đ ố c, phó t ổ ng giám đ ốệ c, hi u trưở ng Nhiệ m v ụ : Tươ ng quan v ềỉệờ t l th i gian c ủ a các c ấậảị p b c qu n tr Hoạ ch Tổ ch ứ c Điề u khi ể n Kiể m tra đị nh QUẢỊ N TR VIÊN 28% 36% 22% 14% CAO CẤ P QUẢỊ N TR VIÊN 18% 33% 36% 13% CẤỮ P GI A QUẢỊ N TR VIÊN 15% 24% 51% 10% CẤƠỞ P C S 3. Kỹ năng c ủ a nhà qu ả n tr ị BA KỸ NĂNG CẦN THIẾT Kỹ năng Kỹ năng Kỹ năng kỹ thuật Nhân sự Tư duy - - Human ­ Technical Conceptual Skills Skills Skills Thứ nh ấ t, k ỹ năng k ỹ thu ậ t 4
5. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình Yêu cầ u: nắ m b ắ t và th ự c hành đ ượ c các công vi ệ c chuyên môn liên quan đế n ph ạ m vi mà mình đang đi ề u hành Ảnh h ưở ng: Thứ hai, k ỹ năng nhân s ự Yêu cầ u: liên quan đế n kh ả năng cùng làm vi ệ c, đ ộ ng viên, đi ề u khi ể n con ngườ i và t ậ p th ể trong t ổ ch ứ c. Ảnh h ưở ng: Thứ ba, k ỹ năng t ư duy Yêu cầ u: phả i có t ầ m nhìn, t ư duy h ệ th ố ng, có kh ả năng phán đoán, kh ả năng khái quát và nhạ y bén, ph ả i hi ể u rõ m ứ c đ ộ ph ứ c t ạ p c ủ a môi tr ườ ng . Ảnh h ưở ng: Ba kỹ năng đ ố i v ớ i các c ấ p qu ả n tr ị Khả năng tư duy Khả năng nhân sự Khả năng kỹ thuật Nhà quản trị Nhà quản trị Nhà quản trị Cấp cơ sở Cấp giữa Cấp cao 4. Vai trò củ a nhà qu ả n tr ị Lĩnh vự c Vai trò Tình huố ng và các ho ạ t đ ộ ng - Đạ i di ệ n - Thự c hi ệ n các nhi ệ m v ụ mang tính Quan hệ v ớ i nghi lễ , hình th ứ c nh ư ký k ế t văn b ả n, con ngườ i đón khách - Ngườ i lãnh đ ạ o - Độ ng viên c ấ p d ướ i - Liên kế t - Cầ u n ố i, liên k ế t, truy ề n thông . - Phát ngôn (đố i ngo ạ i) - Chuyể n các thông tin có ch ọ n l ọ c cho 5
6. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình nhữ ng ng ườ i bên ngoài t ổ ch ứ c Thông - Phân phố i thông tin Tin (đố i n ộ i) - Chuyể n giao thông tin có ch ọ n l ọ c cho cấ p d ướ i. - Giám sát thông tin - Nhậ n, trung chuy ể n, l ư u gi ữ và x ử lý thông tin - Doanh nhân - Quyế t đ ị nh các d ự án hay các ch ươ ng trình đầ u t ư m ớ i. Ch ị u trách nhi ệ m Quyế t cuố i cùng v ề k ế t qu ả ho ạ t đ ộ ng. Đị nh - Chuyể n giao thông tin có ch ọ n l ọ c cho - Giả i quy ế t s ự c ố cấ p d ướ i. (đố i n ộ i) - Nhậ n, trung chuy ể n, l ư u gi ữ và x ử lý - Giám sát tt thông tin 5. Chứ c năng và nhi ệ m v ụ c ủ a nhà qu ả n tr ị CHỨ C NĂNG NHIỆỤ M V HOẠỊ CH Đ NH TỔỨ CH C ĐIỀỂ U KHI N KIỂ M TRA 6
7. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình 6. Tạ i sao ph ả i nghiên c ứ u qu ả n tr ị và công th ứ c c ủ a nhà qu ả n tr ị III. MÔI TRƯỜ NG C Ủ A DOANH NGHI Ệ P 1. Khái niệ m Môi trườ ng ho ạ t đ ộ ng c ủ a doanh nghi ệ p là t ổ ng h ợ p các y ế u t ố bên trong cũng như bên ngoài th ườ ng xuyên tác đ ộ ng và có ảưởếếảạ nh h ng đ n k t qu ho t độ ng s ả n xu ấ t và kinh doanh c ủ a doanh nghi ệ p. 2. Phân loạ i môi tr ườ ng a. Môi trườ ng vĩ mô Thứ nh ấ t, đ ặ c đi ể m: - Ả nh h ướ ng đ ế n t ấ t c ả các doanh nghi ệ p, có tính ch ấ t lâu dài. Tuy nhiên, mứ c đ ộ và tính ch ấ t tác đ ộ ng khác nhau tùy theo t ừ ng ngành. - Doanh nghiệ p ít có ả nh h ưở ng ho ặ c ki ể m sóat nó đ ượ c. - Sự thay đ ổ i c ủ a môi tr ườ ng vĩ mô có tác đ ộ ng đ ế n môi tr ườ ng vi mô và môi trườ ng bên trong. Thứ hai, các y ế u t ố : Mộ t là, y ế u t ố kinh t ế : - Tăng trưở ng kinh t ế - Chính sách kinh tế : - Chu kỳ kinh doanh: - Chính sách kinh tế đ ố i ngo ạ i 7
8. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình Hai là, yế u t ố chính tr ị , pháp lu ậ t: - Đườ ng l ố i, chính sách, văn b ả n pháp lu ậ t, - Nhữ ng quy đ ị nh, nh ữ ng ư u tiên c ủ a chính ph ủ Ba là, văn hóa xã hộ i: - Nhữ ng quan ni ệềạứẩỹềệốố m v : đ o đ c, th m m , ngh nghi p, l i s ng - Nhữ ng phong t ụ c, t ậ p quán truy ề n th ố ng, h ọ c v ấ n chung xã h ộ i, các vấ n đ ề quan tâm và ư u tiên c ủ a xã h ộ i Bố n là, khoa h ọ c và công ngh ệ : - Các công nghệ m ớ i - Khả năng chuy ể n giao công ngh ệ , k ỹ năng, bí quy ế t, quy trình, ph ươ ng pháp Năm là, tài nguyên thiên nhiên: - Khí hậ u, đ ấ t đai, sông bi ể n, ngu ồ n n ướ c, r ừ ng, khoáng s ả n - Vấ n đ ề ô nhi ễ m môi tr ườ ng, s ự c ạ n ki ệ t tài nguyên Sáu là, dân số : - Tỷ l ệ tăng dân s ố - Xu hướ ng tu ổ i tác, gi ớ i tính - Cơ c ấ u dân s ố b. Môi trườ ng vi mô Thứ nh ấ t, đ ặ c đi ể m: - Gắ n li ề n v ớ i t ừ ng ngành, t ừ ng lĩnh v ự c, t ừ ng doanh nghi ệ p c ụ th ể . - Tác độựếấ ng tr c ti p, r t năng đ ộ ng và ảưởựếếệả nh h ng tr c ti p đ n hi u qu hoạ t đ ộ ng c ủ a doanh nghi ệ p. Thứ hai, các y ế u t ố - Khách hàng - Các đố i th ủ c ạ nh tranh - Nhà cung cấ p - Các nhóm áp lự c 8
9. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình c. Môi trườ ng bên trong Thứ nh ấ t, đ ặ c đi ể m: - Thểệữặạ hi n nh ng m t m nh, m ặếệạủ t y u hi n t i c a doanh nghi ệ p. - Có ảưởựếế nh h ng tr c ti p đ n năng su ấấượ t, ch t l ng các s ảẩ n ph m và dch ị vụ , v ị th ế c ạ nh tranh c ủ a doanh nghi ệ p trên th ị tr ườ ng. Thứ hai, các y ế u t ố : - Nguồ n nhân l ự c: - Hoạ t đ ộ ng Marketing: - Sả n xu ấ t: - Tài chính: - Nghiên cứ u và phát tri ể n: - Văn hóa: 3. Kỹ thu ậ t phân tích SWOT SWOT là mộ t trong nh ữ ng công c ụ k ỹ thu ậ t đ ể phân tích và x ử lý k ế t qu ả nghiên cứ u v ề môi tr ườ ng, giúp doanh nghi ệ p đ ề ra chi ế n l ượ c m ộ t cách khao họ c S (STRENGTHS): W (WEAKNESSES): O (OPPORTUNITIES): T (THREATS) : SWOT có thế đ ư a ra s ự liên k ế t t ừ ng c ặ p m ộ t cách ăn ý ho ặ c s ự liên k ế t giữ a b ố n y ế u t ố . S + O : S + T : W + O: 9
10. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình W + T: S + W + O + T : Câu hỏ i ôn t ậ p 1. Hãy giả i thích vì sao kh ả năng nhân s ự là c ầ n thi ế t ho các nhà qu ả n tr ị ở các c ấ p khác nhau trong mộ t t ổ ch ứ c 2. Hãy bình luậ n câu ghi trên bia m ộ c ủ a m ộ t nhà t ỷ phú M ỹ : “N ơ i đây an ngh ỉ m ộ t ngườ i bi ế t s ử d ụ ng nh ữ ng ng ườ i gi ỏ i h ơ n minh” Bài tậ p tình hu ố ng qu ả n tr ị 1. Vớự i s giúp đ ỡủộốổứ c a m t s t ch c nhân đ ạốếộ o qu c t , m t trung tâm y t ếượ đ c xây dự ng ở VN. Đây là m ộ t trung tâm đ ượ c trang b ị hi ệ n đ ạ i , torng quá trình chuẩị n b cho s ựạộ ho t đ ng, m ộố t s cán b ộếượ y t đã đ c đi tu nghi ệề p v chuyên môn. Như ng theo yêu c ầủổứ u c a t ch c nhân đ ạầả o, c n ph i có m ộợậấ t đ t t p hu n ngắ n cho toàn b ộ các nhà qu ả n tr ị và nhân viên trung tâm v ề v ấ n đ ề qu ả n lý. Mộ t GS n ổế i ti ng c ủườ a tr ng ĐH kinh t ếượờểướ đ c m i đ h ng d ẫợậ n đ t t p huấ n này. Ông đã gi ảềếảịấạếầ ng v lý thu t qu n tr , nh n m nh đ n t m quan tr ọủ ng c a quả n tr ị , trình bày các ch ứ c năng c ủ a qu ả n tr ị , h ướ ng d ẫ n các bi ệ n pháp nâng cao hiệảả u qu qu n lý. Cu ốợậấ i đ t t p hu n, trong bu ổ i trao đ ổếộườứ i ý ki n, m t ng i đ ng dậ y, phát bi ể u ý ki ế n c ủ a mình. Ông nói: “Th ư a giáo s ư , nh ữ ng đi ề u giáo s ư nói rấ t thú v, ịứựếứộ ch a đ ng ki n th c r ng, có th ểấổ là r t b ích, nh ư ng nó ch ỉụ áp d ng cho nhữ ng công ty kinh doanh, nh ữ ng doanh nghi ệ p s ả n xu ấ t mà không th ể áp dụ ng ở đây. Chúng tôi là bác sĩ, nhi ệ m v ụ c ủ a chúng tôi là c ứ u nh ữ ng con ng ườ i, chúng tôi không cầ n t ớ i qu ả n tr ị ”. Lúc này, vị giáo s ư kinh t ếớếằ m i bi t r ng ng ườ i phát bi ểừồ u v a r i là m ộ t giáo sư bác sĩ đáng kính, là th ầ y c ủ a h ầ u h ế t các bác sĩ ở trung tâm. Đ ồ ng th ơ i v ị bác sĩ đó vừ a m ớ i đ ả m nh ậ n nhi ệ m v ụ tr ưở ng khoa trong trung tâm y t ế . khi v ị bác sĩ phát biể u xong, h ầ u h ế t các bác sĩ, y tá đ ề u im l ặ ng và không có ý ki ế n thêm. Câu hỏ i: a. Nế u b ạ n là GS Kinh t ế , b ạ n s ẽ gi ả i thích nh ư th ế nào đ ể ông bác sĩ kia đồ ng tình v ớ i ý ki ế n c ủ a b ạ n. b. Bạ n có nghĩ r ằ ng: m ộ t nhà khoa h ọ c l ớ n nh ư v ị GS bác sĩ kia có th ể phát biể u nh ư v ậ y không? Hãy gi ả i thích lý do vì sao ông GS`bác sĩ l ạ i phát bi ể u nh ư vậ y? c. Nếảịựự u qu n tr th c s quan tr ọ ng cho t ổứ ch c, thì lý do vì sao th ườ ng hay b ị phủ nh ậ n ở nh ữ ng t ổ ch ứ c phi l ợ i nhu ậ n. 10
11. Bài giả ng Chuyên đ ề quả n tr ị h ọ c và qu ả n tr ị ngu ồ n nhân l ự c GV Ths Đỗ Phú Tr ầ n Tình 2. Công ty sả n xu ấ t bao bì Hoàng Nam là m ộ t công ty trách nhi ệ m h ữ u h ạ n ở Long An. Sả n ph ẩ m chính c ủ a công ty bao g ồ m bao bì th ự c ph ẩ m và bao bì công nghi ệ p. Sảẩủ n ph m c a công ty n ổếềấượ i ti ng v ch t l ng và đã nh ậượềả n đ c nhi u gi i thưở ng trong các kỳ H ộợ i ch hàng Vi ệ t Nam ch ấượ t l ng cao. Giá s ảẩủ n ph m c a công ty cũng rấ t c ạ nh tranh so v ớ i các doanh nghi ệ p trong cùng ngành. Thị tr ườ ng l ớ n nh ấ t c ủ a công ty hi ệ n nay là thành ph ố H ồ Chí Minh và các tỉ nh mi ề n Tây, v ớ i doanh s ố chi ế m trên 85% t ổ ng doanh thu. Khách hàng chính c ủ a công ty là các cử a hàng th ự c ph ẩ m, nhà máy đi ệ n t ử , nhà xu ấ t kh ẩ u th ự c ph ẩ m và đông lạ nh đóng gói, m ộ t s ố công ty thu ộ c ngành công nghi ệ p hóa ch ấ t. Ngành công nghiệ p s ả n xu ấ t bao bì c ủ a VN trong nh ữ ng năm g ầ n đây phát triể n r ấ t nhanh và đã th ấ y xu ấ t hi ệ n d ấ u hi ệ u bão hòa. Chính sách c ắ t gi ả m giá đang thị nh hành vì các công ty đang đ ứ ng tr ướ c s ứ c ép c ạ nh tranh gay g ắ t. M ặ c dù doanh số c ủ a công ty trong 5 năm v ừ a qua liên t ụ c tăng nh ư ng t ỷ su ấ t l ợ i nhu ậ n lạ i có khuynh hu ớ ng gi ả m. Giám đố c công ty là m ộ t ng ườ i dám ch ấ p nh ậ n m ạ o hi ể m trong kinh doanh, sẳ n sàng hy sinh l ợ i ích tr ướ c m ắ t đ ể theo đu ổ i s ự phát tri ể n lâu dài c ủ a công ty. Ông quyếịầưộ t đ nh đ u t m t dây chuy ề n công ngh ệớ m i, nên gi ả m chi phí s ảấ n xu t sảẩ n ph m và do v ậạượộợếạ y, t o đ c m t l i th c nh tranh v ề giá c ảỷấợ và t su t l i nhuậ n thu đ ượ c cao h ơướồơ n tr c. Đ ng th i, ông giám đ ố c luôn là ng ườở i kh i xướ ng và khuy ế n khích nhân viên công ty phát huy sáng t ạ o h ơ n trong vi ệ c c ả i tiếấượ n ch t l ng và b ổ sung thêm s ảẩớ n ph m m i. Công ngh ệ in bao bì m ớủ i c a công ty có chấượ t l ng cao h ơấề n r t nhi u so v ớ i công ngh ệ cũ, th ểệởộ hi n đ nét, độ b ề n và màu s ắ c đa d ạ ng. Bên cạ nh đó, do nhu c ầ u c ủ a khách hàng ở TP. HCM và các t ỉ nh Mi ề n Tây cũng đã có xu hướ ng bão hòa và xu ấ t hi ệ n nhi ề u đ ố i th ủ c ạ nh tranh m ớ i nên công ty quyếị t đ nh phát tri ểịườ n th tr ng m ớở i các t ỉ nh Mi ềắặệ n B c, đ c bi t là th ịườ tr ng Hà Nộ i. Tuy nhiên, t ạ i Hà n ộ i, công ty m ớ i ch ỉ có m ộ t s ố khách hàng nh ỏ , doanh số mua c ủ a các khách hàng này ch ư a cao. Ngoài ra ở các t ỉ nh mi ề n b ắ c và Hà N ộ i hi ệ n nay có m ộ t s ố công ty s ả n xu ấ t bao bì, chủ y ế u t ậ p trung s ả n xu ấ t bao bì cho ngành xu ấ t kh ẩ u các lo ạ i th ự c phẩ m. Nh ữ ng công ty này đang phát tri ể n, là nh ữ ng doanh nghi ệ p d ẫ n đ ầ u khu vự c mi ề n b ắ c và chính là đ ố i th ủ c ạ nh tranh v ớ i công ty Hoàng Nam. a. Hãy xác đị nh đi ể m m ạ nh, đi ể m y ế u c ủ a công ty Hòang Nam b. Hãy nhậ n d ạ ng và đánh giá nh ữ ng c ơ h ộ i, nh ữ ng nguy c ơ đ ố i v ớ i công ty Hoàng Nam c. Đề xu ấ t nh ữ ng gi ả i pháp? 11