Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 2)

87 trang hapham 1410

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 2)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_quan_tri_du_an_dau_tu_do_trong_hoai_phan_2.pdf

Nội dung text: Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 2)

Quản trò döï aùn ñaàu tö 68 CHÖÔNG V : PHAÂN TÍCH TAØI CHÍNH CAÙC DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC CHÆ TIEÂU TAØI CHÍNH CHUÛ YEÁU. 1. Laäp doøng kim ngöu cuûa moät döï aùn ñaàu tö. a. Ñònh nghóa. Doøng löu kim (Cashflow) cuûa döï aùn ñaàu tö laø moät daõy caùc giaù trò tieàn ñöôïc bieåu dieãn treân truïc thôøi gian theo töøng chu kyø. Quy öôùc: - Chu kyø trong phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö ñöôïc tính theo naêm. - Goác bieåu ñoà doøng tieàn laáy taïi naêm 0 laø naêm keát thuùc xong hoaëc keát thuùc cô baûn phaàn xaây döïng vaø baét ñaàu ñöa döï aùn vaøo hoaït ñoäng. - Caùc khoaûn tieàn xuaát hieän taïi caùc thôøi ñieåm khaùc nhau trong moät chu kyø (trong moät naêm) ñeàu ñöôïc xem nhö xuaát hieän ôû cuoái chu kyø. - Doøng löu kim thu vaøo mang daáu coäng (+), doøng löu kim chi ra mang daáu tröø (-). b. Caùc doøng löu kim cuûa döï aùn ñaàu tö. * Doøng löu kim ñaàu tö (Investment Cash Flows - ICF) Doøng löu kim ñaàu tö cuûa döï aùn goàm 4 thaønh phaàn sau: ¾ Doøng löu kim ñaàu tö taøi saûn coá ñònh - Caùc khoaûn ñaàu tö nhaèm hình thaønh neân: nhaø cöûa, vaät kieán truùc; maùy moùc, thieát bò; phöông tieän vaän taûi, thieát bò truyeàn daãn; thieát bò, duïng cuï quaûn lyù; vöôøn caây laâu naêm, suùc vaät laøm vieäc vaø cho saûn phaåm thoaû maõn caùc tieâu chuaån quy ñònh veà TSCÑ höõu hình. (Xem quy ñònh trong Heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2001 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính “Veà vieäc ban haønh vaø coâng boá boán chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam (ñôït 1)”, Chuaån möïc soá 03: Taøi saûn coá ñònh höõu hình). - Caùc khoaûn chi phí ñaàu tö hình thaønh neân caùc taøi saûn coá ñònh voâ hình: chi phí ñaát ñai; chi phí thaønh laäp doanh nghieäp (chi phí nghieân cöùu, thaêm doø, laäp döï aùn ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp, chi phí thaåm ñònh döï aùn, chi phí hoïp thaønh laäp, ); chi phí nghieân cöùu phaùt trieån; chi phí baèng phaùt minh, baèng saùng cheá, baûn quyeàn taùc giaû, mua baûn quyeàn taùc giaû, chuyeån giao coâng ngheä; chi phí veà lôïi theá kinh doanh. (Xem Chuaån möïc soá 04: Taøi saûn coá ñònh voâ hình ban haønh vaø coâng boá theo Quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2001 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính) ¾ Doøng löu kim lieân quan ñeán thanh lyù taøi saûn coá ñònh Neáu baùn ñi moät taøi saûn coá ñònh cao hôn giaù trò keá toaùn coøn laïi cuûa noù seõ laøm taêng lôøi roøng chòu thueá vaø do ñoù taêng thueá thu nhaäp doanh nghieäp, tieàn thueá taêng naøy ñöôïc xem nhö löu kim chi ra. Ví duï: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 69 Doanh nghieäp coù moät TSCÑ nguyeân giaù 100 trieäu ñoàng, ñöôïc khaáu hao heát trong 5 naêm theo phöông phaùp ñöôøng thaúng. Ñeán cuoái naêm thöù 3, doanh nghieäp baùn laïi TSCÑ naøy cho moät doanh nghieäp khaùc vôùi giaù baùn laø 50 trieäu ñoàng. Nhö vaäy, hao moøn TSCÑ ñeán cuoái naêm thöù 3 laø: (100 5)×3 = 60 trieäu; giaù trò keá toaùn coøn laïi laø: 100 − 60 = 40trieäu; cheânh leäch giöõa giaù baùn vaø giaù trò keá toaùn coøn laïi laø phaàn thu nhaäp chòu thueá thu nhaäp doanh nghieäp: 50 − 40 = 10 trieäu; thueá thu nhaäp phaûi noäp laø (thueá suaát thueá TNDN 32%): 10 × 32% = 3,2 trieäu. Coù nghóa laø khi baùn ñi TSCÑ naøy doanh nghieäp thu ñöôïc 50 trieäu ñoàng (thu vaøo) nhöng phaûi noäp thueá 3,2 trieäu (chi ra), goäp laïi ta coù löu kim laø: 50 − 3,2 = +46,8trieäu (thu vaøo). Neáu baùn ñi moät taøi saûn coá ñònh thaáp hôn giaù trò keá toaùn coøn laïi cuûa noù sau khi ñaõ tính khaáu hao thì lôøi roøng chòu thueá seõ giaûm vaø thueá thu nhaäp doanh nghieäp seõ giaûm theo, tieàn thueá giaûm naøy ñöôïc xem nhö löu kim thu vaøo. Ví duï: Töông töï nhö ví duï treân nhöng giaû söû doanh nghieäp chæ baùn ñöôïc TSCÑ treân vôùi giaù 20 trieäu ñoàng. Töông töï, giaù trò keá toaùn coøn laïi cuûa TSCÑ laø 40 trieäu; cheânh leäch giöõa giaù baùn vaø giaù trò keá toaùn coøn laïi laø: 20 − 40 = −20trieäu; trong tröôøng hôïp naøy doanh nghieäp coù moät khoaûn giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñöôïc xem laø löu kim thu vaøo laø: 20 × 32% = 6,4 trieäu. Coù nghóa laø khi baùn ñi TSCÑ naøy doanh nghieäp thu ñöôïc 20 trieäu ñoàng (thu vaøo) ñoàng thôøi giaûm thueá TNDN phaûi noäp laø 6,4 trieäu (thu vaøo), cuoái cuøng ta coù löu kim laø: 20 − 6,4 = +26,4 trieäu (thu vaøo). ¾ Doøng löu kim veà voán löu ñoäng Möùc taêng leân cuûa voán löu ñoäng roøng (VLÑ roøng = VLÑ - Vay ngaén haïn) so vôùi naêm tröôùc ñoù ñöôïc xem laø löu kim chi ra. Ngöôïc laïi, löôïng voán löu ñoäng roøng giaûm xuoáng ñöôïc xem laø löu kim thu vaøo. Löu yù: Voán löu ñoäng ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng cuûa moät naêm phaûi ñöa vaøo ñaàu naêm ñoù töùc laø ñöa vaøo cuoái naêm tröôùc. Khi keát thuùc thôøi haïn ñaàu tö tieán haønh thanh lyù taøi saûn löu ñoäng, thu hoài laïi toaøn boä voán löu ñoäng vaø ñöôïc xem laø löu kim thu vaøo. Ví duï: Coâng suaát hoaït ñoäng cuûa moät daây chuyeàn saûn xuaát môùi cuûa doanh nghieäp döï kieán nhö sau: naêm hoaït ñoäng ñaàu tieân ñaït 60% coâng suaát thieát keá, naêm thöù hai vaø naêm thöù ba laø 70%, naêm thöù tö, naêm thöù naêm, naêm thöù saùu ñaït 95%, naêm cuoái cuøng ñaït 80%. Doanh nghieäp öôùc tính neáu huy ñoäng heát 100% coâng suaát thì caàn phaûi coù moät löôïng nguyeân lieäu döï tröõ caàn thieát trò giaù 200 trieäu ñoàng. Nhö vaäy, löôïng nguyeân lieäu caàn thieát töông öùng cho töøng naêm laø: Naêm thöù 0 1 2 3 4 5 6 7 Löôïng nguyeân lieäu 0 120 140 140 190 190 190 160 cho caùc naêm Löôïng thay ñoåi +120 +20 0 +50 0 0 -30 So vôùi naêm tröôùc Löu kim veà -120 -20 0 -50 0 0 +30 160 nguyeân lieäu ¾ Doøng löu kim vay vaø traû nôï vay Voán ñi vay laø löu kim thu vaøo. Caùc khoaûn traû nôï vaø laõi vay laø löu kim chi ra. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 70 Ví duï: Doanh nghieäp vay 90 trieäu ñeå boå sung voán cho döï aùn, thôøi haïn vay 3 naêm, laõi suaát 10%/naêm, cuoái naêm traû nôï goác 30 trieäu, laõi tính treân soá nôï goác coøn laïi. Naêm thöù 0 1 2 3 Nôï goác coøn laïi 90 60 30 0 Traû nôï goác - 30 30 30 Laõi vay - 9 6 3 Löu kim +90 -39 -36 -33 * Doøng löu kim hoaït ñoäng (Operation Cash Flows - OCF). Doøng löu kim hoaït ñoäng ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû doanh thu vaø chi phí cuûa döï aùn trong caùc naêm hoaït ñoäng trong voøng ñôøi döï aùn. Döïa treân lôøi roøng sau thueá thu nhaäp doanh nghieäp theå hieän treân baûng döï truø lôøi loã, thöïc hieän moät soá ñieàu chænh ñeå coù ñöôïc doøng löu kim hoaït ñoäng. Coâng thöùc xaùc ñònh doøng löu kim hoaït ñoäng cuûa döï aùn cho töøng naêm nhö sau (löu yù raèng ñaây laø söï thay ñoåi veà löu kim hoaït ñoäng, töùc laø söï so saùnh giöõa tröôøng hôïp coù thöïc hieän vaø khoâng thöïc hieän döï aùn). ∆OCF = (∆R − ∆E − ∆D − Ik )× (1− rT ) + ∆D + Ik ∆OCF - Thay ñoåi veà löu kim hoaït ñoäng (Operation Cash Flows). ∆R - Thay ñoåi veà doanh thu (Revenue). ∆E - Thay ñoåi veà chi phí (Expenses). Löu yù khoâng bao goàm chi phí khaáu hao. ∆D - Thay ñoåi veà khaáu hao (Depreciation). Ik - Laõi phaûi traû cho voán vay ñaàu tö naêm thöù k (Interest). rt - Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp (Tax Rate). Caùc thaønh phaàn trong doanh thu bao goàm doanh thu töø caùc loaïi saûn phaåm chính, saûn phaåm phuï, pheá lieäu thu hoài, Caùc thaønh phaàn trong chi phí hoaït ñoäng bao goàm chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp, lao ñoäng tröïc tieáp, chi phí nhieân lieäu, ñieän, chi phí quaûn lyù phaân xöôûng, quaûn lyù doanh nghieäp, chi phí baùn haøng, * Doøng löu kim thuaàn (Net Cash Flows - NCF) Sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc doøng löu kim ñaàu tö vaø doøng löu kim hoaït ñoäng, ta coù coâng thöùc xaùc ñònh doøng löu kim thuaàn nhö sau: ∆NCF = ∆ICF + ∆OCF 2. Suaát thu hoài voán ñoøi hoûi toái thieåu. (MINIMUM REQUIRED RATE OF RETURN - MRRR) Yeáu toá “Giaù trò theo thôøi gian cuûa ñoàng tieàn” trong tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû döï aùn ñaàu tö ñöôïc giaûi quyeát baèng Suaát thu hoài voán ñoøi hoûi toái thieåu (MRRR) hay coøn goïi laø laõi suaát tính toaùn. Vieäc xaùc ñònh laõi suaát tính toaùn cho caùc döï aùn ñaàu tö cuûa moãi doanh nghieäp laø moät vaán ñeà raát phöùc taïp. Tuy nhieân, laõi suaát naøy laïi caàn phaûi ñöôïc xaùc ñònh tröôùc khi coù theå tính toaùn ñöôïc hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. a. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán laõi suaát tính toaùn. - Moãi nguoàn voán ñöôïc söû duïng ñeàu phaûi traû moät khoaûn cho quyeàn söû duïng nguoàn voán ñoù ñöôïc goïi laø chi phí söû duïng voán (Cost of Capital). Nguoàn voán Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 71 ñaàu tö cho moät döï aùn coù theå ñöôïc hình thaønh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, do ñoù yeáu toá ñaàu tieân aûnh höôûng ñeán laõi suaát tính toaùn laø cô caáu nguoàn voán ñaàu tö vaø chi phí söû duïng cuûa moãi loaïi voán. - Möùc sinh lôøi cuûa phöông aùn söû duïng voán coù lôïi nhaát maø khoâng ñöôïc choïn do ñaõ löïa choïn döï aùn. Ñaây chính laø chi phí cô hoäi cuûa vieäc söû duïng voán vaøo muïc ñích toái öu nhaát. - Möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc döï aùn khaùc nhau laø khaùc nhau, ruûi ro caøng lôùn thì yeâu caàu tyû suaát lôïi nhuaän phaûi caøng cao. Nhö vaäy, döï aùn coù möùc ñoä ruûi ro caøng lôùn thì laõi suaát tính toaùn cuõng caøng phaûi lôùn vaø ngöôïc laïi. - Tyû leä laïm phaùt cuõng aûnh höôûng ñeán laõi suaát tính toaùn. Neáu tyû leä laïm phaùt cao, nhaø ñaàu tö phaûi taêng laõi suaát tính toaùn cuûa döï aùn ñeå ñaûm baûo laõi suaát tính toaùn thöïc teá döông trong töông lai. Ví duï: Moät döï aùn ñaàu tö coù thôøi haïn 3 naêm, muoán ñaït ñöôïc laõi suaát thöïc laø 8%/naêm thì laõi suaát ñöa vaøo tính toaùn phaûi laø bao nhieâu neáu bieát tyû leä laïm phaùt töông öùng cuûa caùc naêm 1, 2, 3 laø 3%, 4% vaø 3,5%. Theo coâng thöùc Fisher: k k (1 + in ) ()1 + ir = ()1 + r1 (1 + r2 ) (1 + rk ) Trong ñoù: ir laø laõi suaát thöïc sau khi ñaõ loaïi boû yeáu toá laïm phaùt. in laø laõi suaát danh nghóa chöa xeùt ñeán laïm phaùt. rk laø tyû leä laïm phaùt naêm thöù k. Ta coù: (1+ i )3 ()1+ 0,08 3 = n ()1+ 0,03 (1+ 0,04)(1+ 0,035) Vaäy in = 11,78%/naêm (laõi suaát ñöa vaøo tính toaùn). b. Chi phí söû duïng voán thaønh phaàn. - Chi phí söû duïng voán vay sau thueá: Vieäc tính chi phí söû duïng voán vay sau thueá laø do laõi vay phaûi traû ñöôïc tính vaøo chi phí hôïp lyù, hôïp leä khi xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá thu nhaäp doanh nghieäp laøm cho thueá thu nhaäp doanh nghieäp giaûm xuoáng. * k d = k d × ()1 − rt kd - Laõi suaát nôï vay (laõi suaát thöïc naêm) rt - Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp - Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi: D p k p = Pp Dp - Coå töùc haøng naêm cuûa coå phieáu öu ñaõi Pp - Giaù thuaàn phaùt haønh coå phieáu öu ñaõi (Giaù baùn tröø ñi chi phí phaùt haønh) Ví duï: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 72 Giaù baùn coå phieáu öu ñaõi laø 100$, tyû leä chi phí phaùt haønh moãi coå phieáu laø 2% giaù baùn, coå töùc haøng naêm chia cho moãi coå phieáu laø 10$. Nhö vaäy, chi phí söû duïng voán coå D p 10 phaàn öu ñaõi laø: k p = = = 10 ,20 % P p 100 × 98 % - Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng coù nguoàn laø thu nhaäp giöõ laïi: D ()1 + g k = 0 + g e P ke - Chi phí söû duïng voán coå phaàn coù nguoàn laø thu nhaäp giöõ laïi D0 - Coå töùc naêm nay cuûa moät coå phieáu thöôøng P - Giaù trò thò tröôøng cuûa moät coå phieáu thöôøng g - Tyû leä taêng tröôûng kyø voïng cuûa coå töùc - Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng coù nguoàn töø phaùt haønh môùi: D ()1 + g k = 0 + g s P − F ks - Chi phí söû duïng voán coå phaàn coù nguoàn laø thu nhaäp giöõ laïi D0 - Coå töùc naêm vöøa qua cuûa moät coå phieáu thöôøng P - Giaù trò thò tröôøng cuûa moät coå phieáu thöôøng F - Chi phí phaùt haønh moät coå phieáu thöôøng g - Tyû leä taêng tröôûng kyø voïng cuûa coå töùc Ngoaøi ra coøn moät soá phöông phaùp ñeå xaùc ñònh chi phí voán coå phaàn thöôøng nhö sau: - Laõi suaát khoâng ruûi ro + Phí suaát ruûi ro: k e = r f + rp ke- Chi phí voán coå phaàn thöôøng cuûa doanh nghieäp. rf - Laõi suaát khoâng ruûi ro laáy baèng laõi suaát coâng traùi laø laõi suaát ñöôïc nhaø nöôùc ñaûm baûo chaéc chaén. rp - Phí suaát ruûi ro: rp = p1 + p2 p1 - Laø phaàn ñeå buø tröø ruûi ro do mua traùi phieáu cuûa doanh nghieäp thay vì mua coâng traùi, ñöôïc ño baèng phaàn vöôït cuûa laõi suaát traùi phieáu doanh nghieäp so vôùi laõi suaát coâng traùi. p2 - Laø phí suaát phuï theâm ñeå buø tröø ruûi ro do mua coå phieáu thay vì mua traùi phieáu cuûa doanh nghieäp. Loaïi ruûi ro naøy sinh ra khi mua coå phieáu doanh nghieäp thay vì mua traùi phieáu thöôøng ñöôïc laáy baèng 4%. Theo kinh nghieäm, ñoù laø khoaûng caùch giöõa möùc sinh lôøi trung bình treân caùc coå phieáu so vôùi möùc sinh lôøi trung bình treân caùc traùi phieáu do doanh nghieäp. Nhö vaäy: k e = r f + p1 + p 2 Ví duï: Neáu laõi suaát coâng traùi laø 6%/naêm, laõi suaát traùi phieáu cuûa doanh nghieäp laø 10%/naêm thì phí suaát ruûi ro rp khi mua coå phieáu doanh nghieäp thay vì mua coâng traùi laø: rp = p1 + p2 = (10% − 6%)+ 4% = 8% Nhö vaäy, chi phí voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp laø Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 73 k e = r f + p1 + p 2 = 6% + 8% = 14% - Moâ hình ñònh giaù voán taøi saûn: k e = r f + β (k m − r f ) ke- Chi phí voán coå phaàn thöôøng cuûa doanh nghieäp. rf - Laõi suaát khoâng ruûi ro. β - Heä soá β ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc coâng ty moâi giôùi thò tröôøng chöùng khoaùn km - Suaát thu hoài trung bình cuûa coå phieáu thöôøng cuûa taát caû caùc doanh nghieäp tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn Theo moâ hình naøy ngöôøi ta xeùt ñeán söï cheânh leäch ruûi ro giöõa caùc chöùng khoaùn thöôøng vôùi coâng traùi vaø giöõa coå phieáu cuûa doanh nghieäp vôùi coå phieáu thöôøng trung bình cuûa caùc doanh nghieäp khaùc treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Söï cheânh leäch ruûi ro giöõa caùc chöùng khoaùn thöôøng so vôùi coâng traùi ñöôïc ño baèng phaàn cheânh leäch giöõa suaát thu hoài trung bình cuûa coå phieáu thöôøng taát caû caùc doanh nghieäp vôùi laõi suaát phi ruûi ro (km – rf); söï cheânh leäch ruûi ro giöõa coå phieáu thöôøng cuûa doanh nghieäp vôùi coå phieáu thöôøng cuûa taát caû caùc doanh nghieäp khaùc ñöôïc ño baèng heä soá β. Ví duï: Giaû söû laõi suaát coâng traùi laø 6%/naêm, suaát thu hoài trung bình cuûa caùc coå phieáu thöôøng laø 15%/naêm vaø doanh nghieäp coù heä soá β = 0,5. Chi phí voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp laø: k e = 6% + 0,5 × ()15% − 6% = 10,5% Neáu doanh nghieäp coù heä soá β = 1,0 thì chi phí voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp laø: k e = 6% + 1,0 × ()15% − 6% = 15% Neáu doanh nghieäp coù β = 1,5 thì chi phí voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp laø: k e = 6% + 1,5 × ()15% − 6% = 19,5% Thöôøng thì keát quaû tính toaùn theo moãi phöông phaùp laø khaùc nhau cho neân caùc doanh nghieäp thöôøng duøng caû 3 phöông phaùp sau ñoù ñieàu chænh caùc keát quaû ñeå coù ñöôïc moät con soá thích hôïp nhaát. c. Chi phí söû duïng voán trung bình tyû troïng. Sau khi xaùc ñònh ñöôïc chi phí söû duïng caùc loaïi voán thaønh phaàn, chi phí söû duïng chung cho taát caû caùc loaïi voán seõ ñöôïc tính baèng phöông phaùp trung bình tyû troïng: * WACC = Wd × k d + W p × k p + We × k e + Ws × k s WACC - Chi phí voán trung bình tyû troïng. Wd - Tyû troïng voán vay trong cô caáu voán toái öu. Wp - Tyû troïng voán coå phaàn öu ñaõi trong toång voán. We - Tyû troïng voán coå phaàn thöôøng coù nguoàn töø thu nhaäp giöõ laïi. Ws - Tyû troïng voán coå phaàn thöôøng coù nguoàn töø phaùt haønh môùi. Chuù yù: - Chi phí trung bình cuûa caùc loaïi voán vay cuõng ñöôïc tính theo phöông phaùp trung bình tyû troïng. Ví duï: Doanh nghieäp vay ngaén haïn ngaân haøng A 100 trieäu ñoàng vôùi laõi suaát 9%/naêm gheùp laõi haøng thaùng, vay daøi haïn ngaân haøng B 300 trieäu ñoàng vôùi laõi suaát 12%/naêm, vay daøi haïn ngaân haøng B 800 trieäu Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 74 ñoàng vôùi laõi suaát 12,5%/naêm. Nhö vaäy, chi phí voán vay trung bình tröôùc thueá laø: s 12 ⎡⎛ 9% ⎞ ⎤ ⎢⎜1 + ⎟ − 1⎥ ×100 + 12% × 300 + 12,5% × 800 ⎣⎢⎝ 12 ⎠ ⎦⎥ = 12,12% /naêm 100 + 300 + 800 - WACC seõ thay ñoåi theo möùc voán huy ñoäng. Ví duï: Doanh nghieäp muoán huy ñoäng voán ñeå thay theá moät daây chuyeàn saûn xuaát cuõ vôùi cô caáu voán huy ñoäng goàm 40% laø voán vay. Doanh nghieäp döï tính seõ traû laõi 12%/naêm cho moãi traùi phieáu vaø ñoùng thueá tôùi 35% lôïi nhuaän. Laõi suaát coâng traùi cuûa kho baïc hieän nay laø 8%. Naêm vöøa qua doanh nghieäp traû coå töùc cho moãi coå phieáu laø 20$, giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu thöôøng naøy laø 200$. Doanh nghieäp cuõng öôùc tính ñöôïc tyû leä taêng tröôûng kyø voïng cuûa coå töùc laø 5% moãi naêm, trong khi ñoù möùc thu lôïi trung bình haøng naêm cuûa caùc coå phaàn cuûa caùc coâng ty khaùc laø 14%. Heä soá β laø 1,25. Haõy xaùc ñònh chi phí voán trung bình tyû troïng cuûa doanh nghieäp. Chi phí laõi vay cuûa coâng ty laø: * k d = k d × ()1 − rt = 12% × (1 − 35%) = 7,8% /naêm Chi phí voán coå phaàn: D (1 + g ) 20(1 + 5%) k = 0 + g = + 5% = 15,5% e P 200 Hoaëc k e = r f + rp = r f + p1 + p 2 = 8% + (12% − 8%) + 4% = 16% Hoaëc k e = r f + β (k m − r f )= 8% + 1,25(14% − 8%) = 17,5% Chi phí voán trung bình tyû troïng cuûa doanh nghieäp: * WACC max = Wd × k d + We × k e max = 40% × 7,8% + 60% ×17,5% = 13,62% d. Chi phí söû duïng voán bieân teá. Chi phí voán trung bình tyû troïng cuûa doanh nghieäp ôû phaàn treân ñöôïc tính trong ñieàu kieän cô caáu nguoàn voán cuûa doanh nghieäp khoâng thay ñoåi. Khi nhu caàu voán ñaàu tö taêng leân, cô caáu caùc nguoàn voán coù theå thay ñoåi vaø chi phí söû duïng töøng nguoàn voán cuõng coù theå thay ñoåi, do ñoù chi phí söû duïng voán trung bình cuõng thay ñoåi theo. Thöïc teá, doanh nghieäp seõ söû duïng caùc nguoàn voán coù chi phí thaáp nhaát, sau ñoù môùi söû duïng ñeán caùc nguoàn voán coù chi phí cao hôn. Vì vaäy, khi nhu caàu veà voán ñaàu tö taêng leân, caàn thieát phaûi xeùt ñeán chi phí söû duïng voán bieân teá, ñoù laø chi phí söû duïng cuûa ñoàng voán cuoái cuøng cho nhu caàu voán ñaàu tö. Xeùt ví duï sau: Doanh nghieäp coù caùc cô hoäi huy ñoäng voán nhö sau: Voán vay: Neáu nhu caàu voán ≤ 100 trieäu thì laõi suaát laø 12%/naêm. Neáu 100 trieäu 150 trieäu thì laõi suaát laø 15%/naêm. Töø voán coå phaàn öu ñaõi: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 75 Neáu nhu caàu voán ≤ 50 trieäu thì chi phí phaùt haønh laø 5%. Neáu nhu caàu voán > 50 trieäu thì chi phí phaùt haønh laø 10%. Giaù trò thò tröôøng cuûa CPÖÑ laø 100.000$, coå töùc CPÖÑ laø 15%. Töø voán coå phaàn thöôøng: Thu nhaäp giöõ laïi döï tính trong naêm laø 70 trieäu. Neáu nhu caàu voán ≤ 100 trieäu thì chi phí phaùt haønh laø 5%. Neáu nhu caàu voán > 100 trieäu thì chi phí phaùt haønh laø 10%. Giaù trò thò tröôøng cuûa CPTT laø 150.000$, coå töùc CPTT naêm vöøa qua laø 20.000$ moãi coå phieáu, döï tính tyû leä taêng trôûng kyø voïng cuûa coå töùc laø 7%/naêm. Doanh nghieäp döï kieán cô caáu voán: voán vay 30%, voán CPÖÑ 15%, voán CPTT 55%. Thueá suaát thueá TNDN laø 35%. Haõy xaùc ñònh: Caùc chi phí voán thaønh phaàn coù theå coù. Caùc möùc nhu caàu voán maø taïi ñoù WACC thay ñoåi vaø giaù trò WACC töông öùng. Vôùi voán vay: * Neáu nhu caàu voán ≤ 100 trieäu: k d =12% × (1− 35%) = 7,8% /naêm Neáu 100 trieäu 150 trieäu: k d =15% × (1 − 35%) = 9,75% /naêm Caùc möùc toång voán töông öùng maø taïi ñoù chi phí laõi vay thay ñoåi: 100 = 333 trieäu vaø 150 = 500 trieäu 30% 30% Vôùi voán CPÖÑ: Neáu nhu caàu voán ≤ 50 trieäu: D p 100.000 ×15% k p = = = 15,79% /naêm Pp 100.000()1 − 0,05 Neáu nhu caàu voán > 50 trieäu: D p 100.000 ×15% k p = = = 16,67% /naêm Pp 100.000()1 − 0,10 Möùc toång voán maø taïi ñoù chi phí voán CPÖÑ thay ñoåi: 50 = 333 trieäu 15% Vôùi voán CPTT: Neáu nhu caàu voán ≤ 70 trieäu: D (1 + g ) 20.000(1 + 7%) k = 0 + g = + 7% = 21,27% /naêm e P 150.000 Neáu 70 trieäu 100 trieäu: D (1 + g ) 20.000(1 + 7%) k = 0 + g = + 7% = 22,85% /naêm s P − F 150.000(1 − 0,10) Caùc möùc toång voán töông öùng maø taïi ñoù chi phí voán CPTT thay ñoåi: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 76 70 = 127 trieäu vaø 170 = 309 trieäu 55% 55% Nhö vaäy coù 4 möùc nhu caàu voán maø taïi ñoù WACC thay ñoåi laø: 127 trieäu, 309 trieäu, 333 trieäu vaø 500 trieäu. Laäp baûng tính nhö sau: * Nhu caàu voán k d Kp ke, ks WACC Töø 0 ñeán 127 trieäu 7,80% 15,79% 21,27% 16,41% Töø 127 trieäu ñeán 309 trieäu 7,80% 15,79% 22,02% 16,82% Töø 310 trieäu ñeán 333 trieäu 7,80% 15,79% 22,85% 17,28% Töø 334 trieäu ñeán 500 trieäu 8,45% 16,67% 22,85% 17,60% Treân 500 trieäu 9,75% 16,67% 22,85% 17,99% Treân cô sôû bieåu ñoà hoaïch ñònh ngaân quyõ, doanh nghieäp coù theå löïa choïn caùc döï aùn cuûa mình moät caùch toái öu. Giaû söû doanh nghieäp coù caùc cô hoäi ñaàu tö sau: Nhu caàu voán IRR (trieäu ñoàng) (%) Döï aùn I 150 19 Döï aùn II 210 17 Döï aùn III 50 25 Döï aùn IV 120 22 Ta coù bieåu ñoà hoaïch ñònh ngaân quyõ nhö sau: 30% . . 50 trieäu . 25% . Döï aùn III 170 . trieäu . Döï aùn IV 320 . trieäu . Döï aùn I 530 . trieäu . 20% Döï aùn II . . . . . . . 0 100 200 Caùc döï aùn ñöôïc löïa choïn laø Döï aùn I, Döï aùn III, vaø Döï aùn IV. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 77 e. Laõi suaát tính toaùn (MRRR). Thöïc teá ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông phaùp xaùc ñònh laõi suaát tính toaùn nhö sau: - Xaùc ñònh chi phí söû duïng voán trung bình tyû troïng cuûa doanh nghieäp. - Tuyø theo ñaùnh giaù cuûa nhaø ñaàu tö veà möùc ñoä ruûi ro cuûa döï aùn maø xaùc ñònh möùc laõi suaát buø tröø cho ruûi ro naøy. - MRRR = WACC + rr (rr laø laõi suaát buø tröø ruûi ro). 3. Caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaà tö. a. Thôøi gian hoaøn voán (Payback Period - PP). Thôøi gian hoaøn voán cuûa döï aùn laø khoaûng thôøi gian ñeå thu hoài laïi voán ñaàu tö ban ñaàu. Theo phöông phaùp naøy thì thôøi gian hoaøn voán caøng ngaén, döï aùn caøng ñöôïc ñaùnh giaù toát. Ñeå aùp duïng phöông phaùp naøy, tröôùc heát nhaø ñaàu tö phaûi xaùc ñònh tröôùc thôøi gian hoaøn voán toái ña coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Döï aùn naøo coù thôøi gian thu hoài voán daøi hôn thôøi gian noùi treân seõ khoâng ñöôïc chaáp nhaän vaø ngöôïc laïi. * Thôøi gian hoaøn voán giaûn ñôn. Chaúng haïn moät döï aùn coù voán ñaàu tö ban ñaàu 900 trieäu ñoàng, löu kim thuaàn moãi naêm laø 300 trieäu thì thôøi gian hoaøn voán laø 3 naêm. Xeùt moät ví duï khaùc: Doøng löu kim thuaàn cuûa moät döï aùn ñaõ ñöôïc xaùc ñònh nhö döôùi ñaây: Naêm 0 1 2 3 4 NCF (trieäu ñoàng) -1.500 400 600 600 500 Thu hoài thuaàn tích luyõ ñeán cuoái naêm thöù 2 laø: 400 + 600 = 1.000 1.500 voán ñaàu tö ban ñaàu. Nhö vaäy thôøi gian hoaøn voán naèm trong khoaûng giöõa naêm thöù 2 vaø naêm thöù 3. Thôøi gian hoaøn voán ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: - Voán ñaàu tö ban ñaàu: 1.500 trieäu ñoàng. - Thu hoài thuaàn tích luyõ ñeán cuoái naêm thöù 2: 1.000 trieäu ñoàng. - Löôïng voán ñaàu tö coøn chöa thu hoài heát: 1.500 – 1.000 = 500 trieäu ñoàng. - Thu hoài thuaàn naêm thöù 3: 600 trieäu ñoàng. Nhö vaäy trung bình moãi thaùng thu hoài laø: 600/12 = 50 trieäu ñoàng. - Soá thaùng cuûa naêm thöù 3 ñuû ñeå thu hoài laïi 500 trieäu ñoàng voán ñaàu tö chöa thu hoài heát laø: 500/50 = 10 thaùng. - Thôøi gian hoaøn voán: 2 naêm 10 thaùng. Thôøi gian hoaøn voán maø chuùng ta tính ôû treân laø thôøi gian hoaøn voán chöa xeùt ñeán chieát khaáu, töùc laø chöa xeùt ñeán giaù trò theo thôøi gian cuûa ñoàng tieàn. Döôùi ñaây chuùng ta seõ xem xeùt thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu cuûa döï aùn. * Thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu. Moät caùch khaùi quaùt, neáu moät döï aùn coù doøng löu kim thuaàn nhö döôùi ñaây thì thôøi gian hoaøn voán laø thôøi ñieåm k naøo ñoù treân truïc thôøi gian maø tính ñeán ñoù, toång hieän giaù caùc löu kim thu vaøo (caùc Ak > 0) baèng toång hieän giaù giaù trò tuyeät ñoái caùc löu kim chi ra (caùc Ak < 0) ôû giai ñoaïn ñaàu. Löu yù: hieän giaù coù nghóa laø ñöa caùc giaù trò cuûa Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 78 doøng löu kim xuaát hieän ôû caùc thôøi ñieåm khaùc nhau veà thôøi ñieåm 0 treân truïc thôøi gian thoâng qua laõi suaát tính toaùn. A0 A1 A2 A3 A4 A5 Ak An 0 1 2 3 4 5 k n Phöông phaùp xaùc ñònh thôøi gian hoaøn voán: Ñaët y = f(k) laø haøm soá chæ toång giaù trò cuûa doøng löu kim thuaàn tính ñeán thôøi ñieåm k treân truïc thôøi gian vôùi suaát chieát khaáu tính toaùn i. Xaùc ñònh k1 vaø k2 (k1, k2 laø 2 soá nguyeân lieân tieáp vaø k1 0. Söû duïng phöông phaùp ñöôøng thaúng ñi qua hai ñieåm K1(k1, f(k1)) vaø K2(k2, f(k2)) ñeå xaùc ñònh thôøi gian hoaøn voán k* thuoäc khoaûng (k1,k2) sao cho f(k*) = 0 (giao ñieåm cuûa ñoà thò haøm soá f(k) vôùi truïc hoaønh). Ví duï: Giaû söû ñaõ xaùc ñònh ñöôïc doøng löu kim thuaàn cuûa moät döï aùn nhö sau: –500 –100 300 280 200 200 200 110 –50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Haõy xaùc ñònh thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu bieát MRRR = 10%/naêm. Giaûi: Ñaët y = f(k) laø haøm soá chæ toång giaù trò cuûa doøng löu kim thuaàn cuûa döï aùn tính ñeán thôøi ñieåm k vôùi suaát chieát khaáu i = 10%/naêm. f(0) = –500 f(1) = –500 x (1 + 0,10) – 100 = –650 f(2) = –500 x (1 + 0,10)2 – 100 x (1 + 0,10) + 300 = –415 f(3) = –500 x (1 + 0,10)3 – 100 x (1 + 0,10)2 + 300 x (1 + 0,10) + 180 = –176,5 f(4) = f(3) x (1 + 0,10) + 150 = 5,85 Nhö vaäy 3 naêm < k* < 4 naêm Goïi y = ak + b laø ñöôøng thaúng ñi qua hai ñieåm K3(3; –176,5) vaø K4(4; 5,85). Caùc heä soá a vaø b ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: 5,85 + 176,5 a = =182,35 4 − 3 b = 5,85 − 182,35 × 4 = −723,55 − b 723,55 k* = = = 3,97 naêm a 182,35 Chuù yù: thôøi gian hoaøn voán chæ tính ñeán thaùng, khoâng caàn tính ñeán ngaøy. Coù theå söû duïng coâng thöùc sau ñeå tính thôøi gian hoaøn voán: k × f ()k + k × f (k ) k* = 1 2 2 1 f ()k1 + f ()k 2 Trong ví duï treân ta tính ñöôïc: 3× 5,85 + 4 ×176,5 k* = = 3,97 naêm 176,5 + 5,85 Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán: - Chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán ñaàu tö khoâng ñaùnh giaù phaàn thu nhaäp ôû caùc naêm sau thôøi kyø hoaøn voán. Moät döï aùn coù thôøi gian hoaøn voán daøi hôn chöa chaéc ñaõ keùm hieäu quaû hôn moät döï aùn khaùc coù thôøi gian hoaøn voán ngaén hôn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 79 - Ñaëc bieät vôùi thôøi gian hoaøn voán giaûn ñôn thì phöông phaùp naøy coøn khoâng xeùt ñeán keát caáu cuûa doøng löu kim theo thôøi gian trong thôøi kyø hoaøn voán. Theá nhöng neáu khoâng xeùt ñeán thôøi gian hoaøn voán cuûa döï aùn thì chuùng ta ñaõ boû qua yeáu toá ruûi ro khi ñaùnh giaù, thaåm ñònh döï aùn. Roõ raøng, moät döï aùn coù thôøi gian hoaøn voán nhanh seõ haïn cheá ñöôïc nhieàu ruûi ro. Ngoaøi ra phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán coù caùc öu ñieåm sau: ñôn giaûn, deã söû duïng; ñoä tin caäy töông ñoái cao do thôøi kyø hoaøn voán ñaàu tö laø nhöõng naêm ñaàu hoaït ñoäng, ñoä ruûi ro thaáp hôn nhöõng naêm sau. Do ñoù, phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù sô boä döï aùn, laø chæ tieâu baét buoäc phaûi tính toaùn khi laäp döï aùn ñaàu tö. b. Hieän giaù thu hoài thuaàn NPV (Net Present Value - NPV). Coâng thöùc tính NPV: n −k NPV = ∑ Ak ()1+ i k =0 n n−k (Coù theå tính NFV = ∑ Ak ()1+ i vôùi yù nghóa töông töï). k =0 Ví duï: Laáy laïi soá lieäu cuûa ví duï treân, NPV ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: –500 –100 300 280 200 200 200 110 0 –50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 100 300 280 200 200 200 110 50 NPV = −500 − + + + + + + − = 274,197 1,1 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 Khi NPV = 0, baûn thaân döï aùn ñaõ buø ñaép veà giaù trò cuûa tieàn teä theo thôøi gian bao goàm caû chi phí söû duïng voán vaø ruûi ro vì trong suaát chieát khaáu tính toaùn ñaõ bao goàm caû hai yeáu toá naøy. Coù nghóa laø döï aùn ñaõ trang traûi vöøa ñuû caùc khoaûn chi phí cho vieäc söû duïng caùc nguoàn voán khaùc nhau vaø caû phaàn thu nhaäp buø tröø yeáu toá ruûi ro. Khi suaát chieát khaáu tính toaùn cuûa döï aùn taêng leân, NPV cuûa döï aùn giaûm ñi. Ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa treân ñoà thò nhö döôùi ñaây. NP f(i) 0 i (%) f(i) laø haøm soá cuûa NPV theo suaát chieát khaáu i. Ñoà thò haøm soá naøy seõ caét truïc hoaønh taïi moät ñieåm, vôùi suaát chieát khaáu i* taïi ñieåm naøy NPV = 0. ñaây chính laø suaát thu hoài noäi boä cuûa döï aùn (IRR) seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau. Vôùi caùc döï aùn ñoäc laäp, vieäc ñaùnh giaù döï aùn theo phöông phaùp NPV raát ñôn giaûn, phuï thuoäc vaøo giaù trò NPV tính ñöôïc: - Neáu NPV > 0: chaáp nhaän döï aùn. - Neáu NPV < 0: loaïi boû döï aùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 80 - Neáu NPV = 0: vieäc coù chaáp nhaän döï aùn hay khoâng tuyø thuoäc vaøo quyeát ñònh cuûa nhaø ñaàu tö. Khi phaûi so saùnh choïn löïa moät trong nhieàu phöông aùn loaïi tröø nhau, vieäc ñaùnh giaù döï aùn döïa treân phöông phaùp NPV trôû neân phöùc taïp hôn. ¾ Tröôøng hôïp caùc döï aùn ñaàu tö coù tuoåi thoï baèng nhau Khi khoâng coù söï haïn cheá veà nguoàn voán ñaàu tö vaø quy moâ voán ñaàu tö cuûa caùc döï aùn khoâng cheânh leäch nhau nhieàu, döï aùn naøo coù NPV lôùn hôn seõ ñöôïc choïn. Tuy nhieân, moät döï aùn ñaàu tö coù NPV lôùn hôn so vôùi döï aùn ñaàu tö khaùc coù theå laø do quy moâ ñaàu tö cuûa döï aùn thöù nhaát lôùn hôn nhieàu so vôùi döï aùn thöù hai. Ví duï: Giaû söû coù 2 döï aùn löïa choïn sau (MRRR = 10%/naêm) Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 NPV Döï aùn I -100.000 80.000 50.000 14.050 Döï aùn II -1.000.000 600.000 580.000 24.793 Döï aùn II coù NPV lôùn hôn so vôùi döï aùn I, nhöng voán ñaàu tö cho döï aùn II quaù lôùn: gaáp 10 laàn so vôùi döï aùn I trong khi quy moâ doanh lôïi thu ñöôïc khoâng töông xöùng: chæ gaáp 1,8 laàn. Vaäy coù neân choïn döï aùn II hay khoâng. Quyeát ñònh cuûa nhaø ñaàu tö luùc naøy caàn ñöôïc döïa treân vieäc xem xeùt theâm caùc chæ tieâu khaùc. Do ñoù neáu coù söï haïn cheá veà nguoàn voán ñaàu tö thì seõ phaûi xem xeùt caû hai khía caïnh: hieän giaù thu hoài thuaàn vaø hieäu quaû sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö, baèng caùch phaân tích caû chæ tieâu NPV vaø IRR hay laø moät söï phaân tích keát hôïp giöõa NPV vaø PI. ¾ So saùnh caùc döï aùn coù tuoåi thoï khaùc nhau Khi so saùnh hai hay nhieàu döï aùn ñaàu tö loaïi tröø nhau theo phöông phaùp NPV maø caùc döï aùn ñaàu tö coù tuoåi thoï khaùc nhau thì phaûi ñöa chuùng veà cuøng moät ñoä daøi thôøi gian baèng caùch laáy BSCNN cuûa tuoåi thoï taát caû caùc döï aùn ñaàu tö. Ví duï: Doanh nghieäp döï ñònh ñaàu tö moät daây chuyeàn saûn xuaát môùi. Coù hai nhaø cung caáp A vaø B chaøo giaù, doanh nghieäp phaûi choïn moät trong hai daây chuyeàn. Caùc doøng löu kim thuaàn cuûa hai phöông aùn tính toaùn ñöôïc nhö sau (ñôn vò tính laø trieäu ñoàng): Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Döï aùn A -650 390 390 - Döï aùn B -980 410 410 410 Doanh nghieäp neân mua daây chuyeàn naøo neáu MRRR = 10%/naêm? BSCNN cuûa tuoåi thoï 2 döï aùn laø 6 naêm. Laäp baûng tính nhö sau: Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 Naêm 6 Döï aùn A -650 390 390 -650 390 390 -650 390 390 Toång -650 390 -260 390 -260 390 390 Döï aùn B -980 410 410 410 -980 410 410 410 Toång -980 410 410 -570 410 410 410 Tính NPV cuûa hai phöông aùn vôùi doøng löu kim thuaàn ñöôïc xaùc ñònh trong 6 naêm. NPVA = 67,403 trieäu ñoàng Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 81 NPVB = 69,368 trieäu ñoàng Do NPV cuûa döï aùn B lôùn hôn döï aùn A neân döï aùn B ñöôïc choïn. Chuù yù: - Ñeå thöïc hieän so saùnh nhö treân, caàn ñöa ra moät soá giaû thieát veà caùc chu kyø tieáp theo cuûa caùc döï aùn: thöù nhaát, döï aùn ñang xem xeùt vaãn caàn thieát trong khoaûng thôøi gian baèng BSCNN cuûa tuoåi thoï caùc döï aùn; thöù hai, doøng löu kim thuaàn cuûa caùc döï aùn khoâng thay ñoåi trong caùc chu kyø tieáp theo cuûa noù. - Trong moät soá tröôøng hôïp ngöôøi ta coù theå thöïc hieän ñaàu tö boå sung khaùc vôùi ñaàu tö tröôùc. Vì neáu chaúng haïn moät döï aùn coù tuoåi thoï laø 6 naêm vaø döï aùn thöù hai coù tuoåi thoï laø 7 naêm thì vieäc tính theo BSCNN laø 42 naêm thì roõ raøng caùc giaû thieát treân khoâng hôïp lyù. Giaû söû nhu caàu thò tröôøng ñoøi hoûi veà moät loaïi saûn phaåm trong 10 naêm, doanh nghieäp coù hai döï aùn loaïi tröø nhau A vaø B, döï aùn A coù thôøi haïn 7 naêm, döï aùn B laø 10 naêm, neáu thöïc hieän döï aùn A thì naêm thöù 7 phaûi thöïc hieän ñaàu tö boå sung vaø thôøi haïn cuûa ñaàu tö boå sung naøy laø 3 naêm. Ví duï: So saùnh hai döï aùn ñaàu tö coù doøng löu kim thuaàn döôùi ñaây. Suaát chieát khaáu i = 10%/naêm (ñôn vò tính: trieäu ñoàng): Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 Döï aùn I -100 30 40 30 20 20 Döï aùn II -60 25 25 25 Döï aùn II phaûi ñaàu tö boå sung vaøo cuoái naêm thöù 3. Doøng löu kim thuaàn ñaàu tö boå sung cho döï aùn II laø: –70, 30, 65. Laäp baûng tính: Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 Döï aùn I -100 30 40 30 20 20 Döï aùn II -60 25 25 25 Ñaàu tö boå sung döï aùn II -70 30 65 Döï aùn IIBS -60 25 25 -45 30 65 NPVI = 8,949 trieäu ñoàng NPVII = 10,430 trieäu ñoàng Nhö vaäy, neáu xeùt ñeán ñaàu tö boå sung thì döï aùn II toát hôn döï aùn I vì NPVII >NPVI vaø do ñoù döï aùn IIBS ñöôïc choïn. ¾ Löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö theo phöông phaùp NPV trong ñieàu kieän nguoàn voán bò giôùi haïn Caùc phöông phaùp löïa choïn caùc döï aùn ñeà caäp ôû treân ñöôïc aùp duïng vôùi ñieàu kieän khoâng bò haïn cheá veà nguoàn voán ñaàu tö, do ñoù doanh nghieäp seõ chaáp nhaän taát caû caùc döï aùn ñoäc laäp coù NPV > 0; hoaëc seõ choïn döï aùn naøo coù NPV lôùn nhaát trong soá caùc döï aùn loaïi tröø nhau. Tuy nhieân, neáu nguoàn voán ñaàu tö bò giôùi haïn thì doanh nghieäp seõ khoâng theå thöïc hieän taát caû caùc döï aùn ñoäc laäp coù NPV > 0 hoaëc döï aùn coù NPV lôùn nhaát maø quy moâ voán ñaàu tö quaù lôùn vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp. Trong tröôøng hôïp naøy, caàn coù phöông phaùp löïa choïn moät taäp hôïp caùc döï aùn trong phaïm vi giôùi haïn veà nguoàn voán sao cho NPV laø lôùn nhaát. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 82 Ví duï: Doanh nghieäp coù moät nguoàn voán giôùi haïn laø 100 trieäu ñoàng vaø doanh nghieäp coù caùc döï aùn ñaàu tö ñoäc laäp sau: Döï aùn I Döï aùn II Döï aùn III Döï aùn IV Döï aùn V Voán ñaàu tö 40 30 60 10 95 NPV 10 8 17 3 25 Doanh nghieäp coù theå coù caùc taäp hôïp döï aùn ñöôïc löïa choïn sau: - Döï aùn I + Döï aùn II + Döï aùn IV : Toång giaù trò NPV = 21 trieäu ñoàng - Döï aùn I + Döï aùn III : Toång giaù trò NPV = 27 trieäu ñoàng - Döï aùn II + Döï aùn III + Döï aùn IV : Toång giaù trò NPV = 28 trieäu ñoàng - Döï aùn V : Toång giaù trò NPV = 25 trieäu ñoàng Nhö vaäy, keát hôïp toái öu nhaát laø : Döï aùn II + Döï aùn III + Döï aùn IV Öu ñieåm cuûa phöông phaùp NPV: chæ tieâu hieän giaù thu hoài thuaàn cho bieát toång hieän giaù tieàn lôøi sau khi ñaõ hoaøn voán cuûa döï aùn, phöông phaùp NPV ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán. NPV laø moät tieâu chuaån hieäu quaû tuyeät ñoái coù xeùt ñeán giaù trò theo thôøi gian cuûa ñoàng tieàn, tính ñaày ñuû moïi khoaûn thu chi trong caû thôøi kyø hoaït ñoäng hoaëc thôøi kyø phaân tích cuûa döï aùn, vì vaäy, NPV laø tieâu chuaån ñeå choïn ra moät hoaëc moät soá döï aùn trong soá nhöõng döï aùn coù theå coù ñeå ñaït toång lôïi ích lôùn nhaát vôùi nhöõng nguoàn löïc giôùi haïn nhaát ñònh. Haïn cheá: chæ tieâu NPV phuï thuoäc vaøo suaát chieát khaáu ñöôïc choïn. Suaát chieát khaáu caøng lôùn thì NPV caøng nhoû vaø ngöôïc laïi. Vieäc xaùc ñònh suaát chieát khaáu sao cho phuø hôïp laø khoù khaên, nhaát laø khi thò tröôøng voán coù nhieàu bieán ñoäng. NPV cuõng chöa cho bieát möùc ñoä sinh lôøi cuûa baûn thaân döï aùn. Do ñoù, döï aùn tuy coù lôøi nhöng vaãn coù theå khoâng neân ñaàu tö vì möùc ñoä sinh lôøi thaáp. Ñeå khaéc phuïc caùc haïn cheá cuûa chæ tieâu hieän giaù thu hoài thuaàn NPV ngöôøi ta aùp duïng phöông phaùp suaát thu hoài noäi boä. c. Suaát thu hoài noäi boä IRR (Internal Rate of Return - IRR). Suaát thu hoài noäi boä cuûa moät döï aùn laø suaát thu hoài do baûn thaân döï aùn taïo ra. Noù cho bieát khaû naêng sinh lôøi cuûa baûn thaân döï aùn ñang xeùt. IRR cho thaáy möùc laõi suaát toái ña maø döï aùn coù theå chaáp nhaän ñöôïc, noù cho pheùp caùc nhaø phaân tích nhìn thaáy vôùi suaát chieát khaáu naøo thì döï aùn hoaøn voán - ñaây laø öu ñieåm ñaëc thuø cuûa phöông phaùp naøy. Haïn cheá cuûa chæ tieâu IRR laø noù khoâng cho thaáy quy moâ doanh lôïi cuûa döï aùn. Moät khoaûn thu nhaäp coù suaát thu hoài 50%/naêm neáu chæ vôùi soá tieàn boû ra laø 100.000 ñoàng thì gaàn nhö khoâng coù yù nghóa ñaùng keå ñoái vôùi doanh nghieäp. NPV laø moät haøm cuûa suaát chieát khaáu i, töùc NPV = f(i). Nhö vaäy, IRR chính laø laõi suaát maø neáu duøng noù laøm laõi suaát chieát khaáu thì NPV = f(IRR) = 0, ta coù: n A f IRR = NPV = k = 0 () IRR ∑ k k =0 ()1 + i Ví duï: Moät döï aùn ñaàu tö coù doøng löu kim thuaàn sau: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 83 –800 150 200 300 250 250 150 0 1 2 3 4 5 6 Haõy tính IRR cuûa döï aùn treân? 150 200 300 250 250 150 f ()i = NPV = −800 + + + + + + 1 + i ()1 + i 2 ()1 + i 3 ()1 + i 4 ()1 + i 5 ()1 + i 6 IRR laø laõi suaát chieát khaáu maø NPV = 0 töùc laø: 150 200 300 250 250 150 f ()IRR = −800 + + + + + + = 0 1 + i ()1 + i 2 ()1 + i 3 ()1 + i 4 ()1 + i 5 ()1 + i 6 Ñeå giaûi phöông trình naøy ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp “Thöû vaø Sai” (“Trial and Error Method”) hoaëc phöông phaùp noäi suy ñeå tính gaàn ñuùng IRR. Caùc böôùc ñeå xaùc ñònh IRR nhö sau: choïn moät suaát chieát khaáu i naøo ñoù maø f(i) > 0; taêng daàn suaát chieát khaáu i ñeán khi f(i) 0 coøn NPV2 = f(i2) MRRR: chaáp nhaän döï aùn. - Neáu IRR < MRRR: loaïi boû döï aùn. ¾ Löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö trong ñieàu kieän nguoàn voán bò giôùi haïn Khi söû duïng chæ tieâu IRR ñeå so saùnh caùc döï aùn ñaàu tö ñoäc laäp trong tröôøng hôïp nguoàn voán bò haïn cheá, khoâng ñôn giaûn laø choïn caùc döï aùn coù IRR cao hôn. Töông töï Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 84 nhö khi löïa choïn caùc döï aùn theo phöông phaùp NPV khi coù söï giôùi haïn veà nguoàn voán, caàn keát hôïp caùc döï aùn ñeå coù keát quaû toái öu nhaát. Ví duï: Moät doanh nghieäp coù khaû naêng voán ñaàu tö laø 900 trieäu. Doanh nghieäp coù hai döï aùn ñaàu tö loaïi ñoäc laäp A vaø B. Döï aùn A caàn möùc voán ñaàu tö laø 500 trieäu vaø ñaït ñöôïc IRR = 30%/naêm, döï aùn B caàn 800 trieäu vaø coù IRR = 25%/naêm. Trong tröôøng hôïp naøy khoâng theå keát hôïp hai döï aùn A vaø B vì quaù khaû naêng voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp. Chæ coù theå thöïc hieän moät trong hai döï aùn. Giaû söû soá voán coøn laïi doanh nghieäp seõ ñem göûi ngaân haøng vôùi laõi suaát 12%/naêm. Neáu A ñöôïc choïn thì 500 trieäu seõ ñöôïc ñaàu tö vôùi IRR laø 30%/naêm, 400 trieäu coøn laïi seõ ñöôïc cho vay vôùi laõi suaát (cuõng chính laø suaát thu hoài noäi boä cuûa phöông aùn cho vay) laø 12%/naêm. Suaát thu hoài toång voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp laø: 500 × 30% + 400 ×12% = 22% 900 Neáu döï aùn B ñöôïc choïn thì suaát thu hoài toång voán ñaàu tö: 800 × 25% + 100 ×12% = 23,56% 900 Keát quaû cho thaáy, maëc duø IRR cuûa döï aùn A cao hôn (30% so vôùi 25%) nhöng döï aùn B laïi theå hieän söï ñaàu tö coù lôïi hôn cho coâng ty. ¾ Löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö loaïi tröø nhau Caàn löu yù vieäc söû duïng IRR coù theå daãn ñeán nhöõng quyeát ñònh khoâng chính xaùc khi löïa choïn caùc döï aùn loaïi tröø nhau. Nhöõng döï aùn coù IRR cao nhöng quy moâ ñaàu tö nhoû coù theå coù NPV nhoû hôn NPV cuûa nhöõng döï aùn khaùc coù IRR nhoû hôn, töùc laø khi löïa choïn moät döï aùn coù IRR cao coù theå ñaõ boû qua cô hoäi thu ñöôïc giaù trò hieän taïi lôùn hôn. Trong nhöõng tröôøng hôïp treân, ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp tính suaát thu hoài noäi boä gia taêng. Caùc böôùc tieán haønh nhö sau: Böôùc 1: Xeáp caùc phöông aùn theo thöù töï chi phí ñaàu tö ban ñaàu töø thaáp leân cao. Böôùc 2: Tính suaát thu hoài noäi boä cho phöông aùn ñaàu tieân (IRR1). Böôùc 3: Neáu IRR1 < MRRR thì loaïi phöông aùn ñaàu tieân, tính IRR2 cho phöông aùn thöù hai. Neáu IRR2 < MRRR thì loaïi phöông aùn thöù hai. Tieáp tuïc tính IRR cuûa caùc phöông aùn theo thöù töï cho ñeán khi IRR cuûa moät phöông aùn naøo ñoù lôùn hôn MRRR. Phöông aùn naøy trôû thaønh phöông aùn goác. Böôùc 4: Xaùc ñònh doøng löu kim thuaàn gia taêng giöõa phöông aùn keá tieáp phöông aùn goác vaø phöông aùn goác baèng caùch laáy doøng löu kim thuaàn cuûa phöông aùn keá tieáp tröø ñi doøng löu kim thuaàn cuûa phöông aùn goác. Böôùc 5: Tính suaát thu hoài noäi boä gia taêng cho doøng löu kim thuaàn gia taêng vöøa xaùc ñònh. Böôùc 6: Neáu IRR ôû böôùc 5 nhoû hôn MRRR thì phöông aùn keá tieáp phöông aùn goác seõ bò loaïi, phöông aùn goác ñöôïc giöõ laïi ñeå tieáp tuïc so saùnh vôùi caùc phöông aùn tieáp theo. Neáu IRR tính ñöôïc ôû böôùc 5 lôùn hôn MRRR thì phöông aùn keá tieáp phöông aùn goác trôû thaønh phöông aùn goác coøn phöông aùn goác tröôùc ñoù bò loaïi. Böôùc 7: Laëp laïi caùc böôùc töø 4 ñeán 6 cho ñeán khi chæ coøn moät phöông aùn duy nhaát - ñoù laø phöông aùn ñöôïc löïa choïn. Ví duï: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 85 Doanh Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 nghieäp döï tính -450 -500 -250 300 1.080 400 laép ñaët moät heä thoáng maùy môùi. Doanh nghieäp coù boán khaû naêng ñeå löïa choïn: maùy 1, maùy 2, maùy 3 vaø maùy 4, trong ñoù chæ coù theå choïn moät. Suaát chieát khaáu cuûa doanh nghieäp laø 10%/naêm. Caùc soá lieäu cho trong baûng: Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 Maùy I -2.450 500 500 900 1.500 600 Maùy II -3.000 1.000 550 950 1.500 700 Maùy III -1.800 900 700 600 400 100 Maùy IV -2.000 1.000 750 600 420 200 Haõy duøng phöông phaùp phaân tích suaát thu hoài noäi boä gia taêng ñeå choïn maùy? \Giaûi: Saép xeáp thöù töï caùc maùy theo chi phí voán ñaàu tö ban ñaàu taêng daàn: Maùy III → Maùy IV → Maùy I → Maùy II Tính IRR3: IRR3 = 20,53%/naêm Maùy 3 ñöôïc choïn laøm phöông aùn goác vì IRR3 > MRRR Doøng löu kim thuaàn gia taêng: Maùy IV – Maùy III Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 -200 100 50 0 20 100 IRRIV – III = 11,69%/naêm Maùy IV ñöôïc choïn laøm phöông aùn goác vì IRRIV – III > MRRR Doøng löu kim thuaàn gia taêng: Maùy I – Maùy IV IRRI – IV = 12,97%/naêm Maùy I ñöôïc choïn laøm phöông aùn goác vì IRRI – IV > MRRR Doøng löu kim thuaàn gia taêng: Maùy II – Maùy I Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 -550 500 50 50 0 100 IRRII – I = 15,70%/naêm Maùy II ñöôïc choïn laøm phöông aùn goác vì IRRI I– I > MRRR Phöông aùn toái öu ñöôïc choïn laø Maùy II. Löu yù: Caùc keát quaû khi tính rieâng töøng döï aùn nhö sau: NPV IRR Maùy I 491,025 16,67% Maùy II 536,551 16,57% Maùy III 382,781 20,53% Maùy IV 390,764 19,55% d. Phöông phaùp chæ soá lôïi nhuaän PI (Profitability Index - PI). n n PI = ∑ CiF × ()1 + i −k ∑ CoF × (1 + i)−k k=0 k=0 n ∑ CiF × ()1 + i − k laø hieän giaù caùc löu kim thu vaøo (Cash-Inflows) k = 0 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 86 n ∑ CoF × ()1 + i − k laø hieän giaù GTTÑ caùc löu kim chi ra (Cash-Outflows) k = 0 PI cho thaáy cöù moät ñoàng chi phí boû ra thì taïo ra ñöôïc bao nhieâu ñoàng thu nhaäp. Cuõng nhö chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu vaø hieän giaù thu hoài thuaàn, chæ soá lôïi nhuaän chòu aûnh höôûng cuûa laõi suaát tính toaùn. Laõi suaát tính toaùn caøng cao thì PI caøng nhoû vaø ngöôïc laïi. PI cuõng laø moät tieâu chuaån töông ñoái vì theá, töông töï nhö chæ tieâu IRR, coù theå daãn ñeán sai laàm khi löïa choïn nhöõng döï aùn loaïi tröø nhau, hoaëc khi coù söï haïn cheá veà nguoàn voán ñaàu tö. Vôùi caùc döï aùn ñoäc laäp, döï aùn naøo coù: - PI > 1: chaáp nhaän döï aùn. - PI < 1: loaïi boû döï aùn. Ví duï:Coù 3 döï aùn löïa choïn ñöôïc ñöa ra xem xeùt (MRRR = 10%/naêm): Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Döï aùn A -5.000 6.000 1.000 Döï aùn B -10.000 2.000 12.000 Döï aùn C -5.000 5.300 1.800 Caùc chæ tieâu tính ñöôïc trong baûng sau: NPV IRR (%) PI Döï aùn A 1.281 34,8 1,256 Döï aùn B 1.763 20,0 1,174 Döï aùn C 1.306 33,1 1,261 Neáu löïa choïn döï aùn theo NPV thì döï aùn B ñöôïc choïn Neáu löïa choïn döï aùn theo IRR thì döï aùn A ñöôïc choïn Neáu löïa choïn döï aùn theo PI thì döï aùn C ñöôïc choïn Giaûi baøi toaùn baèng phöông phaùp suaát thu hoài noäi boä gia taêng, döï aùn B ñöôïc choïn. Töông töï nhö chæ tieâu IRR, ngöôøi ta cuõng coù theå söû duïng phöông phaùp chæ soá lôïi nhuaän gia taêng ñeå löïa choïn döï aùn vaø keát quaû cuõng cho thaáy döï aùn B ñöôïc choïn. Nhaän xeùt: - Caùc döï aùn coù voán ñaàu tö ban ñaàu lôùn hôn chæ coù theå coù NPV lôùn hôn maø IRR, PI nhoû hôn caùc döï aùn khaùc; khoâng theå coù tröôøng hôïp ngöôïc laïi, töùc laø NPV nhoû hôn coøn IRR hoaëc PI lôùn hôn. Neáu döï aùn coù voán ñaàu tö ban ñaàu lôùn hôn coù NPV nhoû hôn caùc döï aùn khaùc thì IRR, PI cuõng seõ nhoû hôn, nhö vaäy giöõa NPV vaø IRR, PI khoâng coù söï maâu thuaãn vaø quyeát ñònh löïa choïn döï aùn laø roõ raøng. - Theo phöông phaùp suaát thu hoài noäi boä gia taêng hoaëc phöông phaùp chæ soá lôïi nhuaän gia taêng, döï aùn naøo coù NPV lôùn hôn seõ ñöôïc choïn vôùi ñieàu kieän IRR cuûa baûn thaân döï aùn naøy lôùn hôn MRRR. - Nhö vaäy, khi coù söï maâu thuaãn giöõa NPV vôùi IRR, PI thì chæ tieâu NPV seõ coù vai troø quyeát ñònh ñeán söï löïa choïn cuûa nhaø ñaàu tö. 3. Phaân tích ruûi ro döï aùn ñaàu tö. Treân cô sôû phaân tích caùc khía caïnh thò tröôøng, kyõ thuaät - coâng ngheä, toå chöùc quaûn trò, chuùng ta ñaõ tính ñöôïc caùc löu kim chi ra vaø löu kim thu vaøo cuûa döï aùn. Tuy nhieân, chuùng ta chöa ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä khoâng chaéc chaén cuûa caùc doøng löu kim naøy. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 87 Nguyeân nhaân cuûa söï khoâng chaéc chaén naøy phuï thuoäc vaøo töøng loaïi döï aùn, ngaønh saûn xuaát kinh doanh, lónh vöïc ñaàu tö, boái caûnh cuûa neàn kinh teá, cô cheá chính saùch cuûa chính phuû, Nhöõng yeáu toá chính coù theå ñeà caäp ñeán laø: - Ñieàu kieän kinh teá: tính oån ñònh, toác ñoä taêng GDP, thu nhaäp cuûa daân cö, - Ñieàu kieän thò tröôøng: möùc ñoä caïnh tranh, ñoái thuû caïnh tranh, khaû naêng cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo, - Tình hình giaù caû, laõi suaát, chính saùch thueá, tyû giaù hoái ñoaùi, Söï bieán ñoäng cuûa caùc yeáu toá naøy coù theå laøm thay ñoåi caùc khoaûn chi phí vaø thu nhaäp cuûa döï aùn theo höôùng tieâu cöïc: taêng chi phí vaø giaûm thu nhaäp. Vaäy, möùc ñoä phuï thuoäc cuûa döï aùn vaøo caùc yeáu toá naøy nhö theá naøo vaø neáu nhö coù bieán ñoäng baát lôïi xaûy ra thì döï aùn coù coøn hieäu quaû hay khoâng? Ñieàu naøy ñaët ra yeâu caàu khi ñaùnh giaù vaø löïa choïn döï aùn caàn ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro cuûa döï aùn gaây ra bôûi caùc yeáu toá treân. a. Phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy. Phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy döï aùn ñaàu tö laø phöông phaùp phaân tích moái quan heä giöõa caùc yeáu toá ñaàu vaøo khoâng chaéc chaén vôùi caùc chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn: söï thay ñoåi cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi cuûa caùc chæ tieâu hieäu quaû döï aùn nhö theá naøo. Caùc yeáu toá ñaàu vaøo coù theå khoâng chaéc chaén bao goàm: möùc laõi suaát tính toaùn; giaù baùn saûn phaåm; löôïng saûn phaåm tieâu thuï; caùc khoaûn chi phí saûn xuaát; chi phí voán ñaàu tö; thôøi kyø hoaït ñoäng cuûa döï aùn (döï tính thôøi kyø hoaït ñoäng cuûa döï aùn caøng daøi thì thu nhaäp cuûa döï aùn seõ caøng cao vaø ngöôïc laïi). Caùc chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn bao goàm: thôøi gian hoaøn voán (PP); hieän giaù thu hoài thuaàn (NPV); suaát thu hoài noäi boä (IRR); chæ soá lôïi nhuaän (PI); ñieåm hoøa voán (BEP). Phaân tích ñoä nhaïy cho thaáy tính oån ñònh cuûa döï aùn tröôùc caùc bieán ñoäng khaùch quan cuûa moâi tröôøng kinh teá. Giuùp nhaø ñaàu tö nhaän bieát ñöôïc nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo naøo coù taùc ñoäng maïnh ñeán hieäu quaû cuûa döï aùn, töø ñoù quan taâm ñeán caùc yeáu toá naøy trong khi tính toaùn, soaïn thaûo vaø trong quaù trình khai thaùc döï aùn. Phaân tích ñoä nhaïy cuõng cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö choïn ñöôïc nhöõng döï aùn an toaøn hôn trong soá caùc döï aùn loaïi tröø nhau. Döï aùn ñöôïc coi laø an toaøn laø döï aùn ít bò aûnh höôûng bôûi nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo, töùc laø, khi nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo coù söï bieán ñoäng caùc keát quaû cuûa döï aùn vaãn naèm trong giôùi haïn coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Ñeå phaân tích ñoä nhaïy tröôùc heát caàn ñaùnh giaù trong nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo aûnh höôûng ñeán caùc chæ tieâu ñaàu ra thì yeáu toá naøo laø quan troïng vaø baát ñònh nhaát. Tieáp theo, xaùc ñònh caùc chæ tieâu hieäu quaû caàn phaân tích. Tính ñoä nhaïy cuûa chæ tieâu hieäu quaû ñoái vôùi yeáu toá ñaàu vaøo ñaõ xaùc ñònh ôû treân baèng caùch ñaùnh giaù toác ñoä thay ñoåi cuûa chæ tieâu hieäu quaû so vôùi toác ñoä thay ñoåi cuûa yeáu toá ñaàu vaøo. Neáu toác ñoä bieán ñoåi cuûa chæ tieâu hieäu quaû nhanh hôn toác ñoä bieán ñoåi cuûa yeáu toá ñaàu vaøo, döï aùn ñöôïc coi laø coù ñoä nhaïy cao vôùi yeáu toá naøy vaø ngöôïc laïi. Neáu ñoä nhaïy 0: chæ tieâu hieäu quaû thay ñoåi tyû leä thuaän vôùi yeáu toá ñaàu vaøo. Ví duï 1: Ñaùnh giaù ñoä nhaïy cuûa döï aùn qua chæ tieâu NPV. Yeáu toá chi phí voán ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù laø yeáu toá khoâng chaéc chaén, caàn ñaùnh giaù ñoä nhaïy cuûa döï aùn ñoái vôùi yeáu toá naøy. Trong luaän chöùng, NPV = 100 trieäu vôùi möùc chi phí voán ñaàu tö ban Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 88 ñaàu laø 5 tyû. Taêng möùc voán ñaàu tö leân 5,5 tyû (thoâng thöôøng thay ñoåi 10%), tính laïi NPV vôùi chi phí voán ñaàu tö ban ñaàu laø 5,5 tyû, giaû söû NPV = 80 trieäu. Khi ñoù ñoä nhaïy cuûa döï aùn ñöôïc tính nhö sau: (80 −100) Ñoä nhaïy cuûa döï aùn: 100 = −2 (5,5 − 5) 5 Keát quaû naøy cho thaáy: khi chi phí voán ñaàu tö ban ñaàu taêng (hoaëc giaûm) 1% thì NPV seõ giaûm (hoaëc taêng) 2%. Döï aùn ñöôïc coi laø coù ñoä nhaïy cao vôùi chi phí voán ñaàu tö, caàn phaûi tính toaùn vaø quaûn lyù voán ñaàu tö thaät chaët cheõ. Ví duï 2: Moät döï aùn ñaàu tö coù IRR = 15%, neáu giaù baùn saûn phaåm giaûm 10% thì IRR = 14,25%. Khi ñoù, ñoä nhaïy cuûa chæ tieâu IRR so vôùi giaù baùn laø: (14,25% −15% Ñoä nhaïy cuûa döï aùn: 15% = 0,5 −10 Coù nghóa laø neáu giaù baùn giaûm (hoaëc taêng )1% daãn ñeán IRR giaûm (hoaëc taêng) 0,5%. Chæ tieâu IRR ñöôïc ñaùnh giaù laø coù ñoä nhaïy thaáp so vôùi giaù baùn. Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy cuûa döï aùn Phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy coù öu ñieåm noåi baät laø ñôn giaûn. Song phöông phaùp naøy thöôøng coù nhöõng haïn cheá khi aùp duïng. Khi söû duïng phöông phaùp naøy phaûi giaû thieát raèng nhöõng giaù trò cuûa caùc yeáu toá khaùc ngoaøi yeáu toá ñang xeùt laø khoâng thay ñoåi. Giaû thieát naøy khoâng phuø hôïp vôùi thöïc teá. Thöù hai, phöông phaùp phaân tích ñoä nhaïy khoâng tính ñeán xaùc suaát cuûa caùc khaû naêng coù theå xaûy ra cuûa caùc yeáu toá baát ñònh trong khi ñaây laø thoâng soá ñaùng quan taâm cuûa nhöõng nhaø phaân tích döï aùn . b. Phaân tích xaùc suaát. Phöông phaùp phaân tích xaùc suaát laø moät trong nhöõng phöông phaùp phaân tích hieäu quaû cuûa döï aùn ñaàu tö trong ñieàu kieän baát ñònh. Theo phöông phaùp naøy, nhöõng giaù trò khaùc nhau cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo hoaëc caùc chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn töông öùng vôùi nhöõng xaùc suaát nhaát ñònh. Nhöõng xaùc suaát naøy caàn ñöôïc xeùt ñeán trong phaân tích döï aùn. Phöông phaùp phaân tích Bao goàm caùc böôùc sau: - Xaùc ñònh nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo khoâng chaéc chaén vaø nhöõng giaù trò coù theå coù cuûa noù (caùc bieán coá). - Xaùc ñònh xaùc suaát cuûa nhöõng bieán coá cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo treân. - Tính giaù trò cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo theo phöông phaùp bình quaân gia quyeàn. - Tính toaùn caùc chæ tieâu ñaàu ra theo giaù trò cuûa nhaân toá ñaàu vaøo ñaõ xeùt ñeán xaùc suaát cuûa chuùng. Ví duï: Moät döï aùn ñaàu tö coù doøng löu kim thuaàn tính ñöôïc trong ñieàu kieän bình thöôøng nhö sau (trieäu ñoàng): Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 NCF -2.500 650 650 900 1.000 700 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 89 Do thò tröôøng voán ñang coù nhöõng bieán ñoäng lôùn neân nhaø ñaàu tö cho raèng laõi suaát tính toaùn aùp duïng cho döï aùn cuûa mình coù theå coù nhöõng thay ñoåi. Caùc khaû naêng coù theå coù cuûa laõi suaát tính toaùn ñöôïc nhaø ñaàu tö xaùc ñònh nhö sau: Xaáu Bình thöôøng Toát Giaù trò Xaùc suaát Giaù trò Xaùc suaát Giaù trò Xaùc suaát MRRR 20 25% 15 55% 10 20% (%/naêm) Laõi suaát tính toaùn trung bình: MRRR = 20% x 25% + 15% x 55% + 10% x 20% = 15,25%/naêm Tính caùc chæ tiessâu NPV, IRR, PI theo möùc laõi suaát trung bình naøy: - Hieän giaù thu hoài thuaàn : NPV= 52,350 trieäu ñoàng - Suaát thu hoài noäi boä : IRR = 16,09% - Chæ soá lôïi nhuaän : PI = 1,02 Nhö vaäy, sau khi ñaõ tính caùc chæ tieâu hieäu quaû vôùi laõi suaát tính toaùn trung bình maø caùc chæ tieâu naøy vaãn thoûa maõn yeâu caàu thì döï aùn xem nhö laø an toaøn vaø ñöôïc chaáp nhaän. c. Phöông phaùp phaân tích ñieåm hoøa voán. Phöông phaùp phaân tích ñieåm hoaø voán laø moät trong nhöõng phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro cuûa moät döï aùn. Phaân tích hoøa voán nhaèm xaùc ñònh möùc saûn löôïng hoaëc möùc doanh thu thaáp nhaát maø taïi ñoù döï aùn coøn coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Ngoaøi ra, phaân tích hoøa voán coøn giuùp cho vieäc xem xeùt möùc giaù caû, möùc saûn löôïng, möùc chi phí maø döï aùn coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Chi phí coá ñònh vaø chi phí bieán ñoåi Caùc chi phí coù theå ñöôïc chia - moät caùch töông ñoái – thaønh hai loaïi: chi phí coá ñònh (ñònh phí) vaø chi phí bieán ñoåi (bieán phí). Chi phí coá ñònh laø nhöõng chi phí khoâng thay ñoåi theo möùc ñoä hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, töùc laø caùc khoaûn chi phí naøy khoâng thay ñoåi duø saûn löôïng ñaït ñöôïc cao hay thaáp. Chi phí coá ñònh bao goàm: - Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp. - Löông coâng nhaân tröïc tieáp toái thieåu maø neáu doanh nghieäp khoâng hoaït ñoäng vaãn phaûi traû. - Chi phí khaáu hao TSCÑ. - Chi phí baûo hieåm taøi saûn. - Chi phí baûo trì ñònh kyø nhaø xöôûng, maùy moùc. - Chi phí thueâ möôùn baát ñoäng saûn, thueâ ñaát. - Chi phí traû nôï vay trung, daøi haïn. - Chi phí chuyeån giao coâng ngheä theo kyø vuï Bieán phí laø caùc khoaûn chi phí thay ñoåi tyû leä thuaän vôùi saûn löôïng. Bieán phí bao goàm: - Löông coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát. - Chi phí nguyeân vaät lieäu chính, phuï. - Chi phí nhieân lieäu. - Bao bì ñoùng goùi. - Laõi vay ngaén haïn (vay voán löu ñoäng). - Baûo hieåm xaõ hoäi cuûa coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 90 Chuù yù: - Bieán phí cuûa moät ñôn vò saûn phaåm coù tính chaát coá ñònh. - Vieäc phaân loaïi chi phí coá ñònh vaø chi phí bieán ñoåi chæ coù tính chaát töông ñoái. Trong xaây döïng cô baûn ngöôøi ta höôùng daãn tính toaùn nhö sau: + Ñònh phí goàm: khaáu hao nhaø xöôûng, thieát bò, 30% löông lao ñoäng, 50% chi phí quaûn lyù haønh chính vaø caùc chi phí kinh doanh (giao dònh, vaên phoøng ñaïi dieän, trieån laõm, quaûng caùo ) + Bieán phí goàm: nguyeân nhieân vaät lieäu, naêng löôïng, vaät tö kyõ thuaät, 70% löông lao ñoäng, 50% phí quaûn lyù haønh chính Nguyeân taéc phaân tích ñieåm hoøa voán Khi phaân tích ñieåm hoaø voán, ta thöøa nhaän moät soá giaû thieát sau: - Toång doanh thu tyû leä thuaän vôùi saûn löôïng saûn phaåm tieâu thuï. - Toång chi phí bieán ñoåi tyû leä thuaän vôùi saûn löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra. - Saûn löôïng saûn phaåm tieâu thuï baèng saûn löôïng saûn xuaát ra. Döï aùn coù ñieåm hoøa voán caøng thaáp caøng toát vì ñieåm hoøa voán caøng thaáp thì khaû naêng thu lôïi nhuaän caøng cao, ruûi ro thua loã caøng thaáp. Vieäc phaân tích hoøa voán ñöôïc tieán haønh cho töøng döï aùn. Ñieåm hoøa voán cuûa caùc döï aùn thuoäc caùc ngaønh khaùc nhau laø khaùc nhau do tyû leä cuûa bieán phí vaø ñònh phí trong toång chi phí. Nhöõng ngaønh coù chi phí coá ñònh lôùn thöôøng coù ñieåm hoøa voán cao, nhöõng ngaønh coù chi phí bieán ñoåi lôùn thì ñieåm hoøa voán thaáp hôn. Treân thöïc teá, ñieåm hoøa voán thöôøng laáy xaáp xæ 50% coâng suaát thieát keá hoaëc möùc saûn löôïng döï kieán saûn xuaát vaø tieâu thuï. Xaùc ñònh ñieåm hoaø voán cuûa moät döï aùn Caùc kyù hieäu: p - Giaù baùn ñôn vò saûn phaåm v - Bieán phí bình quaân ñôn vò saûn phaåm F - Ñònh phí trong naêm tính toaùn X - Saûn löôïng öùng vôùi coâng suaát thieát keá Y - Doanh thu öùng vôùi coâng suaát thieát keá Ñieåm hoøa voán laø ñieåm maø taïi ñoù toång doanh thu baèng toång chi phí. Toång doanh thu = Toång chi phí Toång chi phí = Toång bieán phí + Ñònh phí Hay: px = vx + F Nhö vaäy: F - Saûn löôïng hoaø voán: x = BEP p − v F - Doanh thu hoaø voán: yBEP = xBEP × p = 1 − v p x y - Coâng suaát hoaø voán: n = BEP ×100 = BEP ×100()% BEP X Y Bieåu dieãn ñieåm hoaø voán treân ñoà thò Giaù tr Doanh thu ò Vuøng lôøi Toång phí Bieán phí Ñoã TroïngyBEP Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh Vuøng loã
Quản trò döï aùn ñaàu tö 91 Vôùi phöông phaùp ñieåm hoaø voán, caùc chæ tieâu xaùc ñònh khaû naêng an toaøn cuûa döï aùn khi coù ruûi ro xaûy ra bao goàm: haønh lang an toaøn veà coâng suaát, haønh lang an toaøn veà giaù vaø möùc laõi sau khi hoaø voán. - Haønh lang an toaøn veà coâng suaát (A): ñöôïc xaùc ñònh vôùi giaû thieát neáu huy ñoäng heát 100% coâng suaát thì sau khi hoøa voán, döï aùn coøn laïi bao nhieâu % coâng suaát laø haønh lang an toaøn ñeå khi coù ruûi ro döï aùn vaãn hoaït ñoäng ñöôïc. A = 100% − n BEP ()% - Haønh lang an toaøn veà giaù (B): ñöôïc xaùc ñònh vôùi giaû thieát neáu huy ñoäng heát 100% coâng suaát thì sau khi hoøa voán, döï aùn coù khaû naêng an toaøn laø bao nhieâu % veà giaù khi giaù treân thò tröôøng giaûm so vôùi döï kieán ban ñaàu. Chæ tieâu naøy cho bieát giôùi haïn toái ña cuûa vieäc giaûm giaù treân thò tröôøng maø döï aùn coøn chaáp nhaän ñöôïc, ñuû khaû naêng hoøa voán. p − p , (p − v)A B = ×100 = ×100()% p p p’- Giaù baùn toái thieåu cuûa döï aùn vaø p, = (F +vX) X F + vX - Toång chi phí öùng vôùi 100% coâng suaát thieát keá Neáu B tyû leä giaûm giaù treân thò tröôøng: döï aùn coøn coù lôøi - Möùc laõi sau khi hoøa voán P: chæ tieâu naøy cho bieát neáu huy ñoäng heát 100% coâng suaát thì sau khi hoøa voán, döï aùn coù khaû naêng ñaït ñöôïc möùc lôøi toái ña laø bao nhieâu. P = ()p − v (X − xBEP ) Ví duï: Moät döï aùn ñaàu tö coù caùc soá lieäu nhö sau: coâng suaát thieát keá 7.200 saûn phaåm/naêm. Toång doanh thu tieâu thuï 7.200 saûn phaåm laø 5.760 trieäu ñoàng. Cheânh leäch giaù baùn vaø bieán phí laø 0,3 trieäu ñoàng/saûn phaåm. Toång chi phí öùng vôùi 100% coâng suaát laø 5.004 trieäu ñoàng. Yeâu caàu: - Döï aùn coù thoûa maõn yeâu caàu veà coâng suaát hoaø voán toái ña (50%) hay khoâng? - Muoán döï aùn ñöôïc chaáp nhaän ôû ñieàu kieän toái ña khi coâng suaát, ñònh phí vaø giaù baùn khoâng ñoåi thì phaûi giaûm bieán phí ñi bao nhieâu? Tính A? Giaûi: - Giaù baùn ñôn vò saûn phaåm: p = 0,8 trieäu/saûn phaåm. - Bieán phí ñôn vò saûn phaåm: v = 0,8 – 0,5 = 0,3 trieäu/saûn phaåm. - Ñònh phí: F = Toång chi phí – Toång bieán phí = 5.004 – 7.200 x 0,5 = 1.404 trieäu. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 92 F 1.404 - Saûn löôïng hoaø voán: x = = = 4.680 saûn phaåm BEP p − v 0,3 F 1.404 - Doanh thu hoaø voán: y BEP = x BEP × p = = = 3.744 trieäu 1 − v 1 − 0,5 p 0,8 x 4.680 - Coâng suaát hoaø voán: n = BEP ×100 = ×100 = 65% BEP X 7.200 Nhaän xeùt: n BEP = 65% > 50% → khoâng thoûa maõn yeâu caàu veà coâng suaát hoaø voán toái ña ( n BEP = 50% ) → Döï aùn khoâng ñöôïc chaáp nhaän. Ñeå döï aùn ñöôïc chaáp nhaän ôû ñieàu kieän toái ña töùc n BEP = 50% trong khi coâng suaát thieát keá, ñònh phí vaø giaù baùn khoâng ñoåi thì phaûi giaûm bieán phí. x F n = BEP ×100 = ×100 = 50% BEP X ()p − v , X F 1.404 v , = p − = 0,8 − = 0,41 trieäu/saûn phaåm 50% X 50% × 7.200 A = 100% − n BEP ()% = 100% − 50% = 50% ()p − v , A (0,8 − 0,41)50% B = ×100()% = = 24,375% p 0,8 Möùc giaù baùn treân thò tröôøng coù theå giaûm toái ña 24,375% so vôùi döï kieán ban ñaàu maø döï aùn vaãn coøn ñuû hoaø voán, töùc laø: 0,8 – 0,8 x 24,375% = 0,605 trieäu/saûn phaåm. (Ñuùng baèng möùc giaù toái thieåu maø döï aùn coù theå chaáp nhaän ñöôïc: p, = ()F +vX X = ()1.404+0,41×7.200 7.200= 0,605 trieäu/saûn phaåm). Vôùi möùc giaù naøy, döï aùn hoaø voán taïi coâng suaát thieát keá. II. NOÄI DUNG PHAÂN TÍCH TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 1. Xaùc ñònh toång möùc ñaàu tö vaø nguoàn voán. a. Thaønh phaàn voán ñaàu tö. Toång voán ñaàu tö cho döï aùn bao goàm toaøn boä soá voán caàn thieát ñeå thieát laäp vaø ñöa döï aùn vaøo hoaït ñoäng bao goàm: chi phí chuaån bò ñaàu tö, chi phí chuaån bò xaây döïng, chi phí thöïc hieän ñaàu tö, chi phí chuaån bò saûn xuaát vaø saûn xuaát thöû, voán löu ñoäng ban ñaàu caàn thieát ñeå ñaûm baûo ñöa döï aùn vaøo hoaït ñoäng. Caùc thaønh phaàn chi phí treân ñöôïc chia thaønh hai loaïi: - Voán ñaàu tö coá ñònh. - Voán ñaàu tö löu ñoäng. * Toång voán ñaàu tö coá ñònh. Voán ñaàu tö coá ñònh nhaèm taïo ra naêng löïc môùi taêng theâm. Toång voán ñaàu tö coá ñònh bao goàm: • Chi phí chuaån bò: - Chi phí chuaån bò ñaàu tö: ñieàu tra khaûo saùt, soaïn thaûo vaø thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö. - Chi phí chuaån bò xaây döïng goàm: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 93 + Chi phí ban ñaàu veà quyeàn söû duïng maët ñaát, maët nöôùc, chi phí ñeàn buø, giaûi toûa, chi phí san laáp, giaûi phoùng maët baèng, (Chi phí ban ñaàu veà maët ñaát, maët nöôùc caàn laäp thaønh vaên baûn coù xaùc nhaän cuûa cô quan coù thaåm quyeàn vaø phaûi phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh cuûa Boä Taøi chính veà tieàn thueâ ñaát, maët nöôùc, maët bieån keå caû khi beân Vieät Nam goùp voán lieân doanh baèng quyeàn söû duïng ñaát, maët nöôùc, maët bieån). + Chi phí khaûo saùt thieát keá, laäp vaø thaåm ñònh thieát keá, toång döï toaùn. + Chi phí ñaáu thaàu. + Chi phí hoaøn taát caùc thuû tuïc ñaàu tö (caáp giaáy pheùp x.döïng, giaùm ñònh thieát bò). + Chi phí xaây döïng ñöôøng, ñieän, nöôùc thi coâng, laùn traïi thi coâng (neáu coù) phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän döï aùn. • Chi phí thöïc hieän ñaàu tö: - Giaù trò nhaø xöôûng vaø caáu truùc haï taàng saün coù. - Chi phí xaây döïng môùi hoaëc caûi taïo caùc haïng muïc coâng trình xaây döïng (nhaø cöûa, vaät kieán truùc vaø xaây döïng haï taàng: ñieän, caáp thoaùt nöôùc, ñöôøng, töôøng raøo, xöû lyù chaát thaûi, ) - Chi phí cho vieäc mua saém maùy moùc thieát bò: chi phí mua, vaän chuyeån thieát bò veà chaân coâng trình, chi phí baûo quaûn thieát bò. - Chi phí laép ñaët thieát bò. - Chi phí chuyeån giao coâng ngheä. - Chi phí ñaøo taïo lao ñoäng ban ñaàu. - Chi phí quaûn lyù giaùm saùt thöïc hieän ñaàu tö (chi phí cho ban quaûn lyù coâng trình, chi phí cho boä maùy chuaån bò saûn xuaát trong thôøi gian chöa nghieäm thu, baøn giao coâng trình, chi phí traû löông cho chuyeân gia vaø phuïc vuï chuyeân gia trong quaù trình xaây döïng coâng trình). - Chi phí saûn xuaát thöû vaø nghieäm thu baøn giao. - Chi phí huy ñoäng voán: caùc khoaûn laõi phaûi traû ñoái vôùi döï aùn söû duïng voán vay trong thôøi gian thöïc hieän ñaàu tö (khoâng tính khoaûn laõi vay do beân nhaän thaàu huy ñoäng voán ñeå hoaït ñoäng). - Chi phí khaùc. Voán coá ñònh ñöôïc tính cho töøng naêm ñeán khi heát ñaàu tö TSCÑ: Thaønh phaàn Naêm 1 Naêm 2 1. Chi phí chuaån bò 2. Chi phí ban ñaàu veà maët ñaát, maët nöôùc 3. Giaù trò nhaø cöûa vaø caáu truùc haï taàng saün coù 4. Chi phí xaây döïng môùi hoaëc caûi taïo nhaø xöôûng, keát caáu haï taàng 5. Chi phí veà maùy moùc, thieát bò, duïng cuï 6. Chi phí veà chuyeån giao coâng ngheä (trong tröôøng hôïp goùp voán hoaëc traû goïn) 7. Chi phí ñaøo taïo 8. Chi phí khaùc Toång voán coá ñònh Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 94 Chi tieát hôn coù theå laäp theo maãu döôùi ñaây (theo höôùng daãn trong Soå tay höôùng daãn ñaùnh giaù caùc döï aùn coâng nghieäp coù söûa ñoåi cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Vieät Nam cuûa Ngaân haøng theá giôùi - WB). Baûng döï truø voán ñaàu tö coá ñònh cho döï aùn: Khoaûn muïc ñaàu tö Naêm 1 Naêm 2 1. Chi phí ban ñaàu 1.1. Chi phí chuaån bò: chuaån bò ñaàu tö, chuaån bò xaây döïng 1.2. Chi phí chuyeån giao coâng ngheä 1.3. Chi phí chuyeân gia 1.4. Chi phí ñaøo taïo 1.5. Chi phí coâng trình taïm thôøi 1.6. Chi phí thí nghieäm 1.7. Chi phí toå chöùc 1.8. Chi phí ban ñaàu khaùc 1.9. Döï phoøng chi phí ban ñaàu (10 – 15%) 2. Chi phí cô baûn (XDCB) 2.1. Chi phí ban ñaàu veà ñaát ñai 2.2. Chi phí xaây döïng 2.3. Chi phí maùy moùc, thieát bò 2.4. Chi phí phuï tuøng thay theá 2.5. Chi phí laép ñaët 2.6. Chi phí chaïy thöû 2.7. Chi phí TSCÑ khaùc 2.8. Döï phoøng chi phí cô baûn (10 – 15%) 3. Laõi vay (trong thôøi gian xaây döïng döï aùn) Toång voán ñaàu tö coá ñònh * Toång voán ñaàu tö löu ñoäng. Voán löu ñoäng laø khoaûn voán ñaùp öùng nhu caàu chi thöôøng xuyeân cho hoaït ñoäng kinh doanh trong giai ñoaïn vaän haønh döï aùn, sau khi keát thuùc giai ñoaïn thöïc hieän ñaàu tö. Toång voán ñaàu tö löu ñoäng goàm: • Voán döï tröõ saûn xuaát: - Nguyeân vaät lieäu toàn kho. - Baùn thaønh phaåm toàn kho. - Thaønh phaåm toàn kho. - Saûn phaåm dôû dang toàn kho. • Voán saûn xuaát: - Nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm naèm treân daây chuyeàn saûn xuaát. - Nhieân lieäu phuïc vuï saûn xuaát. - Bao bì. - Tieàn löông vaø baûo hieåm xaõ hoäi. - Tieàn ñieän, nöôùc. - Vaät reû tieàn mau hoûng, phuï tuøng thay theá. • Voán löu thoâng: - Haøng hoaù göûi baùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 95 - Haøng hoaù baùn chòu. - Voán baèng tieàn. • Döï phoøng voán ñaàu tö löu ñoäng: Tuyø theo yeâu caàu vaø ñaëc ñieåm cuûa töøng döï aùn coù theå laäp baûng tính toaùn toång voán ñaàu tö löu ñoäng cho döï aùn. Coù theå theo maãu döôùi ñaây: Khoaûn muïc ñaàu tö Naêm 1 Naêm 2 1. Voán saûn xuaát - Nguyeân vaät lieäu chính, phuï duøng trong saûn xuaát: + NVL nhaäp khaåu + NVL trong nöôùc - Chi phí nhieân lieäu - Chi phí ñoäng löïc, ñieän, nöôùc - Löông vaø baûo hieåm xaõ hoäi - Phuï tuøng thay theá 2. Voán döï tröõ - Nguyeân vaät lieäu toàn kho - Saûn phaåm dôû dang toàn kho - Baùn thaønh phaåm toàn kho - Thaønh phaåm toàn kho 3. Voán löu thoâng - Haøng baùn chòu - Haøng göûi baùn - Chi phí baèng tieàn maët 4. Döï phoøng VLÑ Coäng voán löu ñoäng (1+2+3+4) • Tính toaùn toång voán ñaàu tö . Thaønh phaàn Naêm 1 Naêm 2 A. Voán ñaàu tö coá ñònh B. Voán ñaàu tö löu ñoäng Toång möùc ñaàu tö (A+B) * Voán döï phoøng . Kinh nghieäm thöïc teá cho thaáy raèng, duø tính toaùn kyõ caøng ñeán ñaâu cuõng raát ít khi coù döï aùn naøo hoaøn thaønh ñuùng nhö chi phí öôùc tính ban ñaàu. Coù nhöõng haïng muïc bò boû soùt luùc ñaàu vaø seõ ñöôïc boå sung sau naøy, cuõng coù nhöõng thay ñoåi caàn thieát ñoøi hoûi phaûi chi tieâu theâm. Vì vaäy, phaûi tính theâm chi phí döï phoøng cho nhöõng haïng muïc chöa thaáy ñöôïc, döï phoøng cho vieäc tính toaùn sai laàm cuõng nhö cho tröôøng hôïp giaù caû taêng vaø nhöõng khoaûn phaùt sinh khaùc. Thoâng thöôøng, chi phí döï phoøng ñöôïc xaùc ñònh theo moät tyû leä phaàn traêm cuûa toång voán caùc haïng muïc chính caàn döï phoøng vaø tuyø thuoäc vaøo yeáu toá thôøi gian xaây döïng, toác ñoä laïm phaùt vaø möùc ñoä chính xaùc trong keá hoaïch cuõng nhö trong vieäc döï tính caùc khoaûn chi phí. Theo kinh nghieäm cuûa Ngaân haøng theá giôùi, loaïi chi phí naøy chieám khoaûng 10 – 15% hoaëc 20% toång soá caùc haïng muïc chính. Tuyø töøng loaïi döï aùn, möùc 5% coù theå laø Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 96 vöøa ñuû, tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp 25% cuõng vaãn coù theå laø quaù nhoû. Thöôøng moät tyû leä töø 10 – 20% ñöôïc coi laø hôïp lyù. b. Nguoàn voán. • Toång voán do caùc beân töï huy ñoäng (voán goùp) Beân goùp voán Giaù trò phaàn voán goùp Tyû leä Phöông thöùc goùp voán Toång • Toång voán vay Loaïi voán vay Giaù trò Laõi suaát Beân chòu traùch nhieäm (%/naêm) cho vay hoaëc daøn xeáp Vay ngaén haïn Vay trung haïn Vay daøi haïn Toång voán vay • Tieán ñoä huy ñoäng voán (Rieâng naêm ñaàu tieân chia ra töøng quyù hoaëc töøng thaùng) Loaïi voán Naêm 1 Naêm 2 1. Voán töï huy ñoäng Trong ñoù: Beân A 2. Voán vay ngaén haïn 3. Voán vay trung haïn Voán vay daøi haïn Toång 2. Öôùc tính doanh thu, chi phí saûn xuaát. a. Doanh thu . Xaùc ñònh doanh thu tieâu thuï töø taát caû caùc nguoàn cho caùc naêm trong voøng ñôøi döï aùn. Baûng döï truø doanh thu cuûa döï aùn: Loaïi Naêm thöù nhaát Naêm thöù saûn phaåm, Soá Ñôn Thaønh Soá Ñôn Thaønh dòch vuï löôïng giaù tieàn löôïng giaù tieàn 1. 2. 3. Toång doanh thu Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 97 b. Öôùc tính chi phí saûn xuaát. Öôùc tính chi phí haøng naêm cho pheùp hình dung ñöôïc nhu caàu veà voán vaø tình hình söû duïng voán khi döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng. Ngoaøi ra coøn öôùc tính ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm ñeå xem xeùt khaû naêng caïnh tranh vaø tính sinh lôïi cuûa döï aùn. Öôùc tính chi phí coù theå laäp theo maãu döôùi ñaây: Caùc loaïi chi phí Naêm 1 Naêm 2 Naêm 1. Nguyeân vaät lieäu mua trong nöôùc 2. Baùn thaønh phaåm mua trong nöôùc 3. Nguyeân vaät lieäu nhaäp khaåu 4. Baùn thaønh phaåm nhaäp khaåu 5. Bao bì vaø / hoaëc vaät lieäu bao bì 6. Nhieân lieäu 7. Ñieän 8. Nöôùc 9. Löông coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát 10. Baûo hieåm xaõ hoäi 11. Chi phí baûo trì 12. Chi phí chuyeån giao CN phaûi traû theo kyø vuï 13. Khaáu hao - Chi phí chuaån bò (chi phí thaønh laäp) - Thieát bò, phöông tieän, duïng cuï - Nhaø cöûa, haï taàng - Chi phí ban ñaàu veà quyeàn s.duïng maët baèng 14. Chi phí thueâ nhaø vaø / hoaëc thueâ ñaát (neáu coù) 15. Chi phí quaûn trò, ñieàu haønh 16. Chi phí quaûng caùo, baùn haøng 17. Chi phí baûo hieåm taøi saûn 18. Chi phí xöû lyù pheá thaûi, baûo veä moâi tröôøng 19. Thueá 20. Laõi tín duïng 21. Chi phí khaùc Toång chi phí 3. Döï truø lôøi loã vaø baûng toång keát taøi saûn. a. Döï truø lôøi loã. Baûng döï truø lôøi loã laø moät baûng tính quan troïng. Vieäc tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñeàu döïa treân cô sôû baûng döï truø lôøi loã naøy. Chæ tieâu Naêm 1 Naêm 2 Naêm Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 98 1. Toång doanh thu 2. Toång chi phí giaù thaønh saûn phaåm (keå caû phaàn loã cuûa naêm tröôùc) 3. Lôïi nhuaän goäp 4. Chi phí baùn haøng 5. Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 6. Lôïi nhuaän thuaàn töø h.ñoäng kinh doanh 7. Lôïi nhuaän thuaàn töø hoïat ñoäng taøi chính 8. Lôïi nhuaän baát thöôøng 9. Toång lôïi nhuaän tröôùc thueá 10. Thueá TNDN phaûi noäp 11. Lôïi nhuaän sau thueá 12. Quyõ döï phoøng 13. Quyõ khaùc 14. Taùi ñaàu tö 15. Lôïi nhuaän ñem chia Caùc tyû leä taøi chính - Voøng quay voán löu ñoäng (Toång doanh thu/Voánlöu ñoäng) - Lôïi nhuaän thuaàn/Doanh thu - Lôïi nhuaän thuaàn/Toång voán ñaàu tö - Lôïi nhuaän thuaàn/Voán töï coù (Ghi chuù: Ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thueá TNDN tính treân lôïi töùc tröôùc thueá keå caû laõi vay). Lôïi nhuaän laø muïc tieâu cuûa döï aùn, theå hieän hieäu quaû kinh doanh. Vì vaäy, caùc tyû soá taøi chính ñöôïc tính toaùn ôû ñaây nhaèm cung caáp cho chuû ñaàu tö, caùc nhaø taøi trôï thaáy ñöôïc hieäu quaû veà phöông dieän taøi chính cuûa döï aùn. Caùc chæ tieâu treân thöôøng ñöôïc tính toaùn ñeå so saùnh vôùi caùc giaù trò töông öùng trong ngaønh, thöïc teá hoaït ñoäng naêm tröôùc hoaëc vôùi doanh nghieäp khaùc ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán cuûa döï aùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 99 b. Baûng toång keát taøi saûn. Naêm 1 Naêm 2 Naêm TAØI SAÛN A. TSLÑ VAØ ÑAÀU TÖ NGAÉN HAÏN I. Tieàn 1. Tieàn maët taïi quyõ 2. Tieàn göûi ngaân haøng 3. Tieàn ñang chuyeån II. Caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn 1. Ñaàu tö chöùng khoaùn ngaén haïn 2. Ñaàu tö ngaén haïn khaùc 3. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn (*) III. Caùc khoaûn phaûi thu 1. Phaûi thu cuûa khaùch haøng 2. Traû tröôùc cho ngöôøi baùn 3. Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø 4. Phaûi thu noäi boä - Voán kinh doanh ôû caùc ñôn vò tröïc thuoäc - Phaûi thu noäi boä khaùc 5. Caùc khoaûn phaûi thu khaùc 6. Döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi (*) IV. Haøng toàn kho 1. Haøng mua ñang ñi treân ñöôøng 2. Nguyeân lieäu, vaät lieäu toàn kho 3. Coâng cuï, duïng cuï toàn kho 4. Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang 5. Thaønh phaåm toàn kho 6. Haøng hoùa toàn kho 7. Haøng göûi ñi baùn 8. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho V. TSLÑ khaùc 1. Taïm öùng 2. Chi phí traû tröôùc 3. Chi phí chôø keát chuyeån 4. Taøi saûn thieáu chôø xöû lyù 5. Caùc khoaûn theá chaáp, kyù cöôïc, kyù quyõ ngaén haïn VI. Chi söï nghieäp 1. Chi söï nghieäp naêm tröôùc 2. Chi söï nghieäp naêm nay Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 100 B. TSCÑ VAØ ÑAÀU TÖ DAØI HAÏN I. TSCÑ 1. TSCÑ höõu hình - Nguyeân giaù - Giaù trò hao moøn luõy keá (*) 2. TSCÑ thueâ taøi chính - Nguyeân giaù - Giaù trò hao moøn luõy keá (*) 3. TSCÑ voâ hình - Nguyeân giaù - Giaù trò hao moøn luõy keá (*) II. Caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn 1. Ñaàu tö chöùng khoaùn daøi haïn 2. Goùp voán lieân doanh 3. Caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn khaùc 4. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn III. Chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang IV. Caùc khoaûn kyù quyõ, kyù cöôïc daøi haïn TOÅNG COÄNG TAØI SAÛN NGUOÀN VOÁN A. NÔÏ PHAÛI TRAÛ I. Nôï ngaén haïn 1. Vay ngaén haïn 2. Nôï daøi haïn ñeán haïn traû 3. Phaûi traû cho ngöôøi baùn 4. Ngöôøi mua traû tieàn tröôùc 5. Thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp Nhaø nöôùc 6. Phaûi traû coâng nhaân vieân 7. Phaûi traû cho caùc ñôn vò noäi boä 8. Caùc khoaûn phaûi traû, phaûi noäp khaùc II. Nôï daøi haïn 1. Vay daøi haïn 2. Nôï daøi haïn III. Nôï khaùc 1. Chi phí phaûi traû 2. Taøi saûn thöøa chôø xöû lyù 3. Nhaän kyù quyõ, kyù cöôïc daøi haïn Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 101 B. NGUOÀN VOÁN CHUÛ SÔÛ HÖÕU I. Nguoàn voán quyõ 1. Nguoàn voánkinh doanh 2. Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn 3. Cheânh leäch tyû giaù 4. Quyõ ñaàu tö phaùt trieån 5. Quyõ döï phoøng taøi chính 6. Quyõ döï phoøng trôï caáp maát vieäc laøm 7. Lôïi nhuaän chöa phaân phoái 8. Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi 9. Nguoàn voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn II. Nguoàn kinh phí 1. Quyõ quaûn lyù cuûa caáp treân 2. Nguoàn kinh phí söï nghieäp - Nguoàn kinh phí söï nghieäp naêm tröôùc - Nguoàn kinh phí söï nghieäp naêm nay 3. Nguoàn kinh phí ñaõ hình thaønh TSCÑ TOÅNG COÄNG NGUOÀN VOÁN Caùc tyû leä taøi chính 1. Voán löu ñoäng/toång soá nôï ngaén haïn 2. Voán töï coù/toång voán ñaàu tö 3. Voán töï coù/toång soá nôï 4. Khaû naêng traû nôï (Lôïi nhuaän thuaàn + Khaáu hao) Ghi chuù: Soá lieäu caùc chæ tieâu coù daáu (*) ñöôïc ghi baèng soá aâm döôùi hình thöùc ghi trong ngoaëc ñôn ( ) hoaëc ghi ñoû. 4. Tính caùc chæ tieâu hieäu quaû vaø ñaùnh giaù ñoä an toaøn veà taøi chính. a. Caùc chæ tieâu hieäu quaû. Caùc chæ tieâu phaûi tính bao goàm: - Thôøi gian hoaøn voán (giaûn ñôn vaø coù chieát khaáu). - Hieän giaù thu hoài thuaàn cuûa döï aùn. - Suaát thu hoài noäi boä cuûa döï aùn. - Chæ soá lôïi nhuaän. b. An toaøn veà voán. VCSH Tyû leä voán chuû sôû höõu = VDT TSLD Tyû leä thanh khoaûn = NNH TSLD − TSLK Tyû leä caáp thôøi = NNH Giaù trò TSLÑ, TSLK laáy theo baûng toång keát taøi saûn Toång nôï ngaén haïn bao goàm nôï ngaén haïn, nôï trung haïn, daøi haïn ñeán haïn traû vaø thueá thu nhaäp doanh nghieäp haøng naêm. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 102 c. An toaøn veà traû nôï. Trong caùc döï aùn coù voán vay caàn xem xeùt kyõ möùc ñoä an toaøn traû nôï goàm voán goác vaø laõi vay haøng naêm. Ñieàu kieän vay phaûi quy ñònh raát chaët cheõ: soá voán vay, laõi suaát, thôøi haïn traû, vaø nhöõng quy ñònh khaùc. Voán vay ñöôïc ñeà caäp ôû ñaây laø voán vay trung vaø daøi haïn coøn an toaøn veà voán vay ngaén haïn ñaõ theå hieän trong tyû leä löu hoaït vaø tyû leä caáp thôøi. Nghóa vuï traû nôï cuûa döï aùn = Nôï goác phaûi traû haøng naêm + laõi vay phaûi traû haøng naêm Khaû naêng taïo voán baèng tieàn cuûa döï aùn KHAÛ NAÊNG TRAÛ NÔÏ VAY DAØI HAÏN = Nghóa vuï traû nôï Khaû naêng taïo voán baèng tieàn cuûa döï aùn goàm: phaàn laõi roøng duøng ñeå traû nôï vaø khaáu hao phaàn voán vay. Trong thöïc teá, tieàn khaáu hao voán chuû sôû höõu haøng naêm neáu nhaøn roãi cuõng coù theå taïm huy ñoäng ñeå traû nôï. d. Phaân tích ñoä ruûi ro cuûa döï aùn. Khaùi nieäm veà caùc phöông phaùp phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn ñaõ trình baøy ôû phaàn tröôùc. Maëc duø vaäy, vieäc phaân tích ruûi ro döï aùn ñaàu tö phuï thuoäc nhieàu vaøo kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia trong vieäc löôøng tröôùc ñöôïc nhöõng tình huoáng bieán ñoäng baát lôïi trong töông lai nhaát laø veà löôïng saûn phaåm tieâu thuï vaø giaù caû. III.CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 1. Caâu hoûi. 1/ Haõy giaûi thích taïi sao khi thanh lyù taøi saûn coá ñònh, neáu giaù trò thanh lyù lôùn hôn giaù trò coøn laïi treân soå saùch keá toaùn thì phaàn cheânh leäch seõ phaûi noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Ngöôïc laïi, neáu giaù trò thanh lyù nhoû hôn giaù trò coøn laïi treân soå saùch keá toaùn thì phaàn cheânh leäch seõ ñöôïc buø thueá? 2/ Giaûi thích taïi sao doøng löu kim veà voán löu ñoäng cho moät naêm laïi ñöôïc ñöa vaøo ñaàu naêm ñoù? 3/ Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa caùc chæ tieâu: thôøi gian hoaøn voán, hieän giaù thu hoài thuaàn, suaát thu hoài noäi boä vaø chæ soá lôïi nhuaän? 4/ Taïi sao caàn phaûi phaân tích ruûi ro caùc döï aùn ñaàu tö? 2. Baøi taäp. 1/ Moät doanh nghieäp vay ngaân haøng 500 trieäu ñoàng trong 6 naêm, laõi suaát 10%/naêm, lôøi tính haøng naêm baèng lôøi keùp. Yeâu caàu: - Tính soá tieàn doanh nghieäp phaûi traû ngaân haøng theo caùc phöông thöùc sau: - Traû moät laàn caû goác vaø laõi vaøo naêm cuoái cuøng. - Traû cuoái moãi naêm vôùi soá tieàn phaûi traû haøng naêm laø baèng nhau. - Traû cuoái moãi naêm, soá tieàn phaûi traû naêm sau ít hôn naêm tröôùc 40 trieäu ñoàng. - Traû cuoái moãi naêm, soá tieàn phaûi traû moãi naêm taêng 6%. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 103 2/ Moät doanh nghieäp nôï ngaân haøng 1 tyû ñoàng. Theo hôïp ñoàng, doanh nghieäp seõ traû cho ngaân haøng soá tieàn goàm caû goác vaø laõi baèng nhau vaøo cuoái caùc naêm, thôøi haïn vay laø 5 naêm, laõi suaát laø 8%/naêm, gheùp laõi moãi quyù. Do gaëp khoù khaên neân doanh nghieäp yeâu caàu ngaân haøng cho doanh nghieäp traû moãi naêm 175 trieäu ñoàng trong 5 naêm vôùi laõi suaát thoaû thuaän ban ñaàu, soá nôï chöa traû heát sau 5 naêm seõ chòu laõi suaát laø 10%/naêm, gheùp laõi moãi quyù vaø moãi naêm doanh nghieäp cuõng traû 175 trieäu ñoàng. - Sau bao nhieâu naêm thì doanh nghieäp thanh toaùn heát nôï ngaân haøng? - Xaùc ñònh soá tieàn phaûi traû laàn cuoái cuøng? 3/ Doanh nghieäp kinh doanh xe gaén maùy cho khaùch haøng mua traû goùp. Giaù moät chieác xe laø 25 trieäu ñoàng, khaùch haøng phaûi traû tröôùc 8 trieäu, haøng thaùng traû 1,5 trieäu vaø hoaøn taát trong moät naêm. Cho bieát laõi suaát doanh nghieäp ñaït ñöôïc laø bao nhieâu? 4/ Boä phaän R&D cuûa coâng ty S vöøa nghieân cöùu ñöa ra moät loaïi saûn phaåm môùi. Theo boä phaän nghieân cöùu thò tröôøng cuûa coâng ty thì soá löôïng saûn phaåm môùi neáu tung ra thò tröôøng vôùi giaù 2.000 ñoàng/saûn phaåm thì löôïng saûn phaåm tieâu thuï ñöôïc coù theå leân ñeán 200.000 saûn phaåm/naêm. Ñeå coù theå saûn xuaát ñöôïc saûn phaåm môùi, coâng ty caàn ñaàu tö theâm nhaø xöôûng vaø maùy moùc thieát bò. Tính toaùn cuûa boä phaän kyõ thuaät cho bieát trò giaù cuûa nhaø xöôûng caàn ñaàu tö theâm laø 120 trieäu ñoàng, soá tieàn mua saém theâm maùy moùc thieát bò laø 80 trieäu ñoàng. Ñeå vaän haønh nhöõng taøi saûn coá ñònh treân, döï aùn caàn moät löôïng taøi saûn löu ñoäng toái thieåu laø 60 trieäu ñoàng moãi naêm. Döï aùn ñöôïc döï kieán hoaït ñoäng trong 4 naêm. Vaøo naêm cuoái cuûa döï aùn, öôùc tính giaù trò thanh lyù cuûa nhaø xöôûng laø 75 trieäu vaø giaù trò thanh lyù cuûa maùy moùc thieát bò laø 20 trieäu. Bieán phí ñôn vò saûn phaåm baèng 60% ñôn giaù baùn. Ñònh phí haøng naêm chöa tính khaáu hao laø 50 trieäu ñoàng. Keá hoaïch khaáu hao nhaø xöôûng vaø maùy moùc thieát bò nhö sau: Taøi saûn Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Nhaø xöôûng 1,3% 2,6% 2,6% 2,6% Maùy moùc thieát bò 20% 32% 19% 12% Thueá thu nhaäp cuûa coâng ty laø 32%. Suaát chieát khaáu cuûa döï aùn laø 12%/naêm. Yeâu caàu: Haõy laäp doøng löu kim thuaàn cuûa döï aùn 5/ Coâng ty T coù moät daây chuyeàn saûn xuaát cuõ trò giaù 750 trieäu, ñöôïc mua caùch ñaây 10 naêm. Giaù trò thò tröôøng cuûa daây chuyeàn cuõ hieän laø 100 trieäu. Thôøi haïn hoaït ñoäng öôùc tính cuûa daây chuyeàn saûn xuaát naøy laø 15 naêm. Neáu daây chuyeàn naøy hoaït ñoäng heát 15 naêm thì giaù trò thanh lyù cuûa noù öôùc tính baèng 0. Daây chuyeàn ñöôïc khaáu hao heát theo phöông phaùp ñöôøng thaúng. Coâng ty döï ñònh thay daây chuyeàn naøy baèng moät daây chuyeàn môùi vôùi giaù 1.200 trieäu vôùi döï kieán chi phí hoaït ñoäng cuûa coâng ty giaûm töø 600 trieäu/naêm xuoáng coøn 300 trieäu/naêm. Keá hoaïch khaáu hao daây chuyeàn naøy trong 5 naêm laàn löôït laø 25%, 35%, 20%, 10% vaø 10%. Öôùc tính giaù trò thanh lyù cuûa daây chuyeàn naøy khi keát thuùc döï aùn laø 200 trieäu. Taøi saûn löu ñoäng toái thieåu taêng theâm laø 100 trieäu. Thueá thu nhaäp coâng ty laø 40%. Suaát chieát khaáu cuûa döï aùn laø 11,5%/naêm. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 104 Yeâu caàu: Tính caùc chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu, thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu, hieän giaù thu hoài thuaàn, suaát thu hoài noäi boä vaø chæ soá lôïi nhuaän. 6/ Döïa vaøo keát quaû cuûa vieäc nghieân cöùu vaø döï baùo veà nhu caàu thò tröôøng veà giaày deùp treû em seõ taêng leân, coâng ty U döï ñònh seõ ñaàu tö môû theâm moät daây chuyeàn hieän ñaïi saûn xuaát giaày deùp treû em. Döï aùn ñònh thöïc hieän vaøo cuoái naêm 20X1 vaø seõ baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo ñaàu naêm 20X2. Theo caùc chuyeân gia veà nghieân cöùu tieáp thò thì saûn phaåm seõ coù khaû naêng tieâu thuï toát ñeán cuoái naêm 20X7, sau ñoù söùc caïnh tranh raát gay gaét, do vaäy coâng ty döï tính thôøi gian hoaït ñoäng cuûa döï aùn laø 6 naêm. Chi phí ban ñaàu ñeå mua vaø laép ñaët daây chuyeàn saûn xuaát môùi laø 900 trieäu ñoàng trong soá ñoù 400 trieäu ñoàng laø voán töï coù coøn 500 trieäu laø vay daøi haïn ngaân haøng thôøi haïn 3 naêm, laõi suaát 8%/naêm vaø ñöôïc traû nôï daàn haøng naêm baèng caùc kyø khoaûn coá ñònh. Caùc soá lieäu döï tính nhö sau : Doanh thu haøng naêm (trieäu ñoàng) Cuoái caùc naêm Khoâng ñaàu tö môùi Coù ñaàu tö môùi 20X2 300 500 20X3 310 600 20X4 320 700 20X5 300 600 20X6 300 550 20X7 200 400 Chi phí hoaït ñoäng haøng naêm (trieäu ñoàng) Cuoái caùc naêm Khoâng ñaàu tö môùi Coù ñaàu tö môùi 20X2 100 130 20X3 100 140 20X4 110 150 20X5 100 130 20X6 100 130 20X7 60 80 Bieát raèng ñeå daây chuyeàn coù theå hoaït ñoäng toát, möùc nguyeân vaät lieäu vaø baùn thaønh phaåm löu kho phaûi taêng theâm 50 trieäu ñoàng ngay töø ñaàu naêm 20X3 vaø ñeán cuoái naêm 20X7 thì möùc taøi saûn löu kho quay trôû laïi nhö tröôùc khi ñaàu tö xaây döïng daây chuyeàn saûn xuaát môùi naøy. Ngoaøi ra coâng ty cuõng phaûi thay ñoåi möùc soá dö tieàn maët cuûa mình nhö sau: Möùc soá dö tieàn maët caàn coù (trieäu ñoàng) Ñaàu caùc naêm Khoâng ñaàu tö mới Coù ñaàu tö 20X2 100 140 20X3 100 150 20X4 110 160 20X5 100 140 20X6 100 130 20X7 100 120 Cuoái naêm 20X7 möùc soá dö tieàn maët caàn thieát cuõng quay trôû laïi möùc bình thöôøng laø 100 trieäu ñoàng. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 105 Khaáu hao ñöôïc tính theo phöông phaùp ñöôøng thaúng (SL) trong 6 naêm treân toaøn boä 900 trieäu ñoàng, nhöng laïi döï kieán cuoái naêm 20X7 daây chuyeàn coù theå baùn ñöôïc vôùi giaù 100 trieäu ñoàng. Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp cuûa coâng ty laø 32% vaø ñoøi hoûi toái thieåu veà laõi suaát cuûa döï aùn laø MRRR = 10%/naêm. Yeâu caàu: Haõy xaùc ñònh doøng löu kim thuaàn cuûa döï aùn vaø tính NPV, IRR. CHÖÔNG VI : PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CAÙC DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ I. NHÖÕNG HIEÅU BIEÁT CHUNG VEÀ HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CUÛA DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 1. Khaùi nieäm. a. Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö. Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö ñöôïc hieåu laø taát caû nhöõng ñoùng goùp cuûa döï aùn vaøo caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi coù theå laø nhöõng ñoùng goùp mang tính chaát ñònh tính nhö söï phuø hôïp cuûa döï aùn vôùi caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc; nhöõng taùc ñoäng tích cöïc hay aûnh höôûng daây chuyeàn ñeán söï phaùt trieån cuûa ngaønh, ñòa phöông; caûi thieän, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cho daân cö; goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng, caûi taïo moâi sinh nhöng cuõng coù nhöõng ñoùng goùp coù theå ñònh löôïng ñöôïc nhö möùc ñoä gia taêng saûn phaåm dòch vuï cung öùng cho nhu caàu xaõ hoäi; taêng thu nhaäp quoác daân; taêng thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc; taêng thu hay tieát kieäm ngoaïi teä; taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng (gia taêng soá ngöôøi coù vieäc laøm), b. Chi phí xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö. Chi phí xaõ hoäi cuûa döï aùn laø toaøn boä caùc nguoàn taøi nguyeân bao goàm caùc loaïi taøi nguyeân thieân nhieân, cuûa caûi vaät chaát, söùc lao ñoäng xaõ hoäi phaûi boû ra khi thöïc hieän döï aùn thay vì coù theå söû duïng chuùng cho caùc muïc ñích khaùc. Chi phí xaõ hoäi cuõng bao goàm caû caùc yeáu toá khoâng ñònh löôïng ñöôïc nhö söï caïn kieät taøi nguyeân quoác gia, maát chuû quyeàn kinh teá hay oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi, Nhö vaäy, hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö laø söï so saùnh giöõa nhöõng lôïi ích maø döï aùn taïo ra cho xaõ hoäi vaø caùi giaù maø xaõ hoäi phaûi traû ñeå söû duïng caùc nguoàn löïc saün coù cuûa mình moät caùch coù hieäu quaû nhaát cho toaøn boä neàn kinh teá vaø xaõ hoäi. c. Phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö. Phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö laø vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa moät döï aùn ñaàu tö nhìn töø goùc ñoä neàn kinh teá quoác daân, toaøn boä xaõ hoäi, töùc laø phaân tích moät caùch toaøn dieän nhöõng ñoùng goùp cuûa döï aùn vaøo söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá vaø vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Caùc tieâu chuaån veà lôïi ích kinh teá xaõ hoäi theå hieän caùc yù ñoà phaùt trieån hoaëc ñònh höôùng phaùt trieån neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Tuy nhieân, veà cô baûn thì khi moät döï aùn chöùng minh ñöôïc raèng seõ ñem laïi cho xaõ hoäi nhöõng lôïi ích lôùn hôn caùi giaù maø xaõ hoäi phaûi traû thì döï aùn môùi xöùng ñaùng ñöôïc höôûng nhöõng öu ñaõi maø neàn kinh teá daønh cho noù. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 106 2. Quan heä giöõa phaân tích hieäu quaû taøi chính vaø hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi. Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa caùc döï aùn, duø xem xeùt töø goùc ñoä naøo cuõng ñeàu laø söï so saùnh giöõa caùc lôïi ích ñaït ñöôïc vaø chi phí phaûi boû ra. Nhö vaäy, veà maët hình thöùc giöõa phaân tích hieäu quaû taøi chính vaø hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö khoâng coù söï khaùc nhau. Tuy nhieân, phaân tích hieäu quaû taøi chính doanh nghieäp vaø hieäu quaû kinh teá quoác daân khaùc nhau ôû nhieàu maët do söï khaùc nhau giöõa hieäu quaû taøi chính vaø hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, töùc laø söï khaùc nhau giöõa lôïi ích cuûa doanh nghieäp vôùi lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi, giöõa chi phí cuûa doanh nghieäp vaø chi phí cuûa xaõ hoäi. Coù theå neâu nhöõng söï khaùc bieät veà quan ñieåm giöõa phaân tích hieäu quaû taøi chính doanh nghieäp vaø hieäu quaû kinh teá quoác daân nhö sau: - Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn chæ môùi xeùt ôû möùc ñoä vi moâ coøn phaân tích kinh teá - xaõ hoäi xem xeùt hieäu quaû döï aùn treân taàm vó moâ. - Phaân tích hieäu quaû taøi chính chæ xeùt lôïi ích vaø chi phí treân goùc ñoä cuûa nhaø ñaàu tö coøn phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi xem xeùt lôïi ích vaø chi phí cuûa döï aùn treân goùc ñoä toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Vì vaäy, chæ tieâu chuû yeáu trong phaân tích hieäu quaû taøi chính laø lôïi nhuaän coøn trong phaân tích hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi laø giaù trò gia taêng. - Muïc tieâu cuûa phaân tích hieäu quaû taøi chính giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö löïa choïn ñöôïc nhöõng döï aùn cho pheùp toái ña hoùa lôïi nhuaän coøn phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù vó moâ xaùc ñònh ñöôïc nhöõng döï aùn coù theå toái ña hoùa lôïi ích xaõ hoäi. Söï khaùc nhau veà maët quan ñieåm neâu treân daãn ñeán nhieàu ñieåm khaùc nhau trong vieäc tính toaùn hieäu quaû taøi chính vaø hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö. Tuy nhieân, caàn thaáy raèng quaù trình phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi khoâng taùch rôøi phaân tích hieäu quaû taøi chính: phaân tích kinh teá - xaõ hoäi döïa treân cô sôû keát quaû phaân tích taøi chính vaø thöïc hieän moät soá ñieàu chænh caàn thieát. - Thueá: laø moät khoaûn chi phí ñoái vôùi doanh nghieäp nhöng noù laø moät khoaûn thu nhaäp ñoái vôùi ngaân saùch Nhaø nöôùc. Söï mieãn, giaûm thueá ñeå öu ñaõi, khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö laïi laø moät söï hy sinh cuûa xaõ hoäi, moät khoaûn chi phí maø xaõ hoäi phaûi gaùnh chòu. Khi tính toaùn thu nhaäp thuaàn trong phaân tích taøi chính ta ñaõ tröø ñi caùc khoaûn thueá, do ñoù trong phaân tích kinh teá xaõ hoäi ta phaûi coäng laïi caùc khoaûn naøy ñeå xaùc ñònh giaù trò gia taêng do döï aùn mang laïi cho xaõ hoäi. - Löông: tieàn löông, tieàn coâng traû cho ngöôøi lao ñoäng laø moät khoaûn muïc trong chi phí saûn xuaát kinh doanh nhöng laïi laø khoaûn thu nhaäp ñoái vôùi xaõ hoäi. Töông töï nhö thueá, caàn phaûi coäng laïi caùc khoaûn löông vaø tieàn coâng ñeå tính giaù trò gia taêng cuûa döï aùn. - Caùc khoaûn laõi vay: khi phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn, caùc khoaûn laõi vay laø chi phí tính vaøo giaù thaønh saûn phaåm, do ñoù, khi xaùc ñònh giaù trò gia taêng trong phaân tích kinh teá xaõ hoäi phaûi coäng laïi caùc khoaûn laõi vay naøy. (Löu yù tieàn voán goác laø moät khoaûn thanh toaùn chuyeån giao, chæ coù laõi vay laø khoaûn taêng theâm caàn coäng laïi ñeå tính giaù trò gia taêng). Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 107 - Trôï giaù (hay buø giaù): laø söï baûo trôï cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi moät soá maët haøng thieát yeáu trong neàn kinh teá. Ñaây laø moät loaïi chi phí kinh teá maø xaõ hoäi phaûi gaùnh chòu ñoái vôùi vieäc thöïc hieän döï aùn. Nhö vaäy, trong tính toaùn hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi phaûi tröø ñi caùc khoaûn trôï giaù (neáu coù) nhö moät khoaûn chi phí xaõ hoäi. - Giaù caû: trong phaân tích hieäu quaû taøi chính giaù caû ñöôïc söû duïng laø giaù thò tröôøng phaûn aùnh caùc khoaûn thöïc thu, thöïc chi cuûa doanh nghieäp, cuûa nhaø ñaàu tö. Trong thöïc teá, giaù caû thò tröôøng coù theå khoâng phaûn aùnh ñuùng giaù trò thöïc söï cuûa haøng hoaù do nhieàu nhaân toá xuaát phaùt töø tính khoâng hoaøn haûo cuûa thò tröôøng nhö ñoäc quyeàn, thoâng tin sai leäch, caùc hieäu öùng daây chuyeàn, do söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc vaøo thò tröôøng nhö haïn ngaïch xuaát nhaäp khaåu, caùc chính saùch baûo hoä, caùc loaïi thueá öu ñaõi, laõi suaát trôï caáp, Do ñoù khi phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi phaûi ñieàu chænh giaù thò tröôøng thaønh giaù kinh teá. Giaù kinh teá coøn ñöôïc goïi laø “giaù môø” hay “giaù aån” vì noù khoâng toàn taïi trong thöïc teá. - Suaát chieát khaáu: aûnh höôûng cuûa yeáu toá thôøi gian ñeán giaù trò cuûa ñoàng tieàn trong phaân tích taøi chính ñöôïc giaûi quyeát baèng suaát chieát khaáu xaùc ñònh töø caùc laõi suaát hieän haønh treân thò tröôøng voán, coøn trong phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi söû duïng tyû suaát chieát khaáu xaõ hoäi. II. ÑIEÀU CHÆNH GIAÙ CAÛ TRONG PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ – XAÕ HOÄI. 1. Söï caàn thieát phaûi ñieàu chænh giaù ca.û Coù theå noùi vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp nhaát trong phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö laø vieäc xaùc ñònh giaù kinh teá ñeå ñaùnh giaù ñoùng goùp thöïc söï cuûa döï aùn cho neàn kinh teá. Nhö treân ñaõ trình baøy, giaù caû thò tröôøng ít khi phaûn aùnh ñuùng giaù trò kinh teá thöïc söï cuûa haøng hoaù, do ñoù caàn phaûi ñieàu chænh giaù thò tröôøng thaønh giaù kinh teá ñeå söû duïng trong phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi. 2. Ñònh giaù kinh teá theo phöông phaùp ñieàu chænh. Trong thöïc teá, ñeå ñôn giaûn, khi phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö ngöôøi ta döïa vaøo giaù caû thò tröôøng vaø thöïc hieän nhöõng ñieàu chænh caàn thieát treân cô sôû xeùt tôùi nhöõng sai leäch coù theå coù trong giaù thò tröôøng so vôùi giaù trò thöïc söï cuûa haøng hoaù. Moät döï aùn thöôøng söû duïng vaø saûn xuaát ra nhieàu loaïi saûn phaåm hoaëc dòch vuï khaùc nhau, ñeå tieát kieäm chi phí vaø thôøi gian nhöng vaãn ñaûm baûo tính chính xaùc töông ñoái coù theå chaáp nhaän ñöôïc, vieäc xaùc ñònh giaù kinh teá chæ neân thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm vaø dòch vuï sau: - Nhöõng saûn phaåm, dòch vuï chieám tyû leä lôùn trong caùc lôïi ích vaø chi phí cuûa döï aùn. - Nhöõng saûn phaåm, dòch vuï maø giaù thò tröôøng cuûa chuùng khaùc bieät nhieàu vôùi giaù kinh teá. Theo phöông phaùp ñieàu chænh, moãi döï aùn coù caùc ñaàu vaøo ñaïi dieän cho chi phí vaø caùc ñaàu ra ñaïi dieän cho thu nhaäp. Baûng nguyeân taéc ñieàu chænh giaù caùc ñaàu ra: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 108 Saûn phaåm Saûn phaåm thay Saûn phaåm tieâu duøng trong nöôùc Xuaát khaåu theá nhaäp khaåu Giaù FOB Giaù CIF Giaù trong nöôùc Taêng thu Tieát kieäm ngoaïi teä Ngoaïi teä Laïm phaùt Ñieàu chænh Tyû giaù Nheï Trung bình Phi maõ Sieâu laïmphaùt Khoâng Ñieàu ñieàu chænh chænh giaù Baûng nguyeân taéc ñieàu chænh giaù caùc ñaàu vaøo: Voán ñaàu tö (I) Tieâu hao vaät chaát thöôøng xuyeân (MI) Beân nöôùc Nhaäp Trong nöôùc Dòch vuï ngoaøi Beân Vieät Nam khaåu haï taàng: Giaù trò Phaàn ñieän voán goùp nhaäp nöôùc, khaåu Phaàn trong nöôùc (I1) (I2) (I3) (MI1) (MI2) (MI3) Laïm phaùt Laïm phaùt Nheï Trung Phi Sieâu Nheï Trung Phi Sieâu Ñieàu bình maõ laïm Ñieàu bình maõ laïm Chænh phaùt chænh tyû phaùt Tyû Giaù Giaù Khoâng Ñieàu Khoâng Ñieàu ñieàu chænh ñieàu chænh chænh chænh Ñònh giaù kinh teá ñoái vôùi saûn phaåm ñaàu ra : ¾ Caùc ñaàu ra xuaát khaåu: ñònh giaù kinh teá theo giaù FOB thöïc teá (giaù xuaát khaåu) vì giaù naøy töông öùng vôùi giaù trò xaõ hoäi thöïc teá maø ñaát nöôùc thu ñöôïc. ¾ Caùc ñaàu ra tieâu thuï noäi ñòa thay theá nhaäp khaåu: nhöõng ñaàu ra naøy ñöôïc ñònh giaù theo giaù CIF ( nhaäp khaåu) taïi cöûa khaåu coäng vôùi thueá nhaäp khaåu, leä phí nhaäp khaåu, chi phí vaän chuyeån, chi phí baûo hieåm, vì giaù naøy töông öùng vôùi chi phí thöïc teá cuûa ñaát nöôùc. ¾ Caùc ñaàu ra tieâu thuï noäi ñòa (haøng hoùa phi maäu dòch) ñöôïc chia thaønh hai loaïi: - Nhöõng haøng hoùa thieát yeáu: thöôøng ñöôïc nhaø nöôùc hoã trôï ñeå giöõ vöõng saûn xuaát trong nöôùc, nhö vaäy nhaø nöôùc phaûi mua vôùi moät möùc giaù cao. Maët khaùc, nhöõng haøng hoùa naøy ñaùp öùng nhu caàu thieát yeáu cuûa xaõ hoäi (bao goàm caû nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp thaáp) neân ñoøi hoûi phaûi coù möùc giaù baùn ra thaáp. Cheânh leäch giöõa hai möùc giaù treân chính laø trôï giaù. Vì vaäy, giaù kinh teá cuûa haøng hoùa thieát yeáu laø giaù thò tröôøng (giaù thaáp) coäng vôùi trôï giaù. - Nhöõng haøng hoùa khoâng thuoäc loaïi thieát yeáu: ñònh giaù theo giaù thò tröôøng noäi ñòa thöôøng bao goàm caû caùc loaïi thueá giaùn thu. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
Quản trò döï aùn ñaàu tö 109 ¾ Caùc dòch vuï thuoäc keát caáu haï taàng: thöôøng bao goàm ñieän naêng, khí ñoát, nöôùc, thoâng tin lieân laïc, giao thoâng vaän taûi, Neáu khoâng theå xuaát khaåu ñöôïc hay thay theá nhaäp khaåu thì ñònh giaù chuùng theo giaù thò tröôøng thöïc teá trong nöôùc hoaëc chi phí saûn xuaát, choïn möùc naøo cao hôn. Neáu coù theå xuaát khaåu hoaëc thay theá nhaäp khaåu thì ñònh theo giaù FOB hoaëc giaù CIF töông töï nhö treân. Ñònh giaù kinh teá ñoái vôùi ñaàu vaøo ¾ Caùc ñaàu vaøo ñöôïc nhaäp khaåu (voán ñaàu tö vaø caùc ñaàu vaøo vaät chaát) ñöôïc ñònh giaù theo giaù CIF nhaäp khaåu coäng vôùi cöôùc phí vaän taûi trong nöôùc, baûo hieåm, ¾ Ñoái vôùi nhöõng ñaàu vaøo ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc coù theå xuaát khaåu: ñònh giaù theo giaù thò tröôøng thöïc teá hay giaù FOB xuaát khaåu, choïn giaù naøo cao hôn. Vieäc laáy giaù thaáp hôn seõ daãn ñeán ñaùnh giaù thaáp giaù trò xaõ hoäi thöïc teá cuûa ñaàu vaøo. ¾ Ñoái vôùi nhöõng ñaàu vaøo vaät chaát khaùc ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc hoaëc coù theå ñöôïc nhaäp khaåu: ñöôïc ñònh giaù theo giaù thò tröôøng thöïc teá trong nöôùc hoaëc giaù CIF thöïc teá, choïn giaù naøo thaáp hôn. Vieäc choïn möùc giaù cao hôn seõ daãn tôùi ñaùnh giaù quaù cao giaù trò xaõ hoäi thöïc teá cuûa ñaàu vaøo. Giaù kinh teá ñöôïc laáy theo giaù thò tröôøng thöïc teá trong nöôùc, neáu noù thaáp hôn giaù CIF vaø khi ñoù neàn kinh teá seõ coù lôïi hôn khi môû roäng saûn xuaát trong nöôùc caùc ñaàu vaøo naøy vì chuùng reû hôn so vôùi nhaäp khaåu. Ngöôïc laïi, giaù trò kinh teá thöïc söï öùng vôùi giaù CIF khi noù thaáp hôn giaù thò tröôøng trong nöôùc vì ñoái vôùi xaõ hoäi, vieäc nhaäp khaåu ñaàu vaøo ñoù laø coù lôïi hôn do toán ít chi phí hôn so vôùi môû roäng saûn xuaát trong nöôùc caùc ñaàu vaøo naøy. ¾ Caùc ñaàu vaøo khaùc phaûi (phi maäu dòch) phaûi ñöôïc ñònh giaù theo giaù thò tröôøng thöïc teá trong nöôùc coäng theâm trôï giaù (neáu coù) vì trôï giaù laø khoaûn chi phí xaõ hoäi maø ñaát nöôùc phaûi boû ra. ¾ Caùc dòch vuï thuoäc keát caáu haï taàng: neáu coù theå xuaát khaåu hay nhaäp khaåu thì ñònh giaù töông töï nhö caùc ñaàu vaøo treân. Neáu khoâng theå xuaát khaåu hay nhaäp khaåu thì ñònh giaù theo giaù thò tröôøng trong nöôùc hoaëc chi phí saûn xuaát tuøy theo möùc naøo cao hôn. ¾ Ñònh giaù kinh teá cuûa ñaát: ñaát ñai söû duïng cho döï aùn laø yeáu toá vaät chaát ñaëc bieät cuûa ñaàu vaøo, ñöôïc xem nhö laø haøng hoùa phi maäu dòch. Giaù kinh teá cuûa ñaát ñöôïc ñònh giaù nhö sau: - Neáu vieäc söû duïng ñaát cho döï aùn daãn ñeán söï thay ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát thì giaù trò kinh teá cuûa ñaát seõ laø chi phí cô hoäi cuûa vieäc söû duïng ñaát cho döï aùn. Chaúng haïn chuyeån töø ñaát söû duïng cho noâng nghieäp sang ñaát xaây döïng thì tính giaù ñaát theo giaù duøng cho noâng nghieäp coäng theâm caùc khoaûn chi phí khaùc khi chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát. - Neáu phaûi ñi mua hay ñi thueâ ñaát maø giaù thò tröôøng phaûn aùnh ñöôïc giaù trò thöïc cuûa noù thì giaù thò tröôøng seõ ñöôïc duøng nhö giaù kinh teá. - Neáu ñaát boû hoang tröôùc khi söû duïng cho döï aùn thì chi phí cô hoäi cuûa ñaát baèng khoâng vaø do ñoù giaù trò kinh teá cuûa ñaát cuõng baèng khoâng. Thöôøng thì ngöôøi ta xaùc ñònh ñaát khai hoang coù giaù trò kinh teá baèng khoâng trong quyeát toaùn kinh teá coøn chi phí khai hoang, neáu coù, seõ ñöôïc tính rieâng nhö moät khoaûn chi phí cuûa döï aùn. ¾ Ñònh giaù kinh teá cho lao ñoäng: lao ñoäng söû duïng trong döï aùn ñöôïc chia thaønh ba loaïi: - Lao ñoäng ñang coù vieäc laøm trong caùc lónh vöïc khaùc cuûa neàn kinh teá: ñoái vôùi lao ñoäng ñang coù vieäc laøm, möùc löông thò tröôøng laø cô sôû ñònh giaù kinh teá Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh